*+

Je levenin eigen hand

Het Dorp 50 jaarvrijdag 23 november 2012

Vier jaar na opening van haar eigen deuren, opende er een rolstoelwerkplaats op Het Dorp. Vanuit de missie vanhet Dorp om ‘Dorpsbewoners’ zo zelfstandig mogelijk te laten wonen, werken en leven, breidde de rolstoelwerkplaats zich snel uit. De werkplaats is jaren geleden verzelfstandigd en actief onder de naam RTD Het Dorp. Doordat onze medewerkers al sinds 1966 dagelijks contact hebben met bewoners van Het Dorp en passie hebben voor techniek,is er een compleet aanbod aan hulpmiddelen en aanpassingen voor mensen met een beperking in heel Nederlandontstaan. Op die manier heeft RTD Het Dorp zich door de jaren heen ontwikkeld tot specialist in totaaloplossingenop het gebied van mobiliteit, armachtigen, omgevingsbesturing, communicatie en computerbediening.

Het oude motto ‘RTD …maakt méér mogelijk’ is nog steeds actueel. Door in te spelen op

technologische en digitale ontwikkelingen en de wensen van onze (toekomstige) cliënten,

blijven wij koploper in vernieuwingen.

... tot innovatieve totaalleverancier van technische hulpmiddelen en aanpassingen

NIEUW! RTD iServeOnze nieuwste trots is de RTD iServe. Omdat in dit product omgevingsbesturing en bediening vanrolstoel en robotarm samenkomen in één apparaat (een 10 inch Android tablet), gaat er een wereld aan mogelijkheden open voor mensen met een lichamelijke beperking. Zij kunnen namelijk, net als iedereenin de wereld, applicaties laten installeren en zo zelf hun agenda beheren, notities maken, gebruikmaken van een e-reader, e-mail, internet en meer. De RTD iServe is een compleet bedieningsplatform en zorgt niet alleen voor een ‘opgeruimde rolstoel’ maar ook voor een vrijer gevoel en een grotere mate vanonafhankelijkheid!Voor de bediening van de RTD iServe zijn er verschillende mogelijkheden die volledig op de gebruiker afgestemd zijn. Nieuwsgierig? Ga naar onze website: www.rtdhetdorp.nl/iserve.

RTD Het Dorp: van rolstoelwerkplaats…

www.rtdhetdorp.nl/iserve

Het Dorp 50 jaar!

Susan 90/200 van 1.085,- voor 545,-Sterre 90/200 van 955,- voor 477,-Sanne 90/200 van 1.035,- voor 595,-Constance 90/200 van 855,- voor 525,-Pocketplus latex 90/200 van 680,- voor 475,-

Pocketplus foam 90/200 van 570,- voor 399,-Saturnus 90/200 van 470,- voor 280,-Jupiter 90/200 van 725,- voor 395,-Goldpocket 530 90/200 van 1.325,- voor 665,-Ergotech plus 90/200 van 1.425,- voor 700,-

Eline exclusive 90/200 van 1.245,- voor 700,-Novello 90/200 van 440,- voor 260,-Toppers van 345,- voor 199,-

Zie voor veel meer matrassen op onze website.

Showroommodellen Pullman matrassen

€ 7.780,-

€ 4.660,-incl. saturnus

matrassen

€ 6.525,-

€ 3.950,-incl. matrassen

€ 10.440,-

€ 6.250,-compleet

€ 5.690,-

€ 3.340,-incl. jupiter

matrassen

€ 5.290,-

€ 3.195,-compleet

DremptDICHTERIJDAN U DENKT!

Apeldoorn± 30 min

Arnhem± 20 min

Doetinchem± 10 min

Zutphen± 20 min

vrijdag 23 november 2012 De Gelderlander

extra | 3

Op deze en de volgende pagina’svolgen we een dag uit het levenvan Pia van de Burgt, een 44-jari-ge bewoonster van Het Dorp,die eerder zes jaar in een ver-pleeghuis verbleef. Ze lijdt aanposttraumatische dystrofie, eenzenuwaandoening waardoor defuncties van haar armen en be-nen zijn uitgevallen. Het ver-pleeghuis herinnert zij zich als‘een rampzalige tijd’. „Voor eenjong iemand als ik was het ver-schrikkelijk in zo’n omgeving tewonen. De andere bewoners wa-ren in de tachtig.” Via via kwamze in contact met Het Dorp. Zeverhuisde zeven jaar geleden.

Zodra de wekker gaat, kleedt Piavan de Burgt zich liggend in bedhalf aan. Vervolgens glijdt ze via despeciale plank van het bed op derolstoel. „Daar heb ik geen hulpmeer bij nodig. Ik kan zelfstandiguit bed komen, me wassen en aan-kleden. Heerlijk. Ik hoef niet meerte wachten op personeel dat mijhelpt. Wil ik om zes uur opstaan,dan kan dat. Dat geeft een gevoelvan vrijheid.”De eerste jaren dat Van de Burgt inHet Dorp verbleef, had ze overalhulp bij nodig. Door een zenuwaan-doening kon ze haar armen amperen haar benen totaal niet bewegen.

Door intensieve fysiotherapie, hetdoen van oefeningen en bovenalhet tonen van wilskracht, kan zehaar armen weer gebruiken. „Ikkan zelf de plank onder mijn billenschuiven en de armleuning van derolstoel omlaag of omhoog bewe-gen. Dat maakt een wereld van ver-schil.”’s Avonds gaat Van de Burgt zelf-standig onder de douche. „Heb ikóók niemand meer bij nodig.” Permobiele douchestoel rijdt ze naarhaar bed. „’s Nachts vervangt hetpersoneel de douchestoel door derolstoel zodat die ’s ochtends klaar-staat.”

