Hoe de wereld zijn

kinderen verwelkomt

‘Elk jaar opnieuw

vieren we onze geboorte.

Zo belangrijk is die dus’

actriceGerda Havertong

embryoloogJaap van der Wal

fotografeLieve Blancquaert

Interviews met o.a.:

geboorteconsulentAnna Verwaal

Wat leert ons

het embryo?

‘We praten, sussen,

zingen en maken

voortdurend contact

met het ongeboren kind’

2 Geboortenis.nl

Geboortenis.nl 3

‘ZutphenBevalt’Het is altijd mooi om te horen dat mensen bewust kiezen voor Zutphen. Vier vrouwen, die zich professioneel bezig houden met geboortezorg kozen Zutphen als woonplaats en werken samen als ‘De Geboortenis’. Ze ontwikkelen plannen om hier een bijzonder geboortecentrum te bouwen. Maar voor het zover is, werken ze ieder vanuit hun eigen praktijk en organiseren activiteiten rondom het thema geboorte. Ze kregen de bekende Vlaamse fotografe Lieve Blancquaert zover om haar prachtige expositie, BIRTH DAY, hier in Zutphen te tonen. Blancquaert had even goed kunnen kiezen voor Amsterdam of Rotterdam, maar ze kwam naar Zutphen om te kijken naar de drie uitgekozen plekken, Dat Bolwerck, de Burgerzaal en de Walburgiskerk. Terwijl ze een gebakken eitje at in het Volkshuis op de Houtmarkt, in gezelschap van de vier vrouwen, zei ze volmondig ja tegen Zutphen.

Wat is die aantrekkingskracht van Zutphen? Natuurlijk, het is een stad met een lange historie en prachtige monumenten en maar weinig steden liggen zo mooi aan een rivier. Maar er is nog meer, dat moeilijker te benoemen is. Er zijn hier niet voor niets drie scholen op antroposofische grondslag. De vier vrouwen van De Geboortenis zijn zeker geen antroposofen, maar wat zij gemeen hebben met deze filosofie is dat ze de wereld een beetje mooier willen maken. Ze geloven dat kinderen die heel bewust en met liefde zijn verwekt en geboren, positieve veranderingen te weeg brengen in de wereld. Door te pleiten voor betere zorg voor zwangeren en die zorg ook aan te bieden, willen ze zelf bijdragen aan een betere wereld.

In mei en juni zijn er tal van activiteiten gepland rondom de expositie. Er zijn lezingen, workshops en films met het thema geboorte, allemaal onder de noemer, ‘Zutphen Bevalt’. Veel mensen zullen Zutphen bezoeken en hopelijk vallen voor diezelfde charme en aantrekkingskracht, die de Geboortenis en Lieve Blancquaert naar Zutphen bracht.

Op deze plek heet ik iedereen welkom om onze stad te bezoeken. Laaf je aan Zutphen, we hebben veel moois te bieden. Voor wie hier wil komen wonen, zijn er diverse mogelijkheden. Moge er maar veel kinderen in Zutphen geboren worden. Lieve Blancquaert zegt in haar boek: “Waar en hoe een kind wordt geboren, is als een spiegel van de maatschappij. Je verdere leven lijkt helemaal uitgestippeld door die paar vierkante meter waar je moeder je op de wereld zet.” Wij als gemeentebestuur doen ons best om Zutphen een fijne geboorteplek te doen zijn.

Ik wens u veel genoegen met uw bezoek aan de expositie ‘Zutphen Bevalt’ en veel leesplezier met dit magazine.

Arnold GerritsenBurgemeester van Zutphen

De drie monumenten van BIRTH DAYDe reizen van Lieve BlancquaertStichting De GeboortenisArts en accupuncturist Nienke StoopZwangerschapscoach Hester AppelmanKinderwenscounselor Minna SangiDoula Christine DerksenStadsplattegrond en activiteitenkalenderGerda Havertong als omaDe pre- en perinatale zorg van Anna VerwaalGeboorteplanGynaecoloog Roger SassenZwangerschapsyogaColumn Jorn BrandVerloskundigen Cilia van Rossem en Karin SchreursEmbryoloog Jaap van der Wal

Redactie

Agnes van Brussel (www.agnesvanbrussel.nl)

FotografiePascale Drent (www.pascaledrent.nl)Daphne Meerdink Veldboom (www.welkomopmijnnetvlies.nl)Dorothee Nijland fotografie (www.dorotheenijland.nl)

Grafische vormgeving en drukBerthil van den Brink (www.berthil.nl)

Met medewerking van het bestuur van Stichting De Geboortenis: Nienke Stoop, Hester Appelman, Christine Derksen, Minna Sangi en het Team BIRTH DAY: Daphne Meerdink Veldboom, Vincent Peppelenbosch, Marco Mout, Jeroen van der Heide.

Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of op welke andere manier.

COLO

FON

INHOUD5912131618202225293334363738

40

In het centrum van Zutp-hen staat Dat Bolwerck. Een ruimte voor kunst met een unieke stadstuin. En tijdens Birtday het hart van de expositie. Een historische en unieke plek waar je ook welkom bent in ons royale gasten-verblijf.

VROUW IN BEELD

een twee maandelijkse filmavond op maandag waarin onderwerpen voor het voetlicht worden gebracht die bij vrouwen leven.

Vrijdag 29 mei 17:00 uur:

■ Microbirth

Vrijdag 5 juni 17.00

■ What Babies Want

Maandag 19 juni 17:00 uur

■ Guerrilla Midwife

Kijk voor meer info op pagina 27

Houtmarkt 64, Zutphen. Tel: 0575-513750www.luxorzutphen.nl

Geboortenis.nl 5

Vraag iemand in de Randstad naar Zutphen en hij zal je vertellen dat het een kleine provinciestad is in het oosten des lands. Dat was ooit wel anders. Op een kaart van Europa uit 1600 zie je in onze gewesten maar twee steden ingetekend, Zutphen en Utrecht. Zutphen was in vroeger eeuwen een belangrijke stad, gelegen aan de rivieren, de IJssel en de Berkel en daarom ook een strategische plek voor verdediging, handel en rechtspraak. Geen wonder ook dat Zutphen zoveel fraaie monumenten kent en dat er voortdurend bijzondere archeologische opgravingen zijn, onlangs nog een scheepswrak uit 1647 en een ‘quadrans’ uit begin veertiende eeuw, het oudste ‘horloge’ dat ooit in het noorden van Europa is teruggevonden. De stad heeft een compacte historische binnenstad waar het goed toeven is. Het is niet verwonderlijk dat fotografe Lieve Blancquaert gecharmeerd raakte van Zutphen. Haar

Zutphen, stad van

monumenten en kunst

bijzondere foto-expositie BIRTH DAY was al te zien in Brussel, Strassbourg en Wenen, en het lag voor de hand om voor Amsterdam te kiezen als volgende locatie.

Het is aan de vier vrouwen van Stichting De Geboortenis te danken dat Lieve Blancquaert naar Zutphen kwam om te bekijken of haar expositie in Zutphen zou passen. Drie locaties in de binnenstad staan tot haar beschikking, op korte afstand van elkaar in het historisch hart. De expositie is het hoofdonderdeel van een festival rond zwangerschap en geboorte, geheel georganiseerd door Stichting De Geboortenis. Lieve zei ja tegen Zutphen. Voor zoveel charme van een kleine stad en het energieke idealisme van De Geboortenis wil je wel zwichten.

