gekregen waarop we kunnen aflezen hoe weons doel zullen bereiken. Toch heeft Jezusons een weg gewezen die we kunnenvolgen. Om ons op die weg te begeleiden,verschaft de Kerk ons nog twee extrasacramenten. De biecht en de eucharistie.

Biecht en eucharistie zijn instrumenten dieje als gelovige moet leren gebruiken. Jemoet die instrumenten leren kennen, je inde werking ervan verdiepen en zorgen dat jebij het gebruik ervan steeds betereresultaten boekt. Als je ze met vaardigheidaanwendt, zorgen ze ervoor dat je koersrecht op doel afgaat en dat je een stevigesteunpilaar opzet voor Gods koninkrijk.

Geen van die sacramenten is een einddoel,ze zijn geen diploma's voor iets dat webereikt hebben in ons christelijk leven,integendeel: het zijn telkens beginpuntenvan een nieuwe taak, met een blijvendewerking. Die opdracht is een groteuitdaging: christelijk te leven, als gedoopte,als gevormde, als echtgenoot, als priester ofals stervende. Een opdracht die niet zondergevaren is, met een onbekend doel.

Het doel, dat is het koninkrijk van God, heteeuwige leven. Hoe kan je dat doelbereiken? Jezus levert ons in zijn leringenover dat koninkrijk geen kant­en­klareblauwdruk op. We hebben geenuitgestippelde route op een landkaart

De Kerk, die het volk van God verenigt,zorgt voor haar kinderen als een goedemoeder. Zij maant ons aan verenigd teblijven met Christus door zijn sacramenten.De meeste van die sacramenten bezegelenmijlpalen in ons leven met een teken vanChristus' tastbare aanwezigheid: doopsel,vormsel, huwelijk en priesterwijding,ziekenzalving. Die meeste van diesacramenten ontvangen we slechts eenmalig,maar we dragen ze mee voor de rest van onsleven. Dat is een hele hulp, als we er onstenminste voortdurend van bewust kunnenblijven of anders gezegd: als we de HeiligeGeest in ons laten werken, die ons door detoediening van die sacramenten vergezelt.

GEWETENS-ONDERZOEK

richting te geven. Het helpt ons verder tekijken dan de waan van de dag. Het maaktons bereid om af en toe een moeilijkere wegin te slaan, als dat nuttig is om het nogonzichtbare doel te bereiken.

AUTOMATISCHE PILOOT

Het zijn hoge woorden "richting te gevenaan ons leven", alsof het enkel zou gaan omde 'grote beslissingen' in ons leven. Keuzesmoeten we echter elke dag maken, veelal inkleine dingen. Elk antwoord op een vraag,elk woord dat we spreken, elke keuze omiets te doen of te laten, zelfs elke gedachtewaarbij we blijven stilstaan, kan van belangzijn op de weg naar Gods koninkrijk.

vooraleer we onze naaste kunnenbeminnen, maar wat betekent dat, jezelfbeminnen? Aan zijn gebod gaat terverduidelijking een ander vooraf: "Gij zultden Heer uw God beminnen met heel uwhart, met heel uw ziel en heel uw verstand."Als we naar God kijken met respect,eerlijkheid, vertrouwen en openheid,kunnen we op dezelfde manier naar onszelfen onze relatie met onze naaste kijken, metde ogen van God. Want beminnen, dat is"graag zien". Die blik is het geweten.

Er valt nog veel meer te zeggen over hetgeweten, maar belangrijk is te zien hoe hetons in staat kan stellen sprankeltjes vanGods wijsheid te bevatten, om ons leven

HET GEWETEN

De instructies om het koninkrijk te bouwenen de wegwijzers om de weg naar heteeuwige leven te volgen, liggen verscholenin onszelf, meerbepaald: in ons geweten.Maar ook dat geweten bevat geenvoorgeprogrammeerde kennis, het is ookmaar één van de vele facetten van onsmenselijk verstand en je moet het voeden enoefenen om wijs te worden.

