HET MENSELIJK LICHAAM - Vlaams-Brabant · 2020-06-23 · Het slepen Je mag deze techniek alleen...

1 HET MENSEL I J K L I CHAAM

2 DE EERSTE M INUTEN

3 LEVENSBEDRE I GENDE AANDOEN INGEN

4 DE GEWONDE PAT I ËNT

5 DE Z IEKE PAT I ËNT

6 ZWANGERSCHAP EN SPOEDBEVALL ING

7 HULPVERLEN ING AAN K INDEREN

8 URGENT I ES DOOR OMGEV INGSFACTOREN

9 PSYCH IATR I S CHE URGENT I E S

10 VERPLAATSEN VAN DE PAT I ËNT

11 RAMPENGENEESKUNDE

12 ORGAN I SAT I E

13 TECHN I EKEN

14 AANVULL INGEN

15 WOORDENL I J S T

INHOUD

10.1 Technieken

10.2 Halskraag

10.3 Valhelm

10.4 Ziekenvervoer

10HET

VERPLAATSENVAN DEPATIENT

Een van de belangrijkste taken van de ambulancier is het verplaatsen vande patiënt: verleggen, optillen, rechtzetten, per brancard naar de zieken-wagen dragen, ... Je mag het lichaam van een slachtoffer niet om het evenhoe verplaatsen. Het is een nauwgezette opdracht en fouten kunnenernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van de patiënt.Soms moet je de patiënt zo snel mogelijk uit een gevarenzone verwijde-ren. De snelheid mag echter nooit ten koste gaan van de gezondheid vande patiënt. Je moet de technieken waarmee je een patiënt kan verplaat-sen en vervoeren goed beheersen.Daarbij moet je soms door nauwe gangen, langs smalle trappen, doorongekend of onveilig terrein.Tijdens deze acties moet je steeds je eigen veiligheid verzekeren en ver-mijden dat je valt, met kwetsuren voor jezelf of de patiënt als gevolg.

Denk eerst na voor je aan het verplaatsen van de patiënt begint. Stelsamen met je collega-ambulancier een plan op van wat je zal doen.Bedenk dat de toestand gevaarlijk kan worden, houd dus ook rekeningmet de tijd die je nodig hebt voor het verplaatsen van de patiënt.

Al naargelang de omstandigheden moet je verschillende technieken toe-passen.

10.2H e t v e r p l a a t s e n v a n d e p a t i ë n tH o o f d s t u k 1 0

10.1 Technieken

H O E V E R P L A A T S J E E E N P A T I Ë N T A L S J EA L L E E N B E N T ?

Een patiënt die zelf kan voortbewegen

Leg de arm van de patiënt rond je hals en ondersteun zijn voorarm.Plaats je andere hand rond de rug of lenden van de patiënt.Ondersteun het slachtoffer terwijl je hem langzaam vooruit laat gaan envoortdurend met hem blijft praten om hem gerust te stellen.Laat je eigen bewegingen gelijktijdig verlopen met die van de patiënt. Hijbepaalt het tempo. Wijs de patiënt op oneffenheden en moeilijkhedenzoals trappen of andere hindernissen.

De wieg-draaghouding

Plaats je ene arm onder de rug, je andere onder de benen van de patiënt.Als de patiënt bewust is kan je hem vragen zich met de armen aan jeschouder vast te houden.Deze techniek is alleen bruikbaar bij kinderen of lichte personen.


FIG. 10.1

BEWEEGLIJKE PATIENT

Ondersteun de patiënt en volg zijntempo.

De brandweermangreep

Plaats je voeten tegen de voeten van de patiënt en trek hem aan dearmen naar je toe. Buig voorover op het moment dat de patiënt zichopricht, buig door de knieën, en trek hem over je schouder. Blokkeerondertussen de benen met je armen.


FIG. 10.2

DE WIEG-DRAAGHOUDING

Deze techniek is slechts bruikbaarbij kinderen of lichte personen.

FIG. 10.3

DE BRANDWEERMANGREEP

Plaats je voeten tegen de voeten vande patiënt.

Trek de patiënt aan de armen naarje toe.

Trek hem over je schouder. Blokkeer de benen van de patiëntmet je armen.