Drie bijzondere locaties in Zutphen verrijken de expositie:

6 Geboortenis.nl

een nieuwe restauratie voorbereid en was de hoop gesteld op een huurder die het pand en de tuin aan de oude stadsmuur (met daarin nog oude wijnkelders) als geheel een functie zou geven. Dat is gelukt met Vincent Peppelenbosch en zijn vrouw Gerrie van Zetten. Zij wonen op de eerste verdieping en bestemden de benedenverdieping en de tuin tot ‘Ruimte voor Kunst en Gedachten’. Daarmee heeft Zutphen een fantastische ruimte voor exposities, concerten en lezingen gekregen. Ook de Cello Academie, een voortvloeisel uit het tweejaarlijkse Zutphense Cellofestival, vond er een nieuwe locatie. Jonge talentvolle musici krijgen er de gelegenheid te studeren en kleine concerten te geven onder leiding van cellist en muziekdocent Jeroen den Herder.

St. Walburgiskerk

Elke zaterdag om 18 uur staat er een clubje mensen te wachten bij de kerktoren van de St. Walburgiskerk. Ze wachten op een van de leden van het Klokkeluidersgilde die liefhebbers meeneemt omhoog in de toren, om daar de gigantische klokken te luiden. Het is elke week weer een bijzonder evenement om de zondag in te luiden. De grote kerk aan het ’s Gravenhof in Zutphen behoort tot de top honderd der Nederlandse UNESCO-monumenten. De kerk heeft nog sporen van de elfde eeuw, toen de bisschop van Utrecht de kerk bouwde naar het model van Utrechtse kerken. Bij het huidige koor en de wanden van de dwarsbeuken zijn er nog delen van bewaard gebleven. De kerk heeft sinds 1105 een eigen heilige, de Engelse Walburga (710-779), dochter

Dat Bolwerck Dit pand is het kroonjuweel van De Stichting Wijnhuisfonds, de monumentenstichting in Zutphen. Het was de eerste aankoop van de Monumentenstichting in 1938. Twee burgers, Jhr. Mr. C. C. de Jonge en Ir. C. Hasselo, namen het initiatief tot geldinzameling, omdat het pand dreigde teloor te gaan. Het zou vertimmerd worden tot kamerverhuurbedrijf. Bijzonder is wel dat de dichter Ida Gerhardt in haar gedicht Dolen en Dromen aan deze aankoop een strofe wijdde, “Zonder De Jonge lag het zaakje allang tegen de wereld” Het pand is gebouwd in 1549, zoals blijkt uit een jaartalsteentje op de voorgevel. Samen met het buurhuis Ruiter Kortegaerd (1639), waar nu wijnhandel Schaapveld zit en de Drogenapstoren (1446) op de achtergrond is het een fraaie afsluiting van de Zaadmarkt. De naam Dat Bolwerck is ontleend aan een dwangburcht die Karel van Gelre bouwde om de burgers van Zutphen in bedwang te houden. Die heeft er maar kort gestaan, want in1547 liet Jorien Warinckhof op deze plek een stadskasteelachtig huis bouwen. Een groot deel daarvan is bewaard gebleven en is nu expositieruimte. Het pand heeft zijn stoere gevel en zijn bijzondere kelders behouden en in de loop der eeuwen kreeg het pand er diverse gotische en renaissance elementen bij.

Stichting Wijnhuisfonds laat het pand in 1939 na jaren leegstand en verval door architect A.A. Kok restaureren en verbouwen tot openbare bibliotheek. De voorgevel wordt hierbij terug gerestaureerd, met natuurstenen kruisvensters in de oude hoofdbouw, en schuifvensters in de zijvleugel. Heel bijzonder is de vondst van een kostbare oude wandbespanning, die wordt verplaatst naar de kamer naast de entree. In 1983-’84 wordt het pand weer verbouwd tot een woning en tot vorig jaar werd het pand privé bewoond. Helaas was het in die periode alleen voor relaties van de bewoners toegankelijk. Na het vertrek van de bewoners werd

Geboortenis.nl 7

van koning Richard van Wessex. Van haar staat ook een beeld op het plein aan de westzijde van de kerk. De evangelisatie van het huidige Duitsland wordt aan haar toegeschreven. Volgens de Rooms-katholieke traditie, kan je de hulp van de heilige Walburga aanroepen tegen hondsdolheid, hoest, pest, oogziekten, stormen, hongersnood en vele andere plagen. In de Walburgiskerk zal Lieve Blancqaert haar moderne madonna’s exposeren. Het zijn portretten van jonge vrouwen met hun pasgeboren baby. De portretten maakte Blancqaert na haar tweejarig project Birth Day . Het maken van de foto’s voor Birth Day was niet in haar koude kleren gaan zitten. Ze had van heel dichtbij ervaren hoe schrijnend groot de verschillen zijn bij geboortes in de wereld. De moderne Madonna’s in haar woonplaats gaven haar rust en verlichtten de somberte die ze in het project Birth Day opliep.

De St. Walburgiskerk heeft een lange geschiedenis, waarbij de kerk toevoegingen kreeg, heftige branden doorstond en steeds weer opnieuw gerestaureerd werd. Mooi is de Mariakapel aan de noordzijde, gebouwd in de vijftiende eeuw. In 1561 werd een kettingbibliotheek, de Librije toegevoegd, waar vandaag de dag nog steeds beroemde oude boeken (aan de ketting) liggen zoals het boek van Copernicus, meerdere boeken van Erasmus, de Corpus iuris civilis (Romeinse wetten) en de eerste Nederlandse Statenbijbel. De Librije is vooral beroemd om de incunabelen, de producten van de allereerste boekdrukpersen. Bezoekers van de St. Walburgiskerk mogen de middeleeuwse bibliotheek beslist niet overslaan. In de kerk is de Gotische kaarsenkroon van eind 14e eeuw een blikvanger. Op de onderste rand staan de namen van apostelen, Jezus en Maria. De kerk wordt gebruikt voor de erediensten van de Protestantse gemeente Zutphen, maar steeds meer ook voor concerten en exposities.

De foto-expo BIRTH DAY van Lieve Blancquaert zal van 9 mei t/m 28 juni 2015 in deze drie monumenten te bezichtigen zijn.Adressen: 1. Dat Bolwerck, Zaadmarkt 112

2. St. Walburgiskerk, Kerkhof 3

3. De Burgerzaal, Lange Hofstraat 4

Tijdens deze periode verzorgen de stadsgidsen van Stichting Arrangementen Zutphen (SAZ) bijzondere rondleidingen door Zutphen, inclusief een bezoek aan de Expositie BIRTH DAY. Voor reserveringen en meer informatie: www.stadswandeling-zutphen.nl

Concerten in de St. Walburgiskerk tijdens de expositie BIRTH DAYHet hoofdorgel van de Walburgis kerk is het Henrik Baderorgel, gebouwd rond 1640, en genoemd naar zijn maker. Het orgel is over de hele wereld bekend als een van de mooiste laat Renaissance/ vroeg barok orgels en verkeert in uitstekende staat. Het orgel wordt regelmatig bespeeld door organisten van naam en faam. Tijdens de expositie BIRTH DAY zijn er verschillenden concerten. Op Hemelvaartsdag 14 mei is er een concert van orgel-koor en orkestmuziek o.l.v. Klaas Stok. Op zaterdag 6 juni, 13 juni, 20 juni en 27 juni zijn er inloopconcerten vanaf 12.30 uur. Op zondagmiddag 7 juni is er een orgelvesper om 16 uur. Zondagmiddag 14 juni speelt Klaas Stok orgelcomposities uit de Barok en op zondag 28 juni begint er om 15.00 uur een wandelconcert in de lutherse kerk. U wandelt van daar naar de Walburgiskerk.

