'Herstel van natuur slaagt door unieke samenwerking'
2
16 STAD & LAND vrijdag 16 september 2016 Jan Bengevoord N atura 2000 staat al 20 jaar hoog op de poli- tieke agenda. Boeren zien het Europese project voor natuur- herstel als een rechtstreekse be- dreiging voor hun bedrijf, bestuur- ders als een bureaucratisch ge- drocht, en voor natuurorganisaties gaat het lang niet ver genoeg. Re- gelmatig sloegen de koppen tegen elkaar. Vooral in Overijssel, met een groot aantal relatief kleine Na- tura 2000-gebieden in een agra- risch en dichtbevolkt gebied. „We hebben inderdaad regelma- tig met de rug naar elkaar gestaan. Maar ik ben er trots op dat we er in Overijssel, als enige provincie in Nederland, erin zijn geslaagd om door een samenwerking van landbouw, bedrijfsleven, water- schappen, natuurorganisaties en overheden nu vastgestelde herstel- plannen voor de meeste gebieden te kunnen presenteren. Deze unie- ke samenwerking is een geweldige prestatie van de in het totaal zes- tien betrokken partijen”, zegt ge- deputeerde Hester Maij. Ze is in Overijssel verantwoorde- lijk voor landbouw en natuur. Vol- gens haar is het vooral door deze samenwerking gelukt om de groot- ste problemen op te lossen en ook te voldoen aan de Europese opga- ve voor natuurherstel, dat voor ie- der afzonderlijk gebied is vastge- steld. Natura 2000, met gebieden in al- le Europese landen, is bedoeld om de dramatische afname van plan- ten en dieren om te buigen. Maij: „We hebben in Overijssel afgespro- ken om de biodiversiteit tot 65 pro- cent te herstellen. Dat is ambiti- eus, maar we geloven er vast in. De Natura 2000-gebieden spelen bij dit herstel een centrale rol. Uit Europees onderzoek blijkt dat in deze gebieden de helft van het aan- tal soorten planten en dieren voor- komt. Dat geeft het grote belang van deze gebieden aan. We heb- ben als provinciaal bestuur aan de Natura 2000-gebieden dan ook prioriteit toegekend.” In de afgelopen jaren zijn in de gebieden al tal van overbruggings- maatregelen genomen, zoals het dempen van sloten, het bekalken van heide of het kappen van bos, om te voorkomen dat nog meer zeldzame dieren en planten tus- sentijds zouden verdwijnen. Vol- gens Maij moeten de maatregelen die nu worden genomen duur- zaam zijn. „Het gaat niet alleen om een paar soorten dieren of planten, maar om hele leefgemeen- schappen van bijvoorbeeld heide of veen. Wij willen het nu in een keer goed doen en niet telkens weer met nieuwe plannen komen. Ook het reguliere beheer van de herstelde gebieden moet goed wor- den geregeld, anders spannen we het paard achter de wagen.” De uitvoering van de herstel- werkzaamheden wordt in twee fa- sen van zes jaar uitgevoerd. „Daar- voor hebben we ten behoeve van de Natura 2000-gebieden een be- drag van 750 miljoen euro beschik- baar. Dat is grotendeels afkomstig van het rijk, maar ook de provin- cie Overijssel draagt 300 miljoen euro bij. We hebben becijferd dat dit geld voldoende is om alle maat- regelen uit te voeren.” Per gebied verschillen de maatre- gelen, maar hoofdoorzaken van de achteruitgang van planten en die- ren in deze natuurgebieden is vrij- wel altijd verdroging en verrijking van de bodem door stikstof uit de lucht. In veel gebieden zal de grondwaterstand weer worden ver- hoogd. Daarvoor is het soms nodig om aangrenzende landbouwgron- den aan te kopen. De neerslag van stifstof is vooral funest in oor- spronkelijk schrale gebieden, zoals heide en hoogveen. Stikstof is een lastig probleem. „Daarvoor zijn algemene maatrege- len genomen, bijvoorbeeld voor bedrijven, energiecentrales, auto- verkeer en ook de landbouw. Dat is echter voor het herstel van na- tuurgebieden niet voldoende. We moeten dan ook rond sommige ge- bieden aanvullende maatregelen nemen, bijvoorbeeld door land- bouwbedrijven uit te kopen of grond rond natuurgebieden te rui- len met land elders. Dat is nu op veel plaatsen gelukt, maar er zijn zeker knelpunten die nog moeten worden opgelost”, aldus Maij. Ze benadrukt dat de boerenbe- drijven die het betreft niet de du- pe van maatregelen mogen wor- den. „Het individuele belang mag niet ten koste van het collectieve belang van natuurherstel