HOE ALS VLAAMS (MEDIA-) MERK JONGEREN BEREIKEN VIA … · wat veranderingen op til: Facebook en...

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

1

HOE ALS VLAAMS (MEDIA-) MERK JONGEREN BEREIKEN VIA SOCIALE MEDIA?

EEN PWO ONDERZOEKSPROJECT VAN ARTEVELDEHOGESCHOOL GENTPUBLICATIE JUNI 2018

Onderzoeksrapport sociale media en branding

2

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

3

Beste,

Sinds de start van dit onderzoek tot het maken van deze handleiding is er veel veranderd in de wereld van sociale media. Ook de volgende maanden zijn er heel wat veranderingen op til: Facebook en YouTube werken aan een ‘kids’-variant van hun diensten voor kinderen tussen 6-12 jaar, YouTube werkt aan Reels (geen kloon, maar wel een eigen versie van snaps), Instagram is volop aan het testen met nieuwe functionaliteiten, Snapchat experimenteert weer met design changes...

Sociale media platformen blijven evolueren (of kopiëren) in de hevige strijd voor de aandacht van de gebruiker. En die strijd stopt nooit. Zo slagen Musical.ly en Snapchat erin om stap voor stap jongeren weg te lokken bij de mainstream sociale media. De radicale innovatiedrift van de nieuwe sociale media zet ook druk op de ‘gevestigde waarden’ zoals Facebook om ook voortdurend te blijven innoveren. Want wie de trein mist, riskeert compleet overbodig te worden...

Ook voor mediamerken zijn de tijden enorm veranderd. Mediamerken zijn crossmedialer geworden en passen zich meer aan naar de noden van mediagebruikers. Diezelfde mediagebruikers zijn veeleisend en hebben verschillende verwachtingen van (media)merken op sociale media platformen. Met de resultaten van dit onderzoek hopen we dat je als (media)merk jongeren nog beter kan bedienen op vlak van sociale media content.

In dit onderzoeksrapport volgt een korte uiteenzetting over de opzet van het onderzoek, een overzicht van wat onze Vlaamse jongeren zoeken op sociale media en concrete tips om als mediamerk jongeren beter te bereiken op Facebook, Instagram (Stories), Snapchat en YouTube.

Veel lees- en ontdekkingsplezier!

Jeroen Naudts, Gert-Jan van Egdom en Stijn Anseel/Barbara Tombeur/ Christel De Maeyer


4

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

5

INHOUD

OPZET VAN HET ONDERZOEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

SOCIALE MEDIA BIJ VLAAMSE JONGEREN: DE CIJFERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

FACEBOOK NOG ALTIJD MEDIUM MET GROOTSTE BEREIK BIJ JONGEREN . . . . . . 10

INFOGRAPHIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

SOCIALE MEDIA BIJ VLAAMSE JONGEREN: PRAKTISCHE TIPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

TOELICHTING AFBAKENING SOCIALE MEDIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

BRANDING BIJ VLAAMSE JONGEREN: 11 GEBODEN TOEPASBAAR OP ALLE SOCIALE MEDIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

TIPS VOOR FACEBOOK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

TIPS VOOR VIDEO OP FACEBOOK & FACEBOOK LIVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

TIPS VOOR INSTAGRAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

TIPS VOOR INSTAGRAM STORIES EN SNAPCHAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

TIPS VOOR YOUTUBE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

BIJLAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

DANKWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

BRONNEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30


6

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

7

OPZET VAN HET ONDERZOEKTot op vandaag blijft het voor veel merken moeilijk om jongeren te bereiken. Marketeers en brand managers zetten met wisselend succes sociale media in om jongeren aan hun merk te binden (Chan-Olmsted, 2011; Rosendale, 2015; Confos & Davis, 2016). Vanuit de Arteveldehogeschool voerden we onderzoek uit om dieper inzicht te krijgen hoe (media)merken sociale media kunnen inzetten om jongeren te bereiken. Dit onderzoek vormt de basis voor deze handleiding.

Jongeren en brandingVerklaringen voor het moeilijk bereiken van jongeren, worden onder andere vanuit sociologische en pedagogische hoek aangereikt. Een eerste vaststelling is dat deze ‘ik-wil-het-nu-generatie’ weinig geduld heeft. Jongeren willen door de merken op hun wenken bediend worden en daar zo min mogelijk inspanningen voor leveren (Van den Bergh & Behrer, 2016). Bovendien speelt ook het kleine ‘keizer-syndroom’, waarbij jongeren op diverse vlakken (materieel, pedagogisch en affectief) worden verwend. Jongeren groeien op met het idee dat alles om hen draait en percipiëren ook merken binnen dit frame (de Jong, 2013). Jongeren vertrouwen daarnaast heel erg op mensen uit hun nabije omgeving. De input en aanbevelingen die ze krijgen van hun dichtste ‘peers’ (vrienden, familie, ouders) oefenen de meeste invloed uit op hun merkkeuze (Rodhain & Aurier, 2016; Sashittal, 2016). Een laatste vaststelling is dat jongeren invloed willen op hun merken en van passieve gebruikers eerder actieve ontvangers zijn geworden (Van den Bergh & Behrer, 2016). Deze bevindingen werden ook bevestigd bij Vlaamse jongeren in eerder onderzoek rond Snapchat door Arteveldehogeschool.

Recent onderzoek Arteveldehogeschool “Jongeren volgen mediamerken op Snapchat om op de hoogte te blijven van wat er rond een merk gebeurt. Snapchat biedt de mogelijkheid om op een ontspannende manier merken te volgen. Jongeren menen dat het als mediamerk niet evident is om op Snapchat in de inner circle van vrienden te worden opgenomen. Ook stellen ze zich vragen bij de content die mediamerken op Snapchat aanbieden: die evolueert te weinig mee met het creatieve, experimentele waar Snapchat als medium voor staat.” Arteveldehogeschool hield in 2015 een onderzoek over het Snapchatgebruik bij jongeren tussen 15 en 25 jaar. Er werd onderzocht of er een nieuwspotentieel was bij Vlaamse mediamerken. Na een grootschalige bevraging (N=1406) en 5 aanvullende focusgroepgesprekken met jongeren waren dit de belangrijkste conclusies.

