HANDBOEK

TAALONTWIKKELING, TAALPATHOLOGIE &

TAALTHERAPIE BIJ NEDERLANDSSPREKENDE

KINDEREN

S.M. Goorhuis - A.M. Schaerlaekens

De Tijdstroom

Vansteenkiste Jolien1BaTP cc

1

2

Inhoudstafel Signaleren & screenen van mogelijke

taalontwikkelingsstoornissenSignaleren ≠ screenenVerschillende instrumenten

DiagnostiekUitgangspunten multidisciplinaire diagnostiekMedischPedagogisch-psychologischSpraak-taalevaluatie

3

1. Signaleren ≠ screenen Gestructureerde vragen aan ouders

Follow-up bij het Ewing-onderzoek

Signaleringsinstrumenten Eenvoudige tot uitgebreide observatie van het kind Bewuster Spraak- & taalgebruik binnen totale ontwikkelingsbeeld tgo

sociale situatie kind Verwijzingsonderzoek mogelijk ‘Signaleren’ veiliger dan ‘screenen’

Screeningsinstrumenten Observatie van kind in interactie met omgeving Normale verloop van taalverwervingsproces

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

!!! Gevolgd door uitgebreidere taaldiagnostiek !!!

4

2. Verschillende instrumenten (1) Follow-up bij het Ewing-onderzoek

1 tot 10-jarigenAan ouders vragen stellen

Van Wiechen-schemaVerschillende leeftijden

Groninger minimum spreeknormen (GMS)Verschillende leeftijden Taalproductie kindObjectieve, betrouwbare info: Ouders ~ onderzoek

taalproductie: 97% taalbegrip: 26% communicatieve ontwikkeling: 40%

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

5

2. Verschillende instrumenten (2) VTO- Taalsignaleringsinstrument

0- tot 3-jarigen○ Vragen ouders○ Observatie kind○ Opdrachten kind○ Aandachtspunten van dit instrument

3- tot 6-jarigen○ Meest uitgebreide○ Verschillende taalfuncties○ Verschillende taalcategorieën

Signaallijst voor kleutersObservatie dagelijkse (klas)situatieProblemen op meerdere domeinen

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

6

Inhoudstafel Signaleren & screenen van mogelijke

taalontwikkelingsstoornissenSignaleren ≠ screenenVerschillende instrumenten

DiagnostiekUitgangspunten multidisciplinaire diagnostiekMedischPedagogisch-psychologischSpraak-taalevaluatie

7

1. Uitgangspunten multidisciplinaire diagnostiek

Talig functioneren-> niveau onderzoeken

-> plaatsen binnen totaal ontwikkelingsbeeld Medisch & pedagogisch-psychologische factoren hebben

negatieve invloed op spraakontwikkelingsverloop Voorbeelden: minder goed horen, minder dan gemiddeld intelligent,

hersenbeschadiging, spraakorganen niet goed kunnen bewegen/ afwijking, weinig stimulerende omgeving, geen psychisch basisvertrouwen

Noodzaak van multidisciplinaire diagnostiek=medisch- + pedagogisch-psychologisch- + logopedisch

Tegen brede achtergrond plaatsen

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

8

2. Medische diagnostiek Essentieel KNO-kliniek

Meer: gehoorscherpte, werking/ beheersing linguale & velopharyngeale musculatuur

Minder: neurologische/ psychiatrische problematiek Aandachtspunten

Algehele indruk○ Medische anamnese & directe observatie

Gehoor○ Inspectie neus- en keelholte + trommelvliezen + interpretatie audiologische

onderzoeksgegevens (drempelaudiogram) Anatomische aspecten & functionele mogelijkheden van spraakorganen

○ Lippen, tong, verhemelte & gebits- en kaakstand + motoriek + slik- en andere voedingsproblemen + neusluchtverlies tijdens spreken + nasaliteit

Screening neurologische ontwikkeling (Willemse)○ Klinische praktijk○ Algemene indruk + vormanomalieën + lengte, gewicht,

schedelomtrek + houding, spontane beweging + kracht,vaardigheid + tonus + horen, zien, spraak

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

9

3. Pedagogisch-psychologische diagnostiek

Algehele indruk Pedagogische anamnese + directe observatie van kind

Cognitieve ontwikkeling Verbale tests: talige ontwikkeling Non-verbale tests: ontwikkeling excl. talige ontwikkeling Overeenkomst: onderdeel bredere ontwikkelingsvertraging Niet-cognitieve ontwikkeling follow-up onderzoek

Emotionele ontwikkeling Emotionele ontwikkeling ~ taalontwikkeling Kind ouder oorzaak & gevolg moeilijk onderscheiden Kinderlijke ontwikkelingsschalen (interpretatie)

Taalstimulatie thuis Observatie interactie ouders-kind Gerichte interviewvragen Achtergrondinfo = belangrijk

Spelontwikkeling & motoriek Verbale & niet-verbale tests

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

10

4. Spraak-taalevaluatie Logopedist/ klinisch linguïst 3 onderdelen

Taalbegrip○ Tot 5jaar: Reynelltest -> RTOS

Semantiek + syntaxis Grote betrouwbaarheid & validiteit

○ Vanaf 5jaar: onderdelen Taaltest voor Kinderen, onderdelen Afasietest van SAN, psychologisch onderzoek

○ Luistervaardigheden + auditieve vaardigheden Taalproductie

○ Taaluitingen beluisteren & optekenen, representatief voor spontane taalgebruik○ Klinische praktijk: 50 uitingen laten noteren door ouders

Algehele communicatieve ontwikkeling○ Dualiteit (Chomsky):

competentie (taalbeheersing) <-> performantie (taalgebruik)○ Halliday:

instrumentele -, regulerende -, interactionele -, persoonlijke -, informatieve -, verbeeldende – en heuristische taalfunctie

○ Ideeën gevormd obv gedragsobservaties & interpretaties van spontane taal○ Dungen & Verboog: observatielijst communicatieve functies

Verschillende taaltests

Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

11

BEDANKT !

Extra bron: www.google.be , 21/12/2009