Geschiedenis India - Herman Kuppers 1 Een Geschiedenis van India deel I Wereldwinkel-Indiareis Dr....

Geschiedenis India - Herman Kuppers 1

Een Geschiedenis van Indiadeel I

Wereldwinkel-Indiareis

Dr. Herman Kuppers

2

India = 3.287.263 km² Orissa = 155.782 km²

België = 32.545 km²

Inwoners

India = ± 1,097 miljard 341,3/km²

België = 10.445.852

333/km²Religie:

Hindoe 83%

Moslim 11%

Sikh 2%

Christen 2% (25 milj)

Boeddhist 1%

Jaïnisme, Zoroastrisme, Bahai

108 X


Incredible India !

India is en blijft voor ons een fascinerend land. Onvoorspelbaar en onberekenbaar. Grootmoedig in zijn cultuur en kunst. Maar benepen en foeilelijk in zijn armoede. En toch worden grauw en grijs telkens opnieuw opgefleurd door geur en kleur, door vriendelijke goedlachse mensen met nieuwsgierige vragen. India dringt in de neusgaten, krioelt in de ogen en kruipt onder de huid. Onweerstaanbaar. Altijd en overal. Steeds opnieuw, en altijd anders.India, een unieke plaats, waar je met één voet op kennis en wetenschap kan steunen, terwijl je met de andere in een archaïsche cultuur en samenleving staat. Incredible India !

Incredible India !

India is en blijft voor ons een fascinerend land. Onvoorspelbaar en onberekenbaar. Grootmoedig in zijn cultuur en kunst. Maar benepen en foeilelijk in zijn armoede. En toch worden grauw en grijs telkens opnieuw opgefleurd door geur en kleur, door vriendelijke goedlachse mensen met nieuwsgierige vragen. India dringt in de neusgaten, krioelt in de ogen en kruipt onder de huid. Onweerstaanbaar. Altijd en overal. Steeds opnieuw, en altijd anders.India, een unieke plaats, waar je met één voet op kennis en wetenschap kan steunen, terwijl je met de andere in een archaïsche cultuur en samenleving staat. Incredible India !

4

Federatie van 28 deelstaten, 6 unieterritoria en 1 hoofdstedelijk territorium3.287.263 km2

Grootste democratie ter wereld, met meer kiezers dan Europa + USA samen22 officiële talen, 400 vlgs etnografen, 1500 vlg plebiscieten

Sanskriet = sacrale taal Hindi gesproken door ± 40% Dravidische talen, van voor de Arische invasie in ± 1500

voor Chr. = autochtone taleno Telugu, 74 milj in Andra Pradesho Tamil, 60 milj in Tamil Naduo Kannada, 38 miljn in Karnatakao Malaydam, 33 milj in Kerala

Republiek India

Geschiedenis India - Herman Kuppers

5Geschiedenis India - Herman Kuppers

Geschiedenis van India bestaat uit 5 periodes

Oudheid, klassieke periode tot komst van de islamMiddeleeuwen, Islambestuur, 1200 – 1750KolonisatieDekolonisatieOnafhankelijke republiek


Enkele gegevens …

Bhimbetka, Bhopal: rotstekeningen ± 40,000 tot 20,000 jaar oud 30,000 BC : stenen bijlen bij Pushkar (Rajastan)5000 BC Indische bultrunderen3500 BC pottenbakkerswiel

De Oudheid


Enkele gegevens …

Bhimbetka, Bhopal: rotstekeningen ± 40,000 tot 20,000 jaar oud 30,000 BC : stenen bijlen bij Pushkar (Rajastan)5000 BC Indische bultrunderen3500 BC pottenbakkerswiel

De Oudheid

stedelijke “Indusvallei” beschaving


Enkele gegevens …

De Oudheid


Geleidelijk migratie van Arische stammen vanuit Iraanse hoogvlaktes naar Noord-India

Proces van handelen cultuuruitwisseling

Veda’sKarma-leer, rituelen, offer, hymnes – basis HindoeïsmeVarna = sociale orde van kaste- hiërarchie “Kleur” - bleke Arische immigranten - donkere niet-Ariers Ariërs = Brahmanen (priesters & leraars)

Kshatriya’s (krijgers & heersers)Vaishya’s (handelaars & boeren)

