WMO 2015

AKD Gemeentedagen

Klaas Meersmaadvocaat gezondheidsrecht en bestuursrecht

20 maart 2014

2

WMO 2015: grootste operatie Rutte II

• Wetsvoorstel januari 2014 naar Tweede Kamer

• Beoogde inwerkingtredingsdatum 1/1/15, maar roep om uitstel is luid

• Grote verschuiving van taken en middelen met grote uitvoeringslast

• Raakt gemeenten, cliënten, aanbieders

• Huiswerk voor 2014 is enorm

Heldere taal?

3

Uitgangspunt Wmo 2015

Gemeentelijke verantwoordelijkheid voor maatschappelijke ondersteuning van ingezetenen.

Bestaat er recht op zorg op basis van de Wet langdurige zorg en de Zorgverzekeringswet, dan is de gemeente, voor de onderdelen die het betreft, niet gehouden maatschappelijke ondersteuning te bieden.

4

Mensen die ondersteuning behoeven

Nu: compensatieplicht voor gemeenten ten aanzien van inwoners

• die niet in staat zijn zelf hun sociaal vervoer te organiseren;

• die vanwege hun handicap een aanpassing in de woning behoeven;

• hulp nodig hebben bij het hun huishouden of bijv. een rolstoel.

WMO 2015: gericht op participatie , de inclusieve samenleving met een sterke nadruk op eigen verantwoordelijkheid en de overheid als laatste vluchtheuvel

Biedt het voorstel gemeenten de mogelijkheid als laatste vluchtheuvel te fungeren of zal de wet onbeheersbaar blijken te zijn? (vrijheid die de rechterlijke macht gemeenten toestaat)

5

Maatschappelijke ondersteuning

De 9 prestatievelden maken plaats voor 3 doelen:

• Het bevorderen van sociale samenhang, de mantelzorg, het vrijwilligerswerk en de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente en daarnaast het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld;

• Het bieden van opvang (maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, beschermd wonen en verslavingszorg vallen hieronder);

• Het ondersteunen van de participatie en zelfredzaamheid van personen met een beperking of met chronische, psychische of psychosociale problemen, indien mogelijk in de eigen leefomgeving.

6

Nieuwe taken gemeente

Vanuit de AWBZ:

• Extramurale begeleiding (individuele begeleiding en groepsbegeleiding/dagbesteding)

• Persoonlijke verzorging

• Kortdurend verblijf

• Inloop GGZ

• Begeleid wonen

Het volume neemt toe doordat gemeenten te maken krijgen met een grotere doelgroep, groter product- en dienstenaanbod en (mogelijk) meer zorgaanbieders.

7

Toewijzingsprocedure

1. Inzet van eigen kracht / gebruikelijke hulp / mantelzorg / sociale netwerk

2. Gebruikmaking van algemene voorzieningen

3. Maatwerkvoorziening / Persoonsgebonden budget

8

Algemene voorziening

Algemene voorzieningen zijn toegankelijk voor alle ingezetenen van een gemeente

• de verbetering van de toegankelijkheid van gebouwen en voorzieningen,

• het lokale vervoer en de toegankelijkheid van informatie

• een klussendienst, een was- en strijkservice, een maaltijdvoorziening, sociaal vervoer, informele buurtzorg, sociaal-culturele voorzieningen, opvang voor dak- en thuislozen die uitsluitend bestaat uit slapen en eten zonder verdere ondersteuning of meer specifiek, winteropvang.

• Gemeente kan eigen bijdrage laten vragen

9

Maatwerkvoorziening

Op de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van een persoon afgestemd geheel van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen

1. Melding van behoefte aan ondersteuning

2. Onderzoek naar de (mate waarin aanvrager op eigen kracht of door middel van samenwerking met andere partijen kan voorzien in de) ondersteuningsbehoefte, persoonsgegevens en voorkeuren. Omstandigheden mantelzorgerworden integraal mee gewogen. (zes weken)

3. Dan pas een aanvraag en beslissing op aanvraag mogelijk (twee weken)

10

Persoonsgebonden budget

Voorwaarden:

1. Aanvrager wordt door het college in staat geacht de aan het PGB verbonden taken op een verantwoorde wijze uit te voeren.

2. Aanvrager stelt zich gemotiveerd op het standpunt dat het door de gemeente gecontracteerde aanbod niet passend is in zijn specifieke situatie.

