Gedragsstoornissen

Cursus “Frail and Elderly”

15 en 17 september 2008

M.J. Abbink-de Roos

Verpleeghuisarts

Inhoud cursus

• SOORTEN GEDRAGSSTOORNISSEN• OORZAKEN• ONDERZOEK• BEHANDELINGSMOGELIJKHEDEN

Soorten gedragsstoornissen

• POSITIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN• NEGATIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN

Positieve gedragsstoornissen

• Wanen en hallucinaties

• Agressie

• Zwerven

• Ontremming

• Rusteloosheid

• Claimen

• Verwardheid

Negatieve gedragsstoornissen

• Depressie– Lusteloosheid– Slapeloosheid– Eetlustverlies

• Angst

Oorzaken

• Omgeving/Opvoeding

• Psychiatrisch ziektebeeld

• Lichamelijk ziektebeeld

Beelden

Omgeving/opvoeding

• Gedrag is de manier waarop wij in contact komen en zijn met de mensen om ons heen, we leren het van onze omgeving/opvoeders.

• Door ons gedrag worden wij gezien.

http://health.howstuffworks.com/enlarge-image.htm?terms=brain+-death+-higher&gallery=1&page=3

Psychiatrische ziektes

• DEPRESSIE

• MANIE

• PSYCHOSES

• DELIER

• DEMENTIE

Depressie

• SLAAPSTOORNISSEN

• LUSTELOOSHEID (APATHIE)

• EETLUSTVERLIES

Manie

• ONRUST

• AGITATIE

• SLAAPSTOORNISSEN

Psychoses

• PARANOIA

• BORDERLINE

Delier

• VERWARDHEID• OMFLOERST BEWUSTZIJN• GEEN INPRENTINGSSTOORNISSEN• LICHAMELIJKE AANDOENING

Dementie

• INPRENTINGSSTOORNISSEN• PROBLEMEN BIJ MAATSCHAPPELIJK

FUNCTIONEREN• VERLIES VAN (ZIEKTE)INZICHT

• VERLIES VAN OVERZICHT

• DECORUMVERLIES

Lichamelijke ziektes

• INFECTIES• SUIKERZIEKTE• SCHILDKLIERAANDOENINGEN• CEREBROVASCULAIR ACCIDENT

Infecties

VEROORZAKEN DELIER

DENK AAN:

URINEWEGINFECTIES

LUCHTWEGINFECTIES

Suikerziekte

Bedenk dat zowel hypo- als hyperglycaemie gedragsstoornissen kan uitlokken.

Schildklieraandoeningen

• HYPOTHYREOÏDIE KAN APATHIE VEROORZAKEN

• HYPERTHYREOÏDIE KAN LIJKEN OP EEN MANIE

Cerebrovasculair accident

Veroorzaakt afhankelijk van de plaats diverse gedragsproblemen.

Bij een verstoring van het evenwicht tussen linker en rechter hersenhelft kan een houding van laissez faire of een onbehandelbare depressie ontstaan

Wanen en hallucinaties

• WANEN VAAK HET GEVOLG VAN EEN PSYCHIATRISCHE AANDOENING (GEORGANISEERD)

• HALLUCINATIES VAAK DOOR LIHAMELIJKE OORZAKEN (VISUS, MEDICATIE)

Agressie

Gevolg van:opvoeding

ontremming

onbegrip

Ontremming

• DIVERSE GEBIEDEN:

• DECORUM• EETLUST• SEXUEEL

Zwerven

Bij bejaarden vaak een teken van het verlies van oriëntatie in plaats, dus van dementie.

