Het bloedvatenstelsel – Het lymfatisch systeem. Overzicht 1.Bloed 2.Het hart 3.De bloedsomloop...

Het bloedvatenstelsel – Het lymfatisch systeem

Overzicht

1. Bloed2. Het hart3. De bloedsomloop4. Het lymfatisch systeem

1. Bloed

• Functie• Plasma• Bloedcellen• Bloedgroepen

Bloed: Functie

• Transport

• Regulatie van

• Bescherming tegen

• Zuurstof

• Koolstofdioxide

• Voedingsstoffen

• Afbraakproducten

• Hormonen en vitaminen

• Water

• Vochtgehalte

• Osmotische druk

• Lichaamstemperatuur

• Zuurtegraad• Bloedverlies • Infecties

1. Bloed

• Functie• Plasma• Bloedcellen• Bloedgroepen

Bloed: Plasma

• Volwassen mens heeft +/- 5l bloed• Bloed = bloedplasma + bloedcellen Centrifugeren van onstolbaar

gemaakt bloed• Hematocriet = V (bloedcellen)/V (bloed) Serum = plasma zonder Serum = plasma zonder

stollingseiwittenstollingseiwitten

Bloed: Plasma

• Samenstelling plasma:– 90% water– 6-8% eiwitten– Suiker– Zouten– Hormonen en vitaminen– Eindproducten stofwisseling

Bloed: Plasma

• Plasmaeiwitten– 55% albumine

• Handhaven colloïd-osmotische druk• Eiwitreserve• Transport van o.a. vetzuren

– 13% -globulinen• Niet-specifieke afweer• Transport van o.a. koper, vitamines, ...

– 12% -globulinen• Transport vitamines, vetten en ijzer

– 20% -globulinen = immunoglobulinen• antistoffen

Bloed: Plasma

• Plasmazouten– NaCl (0,6g /100 ml)– KCl (0,02g /100 ml)– CaCl2 (0,02g /100 ml)– NaHCO3 (0,2g /100 ml)

Bloed: Plasma

• Functie ionen: regelen van pH en osmolaliteit

=> Juiste concentraties zeer belangrijk

• Regulatie ionenconcentraties– aldosteron: Na+, Cl-

– Bijschildklierhormoon: Ca2+

Bloed: Plasma: Functies

• Transport van CO2, voedingsstoffen, afbraakproducten, hormonen, vitamines

• Afweer: leukocyten maken antistoffen aan (immunoglobulinen) => Immunologie

• Bloedstolling: – Trombocyten– Stollingsfactoren (plasma + weefsel)


• Regulatie – Vochtgehalte: welke organen spelen hierbij een

rol– Osmotische druk: wat is osmose – verschil tussen

osmotische en colloïd-osmotische druk?– Zuurtegraad: hoe wordt deze uitgedrukt? Wat is

neutraal – zuur - basisch– Lichaamstemperatuur: Hoe wordt deze geregeld?


• Regulatie vochtgehalte– Lichaam bestaat voor 60 à 70% water

65% intracellulair

35% extracellulair

75% weefselvocht

25% intravasculair Intracellulair vochtIntracellulair vocht

Vooral KVooral K++, fosfaat en sulfaat, fosfaat en sulfaat

Extracellulair vochtExtracellulair vocht Vooral NaVooral Na++, Cl, Cl--


• Regulatie osmotische druk• Membraan = semi-permeabel => Osmose• Osmotische druk:

– waterverplaatsing a.g.v. verschillende concentraties aan zouten– vooral belangrijk verschil intracellulair-extracellulair– Hypertoon plasma: water gaat uit cellen => cellen

verschrompelen– Hypotoon plasma: water gaat in cellen => cellen zwellen en

barsten=> hemolyse

– Fysiologische zoutoplossing= 0,9 % NaCl = isotoon


• Regulatie osmotische druk– Colloïd-osmotische druk (= oncotische druk):

• waterverplaatsing a.g.v. verschillende concentraties aan eiwitten• 200x kleiner dan osmotische druk zouten• Vooral verschil intravasculair-extravasculair (zouten kunnen over

bloedvatwand, eiwitten niet)• Wordt tegengewerkt door de bloeddruk• Oedeem: vochtopstapeling in weefsel

– Hypoproteïnemisch oedeem– Cardiaal oedeem– Infectieus oedeem

Bloed: Plasma: Functies• Regulatie zuurtegraad – pH (bloed)= 7,35 – 7,45• Lager: acidose• Hoger: alkalose

– Nieren: uitscheiding van alkalische stoffen (bicarbonaat) of zuren (fosfaten)

– Longen: • Dieper in-en uitademen => meer CO2 weg => pH stijgt• Minder diep in-en uitademen => minder CO2 weg => pH

daalt Hyperventilatie?


