Door een ongeval op de weg duurt het nog tot drie uur’s nachts voor ze in Esch-sur-Alzette arriveren.

Heel het land is die dagen in de ban van het wereldkam -pioenschap voetbal in Zuid-Afrika. Nog maar vijf dagen tegaan tot de finale in Johannesburg. Het Nederlands elftaldoet het fantastisch. Wesley Sneijder scoorde twee keer te-gen Brazilië, waardoor Nederland de halve finale bereikt enop deze avond van ! juli tegen de onverwachte uitblinkerUruguay speelt. De wedstrijd beheerst het nieuws. Alleenop het industrieterrein in Leusden hebben de directeureniets anders aan hun hoofd.

De Amerikaanse vastgoeddeskundigen van Ernst &Young zijn overgekomen. Zij zullen, net als hun Neder-landse collega’s, met de voltallige vastgoeddirectie en di-recteur Henk Kroeze van de bank de presentatie aan de raadvan bestuur bijwonen, die avond om zes uur in Utrecht.Een belangrijke bijeenkomst. Die middag mailen de be-trokkenen nog druk heen en weer over wat wel en niet in depresentatie moet komen te staan en hoe ze de vervelendeboodschap zullen brengen. Ze speculeren: hoe zal de raadvan bestuur reageren? Zal Latenstein inderdaad naar detoezichthouder gaan en om steun vragen? Het kan haastniet anders. Hij moet wel. Het verlies is zo groot dat debank en verzekeraar het niet zelf kan dragen.

Over de kwaliteit van het rapport kan geen misverstandbestaan. Het is zo’n "## pagina’s dik en de deskundigenvan het adviesbureau zijn maanden bezig geweest. Diehebben de portefeuille tot op leningenniveau in detaildoorgrond. Zo’n doorwrochte en complete analyse hebbenze geen van allen eerder gezien. De gegevens zijn vertrou-welijk en extreem koersgevoelig. Onder aan elke paginastaan naar Amerikaans voorbeeld wel vier waarschuwingen

"$!

Kreling Giftig krediet 09-01-14 14:58 Pagina 196

over hoe vertrouwelijk en voorlopig het rapport is. Officieelheet het dan ook een eigen analyse van de vastgoedbank tezijn en niet van de adviseurs.

De adviseurs hebben maanden aan het rapport gewerkt.In het beste geval, stelt het rapport, zit er een verlies van%&' miljoen in de internationale portefeuille en de Neder-landse deelnemingen. Als het tegenzit kom je uit op eenverlies van ",'" miljard euro. Het meest waarschijnlijkescenario geeft een verlies aan van ","( miljard euro. Daarmoet het nog onbekende verlies in de Nederlandse finan-cieringen wel bij opgeteld worden. Toen de bank opdrachtgaf tot het onderzoek waren de gegevens over de Neder-landse problemen nog niet bekend.

Het onderzoek laat ook andere kwetsbaarheden zien. Deimmense bedragen die de bank heeft uitgeleend aan enkelefinancieel zwakke klanten bijvoorbeeld en de risico’s diedat met zich meebrengt. De vastgoedbank heeft op dat mo-ment (' klanten die elk meer dan "## miljoen euro hebbengeleend. De vastgoedadviseurs van Ernst & Young hebbendaarom een lijst gemaakt met de vijftien grootste klanten inNederland en een met de vijftien grootste internationaleklanten.

In Nederland staat de Brabantse projectontwikkelaarRoger Lips nog altijd aan top met een krediet van )*# mil-joen euro. Bij de eigenaren van het Haagse project Babylonstaat een bedrag van (!' miljoen uit. Er staat nog "() mil-joen euro uit bij projectontwikkelaar Richard Homburg en""' miljoen euro bij het vastgoedbedrijf +,- van onderne-mer Rudy Stroink. Ook ontwikkelingsbedrijf Breevast,vastgoedfonds Boom & Slettenhaar en handelaar in luxeauto’s Frits Kroymans behoren tot de grootste Nederland-se klanten.

