Genetica

Dhr. Haanstra

Week Thema Onderwerp Opdrachten volgende les

43 3Toets Thema 2Basisstof 1 t/m 4 af Opdr. 18 t/m 24 gemaakt

44 3Basisstof 5 en 6 bespreken Maken Opdr. 33 t/m 39Basisstof 7 bespreken Mk. Opdr. 51 t/m 60

45 3Herhalen en bespreken

Verrijkingsstof 1 Mk. Verrijk. stof 1, opdr. 1 en 2

Extra oefenstof Mk. Oefenopgaven Vragen 1 t/m 22

http://webh01.ua.ac.be/funmorph/raoul/gregor/g(2).html

46 Toets H.3 Thema 4, lz. basisstof 1Mk. Opdr. 1

Genetica leer je door het te doen en te oefenen, geneticavragen gaan in toetsen, PTA's en examens vaak over stambomen, deze zijn te oefenen opde opgegeven website.

Voorlopige planning

Wat gaan we doen

• Korte herhaling vorige les• Terminologie genetica• Oefening monohybride kruising• Case: taaislijmziekte• Oefenopgaven

Eeneiige tweelingen

• Invloed van milieu en genotype op fenotype wordt onderzocht m.b.v. eeneiige tweelingen.

• Fenotype: alle uiterlijk waarneembare kenmerken van een individu.• Genotype: totaalpakketje genen.

Chromosomen en genen

Karyotype (karyogram)

• Chromosomen zijn opgebouwd uit DNA. • De mens heeft 22x2+2 chromosomen.• Chromosomen zijn paren zichtbaar in het karyogram. Dit Karyogram bestaat

uit gecondenseerde chromosomen gesorteerd in paren (in een bepaalde fase is de mitose gestopt) Filmpje

Termen (1)• Fenotype• Genotype• DNA• DNARNAEiwit

Algemeen:• GenRNAEiwit

Fenotypische eigenschap van organisme (van een bepaalde soort)(bijvoorbeeld oogkleur)

Specifiek:• AllelRNAEiwit

Fenotypisch karakter van individu(bijvoorbeeld blauw)

Voorbeeld

• Gen A• Bepaalt een fenotypisch karakter

Termen (2)• Chromosomenpaar, chromosomen zijn homoloog• Locus• Genenpaar (bestaat uit twee allelen), genen zijn homoloog

Over het eerste allel t.o.v. het tweede allel• Dominant allel A• Recessief allel a

Over een individu:• Homozygoot voor een bepaalde (fenotypische) eigenschap AA of aa• Heterozygoot voor een bepaalde (fenotypische) eigenschap Aa

Over het fenotype v/h individu• Intermediair fenotype voor heterozygoot: AwAR

Over het chromosoom:• Autosoom• Geslachtschromosomen (man: XY, vrouw: XX) notatie: vb.: vrouwelijke heterozygoot: XAXa of Aa

mannetje bijvoorbeeld: XAY of A-

Varianten:Onvolledige dominantie van een allel

Kruisingen

• P: ouders (“Parentes”)

• F1: 1e generatie kinderen (“Filii”)

• F2: 2e generatie kinderen

Enzovoort…

Verschillende vormen

• Monohybride kruising: kruising tussen ouders die heterozygoot zijn voor één erfelijke eigenschap veroorzaakt door een genenpaar

• Dihybride kruising: hierbij wordt gelet op de overerving van twee erfelijke eigenschappen ieder veroorzaakt door een ander genenpaar

Speciale vormen van overerving

• Multipele allelen: verschillende allelen hebben invloed op 1 erfelijke eigenschap

• Letale factoren: verhoudingen nakomelingen verstoord doordat dubbele letale factor de dood van de zygote veroorzaakt

• Gekoppelde overerving: allelen op 1 chromosomenpaar gekoppelde overerving (uitzonderingen door crossing-over)

• Polygene overerving: meerdere genenparen bepalen een erfelijke eigenschap

Kansen en verhoudingen

• Kansen niet in procenten, deze gebruik je voor de samenstelling van iets

• Kans op gebeurtenis 1: p1

• Als gemiddeld 50% van de kinderen genotype Aa hebben, dan: pAa=0,5

• De verhouding heterozygote:homozygote is dan 1:1

• p niet verwarren met P !!!– p: kans– P: Parentes: generatie ouders

Kruisingstabel

♀♂

A A

a

a

P:

F1? En F2?

Taaislijmziekte

• Voorkomen: 1/2500• De ziekte is “autosomaal recessief”• Hoeveel mensen zijn drager van het defecte

gen?

Taaislijmziektehttp://www.youtube.com/watch?v=Ey5LTsI2koc

• Taaislijmziekte is een erfelijke ziekte die voornamelijk voorkomt onder blanke personen

• Ziektebeeld: Ophoesten van slijm, slijm is taai• Aan dit taaie slijm in de longen kunnen

bacteriën en virussen goed hechten en zo longinfecties veroorzaken.

• Taaislijmziekte komt bij 1 op de 2500 blanke personen voor

Taaislijmziekte

• Voorkomen: 1/2500• De ziekte is “autosomaal recessief”• Hoeveel mensen zijn drager van het defecte

gen?

Monohybride kruisingen (Opdrachten)

• Opdrachten maken

Onderstaande link gaat naar een pagina metdaarop oefenvragen en uitleg over het onderwerpgenetica:

http://webh01.ua.ac.be/funmorph/raoul/gregor/g(2).html