• Regulatie lichaamstemperatuur– Normale lichaamstemperatuur:

36,4 – 37,4 °C– Thermoregulatie: bloed vervoert warmte naar

rest van lichaam– Warmte afgeven• Capillairen meer open • Buitentemperatuur lager

1. Bloed

• Functie• Plasma• Bloedcellen • Bloedgroepen

Bloed: Bloedcellen

• Rode bloedcellen (RBC) = erythrocyten• Witte bloedcellen (WBC) = leukocyten• Bloedplaatjes= trombocyten

Bloed: Bloedcellen: RBC• Rode bloedcellen– 4 – 6,5 miljoen / l bloed– Diameter = 7m– Geen celkern

– Aanmaak:Erythroblasten -> normoblasten -> reticulocyten ->

erytrocyten• Stimulatie door EPO (nieren)• Vit B12 nodig voor rijping• Levensduur RBC = 120 dagen• Afbraak in reticulo-endotheliaal systeem

Bloed: Bloedcellen: RBC

• Rode bloedcellen– Functie:• Zuurstoftransport• Koolzuurtransport

– Via hemoglobineBestaat uit haem (met ijzer) en globineBindt zuurstof in de longen en laat het weer vrij in

de capillairenBindt koolzuur in de capillairen en laat het weer vrij

in de longen

Bloed: Bloedcellen: WBC

• Witte bloedcellen– Beschermen tegen indringers– 4000-10.000/ l bloed– Monocyten– Lymfocyten– Granulocyten• Neutrofiel• Eosinofiel• basofiel

Bloed: Bloedcellen: WBC

• Granulocyten:– 12-16 m– 66% van de WBC– Kunnen zichzelf voortbewegen (amoeboïde

beweging) en zich door een vaatwand verplaatsen (diapedese)

– Aanmaak in rode beenmerg uit myeloblasten

Bloed: Bloedcellen: Bloedplaatjes

• Bloedplaatjes = trombocyten– 150.000-300.000 / l bloed– Diameter = 2- 4m– Geen celkern– Aanmaak in beenmerg door uiteenvallen van

megakaryocyt– Levensduur 7 – 10 dagen– Functie: bloedstolling (in samenwerking met

stollingsfactoren)

Bloed: Bloedstolling

Defect in vaatwandBindweefselvezels komen bloot te liggenTrombocyten hechten hieraan Stollingsfactoren worden geactiveerd Stollingsfactor XII zet factor X om in Xa Samen met Ca2+ en trombocytenfactor zet Xa protrombine

om in trombineTrombine zet zet fibrinogeen om in fibrine Fibrine zal samen met de trombocyten trombus vormen

Bloed: Bloedstolling

Bloed: BloedcellenAfwijkingen• RBC: – Anemie (te weinig)Door bloedverlies, ijzertekort, verhoogde afbraak,

probleem beenmerg...– Polycythemie (te veel)

• Bloedplaatjes:– Trombocytopenie(te weinig)Door aandoeningen beenmerg, bestraling, cytostatica– Trombocytose (te veel)Door bloedarmoede, verwijdering milt, infecties

Bloed: Bloedcellen

Afwijkingen• WBC– Leukopenie (te weinig)Bij virale infecties– Leukocytose (te veel) Bij infecties, kankers (leukemie) Agranulocytose (geen granulocyten)Bij behandeling met cytostatica

1. Bloed

• Functie• Plasma• Bloedcellen • Bloedgroepen

Bloed: Bloedgroepen

• Antigenen op rode bloedcellen (agglutinogenen)– A, B, AB, 0– Rhesus + en –

• Antistoffen tegen agglutinogenen = agglutininen– In serum– Tegen antigenen die men niet bezit

• Bij AB-systeem: vanaf geboorte• Rhesussysteem: na eerste contact

Bloed: Bloedgroepen

• Transfusie– Donorbloed: bevat antigenen (agglutinogenen)– Ontvangerbloed: bevat antistoffen (agglutininen)Men mag dus enkel bloed ontvangen van donor

die geen bloedgroep heeft waartegen ontvanger antistoffen heeft

Anders: agglutinatie (klontering)

Bloed: Bloedgroepen

ONTVANGERONTVANGER

DD

OO

NN

OO

RR

AA++

A-A- B+B+ B-B- ABAB++

AB-AB- 00++

0-0-

A+A+ ++ -- -- -- ++ -- -- --

A-A- ++ ++ -- -- ++ ++ -- --

B+B+ -- -- ++ -- ++ -- -- --

B-B- -- -- ++ ++ ++ ++ -- --

ABAB++

-- -- -- -- ++ -- -- --

AB-AB- -- -- -- -- ++ ++ -- --

0+0+ ++ -- ++ -- ++ -- ++ --

0-0- ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++

Bloed: Bloedgroepen

• Rhesusantagonisme:Zwangere vrouw rhesusnegatief en vader van het

kind rhesuspositiefKind kan rhesuspositief zijnBij geboorte: moeder maakt antistoffen aan tegen