Sociale media strijden om jongeren te bereikenNaast de vaststelling dat branding op Snapchat meer afgestemd moet worden op de specifieke doelgroep van jongeren, klonk de vraag van experten steeds luider in welke mate branding op Snapchat kan veralgemeend worden naar andere sociale mediakanalen. Uit de reeds afgenomen focusgroepgesprekken, maar ook uit de literatuur (o.a. Lipsman e.a., 2012; Kwon e.a., 2014, Phua e.a., 2014), blijkt immers dat Snapchat op gebied van branding stevige concurrentie krijgt van andere sociale media.

Het aanbod van sociale media is de afgelopen jaren zeer snel toegenomen. Bij de opstart van het lopende onderzoek in het academiejaar 2016 - 2017 was Snapchat quasi het enige medium met ‘verticale video’ en


8

had Snapchat enkele specifieke functionaliteiten (lenses, tekenen op selfies…) die andere sociale media niet kenden. Tijdens het lopende onderzoek ontstonden er achtereenvolgens:

• Instagram Stories die specifieke functionaliteiten van Snapchat kopieerde• Facebook Live• Musical.ly -een sociaal medium waarbij jongeren op bestaande liedjes een act doen- dat door heel wat

jongeren wordt gevolgdVandaag is het dan ook zo dat naast Snapchat andere sociale media als Instagram, Twitter, Facebook, YouTube en Musical.ly heel populair zijn bij jongeren.

Verschillende sociale media, verschillende voordelenLiteratuur bevestigt dat de meerderheid van de consumenten meer dan één sociaal medium gebruikt. Belangrijkste reden hiervoor is dat de specifieke kenmerken van de verschillende media niet onderling inwisselbaar zijn (Lenhart et al, 2015). De vraag is dus in welke mate sociale media conform de ‘uses and gratifications theorie’ (UGT), aan verschillende ‘behoeftes en vragen’ van jongeren voldoen (cf. Tsai e.a., 2014). Hierbij is de vraag welke motieven en ‘gratifications’ jongeren hebben om op de diverse sociale media te zitten? Kunnen media zich manifesteren op vlak van branding op deze sociale media door in te spelen op deze motieven en gratifications?

En welke content op welk sociaal medium?Naast deze ‘blinde vlek’ in het lopende onderzoek identificeren mediabedrijven tijdens onze presentaties nog een ander struikelblok. Indien het voor hen duidelijk zou zijn op welke sociale media zij qua branding moeten inzetten om jongeren te bereiken, weten ze nog niet welke content ze best brengen. Die content moet aan twee voorwaarden voldoen:

de brandingdoelstellingen van het mediabedrijf worden gehaald en het moet de jongeren echt aanspreken. Ook mogelijke formats of creatieve ideeën om een verhaal te brengen, blijken een bestaande behoefte te zijn bij mediabedrijven. Met dit voorstel hebben we daarom onderzocht welke behoeftes van jongeren door welke socialemediakanalen worden ingevuld en hoe Vlaamse mediabedrijven op vlak van branding hier contentgewijs best op inspelen. We werkten dit best practices draaiboek uit voor Vlaamse mediabedrijven.

Afbakening en context onderzoekWe kozen ervoor om Instagram, Twitter, Facebook, YouTube, Musical.ly en Snapchat in het onderzoek te betrekken op basis van de onderzoeksgegevens van het lopende Snapchatonderzoek en de feedback van verschillende mediabedrijven. Jongeren definiëren we als 15 tot 24-jarigen (Costera Meijer e.a., 2015). Deze leeftijdsbepaling sluit aan bij de afbakening die in (inter)nationale studies wordt gehanteerd en bij de doelgroep die in het vorige onderzoek naar Snapchat is bevraagd.

Van de online kwantitatieve bevraging (afgenomen in de periode oktober- november 2017) konden we 522 complete en kwalitatief ingevulde vragenlijsten verwerken. Het ging hierbij om 34% jongens en 66% meisjes. Bij de verwerking van de onderzoeksresultaten deelden we de groep nog eens in naar 15 tot 19-jarigen en 20 tot 24-jarigen, omdat bij de verwerking duidelijke verschillen tussen deze twee leeftijdsgroepen waar te nemen waren. De leeftijdsverdeling zag er als volgt uit: 39% tussen 15 en 19 jaar, 61% tussen 20 en 24 jaar. In de periode februari – april 2018 volgden we via Facebookgroepen ook verschillende online focusgroepen met een panel van 52 leden (15 – 24 jaar).

We opteren ervoor om de Vlaamse mediabedrijven te specificeren naar radiozender Qmusic (Medialaan) en jongerenagentschap Stampmedia (vzw).

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

9


10

SOCIALE MEDIA BIJ VLAAMSE JONGEREN: DE CIJFERS

FACEBOOK BLIJFT VOOR MERKEN NOG ALTIJD HET MEDIUM MET HET GROOTSTE BEREIK BIJ JONGEREN . INSTAGRAM, YOUTUBE EN SNAPCHAT SCOREN VOOR SPECIFIEKE DOELGROEPEN .Product of dienstcategorie meest bepalend voor juiste selectie van sociale media.

Facebook blijft het nummer 1 sociaal medium om je merk te promoten bij Vlaamse jongeren. Dat blijkt uit een onderzoek van de Arteveldehogeschool Gent aan de hand van een survey, eind 2017, bij meer dan 500 Vlaamse jongeren tussen 15 en 24 jaar. Met YouTube kun je tegenover andere sociale media het makkelijkst een andere doelgroep bereiken. Het merkpotentieel van de andere sociale media hangt af van de product- of dienstcategorie waarin het actief is. Instagram, Snapchat en YouTube hebben duidelijk potentieel. Whatsapp, Twitter en Musical.ly overtuigen Vlaamse jongeren tussen 15 en 24 jaar (nog) niet.