Niet-Ariërs = Shudra’s


Enkele gegevens …

De Oudheid


327 BC – Alexander de Grote

321 BC – Maurya-dynastie als eerste grote Indische dynastie Ashoka 269 – 232 BC = Boeddhisme

Begrip Dharma = sociale verantwoordelijkheid om menselijke waardigheid in stand te houdenBracht ook harmonie tussen maatschappij en religie

Nationaal symbool

Nationale vlag


Enkele gegevens …

De Oudheid


300 BC – 650 AD Gupta dynastie in Noord India – kunst & literatuurGanga dynastie in OrissaKadamba dynastie in Decan hoogvlaktePallava dynastie in Zuid India - Mahabalipuram

1206 Delhi hoofdstad van eerste MoslimkoninkrijkZes eeuwen bepalend voor politiek, cultureel en sociale leven in Noord India= rijke Indo-Islamitische cultuur

Mogols worden leiders van India’s grootste en laatste Islamitische rijkShah Jahan = Taj Mahal voor echtgenote Muntaz Mahal, gestorven in kraambed 14e kind


Eerste periode ± 7000 voor Chr. = Mehrgarh in Baluchistan (nu Pakistan)

Neolithicum, oudste bekende boerennederzetting

Harappa en Mohenjo-Daro(nu Pakistan) aan de Indus, met een beschaving die bloeide tussen 2300 en 1800 v.Chr. maar ook ± 100 sites in huidig India

Duidelijk stadsplan, met brede lanen en smalle zijstratenBadruimtesGrote graanschuren = centrale verdelingRiolering en waterbevoorradingBeelden, kunstvoorwerpenMunten met afbeeldingenEinde van deze samenleving door natuurramp zoals Tsunami, klimaatwijziging of aardbeving?

De Oudheid


Veda’s, Mahabharata en Ramayana Eeuwenlang mondeling overgeleverde verhalen (Cfr epos van Ilias en Odyssee) Epische verhalen rond vnl 2 centrale goden

Indra = voornaamste God in Rigveda± Germaanse ThorGod van de donderstorm, verdrijft de demonen van de droogte en duisternis, laat de wateren stromen en bevrijdt het lichtOorlogsgod die de Ariërs helpt in hun strijd met enorme fysische macht. Heeft gebreken, zoals de mensen, eet en drinkt veel en handelt dikwijls immoreel en vermoordt zijn vader

Varuna = universele en kosmische orde (Dharma)Ouder en wijzer dan IndraGod van de rechtvaardigheid

Agni = God van de zon, genezing en vernietigingSoma = God van de onsterfelijkheid

De Oudheid


Veda’s, Mahabharata en Ramayana

Veda’s (Boeken van kennis) = verzameling van rituele hymnen voor de goden

Rigveda, bekenste uit de oudste groep van 4, ± 1500 v.Chr, mondeling overgeleverd en aangevuld in Mantra’s.

Nog steeds in gebruik bij aanbidden van natuurgoden. Neergeschreven in ± 600 v.ChrBrahmana’s ± 1000v.Chr = commentaren op de rituele voorschriftenUpanishad’s ± 800 v.Chr = filosofische beschouwingen over betekenis van verering en offerrites

Mahabharata : Grote verhaal van de Bharata-clan

Ramayana: Zwerftochten van Rama

De Oudheid

Veda’s, Mahabharata en Ramayana



Rigveda, bekenste uit de oudste groep van 4, ± 1500 v.Chr, mondeling overgeleverd en aangevuld in Mantra’s. Nog steeds in gebruik bij aanbidden van natuurgoden. Neergeschreven in ± 600 v.ChrBrahmana’s ± 1000v.Chr = commentaren op de rituele voorschriftenUpanishad’s ± 800 v.Chr = filosofische beschouwingen over betekenis van verering en offerrites

Rigveda = rituele teksten maar ook veel info over het volk

Nomadisch herdersvolk, AriersVeel oorlogen, strijders met paard en karVerschillende stammen, met als grootste de Bharata

Maatschappij bestaat uit Arya = edellieden, Brahmanen zijn de belangrijkste groep:

leiden vuuroffers en waren de enigen die de juiste formules kenden uit de Veda’s

Vish (waarvan Vaishya’s, 3e kaste) Dasa (slaven) = donkere, niet-Arische vijanden die in

versterkte plaatsen woonden, maar verslagen werdenVedische mythologie is Animistisch: hemel, aarde, woud, bergen, boom, dier, water, … telkens met goede en kwade machten, die men probeerde te beheersen of te gebruikenDaar bovenop ontwikkelde zich geleidelijk een geloof in hogere goden, met een superieure cultusGoden waren antropomorf: geboren als mensen met menselijk gedrag, maar onsterfelijk.