door Anne Nijtmans

‘G elijkwaardigheidvoor de mens meteen handicap’,noemde Arie Klap-

wijk het zelf. De revalidatiearts dieeind jaren vijftig van de vorigeeeuw Het Dorp bedacht, wildeeen einde maken aan het verstop-pen van gehandicapten. Velen vanhen leefden in een verpleeghuis ofwaren in achterafkamertjes overge-leverd aan de goedertierenheidvan familie. Het Dorp moest eenopenbare wijk worden waar men-sen met een handicap zo zelfstan-dig mogelijk konden leven.En Het Dorp is er gekomen, mededankzij een marathonuitzendingmet de fameuze presentatriceMies Bouwman. Open Het Dorpwas in 1962 de eerste Nederlandsetv-actie. Oudere Nederlanders ken-nen de beelden, tevens televisiehis-torie. Het Dorp was destijds eenunicum in de wereld en betekendeeen omwenteling in de emancipa-tie van gehandicapten. Een eigenwoonwijk in Arnhem met werk-plaatsen, winkels, een postkantooren recreatiemogelijkheden.Een halve eeuw later is er het nodi-ge veranderd. Het Dorp bestaatnog steeds. Aan de rand van dewijk staan koopflats voor ‘gewone’Arnhemmers. Er zijn voorzienin-gen als een apotheek, dokterspost,buurtsuper, postagentschap, bakke-rij, kinderboerderij en een fietsen-maker. Zo’n 250 mensen met eenhandicap wonen er zelfstandig.Inmiddels zijn er ook veel woon-

vormen en werkplaatsen voor ge-handicapten buiten Het Dorp, inandere wijken.Het Dorp zelf staat aan de voora-vond van grote veranderingen. Dekomende jaren wordt het een ge-wone woonwijk waar mensenmét en zónder een beperkingdoor elkaar wonen. Bewoners kun-nen in de toekomst een beroepdoen op het wijkknooppunt, éénvan de voorzieningen op het nieu-we Dorpsplein dat moet uit-groeien tot een levendige plekwaar altijd iets te doen is.

Niet alleen voor bewoners en be-zoekers van Het Dorp, maar ookvoor de buren uit de omliggendewijken.Was de slogan in 1962 ‘Open HetDorp’, nu hanteert men er hetmotto ‘Het Dorp opent deuren’.Tijdens de jubileumweek van 26tot en met 30 november laat HetDorp zien dat deze wijk er niet al-leen is voor mensen met een han-dicap.Een goed voorbeeld hiervan is deinzet en ontwikkeling van nieuwetechnologie. Medewerkers en be-

woners bedenken samen met ont-wikkelaars slimme oplossingen dieervoor zorgen dat mensen meteen handicap zelfstandiger kun-nen leven. Daar profiteert ook derest van Nederland van want diekennis en creativiteit is evengoedop andere plekken te gebruiken.Binnen en buiten Het Dorp zijntal van initiatieven gestart, be-doeld om mensen met een handi-cap te laten meewerken en mee-doen. In deze bijlage worden ver-schillende voorbeelden belicht.Het doel is hetzelfde gebleven als

het ideaal van een halve eeuw gele-den: zelfstandigheid van mensenmet een handicap, midden in desamenleving.En zo is Het Dorp geen statischelegende, maar een wijk die metz’n tijd meegaat.

De jubileumweek ter gelegenheidvan het vijftigjarig bestaan van HetDorp is van 26 tot en met 30 novem-ber. Alle informatie over het pro-gramma is te vinden op de websitewww.hetdorp50.nl. Met ook informa-tie over de toekomst van Het Dorp.

‘Opstaan zonder hulp geefteen vrijheidsgevoel’

Een dag uit hetleven van Piauit Het Dorp

Een legende die met z’n tijd meegaatJUBILEUM Het nieuwe motto is ‘Het Dorp opent deuren’

dg.nl/bijlagen

Op deze site kunt u deze special vinden als pdf. Alle vorige specials treft u ook aan op onze site.

COLOFON Deze Extra is een redactionele bijlage van:

Wilt u adverteren in een van onze specials neem dan contact op:in de regio Nijmegen: advertenties.nijmegen@gelderlander.nl, 024-3650646, in de regio Arnhem/Doetinchem: advertenties.doetinchem@gelderlander.nl , 0314-372123

*+Redactionele leiding:Anne NijtmansVormgeving:Johan van BrandenburgEindredactie: Dorine SteenbergenAan dit nummer werkten mee: Berry van Helden, Yvonne JansenFoto voorpagina: Hans Broekhuizen

Via de plank glijdt Pia van de Burgt in de rolstoel. foto’s Hans Broekhuizen

Mies Bouwman (links) en Arie Klapwijk in gesprek met twee bewoners tijdens de opening van het café De Sleutel in Het Dorp. foto Ben Hansen/ANP

Iedereen kent Het Dorp.Een voor die tijd unieke op-zet en mede betaald uit deopbrengst van de legendari-sche televisieactie Open HetDorp met Mies Bouwman.

De Gelderlander vrijdag 23 november 2012 vrijdag 23 november 2012 De Gelderlander

4| extra | 5

Dolgelukkig is Pia van de Burgtdat ze ook bij het ontbijt geenhulp meer nodig heeft. „Toen ikpas in Het Dorp woonde, kon iknog geen boterham smeren. Ikkon mijn hand niet naar mijnmond brengen. Ik was afhanke-lijk van de medewerkers vanHet Dorp. Nu maak ik zelf hetontbijt, vaak ook voor mijn part-ner Albert Mekking. Ik ruim detafel af en neem ook de afwasvoor mijn rekening.” Ondertus-sen maakt ze het lunchpakketklaar voor de man met wie zeonlangs in ondertrouw is ge-gaan. „Hij werkt overdag in defietsenwerkplaats.”

Je kunt van je nadeel ook je voor-deel maken. Met zijn robotarm kanJeroen Suijkerbuijk heel stabiel bij-zondere shots maken. „Bijvoor-beeld een roterend shot. Je filmtdan in een cirkel”, legt hij uit.Jeroen Suijkerbuijk werkt bij SizaFilm. Onder begeleiding van een er-varen filmmaker maken Jeroen enzijn collega’s bedrijfsfilms voor Si-za maar ook voor externe klanten.„Van huis uit ben ik webdesignermaar nu leer ik een ander vak. Wekrijgen alle kanten van het filmvakmee: regie, cameravoering en ge-luid.”Zo nodig wordt ook zijn rolstoel in-

gezet. „Dat is een uitstekende dol-ly”. Voor wie niet thuis is in defilmwereld: een dolly is een wagen-tje op een rails waar je de cameraop monteert. Zo kun je bewegendeshots maken: door naar iets toe tebewegen of er juist vanaf.„Soms hangen we een aanhangerachter de rolstoel waar een camera-man op zit. Zo kunnen we heelmakkelijk rijdend filmen.”Momenteel zijn Jeroen en zijn col-lega’s bezig met films over het50-jarig bestaan van Het Dorp. Zemaken opnames over het leven inHet Dorp, maar ook een promotie-film van het jubileumfeest.