3. Het college acht de goede kwaliteit van de diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen gewaarborgd.

PGB toegekend: Sociale verzekeringsbank doet namens het college betalingen aan zorgverlener.

11

Overige belangrijke wijzigingen

• Verruimde mogelijkheden eigen financiële bijdrage naar vermogen voor maatwerkvoorziening.

• Beschermd wonen, gericht op participatie, komt onder gemeentelijke verantwoordelijkheid als gevolg van de beëindiging van de langdurige GGZ met verblijf in de AWBZ.

• Indien aangewezen voor een doeltreffende en doelmatige uitvoering wet: verplichting tot gemeentelijke samenwerking met steunpunten huiselijk geweld, instellingen voor beschermd wonen en anonieme hulp op afstand.

• Bevoegdheid tot verstrekken individuele bijzondere bijstand.

• Mantelzorgcompliment komt te vervallen. Gemeenten dienen zorg te dragen voor waardering mantelzorgers.

12

Nadere regelgeving

Periodiek beleidsplan: binnen het wettelijke kader heeft gemeenteraad de ruimte om tot een lokaal passende invulling te komen (bijv. wijze waarop integrale dienstverlening wordt nagestreefd).

Regels voor de uitvoering van het beleid worden door de gemeenteraad bij verordening vastgesteld (bijv. toewijzingsprocedure maatwerkvoorziening, maar ook eisen mbt bestuursstructuur en de bedrijfsvoering van aanbieders).

Rijk heeft mogelijkheid van AMvB, bijvoorbeeld over de wijze waarop inkomen en vermogen een rol spelen bij de eigen bijdrage

13

De Inkoop door gemeenten

• Bij aanbesteding wordt voor de bepaling van de economisch meest voordelige inschrijving in ieder geval het nadere criterium kwaliteit gesteld

• In afwijking van de Aanbestedingswet 2012 kan het college “een overheidsopdracht” niet enkel op grond van het criterium de laagste prijs gunnen

• Overlegplicht voor een aanbieder die de opdracht krijgt gegund over de overname van het betrokken personeel

• Het college houdt bij de aanbesteding rekening met de continuïteit van de hulpverlening bij een maatwerkvoorziening

• Bij verordening worden regels gesteld over een goede verhouding tussen prijs en kwaliteit

14

Overgangsrecht

• Personen die op 1 januari 2015 AWBZ zorg ontvangen, behouden gedurende de looptijd van hun indicatiebesluit – uiterlijk tot eind 2015 – jegens de gemeente het recht op zorg verbonden aan het indicatiebesluit, onder de condities die daarvoor onder de AWBZ van toepassing waren.

• Personen die op 1 januari 2015 aanspraak hebben op beschermd wonen uit de AWBZ, behouden deze aanspraak voor ten minste vijf volle kalenderjaren.

• CIZ dient op aanvragen om een indicatie voor AWBZ-zorg die wordt gedecentraliseerd, die zijn ingediend vóór 1 januari 2015, nog een besluit te nemen. Dit besluit heeft een beperkte geldingsduur.

• Beschikkingen genomen op huidige Wmo behouden rechtskracht na 1 januari 2015.

15

Relatie Participatiewet

Mensen met arbeidsvermogen, maar met een beperking kunnen afhankelijk van hun individuele situatie mogelijk een beroep doen op zowel de Wmo2015 als de Participatiewet. De Participatiewet richt zich primair op de arbeidsparticipatie van mensen.

De gemeente kan, als dit voor het bieden van maatwerk aan cliënten wenselijk is, de Participatiewet en de Wmo 2015 in onderlinge samenhang toepassen.

16

Relatie Jeugdwet

Vanaf 1 januari 2015 komt er een nieuw jeugdstelsel waarin gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk zijn voor alle jeugdhulp en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering.

Met de decentralisatie van verantwoordelijkheden vanuit de AWBZ en de decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten krijgen zij een integrale verantwoordelijkheid en meer mogelijkheden om in te zetten op een goed functionerende keten.

17

Kritiek gemeenten

• Ontbreken van een helder juridisch kader om grenzen te stellen aan maatschappelijke ondersteuning

• Overgangsrecht pakt nadelig uit voor gemeenten

• Verordening en delegatiemogelijkheden

• Tijdpad voor invoering

• Samenwerkingsverplichting met zorgverzekeraars

18