Het geweten is een speciaal soortzelfbewustzijn waardoor we naar onszelfleren kijken met de ogen van God. Als Jezuszegt "Gij zult uw naaste beminnen als uzelf",zegt Hij dat we onszelf moeten beminnen

TIEN GEBODEN VAN GOD

• Bovenal bemin één God• Zweer niet ijdel, vloek noch spot• Heilig steeds de dag des Heren• Vader, moeder zult gij eren• Dood niet, geef geen ergernis• Doe nooit wat onkuisheid is• Vlucht het stelen en bedriegen• Ook de achterklap en 't liegen• Wees steeds kuis in uw gemoed• En begeer nooit iemands goed.

Ik ben de Heer uw God.• Gij zult geen afgoden vereren, maar Mij alleen aanbidden en boven alles beminnen.• Gij zult de Naam van de Heer uw God, niet zonder eerbied gebruiken.• Wees gedachtig, dat gij de dag des Heren heiligt.• Eert uw vader en uw moeder.• Gij zult niet doden.• Gij zult geen onkuisheid doen.• Gij zult niet stelen.• Gij zult tegen uw naaste niet vals getuigen.• Gij zult geen onkuisheid begeren.• Gij zult niet onrechtvaardig begeren, wat uw naaste toebehoort.

Je moet niet bang zijn om dieonderscheiding in strijd te laten gaan met jegevoelens. Als je gevoelens inovereenstemming zijn met deonderscheiding, mag je dankbaar zijn, maarals je onderscheiding je in een andererichting voert dan je gevoelens, is datwellicht een teken dat je een verkeerdekeuze hebt gemaakt. Geen nood: je vervolgtje oefening met een gebed om vergeving enje maakt een concreet voornemen om 'sanderendaags van de eerste keer de weg tevolgen die je nu onderscheiden hebt.

In de ignatiaanse traditie heet deze vorm vangewetensonderzoek het levensgebed. Als jedit volhoudt, wordt je geweten elke dag eenbeetje beter getraind om de 'automatischepiloot' te worden waarmee je door het levenreist.

Een dagelijks gewetensonderzoek is eenoefening die van oudsher in de Kerk sterkwordt aanbevolen. 's Avonds neem je evende tijd om de gebeurtenissen van de dag teoverschouwen. Elke gebeurtenis roeptbepaalde gevoelens op, maar die moet jeniet meteen als referentie nemen. Probeer jeblik op wat is gebeurd te laten reflecteren'op de spiegel van je ziel' om ze te bekijkenmet de ogen van God. Dat kan door zebijvoorbeeld te koppelen aan een passageuit de Bijbel (de psalmen zijn hiervoor heelbruikbaar), aan een toepasselijk gebed ofaan een heiligenleven. Als je niet belezengenoeg bent om meteen een toepasselijketekst te vinden, kan het ook andersom: jeneemt elke avond een willekeurige spiritueletekst als leidraad en gaat op zoek naargebeurtenissen die daarop betrekkinghebben. Uit die reflectie kan onderscheidingvoortvloeien over de keuzes die je maakte.

Meestal staan we op automatische piloot envolgen we onze gevoelens. Dat is niet altijdde beste keuze in de ogen van God, maar alswe ons geweten goed oefenen, kan het deplaats van de automatische piloot innemenen ons zonder veel nadenken leiden op degoede weg. Het geweten ontwikkel je invoortdurende dialoog met jezelf, met deHeilige Geest als klankbord. Die dialoognoemen we het gewetensonderzoek.

DAGELIJKSGEWETENSONDERZOEK

Hoe gaat dat nu in zijn werk, zo'ngewetensonderzoek? Het kan verschillendevormen aannemen, maar elementen diealtijd terugkomen zijn beschouwing,reflectie, onderscheiding, dankbaarheid,vergeving en voornemen.