Het slepen

Je mag deze techniek alleen gebruiken in echte noodsituaties als depatiënt te zwaar is om alleen op te tillen.Bij alle sleeptechnieken moet je steeds in de lengterichting van hetlichaam trekken, opletten voor schokken of schaafwonden aan het hoofd,


FIG. 10.4

SLEEPTECHNIEKEN

Slepen met een deken Slepen aan de voeten

a. Brandweermansleep: b. Til de rug van de patiënt op.

c. Vat de patiënt onder de oksels. d. Pas op voor hindernissen achter je.

en vooral extra voorzichtig zijn voor de wervelkolom. Er zijn verschillendemogelijkheden:• slepen aan de schouders• slepen van een trap (altijd het hoofd eerst)• slepen aan de voeten• slepen aan de kledij• de brandweermansleep• slepen met een deken.

H O E V E R P L A A T S J E E E N P A T I Ë N T I NP L O E G ( M I N I M U M T W E E A M B U L A N C I E R S ) ?

Eerst worden de methoden zonder hulpmiddelen besproken, daarna vol-gen de technieken met aangepast draagmateriaal.

Ondersteuning van een patiënt die zich kan verplaatsen

De twee ambulanciers leggen de armen van de patiënt om hun schouders.Elke ambulancier houdt een hand van de patiënt vast en legt zijn vrije armom de lenden van de patiënt.

De brandweermangreep

Met deze greep kan je een patiënt die zich niet meer kan verplaatsen tochgemakkelijk vervoeren. De techniek is dezelfde als die bij één helper. Jekan met de hulp van een tweede helper de patiënt echter veel gemakke-lijker en veiliger op je schouders leggen. De ambulancier die de patiëntniet draagt leidt zijn collega.


FIG. 10.5

BEWEEGLIJKE PATIENT MET

TWEE HULPVERLENERS

Dragen met zijn tweeën

De ene ambulancier haakt zijn armen onder de oksels van de patiënt enplaatst zijn handen geschrankt op borsthoogte. De ander gaat voorop engrijpt de patiënt onder de knieën.Als je met twee een patiënt draagt, houd dan voortdurend verbaal contact(je kan elkaar niet meer zien) en stem je bewegingen op elkaar af. Als depatiënt bewust is, laat dan niet na met hem te praten; dit werkt gerust-stellend.

De klassieke brancard op wielen

Alle ziekenwagens zijn uitgerust met brancards met een opplooibaaronderstel op wielen. Je kan de patiënt op verschillende manieren opeen brancard leggen.


FIG. 10.6

BRANDWEERMANGREEP MET

TWEE HULPVERLENERS

Vooral bij het over de schoudertillen kan de tweede ambulancierhulp verlenen.

FIG. 10.7

DRAGEN MET ZIJN TWEEËN

Bij een bewuste patiënt kan je een draagvlak vormen.Bij de bewusteloze patiënt bepaaltde ambulancier die de benen draagtde weg.

De schepbrancard

De schepbrancard bestaat uit twee helften die in elkaar gepast kunnenworden, en is voorzien van 6 lepelvormige platen. Hij is meestal ver-vaardigd uit zeer licht materiaal (aluminium). De lengte van de brancardkan worden aangepast aan de lengte van de patiënt dankzij uitschuifbarebuizen.Leg de brancard naast de patiënt en houd rekening met de plaats waar hethoofd en de voeten moeten komen. Schuif de buizen uit tot de juistelengte en maak ze zorgvuldig vast.Ontsluit de vergrendelingen aan de uiteinden en neem de schepbrancarduiteen in twee delen.Schuif de twee helften voorzichtig onder de patiënt. Let erop dat hoofd,hals, romp en buik op één lijn blijven.Controleer of hoofd of voeten niet gekwetst kunnen worden door het slui-ten van de brancard. Vergrendel de beide uiteinden.

VOOR- EN NADELEN VAN DE SCHEPBRANCARD

Met een schepbrancard kan je een patiënt vervoeren terwijl je de wer-velkolom zo weinig mogelijk beweegt. Dit sluit niet uit dat je een hals-kraag aanbrengt als dat nodig is (zie Hoofdstuk 10.2). De schepbrancardis ook zeer geschikt wanneer je over weinig ruimte beschikt of om eenslachtoffer van onder een voertuig weg te schuiven.