RBC kindProbleem bij volgende zwangerschap

Oplossing: antiserum geven zodat moeder geen antistoffen kan maken

Overzicht


2. Het hart

• Bouw• Bloedvoorziening • Werking• Prikkelgeleiding• ECG

2. Het hart

• Bouw• Bloedvoorziening• Werking• Prikkelgeleiding• ECG

Hart: Bouw• Hart

– = hol orgaan– Functie: bloed rondpompen in het lichaam

• Ligging:– In mediastinum = centrale ruimte borstkas– Links de borstholte, achter het sternum– Apex= hartpunt (naar links onder gericht)

• Hartwand:– Endocard (endotheel -> binnenbekleding)– Myocard (spierlaag)– Epicard (bindweefsel -> buitenbekleding)

• Hartzakje = pericard (niet-elastisch bindweefsel)

Hart: Bouw

aorta

Vena cava superior

Vena pulmonalis

Linker boezem

Arteria pulmonalis

aorta

septum

klepspiertjes

linkerkamer

mitralisklepaortakleptricuspidalis

kleprechterkamermyocard

pulmonalisklepRechter

boezem

Vena cava inferior

Hart: Bouw

• 4 ruimtes– Rechteratrium– Rechterventrikel– Linkeratrium– Linkerventrikel

Hart: Bouw• 4 kleppen

– Tricuspidalisklep– Pulmonalisklep– Mitralisklep– Aortaklep

• Kleppen tussen atria en ventrikels hangen met spieren (papillairspieren) en pezen (chordae tendinae) vast

Kleppen kunnen niet terugklappen

2. Het hart


Hart: Bloedvoorziening

Kransslagaders (coronaire arterieën) ontspringen net na aortaklep

Voorzien de hartspier van bloed Zuurstofarm bloed in kransaders Vloeien samen in sinus coronarius Mondt uit in rechterboezem

2. Het hart


Hart: Werking

• Normaal hartritme = 70 slagen/minuut• 2 pompen: links en rechts• Welke aders en kamers komt het bloed

achtereenvolgens tegen? (Vanaf vena cava)• Wat gebeurt er in de 3 fasen van de

hartwerking?– Systole atria– Systole ventrikels– diastole

• http://biodesk.nl/bloed/hart.php

http://biodesk.nl/bloed/hart.php

Hart: Werking

• samentrekking of systole van de atria– De atria trekken samen– De ventrikels zijn ontspannen– De aderkleppen sluiten– De mitralis- en tricuspidaliskleppen

worden open geduwd– De pulmonalis- en aortakleppen zijn

gesloten– Het bloed stroomt van atria naar

ventrikels

Hart: Werking

• samentrekking of systole van de ventrikels– De atria zijn ontspannen– De ventrikels trekken samen– De aderkleppen zijn open– De mitralis- en tricuspidaliskleppen

sluiten– De pulmonalis- en aortakleppen

openen– Het bloed stroomt van ventrikels naar

slagaders en van aders naar atria

Hart: Werking

• Ontspanning of diastole van de ventrikels– De atria zijn ontspannen– De ventrikels zijn ontspannen– De aderkleppen zijn open– De mitralis- en tricuspidaliskleppen

worden open geduwd– De pulmonalis- en aortakleppen zijn

gesloten– Het bloed stroomt van aders naar aders

en slagaders

2. Het hart


Hart: PrikkelgeleidingDe prikkel:

Ontstaat in de sinusknoop. Van daaruit verspreidt die zich over beide atria. Wordt dan opgevangen in de atrioventrikulaire knoop. Worden voortgeleid naar de ventrikels via de bundel van His Deze bundel splitst zich uiteindelijk in kleine takjes, de Purkinjevezels.

Hart: Prikkelgeleiding

Doordat de elektrische prikkel zich minder snel voortplant in de bundel van His, zullen de ventrikels iets later dan de atria samentrekken.

Nervus vagus (parasympatisch): sinusknoop trager

Nervus sympathicus: sinusknoop sneller

2. Het hart


Hart: ECG

• ECG= Electrocardiogram = registratie van de electrische activiteit van het hart• P-golf: depolarisatie atria• QRS-complex: depolarisatie ventrikels• T-golf: repolarisatie kamers• http://www.biovoorjou.be/cdrom/BVJ_5_W/spelletjes/hartw

erkingDEF.swf

http://www.biovoorjou.be/cdrom/BVJ_5_W/spelletjes/hartwerkingDEF.swf

http://www.biovoorjou.be/cdrom/BVJ_5_W/spelletjes/hartwerkingDEF.swf

Overzicht


3. De bloedsomloop

• Bloedvaten• De bloedsomloop• Bloeddruk

Bloedsomloop: Bloedvaten

• Bloedvaten: 3 lagen– Intima (endotheelcellen)– Media (gladde

spiercellen)– Adventitia (bindweefsel)


• 3 soorten bloedvaten– Slagaders (arteriën) en arteriolen– Haarvaten (capillairen)– Aders (venen) en venulen


• Slagaders (Arteriën)– Vertrekken vanuit het hart naar de organen– Vervoeren zuurstofrijk bloed behalve de AaPulmonalis

(longslagader)– Goed ontwikkelde media (spierlaag)– Veel elastische vezels in intima– Monden uit in kleinere arteriolen


• Aders (Venen)– Brengen bloed van organen naar hart– Vervoeren zuurstofarm bloed behalve de Vena Pulmonalis

(longader)– Minder dikke vaatwand dan arteriën (lagere druk)– Hebben kleppen die enkel in de richting van het bloed

opengaan (verhinderen terugstroom)– Kleinere venulen gaan over in venen


• Haarvaten (Capillairen)– Weefselbloedvaten– Zorgen voor uitwisseling van stoffen tussen bloed en

weefsels– 1 laag endotheel met dunne bindweefsellaag

3. De bloedsomloop


De bloedsomloop

• Kleine bloedsomloop– Brengt bloed van het

hart naar de longen en weer naar het hart

• Grote bloedsomloop– Brengt bloed van hart

naar organen en terug naar hart

Bloedsomloop

• Kleine bloedsomloop:– Rechterventrikel– Arteria pulmonalis– Kleinere arteriën– Haarvaten– Kleine venen– Venae pulmonalis– linkeratrium

Bloedsomloop

• Grote bloedsomloop– Linkerkamer– Aorta– Vertakkingen naar verschillende

organen en weefsels– Vena cava (inferior en superior)– Rechteratrium

De grote bloedsomloop

Poortadersysteem

• Veneus bloed van ingewanden wordt gedraineerd via dit systeem

• Veneus bloed uit dikke, dunne darm en milt komt samen in de VENA PORTA die de lever binnengaat thv de leverpoort

• Opgenomen voedingstoffen worden in de lever verwerkt

• Uit de lever (boven) lopen 3-4 v. hepaticae met verwerkte veneuze bloed naar de vena cava inferior

Bloedsomloop

• Bloedsomloop voor de geboorte– Bloedsomlopen van moeder en kind gescheiden– In placenta: haarvaten van moeder en kind dicht

bijeenUitwisseling van stoffen Zuurstof en voedingsstoffen van moeder komen via

navelstreng in kind Lever en longen werken nog niet

3. De bloedsomloop


Bloeddruk

• = druk in bloedvaten• Is grootst in slagaders dichtbij linkerventrikel• Daalt naarmate verder verwijderd van hart• Wisselt met systole en diastole– Systolische druk: 120-130 mm Hg– Diastolische druk: 70-80 mm Hg

• Problemen:– Hypertensie: 150 /100 mm Hg– Hypotensie

Overzicht


Het lymfestelsel

• Lymfe: vloeistof dat naast het bloed circuleert

• Stroomt in aparte vaten= lymfevaten (hebben kleppen)

• Lymfe wordt gedraineerd uit intercellulaire ruimten naar de lymfewegen

• twee grote vaten:– Ductus thoracicus (mondt uit in

linker vena subclavia)– Ductus Lymphaticus Dexter

mondt uit in rechter vena subclavia)

Het lymfestelsel

• Lymfeklieren:– Kleine orgaantjes: 1-25 mm– Functie:• Aanmaak en opslag lymfocyten• Filtreren en vernietigen vreemde stoffen en micro-

organismen• Aanmaak van antistoffen

– Tussenstations van lymfevaten– Kunnen opzwellen bij infectie

Het lymfestelsel

• Regionale lymfeklieren– Hals– Oksels– Lies

Het lymfatisch systeem

• Thymus– Ontwikkeling voorlopers

T-lymfocyten Speelt rol bij cellulaire

immuniteit– Verhoudingsgewijs

groter bij kinderen

Het bloedvatenstelsel – Het lymfatisch systeem. Overzicht 1.Bloed 2.Het hart 3.De bloedsomloop...

Documents

Transcript of Het bloedvatenstelsel – Het lymfatisch systeem. Overzicht 1.Bloed 2.Het hart 3.De bloedsomloop...