Grootste bereik blijft voor Facebook 80% van de Vlaamse jongeren geeft aan Facebook meerdere keren per dag te gebruiken. Ook Instagram (70%) is erg populair. Snapchat (52%) en YouTube (43%) worden eerder gemiddeld geraadpleegd. Bijna één op twee van de Vlaamse jongeren maakt wel dagelijks gebruik van deze vier sociale media (Facebook, Instagram, Snapchat én YouTube). Andere sociale media (Whatsapp, Twitter Musical.ly) worden dan weer heel wat minder gefrequenteerd.

YouTube maakt grootste verschilOpvallend is dat Facebook, Instagram, YouTube en Snapchat geen ‘communicerende vaten’ zijn. Van het aantal jongeren dat Facebook gebruikt, heeft 8,1% geen Instagram-account, maar omgekeerd zijn er 3,3% jongeren die Instagram wél gebruiken en Facebook niet. Bij YouTube en Snapchat zijn de verschillen nog kleiner. YouTube is het enige sociaal medium dat een licht andere doelgroep aanspreekt. Zo gebruiken 8,3% van de jongeren YouTube wel en Snapchat niet, 7,7% van de YouTube-gebruikers is geen Instagram-gebruiker. Bij de andere sociale media zijn de verschillen nog kleiner.

Geslacht en leeftijd hebben impact op sociaal mediumFacebook blijft qua bereik nog altijd het grootst. Maar dat betekent niet dat de andere sociale media geen meerwaarde meer hebben. In functie van de doelgroep die het merk wil bereiken, zijn er andere klemtonen. Instagram heeft een uitgesproken vrouwelijker profiel, YouTube scoort opvallend beter bij mannen. De oudere doelgroep (20 – 24 jaar) heeft een meer uitgesproken voorkeur voor Facebook, Snapchat bereikt de jongere doelgroep (15 – 19 jaar).

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

11

Twitter, Reddit en Musical.ly bereiken Vlaamse jongere nietWelke sociale media bereiken de jongeren moeilijker? Whatsapp is een twijfelgeval: 1 op 3 gebruikt de app zelden of nooit. Bij Twitter zegt al 1 op 2 dit zelden of nooit te gebruiken. Ook voor merkcommunicatie blijkt er weinig potentieel te zijn bij deze sociale media. Reddit en Musical.ly ten slotte worden duidelijk niet gebruikt door de Vlaamse jongeren.

Zelfde sterkhouders bij merkcommunicatieAls we de vraag stellen op welke manier de jongeren via deze sociale media in contact willen komen met merken, blijft dezelfde trend overeind. Facebook en Instagram blijven duidelijk de favoriete media. YouTube wordt op vlak van merkcommunicatie een duidelijke derde. Opvallend is dat Snapchat hier sterk terugvalt in vergelijking met het algemene gebruik. Eerder onderzoek van de Arteveldehogeschool over Snapchat liet toen al zien dat het als merk niet gemakkelijk is om ‘in te breken’ in de hechte groep waarmee de jongere op Snapchat geconnecteerd is. Deze resultaten lijken dit te bevestigen. Whatsapp en Twitter scoren hier opnieuw minder overtuigend.

Product- of dienstcategorie bepaalt het succes van de kanaalkeuze Toch is Facebook niet altijd het meest aangewezen kanaal om als merk jongeren te bereiken. De belangrijkste factor blijkt de keuze in functie van de product- of dienstcategorie. Zo blijkt Facebook het meest populaire medium te zijn als het gaat over sport. Maar YouTube blijkt dan weer het belangrijkste kanaal als het over muziek gaat. Snapchat is vaak het tweede of derde populairste kanaal, maar slaagt er uiteindelijk niet in om in één specifiek domein het meest populaire medium te zijn.

Welke sociale media zijn het meest populair per thema?

Thema Meest populaire sociale medium

Sport Facebook

Media, Film & Televisie Facebook / YouTube

Technologie Facebook / YouTube

Lifestyle Instagram / Facebook / YouTube

Gezondheid Facebook / Instagram

Muziek YouTube

Games Facebook / YouTube

Avontuur / Reizen Instagram / Facebook

Op basis van deze cijfers besloten we om in het tweede deel van het onderzoek (online focusgroepen) vooral te focussen op deze sociale media: Facebook, Instagram, Snapchat / Instagram Stories en YouTube. De andere sociale media (Whatsapp, Twitter, Reddit en Musical.ly) hebben we niet verder behandeld in het onderzoek.


12

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

13


14

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

15

SOCIALE MEDIA BIJ VLAAMSE JONGEREN: PRAKTISCHE TIPS TOELICHTING AFBAKENING SOCIALE MEDIAUit de resultaten van de kwantitatieve bevraging blijkt duidelijk dat er van alle sociale media die we bevraagden, slechts vier sociale media een voldoende hoog bereik hebben bij Vlaamse jongeren: Facebook, Instagram, YouTube en Snapchat (zie onderstaande tabel: ‘hoe frequent gebruik je de verschillende sociale media?’).

Op basis van deze cijfers besloten we om in het tweede deel van het onderzoek (online focusgroepen) vooral te focussen op deze vier sociale media. De andere sociale media (Whatsapp, Twitter, Reddit en Musical.ly) hebben we niet verder behandeld bij de online focusgroepen.

Survey: frequentie gebruik van sociale mediaTabel 1: Hoe frequent gebruik je de verschillende sociale media?