Meer informatie op www.baderorgel.nl

De Burgerzaal Op de eerste maandag van het jaar stroomt de Burgerzaal vol met Zutphenaren voor de nieuwjaarsreceptie. Onder de imposante kapconstructie uit 1449 spreekt de burgemeester Arnold Gerritsen de burgers toe, reikt de jaarlijkse prijs, de Meander uit aan een inwoner die als vrijwilliger een krans verdient en toost met de burgers op het nieuwe jaar. Daarna is de Burgerzaal nog het gehele jaar een plek voor festiviteiten, zoals Koningsdag, Monumentendag, bijzondere ontvangsten van de gemeente, de jaarlijkse haringparty, en kortdurende exposities met een ideëel tintje. Dat de Burgerzaal voor langere tijd haar deuren open zet voor de expositie Birth Day is uniek. Misschien omdat de expositie en het festival ‘Zutphen Bevalt’een snaar raakt bij het gemeentebestuur. De Burgerzaal staat op een historische plek tegenover het gemeentehuis en dicht bij de grote Walburgiskerk. In de Middeleeuwen was de Burgerzaal het vleeshuis van de stad, waar onder streng stadstoezicht vlees gekeurd en verkocht werd. In december 2003 werd bij archeologisch onderzoek de fundering en de oude bakstenen vloer van de 14e-eeuwse voorganger van de zaal gevonden. Omstreeks 1450 vond er nieuwbouw plaats om de zaal daarna te gebruiken als rechtszaal waar de schepenen de wet toepasten. Met een beetje fantasie waan je je in de Burgerzaal in de middeleeuwen.

Geboortenis.nl 9

Lieve Blancquaert is een kleine frêle vrouw met een uitstraling die haar naam eer aandoet. Maar vergis je niet. Voor het project BIRTH DAY, dat niet alleen een expositie en een boek opleverde, maar ook een negendelige tv-reportage, reisde ze naar afgelegen plekken in Groenland, Siberië, Koeweit, Congo, Kenia, Noorwegen, Cambodja, China, Brazilië, VS, India. Het is duidelijk dat Lieve een stoere vrouw is met een groot engagement. Deze reizen vragen moed en lef. Met het reizen in derde wereldlanden heeft Blancquaert al veel ervaring opgedaan als fotografe en programmamaker. Zelfs in de meest armoedige omstandigheden is er hartelijkheid en voelt Lieve zich welkom. Juist met de noordelijke streken in Europa heeft ze het moeilijker. Ik zie het voor me. Overdag landen in het pikdonker op de meest noordelijke vliegveld van de wereld bij Alta in Noorwegen. Het is min 18 graden. Dan in je piere-eentje nog twee uur rijden over een berg en over een steppe, zonder een enkele witte lijn op de weg. Het wordt niet licht, je rijdt in het niets. Daarna een kille ontvangst en een moeizame week, omdat de Noorse moeders haar vragen beantwoorden met twee woorden. Er zijn maar weinig geboorten in dit steriele

BIRTH DAY

Waarom Lieve Blancquaert Zutphen koos voor haar wonderBaarlijke foto-expositie

ziekenhuis en de verveling slaat toe. Dankzij de Noorse immigratiepolitiek voor dit dunbevolkte land treft ze nog wel wat spraakzamer vrouwen uit Azië, Afrika en het Midden Oosten aan. “Ik was zo opgelucht om uit dit desolate deel van de wereld, waar de zon maandenlang niet opkomt, te vertrekken.”

ReisboekBIRTH DAY is het ultieme reisboek. Al lezend besef je dat het onderwerp geboorte heel veelzeggend is over een cultuur, een religie, de verhouding man-vrouw. Aanwezigheid bij en rond een bevalling is bij uitstek een manier om heel dicht bij mensen te komen. “Je stapt in het hart van een cultuur of religie, alsof je met een microscoop naar binnen gaat,” aldus Lieve. In het voorwoord zegt ze het volgende: “Waar en hoe een kind wordt geboren is als een spiegel van de maatschappij. Je verdere leven lijkt helemaal uitgestippeld door die paar vierkante meter, waar je moeder je op de wereld zet. In de baarmoeder is er geen ruimte voor uiterlijk vertoon. Arm, rijk, zwart, blank, gelovig of ongelovig, ieder kind begint met dezelfde eerste schreeuw. Dit moment duurt

Een fraai dik boek ligt voor me. Een

boek om in te bladeren en de prachtige

foto’s van de Vlaamse fotografe Lieve

Blancquaert te bewonderen. Het gaat

over geboorten in verschillende culturen

en de titel ‘BIRTH DAY, Hoe de wereld

zijn kinderen verwelkomt’ roept in eerste

instantie een roze wolk gevoel op. Hoe

komt het dan dat ik na lezing van het

boek slecht kan slapen?

niet langer dan een fractie van een seconde. Nadien zijn we allemaal anders. De eerste aanraking, de eerste wikkelband, die je om je heen krijgt is tekenend voor de rest van je bestaan.” Heel uitdrukkelijk stelt Lieve dat ze niet over landen schrijft, maar over plekken in die landen. Ze getroosttte zich heel veel moeite om een toegang te krijgen tot klinieken op plaatsen met bijzondere kenmerken. Ze ging naar plekken waar kind-en moedersterfte bij geboorte extreem hoog of laag is, waar wel of niet aan geboortebeperking wordt gedaan. Het is geen romantisch boek geworden. “Niet iedereen krijgt een kind omdat ze het graag wil.”

De thuisbevallingIn Nederland kunnen we kiezen voor een thuisbevalling. Het heeft de voordelen van huiselijkheid en intimiteit en als er complicaties optreden is het ziekenhuis altijd nabij. Op afgelegen plekken met weinig voorzieningen is de thuisbevalling de enige optie en veel gaat mis omdat het vervoer naar een ziekenhuis te lang duurt. Als je al op tijd bent in het ziekenhuis staat daar een lange rij. Lieve zag in West-Bengalen in India een rij van tientallen zwangere vrouwen wachtend op hun beurt voor de operatiekamer met een sticker op hun voorhoofd. Op de ene sticker staat vermeld ‘keizerssnede’ op de andere ‘ abortus’, gewoon naast elkaar. Er wordt aan de lopende band geopereerd en na afloop liggen de vrouwen bij elkaar in bed, omdat er onvoldoende bedden zijn. Bevallingen zijn bijna overal een vrouwenzaak. Mannen zijn meestal afwezig. Lieve vertelde aan een groepje Nigeriaanse vrouwen dat in Nederland de man vaak bij

de bevalling aanwezig is. “ Wat doet hij dan?” vroegen ze. “Tja, wat meehijgen en puffen.” De vrouwen kwamen niet meer bij van het lachen.