gaan. Daarvoor zoeken we overal naar passende oplossingen en daar is ook geld voor beschikbaar.” Financiële compensatie of het ruilen van grond blijkt niet overal NATUURLOGBOEK ▼ ▲ De koninginnenpage is een schoonheid. Deze zwerfvlinder komt vanuit het zui- den, maar er zijn ook in Twente en de Ach- terhoek al rupsen van deze soort gevonden, vooral in moestuinen, waar worteltjes duide- lijk voorkeur hebben. Na jaren met veel waarnemingen - van 2009 tot 2012 waren er veel meldingen - is de koniginnenpage dit jaar zeldzaam. Er zijn maar een handje- vol waarnemingen: in het centrum van Hen- gelo, op het universi- teitsterrein in Ensche- de en enkele waarne- mingen in de omge- ving van Winterswijk. FOTO ANS SMEETS Zeldzaam: koninginnenpage ‘Herstel van natuur slaagt door unieke samenwerking’ Natuurherstel in uitvoering Na 20 jaar onderzoek, overleg, inspraak en politiek gekrakeel zijn voor belangrijke natuurgebieden in Overijssel en Gelderland de plannen voor herstel klaar. De gebieden, schakels in het Europese natuurnetwerk Natura 2000, worden aangepakt om de flora en fauna te herstellen. Heidelibellen vliegen vooral in de late zomer en het be- gin van de herfst. Er zijn vele soorten, die zich onderschei- den door de soms prachtige kleuren. Jan Gorel fotogra- feerde de steenrode heideli- bel bij het Molenven in de buurt van Saasveld. Op meerdere plaatsen in de regio gezien. FOTO JAN GOREL Heidelibellen zijn er in alle kleuren Meer planten en dieren door Natura 2000 Aflevering 1 De verscheidenheid aan planten en dieren gaan we in Overijssel tot 65 procent herstellen NATUUR & STREEKCULTUUR
Transcript of 'Herstel van natuur slaagt door unieke samenwerking'
16 STAD & LAND vrijdag 16 september 2016
Jan Bengevoord
Natura 2000 staat al 20jaar hoog op de poli-tieke agenda. Boerenzien het Europeseproject voor natuur-
herstel als een rechtstreekse be-dreiging voor hun bedrijf, bestuur-ders als een bureaucratisch ge-drocht, en voor natuurorganisatiesgaat het lang niet ver genoeg. Re-gelmatig sloegen de koppen tegenelkaar. Vooral in Overijssel, meteen groot aantal relatief kleine Na-tura 2000-gebieden in een agra-risch en dichtbevolkt gebied.
„We hebben inderdaad regelma-tig met de rug naar elkaar gestaan.Maar ik ben er trots op dat we erin Overijssel, als enige provinciein Nederland, erin zijn geslaagdom door een samenwerking vanlandbouw, bedrijfsleven, water-schappen, natuurorganisaties enoverheden nu vastgestelde herstel-plannen voor de meeste gebiedente kunnen presenteren. Deze unie-ke samenwerking is een geweldigeprestatie van de in het totaal zes-tien betrokken partijen”, zegt ge-deputeerde Hester Maij.
Ze is in Overijssel verantwoorde-lijk voor landbouw en natuur. Vol-gens haar is het vooral door deze
samenwerking gelukt om de groot-ste problemen op te lossen en ookte voldoen aan de Europese opga-ve voor natuurherstel, dat voor ie-der afzonderlijk gebied is vastge-steld.
Natura 2000, met gebieden in al-le Europese landen, is bedoeld omde dramatische afname van plan-ten en dieren om te buigen. Maij:„We hebben in Overijssel afgespro-ken om de biodiversiteit tot 65 pro-cent te herstellen. Dat is ambiti-eus, maar we geloven er vast in.De Natura 2000-gebieden spelenbij dit herstel een centrale rol. UitEuropees onderzoek blijkt dat indeze gebieden de helft van het aan-tal soorten planten en dieren voor-komt. Dat geeft het grote belangvan deze gebieden aan. We heb-ben als provinciaal bestuur aan de
Natura 2000-gebieden dan ookprioriteit toegekend.”
In de afgelopen jaren zijn in degebieden al tal van overbruggings-maatregelen genomen, zoals hetdempen van sloten, het bekalkenvan heide of het kappen van bos,om te voorkomen dat nog meerzeldzame dieren en planten tus-sentijds zouden verdwijnen. Vol-gens Maij moeten de maatregelendie nu worden genomen duur-zaam zijn. „Het gaat niet alleenom een paar soorten dieren ofplanten, maar om hele leefgemeen-schappen van bijvoorbeeld heideof veen. Wij willen het nu in eenkeer goed doen en niet telkensweer met nieuwe plannen komen.Ook het reguliere beheer van deherstelde gebieden moet goed wor-den geregeld, anders spannen wehet paard achter de wagen.”
