GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS -...

Verantwoordelijke Uitgever: Cornelissen Dirk-Borggravevijverstraat 60-3500 Hasselt

RAW – CST vzw

RAAD VOOR AARDWETENSCHAPPEN

CONSEIL DES SCIENCES DE LA TERRE

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG

GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 6 – november/december 2008

GVL is lid van de Raad voor Aardwetenschappen

België – Belgique P.B. – P.P.

3520 Zonhoven centrum BC 10246

Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum Erkenningnummer : P 509219

RAW – CST vzw

RAAD VOOR AARDWETENSCHAPPEN

CONSEIL DES SCIENCES DE LA TERRE

Geologische Vereniging Limburg www.geolithos.be

G.V.L. is lid van de Raad voor Aardwetenschappen

Correspondentieadres :

Stefan Kempeneers Schoorbroekstraat 36 B – 3806 ST-TRUIDEN

BESTUUR :BESTUUR :BESTUUR :BESTUUR :

Erevoorzitter : Dhr. Rudolf Ertelt Rode-Kruisstraat 43 B – 3500 HASSELT Tel : 011 / 31 51 65

Erevoorzitster : Mevr. Huygens Ernestine Boekterheide 27 B – 3550 Heusden-Zolder Tel : 011 / 53 65 38

Voorzitter : Stefan Kempeneers Schoorbroekstraat 36 B – 3806 ST-TRUIDEN Tel : 011 / 69 14 00 e-mail : [email protected] [email protected]

Vice-voorzitter : Nico Nilis Beringersteenweg 52/8 B – 3520 ZONHOVEN Tel : 011 / 81 79 63 e-mail : [email protected]

Penningmeester : Mathieu Driesen Kruisheideweg 32 B – 3520 ZONHOVEN Tel : 011 / 72 59 24 e-mail : [email protected]

Webmaster : Kris Vanderschot Houtmarkt 15 B – 3800 SI-TRUIDEN Tel : 011 / 68 65 95 e-mail : [email protected]

Francis Reenaers Bosblook 37 B – 3600 GENK Tel : 089 / 36 44 74 e-mail : [email protected]

Janos Borosz Stokstraat 13 B – 3545 HALEN Tel : 013 / 44 10 92 e-mail : [email protected]

Luc Waumans Pampertstraat 22a 3590 Diepenbeek Tel : 011 / 22 03 83 e-mail : [email protected]

Geolithos : Dirk Cornelissen Borggravevijverstraat 60 B – 3500 HASSELT Tel : 011 / 23 27 47 e-mail : [email protected]

Medewerker : Udo Van Laethem R. Schrijversstraat 33 B – 3806 ST-TRUIDEN Tel : 011 / 69 10 64 e-mail : [email protected]

Geolithos – Jaargang 32 nr. 6

Blz. 3

INHOUD : Blz : 3. Algemene ledenvergaderingen.

4. Atelier - Zoektocht – Mededelingen.

5. Beurzen en tentoonstellingen.

6. Nieuw Afrikaans fossiel maakt beeld Maastrichtse mosasaurus compleet.

8. Een week klimmen (en dalen) in de Lauzière 2008.

14. Tentoonstelling : “Robert Garcet ontdekt het Krijt”.

16. Gelezen in de kranten : Compleet dino-jong gevonden.

17. Dino met vogellongen.

AKTIVITEITEN :

� Algemene ledenvergadering - evenementenhal “Den Dijk” te

Zonhoven :

Voor aanvang of tijdens pauzes bij al onze ledenvergaderingen is er

steeds mogelijkheid tot aankoop en/of ruilen van mineralen en

fossielen. Tevens zal de shop dan geopend zijn … .

� VRIJDAG 07 NOVEMBER 2008 – 20u :

Fotomontage : ‘Mineralen van Winterslag’ door Janos Böröcz. Juweeltjes uit eigen

streek en daarom ook niet te missen !

� ZATERDAG 13 DECEMBER 2008 – 14u :

Lezing : ‘Geologie en mineralen van Elba’ door Gérard

Declercq.