„Er staat een poppetje op hetscherm – dat ben je zelf – en je zietwaar je bent. Op straat, in de bus ofde trein. Het programma zegt watje moet doen.”Jeremy Rutgers, trouw bezoekervan het Siza-logeerhuis in Schaars-bergen, is een van de testers van dezogeheten OV-buddy. Dat is eenapp die mensen met een verstande-lijke beperking helpt bij het reizenper openbaar vervoer. Het program-ma is bedoeld voor een smart-phone en kan via gps-reisinforma-tie in een begrijpelijke vorm wor-den omgezet voor mensen met eenverstandelijke beperking. Dat gaat

via een gesproken boodschap ofpictogrammen die stap voor stapzeggen wat je moet doen. Een zorg-verlener of familielid plant de reis.De gebruiker kan er dan mee dedeur uit. Het programma pikt actu-ele informatie op, zoals het uitval-len van een trein, en verwerkt dietot een alternatief.Jeremy heeft al heel wat virtuelereisjes met de OV-buddy gemaakten hoopt er in de toekomst echtmee op pad te gaan. „Dan kun jezelf naar McDonald’s. Alleen moethet programma niet vastlopenwant dat gebeurde wel eens bij hettesten.”

De hele dag chocolaatjes inpakken,dat leek haar niets. Toch beslootPia van de Burgt in het chocolade-atelier van Chocolaterie Mousset inArnhem te gaan kijken toen ze hetaanbod kreeg hier te komen wer-ken. Dat was geregeld door Sara,een onderdeel van gehandicapten-organisatie Siza, dat arbeid op maatbiedt. Van de Burgt begon op basisvan twee dagen in de week. Inmid-dels is dat aantal verdubbeld.„Geen dag is hetzelfde. Ik vind hetheerlijk hier te werken.” Het feitdat ze rolstoelgebonden is, maaktniets uit. „Als ik hier bezig ben,valt de rolstoel als het ware weg. Ik

ben gewoon een van de werkne-mers. En dat voelt goed.”Ook al zag ze daar tegenop, Pia vande Burgt pakt inderdaad bonbonsin, in een doosje waar een strik om-heen gaat. „Maar ik doe veel meer.Ik decoreer met een spuit gevuldmet gekleurde chocolade. Zo maakik bijvoorbeeld de steeltjes van eenkers groen en de kers zelf rood.” Zevult snoepzakjes en ze ‘plakt’ halvewalnoten op voorwerpen van mar-sepein. Op dit moment is het top-drukte in het atelier omdat de feest-dagen van december eraan komen.„Als ze me bellen als ze handen te-kort komen, ga ik.”

Zorgen maakt Pia van de Burgtzich over de bezuinigingen in degezondheidszorg. Het zou voorhaar een kleine ramp zijn als zegeen gebruik meer kan maken vande regiotaxi. „Het zal dan heel las-tig worden om te blijven werkenin het atelier van ChocolaterieMousset. Dat bevindt zich in deVeilingstraat in Arnhem. Die af-stand is veel te groot om twee keerper dag af te leggen met de rolstoelof scootmobiel.” Elke ochtendhaalt de taxi haar op en brengthaar in de loop van de middagweer thuis in Het Dorp. Ze zit al-tijd alleen in de taxi. „Niemand an-ders hoeft die kant op.”

Even aan je moeder vertellen watje hebt meegemaakt. Dan pak je detelefoon, je stuurt een sms’je ofeen whatsapp. Voor Ricardo deJong is dat niet zo gewoon. Hij kanniet praten en communiceert viapictogrammen en een eigen geba-rentaal. Je moet hem zien om hemte begrijpen.Mailen is geen optie want geschre-ven taal begrijpt hij niet. Ricardowoont in een groepswoning inArnhem. Eens per twee wekengaat hij een weekend naar zijnmoeder. Maar hij wil haar welgraag tussendoor laten weten wathem bezighoudt.

Telefonisch contact was erg frustre-rend voor Ricardo want hij werdniet begrepen. Tegenwoordig kanhij beeldbellen met zijn moeder,Nanny de Jong. „Een uitkomst”,vindt ze, „ik hoef minder te radenomdat ik zijn gebaren kan zien.”Ricardo is er ook blij mee. Hijheeft tussen de bezoeken door echtcontact met zijn moeder omdat zekan reageren op wat hij ‘vertelt’.Beeldbellen gaat via Siza Contact,een speciaal aangepaste websitewaarop mensen met een verstande-lijke handicap behalve bellen ookspelletjes kunnen doen, websurfenof social media bezoeken.

Cameraman Jeroen gebruiktzijn robotarm voor speciale shots

Jeremy Rutgers testte de OV-buddyuit: ‘Zo kun je zelf naar McDonald’s’

door Yvonne Jansen

S yberen Heida en RubenMei vormen een tandem.Het duo maakt grafischeontwerpen voor folders, vi-

sitekaartjes, nieuwsbrieven en lo-go’s. Heida (49) neemt daarbij hetPhotoshopwerk voor zijn reke-ning. Mei (44) is bedreven inQuarkXpresss, software waarmeeontwerpen kunnen worden ge-maakt voor drukwerk, e-readersen andere digitale media.De oude schoolvrienden leven alle-bei in een lastig lichaam. Samenprobeerden Mei (spastisch) en Hei-da (die lijdt aan een spierziekte)een bedrijfje van de grond te til-len, maar opdrachten binnenhalenbleek te ingewikkeld. Ook de drukdie het runnen van een bedrijfmet zich meebracht, was hoog.Daarom is activiteitencentrum DeWambeek in Velp, onderdeel vanSiza, nu hun werkplek. Van hier-uit werken zij voor verschillendeopdrachtgevers.Op De Wambeek, dat huist in eenaangepaste serviceflat, kunnencliënten kiezen uit arbeid zonderwerkdruk, cursussen volgen enzich ontspannen. Programma enaanbod zijn afgestemd op ideeënen vragen van cliënten. „Ze wisteneerst niet wat ze met mij aan moes-ten binnen Siza”, bekent Heida.„Op De Wambeek kan ik zelf aan-geven wat ik wil. Ergens anders isde werkdruk te hoog.” Computersen internet zijn voor hem een uit-komst. „Reizen is lichamelijk belas-tend, zeker als het koud is. Als heteen dag minder gaat, werk ikthuis. De volgende keer neem ikdat werk dan mee op schijf of sticknaar De Wambeek.”

