De gemeentefusies en betonstop samen in de mixer.

Ook ruimtelijke ordening wordt nu al misbruikt om de fusiedrang te verantwoorden.

Het nieuwe jaar is nog maar goed en wel begonnen en het eerste opiniestuk dat de nieuwe bestuurskundige dogma’s combineert is er al. Fusies van gemeenten en de betonstop, samen in de mixer.

Hoogleraar Filip De Rynck beschrijft er hoe volgens hem enkel gemeentefusies kunnen leiden tot de betonstop, het dogma van de Vlaamse bouwmeester.

Aangezien het hier gaat over 2 thema’s die me nauw aan het hart liggen, kan ik niet anders dan een aantal zaken nuanceren of weerleggen. Als schepen van ruimtelijke ordening in een landelijke gemeente (Heuvelland) heb ik namelijk de ervaring in het veld die vaak gemist wordt in het academisch debat.

- Eerst en vooral: ook ik kan me vinden in een aantal principes van het witboek. Open ruimte moeten we zoveel mogelijk sparen, en de schaarse kwaliteit die we in Vlaanderen nog hebben moeten we koesteren. Maar koesteren wil niet zeggen stilleggen. Het wil niet zeggen alles naar de steden “deporteren” (een woord dat uit de mond komt van de Vlaamse bouwmeester). Dat wil niet zeggen het platteland voor de koeien, een stolp erover en laten leeglopen. Het platteland moet middelen krijgen om een dynamisch beleid te voeren. Zoniet tekenen we het doodvonnis van het platteland, en dat is voor niemand aantrekkelijk. Neem maar eens een kijkje over de grens in Noord-Frankrijk om te zien wat er gebeurt als niet meer geïnvesteerd wordt in het platteland.

- Daar knelt meteen ook het schoentje in het betoog van dhr. De Rynck. Hij haalt het kort aan, maar de enige sleutel om de doelstellingen uit het witboek te bereiken is fiscaliteit. Niet fusioneren, maar eerlijker de Vlaamse middelen verdelen. Als Vlaanderen werk maakt van een eerlijke fiscaliteit zou er veel minder druk zijn op landelijke gemeenten om nieuwe gronden aan te snijden. Dan kunnen landelijke gemeenten investeren in een aantrekkelijk openbaar domein, ontsluiting met het openbaar vervoer en een kwalitatieve zorg voor de mensen in de eigen omgeving. Nu wordt al te simplistisch de kaart van de fusie getrokken. Wel, wie alle heil verwacht van gemeentefusies moet ik teleurstellen. Uit een Nederlandse studie (Allers, Geertsema: “The effects of local government amalgamation on public spending and service levels. Evidence from 15 years of municipal boundary reform”) blijkt duidelijk dat na een fusie de dienstverlening aan de burger achteruitgaat, en vooral: dat een gemeente na een fusie altijd duurder werkt dan vooraf! Men werft weliswaar meer geschoold personeel aan, en er

gebeuren grotere investeringen. Maar ik hoef er wellicht geen tekeningetje bij te maken waar die investeringen zullen gebeuren na een fusie? Ik geef al 1 tip: zeker niet op het platteland. Momenteel krijgt een inwoner uit Heuvelland 367 euro uit het gemeentefonds en plattelandsfonds. Een inwoner uit Antwerpen krijgt 1.234 euro terug van Vlaanderen via het stedenfonds. Niet bepaald eerlijk… Dit is de enige sleutel tot het behoud van de open ruimte: betaal de landelijke gemeenten deftig voor het behoud van de open ruimte!

- Waar ik van schrok, is de link die dhr. De Rynck legt tussen lokale bestuurskracht en ruimtelijke ordening. Hij schiet met scherp op de Vlaamse regelgeving (soms terecht), maar situeert het probleem dan meteen bij de kleine gemeenten die niet bekwaam zijn degelijke beslissingen te nemen. Als Vlaamse wetgeving de mist ingaat moet dat aangepakt worden. En naast de voorbeelden die dhr. De Rynck aanhaalt wil ik er gerust nog een aantal bijvoegen uit de voorbije jaren. Zo is er bv. de vrijstelling van vergunning voor ophoging van grond, schuilhok voor dieren, het zetten van tuinhuizen tot 40 m² (om het even welk materiaal), het plaatsen van sleufsilo’s,… Met dergelijke Vlaamse regelgeving is het inderdaad niet evident om een kwaliteitsvol beleid te voeren. Gemeenten fusioneren zal hier geen zoden aan de dijk brengen. Een sterkere minister voor ruimtelijke ordening wellicht wel. Ik heb deze legislatuur al meer dan 1.000 beslissingen zien passeren en kan met de hand op het hart zeggen dat dit telkens weloverwogen beslissingen zijn, geadviseerd door heel bekwaam personeel en grondig besproken met het bestuur en aanvrager. Indien er problemen zijn, zijn we als dicht en lokaal bestuur heel goed geplaatst om in overleg te gaan met indieners en alle betrokkenen om goede ontwikkelingen kansen te geven. Die nabijheid is essentieel om goede beslissingen te kunnen nemen. Al te vaak merk ik een generalistische Vlaamse visie die geen rekening houdt met lokale noden en zorgen, ook op vlak van ruimtelijke ordening. Wat garandeert trouwens dat grote besturen betere beslissingen nemen dan kleine? In de jaren ’90 zijn het net de Vlaamse ambtenaren in Brugge die ernstig in opspraak gekomen zijn. In mijn gemeente wordt het beleid in elk geval op de voet gevolgd, net door de lokale betrokkenheid. Er is telkens een administratie, gecoro, cultuurraad, milieuraad,… die alles van heel nabij en kritisch opvolgt. En terecht! Dit is alweer iets wat bij een gemeentelijke fusie zal verwateren.

Laten we misschien het goede jaar inzetten met een goed voornemen. Een debat over fusies en ruimtelijke ordening op basis van feiten en gegevens. Met kennis van lokale factoren en rekening houdend met nuances. En niet vervallen in de stereotypen die de Vlaamse bouwmeester en fusie-academici ons voorschrijven. Een beleid met een hart voor het platteland. U bent altijd welkom in Heuvelland, om te zien hoe hier dagdagelijks werk gemaakt wordt van een kwalitatief landelijk beleid!