- Schorlite kristallen, grootte ca. 0,8 cm -


Blz. 4

� Atelier :

� Wil je gebruik maken van het atelier bij Mevr Bammens ? Maak aan afspraak met

haar op 011/53.65.38 . Je kan ook steeds terecht bij Mathieu op 011/72.59.24 .

� Zoektochten :

� ZATERDAG 29 NOVEMBER 2008 : LANDELIES

Samenkomst : 10u – parking Lidl; afrit 4 Montigny-le-Tilleul op de R3

Charleroi, dan de N59 richting Beaumont nemen => de parking bevind zich

dan aan de linkerkant.

Reisleider : Mathieu Driesen ℡ 011 / 72 59 24

� Mededelingen :

� in momorian

Op 21 september 2008 overleed Annie Bosman, echtgenote van ons medelid

Herman Van Lancker. Wij wensen Herman en zijn familie veel sterkte in deze

moeilijke tijden.

� een nieuw werkjaar …

Met een nieuw werkjaar voor de boeg is het moment aangebroken om eens

gezamenlijk te ‘brainstormen’ over onze activiteiten voor het volgende jaar … .

Een zoektocht, voordracht of eender welk idee … laat het ons weten !

� vernieuwen lidgeld

Vergeten het lidgeld te vernieuwen … het kan nog !

� veiling mineralen en fossielen – Nautilus Gent

Op donderdag 13 november organiseert Nautilus-Gent, zoals elk jaar een veiling

van mineralen en fossielen. De vorige jaren hebben we de deelname aan deze

activiteit steeds beperkt tot de leden van onze eigen vereniging. Dit jaar willen

we echter alle leden van RAW/CST uitnodigen. De aangeboden specimen zijn van

een hoge kwaliteit, zoals U al kan zien op :

Niet vergeten : meld je steeds ruim op voorhand bij de reisleider

+ breng een ingevuld deelnameformulier zoektochten 2008 mee

(te vinden achteraan in dit nr.) !


Blz. 5

http://picasaweb.google.co.uk/nautilusgent/Veiling2008.

De veiling gaat door op donderdag 13 november om 20 uur, in de lokalen van het

Koninklijk Atheneum op de Voskenslaan 60 in Gent (waar ook onze beurs wordt

georganiseerd).

Voor meer info : Arnold Van Herreweghe – secretaris Nautilus Gent.

� verkoop mineralencollectie

Mevr. Ria Smeets uit Lanaken verkoopt haar mineralencollectie. Voor meer info

telefoneer naar : 089/72 33 27.

� Beurzen en tentoonstellingen :

� TENTOONSTELLING : “Fossielen uit de kleigroeven Ampe” in samenwerking

met Ltihos-Harelbeke : vanaf 23 februari 2008 in het gemeentehuis van Pittem –

Markt 1 te Pittem; voor meer info : [email protected]

� 08 en 09 november 2007 : 39e internationale mineralen en fossielenbeurs – salle

du ‘Palais des Congres’ – Esplanade de l’Europe 1 – 4020 Luik – van 10 tot 18u00.

� 15 november 2008 : Internationale beurs van mineralen en fossielen “Geode” –

Develsteincollege – Develsingel 5 – Zwijndrecht (Nl); open van 10 tot 17u. De

vereniging viert de 20ste verjaardag van haar beurs met een ambitieuze

tentoonstelling : “Mineralen, fossielen en edelstenen in een ander daglicht”;

tevens ruime aandacht voor : Grübe Clara, Oberwolfach – Mijnlampen – Mineralen

in een veelvoud van kleuren en vormen – Postzegels met afbeeldingen van

mineralen – Zwerfstenen en hun afkomst – Fossielen – Agaat, Opaal, geslepen

mineralen – Slijp- en enfacetteer demonstraties.

� 7 december 2008 : 21e mineralen- en fossielenbeurs organisatie Lithos Harelbeke

in het Cultureel Centrum ‘Het Spoor’ – Eilandstraat 6 – 8530 Harelbeke; van 10

tot 17u – inkom gratis.

� 15 februari 2009 : Mineralia 2009 - 19e Salon international de Mineraux et

Fossiles; tentoonstelling, verkoop en ruilmogelijkheden – Hall Omnisports – 4500

Huy; van 10 tot 18u – inkom gratis.