VIJF GEBODEN VAN DE KERK

• Zon­ en feestdag zult gij eren.• Op boet­ en vrijdag vlees ontberen.• Houd de vasten ongeschonden.• Biecht minstens eens per jaar uw zonden.• En nut rond Pasen 't Brood des Heren.

• Op zondagen en verplichte feestdagen deelnemen aan de eucharistie en af te zien vanslaafse arbeid;• Ten minste eenmaal per jaar biechten;• De heilige communie ontvangen, op zijn minst in de paastijd;• Op door de kerk vastgestelde dagen zich onthouden van het eten van vlees en hetvasten in acht nemen;• Helpen te voorzien in de noden van de kerk.

voorzichtigheid eigen aan een goedemoeder, raadt de Kerk ze ons wel aan.Doodzonden daarentegen kunnen slechtsdoor een biecht van onze ziel wordenweggenomen. De biecht herstelt de genadein onze ziel, zodat we weer onbelemmerdonze tocht kunnen verderzetten.

ALGEMEENGEWETENSONDERZOEK

Naast het dagelijks gewetensonderzoekbestaat er ook een algemeengewetensonderzoek. Dat bereidt ons voorop de biecht als we die slechts sporadischgebruiken. De Kerk raadt aan minstensjaarlijks te biechten. Dat is geen willekeurigeverplichting, maar een goed advies, wanteen beetje mensenkennis leert dat het er

in het ergste geval de genade van degemeenschap met God volledig verliest endaarmee ook het eeuwige leven in zijnkoninkrijk.

Dat is echter niet onherroepelijk. Jezus heeftzich aan het kruis geofferd voor éénwelbepaalde reden: de vergiffenis van onzezonden! Om dit ook concreet gestalte tegeven, heeft Hij het sacrament van de biechtingesteld, dat ook vaak 'sacrament van boeteen verzoening' wordt genoemd. Deapostelen gaf Hij de kracht om zonden tevergeven, en die kracht gaat over op deopvolgers van de apostelen, de bisschoppen,die op hun beurt priesters de opdrachtgeven biecht te horen. Voor vergiffenis vandagelijkse zonden is een biecht striktgenomen niet noodzakelijk, maar met de

ZONDE EN BIECHT

Het kan best zijn dat je gewetensonderzoekje doet inzien dat er zaken gebeurd zijnwaarmee je niet zomaar in het reine komt naeen gebed om vergeving. Als je echt tegenbeter weten in dingen hebt gedacht, gezegdof gedaan (of juist niet gezegd of gedaan,terwijl dat toch beter was geweest), dietegen je geweten indruisen, noemen we datzonde. Je mag dan nog zoveel spijt hebbenen proberen het goed te maken, als erniemand is die je berouw beantwoordt en jevergeeft, blijf je jezelf ermee confronteren.Je geweten wordt erdoor bezwaard en datkan de verdere ontwikkeling ervan in hetgedrang brengen. In de woorden van decatechismus heet het dat je ziel door dezonde de gemeenschap met God kwetst of

DE HOOFDDEUGDEN

• Prudentia ( Voorzichtigheid – verstandigheid – wijsheid)• Iustitia (Rechtvaardigheid – rechtschapenheid)• Temperantia (Gematigdheid – matigheid – zelfbeheersing)• Fortitudo (Moed – sterkte – standvastigheid – focus)• Fides – Pietas (Geloof )• Spes (Hoop)• Caritas (Naastenliefde – Liefde – liefdadigheid)

DE HOOFDZONDEN OF ONDEUGDEN

• Superbia (hoogmoed – hovaardigheid – ijdelheid)• Avaritia (hebzucht – gierigheid)• Luxuria (onkuisheid – lust – wellust)• Invidia (nijd – jaloezie – afgunst)• Gula (onmatigheid – gulzigheid – vraatzucht)• Ira (woede – toorn – wraak – gramschap)• Acedia (gemakzucht – traagheid – luiheid – vadsigheid)