Rijkdom onder de niqabIn het steenrijke Koeweit is elke bevalling een klinische aangelegenheid met veel luxe omringd. Vrouwen krijgen over het algemeen een verdoving, want pijn is ongewenst. De Koeweitse bevolking tobt met een teruglopende vruchtbaarheid, doordat men al generaties lang trouwt binnen de familie. Dat hoort ze van een Vlaams-Perzische arts, die in Koeweit-stad een fertiliteitskliniek, leidt. Koeweitse paren krijgen hier een door de overheid betaalde fertiliteitsbehandeling. Lieve staat versteld van de enorme luxe waarmee de Koeweiti’s zich omringen. Er wordt ook nauwelijks gewerkt. De nodige arbeid en kennis wordt geïmporteerd. Na de bevalling ondergaan veel vrouwen een mommy-make-over, een ingreep om de borsten te liften, een platte buik te krijgen en overtollig vet weg te zuigen. Op een damesfeestje ter ere van een geboorte constateert Lieve met verwondering dat onder de zwarte niqab, mooie vrouwen te voorschijn komen in de laatste mode met veel bling bling. “Ze lijken griezelig op elkaar met grote ogen, hagelwitte tanden, hoge jukbeenderen, een platte buik en grote borsten, zelfs dezelfde neuzen, met soms nog een litteken zichtbaar.

Moderne slavernij Veel landen passeren de revue. Arme landen, waar ondanks bittere armoede toch steeds weer kinderen ter wereld komen. Je wordt je pijnlijk bewust van het

grote verschil tussen arm en rijk en de ongelijkheid tussen man en vrouw. Maar het blijft ver weg. Het laatste hoofdstuk gaat over Brussel, de hoofdstad van België, qua cultuur en welvaart niet zo verschillend van Nederland. Wat hier gebeurt, gebeurt ook in onze grote steden. Jonge vrouwen komen uit allerlei landen naar Brussel op de vlucht voor armoede en onderdrukking. Ze hebben geen werk, geen geld, geen papieren en kunnen nergens heen. Mannen maken daar misbruik van en de meisjes denken dat het een oplossing is. Dan raken ze zwanger en worden ze gedumpt. Lieve ontmoet Sabrina, uit Roemenië, die zojuist is bevallen van een prachtige baby in het UMC Sint Pieter. “Vrijdagochtend om negen uur ga ik mijn kind weggeven,” vertelt ze in tranen. “Tot dan wil ik hem aan mijn borst voelen. Ik heb geen geld, papieren en huis. Ik kan nergens heen.” Lieve reisde twee jaar over de wereld om bevallingen te fotograferen. Ze wil niet oordelen, maar registreren en begrijpen. Toch ontkomt ze er niet aan om zich soms uit te spreken in lezingen of in een interview. “Hoe wij omgaan met illegalen is een nieuwe vorm van slavernij,” stelt ze. Het verhaal van Sabrina maakt dat ik na lezing niet goed kan slapen.

Madonna’s Toen Lieve haar project BIRTH DAY had afgerond was ze moe en gedeprimeerd. Ze had teveel armoede en leed gezien. Eenmaal weer thuis bij haar gezin besloot ze er nog een project aan toe te voegen dat haar zou helpen

om het sombere gevoel kwijt te raken. Ze ging naar de ‘Maternité’, de kraamkliniek waar ze zelf is bevallen van haar twee dochters, en fotografeerde daar moderne madonna’s, jonge vrouwen met hun pasgeboren kindje. Toen vier vrouwen uit Zutphen haar benaderden om haar expositie naar deze stad te brengen, luisterde ze aandachtig naar hun ideeën over de Geboortenis en plannen voor een geboortehuis. Ze kwam naar Zutphen en was gecharmeerd van de kleine historische stad en de prachtige expositielocaties. In deze sfeer en context brengt haar expositie niet alleen de boodschap dat het niet eerlijk is verdeeld in de wereld, maar ook dat de wereld een beetje beter wordt als we de nieuwe generatie met veel liefde en aandacht ter wereld brengen. Lieve besloot haar expositie naar Zutphen te brengen. Is er een mooiere locatie voor haar moderne madonna’s dan de Walburgiskerk?

Birth Day, foto en reisboek van Lieve Blancquaert te koop in de boekhandel en bij de expositie.

Geboortenis.nl 11

12 Geboortenis.nl

Optimale OndersteuningAls de kinderwens, zwangerschap, bevalling en kraamtijd op integrale wijze (integratie van emotioneel, fysiek, sociaal, psychisch en intuïtief niveau) begeleid en verzorgd worden en de bevalling vanuit vertrouwen en ontspanning kan plaatsvinden, verkleint dit de kans op complicaties voor moeder en kind.

Healing EnvironmentDe kans op complicaties vermindert als de bevalling plaatsvindt in een omgeving die rustgevend en stressverlagend werkt (healing environment). Onverstoorde FysiologieEen onverstoorde fysiologie (geen chemische pijnbestrijding en/of het stimuleren van weeën, stressvrije omgeving barende) legt op hormonaal niveau de basis voor een gezonde binding tussen moeder en kind. Dit bekrachtigt het welbevinden en vertrouwen van beide ouders in hun eigen zelfstandigheid en kracht. Voor de pasgeboren baby betekent dit dat zijn eerste ‘hormonale imprint’ in het zenuwstelsel er een van rust, veiligheid, vreugde en liefde kan zijn.

Duurzame SamenlevingHet is onze wens dat kinderen ter wereld komen op een plek waar levensvreugde, veiligheid en liefde centraal staan. Vanuit eerbied en respect voor het nieuwe leven wil De Geboortenis daaraan een bijdrage leveren om zo samen een mooiere wereld te creëren, één baby tegelijk.

Een multidisciplinair Platform voor Professionals op het gebied van geboortezorgDe Geboortenis wil professionals in de geboortezorg een platform bieden waarbinnen intervisie, wederzijdse inspiratie en kennisoverdracht aangemoedigd wordt. Zij kunnen zich via de website aanmelden. Leden van het Geboorte Platform Zutphen onderschrijven bij het aangaan van lidmaatschap de ‘Code of Agreement’ van het platform. Het Geboorte Platform Zutphen komt 8 keer per jaar bijeen. Jaarlijks wordt het Intervisie Event ‘de HappYning’ georganiseerd.