� 21 en 22 FEBRUARI 2008 : IMRA – Metropolis Business & Com. Center –

Groenendaallaan 394 – 2030 Antwerpen; open : ZA van 12 tot 18u en ZO van 10

tot 10u30.

� 5 april 2009 : ruilbeurs micro-mounters !

Er zijn meerdere redenen om deze ruilbeurs even in de aandacht te plaatsen :

- het is vlakbij (amper 35 Km van Zonhoven, E314 nemen, luchthaven Beek

(Maastricht ) volgen en de afrit erna nemen, op 1 Km van de afrit kom je aan het

zaaltje “de Stip” in Meersen.


Blz. 6

- er is een internationaal gezelschap aanwezig met interessante micromounts uit

de omgeving.

- de Geakring Noordoost is een sympathieke groep waar Rudolf Ertelt indertijd

nog indruk gemaakt heeft met zijn lezing over tektieten.

- je vind er mensen uit het milieu om lonende relaties aan te knopen.

- je moet geen inschrijfgeld betalen en de consumpties zijn heel democratisch.

Nieuw Afrikaans fossiel maakt beeld Maastrichtse mosasaurus

compleet

Het Natuurhistorisch Museum Maastricht heeft in het zuiden van Angola meegewerkt aan

de opgraving van een nieuw mosasaurusfossiel dat nauw verwant is aan Prognathodon

saturator, de mosasaurus die tien jaar geleden bij Maastricht werd opgegraven.

De Maastrichtse Prognathodon mist het voorste stuk van de snuit, terwijl dat deel in het

nieuwe Angolese fossiel juist perfect bewaard gebleven is. Andersom vult het

Maastrichtse fossiel de ontbrekende delen van de Angolese vondst aan.

Complete mosasaurusfossielen zijn uitzonderlijk zeldzaam; meestal worden de karkassen

vóórdat ze fossiel worden door aasetende haaien uiteengereten. Er zijn dus meestal

meerdere vondsten nodig om alle puzzelstukken van één skelet bijeen te krijgen.

- Het snuitpuntje van de Angolese mosasaurus is perfect bewaard

gebleven. -

- In het zuiden van Angola komen gesteentelagen aan de

oppervlakte die net zo oud zijn als de Maastrichtse kalksteen. -


Blz. 7

Voor preparatie en onderzoek is het Angolese fossiel tijdelijk in Maastricht. In het kader

van de Week van de Geschiedenis (11-19 oktober) is het fossiel, vóór het teruggaat naar

Angola, éénmalig te zien in Maastricht, naast het fossiel van zijn Maastrichtse ‘neefje’

Prognathodon saturator.

Als vrijwillig medewerker van het Natuurhistorisch museum Maastricht heb ik het

voorrecht gehad om mee te helpen met de preparatie van dit fantastisch fossiel. Samen

met Louis Verding en Lex Meijer hebben wij de afgelopen maanden met veel ‘engelen-

geduld’ hieraan kunnen werken. Een geweldige en onvergetelijke ervaring … hopelijk de

start voor … ? … . Nu dus tijdelijk te bezichtigen !

Dirk Cornelissen

Coprolite research takes an

unexpected turn

? ? ?

- Paleontoloog Mike Polcyn (Southern Methodist University, Dallas-Texas USA) verwijdert het gesteente rondom het

fossiel. -


Blz. 8

Een week klimmen (en dalen) in de Lauzière 2008.

Het is stilaan een traditie: een selecte delegatie van de G.V.L. trekt zwaar gemotiveerd

naar het massief van de Lauzière! Niet alleen omdat er zo’n mooie mineralen te vinden

zijn, maar ook omwille van het prachtige landschap, de gezellige compagnie en de

uitdagende tochten.

Dit jaar is onze groep uitgebreid tot zes vastberaden en gemotiveerde zoekers: iedereen

wilde het mooiste mineraal vinden, van het mooiste uitzicht genieten en zeker een paar

nieuwe gebieden uitpluizen.