Ramayana: Zwerftochten van Rama


in Sanskriet en Hindi noemt India “Bharata”


De OudheidVeda’s, Mahabharata en Ramayana



Filosofisch belang is grootEerlijkheidZelfbeheersing Nadruk op relaties en gezin Mysterie van de kosmos, van de mens en zijn relatie met

God.…

Bhagavad Gita (lied van de Heer) is kern van zingeving voor Hindu’s.

Begin van zoeken naar oorsprong en waarom van het

bestaan, vb Rigveda X, 129

“In het begin was er donker gehuld in donker,Geen zichtbaar teken, alles water.Voortgebracht door de kracht van hitte,Dat Ene ontstond, gehuld in leegte,

Verlangen groeide in Dat Ene in het begin, Eerste zaad van geest.Wijze zieners zoekend in hun hart,Vonden de band van wezen in niet-wezen.

Wie weet het echt? Wie kan hierover spreken?Van waar komt Het voort? Waaruit is het geschapen?Later pas werden de goden geboren.Wie kan dus weten vanwaar Het komt ? “

Rigveda X, 129





Geven legitimiteit aan vorstelijk gezag: zonder steun van de koningen zouden de Goden de strijd tegen de demonen verliezen

Verstevigen de positie van de Brahmanen, de enigen die Vedische gebeden mogen opzeggen en offers leiden = monopolie op kennis en macht

800 – 500 v.Chr komen er reacties tegen de geprivilegieerde positie van de BrahmanenEnkele Goeroe’s bundelen hun gedachten in Upanishad, de 3e groep van Veda’s





Upanishad’s


Upanishad’s

± 800 – 500 v.Chr

Enkele Goeroe’s bundelen hun gedachten in Upanishad, de 3e groep van Veda’sReacties tegen de geprivilegieerde positie van de Brahmanen

Verzameling van 108 dialogen tussen Goeroe en leerlingen die “up-Nishad”, aan hun voeten zitten

Zoeken naar essentie van het leven: waarom kan het offervuur een effect hebben in de microcosmos, wat met de mens na dit leven, wat is het verband tussen alles wat de mens ziet, waarneemt, enz …

Het antwoord zit in “Dat Ene” = Brahman


Upanishad’s

± 800 – 500 v.Chr

Mens is te vergelijken met een ui = meerdere lagenLichaam – karakter – ambitiesGeloof – vertrouwen – gewetenGevoel voor waarheid en waardenKern = diepe vrede en vreugde = Atman, het Zelf is goddelijk. Wordt zeldzaam ervaren maar kan bereikt worden door yoga, dieet, kluizenaarsbestaan

Reïncarnatie: cyclus loopt tussen levensvormen van plantenwereld, dierenrijk en mensheid, afhankelijk van het Karma. Verdiensten en fouten worden ingeschreven op je Jiva (astraal lichaam) en worden pas gewist in aangepaste levensstijl, na volgende geboortes.

Een Karma is eeuwig, tenzij ontsnapping door ascese.


Upanishad’s

± 800 – 500 v.Chr

Verschil Upanishad en Semitische godsdiensten zoals Christendom

Hindus zoeken het Brahman niet alleen hoog in de hemelen, maar ook in de mensNiet alleen bezig zijn met een externe godheid, maar beginnen hun zoektocht bij de mens zelfFocus op menselijk bewustzijn ipv op die ene God

Enkele kluizenaars ontwikkelen aparte geloofsovertuigingenSiddharta Gautama (563 – 483 v. Chr) = BoeddhismeMahavie (599 – 527) = Jainisme

Beiden = heterodoxe verwerping

Zelfde periode Confucius (China): ethiek van het handelenPlato (Griekenland): onderscheid ziel en lichaamJoden: één God