LEVEN IN DE SACRAMENTEN

Met een goed gevormd en gezuiverdgeweten komt het belangrijkste, hetallerheiligste sacrament van onze Kerk, pasecht tot zijn recht: de eucharistie. Daarindragen we de offers op die ons geweten vanons vraagt, om deel te nemen aan het groteoffer dat Christus bracht aan het kruis. Deeucharistie is tevens het voedsel waarmeewe ons met Christus verenigen in het volgenvan zijn weg naar het eeuwige leven. Eeneerlijk, christelijk geweten, gevoed doorbiecht en eucharistie, is de basis om te levenin de sacramenten die onze levensstaatbekrachtigen, als gedoopte, als gevormde,als echtgenoot, als priester of als stervende.

volwassenen, voor gehuwden, voorpriesters, enz.

BIJZONDERGEWETENSONDERZOEK

Er is nog een derde vorm vangewetensonderzoek. Het bijzondergewetensonderzoek heeft als doel eenspecifieke deugd te verwerven. Het is eenaanval eerder dan een verdediging. Als jebeseft dat je in een bepaalde deugdgebrekkig bent, kan je een specifiekvoornemen maken en meermaals per dag, aldan niet op vaste tijdstippen, een bijzondergewetensonderzoek verrichten enbeoordelen of je je voornemen goed hebtingevuld.

anders toch niet van komt. Ditgewetensonderzoek gebeurt bijvoorbeeldaan de hand van de tien geboden of dezeven hoofdzonden. Die worden typischuitgewerkt in een vragenlijst die je alsvoorbereiding op de biecht kan doornemen,een biechtspiegel, waaraan je kan toetsen ofje in alle aspecten van het christelijk levennog op de goeie weg bent. Ook ditonderzoek doorloopt de stappen van gebed,reflectie, onderscheiding, dankbaarheid enberouw.

BIECHTSPIEGELS

Een biechtspiegel kies je best afhankelijk vanje levensstaat. Er zijn speciale biechtspiegelsvoor kinderen, voor jongeren, voor

DE LICHAMELIJKE WERKEN VANBARMHARTIGHEID

• De hongerigen spijzen• De dorstigen laven• De naakten kleden• De vreemdelingen herbergen• De zieken verzorgen• De gevangenen bezoeken• De doden begraven

DE GEESTELIJKE WERKEN VANBARMHARTIGHEID

• De onwetenden onderrichten• In moeilijkheden goede raad geven• De bedroefden troosten• De zondaars vermanen• Het onrecht geduldig lijden• Beledigingen vergeven• Voor de levenden en overledenen bidden

DE EVANGELISCHERADEN

• Nederigheid• Armoede• Zuiverheid• Gehoorzaamheid

+ Zorg voor de Schepping

GOEDE IK EN KWADE IK

Je kent vast wel de passages in de stripverhalen van Suske en Wiske waareen personage plots gezelschap krijgt van twee imaginaire evenbeelden,eentje getekend als een engeltje en het andere als een duiveltje, dieproberen het personage van een bepaalde keuze te overtuigen. De tekenaarillustreert daarmee heel mooi hoe het gewetensonderzoek te werk gaat. Hetduiveltje vertegenwoordigt de directe gevoelens, die meestal zelfzuchtig zijnen gericht op eigengemak en die steevast leiden tot ruzie of ander onheil.Het engeltje probeert over te halen tot een moeilijkere keuze, die meestaleen offer vraagt, maar die zorgt voor de goeie afloop in het verhaal.

Susk

een

Wisk

e,H

etzi

ngen

deni

jlpaa

rd(W

illy

Vand

erst

een)

Susk

een

Wisk

e,D

ela

chen

dew

olf(

Will

yVa

nder

stee

n)

LIJSTJES

Vroeger was de Kerk heel goed in hetaanleggen van lijstjes. 10 geboden van God,5 geboden van de Kerk, 7 hoofdzonden en 7deugden (waarvan 3 goddelijke en 4kardinale), 4 evangelische raden, 14 werkenvan barmhartigheid (waarvan 7 lichamelijkeen 7 geestelijke)... En die lijstje moest jeallemaal van buiten leren, voorbijgaand aande spirituele diepgang.