Zondag 20 juli om 7 uur vertrok ik met een volgetankte “Renault Trafic” richting

Beringersteenweg en pikte er Nico met zijn hebben en houden op om verder naar

Lummen te toeren en Jaak mee te nemen. Vandaar ging het richting Loksbergen waar

onze nieuwkomer Janos in kaptenue op het busje wachtte. Via Diepenbeek, waar we in

passant Luc inlaadden, maakten we na een uitgebreide ontvangst de bemanning

compleet met onze benjamin, Kris.

Na een “normale” tocht via de tunnel onder de Col du Chat, waar we een dame, na een

slippartij met enkel wat blikschade, “als een vis in een aquarium” in haar gekantelde

wagen zagen ronddwalen, bereikten we “Le chef lieu” Celliers.

We hebben dit jaar onze uitvalsbasis veranderd. De tochten van en naar Sant-Jean de

Maurienne tot de Col de la Madeliene, 40km en met een hoogteverschil van 1500 meter,

waren erg tijdrovend. Onze nieuwe basis Celliers ligt slechts op een afstand van 5 tot

10km van onze vertrekpunten en dat biedt dus een enorme tijdwinst. We zullen wel ons

vast restaurant “ Paranthèse” en niet te vergeten het knappe en vriendelijke bazinnetje,

dat ons blijkbaar als vaste en aangename gasten (vooral Nico) verwachtte, moeten

missen.

- Ons hotel in Celliers by night. -


Blz. 9

Ons hotel viel al bij al mee: de kamers waren proper, men verkocht Leffe en Brugse

Witte en we konden s’ avonds van een uitgebreid en smakelijke menu genieten. We

moesten wel ons ontbijt, geroosterd brood met drie schoteltjes confituur, met de nodige

creativiteit aanvullen.

Maandag morgen werd de kom “Entre Deux Roches” aangepakt. Het massief van de

Lauzière bestaat (voor ons tenminste) uit 3 delen. Het meest westelijke “ le Rozet” heeft

het minste hoogteverschil. De tocht naar boven vertrekt aan de Col de la Madeleine zelf.

Iets meer naar het oosten ligt “Entre Deux Roches”. Het vertrekpunt ligt al een heel stuk

lager en je moet dus al heel wat meer klimmen. Het meest oostelijk en dus vlak bij ons

hotel ligt het gebied “ la Valette”. Dit gebied bestaat uit meerdere zones die elk hun

naam hebben en is veruit het zwaarst om te beklimmen.

In de kom van Entre deux Roches restte nog een pak sneeuw, verspreid over een drietal

plakken. Er lagen toch nog voldoende kapklare rotsen, maar de oogst was er eerder

- Eerste tocht naar Entre 2 Roches. Niets

vergeten voor alle omstandigheden? -

- Als echte toeristen (foto Janos) -


Blz. 10

mager. Jaak en ik merkten een duidelijke evolutie in de fauna. De vorige jaren hoorden

we bij onze aankomst boven enkel een paar waarschuwingskreten van schichtige

marmotten. Dit jaar echter kwam een moedige mannetje (?) tot op een meter

controleren wat wij tussen onze boterham hadden. Mee-eten was net iets te veel, want

de toegeworpen stukken boterham bleven onaangeroerd!

Na de eerder gemakkelijke maandag, pakten we dinsdag, woensdag en vrijdag de

Valette aan. Dat was pas klimmen! Vraag het maar aan ons “bleuke” Janos.

Het water van het westelijke deel van la Valette verzamelt zich in de bergrivier (torrent)

met dezelfde naam en is gebruiksklaar voor menselijk consumptie. Nergens mag een

enkele koe of schaap op de hellingen grazen. We zwoegden tussen de rododendrons,

gentianen, orchideeën en God weet welke andere prachtige bloemetjes naar boven, waar

er enkel nog maar korstmossen op de graniet groeien. Hier begon onze eigenlijke job:

alles afspeuren naar bruikbare mineralen. De machtige Mont Blanc hield ons nauwkeurig

in de gaten van op 100 km afstand.

De vorige jaren hadden we de

uitdagende flanken, bedekt met

reusachtige gletsjers helemaal niet

opgemerkt. Nu torende de Witte Berg

hoog en onmiskenbaar boven zijn

buren.