Rusteloosheid

VAAK DOOR VERLIES VAN ORIËNTATIE IN TIJD EN PLAATS, DUS BIJ DEMENTIE

Claimen

• VERLIES VAN ORIËNTATIE IN PERSOON

• BORDERLINE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS

Verwardheid

ZOEK NAAR KOORTS, BLOEDARMOEDE EN SCHILDKLIERANDOENINGEN

Apathie, eetlustverlies

Dit kunnen de eerste verschijnselen van een depressie zijn, maar ook wijzen op een c.v.a. of problemen in maag of slokdarm

Angst

• VERLIES VAN DURF• TERUGTREKKEN• SOMS LEIDEND TOT POSITIEVE

GEDRAGSSTOORNISSEN ALS CLAIMEN EN AGRESSIE

Onderzoek

• Observatie

• Anamnese (m.n. medicatie )

• Laboratoriumdiagnostiek

• Beeldvormend onderzoek

Observatie

• GEBRUIK EEN OBSERVATIE INSTRUMENT (R.A.I., G.I.P.,

7 STAPPENPLAN)

• RAPPORTEER HET WAARGENOMEN GEDRAG

Medicatie anamnese

Medicijnen die het functioneren van de hersenen beïnvloeden:

• Psychofarmaca• Anti-parkinson medicatie• Anti-hypertensiva• Cytostatica• cimetidine

Algemeen onderzoek

• TEMPERATUUR, BLOEDDRUK,POLS• BLOEDONDERZOEK• URINEONDERZOEK

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek op: Hb, Ht, BSE,TSH,

Vitamine B12, foliumzuur, kreatinine, ureum, ALAT, GGT, glucose

Bij verdenking op anaemie toevoegen:

MCV, MCHC,MCH, leuco’s, ery’s, thrombo’s

Bij gebruik van diuretica toevoegen: Na, K

Bij verdenking op infecties toevoegen: VDRL

Beeldvormend onderzoek

• E.E.G.• RÖNTGEN ONDERZOEK• C.T. SCAN• M.R.I. SCAN

Electro Encephalo Grafie

differentiatie tussen M.Alzheimer en

M. Creutzfeldt-Jacob

aantonen van epilepsie

Computer Tomografie

aantonen vasculaire dementie

differentiatie met:

hersentumor

subduraal haematoom

normal pressure hydrocephalus

Magnetic resonance Imaging

differentieert tussen M. Alzheimer en

vasculaire dementie

Behandeling

• OMGANGSADVIES

• MEDICAMENTEn

Omgangsadvies

Vermijd zo mogelijk het uitlokken van het storend gedrag door consequente omgang met de patiënt van het hele team

Neurotransmitters

• Acetylcholine

• Dopamine

• Norepinefrine

• Serotonine

• Glutamaat

Effecten

• Verwardheid,hallucinaties en agressie bij gebrek aan acetylcholine

• Geheugenverlies en depressie bij gebrek aan dopamine en norepinefrine

• Depressie, agitatie en agressie bij gebrek aan serotonine

• Psychosen door gebrek aan glutamaat

Medicatie

• Benzodiazepinen

• Antipsychotica

• Antidepressiva

• Cholinesteraseremmers

• Anti-epileptica

Benzodiazepinen

bij voorkeur kortwerkend: (oxazepam, temazepam,lorazepam)

bruikbaar bij angst en agitatie

Antipsychotica

bij voorkeur klassiek met aangrijpingspunt op alle neurotransmitters: (haldol, dipiperon, cisordinol )

Bruikbaar bij: wanen, hallucinaties, agressie, gestoordwaak/slaapritme

Antidepressiva

• Bij voorkeur Selectieve Serotonine Reuptake Inhibitors (paroxetine), als spoedig ontslag te verwachten is, anders zijn ook tricyclische antidepressiva (amitryptiline en nortryptiline) bruikbaar.

• Bij alle depressive symptomen en agressie

Choline-esterase remmers

• Bij Lewy Body disease:

• Bij apathie, wanen en hallucinaties bij andere vormen van dementie

Anti-epileptica

Bij agitatie kan een anti-epilepticum rust bieden, het gaat dan met name om carbamazepine (Tegretol)en valproinezuur (Depakine)

Conclusie

Vermijd zo mogelijk het uitlokken van het storend gedrag door consequente omgang met de patiënt van het hele team en gebruik alleen als het niet anders kan medicatie