Siddhartha GautomaPrins van Sakud-stam, NO India ° 563 in Lumbini, NepalKwam tot inzicht in het bestaan, vastend onder een Bodhi

boom in Bodh Gaya

Boeddhisme is geen godsdienst, maar een levenshouding, een leer over gematigdheid, individuele autonomie en moraliteit.Boeddhisme heeft geen nood aan een Scheppende God die

begaan is met de mensAandacht voor de mens en zijn levensproblemenDe mens leeft een vergankelijk , eindig bestaan

Geen bedreiging voor andere godsdiensten, eerder een verrijking, in tegenstelling tot Semitische religies Geen religieuze orde, maar volgelingen hebben toch orde

gesticht


Boeddhisme

Inzichten van BoeddhaLijden bestaat. Iedereen krijgt te maken met pijnlijke

gebeurtenissen. Er bestaan 8 vormen van lijden:

Geboren wordenZiek zijnOud wordenStervenNiet krijgen wat je wil hebbenWel krijgen wat je niet wil hebbenProberen te krijgen wat je wil hebbenProberen te behouden wat je wil behouden.

Lijden heeft een oorzaak“Vrijheid van lijden” : Je kan iets doen aan het lijden“De weg naar verlichting”, Hoe je dit lijden moet

hanteren: een 8-voudig pad van juiste houdingen: Begrijpen – Intentie – Spreken – Handelen – Levensonderhoud – Inspanning – Gewaar Zijn – Concentratie.Geschiedenis India - Herman Kuppers 22

Boeddhisme

JainismeVeel strenger dan Boeddhisme“alles is leven” Dus geen landbouw: onopzettelijk doden van organismenArts, bankier, ambtenaar, handelaar, …Monniken & nonnen Shvet-Ambara = witte gewaden

Dig-Ambara = geen kleding

Leken bieden monniken eten en slaapplaats aan


Jainisme

HindoeïsmeBoeddhisme & Jainisme waren impulsen voor Hindoeïsme om nieuwe invullingen te geven, oa via

Purana’s (oude verhalen)Dharmashastra van Manu, wetboeken en geschriften over Dharma, waarin leven en maatschappij geordend werden

Vele goden, oa de triade Brahma – Vishnu – Shiva

de triade Ganesh – Hanuman – Krishna

Cyclus: als mensen - de mensheid - alle moraliteit verloren zijn, dan brengt Shiva - De Vernietiger - alles tot verwoesting in een wilde vuurdans, waarna Brahma – De Schepper – een nieuw universum zal creëren. In de tussentijd zorgt Vishnu – De Instandhouder – voor orde en stabiliteit


Hindoeïsme


OF:

Vishnu is binnen de Trimurti het onderhoudende, zorgzame of beschermende aspect van God in de schepping. Hij is het aspect van God dat alle dingen in het universum doordringt en onderhoudt. Het scheppende of creatieve deel van God wordt verbeeld door Brahma Het transformerende of vernietigende aspect door Shiva

Voor de Vaishnavas (Vishnuvereerders) is Vishnu de oppergod


Hindoeïsme

Brahma - De SchepperDeelde zijn lichaam in man en vrouw, SarasvatiKregen kinderen = de mensheidSarasvati, probeert te ontsnappen als koe – Brahma werd stier = vee op aardeSarasvati probeert te ontsnappen als merrie – Brahma werd hengst …Demonen ontstonden toen Brahma een wind liet …


Jainisme Hindoeïsme

Brahma’s attributen zijn de lotus, een bidsnoer, een kom voor heilig water, en de Veda's. Zijn rijdier is een gans of een zwaan. Brahma wordt meestal afgebeeld met vier hoofden waarmee hij waakt over de hele wereld.

Shiva - De Vernietiger



Shiva wordt vaak afgebeeld met vier - acht armen, een drietand (trishul), een cobra (naga) en als rijdier een stier (Nandi).