In de Valette was er ook heel wat gebeurd. Honderden tonnen vers gesteente waren de

voorbije twee jaar naar beneden gedonderd. Dat spektakel had ik wel eens willen zien

(van verre). In heel die verse massa’s was echter niets interessants te bespeuren. We

- Hier kijkt ons “bleuke” Janos even

wat somber. Het

weer toonde dezelfde stemming. -

- Zelfs van op 100 Km is de Mont Blanc imponerend. -


Blz. 11

lieten s’ avonds ons kapgerief boven en zouden woensdag de meer oostelijke vallei

aanpakken.

De woensdagtocht was lonend. Jaak vond een prachtige hematiet-combinatie, ik vond

kwarts, prachtig bruin gekleurd met chloriet, bezaaid met meerdere anatazen, met een

lengte tot ongeveer 8mm. De achterkant was overal getooid met rutiel. Iedereen

verzamelde meerdere stukken en s’ avonds daalden we met pijnlijke benen en voeten af

maar met het heerlijke gevoel dat alleen een verzamelaar kent als hij een goeie dag

gehad heeft.

Na drie zware bergtochten besloten we om donderdag de echte toerist uit te hangen. We

deden een gemakkelijk te bereiken vindplaats aan op weg naar de Col du Glandon en de

Croix de Fer en keerden terug via Saint Jean de Maurienne. Onze soupers ‘s avonds in

Celliers smaakten voortreffelijk maar we (vooral Nico) misten toch de keuken en Co. van

ons stamrestaurant la “Paranthèse” in Saint Jean. In de late uurtjes keerden we terug

naar Celliers met het heerlijk gevoel dat een toerist kent die eens smakelijk getafeld

heeft.

Vrijdag was opnieuw een “Valette”-dag. Onze buit was al goed en we profiteerden ervan

om nieuwe plekjes te ontginnen en om te genieten van de heerlijke omgeving.

- Mijn grootste anataas (tot nu toe): 8mm

hoog in door

bruine chloriet gekleurde kwarts. -

- Prachtige monasiet gevonden door Nico (foto

en mineraal Nico). -


Blz. 12

Zaterdag beslisten we om iets nieuws te onderzoeken. Janos en ik zouden Le Rozet doen.

De anderen wilden de lagere westkant van La Valette, waar we nog nooit geweest waren,

verkennen. Het weer was de ganse week al ideaal geweest: heel afwisselend zonnig, wat

bewolkt en fris. Zo begon ook deze zaterdag. Janos en ik zochten Le Rozet af, gingen een

beetje onze eigen weg, maar bleven binnen gehoorsafstand. In de vroege namiddag

gebaarde Janos dat hij op zijn gemakje naar beneden stapte. Ik bleef nog wat zoeken en

meende na een tijdje dat ik een donderslag hoorde. Ik keek op, maar de lucht was

westelijk helemaal niet onweerachtig en ik zocht verder. Toen het na een tijdje enkele

slagen na mekaar donderde, wist ik dat het hoog tijd was om naar beneden te gaan. Een

van de vorige jaren hadden we ons enkele minuten misrekend en kregen we een pak

hagel, sneeuw en regen in de nek.

Ik verzamelde snel mijn vondsten en getuig en raasde naar beneden. Over de

besneeuwde hellingen ging dat heel vlot. Ik pootte mijn hielen stevig in de nattige

sneeuw en gleed, nu en dan op mijn achterste vallend, richting Col de la Madeleine.

Onderweg hoorde ik mijn GSM tussen de donderslagen klinken. De beller moest echter

wachten tot ik in de auto zat. Mijn voornaamste objectief, droog in de auto geraken,

haalde ik met glans. Ik had mijn laarzen nog niet opgeborgen of de kille regen striemde

tegen de vensters. Janos zijn SMS – berichtje meldde me dat hij al beneden was en later

dook hij op bij de Trafic.

Ik stuurde een SMS’je naar onze vier kameraden in deValette dat ik hen aan de

vertrekplaats zou opwachten. In de gietende regen en hagel daalden we een paar

kilometer richting Celliers af naar het vertrekpunt van onze Valette – tochten. Ik had al

een uil van een uur gevangen voordat Kris als een druipnatte berggeit in de auto stapte.