"$%

Kreling Giftig krediet 09-01-14 14:58 Pagina 197

In het buitenland staat het meeste geld uit bij het inmid-dels failliete bedrijf van Bob Hensley: )&# miljoen euro.Van het bedrijf van Cor van Erp van Belval heeft de banknog ((! miljoen euro te goed. De onderneming van de Za-chariassen moet nog (#$ miljoen euro terugbetalen en ")*

miljoen euro staat uit bij het bedrijf van Ronald Ras. Bree-vast en Homburg zijn de enige klanten die in de Neder-landse én in de buitenlandse top vijftien van grootste klan-ten voorkomen. Een ander bedrijf van Homburg heeftinternationaal ook nog eens "(* miljoen euro geleend.

De leningen aan de vijftien grootste internationale klan-ten zijn goed voor '% procent van de gehele internationaleportefeuille, in Nederland is dat percentage (& procent.Van de vijftien grootste klanten zijn er én in Nederland énin het buitenland tien in distress. De deskundigen van Ernst& Young adviseren de vastgoedbank versneld te ontmante-len. Sneller dan .-. Reaal tot nu toe van plan was.

De groep arriveert ruim op tijd in Utrecht. In de zaal opde tiende verdieping naast de grote vergaderzaal waar depresentatie zal plaatsvinden bespreken Van der Bijl en VanDijk nog snel de laatste details. Wie zegt wat, dan zegt deander dit, en zo gaan ze het dus aanpakken. Het is zover.De groep van een man of twintig wordt naar binnen geroe-pen. De raad van bestuur van .-. Reaal zit al te wachten.Iedereen gaat zitten. Ronald Latenstein neemt het woord.‘Laten we het kort houden,’ zegt hij. ‘Zoals jullie weten be-gint Nederland – Uruguay zo. Ik denk dat we die wedstrijdallemaal wel graag willen zien.’ De directeuren kijken el-kaar in verwarring aan. Hoe kan dit? Zo’n belangrijk on-derwerp. En nu? Van der Bijl gaat na een kort overleg metzijn mededirecteuren maar even snel door de samenvattingheen en overhandigt het dikke rapport aan de bestuurs-voorzitter van .-. Reaal. De Amerikanen die ook een ste-

"$*

Kreling Giftig krediet 09-01-14 14:58 Pagina 198

vige presentatie hadden voorbereid, houden een kort praat-je. Latenstein bedankt hen vriendelijk en zegt dat hij ernaarzal kijken. En dan staan ze weer buiten. Ze horen er nooitmeer iets van.

Nederland wint met )-( van Uruguay, maar verliest laterin de finale van Spanje.

De Amerikanen zijn woedend, de directeuren van .-. Pro-perty Finance ontzet. Een zo belangrijk rapport, dat mil-joenen heeft gekost. Hoe kan dit?

Een paar weken later vindt daarom in alle rust een wat uit-gebreidere bijeenkomst over het rapport plaats, in een grotevergaderzaal op het kantoor van Ernst & Young. De advi-seurs hebben nu wel alle tijd om de bevindingen te presen-teren aan financieel bestuurder Lamp. Latenstein is nietaanwezig. Ze nemen hem pagina voor pagina mee door hetrapport.

Net voor zijn komst, tijdens een voorbespreking met dedirecteuren van .-. Property Finance, schuift ook register-accountant en hoofd van de Nederlandse vastgoedtak vanErnst & Young Ad Buisman aan. Een man met aanzien inde wereld van het onroerend goed. Hij wijst de directeurenop het onvoorstelbare tekort van ruim " miljard.

‘Jullie kunnen maar één ding doen,’ zegt hij. ‘Pak je autoen rijd naar Den Haag.’

Die opmerking valt niet goed.Als Lamp het even later hoort, is hij woedend op de man

die in zo’n groot gezelschap zo’n gevoelige boodschapbrengt. Hij spreekt de directeuren van de vastgoedbankerop aan. ‘Ik wil Buisman hier niet zien,’ zegt Lamp. Dedirecteuren brengen de boodschap over aan de Amerikaan-se en Europese directeuren van het advieskantoor. ‘Lamp

"$$

Kreling Giftig krediet 09-01-14 14:58 Pagina 199