Jainisme Hindoeïsme Shiva - De Vernietiger

Shiva - De VernietigerShiva & Parvati leven samen in VaranasiTwee zonen: Skanda (soms 6 hoofden; “hete zaad” ) en Ganesh

God met olifantenhoofdHoofd afgehakt door ShivaHoofd “aangepast” door Parvati, omdat ontstaan uit voorhoofd van Shiva Door vrijage met olifanten …

Wsch recuperatie van Olifantengod




GaneshaWijsheid & KennisStaat aan het begin van “iets”: actie, impuls, reis

…

Vishnu – De Instandhouder Heeft 4 – 18 armen Rust op een slangHeeft 4 armen, een zonneschijf en een kinkhoorn (symbool voor klank, woorden en gedachten)Daalde soms neer op aarde, als Dharma verstoord dreigde te geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus)Laksmi (Devi) is zijn partner, Godin van de Rijkdom



Vishnoe wordt meestal afgebeeld al zittend op een grote adelaar, Garoeda, samen met zijn vrouw Laksmi de godin van overvloed, schoonheid en geluk. Vishnoe wordt dan afgebeeld met vier armen, waarmee hij een trompetschelp, een lotusbloem, een discus en een knuppel vasthoudt, die diverse mythologische eigenschappen van deze god verbeelden.

Vishnu – De Instandhouder Daalde soms neer op aarde, als Dharma verstoord dreigde te

geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus) Als everzwijn om de aarde te redden van demonen, voor

er mensen bestonden - Everzwijn, druipend van het water, tilt met voorpoot aarde (een meisje) op en kust haar borst




geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus) Als Varaha, everzwijn Als Narasimha, man-leeuw die de demon

Hiranyakashipu de darmen uitrukt, waarop Shiva tussenkomt als Sharabh-esh, man met leeuwenkop en vleugels



Vishnu – De Instandhouder Daalde soms neer op aarde, als Dharma verstoord dreigde

te geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus) Als everzwijn Als man-leeuw Als Koerma, schildpad die de berg Mandara

ondersteunt bij het karnen van de melkoceaan en het oogsten van ontsterfelijkheidselexir




te geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus) Als everzwijn Als man-leeuw Als schildpad Als Vamana, dwerg die de aarde redt van een

arrogante koning




te geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus) Als everzwijn Als man-leeuw Als schildpad Als dwerg Als Parshuram (Rama met de bijl) in de strijd tussen de

2 hoogste kasten, Brahmanen en Kshatriya’s = scheiden van Goed en Kwaad




geraken =Avatara’s (cfr menswording van Jezus) Als everzwijn Als man-leeuw Als schildpad Als dwerg Als Parshuram Als Matsya, vis, om de mens Manu te verwittigen van

grote zondvloed die op komst is. Manu moet vis verzorgen zodat hij groot wordt en zijn schip de grote berg op kan trekken. (oorsprong ? ± 8000 v.Chr dijkbreuk bij Istanbul, waardoor middellandse Zee in Zwarte Zee liep, en water 30 m steeg…)

Als Kalkin (“… zal uit een maagd worden geboren …”) wat nog moet plaatsvinden …



Vishnu – De Instandhouder Versus Jezus …

God werd slechts één maal Jesus, terwijl Vishnu en andere goden meermaals “mens” werden in verschillende gedaantes = lineaire kristenbeeld van de wereld, en het circulaire beeld van de Hindu’s

Jesus kent de onvolmaaktheden van het lichaam, met honger, dorst en pijn, terwijl Vishnu en andere goden perfect zijn = de Ziel > het lichaam

Jezus kwam om de zondaars te redden, Vishnu daalde neer om gerechtigheid te brengen en het Kwaad te verdelgen



Vele goden, oa de triade Brahma – Vishnu – Shivade triade Ganesh – Hanuman – Krishna



Hindoeïsme

• Eerste sporen ± 1000 v. Chr.• Epen krijgen religieus karakter, waardoor ook andere

personages heilig worden:Hanuman, helper van RamaSita , model van ideale Hindu-echtgenote die haar man zonder klagen overal volgt - Godin van de vruchtbaarheid

Vele goden, oa de triade Brahma – Vishnu – Shivade triade Ganesh – Hanuman – Krishna



Hindoeïsme

Ook worden plaatsen nu bedevaartsoordenAyodhya, geboorteplaats van Rama

1992 Hindu-fundamentalisten breken 16eeuwse Moskee af = zware rellen > 1000 doden vnl in Guyarat

Mathura, geboorteplaats van Krishna, tussen Delhi en Agra



Verering voor de GodenRespect voor, Dharma (= traditie & orde) waarin ieder zijn plaats heeftGeloof in wedergeboorte & Karma

Hindoeïsme = meer sociologie > dan theologie

GedragslijnenKoe in ere houden , geen rundvlees

etenKinderen uithuwelijken in hun kastekastevoorschriften

De Koe Geeft melk om beeld van Godheid te badenGeeft boter om in lampjes te brandenVerband met Ahimsa = basisinzicht dat alle levende wezens

een “Zelf” hebbenGroot belang voor de economieMannelijke kalveren = trekdierenMestkoeken = energiebron (1/4 van energie)

Urine = “ontsmettingsstof” voor muren en vloerenBeenderen = meststof of knopen



Tijdsgebonden: vooral benadrukt in periodes dat hindoeïsme

nood had aan versterking van hun collectieve identiteit

Vb vegetarisme en devotie voor de koe waren strategieën

om zich te distantiëren van de vleesetende Britten

Afhankelijkheid van de koe kreeg

een religieuze dementie = cfr

kastenstelsel

Hindoeïsme samengevatOudste GodsdienstGaat terug op de Veda’s en nog oudere GodenHeeft andere religies en visies in zich opgenomenDit Pantheisme is gevolg van de grote tolerantie en vrijheid

van het Hindoeisme, en wordt ervaren als een meerwaarde door de Hindu’sReligiositeit kan in tempel, op straat of in huis beleefd

worden



Animistische godenBoeddha werd een incarnatie van VishnuVisie van Boeddha over Karma en wedergeboorte werd deel van HindoeïsmeSikhisme, ontstaan in 16e eeeuw als mix van Hindoeïsme en Islam werd lang gezien als Hindoeïsme

Hindoeïsme samengevatOudste GodsdienstGaat terug op de Veda’s en nog oudere GodenHeeft andere religies en visies in zich opgenomenDit Pantheisme is gevolg van de grote tolerantie en vrijheid

van het Hindoeisme, en wordt ervaren als een meerwaarde door de Hindu’sReligiositeit kan in tempel, op straat of in huis beleefd

wordenIs een “Darshana”, een “schouwing” = oud en bijzonder

heilig conceptElke Godheid wordt volledig geïdentificeerd met de

eigenschappen van “God” – almacht, alwetendheid, vriendelijkheid – en is geen rivaal van een andere GodheidVerwarrend voor onsGodsdienstoorlogen of Bekeringsijver zijn bij hen ondenkbaar



Vele Goden, elk in vele vormenDevotie voor koeienRigide kastensteelselOude en poëtische literatuur, en toch enorme kitsch in tempelsGeen “vatikaan” noch paus, geen conciliën die waken over de eenheid van het geloofGeen dogma’s of verplichte bijeenkomsten zoals moslims of Joden op vrijdag en Kristenen op zondag

Voorafgegaan door Arati, vuurceremonie, met veel lyrische gedichten en hymnen wordt niet alleen het fysische beeld bekeken, maar is er een overstap van het wereldse naar het geestelijke niveau Puja, verering van het beeld

Toch best niet idealiseren !1984 progrom tegen Sikhs - 2002 progrom tegen

Moslims

+ 742 geboorte Karel de

grote


Tijdslijn Geschiedenis …

- 3500Sumerisch

spijkerschrift

- 3000Hierogliefen

- 3000

- 2600Indusvallei civilisatie

- 753Stichting Rome

- 2551Piramides Gizeh

- 2000 - 1000 0

-330 Alexander de

Grote tegen Perzie

+ 300 Maya’s bouwen steden

+ 330 Constantinop

el

+ 496 doop Clovis

-218 Hannibal over de Alpen

-1900Verval

Harrapan

-1500.Veda’

s-3000

opkomst Harrapan

-1500Ariers

-268Ashoka

- 800Upanisha

d -300.Bhagavad

Gita

- 1000Brahmana

’s

- 321 – 185-Mauryan Empire

-563 Boeddh

a

320– 550Gupta “Golden

Age”

-Confucius-Plato

1648Taj Mahal

46

Dr. Herman Kuppers

Een Geschiedenis van Indiadeel I

Wereldwinkel-Indiareis

Geschiedenis India - Herman Kuppers 1 Een Geschiedenis van India deel I Wereldwinkel-Indiareis Dr....

Documents

Transcript of Geschiedenis India - Herman Kuppers 1 Een Geschiedenis van India deel I Wereldwinkel-Indiareis Dr....