De uitvoering van de herstel-
werkzaamheden wordt in twee fa-sen van zes jaar uitgevoerd. „Daar-voor hebben we ten behoeve vande Natura 2000-gebieden een be-drag van 750 miljoen euro beschik-baar. Dat is grotendeels afkomstigvan het rijk, maar ook de provin-cie Overijssel draagt 300 miljoeneuro bij. We hebben becijferd datdit geld voldoende is om alle maat-regelen uit te voeren.”
Per gebied verschillen de maatre-gelen, maar hoofdoorzaken van deachteruitgang van planten en die-ren in deze natuurgebieden is vrij-wel altijd verdroging en verrijkingvan de bodem door stikstof uit delucht. In veel gebieden zal degrondwaterstand weer worden ver-hoogd. Daarvoor is het soms nodigom aangrenzende landbouwgron-den aan te kopen. De neerslag vanstifstof is vooral funest in oor-spronkelijk schrale gebieden, zoalsheide en hoogveen.
Stikstof is een lastig probleem.„Daarvoor zijn algemene maatrege-len genomen, bijvoorbeeld voorbedrijven, energiecentrales, auto-verkeer en ook de landbouw. Datis echter voor het herstel van na-tuurgebieden niet voldoende. Wemoeten dan ook rond sommige ge-bieden aanvullende maatregelennemen, bijvoorbeeld door land-
bouwbedrijven uit te kopen ofgrond rond natuurgebieden te rui-len met land elders. Dat is nu opveel plaatsen gelukt, maar er zijnzeker knelpunten die nog moetenworden opgelost”, aldus Maij.
Ze benadrukt dat de boerenbe-drijven die het betreft niet de du-pe van maatregelen mogen wor-den. „Het individuele belang magniet ten koste van het collectievebelang van natuurherstel gaan.Daarvoor zoeken we overal naarpassende oplossingen en daar isook geld voor beschikbaar.”
Financiële compensatie of hetruilen van grond blijkt niet overal
NATUURLOGBOEK▼
▲
De koninginnenpageis een schoonheid.Deze zwerfvlinderkomt vanuit het zui-den, maar er zijn ookin Twente en de Ach-terhoek al rupsen vandeze soort gevonden,vooral in moestuinen,waar worteltjes duide-lijk voorkeur hebben.Na jaren met veelwaarnemingen - van
2009 tot 2012 warener veel meldingen - isde koniginnenpagedit jaar zeldzaam. Erzijn maar een handje-vol waarnemingen: inhet centrum van Hen-gelo, op het universi-teitsterrein in Ensche-de en enkele waarne-mingen in de omge-ving van Winterswijk.FOTO ANS SMEETS
Zeldzaam: koninginnenpage
‘Herstel van natuurslaagt door uniekesamenwerking’
Natuurherstelin uitvoering
Na 20 jaar onderzoek, overleg, inspraak en politiek gekrakeelzijn voor belangrijke natuurgebieden in Overijssel en Gelderland de plannen
voor herstel klaar. De gebieden, schakels in het Europese natuurnetwerk
Natura 2000, worden aangepakt om de flora en fauna te herstellen.
Heidelibellen vliegen vooralin de late zomer en het be-gin van de herfst. Er zijn velesoorten, die zich onderschei-den door de soms prachtigekleuren. Jan Gorel fotogra-feerde de steenrode heideli-bel bij het Molenven in debuurt van Saasveld. Opmeerdere plaatsen in deregio gezien. FOTO JAN GOREL
Heidelibellen zijn
er in alle kleuren
Meer planten en dierendoor Natura 2000
Aflevering 1
De verscheidenheidaan planten endieren gaan we inOverijssel tot 65procent herstellen
NATUUR & STREEKCULTUUR
vrijdag 16 september 2016 STAD & LAND 17
een oplossing. „Er zijn hier endaar bedrijfseigenaren die groteemotionele bezwaren hebben,bijvoorbeeld als een bedrijf al ge-neraties lang familiebezit is. Ik hebdaar veel begrip voor; ik zou datzelf in zo’n situatie ook hebben.We hopen echter dat we ook hiertot goede oplossingen komen.Door goed overleg op basis vanwederzijds begrip en vertrouwen.”
Knelpunten zijn er nog bijHaaksbergen, Dinkelland. Vriezen-veen en Raalte. De vergunningver-lening aan boerenbedrijven, jaren-lang moeizaam rond Natura 2000-gebieden, is volgens Maij wel weer
vlot op gang gekomen.Maij wijst niet alleen op het be-
lang van natuurherstel voor het be-houd van de biodiversiteit, maarook op andere positieve effectenvan Natura 2000. „Het zal de ko-mende jaren veel werkgelegenheidopleveren en we hebben als tochal groene provincie voor toeristenen natuurlijk de eigen inwonersnog meer prachtige natuur te bie-den.”
