Dilemma’s bij dementie - WoonZorgcentra Haaglanden · •Robotica Gemeen- schap •Afwegen:...
51
Dilemma’s bij dementie Tim van Iersel, geestelijk verzorger - ethicus
Transcript of Dilemma’s bij dementie - WoonZorgcentra Haaglanden · •Robotica Gemeen- schap •Afwegen:...
Dilemma’s bij dementie Tim van Iersel, geestelijk verzorger - ethicus
Inleiding
• Ethiek
• Dilemma’s
• Waarden bij dementie
• Ethisch Beraad
Ethiek
Associëren:
Waar denkt u aan bij ‘ethiek’?
Ethiek
Beknopte definitie
Ethiek = nadenken over: wat is het goede om te doen?
Ethiek in de zorg = nadenken over ‘Wat is goede zorg?’
Ethiek Beknopte definitie
Wat is goede zorg?
NIET: goed in technische zin. Je kunt een injectie op technisch goede wijze geven, maar dat is nog geen goede zorg, bijv. als iemand die injectie helemaal niet wil.
> Wat is het goede om te doen?
Dilemma’s Een dochter, wiens vader met dementie in een verpleeghuis woont en uitermate blijkt te genieten van maaltijden met vlees: ‘Ik wil niet dat mijn vader nog vlees aangeboden krijgt. Mijn vader is altijd overtuigd vegetariër geweest!’
In het vervolg wordt meneer geen vlees meer aangeboden.
EENS / ONEENS ?
Dilemma’s
Waarden en normen
- Ethiek: waarden en normen
- Waarden = wat belangrijk is om na te streven
- Normen = gedragsregels, afgeleid van waarden
Dilemma’s Waarden
Bijvoorbeeld:
Gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid, niet-schaden, welzijn, autonomie, naastenliefde, integriteit, ijver, solidariteit, respect, rust, zorgvuldigheid, trouw, transparantie, professionaliteit, flexibiliteit, openheid, enz.
Dilemma’s
Waarden
- Ethisch dilemma (zoals de casus):
botsing van verschillende waarden:
vroegere autonomie <> genieten
Dilemma’s Een dochter, wiens vader met dementie in een verpleeghuis woont en uitermate blijkt te genieten van maaltijden met vlees: ‘Ik wil niet dat mijn vader nog vlees aangeboden krijgt. Mijn vader is altijd overtuigd vegetariër geweest!’
In het vervolg wordt meneer geen vlees meer aangeboden.
vroegere autonomie <> genieten
Dilemma’s
Waarden bij dementie
• Bij dementie: specifieke ethiek!
• Dat wil zeggen: specifieke waarden op het spel
Persoon met
dementie
Persoon met
dementie
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
• Autonomie belangrijk, juist bij dementie!
• Autonomie: negatieve en positieve vrijheid
• Toen en nu
• Wilsverklaring
Vroegere autonomie
• Afwegen: experiential en critical interests
Vroegere autonomie
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Hygiëne
• Lichaam en omgeving
• Volstrekte kwetsbaarheid
• Verschillende redenen van dilemma’s
– Vergeten
– Opvatting gewijzigd
– Hulp als inbreuk
– Zelfoverschatting
– Welzijn omstanders
– Nightingale complex
Hygiëne
• Afwegen: waardigheid
Hygiëne
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Hygiëne
• Verschillende levensbeschouwingen
• Problematisch:
– Erkenning van dementie
– Verhuizen naar verpleeghuis
– Doorbehandelen
– Pijnbestrijding
Respect voor
levensbe-schouwing
• Afwegen: niet-schaden
Respect voor
levensbe-schouwing
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Hygiëne
Veiligheid
Een vrouw met gevorderde dementie wordt door haar man geholpen met de maaltijden, dat doet hij al jaren. Nu gaat ze verder achteruit en verslikt zich dan vaak. Mevrouw communiceert nog nauwelijks, maar geniet wel zichtbaar van de hulp van haar man. De logopedist is ingeschakeld om meneer instructies te geven. Dat helpt niet langdurig, mevrouw blijft zich regelmatig verslikken. De arts wil meneer verbieden om mevrouw nog te helpen bij de maaltijden: het is te onveilig. Meneer en zijn kinderen zijn furieus: dit is hun moment samen, het weinige wat ze nog samen hebben; ze genieten daarvan. Dat mag je niet afnemen!