Meerdere keren per dag

Bijna elke dag

Minstens 1 keer per week

Minstens 1 keer per maand

Zelden/Nooit

Totaal

Facebook 80,7% (N=421)

9,2% (N=48)

3,1% (N=16)

1,3% (N=7)

5,7% (N=30)

N=522

Instagram 70,1% (N=366)

10,0% (N=52)

6,5% (N=34)

1,1% (N=6)

12,3% (N=64)

N=522

Snapchat 52,3% (N=272)

20,6% (N=107)

9,8% (N=51)

4,2% (N=22)

13,1% (N=68)

N=520

Youtube 43,4% (N=225)

29,3% (N=152)

19,9% (N=103)

6,% (N=32)

1,2% (N=6)

N=518

Whatsapp 16,7% (N=87)

17,9% (N=93)

17,3% (N=90)

13,7% (N=71)

34,4% (N=179)

N=520

Twitter 15,1% (N=78)

10,5% (N=54)

13,8% (N=71)

10,7% (N=55)

50,0% (N=258)

N=516

Reddit 2,2% (N=11)

1,2% (N=6)

2,0% (N=10)

4,5% (N=23)

90,2% (N=459)

N=509

Musical.ly 0,6% (N=3)

0,4% (N=2)

0,6% (N=3)

0,6% (N=3)

98,2% (N=504)

N=515


16

ALGEMENE TIPS TOEPASBAAR OP ALLE SOCIALE MEDIA - DE 11 GEBODENDe tips die je op deze en de volgende pagina’s vindt, zijn het resultaat van maandenlang gesprekken voeren met onze focusgroepdeelnemers (N=55). De deelnemers gaven feedback op sociale media content in verschillende vormen (audio, video, tekst, beeld, snaps...)

Maak ontspannende positieve content die met veel enthousiasme wordt gebracht.

“Je ziet het filmpje en weet dat het toen heel koud was. Maar toch voel je op één of andere manier de warmte.“ (Hanne, vrouw, 24 jaar)

“Ik vond het leuk om naar te kijken en het bracht een lach op mijn gezicht” (Eva, vrouw, 18 jaar)

Houd het authentiek (vooral voor de doelgroep 20-24j).

“Het leek me wat in scène gezet…” (Tine, vrouw, 20 jaar)

“Neen, ik vind het redelijk slecht gefotoshopt, ze hadden het iets subtieler kunnen aanpakken.“ (Emma, vrouw, 22 jaar)

Denk aan nostalgie.

“Het is wel leuk om te zien hoe ze werken met de jaren en met wat toen de hype was; wat toen centraal stond.” (over een filmpje over de jaren ‘90) (Luna, vrouw, 17 jaar)

Zorg voor een link/herkenbaarheid.

“Ik vind het een grappige foto. Als het geplaatst zou zijn door iemand die ik volg zou ik het liken.” (Marie, vrouw, 18 jaar)

Speel in op actuele onderwerpen.

“Het is nu niet iets speciaals, maar omdat ik zelf het programma volg vind ik het wel leuk om naar te kijken.” (Aurelie, vrouw, 22 jaar)

Laat visuele content opvallen zodat het de aandacht trekt tijdens het scrollen.

“Spreekt wel aan door de toffe kleurtjes en het feit dat het je nieuwsgierig maakt is ook een heel positieve factor.” (Aurelie, vrouw, 22 jaar)

“Het is een grappige foto die de aandacht trekt tijdens het scrollen. Dan zal ik het al snel liken.” (Evy, vrouw, 21 jaar)

Gebruik humor, zo komt je content minder als reclame over.

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

17

Wees ervan bewust dat je content gedeeld zou kunnen worden via privégesprekken. Jongeren hebben nood om over iets te kunnen spreken met elkaar, maar delen dit niet met iedereen.

“Ik vind het ook wel leuk dat ze hier nu op inspelen en niet volgende week, nu is het nog een veelbesproken onderwerp op school of op het werk” (Aurelie, vrouw, 22 jaar)

“Ik deel voornamelijk in (Facebook) Messenger of rechtstreeks via Whatsapp omdat er zo persoonlijker op gereageerd kan worden.” (Evelyn, vrouw, 24 jaar)

Keep it simple en zet de hoofdboodschap in het begin van het filmpje. Zorg voor een sterk concept dat niet te complex is.

“Het filmpje begint wat raar, misschien was een soort van intro beter geweest. Als ze direct beginnen babbelen zonder dat ik weet waarover het gaat, scroll ik al snel door.” (Silke, vrouw, 21 jaar)

Stel jezelf de vraag waar jouw merk voor staat. Zorg dat die kernwaarden ook in je content terug te vinden zijn.

“Ik vind dat ze niet te veel mogen overdrijven met posts die weinig gerelateerd zijn met hun core business.” (Amber, vrouw, 24 jaar)Zorg voor een hogere likeability van je

merk bij jongeren: het zorgt voor een langere aandachtsboog bij videocontent.

“Ik ben geen fan van dit mediamerk, dus ben ik ook niet geneigd om lange filmpjes ervan te bekijken.“ (Marie, vrouw, 18 jaar)


18

TIPS VOOR FACEBOOK

Automatische reacties van bots worden (voorlopig?) aanzien als hip en leuk omdat ze de interactiviteit met het merk verhogen.

“Het is spannend en het neemt niet te veel tijd in beslag. Ik had dit daarnet al gezien en heb zelf meegedaan. Dit is echt iets waar je vrienden in tagt en je antwoorden doorstuurt.” (Marie, vrouw, 18 jaar)

Bij jongeren tussen 15-19 jaar is interactie een grote drempel.

“Ik vind het heel leuk, maar ik denk niet dat ik zou meestemmen. Het trekt wel aan om verder te kijken.” (Marie, vrouw, 18 jaar)

“Ik vind het wel een leuk concept, maar ik ben niet snel geneigd om hier op te reageren.” (Liesbet, vrouw, 18 jaar)

Jongeren tussen 20-24 jaar verwachten een beloning voor interactie (en dat mag ook ludiek zijn).

“Ik zou niet stemmen want er is geen beloning aan verbonden (zoals een zak kattenvoer of zo ;-)” (Dieter, man, 22 jaar)

Post maximaal 2x per dag op Facebook

“Mediamerken mogen dingen posten op Facebook, maar dit mag niet leiden tot stalken. (...) 2 maal per dag is voldoende.” (Joy, vrouw, 23 jaar)

“Wanneer er te frequent gepost wordt, gebeurt het wel eens dat ik de pagina zal unliken.” (Liesbet, vrouw, 18 jaar)

Tekst op foto’s is een meerwaarde

“Je kan ook de datum en stad al op de foto zetten in neonletters. (...) Dan trek je ook de aandacht van de scrollers die alleen kijken naar de foto en niet de tekst erboven.” (Marie, vrouw, 18 jaar)

Facebook = dé conversation starter.

“Best ook delen op Facebook, ik ben er vrij zeker van dat er onder de video veel commentaar zou komen en mensen elkaar gaan taggen. Dat gebeurt volgens mij een pak minder op YouTube.” (Evelyn, vrouw, 24 jaar)

Reclame (events, reclamefilmpje..) mag op Facebook, maar niet op Instagram of Snapchat.

“Op Facebook mogen ze me lastig vallen zoveel ze willen, maar Snapchat en Instagram zijn iets waar ik zo weinig mogelijk reclame wil zien.” (Dieter, man, 22 jaar)

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

19

Delen op Facebook gebeurt amper, elkaar taggen in de reacties gebeurt wel nog regelmatig.

“Liken doe ik gewoon al zeer snel als ik het tof vind. Als ik het wil delen met mensen, dan tag ik meestal de mensen in de reacties of neem ik een screenshot en stuur ik die door naar hen. Echt delen op mijn eigen profiel doe ik zeer zelden. Meestal deel ik dingen die grappig zijn of waarvan ik weet dat het die persoon aangaat. Dit geldt voor de verschillende sociale media voor mij.” (Margo, vrouw, 20 jaar)

Uitzondering op de regel: delen kan wel als er iets te winnen valt.

“Ik tag wel vaak vrienden in dingen die ik zelf grappig vind of bij die persoon horen. Liken van posts is vaak minder en enkel bij zaken die ik leuk vind of mij aanspreken als persoon. Delen van posts doe ik weinig tenzij er iets te winnen valt.” (Zaïna, vrouw, 20 jaar)


20

TIPS VOOR VIDEO OP FACEBOOK & FACEBOOK LIVE

De video mag maximaal 30 seconden duren (indien gemaakt door een mediamerk). Als je meerdere boodschappen in 1 video hebt, dan deel je dit best op in meerdere stukken.

“Het is tof en origineel, maar ik zou het niet helemaal uitkijken.” (filmpje duurde 1 minuut)(Bieke, vrouw, 17 jaar)

Jongeren die een Facebook Live uitzending live meekijken, kijken langer dan jongeren die een uitzending herbekijken.

“Ik denk als ik het gewoon bij het scrollen was tegengekomen, ik het waarschijnlijk had overgeslagen omdat het 6 minuten is. Behalve als het op dat moment nog live was, want dan kijk je meer mee zonder op te letten hoe lang het duurt.” (Marie, vrouw, 18 jaar)

Jongeren checken eerst hoe lang een filmpje duurt, voor ze beginnen te kijken.

“Het initiatief is leuk, maar toen ik zag dat het filmpje 7 minuten duurde ben ik gestopt met kijken. Er is niemand gek genoeg om 7 minuten naar een filmpje te kijken dat eigenlijk nergens over gaat.” (Dieter, man, 22 jaar)

Onderschat tekst bij een filmpje niet.De jongeren van doelgroep 20 - 24 jaar scannen de tekst van het filmpje om de inhoud te snappen.

“Zonder de bijhorende tekst vind ik het doel niet duidelijk” (Maayken, vrouw, 21 jaar)

“Zonder de tekst zou ik niet doorgehad hebben waarover het gaat” (Amber, vrouw, 24 jaar)

Ga je livestreamen? Zorg voor een visuele degelijke setting en varieer veel in beelden.

“In het algemeen ben je niet geneigd om een volledige livestream uit te kijken als het gewoon mensen zijn die aan knopjes draaien.” (Gaëlle, vrouw, 20 jaar)

“Liever een strand dan in de studio.” (Pieter-Jan, man, 22 jaar)

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

21

TIPS VOOR INSTAGRAM

Jongeren willen geen reclame op Instagram.

“Op Facebook mogen ze me lastig vallen zoveel ze willen, maar Snapchat en Instagram zijn iets waar ik zo weinig mogelijk reclame wil zien.” (Dieter, man, 22 jaar)

De kwaliteit van de foto is belangrijk. Die moet vooral mooi ogen.

“Ik like op Instagram enkel dingen die er goed uitzien, wat de boodschap ook is.” (Annelien, vrouw, 23 jaar)

De doelgroep 15 - 19 jaar is geen fan van video op Instagram omdat je niet kan doorspoelen. Voor de doelgroep 20 - 24 jaar moet de video vooral kort zijn.

“Vroeger kon een video op Instagram maar 30 seconden duren en dat vond ik goed. Nu wordt het soms wat te lang.” (Hanne, vrouw, 24 jaar)

Bij de doelgroep 20 - 24 jaar is tekst bij video nog steeds van belang:

“Zonder uitleg zou ik de betekenis van de foto niet kennen en hem niet liken. Nu vind ik het wel grappig en leuk!” (Aurelie, vrouw, 22 jaar)

Je hoeft op Instagram niet de beste copywriting skills te hebben. Duiding is wat telt.

“Ik zou deze foto houden voor Facebook of Instagram, met een korte tekst erbij dat de presentatoren er al helemaal klaar voor zijn.” (over een loopwedstrijd) (Paulien, vrouw, 20 jaar)

De tekst mag niet op de foto!

“Op Instagram enkel de foto. De tekst met alle info kan in de beschrijving. ” (Thijs, man, 18 jaar)

Belangrijk: sommige jongeren ‘lurken’ ook op Instagram. Concreet betekent dit dat jongeren wel kijken naar content, maar niet interageren.

“Ik vind dit wel een toffe foto. Ik like zoals eerder gezegd niet veel van merken, maar dit zou ik durven liken!” (Margo, vrouw, 20 jaar)


22

TIPS VOOR INSTAGRAM STORIES EN SNAPCHAT

Maak je stories/snaps niet te lang.

“Ik heb de story niet volledig uitgekeken. Ik ben na 1 minuut gestopt, wat eigenlijk al langer is dan normaal.” (Sarah, vrouw, 24 jaar)

Varieer met de functionaliteiten van Instagram Stories.

“Meer effecten zouden mogen, zoals hashtags, kleuren, geschreven tekst. Onze mening vragen in de vorm van een poll zou ook goed werken.” (Joy, vrouw, 23 jaar)

Enige uitzondering: beperk het gebruik van de functionaliteit Boomerang.

“Op Instastories klik ik snel door, zeker als er boomerangs bij zijn.” (Chloë, vrouw, 22 jaar)

Snapchat is echt gemaakt voor de ‘inner circle’.

“Snapchat gebruik ik redelijk vaak vooral naar mijn vrienden. Af en toe komt er ook iets op mijn verhaal van wat ik aan het doen ben of iets grappig.” (Zaïna, vrouw, 20 jaar)

Tease naar content op andere sociale media kanalen.

“Zelf verwacht ik dat ze teasen naar content, niet persé naar een website of YouTube. Maar naar content van wat er gaande is die dag.” (Ciaran, man, 20 jaar)

Op Instagram Stories/Snapchat mogen er minder mooie foto’s, maar op je Instagramprofiel niet.

“Instagram: daar like ik heel veel, als ik leuke dingen zie passeren, vaak afbeeldingen die aansluiten bij foto’s die ik zelf post (aangezien ik veel foto’s van luchtvaartgerelateerde content like, komt dit ook in mijn overzicht terecht). Posten doe ik als het een mooie foto is (niet zomaar random). Op Instagram Stories deel ik foto’s die iets meer random zijn, meer dagelijkse foto’s.” (Maayken, vrouw, 21 jaar)

Kies voor foto’s, die zijn belangrijker dan video’s.

“De filmpjes waar het volledige deel werd gepraat, vind ik echt niet thuis horen op Instagram Stories” (Eva, vrouw, 18 jaar)

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

23

TIPS VOOR YOUTUBE

Wissel van ritme en gebruik veel verschillende beelden.

“Door de tussenstukjes werd het niet te langdradig en werd je geprikkeld om verder te kijken.” (Paulien, vrouw, 20 jaar)

YouTube-filmpjes worden vooral via andere sociale media kanalen gedeeld.

“Ik deel ook vaak YouTube-filmpjes via de chat met enkele vrienden waarvan ik weet dat ze ook al jaren bepaalde YouTubers volgen.” (Sarah, vrouw, 24 jaar)

Ook op YouTube zijn er lurkers.

“Op YouTube heb ik nog nooit iets geliket en heb ik zelden iets gedeeld.“ (Evelyn, vrouw, 24 jaar)

Langere video’s horen op YouTube.

“YouTube was een slimme keuze omdat het een langere video is. Op Facebook had ik dit al weggeklikt” (Paulien, vrouw, 20 jaar)

“Ik vond de video niet te langdurig of aanslepend. Best goed aangepakt van de presentatoren vind ik!” (Lieze, vrouw, 21 jaar)


24

CHEATSHEET Facebook Instagram

Instagram stories /Snapchat

YouTube

Tone of voice (checklist)

Ontspannend

Positief & enthousiast

Herkenbaar/link voor jongeren

Liefst met humor, nostalgie en/of actuele onderwerpen

Mét de merkkernwaarden

Teasen naar andere social media content mag

Vorm

Val op tijdens het scrollen / /

Tekst op een foto mag Geen tekst op de foto Tekst op een foto mag /

Tekst duidt de contentTekst duidt de content, mag heel kort zijn (de foto spreekt voor zich)

/ Een sterke titel

Techniek is even belangrijk als inhoud Inhoud boven techniekTechniek is even

belangrijk als inhoud

/ /Varieer met de verschillende

functionaliteiten /

Interactie

Vrienden taggen in reacties blijft populair / /

Voor reageren, stemmen met emoji’s...:

15 - 19 jaar: grote(re) drempel

20 - 24 jaar: verwachten een kleine

beloning

Geen specifieke opmerkingen

/ /

Delen gebeurt amper (behalve als er iets te

winnen valt)Goede content van dit social medium wordt gedeeld via priveberichten

Video

Zorg voor een sterk en niet te complex concept

Max 30 seconden indien gemaakt door

een (media)merk. Ontspannende content wordt langer bekeken

Liefst niet of héél kort omdat je niet kan

doorspoelen.

Best niet te veel. Kies voor foto's en andere

functionaliteiten. Gebruik 'Boomerang'

met mate.

Lengte maakt niet uit

Korte duiding in het begin van de video

Varieer met veel verschillende beeldenVarieer met veel

verschillende beelden (+ wissel af van ritme)

Frequentie/Lengte Maximaal 2x per dag /Niet te lang of te veel

stories/snapsMag langer

Reclame(filmpjes) Geen probleem Liefst niet Liefst niet Geen probleem

Belangrijke opmerkingen

De content komt naar hen (push communicatie)Jongeren gaan op

zoek naar content (pull communicatie)

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

25

BIJLAGEDATA KWANTITATIEF ONDERZOEKSurvey: methodologie• Online survey (24 oktober – 24 november 2017)

• Respons op de enquête:• 641 antwoorden: uiteindelijk 522 geselecteerd.• Onvolledige enquêtes niet geselecteerd.

• Wie zijn de respondenten?

N= 177 (33,9%)

N= 345 (66,1%)

Survey: frequentie gebruik van sociale media

Tabel 1: Hoe frequent gebruik je de verschillende sociale media?


Bijna elke dag



Zelden/Nooit

Totaal


9,2% (N=48)

3,1% (N=16)

1,3% (N=7)

5,7% (N=30) N=522


10,0% (N=52)

6,5% (N=34)

1,1% (N=6)

12,3% (N=64)

N=522


20,6% (N=107)

9,8% (N=51)

4,2% (N=22) 13,1% (N=68)

N=520

Youtube 43,4% (N=225)

29,3% (N=152)

19,9% (N=103)

6,% (N=32)

1,2% (N=6)

N=518


17,9% (N=93)

17,3% (N=90)

13,7% (N=71)

34,4% (N=179)

N=520


10,5% (N=54)

13,8% (N=71)

10,7% (N=55)

50,0% (N=258)

N=516

Reddit 2,2% (N=11)

1,2% (N=6)

2,0% (N=10)

4,5% (N=23) 90,2% (N=459)

N=509

Musical.ly 0,6% (N=3)

0,4% (N=2)

0,6% (N=3)

0,6% (N=3)

98,2% (N=504)

N=515

15 - 19 jaar N= 321 (61,5%)

20 - 24 jaar N= 201 (38,5%)


26

Survey: populairste sociale media voor branding

Tabel 2: Welke sociale media gebruik je om te connecteren met merken?


Bijna elke dag



Zelden/Nooit

Totaal


28,8% (N=150)

11,3% (N=59)

4,2% (N=22)

4,0% (N=21)

N=491


25,5% (N=133)

17,1% (N=89)

4,4% (N=23)

9,2% (N=48)

N=457


18,7% (N=97)

16,8% (N=87)

8,5% (N=44)

29,1% (N=151)

N=451

Youtube 34,7% (N=179)

27,7% (N=143)

16,3% (N=84)

7,6% (N=39)

12,6% (N=65)

N=510


2,9% (N=145)

2,9% (N=15)

2,9% (N=15)

54,8% (N=258)

N=341

Twitter 6,4% (N=33)

10,3% (N=53)

11,0% (N=57)

7,0% (N=36)

15,3% (N=79)

N=258

Tabel 3: Welke sociale media gebruik je om te connecteren met MEDIAmerken?


Bijna elke dag



Zelden/Nooit

Totaal


25,3% (N=132)

17,3% (N=90)

6,7% (N=35)

6,7%(N=35) N=491


18,8% (N=98)

17,7% (N=92)

9,4% (N=49)

23,1% (N=120)

N=457


9,1% (N=47)

13,3% (N=67)

10,8% (N=56)

47,4% (N=246)

N=451

Youtube 9,3% (N=48)

12,7% (N=66)

23,0% (N=119)

15,6% (N=81)

38,2% (N=198)

N=510

Whatsapp 1,7% (N=9)

1,3% (N=7)

2,3% (N=12)

1,9% (N=10)

58,3% (N=304)

N=341

Twitter 7,5% (N=39)

8,8% (N=46)

11,0% (N=57)

8,5% (N=44)

14,6% (N=76)

N=262

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

27

Tabel 4: Welke sociale media gebruik je om te connecteren met NIEUWSmerken?


Bijna elke dag



Zelden/Nooit

Totaal


17,0% (N=88)

9,4% (N=49) 4,4% (N=23) 4,2% (N=22) N=491

Instagram 9,8% (N=51) 8,3% (N=43) 11,4% (N=59) 12,4% (N=64)

45,8% (N=237)

N=454

Snapchat 2,5% (N=13) 2,3% (N=12) 4,4% (N=23) 7,2% (N=37) 70,4% (N=364)

N=449

Youtube 3,1%(N=16) 5,2% (N=27) 10,3% (N=53) 14,5% (N=75)

64,9% (N=339)

N=510

Whatsapp 1,3% (N=7) 1,2% (N=6) 1,9% (N=10) 1,2% (N=6) 60,0% (N=312)

N=341


10,6% (N=55)

9,4% (N=49) 7,3% (N=38) 11,0% (N=57)

N=258

Tabel 5: Welke sociale media zijn het meest populair per thema?

Thema Meest populaire sociale medium

Sport Facebook

Media, Film & Televisie Facebook / YouTube

Technologie Facebook / YouTube

Lifestyle Instagram / Facebook / YouTube

Gezondheid Facebook / Instagram

Muziek YouTube

Games Facebook / YouTube

Avontuur / Reizen Instagram / Facebook


28

Tabel 6: Welke vorm van content verwacht je per sociaal medium?

Beelden TekstVideo (met geluid)

Video (zonder geluid)

Emoji’sFilters, lenzen, ...


62,1% (N=324)

55,2% (N=288)

37,7% (N=197)

54,8% (N=268)

33,0% (N=172)


33,1% (N=173)

45,8% (N=239)

44,1% (N=230)

40,8% (N=213)

54,8% (N=286)


14,9% (N=78)

43,3% (N=226)

28,7% (N=150)

40,8% (N=213)

43,9% (N=229)

Youtube 18,4% (N=94)

10,7% (N=56)

59,6% (N=311)

15,7% (N=82)

9,6% (N=50)

9,8% (N=51)


15,1% (N=79)

5,6% (N=29)

5,6% (N=29)

17,2% (N=90)

4,6% (N=24)


27,6% (N=144)

14,2% (N=74)

15,1% (N=79)

18,4% (N=96)

8,0% (N=42)

Tabel 7: Welke sociale media gelinkt aan de ‘uses and gratifications’?

• Inzicht dat gebruikers mediakanalen intentioneel gebruiken voor specifieke ‘uses and gratifications’ (Katz, 1973)

• Synthese tot 3 hoofdcategorieën: (gebaseerd op 11 onderzoeken over ‘uses and gratifications’)

• Information

• Entertainment / Passing Time

• Companionship / Social interaction

Information Entertainment/Passing Time

Companionship/ Social interaction

Facebook

Instagram

Snapchat

Youtube

Whatsapp

Twitter

heel geschiktgeschiktniet geschikt

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

29

DANKWOORD De voorbije maanden waren intensief, maar enorm leerrijk. Na dit onderzoek hebben we een beter inzicht gekregen in wat jongeren verwachten van (media)merken op sociale media. We hopen dat deze inzichten gebundeld in een handleiding bijdragen tot betere sociale media content voor jouw (media)merk.

Een onmisbare schakel in het succes van dit project waren de mediamerken Qmusic en Stampmedia. Delphine De Kegel en Gert Fredrix (van Qmusic): bedankt voor jullie positiviteit, enthousiasme en de vele feedbackmomenten. You made us even Q’er. Ook bedankt aan Stampmedia om mee te willen werken aan dit uitdagende project.

Onze studiedag ‘Hoe als (media)merk jongeren bereiken via sociale media?’ was een succes en dat hebben we ook voor een groot stuk te danken aan de sprekers Leroy van Limbeek (NOS), Roel Spelkens (Qmusic), Brecht Vaes (Stubru), Frederik De Swaef (Flair), Simon Smetryns (TAGMAG) en Freek Stevens (Invisible Puppy). Jullie openheid werd fel geapprecieerd en gesmaakt.

We willen ook (nog eens) alle deelnemers van onze Facebookcommunities bedanken. Een topprestatie van: Amber, Annelien, Aurelie, Bieke, Charlotte, Chloë, Ciarán, Dieter, Elena, Eline, Emma, Eva, Evelyn, Evy, Gaëlle, Gwenny, Hanne, Inara, Irene, Ivo, Jana, Jario, Joy, Laura, Laurence, Liesbeth, Lieze, Lisa, Luna, Maayken, Margo, Marie, Marissa, Marthe, Michelle, Nele, Nida, Paulien, Pieter-Jan, Sarah, Sebastiaan, Silke, Silken, Stefanie, Thijs, Tine, Yoni, Youssra en Zaïna.

En natuurlijk kunnen we onze collega’s bij Arteveldehogeschool niet vergeten. Een ongelofelijke bedankt aan onderzoekers Annelore Deprez en Lotte Vermeulen die voor raad en daad klaarstonden. Ook bedankt aan Esther van Tilburg, Luk Bouters en de collega’s van de dienst ‘Research and Innovation’ van de Arteveldehogeschool die ons de kans gaven om dit project te mogen uitvoeren.

Een vermelding voor Mark Zuckerberg en de andere CEO’s van de sociale media zou een beetje te veel van het goede zijn, maar we zijn wél oprecht blij dat je de tijd hebt genomen om dit tot het einde te lezen.

Veel social media succes!Jeroen Naudts, Gert-Jan van Egdom en Stijn Anseel/Barbara Tombeur/Christel De Maeyer

PS: Voor vragen kan je terecht bij [email protected]


30

BRONNEN Chan-Olmsted, S. (2011). Media Branding in a Changing World: Challenges and Opportunities 2.0. JMM: The International Journal On Media Management, 13(1), 3-19.

Confos, N., & Davis, T. (2016). Young consumer-brand relationship building potential using digital marketing. European Journal Of Marketing, 50(11), 1993-2017.

Costera Meijer, I. & Kormelink, T. (2015). Checking, Sharing, Clicking and Linking: Changing patterns of news use between 2004 and 2014. Digital Journalism, 3(5), 664-679.

de Jong, W. (2013). Alles voor je kind: Problematische verwenning maakt meer stuk dan je lief is. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 52(10), 447-456.

Kwon, E. S., Kim, E., Sung, Y., & Yoo, C. Y. (2014). Brand followers: Consumer motivation and attitude towards brand communications on Twitter. International Journal of Advertising, 33, 657-680.

Lenhart, A., Smith, A., Anderson, M., Duggan, M. & Perrin, A. (2015). Teens, technology and friendships. Niet-gepubliceerd onderzoeksrapport, Washington, Pew Research Center.

Leung, L. (2013). “Generational Differences in Content Generation in Social Media: The Roles of the Gratifications Sought and of Narcissism”. Computers in Human Behavior, 29(3), 997–1006.

Lipsman, A., Mudd, G., Rich, M., & Bruich, S. (2012). The power of “like”: How brands reach (and influence) fans through social-media marketing. Journal of Advertising Research, 52, 40-52.

Phua, J., & Ahn, S. J. (2014). Explicating the ‘like’ on Facebook brand pages: The effect of intensity of Facebook use, number of overall ‘likes’,and number of friends’ ‘likes’ on consumers’ brand outcomes. Journal of Marketing Communications, doi:10.1080/13527266.2014.941000

Phua, J., Jin, Seunga, V. & Kim, Jihoon J. (2017). Uses and gratifications of social networking sites for bridging and bonding social capital: A comparison of Facebook, Twitter, Instagram, and Snapchat. Computers in Human Behavior, 72, 115-122.

Quan-Haase, A., & Young, A. L. (2010). Uses and gratifications of social media: A comparison of Facebook and instant messaging. Bulletin of Science, Technology & Society, 30, 350-361. doi:10.1177/0270467610380009.

Rodhain, A. & Aurier, P. (2016). The child–brand relationship: social interactions matter, Journal of Product & Brand Management, 25(1), 84-97.

Rosendale, J. A. (2015). New Communication Technologies in Organization Communications and Branding: The Integral Role Social Media Now Play. Florida Communication Journal, 43(2), 49-59.

Sashittal, H., DeMar, M. & Jassawalla, A. (2016). Building acquaintance brands via Snapchat for the college student market. Business Horizons, 59(2), 193-204.

Tsai, W. H. S., & Men, L. R. (2013). Motivations and antecedents of consumer engagement with brand pages on social networking sites. Journal of Interactive Advertising, 13, 76-87. doi:10.1080/15252019.2013.826549

Van den Bergh, J. & Behrer, M. (2016). How Cool Brands Stay Hot: Branding to Generations Y and Z. London: Kogan Page Limited.

Onde

rzoe

ksra

ppor

t soc

iale

med

ia e

n br

andi

ng

31

Hoe als Vlaams (media)merk jongeren bereiken via sociale media?

Publicatie: Juni 2018

Auteurs: Jeroen Naudts, Gert-Jan van Egdom, Stijn Anseel

Vormgeving: Stijn Anseel

Deze handleiding werd ontwikkeld met middelen voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (PWO) van de Arteveldehogeschool. Je kan deze handleiding ook online raadplegen op: www.socialemediavoorjongeren.be

De inhoud van de handleiding mag gebruikt worden voor niet-commerciële doeleinden, mits duidelijke vermelding van de auteurs en bron.

Meer informatie: [email protected]

© 2018 – Arteveldehogeschool, Dhr. Tomas Legrand, Hoogpoort 15, 9000 Gent, www.arteveldehs.be


32

WWW.SOCIALEMEDIAVOORJONGEREN.BE

HOE ALS VLAAMS (MEDIA-) MERK JONGEREN BEREIKEN VIA … · wat veranderingen op til: Facebook en...

Documents

Transcript of HOE ALS VLAAMS (MEDIA-) MERK JONGEREN BEREIKEN VIA … · wat veranderingen op til: Facebook en...