In de oorspronkelijke plannenzouden belangrijke natuurgebie-den in Nederland worden verbon-den door aanleg van nieuwe na-tuur. Hiervoor zouden grote opper-
vlaktes landbouwgrond wordenopgekocht. De uitvoering van dezeplannen, de zogenoemde Ecologi-sche Hoofdstructuur, staat op eenlager pitje doordat door het rijkflink is geschrapt in de budgetten.„Vandaar dat we prioriteit gevenaan Natura 2000, omdat het eenlandelijke en Europese verplich-ting is. Bovendien kunnen wecreatiever met natuurherstel om-gaan. Zo liggen er voor natuur ookgrote kansen in het stedelijk ge-bied en zijn er prachtige initiatie-ven voor bijvoorbeeld tijdelijkenatuur op braakliggende bedrijfs-terreinen.”
Terwijl de koningin-nenpage het laat af-weten, profiteert dedagpauwoog blijk-baar van het zeerwarme weer. Hetaantal waarnemin-gen is voor de nazo-mer uitzonderlijk. DeVlinderstichtingmeldt uit het geheleland grote aantallen.Dagpauwogen plan-
ten zich in het voor-jaar voort om al inde zomer een plekom te overwinterenop te zoeken. Ze vlie-gen vooral in juli enaugustus. Blijkbaarzijn de temperatu-ren zo hoog dat zede schuilplaatsenregelmatig verlatenom toch weer opzoek naar bloeiende
planten te gaan.Om nu nog een dag-pauwoog te zienhoef je er niet echtopuit, want ook opbloemrijke plekkenin stad en dorp zijnde vlinders met op-vallende stip op devleugels te zien. Mis-schien vliegt er nogwel een in de eigentuin. FOTO ANDRÉ WITVERS
Dagpauwoog profiteert van warmte in najaar
Waarnemingen:[email protected] waarneming.nl
� Gedeputeerde Hester Maij:„We kunnen nu echt aan deslag in de natuurgebieden.”FOTO FRANS NIKKELS
Af en toe wordt in Twente en deAchterhoek een steppekieken-dief gezien. Deze vogels broe-den niet in Nederland, maar trek-ken vooral langs de kust naarhet zuiden. Deze week meldtBen Hulsebos van vogeltelpostOelemars in Losser een steppe-kiekendief. Op de foto staat ereen die vorig jaar werd gezien bijhet natuurgebied Ottershagen,tussen Ootmarsum en Lattrop.FOTO ROBERT WESTERHOF
Steppekiekendief
Vijftien Twentse en vijfAchterhoekse gebieden ma-ken deel uit van het Euro-pese natuurnetwerk Natura2000. Voor vrijwel al die ge-bieden zijn de herstelplan-nen klaar. Op de Stad enLand-pagina’s verschijnende komende maanden omde veertien dagen artikelenwaarin afzonderlijk de gebie-den en maatregelen wordenbeschreven.In Twente zijn dat:1. De Borkeld; 2. Landgoede-ren Oldenzaal; 3. Dinkelland,Punthuizen en Stroothuizen;4. Lonnekermeer; 5. Aams-veen; 6. Sallandse Heuvelrug;7. Achter de Voort, Ageler-broek en Voltherbroek; 8.Lemselermaten; 9. Bergven-nen en BrecklenkampseVeld; 10. Witte Veen; 11. Buur-serzand en Haaksbergerveen;12. Dinkeldal; 13. Springendalen Dal van de Mosbeek; 14.Engbertsdijksvenen. HetWierdense Veld (15) staat opde nominatie, maar is doorde staatssecretaris nog nietdefenitief aangewezen.In de Achterhoek:1. Wooldse Veen; 2. Bekendel-le; 3. Willinks Weust; 4. Ko-renburgerveen; 5. Stelkamps-veld.In Nederland zijn meer dan160 gebieden aangewezen. InEuropa gaat het om 26.000 ge-bieden, met een totale opper-vlakte van 850.000 vierkantekilometer. Voor ieder gebiedis vastgesteld welke planten-en dierengemeenschappenmoeten worden beschermd,om de enorme achteruitgangin de verscheidenheid aanplanten en dieren te stoppen.Soms gaat het ook om speci-fieke dieren of planten. Delidstaten hebben de verplich-ting om alles in het werk testellen om deze gebieden tebeschermen en verdere aan-tasting tegen te gaan, bijvoor-beeld verdroging door ontwa-tering of luchtverontreini-ging.
Uitgangspunt blijftdat individuelebelangen niet tenkoste gaan van hetcollectieve belang
Natura 2000in Twente enAchterhoek