Vier professionals op het gebied van geboortezorg, een arts, psychologe, doula, kinderwenscounseler en yogadocent, vonden elkaar omdat ze dezelfde idealen koesteren. Ze willen optimale ondersteuning bieden voor mensen met een kinderwens, tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Om dat te bereiken richtten ze Stichting De Geboortenis op. Hun visie rust op vijf pijlers:

Van links naar rechts: Nienke Stoop, Hester Appelman, Christine Derksen en Minna Sangi

Stichting De Geboortenis

BIJ DE GEBOORTENIS KUNT U TERECHT VOOR:

▷ Acupunctuur ▷ Doulabegeleiding ▷ Kinderwens Counseling▷ Natuurlijke Kraamzorg▷ Ondersteuning van een psycholoog▷ Zwangerschapsyoga ▷ Zwangerschapbegeleiding▷ Hartcoherentietraining

Meer informatie: www.geboortenis.nl

Geboortenis.nl 13

Nienke is één van de vier bestuursleden van de Stichting De Geboortenis. Ze is arts en acupuncturist. Na haar opleiding in Groningen kwam ze in Zutphen te werken bij de Eerste Hulp in het Gelre ziekenhuis. Ze deed er veel ervaring op, maar besefte steeds meer, dat er voor een vitale samenleving iets anders nodig is. “De reguliere geneeskunst werkt vooral vanuit ziekte. Ik wil het omdraaien: werken vanuit gezondheid en vitaliteit.” Dus volgde ze allerlei cursussen, zocht haar eigen specialisatie in Integrale Geneeskunst bij elkaar. Chinese geneeskunst was daar een belangrijk onderdeel van. Nu heeft ze haar eigen praktijk, begeleidt bevallingen en geeft scholing in stresspreventie aan zorgprofessionals. “Ik voel me soms een soort tolk/ intermediair. In de reguliere geneeskunst breng ik mijn ideeën over stressreductie, biofeedback en hartcoherentie in, terwijl ik in de alternatieve sector

De fysiologie van

de liefde

Als mensen over bevallingen praten zijn het vaak drama’s. Dat het anders kan, ervaarde Nienke Stoop bij de geboorte van haar derde kind. “Ik had geen pijn en kwam helemaal euforisch uit de bevalling. Ik gun dit elke vrouw en haar partner, maar vooral ook elke baby. Mijn derde kind was vanaf het begin stevig en zelfverzekerd. Een gezonde zwangerschap en vlotte bevalling hebben daar zeker aan bijgedragen.”

weer benadruk dat het niet alleen maar om geest en psyche gaat, maar ook om een lichaam. Ik hou niet van de polarisatie. Ik zoek naar harmonie, en vind dat in de fysiologie van de liefde”

Idealisme “Ik droomde al langer van een kliniek voor integrale gezondheidszorg, waarin alles zou samenkomen. Heel idealistisch, maar zo zit ik in elkaar. Steeds meer ging ik me realiseren dat geboortezorg het meest basaal is en dat die kliniek wellicht een geboortekliniek moest worden. Op een dag belde Hester Appelman mij. Ze bleek op hetzelfde moment soortgelijke ideeën te ontwikkelen. Een collega die toevallig ons beiden had gesproken, koppelde ons aan elkaar. Hester had al een naam: De Geboortenis.” Vanaf dat moment ging het als een lopend vuurtje rond in Zutphen en omgeving. Minna Sangi en Christine Derksen sloten zich aan en in 2012 richtten ze gevieren Stichting De Geboortenis op. De vier vrouwen van De Geboortenis voelden zich gesteund door alle belangstelling, maar gingen niet overhaast te werk. Ze

werkten gestaag aan een gemeenschappelijke visie en vanuit die visie ontstond een plan voor een Geboortehuis voor alle zorg rondom geboorte.

‘De reguliere geneeskunst

werkt vooral vanuit ziekte.

Ik wil het omdraaien:

werken vanuit gezondheid en

vitaliteit’

14 Geboortenis.nl

Zutphen“Is het niet wonderlijk dat er steeds iemand op ons pad komt die ons een stukje verder brengt? Marco Mout is zo iemand, die meedenkt en ons op het briljante idee bracht om de tentoonstelling van Lieve Blancquaert naar Zutphen te halen. Hij hoorde over haar expositie in Brussel in het programma Kunststof en zocht onmiddellijk contact. Na een gemeenschappelijk bezoek aan de expositie in Brussel, deed het bestuur van De Geboortenis Lieve het voorstel om in Zutphen te exposeren. Lieve bleek ook weer helemaal in het plaatje te passen. Ze woont in Gent, ook een historische stad met fraaie monumenten, is een fotografe met veel maatschappelijk engagement en (nog een aardig detail) haar beide dochters gaan naar de Vrije School in Gent. Lieve kwam naar Zutphen, werd hartelijk ontvangen in de nieuwe expositieruimte van Vincent Peppelenbosch in Dat Bolwerck. Ze bezocht de St. Walburgiskerk en de Burgerzaal en voelde zich thuis. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hadden ook gekund. Maar ze kiest voor Zutphen.

“De expositie van Lieve Blancquaert is een geweldige trekker, waar we heel gelukkig mee zijn,” vertelt Nienke. “We hopen op duizenden bezoekers uit het

hele land. De Geboortenis laat daarmee zien waar ze voor staat. We maken er een compleet festival van, waarin we middels lezingen, workshops en een symposium onze visie uitdragen op geboortezorg. Dat doen we allemaal zonder leningen, met minimaal eigen kapitaal. Het festival wordt gedragen door sponsoren, gemeentesubsidie en crowdfunding. Als we dit voor elkaar kunnen krijgen, moet het ons ook lukken om de juiste investeerders te vinden en samen het Geboortehuis te realiseren.”

Healing environmentSteeds meer wordt er bij de bouw van ziekenhuizen en zorginstellingen rekening gehouden met het effect van de omgeving op verbetering van de gezondheid. Uit onderzoek, (Agnes van den Berg 2005) blijkt dat je daarbij moet denken aan frisse lucht, uitzicht op de natuur, de aanwezigheid van planten en stilte. De Geboortenis gaat een stapje verder. Het Geboortehuis moet een healing environment zijn door het gebruik van natuurlijke materialen, duurzaamheid en de verbinding met de natuur.

Fysiologie van de LiefdeAls ons Hart in balans is, vervuld van vreugde en zachtheid, dan werkt dat door in het hele lichaam. Zenuwstelsel, hormonen, immuunsysteem en gevoel werken nauw met elkaar samen voor het in stand houden van vitaliteit en gezondheid. Een lichaam in balans herstelt snel, verteert zijn voeding goed, en kan zich goed beschermen tegen ziektekiemen. Het heeft een snel reactievermogen en juiste coördinatie van bewegingen. De geest is helder, de communicatie rustig, het gemoed is opgewekt. Door te streven naar balans kunnen we stress tegengaan en voorkomen. Zo creëren we belangrijke voorwaarden voor een gezond, gelukkig en succesvol leven. In de gezondheidszorg kunnen we door deze principes meer te omarmen cliënten iets leren over de manier waarop zij zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun gezondheid en geluk. Ook de zorg professional zelf heeft baat bij het toepassen van deze kennis!

Meer info: www.lotuscoach.nl

Gezondheidscentrum

Stichting De Geboortenis wil haar ideaal van optimale geboortezorg verwezenlijken in een gezondheidscentrum in Zutphen. Daar zouden aanstaande ouders en zorgprofessionals terecht kunnen voor begeleiding bij kinderwens, zwangerschap en bevalling en voor workshops en cursussen. De bestuursleden, Hester Appelman, Nienke Stoop, Christine Derksen en Minna Sangi verlenen nu nog vooral zorg vanuit hun eigen praktijk, maar in de toekomst willen ze hun praktijken samen brengen. Ze hebben al een schetsontwerp laten ontwerpen door architect, Ingolf Kruseman (www.asking.nl). Aan hem legden ze hun ideeën voor over ‘healing environment’, en ‘Cradle2cradle’ bouw. Het moet een plek worden, die door verbinding met de natuur heilzaam werkt. Hij dacht mee en maakte een ontwerp voor het ideale gezondheidscentrum met daaraan gekoppeld privé geboortehuizen. Daar kunnen vrouwen bevallen in een veilige, sfeervolle omgeving met de best mogelijke ondersteuning. De Geboortenis wil het bouwen op een korte afstand van het Gelre ziekenhuis. Dankzij het ontwerp is de verwezenlijking van hun droom enerzijds dichterbij gekomen, maar anderzijds verder weg gebleven omdat ze zich realiseerden dat dat er nog veel geld nodig is. Investeerders zijn zeer welkom!