De koers van De Wambeek looptparallel aan de wens van het kabi-net, dat wil dat straks zoveel moge-lijk arbeidsgehandicapten aan deslag gaan bij of voor bedrijven.Maar belangrijker: het is ook watde mensen over wie het gaat zélfgraag willen. Van dagbestedingontwikkelt De Wambeek zichnaar een werkplaats. „Cliëntmede-werkers komen hier niet om tepunniken”,, zegt activiteitenbege-leider Joukje Janssen. „Ze willenwerk en een plek in de samenle-ving. De Wambeek is een leerplek.Mensen die hier voldoende prakti-

sche en sociale vaardigheden ont-wikkelen, kunnen mogelijk door-stromen naar echte bedrijven.”De filosofie van De Wambeeksluit goed aan bij de wens vanMei, die hoopt dat hij ooit nogeens in een ‘gewoon’ bedrijf aande slag kan. Maar het gaat hem ervooral om dát hij kan werken. „Ikwil niet worden beziggehoudenen nutteloze dingen doen. Fröbe-len kunnen we thuis ook. Ik wildingen doen die van belang zijn.”

„Nooit gedacht dat ik nog eens inde ict zou rollen,’ zeg Anne Hen-driks (24). „Want ik ben heel spas-tisch en realistisch genoeg om tezien dat er voor mij veel afvalt.Met computers kan er veel wél.”Samen met Carine de Groot (31)bemant ze op De Wambeek de ser-vicedesk van Siza Contact, een in-tranetsysteem voor mensen meteen verstandelijke handicap die opandere Siza-locaties wonen. „Ditsysteem wordt ook gebruikt in in-stellingen voor ouderenzorg”, legtHendriks uit. „Binnen Siza is hetanderhalf jaar geleden aangepasten voor het eerst ook ingezet voorverstandelijk gehandicapten. Hetis begonnen met negen vestigin-gen, maar inmiddels zijn het er al27.”De Groot deed eerder op een ande-re locatie inpakwerk, maar wildeeen baan waar ze ook wat konmet haar sociale en communicatie-ve vaardigheden. Nu helpt ze onge-veer honderd gebruikers die wil-len beeldbellen met familie envrienden. De Groot vergelijkt hetmet skypen. Tevens kunnen ge-bruikers op een eenvoudige ma-nier naar filmpjes, spelletjes, mu-ziek en nieuws surfen. Als heteven niet lukt, loodsen De Grooten Hendriks ze er doorheen. Som-mige cliënten bellen ook wel eenszomaar naar de helpdesk als zeom een praatje verlegen zitten. DeGroot: „Het systeem werkt metplaatjes en een aanraakscherm,want een deel van onze klantenkan niet lezen. Ingewikkelde tek-sten passen we aan. We beherenhet hier helemaal zelf. Een deelvan het aanbod komt van publiekeomroep NTR, vooral van het pro-gramma Knoop in je Zakdoek.”Af en toe gaan de servicedeskda-mes naar congressen of beurzen,waar ze de mogelijkheden van Si-za Contact demonstreren. Ze ho-pen dat het communicatiesysteemingezet wordt door meer instellin-gen, zodat hun klantenkring flinkgroeit. Het gaat de goede kant op:met andere geïnteresseerde par-tijen worden inmiddels gesprek-ken gevoerd over Siza Contact.

‘Als ik aan het werk ben,dan valt de rolstoel weg’

‘Ik het begin konik nog geenbroodje smeren’

‘Zonder regiotaxiwordt het lastig teblijven werken’

Via het beeldscherm kan Ricardowat aan zijn moeder ‘vertellen’‘Echt werk. Fröbelen

doen we thuis wel’

DE WAMBEEK Dagbesteding gehandicapten ontwikkelt zich tot serieuze werkplaats

Anne Hendriks (links) en Carine de Groot bedienen de servivedesk van Siza Contact. foto’s Hans Broekhuizen/De Gelderlander

Ricardo de Jong zit bij het beeldscherm om even contact te hebben metzijn moeder. foto Siza

Cameraman Jeroen Suijkerbuijk maakt bij het filmen gebruik van zijn robot-arm en rolstoel. foto Marina Popova

Jeremy Rutgers heeft de OV-buddy uitgetest. Hij hoopt straks met dezeapp zelfstandig te kunnen reizen. foto Gerard Burgers

Syberen Heida (links) en Ruben Mei

Pia kan weer haar eigen boterhammen smeren. In het atelier decoreert ze en ‘plakt’ ze halve walnoten op de bonbons.

‘Ik ben realistisch genoegom te zien dat er voormij veel werk afvalt’

Van en naar haar werk laat Pia zich rijden door de rolstoeltaxi.

Zogeheten cliënt-medewer-kers van Siza voelen zicheen volwaardig lid van demaatschappij. „Met compu-ters kan er veel wél, ook alsje erg spastisch bent.”

De Gelderlander vrijdag 23 november 2012 vrijdag 23 november 2012 De Gelderlander

4 | extra | 5

Dolgelukkig is Pia van de Burgtdat ze ook bij het ontbijt geenhulp meer nodig heeft. „Toen ikpas in Het Dorp woonde, kon iknog geen boterham smeren. Ikkon mijn hand niet naar mijnmond brengen. Ik was afhanke-lijk van de medewerkers vanHet Dorp. Nu maak ik zelf hetontbijt, vaak ook voor mijn part-ner Albert Mekking. Ik ruim detafel af en neem ook de afwasvoor mijn rekening.” Ondertus-sen maakt ze het lunchpakketklaar voor de man met wie zeonlangs in ondertrouw is ge-gaan. „Hij werkt overdag in defietsenwerkplaats.”