10.2


FIG. 10.8

BRANCARD OP WIELEN

FIG. 10.9

SCHEPBRANCARD

De houding van de patiënt op de schepbrancard is niet erg geriefelijk. Jemoet een geladen schepbrancard voorzichtig verplaatsen. De schep-brancard is smal. Je kan de patiënt vastleggen met dekens, gordels ofbandsluitingen.


FIG. 10.10

GEBRUIK VAN EEN

SCHEPBRANCARD

Scheid de twee helften van deschepbrancard.

Pas de lengte van de schepbrancardaan.

Schuif één helft van de schep-brancard onder de patiënt.

Schuif de andere helft onder depatiënt.

Vergrendel eerst het hoofdeinde vande schepbrancard.

Vergrendel uiteindelijk hetvoeteneinde.

De korrelmatras

De korrelmatras (of vacuümmatras) bestaat uit een dubbele omslag vansoepel materiaal. De omslag is gevuld met kleine korrels van kunststof.De korrelmatras neemt de vorm aan van de patiënt die erop gelegdwordt.Met een pomp kan je de lucht uit de matras pompen. Daardoor wordende korrels in de matras samengeperst tot een stijve vorm die aansluit bijhet lichaam van de patiënt.

VOOR- EN NADELEN VAN DE KORRELMATRAS

De korrelmatras ondersteunt het lichaam perfect en biedt dus in datopzicht maximale bescherming. Deze matras is dan ook bij uitstekgeschikt voor het vervoer van patiënten met verscheidene verwondingen.Ook bij langer vervoer biedt ze optimaal comfort aan de patiënt. Boven-dien biedt ze een uitstekende bescherming tegen lage temperaturen aande grond. De korrelmatras bestendigt echter de oorspronkelijke houding van depatiënt. Ook als die niet geriefelijk is, blijft ze tijdens het verder vervoerbehouden. Als de patiënt bovendien niet in staat is dat ongemak aan tegeven, kan er druk ontstaan op een lichaamsdeel, waardoor beschadi-gingen kunnen optreden tijdens langere vervoertijden. De korrelmatraskan beschadigd worden door glasscherven of andere scherpe voorwer-


FIG. 10.11

VASTLEGGEN VAN DE PATIENT

OP DE SCHEPBRANCARD

FIG. 10.12

KORRELMATRAS

De korrelmatras bevatpolystyreenkorrels, die onderluchtledige omstandigheden devorm aannemen van het lichaamvan de patiënt.

pen, waardoor ze lek gestoken wordt en dus niet meer het vacuüm kanbewaren.

De draagstoel

De draagstoel is een opplooibaar systeem dat voorzien is van wielenaan de achterste steunpunten en tal van handgrepen. Ze zijn vervaardigduit een licht materiaal (aluminium) en afwasbare kunststof.

VOOR- EN NADELEN VAN DE DRAAGSTOEL

Met een draagstoel kan je een bewuste patiënt zeer veilig vervoeren. Hetvervangt het vervoer op een gewone stoel.De draagstoel is ongeschikt om een bewusteloze patiënt of een patiënt dieniet meewerkt te vervoeren. In de draagstoel voelen sommige patiëntenzich onveilig door een schijnbaar onevenwicht, vooral op trappen.


FIG. 10.13

HOUDING VAN DE PATIENT

OP DE KORRELMATRAS

FIG. 10.14

DRAAGSTOEL

10.2 Halskraag

Het kan niet genoeg benadrukt worden dat je een halskraag moet aan-brengen bij elke patiënt bij wie je niet kan uitsluiten dat die een let-sel aan de nek heeft opgelopen. Het inschatten van het mechanismevan het ongeval en de beoordeling van het bewustzijn van de patiënt zijnin dit opzicht zeer belangrijk (zie Hoofdstuk 4).

W A T D O E J E V O O R J E E E N H A L S K R A A GA A N L E G T ?

Je moet het hoofd van de patiënt in een neutrale positie brengen, dit wilzeggen in het verlengde van de romp.De ene ambulancier houdt het hoofd in deze neutrale positie vast. Daar-bij knielt hij achter de patiënt als die op de grond ligt of staat achter depatiënt als die rechtop zit (zie fig. 10.17). Hij houdt het hoofd vast zonderhet te bewegen. Dan kan de andere ambulancier de halskraag aanleggen.