"Daar zijn we gelukkig voorbij", hoor ik jedenken. Toch kunnen die lijstje best nuttigzijn voor je gewetensonderzoek. Niet omdathet een formele checklist is, want decomplexiteit van een menselijke ziel laat zichniet vatten in lijstjes, maar omdat je geneigdzou kunnen zijn moeilijke of onaangenameaspecten van je leven over het hoofd te zienals je zonder leidraad werkt. Sommige vandie lijstjes komen recht uit de Bijbel, zoalsde tien geboden, andere zijn door deeeuwen heen door grote theologentoegevoegd aan de traditie.

CATECHISMUS VAN DEKATHOLIEKE KERK§1855 – §1861

De doodzonde vernietigt de liefde in hethart van de mens door een zware inbreukop Gods Wet. Ze wendt de mens van God af,die zijn uiteindelijk doel en zijn zaligheid is,door aan een minder goed de voorkeur tegeven boven Hem. De dagelijkse zonde laatde liefde bestaan, ook al beledigt en kwetstze die. Om van doodzonde te kunnenspreken, moeten drie voorwaarden tegelijkvervuld zijn: "Elke zonde die zwaarwegendematerie tot object heeft en die begaan wordtmet volle kennis en weloverwogentoestemming, is een doodzonde." Zeveronderstelt de kennis van het zondigkarakter van de daad, van zijn strijdigheidmet de Wet van God. Ze veronderstelt ookeen voldoende vrije instemming om eenpersoonlijke keuze te zijn. Wat eenzwaarwegende materie is dat wordtverduidelijkt in de Tien Geboden, zoals doorChristus in het Evangelie bevestigt wanneerHij de rijke jongeling toespreekt. Dedoodzonde is een radicale mogelijkheid vande menselijke vrijheid, zoals de liefde zelf.

WAAR KAN IK BIECHTEN?

Hoewel de biecht een sacrament is van onzeKerk, is het voor een gelovige niet zoeenvoudig een gelegenheid te vinden om tekunnen biechten. De biecht is weinigpopulair. Dat komt omdat de vorigegeneratie gelovigen hardnekkig gefixeerd isop een heel negatief beeld van ditsacrament, waarbij ze de biecht herleiden toteen formaliteit die noodzakelijk is omstraffen in de Hel of in het Vagevuur af tekopen. Dat beeld is ontstaan doorgebrekkige geloofsopvoeding die in conflictkwam met een levend sacrament. Met datbeeld bespotten ze Gods barmhartigheid,want ze negeren de gewetensproblemenwaarmee berouwvolle zondaars kampen alsze Gods genade willen herstellen en ze doenvoor alsof het sacrament overbodig is.Gelukkig is er een kentering merkbaar. Optal van plaatsen is er gelegenheid om hethele jaar door te biechten en in veelparochies is er weer biechtgelegenheidtijdens de Vasten. Het jaar van debarmartigheid heeft ervoor gezorgd voorhernieuwd respect voor dit sacrament enook op kerkelijke manifestaties zoals deWereldjongerendagen is er gelegenheid omte biechten.

http://gelovenleren.net/blog/gewetensonderzoek­2/

AKTE VAN BEROUW

Akte van berouwMijn Heer en mijn God,het is mij leed dat ik tegen uw opperste Majesteit misdaan heb.Ik verfoei al mijn zonden,niet alleen omdat ik uw straffen heb verdiend,maar vooral omdat ze U mishagen,die oneindig volmaakt en alle liefde waardig zijt.Ik maak het vast voornemen mijn leven te beterenen de gelegenheden tot zonde te vluchten.In dit berouw wil ik leven en sterven.