De andere drie volgden niet zo snel maar wel veel natter. Gelukkig hadden ze toch

enkele mineralen gevonden. Na een paar vloeken waren de eerste woorden “volgende

keer opnieuw de oostkant van Entre 2 Roches doorzoeken”!

- Bertrandiet is niet alleen zeldzaam … als je het gevonden hebt moet je het ook nog zien …

(foto en mineraal Nico). -


Blz. 13

Zo kan het inderdaad in de Alpen gebeuren. Het mooiste weer kan ongemerkt omslaan in

een hels onweer. En als dat onweer vanachter een hoge rotswand komt of als je de verre

donderslagen niet tijdig hoort, kan je tocht op een heel natte en moeilijke afdaling

eindigen.

De mooie mineralen, het geweldige landschap, de goede compagnie en het lekkere eten

lokken ons echter elk jaar terug naar de Alpen. Of het nu in Frankrijk, Oostenrijk,

Zwitserland of Italië is: we hebben al een hele reeks unieke mineralen gevonden, maar

de mooiste wachten nog op de juiste vinder.

Mathieu Driesen

Met dank aan Janos en Nico voor de foto’s

Een interessant artikel … een reisverslag … bezorg het ons … !!!

- In Le Rozet vond ik heel wat

donkere titaniet. -


Blz. 14

Tentoonstelling : “Robert Garcet ondekt het

Krijt” – vanaf 15 november 2008

Robert GARCET werd geboren in Ghlin (Bergen - België) op 12 april 1912. Na

verschillende beroepen (arbeider in een buizenfabriek, arbeider in een walserij,…)

uitgeoefend te hebben, verlaat hij het Henegouwse om zich in het Jekerdal te vestigen.

Hij is 18 jaar. Hij neemt voor zijn reis, de Bijbel van Segond mee dat hij heel zijn leven

zal overwegen als zijnde "Het Boek". Hij neemt eveneens beelden van opstand en

onrechtvaardigheid mee die door de ervaring van zijn grootvader aan moederszijde, een

socialistisch militant van het eerste uur zijn ingeblazen. Deze laatstgenoemde heeft hem

voor de sociale en politieke strijden gevoelig gemaakt.

Het Jekerdal wordt door een exploitatie van de bodemmiddelen en de ondergrond

gekenmerkt. Hij werkt er dus als leerling steenhouwer, word vervolgens voltijdse

steenkapper en tenslotte uitbater van een steengroeve. (vuursteen)

De ervaringsjaren in het uitbaten van de steengroeven verlenen hem een zelden

geëvenaarde expertise van het terrein. Hij begint in de geologische lagen te lezen als in

een open boek. Hij zal trouwens zeggen "men

zou gezegd hebben dat deze aarde op me

wachtte".

Robert GARCET groef eveneens een

indrukwekkende hoeveelheid fossielen op,

waaronder de beroemde mosasaurus.

Parallel met zijn historische en geologische ontdekkingen, wijdt Robert GARCET een deel

van zijn leven aan het pacifisme en het gewetensbezwaar, zo markeerde hij zijn totale

verzet tegen de oorlog!

- Dhr. Garcet met één van zijn ontdekkingen : de Mosasaurus. -


Blz. 15

In 1948 plaatste hij de eerste stenen van wat, in 1963, de Toren van Eben-Ezer zou

worden.

Zijn gehele levenswerk is vervat in deze toren.

Naast de vaste bezienswaardigheden is vanaf 15 november 2008 nu ook een expositie

gewijd aan zijn ‘ontdekkingen in het Krijt’.

De magie van de ‘Toren’ … de mooi golvende Jekervallei … beslist een bezoek waard !

COÖRDINATEN

Het Museum van Silex VZW Toren van Eben-Ezer Tel.: +32 (0) 4 286 92 79 [email protected]

OPENING

Zomeruren (01/04 tot 31/10)

In de week: van 13.30 uur tot 18.00 uur Het weekend: van 13.30 uur tot 19 uur

Winteruren (01/11 tot 31/03) In de week van 13.30u tot 17u Het week-end van 13.30u tot 18u

behalve maandag en dinsdag

Bezoek alle dagen van het jaar mogelijk voor groepen op afspraak

- anno 2008 -


Blz. 16

Gelezen in de kranten

Compleet skelet van dinojong gevonden

Wetenschappers uit Japan en Mongolië zijn erin geslaagd een nagenoeg compleet skelet

van een jonge dinosaurus uit een grote klomp zandsteen uit het late Krijt tevoorschijn te

halen. Het zeventig miljoen jaar oude skelet, afkomstig uit de Gobiwoestijn, behoorde

volgens hen toe aan een Tarbosaurus.