H E T A A N L E G G E N V A N E E N H A L F S T I J V EH A L S K R A A G

Halfstijve halskragen bestaan uit een band van schuimrubber die met half-stijve kunststof bedekt is. De bovenste rand sluit aan bij de vorm van dekin. De kraag wordt gesloten met een bandsluiting.Voor het aanleggen kies je de juiste afmetingen. Als vuistregel geldt hier-bij dat de afstand tussen de denkbeeldige lijn doorheen de schouders vande patiënt en een andere doorheen de basis van de kin overeenkomt metde juiste kraaghoogte.

4


FIG. 10.15

SOEPELE HALSKRAGEN

Een goed gekozen kraag veroorzaakt geen pijn en belemmert de adem-haling niet. De halskraag mag pas in het ziekenhuis weer verwijderdworden.

H E T A A N L E G G E N V A N E E N S T E V I G EH A L S K R A A G

Er bestaan stevige halskragen van verschillende merken. Voor je eenstevige halskraag aanlegt moet je de juiste gebruiksaanwijzing van datbepaalde type goed kennen. Bij het aanbrengen geldt dezelfde werkwijze als bij de zachtere kragen.Hoofd en hals moeten in neutrale positie zijn of (voorzichtig!) gebrachtworden. Kies een kraag die past bij de patiënt. Sommige kragen zijn voorzienvan merktekens of hebben al naargelang de maat, verschillende kleuren.Een stevige halskraag mag geen pijn veroorzaken en de ademhaling nietbelemmeren.De kraag blijft op zijn plaats tot hij in het ziekenhuis onder dokterstoezichtverwijderd wordt.


FIG. 10.16

STEVIGE HALSKRAGEN


FIG. 10.17

AANLEGGEN VAN

EEN STEVIGE HALSKRAAG

Geef lengtetractie aan het hoofd. Kies de juiste maat van halskraag.

De tweede ambulancier houdt delengtetractie aan.

Schuif de halskraag onder de halsvan de patiënt.

Sluit de halskraag.

Halskraag in liggende houding Een nekstuk in schuimrubber kanaanvullende versteviging bieden.

Halskraag in zittende houding

10.3 Valhelm

Motorrijders dragen verplicht een valhelm, maar ook in allerlei sportenis het dragen van een helm gebruikelijk. Vooral de gesloten valhelmen vanmotorrijders zijn niet eenvoudig te verwijderen.

H O E B E O O R D E E L J E D E T O E S T A N D V A NE E N P A T I E N T M E T E E N V A L H E L M ?

De eerste vraag die zich stelt is of de helm wel verwijderd moet worden.Je moet de helm niet verwijderen indien de patiënt volledig bij bewustzijnis, een normaal gesprek kan voeren en als je mond en neus goed genoegkan bereiken om te aspireren in geval van braken of bloedverlies.In alle andere gevallen is het noodzakelijk de helm te verwijderen. Jemoet de patiënt goed kunnen bewaken, je moet de luchtweg kunnenvrijhouden en indien nodig zuurstof kunnen geven.

H O E V E R W I J D E R J E E E N V A L H E L M ?

Het verwijderen van een helm is altijd het werk van twee ambulanciers.De één knielt aan de borst van de patiënt en maakt de kinband los of kniptdie door. Hij ondersteunt vervolgens de kin van de patiënt met een hand,en met de andere ondersteunt hij de nek en de schedelbasis, waarbij devingers lichtjes onder de rand van de helm komen. Op die manier bootsje de steun van een halskraag na.De andere ambulancier knielt aan het hoofd van de patiënt, verwijderteventueel een bril en schuift de helm voorzichtig over het hoofd van depatiënt. Trek de helm daarbij zijdelings een beetje open, zodat hij gemak-kelijker over de oren schuift. Passeer de neus door de helm iets naar ach-teren te kantelen. Let op voor bruuske bewegingen.Als er nog een derde helper aanwezig is kan die voorzichtige trekkrachtuitoefenen op de ruggegraat door aan de benen te trekken. Hierdoorblijven de rug- en lendewervels in de lengterichting op hun plaats.Praat met elkaar zodat je van elkaar voortdurend weet wat je doet. Praatook tegen de patiënt als die bij bewustzijn is.Nadat de helm verwijderd is, houd je de nek van de patiënt vast en brengje een halskraag aan.