Geboortenis.nl 15

BOEKENTIP

• Zen mama, Karen Maezen Miller

FILMTIP

• Orgasmic Birth, Debra Pascali Bonaro

16 Geboortenis.nl

“Mijn zwangerschap was een tijd van verwondering en magie,” vertelt ze. “Het was de mooiste ervaring van mijn leven en er ging bij mij een knop om. Als ik vanuit mijn opleiding als psycholoog echt iets wil bijdragen, dan moet ik bij de basis beginnen. Ik weet nog dat ik me versprak in een telefoongesprek. Ik sprak over een ‘geboortenis’ in plaats van gebeurtenis. Dat woord heb ik vast gehouden, het vormde de kiem voor ons mooie project. Moeder worden is toch het meest oer in het leven. Ik zocht, toen ik zwanger was,

Een tijd van

verwondering en magie

Hester Appelman stond aan het begin van een mooie carrière als onderzoeker bij Business Universiteit Nyenrode, toen haar zwangerschap daar een streep door haalde. Niet omdat ze fulltime wilde moederen, maar omdat ze zich als psycholoog wilde bezighouden met zwangerschap en geboorte. “Voor mij is dat het meest elementaire, de basis van een gezond en gelukkig mens”

bewust naar een vroedvrouw die bij me paste. Ik vond het belangrijk dat het klikte. Van haar kreeg ik een privé zwangerschapsbegeleiding. Ik wilde graag in bad bevallen en dat is ook gelukt. Het was een vlotte bevalling ondanks het feit dat de baby als complete verrassing in een stuitligging lag. De verloskundige kwam bijna te laat omdat het best snel ging. Ik heb zelf ervaren dat een bevalling een mooie ervaring kan zijn, die je samen met je partner beleeft.

Na de geboorte van mijn eerste kind heb ik een Doula- opleiding gevolgd, omdat ik wilde leren hoe je er aan kunt bijdragen dat een geboorte een mooie ervaring wordt. Mijn praktijk noemde ik De Geboortenis en ik stelde mij voor dat die zou uitgroeien tot een gezondheidscentrum met ‘healing environment’, waar je ook kan bevallen. Via een kennis kwam ik in aanraking met Nienke Stoop. We hadden allebei een droom over het oprichten van een gezondheidscentrum

met bevallocatie, vanuit dezelfde filosofie. Het kon geen toeval zijn. Ik woonde met Jeroen destijds in Haarlem en Nienke in Zutphen. Deze stad trok ons direct aan. Het is moeilijk te benoemen. Zutphen heeft een bepaalde magie.In Zutphen ben ik met drie anderen Stichting De Geboortenis gestart. Mijn streven is om kinderen een ouders een zo gezond mogelijke start te geven. We

‘Het mooie van mens zijn is dat we

een helend vermogen hebben. Het is

nooit te laat om slechte ervaringen

onder ogen te zien en te verwerken.

Zelfs als je beseft dat je eigen

moeilijke geboorte een rol speelt in je

leven is daar iets aan te doen.’

Geboortenis.nl 17

hebben van nature een kracht om gezond te worden en te blijven, zowel fysiek, emotioneel, psychisch als spiritueel. Die kracht moeten we optimaal gebruiken.”

Zwangerschap is geen ziekteHester woont in De Leesten, de nieuwe wijk in Zutphen. Het buitengebied ligt op een steenworp afstand. Haar kindje ligt lekker te dutten in een draagdoek en de hond ligt aan haar voeten. Als haar partner Jeroen thuis komt neemt hij het kind met draagdoek en al over. “Ze leven hun droom.” vertelde Nienke in een eerder gesprek. Beiden zijn ervan overtuigd dat de juiste zorg rond conceptie, zwangerschap en bevalling de basis is voor een betere samenleving. “We denken in Nederland te veel vanuit het ziektemodel,” betoogt Hester. “Een zwangerschap en bevalling is geen ziekte. Het is bewezen dat een goede zorg rondom de bevalling interventies kan voorkomen. In de begeleiding leer je vrouwen om hun aangeboren kracht optimaal te benutten. In onze maatschappij willen we voor alles een snelle oplossing. Maar een bevalling vraagt erom het logische brein even uit te zetten. Het is een proces waar je naartoe groeit en waar je je als aanstaande moeder aan dient over te geven. We hebben nog steeds reptielen- en zoogdierhersenen. Je moet je veilig voelen, goed kunnen ontspannen en vertrouwen hebben in je lijf om de benodigde hormonen te produceren voor een vlotte bevalling.”

Hester begeleidt beide partners tijdens de zwangerschap. “De partner moet weten wat de vrouw wil. Je moet vertrouwen in elkaar hebben. Natuurlijk een bevalling is niet altijd romantisch, het kan ook afgrijselijk zijn. Nazorg is dan heel belangrijk. Het mooie van mens zijn is dat we een helend vermogen hebben. Dat vermogen kan je leren gebruiken. Ook als stel kan je daar aan werken. Het is nooit te laat om slechte ervaringen onder ogen te zien en te verwerken. Zelfs als je beseft dat je eigen moeilijke geboorte een rol speelt in je leven is daar iets aan te doen.”

Meer info: www.mammissi.nl

VROUW IN BEELD Een twee maandelijkse filmavond op maandag waarin onderwerpen voor het voetlicht worden gebracht die bij vrouwen leven. Samen met ZUSSEN rond Zutphen, DE GEBOORTENIS en het LUXOR THEATER is dit een initiatief voor en door vrouwen.

Het Luxor Theater programmeert 3 documentaires op vrijdag 29 mei, 5 en 19 juni om 17.00. Zie ook: www.birthdaynl.nl

MicrobirthToni Harman en Alex Wakeford, Engeland, 2014, 60 min.

De microscopische geheimen van de geboorte onthuld! De documentaire laat op unieke wijze de geboorte zien en stelt de vraag of medische interventies bij de geboorte op lange termijn risico’s voor de gezondheid van het kind met zich meebrengt. Welke consequenties heeft dit voor de toekomst van de mens? Kunnen baby’s bij de geboorte direct in contact worden gebracht met omstandigheden die bijdragen aan een optimale ‘contaminatie’. Bacteriën, die de immuniteit van het microbiome gunstig beïnvloeden? Na afloop van de film is er de gelegenheid om deel te nemen aan deze dialoog, waarin wij de aanwezigen uitnodigen om kennis, expertise en inzichten met elkaar te delen.Deze film is Engelstalig en Nederlands ondertiteld.

What Babies WantDebby Takikawa, Verenigde Staten, 2004, 58 min.