Van het twee meter lange skelet ontbreken

alleen een paar nekwervels en het puntje van

de staart. Een volwassen Tarbosaurus,

verwant aan de welbekende Tyrannosaurus,

kon tot 12m lang worden. Het is volgens de

onderzoekers dat het skelet van een jong dier

in zo’n goede staat wordt teruggevonden. De

meeste exemplaren zijn incompleet omdat ze

de tand des tijds niets goed hebben doorstaan of na hun dood door roofdieren zijn

toegetakeld.

Paleontologen in dienst van het Japanse Hayashibara-museum haalden het blok samen

met Mongolische paleontologen in 2006 omhoog. De afgelopen twee jaar besteedden zij

aan het reconstrueren van het skelet.

Bron : internet


Blz. 17

Dino met vogellongen

In 1996 vonden paleontologen uit Argentinië het skelet van een 10 meter lange, vleesetende

dinosaurus langs de oever van de Colorado rivier. De botten waren geconserveerd in gesteenten

van ongeveer 85 miljoen jaar oud. Het skelet leek nog het meest op dat van de Allosaurus, een

Noord-Amerikaanse dinosaurussoort. Allosaurussen waren 85 miljoen jaar geleden echter al lang

en breed uitgestorven. De paleontologen denken dan ook dat zij hier te maken hebben met het

Zuid-Amerikaanse neefje van de Allosaurus. Zij gaven hun ontdekking de wetenschappelijke naam

Aerosteon riocoloradensis, wat vrij vertaald ‘luchtige botten van de Colorado rivier’ betekent.

Waar deze merkwaardige naam vandaan komt, wordt duidelijk uit de rest van het Argentijnse

onderzoek. In het dijbeen van de Colorado dino werden kleine openingen met een sponsachtige

structuur gevonden. Geen beschadiging (zoals je op het eerste gezicht misschien zou denken)

maar een plek waarbij kleine luchtzakjes het bot binnendringen. Hoe de paleontologen dit zo zeker

weten? Moderne vogels, die voor hun ademhaling gebruik maken van verschillende luchtzakjes,

hebben vergelijkbare structuren in hun botten.

Het ademhalingssysteem van vogels is uniek. De longen kunnen niet uitzetten, maar hebben een

vast volume. In plaats daarvan hebben vogels (meestal negen) verschillende luchtzakjes die

zuurstofrijke lucht door het lichaam transporteren. Het ademhalingssysteem is opgebouwd uit de

luchtpijp, achterste luchtzakken, de longen zelf en de voorste luchtzakken. Tijdens een inademing

stroomt lucht vanuit de luchtpijp naar de achterste luchtzakken en vanaf de longen naar de voorste

luchtzakken. Bij uitademen stroomt de lucht van achterste luchtzakken naar de longen en vanuit

de voorste luchtzakken naar buiten.

- De pijlen wijzen kleine openingen in het dijbeenbot aan. Op deze plek hechten kleine luchtzakjes zich aan het bot. -

- Inademing bij vogels : lucht stroomt van de luchtpijp naar de achterste

luchtzakken en van de longen naar de voorste luchtzakken. -


Blz. 18

Ook bij moderne vogels hechten de luchtzakjes dus aan het bod. De botten van zowel vogels als de

Colorado dino zijn hol, waardoor ook daar lucht doorstroomt. Paleontoloog Peter Ward denkt dat dit

systeem is ontstaan onder invloed van een laag zuurstofgehalte. Ten tijde dat de dinosaurussen op

deze aarde rondliepen, was het zuurstofgehalte in de lucht maar 10 tot 11 procent. Dat is ongeveer

de helft van wat het tegenwoordig is. Bovendien vliegen moderne vogels nog altijd op hoogten

waar veel minder zuurstof is dan aan de grond.