Je kunt van je nadeel ook je voor-deel maken. Met zijn robotarm kanJeroen Suijkerbuijk heel stabiel bij-zondere shots maken. „Bijvoor-beeld een roterend shot. Je filmtdan in een cirkel”, legt hij uit.Jeroen Suijkerbuijk werkt bij SizaFilm. Onder begeleiding van een er-varen filmmaker maken Jeroen enzijn collega’s bedrijfsfilms voor Si-za maar ook voor externe klanten.„Van huis uit ben ik webdesignermaar nu leer ik een ander vak. Wekrijgen alle kanten van het filmvakmee: regie, cameravoering en ge-luid.”Zo nodig wordt ook zijn rolstoel in-

gezet. „Dat is een uitstekende dol-ly”. Voor wie niet thuis is in defilmwereld: een dolly is een wagen-tje op een rails waar je de cameraop monteert. Zo kun je bewegendeshots maken: door naar iets toe tebewegen of er juist vanaf.„Soms hangen we een aanhangerachter de rolstoel waar een camera-man op zit. Zo kunnen we heelmakkelijk rijdend filmen.”Momenteel zijn Jeroen en zijn col-lega’s bezig met films over het50-jarig bestaan van Het Dorp. Zemaken opnames over het leven inHet Dorp, maar ook een promotie-film van het jubileumfeest.

„Er staat een poppetje op hetscherm – dat ben je zelf – en je zietwaar je bent. Op straat, in de bus ofde trein. Het programma zegt watje moet doen.”Jeremy Rutgers, trouw bezoekervan het Siza-logeerhuis in Schaars-bergen, is een van de testers van dezogeheten OV-buddy. Dat is eenapp die mensen met een verstande-lijke beperking helpt bij het reizenper openbaar vervoer. Het program-ma is bedoeld voor een smart-phone en kan via gps-reisinforma-tie in een begrijpelijke vorm wor-den omgezet voor mensen met eenverstandelijke beperking. Dat gaat

via een gesproken boodschap ofpictogrammen die stap voor stapzeggen wat je moet doen. Een zorg-verlener of familielid plant de reis.De gebruiker kan er dan mee dedeur uit. Het programma pikt actu-ele informatie op, zoals het uitval-len van een trein, en verwerkt dietot een alternatief.Jeremy heeft al heel wat virtuelereisjes met de OV-buddy gemaakten hoopt er in de toekomst echtmee op pad te gaan. „Dan kun jezelf naar McDonald’s. Alleen moethet programma niet vastlopenwant dat gebeurde wel eens bij hettesten.”

De hele dag chocolaatjes inpakken,dat leek haar niets. Toch beslootPia van de Burgt in het chocolade-atelier van Chocolaterie Mousset inArnhem te gaan kijken toen ze hetaanbod kreeg hier te komen wer-ken. Dat was geregeld door Sara,een onderdeel van gehandicapten-organisatie Siza, dat arbeid op maatbiedt. Van de Burgt begon op basisvan twee dagen in de week. Inmid-dels is dat aantal verdubbeld.„Geen dag is hetzelfde. Ik vind hetheerlijk hier te werken.” Het feitdat ze rolstoelgebonden is, maaktniets uit. „Als ik hier bezig ben,valt de rolstoel als het ware weg. Ik

ben gewoon een van de werkne-mers. En dat voelt goed.”Ook al zag ze daar tegenop, Pia vande Burgt pakt inderdaad bonbonsin, in een doosje waar een strik om-heen gaat. „Maar ik doe veel meer.Ik decoreer met een spuit gevuldmet gekleurde chocolade. Zo maakik bijvoorbeeld de steeltjes van eenkers groen en de kers zelf rood.” Zevult snoepzakjes en ze ‘plakt’ halvewalnoten op voorwerpen van mar-sepein. Op dit moment is het top-drukte in het atelier omdat de feest-dagen van december eraan komen.„Als ze me bellen als ze handen te-kort komen, ga ik.”

Zorgen maakt Pia van de Burgtzich over de bezuinigingen in degezondheidszorg. Het zou voorhaar een kleine ramp zijn als zegeen gebruik meer kan maken vande regiotaxi. „Het zal dan heel las-tig worden om te blijven werkenin het atelier van ChocolaterieMousset. Dat bevindt zich in deVeilingstraat in Arnhem. Die af-stand is veel te groot om twee keerper dag af te leggen met de rolstoelof scootmobiel.” Elke ochtendhaalt de taxi haar op en brengthaar in de loop van de middagweer thuis in Het Dorp. Ze zit al-tijd alleen in de taxi. „Niemand an-ders hoeft die kant op.”

Even aan je moeder vertellen watje hebt meegemaakt. Dan pak je detelefoon, je stuurt een sms’je ofeen whatsapp. Voor Ricardo deJong is dat niet zo gewoon. Hij kanniet praten en communiceert viapictogrammen en een eigen geba-rentaal. Je moet hem zien om hemte begrijpen.Mailen is geen optie want geschre-ven taal begrijpt hij niet. Ricardowoont in een groepswoning inArnhem. Eens per twee wekengaat hij een weekend naar zijnmoeder. Maar hij wil haar welgraag tussendoor laten weten wathem bezighoudt.

Telefonisch contact was erg frustre-rend voor Ricardo want hij werdniet begrepen. Tegenwoordig kanhij beeldbellen met zijn moeder,Nanny de Jong. „Een uitkomst”,vindt ze, „ik hoef minder te radenomdat ik zijn gebaren kan zien.”Ricardo is er ook blij mee. Hijheeft tussen de bezoeken door echtcontact met zijn moeder omdat zekan reageren op wat hij ‘vertelt’.Beeldbellen gaat via Siza Contact,een speciaal aangepaste websitewaarop mensen met een verstande-lijke handicap behalve bellen ookspelletjes kunnen doen, websurfenof social media bezoeken.

Cameraman Jeroen gebruiktzijn robotarm voor speciale shots

Jeremy Rutgers testte de OV-buddyuit: ‘Zo kun je zelf naar McDonald’s’

door Yvonne Jansen

S yberen Heida en RubenMei vormen een tandem.Het duo maakt grafischeontwerpen voor folders, vi-

sitekaartjes, nieuwsbrieven en lo-go’s. Heida (49) neemt daarbij hetPhotoshopwerk voor zijn reke-ning. Mei (44) is bedreven inQuarkXpresss, software waarmeeontwerpen kunnen worden ge-maakt voor drukwerk, e-readersen andere digitale media.De oude schoolvrienden leven alle-bei in een lastig lichaam. Samenprobeerden Mei (spastisch) en Hei-da (die lijdt aan een spierziekte)een bedrijfje van de grond te til-len, maar opdrachten binnenhalenbleek te ingewikkeld. Ook de drukdie het runnen van een bedrijfmet zich meebracht, was hoog.Daarom is activiteitencentrum DeWambeek in Velp, onderdeel vanSiza, nu hun werkplek. Van hier-uit werken zij voor verschillendeopdrachtgevers.Op De Wambeek, dat huist in eenaangepaste serviceflat, kunnencliënten kiezen uit arbeid zonderwerkdruk, cursussen volgen enzich ontspannen. Programma enaanbod zijn afgestemd op ideeënen vragen van cliënten. „Ze wisteneerst niet wat ze met mij aan moes-ten binnen Siza”, bekent Heida.„Op De Wambeek kan ik zelf aan-geven wat ik wil. Ergens anders isde werkdruk te hoog.” Computersen internet zijn voor hem een uit-komst. „Reizen is lichamelijk belas-tend, zeker als het koud is. Als heteen dag minder gaat, werk ikthuis. De volgende keer neem ikdat werk dan mee op schijf of sticknaar De Wambeek.”