Een hartverwarmende documentaire die toont wat baby’s werkelijk zijn, wat ze weten en hoe we hen kunnen ondersteunen in hun ontwikkeling en groei. Het verkent de essentiële mogelijkheden die we hebben om kinderen op en in deze wereld te brengen. Ervaringen tijdens de geboorte bepalen het neurologisch waarnemingsvermogen en beïnvloeden de manier waarop gebeurtenissen in het leven worden waargenomen. Deze vroege interacties vormen ons menselijk vermogen om te leren, te vertrouwen en relaties aan te gaan als we ouder worden. We worden meegenomen om via hedendaagse wetenschap, oude culturen en traditionele gewoonten manieren te vinden die de geest van onze kinderen intact houden. Wanneer het perspectief over babies bijgesteld kan worden zal dit bijdragen aan een meer positieve ervaring voor het kind, de ouder en de mensen om hen heen.Deze film is Engelstalig en Nederlands ondertiteld.

Guerrilla MidwifeDéjà Bernhardt, Verenigde Staten, 2010, 67 min.

Robin Lim, de ‘guerilla midwife’ is een vroedvrouw die een geboortekliniek runt in Bali, Indonesië. 24/7 stelt zij zich ten dienste van de gezonde geboorte in haar land en daarbuiten. Soms in onherbergzame gebieden en rampzalige omstandigheden, zoals ten tijde van de Tsunami. Ze zoekt barende vrouwen op en helpt hen hun kinderen op een liefdevolle manier ter wereld te brengen. Haar boodschap: er is een direct verband tussen een zachte geboorte, wereldvrede en het behoud van onze planeet. “Healing the Earth one baby at a time”. In de film komt o.a. Michel Odent aan het woord.De film is Engelstalig en Nederlands ondertiteld Zo mogelijk spreken we Robin Lim na afloop van de film via een Skypeverbinding.

Vrijdag 19 juni 17:00 uur

Vrijdag 5 juni 17:00 uur

Vrijdag 29 mei 17:00 uur

BOEKENTIP

• Perfecte moeders bestaan niet, Diana Koster

FILMTIP

• Le Premier Cri

18 Geboortenis.nl

Het was eind 2011 een drama dat het Zonnehuis failliet ging en de Michaelshoeve in Brummen en Helios in Zutphen meesleepte in haar val. Minna raakte haar parttime baan als therapeut bij Helios kwijt, maar voor haar was dat misschien wel een zegen. “Ik was al een tijdje op weg naar zelfstandigheid, volgde opleidingen en startte een eigen praktijk naast mijn parttime baan. Dat was eigenlijk te veel voor me. Het faillissement was net dat zetje dat ik nodig had om me volledig in te zetten voor mijn eigen praktijk als yogadocente en massagetherapeut. Vooral in mijn opleiding tot energetisch counselor bij Nico Vlaar in Zutphen ontdekte ik hoe ik mijn gevoeligheid kon inzetten om mensen te helpen. Die opleiding voelde als een soort thuiskomen. Het leidde nog niet direct naar werk als kinderwens-counselor. Dat kwam later min of meer toevallig op mijn pad. En omdat het zo succesvol is, kwam er ook veel vraag. Maar ik wil me daar niet toe beperken.” Kinderwenscounselor is niet een vak dat je leert in een opleiding. Het is volgens Minna wel heel spiritueel, “maar ik hoef het niet spiritueel te brengen.” Minna is enerzijds hoog opgeleid in Finland en heeft jarenlange werkervaring met verschillende doelgroepen. Ook de opleiding tot yogadocent en massagetherapeut bracht haar veel kennis over bewustzijn en vitaliteit. Toch noemt ze zelf vooral haar eigen moederschap als belangrijke bron van wijsheid.

FinlandSpeelt haar Finse afkomst hier een rol bij? Hoe komt een vrouw uit Finland, in Zutphen terecht? Minna woont al haar halve leven in Nederland, maar in haar tongval hoor je nog altijd een sprankje Finland. “De meeste mensen denken dat ik hier kwam voor de liefde, maar ik kwam hier om te werken bij de Michaelshoeve. Ik liep stage bij het Antroposofisch kindertehuis in Brummen. In Helsinki studeerde ik Sociaal Pedagogiek en een leraar in mijn woonplaats kende de Michaelshoeve en regelde die stage voor me. Nederland beviel me wel, het was rustiger en groener dan me was voorgespiegeld. Toen ik later in de Randstad kwam schrok ik me dood van het verkeer, het lawaai en al die stenen en

Ruimte maken voor

je ongeboren kind

Minna Sangi heeft haar eigen praktijk als yogadocente en massagetherapeut. Haar Finse roots maken haar extra gevoelig voor de kracht en mysteries van de natuur. Dat uit zich vooral in haar werk als kinderwens-counselor

asfalt. Geen wonder dat al die mensen hier zo in hun hoofd zitten. Tussen al die stenen raak je ontworteld. In Finland sta je zoveel dichter bij de natuur. Ik stam via mijn vader af van de noordelijke natuurvolken. Ze hebben veel kennis van geneeskrachtige kruiden en planten en kennen veel mythen en sagen. Dat zit dus ook in mijn genen.” De kennismaking met Nederland kwam door het werk. Daarna kwam de liefde, maar niet zonder hobbels. Minna wilde graag zwanger worden, maar de zwangerschap bleef uit. Toen ze besloot naar Finland terug te keren en daar te blijven, bleek ze zwanger en keerde ze terug naar Nederland. Samen met haar ex-partner zorgt ze voor hun twee dochters.

Kinderen Minna deelt het verhaal over de geboorte van haar kinderen gemakkelijk met haar cliënten. “Mijn kinderen hebben me zoveel geleerd. Ik ben ervan overtuigd dat je al moeder (en vader) wordt op het moment dat je kinderwens ontstaat. Of je nu bewust bent van je kinderwens of niet, er is al een aspect van een zielebewustzijn “online” met je. De verbinding ontstaat van beide kanten, tegelijkertijd. Dit is niet iets dat ik in een gesprek met cliënten meteen kan delen. Veel stellen met een onvervulde kinderwens, die bij me komen zijn hoog opgeleid hebben een mooie carrière en een druk leven. Ze willen wel een kind maar dat zit vooral in hun hoofd. Het is belangrijk dat ze hun levensstijl aanpassen, wat minder werken en tijd maken voor elkaar. Ik praat met hen samen en afzonderlijk. Er kunnen blokkades zijn of pijnplekken. Ik kan masseren, maar sommige mensen willen liever niet aangeraakt worden. Ik kan ook op andere manieren contact maken. Ouders moeten durven verlangen, ruimte maken voor het ongeboren kind. Ik geloof niet in analyseren met het hoofd, maar in de wijsheid van het lichaam.

Oude zielen Minna is weliswaar voorzichtig met spirituele grootspraak, toch kan ze er niet omheen dat ze erin gelooft dat er zielen zijn, die wachten om geboren te

Geboortenis.nl 19

worden. Zelf gelooft ze dat er een derde ongeboren kind is, dat door omstandigheden niet meer bij haar geboren kon worden. Linnaea is haar naam en tegelijkertijd ook de naam van haar praktijk. Misschien moet je vruchtbaarheid breder interpreteren. Minna benoemt het zo: “Het kan zijn dat zo’n kinderwens die uitblijft je heel dichtbij je (nog verborgen) talenten en gaven kan brengen. Het kan je ertoe brengen om nog meer voor je eigen dromen en wensen te gaan.” Voor Minna is haar derde ongeboren kind heel aanwezig. “Ik praat met haar en ze helpt mij.” Soms helpt het als ouders hun ongeboren kind visualiseren en het introduceren in de wereld waarin het terecht zou komen. Stel dat het een oude ziel is uit een tijdperk zonder auto’s en televisies en vliegtuigen. Dan zal je het moeten geruststellen en

voorzichtig vertellen, waar al dat lawaai vandaan komt. Minna is heel goed in haar werk, maar ze kan geen zwangerschap garanderen. Het is ook niet de enige weg om dat doel te bereiken. Ze begrijpt heel goed dat echtparen kiezen voor een IVF-behandeling en het kan ook goed samen gaan met kinderwenscounseling. “Ik zou alleen graag willen dat het ziekenhuis de spirituele benadering meer zou willen integreren in hun werkwijze. Ook zij zouden meer moeten uitgaan van vitaliteit en vertrouwen op de kennis van het lichaam. Spiritualiteit is niet zweverig juist heel aards.”