EENS / ONEENS ?
Veiligheid
Een vrouw met gevorderde dementie wordt door haar man geholpen met de maaltijden, dat doet hij al jaren. Nu gaat ze verder achteruit en verslikt zich dan vaak. Mevrouw communiceert nog nauwelijks, maar geniet wel zichtbaar van de hulp van haar man. De logopedist is ingeschakeld om meneer instructies te geven. Dat helpt niet langdurig, mevrouw blijft zich regelmatig verslikken. De arts wil meneer verbieden om mevrouw nog te helpen bij de maaltijden: het is te onveilig. Meneer en zijn kinderen zijn furieus: dit is hun moment samen, het weinige wat ze nog samen hebben; ze genieten daarvan. Dat mag je niet afnemen!
veiligheid <> kwaliteit van leven
Veiligheid
• Risico’s
• Gevoel van veiligheid
• Regelreflex
• Vrijheid
• Kwaliteit van leven
• Privacy
Veiligheid
• Afwegen: betekenis
Veiligheid
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Gezond- heid
Hygiëne
Veiligheid
• Eten, roken, drank…
• Genieten
• Onschuldig?
Gezond- heid
• Afwegen: kwaliteit van leven
Gezond- heid
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Gezond- heid
Hygiëne
Veiligheid Intimiteit
Intimiteit
Een bewoonster is zeer onrustig en angstig. Ook herkent ze haar man niet meer. Als er een nieuwe mannelijke bewoner komt, wordt ze onafscheidelijk van hem. Ze kruipen zelfs bij elkaar in bed. Mevrouw is rustig en oogt tevreden en gelukkig.
De echtgenoot van de bewoonster komt elke dag op bezoek en vindt het moeilijk om aan te zien. Hij wil dat het contact van zijn vrouw met de nieuwe meneer wordt beëindigd.
EENS / ONEENS ?
Intimiteit
Een bewoonster is zeer onrustig en angstig. Ook herkent ze haar man niet meer. Als er een nieuwe mannelijke bewoner komt, wordt ze onafscheidelijk van hem. Ze kruipen zelfs bij elkaar in bed. Mevrouw is rustig en oogt tevreden en gelukkig.
De echtgenoot van de bewoonster komt elke dag op bezoek en vindt het moeilijk om aan te zien. Hij wil dat het contact van zijn vrouw met de nieuwe meneer wordt beëindigd.
intimiteit <> trouw / respect huwelijk
Intimiteit
• Basale behoefte
• Privacy
• Respect voor huwelijk
• Grenzen
Intimiteit
• Afwegen: relaties
Intimiteit
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Gezond- heid
Gemeen- schap
Hygiëne
Veiligheid Intimiteit
• Afwegen: betrokkenheid
Gemeen- schap
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Gezond- heid
Gemeen- schap
Hygiëne
Veiligheid Intimiteit
Eerlijkheid
• Diagnose vertellen?
• Medicijnen
• Achterhouden van informatie
• Meegaan in verhaal
Eerlijkheid
• Afwegen: gelijkwaardigheid
Eerlijkheid
Persoon met
dementie
Vroegere autonomie
Respect voor
levensbe-schouwing
Gezond- heid
Gemeen- schap
Hygiëne
Veiligheid Intimiteit
Eerlijkheid
Ethisch Beraad • Doel: Op gestructureerde wijze komen tot
een gezamenlijke afweging wat in déze situatie goed handelen is
• WZH: vier stappen
• Centraal: waarden in kaart brengen en afwegen
• Kan ook met cliënt / familie!
Ethisch Beraad
Afsluiting