De Argentijnse paleontologen concluderen dat hun onderzoek nieuwe aanwijzingen geeft voor de

theorie dat vogels afstammen van dinosaurussen. Zij stelden een 4-fasen model op wat de evolutie

van luchtzakken bij moderne vogels verklaard. Aan het eind van het Trias (rond 200 miljoen jaar

geleden) ontwikkelden zich de eerste achterste luchtzakjes bij dino’s. Tijdens het Jura breiden deze

zakjes zich steeds verder uit en ontstaat er uiteindelijk een kop- (voorste luchtzakken) en

lichaamssysteem (achterste luchtzakken). Ook worden er in deze tijd aanwijzingen voor primitieve

longen gevonden. Aan het eind van het Jura (ongeveer 145 miljoen jaar geleden) ontstaat een

pompsysteem, dat steeds verder specialiseert.

Bron : Kennislink.nl - internet

--------------------------------------------------

Elke auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van zijn artikels.

- Uitademing bij vogels : lucht stroomt van de achterste luchtzakken naar de longen en van de voorste

luchtzakken naar buiten. -

- Een recnstructie van het ademhalingssysteem van de

Colorado dino. In het rood zijn de longen te zien en met een aantal verschillende kleuren worden luchtzakken weergegeven. -


Blz. 19

� ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- INSCHRIJVINGSFORMULIER Datum : .…/.…/….

Naam : ……………………………………………………………….…….. Voornaam : …………………………………………………………………….. Straat : ……………………………………………… nr : …… bus : .….… Gemeente : ……………………………………………………………………... Tel : ………………………… e-mail : ….………………………….……..

Interesse : - Algemene geologie O - Paleontologie O

- Mineralogie O - Bodemkunde O - Petrologie O - Andere O Lidgeld van 01 sept. tot 31 aug. : - gewoon lid : 18 €/jaar (per bijkomend lid van hetzelfde gezin : + 5€/jaar

- steunend lid : 25 €/jaar - Jeugd (- 16 jaar) : 15 €/jaar Het bedrag van de verplichte verzekering is hierin inbegrepen. Te storten op rekening nr : 235-0433721-46 op naam van :

Geologische Vereniging van Limburg, Kruisheideweg 32, B – 3520 Zonhoven

� ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- � --------------------------------------------------------------------------------------------------------

deelname-formulier zoektochten Geologische Vereniging Limburg : 2008

Ondertekende verklaart zich akkoord met het zoektocht-reglement van de Geologische Vereniging Limburg en zal er zich naar gedragen tijdens de verschillende uitstappen van het jaar 2008. Het betreden van groeves of ontsluitingen gebeurt volledig op eigen risico. Het bestuur van de Geologische Vereniging Limburg en/of eigenaars van groeves en ontsluitingen kunnen onder geen enkel beding verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele ongevallen ! Ondergetekende verklaart tevens volledig in orde te zijn met zijn of haar persoonlijke familiale verzekeringspolis. Dit formulier af te geven op de dag van de zoektocht aan de excursie-leider. ZOEKTOCHT: ……………………………………………………………DATUM : ………………………….

� Lid

� Verantwoordelijk ouder

� Voogd

� Familie-lid

Naam en voornaam : ………………………………………………………………………………………

Adres : ……………………………………………………………………………………………………..

Postcode en woonplaats : ………………………………………………………………………………….

Telefoon : ………………………………………………..

Naam en leeftijd 1e kind (*) : ………………………………………………………………………………

Naam en leeftijd 2e kind (*) : ………………………………………………………………………………

(*) naam en leeftijd van het kind invullen indien U als ouder, voogd of familie-lid verantwoordelijk bent voor

personen jonger dan 14 jaar.

� -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HANDTEKENING :


Blz. 20

Interesse … ? Aarzel niet en neem contact met het Interesse … ? Aarzel niet en neem contact met het Interesse … ? Aarzel niet en neem contact met het Interesse … ? Aarzel niet en neem contact met het

bestuur.bestuur.bestuur.bestuur.

Alvast bedankt !Alvast bedankt !Alvast bedankt !Alvast bedankt !

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS -...

Documents

Transcript of GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS -...