Het verborgen Leidsche Rijn Ik heb vanaf begin 1999 veel geschreven over Leidsche Rijn, de stad in wording. Teveel misschien. Over het ontdekken van Romeinse schepen, kilometers Limesweg, wachttorens, muntschatten en verlande rivierarmen. Over het fascinerende leven dat hier ooit heeft plaatsgevonden. Voor en tijdens de Romeinen. In de diepe donkere middeleeuwen onder Friezen en de Franken. Over de slag op de Hoge Woerd in 1303. Hoe de bisschop werd vermoord en zijn troepen zich via de Groenedijk moesten terugtrekken naar het Domplein. Dat was in de tijd dat hier her en der een nieuwbouwwoning stond. Later ging het veel over de bouw van mooie nieuwe woningen. Het gebrek aan wegen en voorzieningen. En nu, nu gaat het meestal over het leven in een nieuwe stad. Wat gaat goed, maar vaker, wat gaat fout. En de laatste tijd gaat het nog meer over bomen. Het kappen van bomen. Nu Leidsche Rijn goeddeels is voltooid ligt er nog 1 grote opgave: hoe naaien we de losse nieuwbouw aan de bestaande stad. En dat gaat niet zonder pijn. Duizenden van de laatste bomen worden op dit moment omgemaaid voor de laatste woonwijkjes tussen binnenstad en Leidsche Rijn. Voor wegen, viaducten en HOV. Ik merk dat zoiets veel mensen pijn doet, en ik vorm daarop geen uitzondering. Leidsche Rijn werd van de tekentafel geschoten als duurzame milieuwijk. Wadi’s, grijs water, autowasplaatsen. Een wijk die zou worden ingepast in het schitterende oude landschap. Respectvol, duurzaam en toekomstvast. Tja, die mooie visievolle schetsen uit 1995 bestaan nog maar deels. Het gaat nu om winstmaximalisatie, productieoptimalisatie. Ziet u windmolentjes, duizenden daken met zonnecellen? Ik niet. Ziet u de afdruk van de Romeinse weg door uw woonwijk? Ik af en toe. Fragmentarisch en truttig in asfalt. Hier en daar moet een roestige plaat op de grond aangeven waar de machtige Romeinse wachttorens stonden. Het geweldige Castellum terrein van de Hoge Woerd wordt dan wel ingericht, maar delen worden bebouwd met woningen en wegen worden aangelegd door het Rijksmonument. Hele stroken van wat ooit het Leidsche Rijn Park zou worden, krijgen truttige villa’s. Zelfs het Jac. P. Thijsselint is uitgevoerd in gitzwart asfalt en ook voor dat lint vallen rond dit moment 500 bomen. Het belangrijkste cultuurhistorische gegeven van Leidsche Rijn, de restgeul van de Oude Rijn, wordt her en der toch dicht gekieperd. Bewaren en zichtbaar maken, was ooit het devies. In het slechtste geval leggen we er bruggen overheen. Nee, het duurzame, toekomstgerichte stadsdeel is niet meer in de handen van de bedenkers, van de pioniers die tien jaar geleden gepassioneerd met ‘hun’ stadsdeel bezig waren. Natuurlijk, dat geldt nog wel voor een enkeling, maar die enkeling kreeg zoveel nieuwe buren met andere noden, dat hij of zij amper boven het gekrakeel van alledag uitkomen. Toch ben ik nog steeds een fan van deze nieuwe stad, maar aj, wat is er tijdens de rit veel losgelaten van al die mooie vergezichten. Leidsche Rijn heeft nog veel goede kwaliteiten, maar ze liggen meer verborgen dan ik had gehoopt. Het zou goed zijn om, nu we bijna starten met de laatste stukken van deze stad, we nog een keer kijken of het een ietsje pietsje beter kan. Das beter, voor later!

Wouter de Heus Freelance journalist en columnist voor verschillende media en nieuwsdiensten