De koers van De Wambeek looptparallel aan de wens van het kabi-net, dat wil dat straks zoveel moge-lijk arbeidsgehandicapten aan deslag gaan bij of voor bedrijven.Maar belangrijker: het is ook watde mensen over wie het gaat zélfgraag willen. Van dagbestedingontwikkelt De Wambeek zichnaar een werkplaats. „Cliëntmede-werkers komen hier niet om tepunniken”,, zegt activiteitenbege-leider Joukje Janssen. „Ze willenwerk en een plek in de samenle-ving. De Wambeek is een leerplek.Mensen die hier voldoende prakti-

sche en sociale vaardigheden ont-wikkelen, kunnen mogelijk door-stromen naar echte bedrijven.”De filosofie van De Wambeeksluit goed aan bij de wens vanMei, die hoopt dat hij ooit nogeens in een ‘gewoon’ bedrijf aande slag kan. Maar het gaat hem ervooral om dát hij kan werken. „Ikwil niet worden beziggehoudenen nutteloze dingen doen. Fröbe-len kunnen we thuis ook. Ik wildingen doen die van belang zijn.”

„Nooit gedacht dat ik nog eens inde ict zou rollen,’ zeg Anne Hen-driks (24). „Want ik ben heel spas-tisch en realistisch genoeg om tezien dat er voor mij veel afvalt.Met computers kan er veel wél.”Samen met Carine de Groot (31)bemant ze op De Wambeek de ser-vicedesk van Siza Contact, een in-tranetsysteem voor mensen meteen verstandelijke handicap die opandere Siza-locaties wonen. „Ditsysteem wordt ook gebruikt in in-stellingen voor ouderenzorg”, legtHendriks uit. „Binnen Siza is hetanderhalf jaar geleden aangepasten voor het eerst ook ingezet voorverstandelijk gehandicapten. Hetis begonnen met negen vestigin-gen, maar inmiddels zijn het er al27.”De Groot deed eerder op een ande-re locatie inpakwerk, maar wildeeen baan waar ze ook wat konmet haar sociale en communicatie-ve vaardigheden. Nu helpt ze onge-veer honderd gebruikers die wil-len beeldbellen met familie envrienden. De Groot vergelijkt hetmet skypen. Tevens kunnen ge-bruikers op een eenvoudige ma-nier naar filmpjes, spelletjes, mu-ziek en nieuws surfen. Als heteven niet lukt, loodsen De Grooten Hendriks ze er doorheen. Som-mige cliënten bellen ook wel eenszomaar naar de helpdesk als zeom een praatje verlegen zitten. DeGroot: „Het systeem werkt metplaatjes en een aanraakscherm,want een deel van onze klantenkan niet lezen. Ingewikkelde tek-sten passen we aan. We beherenhet hier helemaal zelf. Een deelvan het aanbod komt van publiekeomroep NTR, vooral van het pro-gramma Knoop in je Zakdoek.”Af en toe gaan de servicedeskda-mes naar congressen of beurzen,waar ze de mogelijkheden van Si-za Contact demonstreren. Ze ho-pen dat het communicatiesysteemingezet wordt door meer instellin-gen, zodat hun klantenkring flinkgroeit. Het gaat de goede kant op:met andere geïnteresseerde par-tijen worden inmiddels gesprek-ken gevoerd over Siza Contact.

‘Als ik aan het werk ben,dan valt de rolstoel weg’

‘Ik het begin konik nog geenbroodje smeren’

‘Zonder regiotaxiwordt het lastig teblijven werken’

Via het beeldscherm kan Ricardowat aan zijn moeder ‘vertellen’‘Echt werk. Fröbelen

doen we thuis wel’

DE WAMBEEK Dagbesteding gehandicapten ontwikkelt zich tot serieuze werkplaats

Anne Hendriks (links) en Carine de Groot bedienen de servivedesk van Siza Contact. foto’s Hans Broekhuizen/De Gelderlander

Ricardo de Jong zit bij het beeldscherm om even contact te hebben metzijn moeder. foto Siza

Cameraman Jeroen Suijkerbuijk maakt bij het filmen gebruik van zijn robot-arm en rolstoel. foto Marina Popova

Jeremy Rutgers heeft de OV-buddy uitgetest. Hij hoopt straks met dezeapp zelfstandig te kunnen reizen. foto Gerard Burgers

Syberen Heida (links) en Ruben Mei

Pia kan weer haar eigen boterhammen smeren. In het atelier decoreert ze en ‘plakt’ ze halve walnoten op de bonbons.

‘Ik ben realistisch genoegom te zien dat er voormij veel werk afvalt’

Van en naar haar werk laat Pia zich rijden door de rolstoeltaxi.

Zogeheten cliënt-medewer-kers van Siza voelen zicheen volwaardig lid van demaatschappij. „Met compu-ters kan er veel wél, ook alsje erg spastisch bent.”

De Gelderlander vrijdag 23 november 2012

6| extra

Wandelen klinkt zo raar. „Wijnoemen het struien”, zegt Piavan de Burgt. „En dat doen wegraag. Helemaal nu de bladerenzo mooi kleuren.” Zij zit in haarrolstoel, haar partner rijdt naasthaar op de scootmobiel. „Dat ishet mooie van Het Dorp. We wo-nen tegen park Mariëndaal aandat een prima rolstoelpad heeft.Landgoed Warnsborn ligt om dehoek. Als het mooi weer is vin-den we het heerlijk om in hetbos te picknicken.” Daarnaasthebben de twee een abonne-ment voor Burgers’ Zoo ge-kocht. „We mogen graag doorde dierentuin rijden.”