FIG. 10.18

VERWIJDEREN

VAN EEN VALHELM

Maak de kinband los.

De tweede ambulancier trekt de valhelm in de lengte over het hoofd wegterwijl de eerste de hals ondersteunt.

Ondersteun de kin van de patiënt ènde nek ter hoogte van de schedel-basis.

10.4 Ziekenwagenvervoer

De juiste houding van de patiënt tijdens het vervoer, zowel naar als in deziekenwagen, is afhankelijk van de veiligheid van de patiënt en die van deambulanciers, de geriefelijkheid van de patiënt, de moeilijkheid van hetterrein en de uitrusting van de ziekenwagen.

V E R V O E R I N R U G L I G G I N G

Met hoofd en schouders lichtjes omhoog vervoeren is geschikt voor eenpatiënt bij bewustzijn en die dit een geriefelijke houding vindt.

De volledig gestrekte horizontale ligging is aangewezen bij een patiënt diegereanimeerd moet worden. Deze houding is eveneens geschikt voor

een patiënt bij wie je een wervelletsel vermoedt en bij wie hoofd, hals enromp strikt op een lijn moeten blijven. Deze patiënt moet dan ook steedseen halskraag dragen en op een korrelmatras of schepbrancard vervoerdworden.

Bij patiënten in shock, niet veroorzaakt door hartfalen, is de ‘Trende-lenburghouding’ aangewezen: met de benen een beetje omhoog. Dit isook de beste houding voor patiënten die dreigen flauw te vallen (synco-pe) of even bewusteloos zijn geweest. In deze houding vloeit het bloedgemakkelijker uit de onderste ledematen terug naar het hart en de her-senen.


FIG. 10.19

VERVOER IN RUGLIGGING

Volledig gestrekte horizontaleligging is geschikt voor reanimatie.

Half opgericht vervoer in rugliggingis geschikt bij hersenbloeding.

De achteroverleunende zithouding is het meest geschikt voor patiëntenmet ademhalingsmoeilijkheden. In deze houding kan de patiënt hetgemakkelijkst ademhalen. Als de patiënt deze houding spontaan opzoekten als de ademhaling zo verbetert, mag je hem nooit verplichten eenandere houding aan te nemen.

V E R V O E R I N Z I J L I G G I N G

De linker veiligheidshouding is een mooi voorbeeld van de zijliggingvan een slachtoffer (zie fig. 10.20). Vooral een patiënt die spontaan ademten die het risico loopt dat braaksel of bloed de luchtweg belemmert ofingeademd wordt moet je in de zijdelingse veiligheidshouding vervoeren.Je kan een patiënt vervoeren in zijligging terwijl de as hoofd-hals-romp opeen lijn blijft.



FIG. 10.20

DRAAIEN IN DE LINKER

VEILIGHEIDSHOUDING

Plooi de linkerknie. Kantel de linkerknie naar buiten.

Neem de rechterarm vast. Draai de romp door aan derechterarm te trekken.

Trek de linkerarm van onder hetlichaam rugwaarts.

Leg het hoofd op de linkerzijde. De linker veiligheidshouding


S A M E N V A T T I N G H O O F D S T U K 1 0

Het vervoer mag de toestand van de patiënt nooit doenverergeren.Bij het verplaatsen van de patiënt moet je steeds de as vande wervelzuil voor ogen houden: deze as loopt door hethoofd, de hals, de borstkas en het bekken.

Immobilisatie door een spalk, halskraag of korrelmatrashebben tot doel de pijn van de patiënt te verminderen enhem een grotere bescherming te bieden. Tijdens de ver-plaatsing van de patiënt moet je hem steeds bewaken, toe-spreken, geruststellen en de vitale functies volgen. Als ambulancier moet je goed het materiaal kennen dat jegebruikt en regelmatig met dit materiaal oefenen.

HET MENSELIJK LICHAAM - Vlaams-Brabant · 2020-06-23 · Het slepen Je mag deze techniek alleen...

Documents

Transcript of HET MENSELIJK LICHAAM - Vlaams-Brabant · 2020-06-23 · Het slepen Je mag deze techniek alleen...