Winkelen doet Pia van de Burgt te-genwoordig weer met plezier.Toen ze haar handen en armennauwelijks kon bewegen, was zevolledig afhankelijk van personeelof andere klanten. „Was ik er meteen begeleider, dan vroegen ze die:‘Zou ze misschien kleingeld heb-ben?’ Ik werd op een of andere ma-nier niet als volwaardig mens ge-zien.” Dat had volgens Van deBurgt alles met de rolstoel vandoen. „Mensen denken kennelijkdat iemand met een lichamelijkehandicap geestelijk ook niet hon-derd procent in orde is.”Haar boodschappen doet Van de

Burgt tegenwoordig alleen of methaar aanstaande echtgenoot. „Hijpakt de artikelen van de hogeschappen. Is hij er niet bij, danvraag ik hulp van het winkelperso-neel. De andere producten kan iknu gelukkig zelf weer pakken.”Heeft Van de Burgt weinig tijd dandoet ze inkopen bij de Troefmarktin Het Dorp, anders gaat ze verder-op naar de Lidl. „Dan neem ik descootmobiel mee. Die biedt meerbergruimte. Dan kan ik meer bood-schappen in één keer meenemen.”Met de gekochte spullen bereidt zezelf de maaltijd. „Ook daar heb ikgeen hulp meer bij nodig.”

‘Picknicken inhet bos vindenwij heerlijk’

‘Met de scootmobiel doe ikde boodschappen verderop’

door Anne Nijtmans

E en heerlijke plek om te zit-ten. In het zeshoekige eta-blissement T-HUIS in Arn-hem kijk je van alle kan-

ten Park Presikhaaf in. Zo krijg jede wisseling van de seizoenenmee. Vandaag is het een neveligeherfstdag. De laatste blaadjes han-gen stil aan de bomen en op degladde vijver drijven eenden.„Twee maanden geleden zat hetterras buiten nog vol met mensenin zomerkleren”, herinnert CarlijnBroekhuijsen zich. „Ik hoop dathet in de winter sneeuwt en er opde vijver geschaatst wordt.”Carlijn is uiteraard blij met haarbaan bij het T-HUIS. Maar het isnatuurlijk ook een leuke secundai-re arbeidsvoorwaarde als je dewerkdag doorbrengt in zo’n prach-tig gebouw midden in een park.Ze werkt in de bediening, achterde bar en in de spoelkeuken, zo’ndertig uur per week. Eerder stondze in de kantine bij SizaWerk inHeijenoord, dus ze heeft wat methoreca.Het T-HUIS is een leerbedrijfwaar mensen met een arbeidshan-dicap het horecavak kunnen leren.Medewerkers van Buitenpoort Ca-tering worden bij deze opleidingbetrokken. „We hebben zo’n der-tien cliënt-medewerkers en daar-naast enkele vakkrachten”, meldtbedrijfsleider Elze van Baardewijk.„We gaan samenwerken met hetArentheem College wat betreft deopleiding. Ook kunnen studentenuit vmbo en mbo in de toekomstbij ons stage lopen.”Sommige mensen zullen voor eenbaan aangewezen blijven op eenbeschermde werkplek als hetT-HUIS. „Maar voor anderen kanhet mogelijk zijn dat ze doorstro-men naar een regulier bedrijf”,meent de bedrijfsleider.

Carlijn heeft hier voorlopig ge-noeg uitdaging. „Er komen hierveel mensen en het werk gaat dehele dag door.” Ze heeft, zoals datheet, Niet-Aangeboren Hersenlet-sel. „Je ziet niet zo veel aan memaar ik heb wel beperkingen. Ikzie bijvoorbeeld niet goed en ikheb soms evenwichtsproblemen.”Desondanks heeft ze het naar haarzin. „Het werk is gevarieerd en erkomen hier veel verschillendemensen.”Zo zitten de vriendinnen Joukjeen Marlous aan de koffie terwijl

Sil, het vierjarige zoontje van Mar-lous, rondscharrelt. „Het park is ereen stuk leuker op geworden”,vindt Joukje. Behalve bezoekersvan het park en buurtbewoners ko-men er ook docenten van de nabij-legenen hogeschool even pauze-ren, is de ervaring van Elze vanBaardewijk.De koepel met de karakteristiekeramen met ruitpatroon boven ophet dak, is al van veraf zichtbaar.Tot voor kort was dit de ingangSonsbeekzijde van Centraal Sta-tion Arnhem. Het werd overbodig

bij de reconstructie van het sta-tion. Woningstichting Vivare on-fermde zich erover en liet het ver-plaatsen naar Presikhaaf.In de inrichting komt het ruitpa-troon terug. Siza heeft hiervoor deontwerper Ruud-Jan Kokke in dearm genomen. Zo zijn er lampen,peper en zoutstelletjes, en hekjesmet het typische ruitpatroon. Hetis ook terug te vinden in de onder-kant van de tafels die verder ro-buust en degelijk zijn.Verschillende mensen van de Si-za-werkplaatsen hebben meege-

werkt aan deze producten die ookvoor particulieren te koop zijn. Zoheeft Nick Rengelink op werk-plaats De Houtmolen in Doetin-chem de lampen en de stoelen ge-zaagd. „Het is leuk dat ze nu echtgebruikt worden”, vindt hij. Zijncollega Gerard Roes heeft het ruit-patroon aangebracht op het kera-miek. „Ik was niet bij de openingmaar ik ga binnenkort kijken inhet T-HUIS”, zegt hij.De schilderingen op de tafels enop de stoffen lampen aan het pla-fond zijn gemaakt in Atelier23,

In het T-HUIS valt alles op z’nLEERWERKPLAATS ‘Park Presikhaaf is er bovendien een stuk leuker door geworden’

Pia en haar aanstaande echtgenoot Albert struien door het bos.

Carlijn Broekhuijsen is blij met haar baan in het T-HUIS in Park Presikhaaf. „Het werk is gevarieerd en er komen veel verschillende mensen.” Ook geniet zeelke dag van het uitzicht op het park. foto Marina Popova

In de keuken en de bedie-ning werken mensen meteen beperking. Maar ook demeubels, het servies en hetbanket komen van specialewerkplaatsen.

De was vouwen, de vaatwasser in-ruimen, de leraren van koffie voor-zien, oud papier verzamelen, kopië-ren, de prullenbakken leegmaken,en het schoolplein opruimen.Er is veel ondersteunend werk tedoen op de Pieter de Jongschool,onderdeel van de Brede School inde Arnhemse wijk Rijkerswoerd.Sinds september komen Jacqueli-ne, Robbie, Agnes en Andries elkewoensdag helpen. Ze hebben eenverstandelijke beperking maar zemaken zich graag nuttig. De eerstedrie leven in een woonvorm in Rij-kerswoerd, Andries heeft meer mo-gelijkheden. Hij komt zelf met het

busje uit Rheden. Paula Camphuyn-der van Siza begeleidt ze. Ook con-ciërge Marvis Goeloe maakt ze weg-wijs.„We kunnen alle hulp gebruiken”,zegt schooldirecteur Johan Kooij.„We moeten het als school metsteeds minder middelen doen en jekunt niet overal vrijwiligers voorvragen. Ik hoop dat de mensen vanSiza dat kunnen opvangen. We zijnde samenwerking ook aangegaanomdat we mensen de kans willengeven om werk te verrichten. Bo-vendien vinden we het goed datonze leerlingen meekrijgen datniet iedereen hetzelfde is.”

Ze gaan zelf met het openbaar ver-voer van Westervoort naar Duivennaar Cultureel Centrum ’t Eiland.Daar doen Riekie van Deijzen enMarlene Ariessen elke maandagmee aan vrijwilligersproject ‘HetEilandplein Schakelt’. De dameswonen in Westervoort in een bege-leide woonvorm. Ze doen niet al-leen vrijwilligerswerk in Duiven,ze werken ook in een drukkerij inElden, onderdeel van SizaWerk.Het vrijwilligersproject in Duivenloopt sinds een paar weken, dus desamenwerking moet zich nog ont-wikkelen. Op dit moment springenRiekie en Marlene bij in de

speel-o-theek. Daar moest drin-gend het speelgoed schoonge-maakt worden. „Heel leuke men-sen daar in Duiven en ook de werk-begeleider is aardig”, vindt Riekie.„Ik kom hier graag, het is veel be-ter dan thuiszitten.” Rond het Ei-landplein gebeurt meer. Zo is ereen dagbesteding voor ouderen.Het is de bedoeling dat de damesook daar gaan meehelpen. Bijvoor-beeld koffie inschenken. Marlenevindt dat prima. „Ik wil graag wer-ken in Duiven”, zegt ze. Het pro-ject is bedoeld om bewoners en be-zoekers van het Eilandplein met el-kaar in contact te brengen.

’s Avonds kruipt Pia van de Burgthet liefst tegen haar vriend AlbertMekking aan als ze televisie kijken.„Wij hebben een favoriet program-ma. Dat is So you think you can dan-ce. We vinden het leuk naar de ver-schillende dansstijlen te kijken”,zegt Van de Burgt. En op zondaga-vond staat de televisie op StudioSport. „Is er niet veel op tv, dan gaik achter de computer zitten. Ikneem de mails door en stukkenvoor vergaderingen. We pratenmee over de toekomst van HetDorp en we leiden mensen ronddie hier komen kijken. Het komtvoor dat we daar twee of drie avon-den in de week druk mee zijn. ”

Aldin Smajic wordt opgeleid tot as-sistentmedewerker in het groenon-derhoud. Hij leert het vak bijleer-werkbedrijf Klimop. Dat heeftsamen met groenschool Heliconeen leermethode opgezet die leidttot een diploma op niveau 1.Aldin, die een verstandelijke beper-king heeft, volgt zijn opleiding inmodules. Op die manier krijgt hijde basisvaardigheden onder deknie. „Ik werk hier al bijna vierjaar en het bevalt me heel goed”,zegt Aldin. „Afwisselend en lekkerbuiten werken.” In eerste instantiewerkte Aldin vooral op de terrei-nen van Het Dorp of ’s Koonings

Jaght. Onder begeleiding van werk-coaches haalde hij zijn eerste groen-modules.Een van de favoriete klussen vanAldin is de maaimachine bedienen.In deze tijd van het jaar is het trac-tortje uitgerust met een bladblazer.„Dat is het werk van dit seizoen. Jehebt wel gehoorbeschermers no-dig, anders word je doof.”Aldin is zo ver dat hij ook met detuinman van Klimop mee kan alsze elders aan tuinonderhoud doen.Het streven is dat hij in de toe-komst een paar dagen per week bijeen regulier groenbedrijf aan deslag kan.

Op de Brede School in Rijkerswoerdzijn helpende handen welkom

Marlene en Riekie werken meein cultureel centrum Het Eiland

‘So you think youcan dance’ ispopulair bij Pia

ook onderdeel van Siza. Net als desprookjesachtige wandschilderin-gen in de gang, richting toilet.„In dit project komt veel bij el-kaar”, zegt Elze van Baardewijktrots. „De mensen die er werken,de inrichting, maar ook sommigeetenswaren komen van mensenmet een beperking. Het broodkomt van een bakkerij die metmensen met een handicap werkten de taarten worden op HetDorp gebakken.”

Meer informatie over het T-HUIS ende verkoop van meubels en andereinrichtingsproducten, zie:www.t-huisarnhem.nl

Aldin haalt al zijn groenmodules,grasmaaien kan hij als de besteplek

Aldin Smajic blaast blad weg op het terrein van ’s Koonings Jaght. „Bij ditwerk heb je wel gehoorbeschermers nodig.” foto Hans Broekhuizen/DG

Paula Camphuynder instrueert Agnes en Robbie bij het was vouwen. foto Marina Popova

Marlene Ariessen (links) en Riekie van Deijzen doen ondersteunend werkop Het Eiland in Duiven. foto Rolf Hensel

In de Troefmarkt doet Pia snel even een paar boodschappen. Als de avond is gevallen, gezellig met z’n tweeën televisie kijken.

vrijdag 23 november 2012 De Gelderlander

extra | 7

wordt mede mogelijk gemaakt door onder andere:

Voor Het Dorp 50 jaar plaatsen wij de framboos op iedere taart!www.dekempenaer.nl

www.hetdorp50.nl

>

Het Dorp 50 jaar >

ING feliciteert Siza met haar 50-jarig jubileum van Het Dorp

Het Dorp 50 jaar.Gefeliciteerd!

www.vivare.nl

Vivare en Siza realiseren wonen en zorg in de regio.

We maken samen het verschil.

Z I T T E N D R A A I E N L I G G E Nohanna Kinde rFondsJ

NOOT