Meer info: www.linnaea.net

20 Geboortenis.nl

Een Doula is opgeleid om aanstaande ouders te ondersteunen tijdens de zwangerschap en de geboorte van hun baby en in de periode er na. Ze wijkt tijdens de hele bevalling niet van de zijde van de barende vrouw. Het is geen arts, geen verpleegkundige, geen verloskundige of kraamverzorgster. “Maar een bevallingscoach? Nee, in die omschrijving herken ik mijzelf niet.” Christine Derksen (50) wijst het woord coach nadrukkelijk af. “Dan moet ik denken aan een voetbal- coach die zijn team oppept. ‘Kom op jongens er tegenaan. Daar is het doel!’ Dat wil ik juist niet doen. Ik zou het willen omschrijven als een ankerfunctie. Ik help bij het ontspannen tijdens de bevalling en begeleid mensen in de periode voor de bevalling. Het gaat dus niet alleen om de bevalling, maar ook om de zwangerschap en de kraamtijd. In overleg met de aanstaande ouders kom ik een keer of zes naar hen toe. Het mag ook meer of minder. Ik leer ze bewust contact te maken met de baby, bespreek met hen welke angsten en trauma’s bij hun leven. Met visualisaties kan je bij diepere lagen komen en erachter komen waar je angsten

Wat is een Doula?

Maar weinig mensen weten wat een Doula is. Het woord ‘Doula’ betekent in het oud Grieks ‘dienende vrouw’ en is nu de benaming voor een ‘bevallingscoach’

vandaan komen. Ik leer ze te ontspannen. Het is de bedoeling dat de barende vrouw het volle vertrouwen krijgt in haar lichaam. Je lichaam weet wat je moet doen, welke houding je moet aannemen. Je lichaam zoekt vanzelf de perfecte houding. Ik help de vader om zijn rol bij de bevalling te vervullen. Tijdens de hele bevalling is het goed om contact met de baby te blijven houden. Je doet het immers samen. Als Doula focus ik ook op het kind. Ik werkte een periode in Frankrijk en daar mocht ik soms niet in de verloskamer aanwezig zijn. Dan focuste ik in de gang op het kind.”

Franse opleiding“Ik wilde aanvankelijk verloskundige worden, maar zag op tegen de lange studie. Ik heb een vrij avontuurlijk leven geleid en veel gereisd. In Bolivia, werkte ik bij verschillende ontwikkelingshulpprojecten en later vestigde ik me met man en zoontje in een oude pastorie in een klein dorp in Zuid Frankrijk. Heel toevallig kwam ik daar in aanraking met een Doulaopleiding. Het was een dure opleiding in Toulouse, die ik aanvankelijk niet kon betalen. Maar ik was vastbesloten en overtuigd, dat dit was wat ik wilde worden. Ik schreef brieven aan een grote kring familie en vrienden en haalde exact het benodigde bedrag op. Het was mijn eerste ervaring met crowdfunding. De opleiding leerde me naast kennis over de fysiologie van zwangerschap en bevalling ook hoe je achter angsten kan komen en hoe je mensen daarin kan begeleiden. De opleiding was deels gebaseerd op Ayurveda en Chinese geneeswijzen. Toen ik tijdelijk terug was in Zutphen ontmoette ik daar Hester Appelman, Minna Sangi en Nienke Stoop. Hun plannen sloten zozeer aan bij mijn idealen dat ik in de omgeving van Zutphen wilde blijven en mijn praktijk hier in Almen vestigde.

Scheiding moeder en kind Mijn eigen bevalling 13 jaar geleden was allerminst een modelbevalling. Het werd een keizersnede en de baby moest na de bevalling direct naar een afdeling neonatologie. Die scheiding van mijn pasgeboren baby vond ik verschrikkelijk en ik heb ervoor gevochten om toch borstvoeding te geven. Ik stond daarin erg alleen. Bovendien was ik doodmoe van de bevalling.

Het ziekenhuis wilde me eigenlijk niet helpen om op de afdeling neonatologie te komen om mijn baby te voeden. Het lukte me, maar ik kreeg weinig steun. De kloof tussen de kraamafdeling en neonatologie was moeilijk te overbruggen. Het is ook de taak van de Doula om zulke ongewenste situaties te voorkomen en ouders te ondersteunen om op te komen voor hun belangen. Bevallen is in de afgelopen decennia steeds meer een medische aangelegenheid geworden. Daarbij is de maatschappij sterk geïndividualiseerd. Door deze ontwikkelingen staan barende vrouwen (al of niet samen met een partner) er in de praktijk vaak alleen voor. Het ondersteunende en ontspannende gezelschap van familieleden (moeders, tantes, oudere zusters), vriendinnen of buurvrouwen die met raad en daad terzijde staan, wordt meestal gemist. Dat heeft een nadelige invloed op het verloop van bevallingen. De Doula kan dit gemis opvullen met haar aanwezigheid.

Met drie andere vrouwen vorm ik nu het bestuur van De Geboortenis. Daardoor werk ik niet alleen als Doula, maar ook aan een groter ideaal van een gezonde geboortezorg. Conceptie, zwangerschap en bevalling zijn bepalend voor de toekomst van een kind. Vanuit dat besef werken we aan een betere wereld.”

Meer info: www.doulapraktijkagathe.nl

RESULTATEN DOULABEGELEIDING ▷ 50% minder keizersneden▷ 25% kortere duur van de bevalling▷ 60% minder verzoeken om een

ruggenprik▷ 40% minder gebruik van pitocin/

oxytocine (‘inleiden’)▷ 30% minder verzoeken om

pijnbestrijding

Onderzoek Marshall en Phyllis Klaus en John Kennel, VS 1993

BOEKENTIPS

• Het Doulaboek, Marshall H. Klaus, John H. Kennell, Phyllis H. Klaus

• Bevallen op eigen kracht, Wendy Schouten

Geboortenis.nl 21

22 Geboortenis.nl

Stadsplattegrond

12

5

1113

15

3

4

8

10

12

14

16

17

18

1 Dat Bolwerck, Zaadmarkt 1122 St. Walburgiskerk, Kerkhof 33 De Burgerzaal, Lange Hofstraat 4

4 Filmtheater Luxor, Houtmarkt 645 Opstappunt Fluisterboten, Rijkenhage 16 TIP (Toerisme Informatie Punt), Houtmarkt 757 De Oude Apotheek, Houtmarkt 738 Atelier Het Pakhuys, Berkelkade 159 Inntel Hotels Resort Zutphen, De Stoven 3710 Restaurant Eetlust, Oude Bornhof 55

11 Restaurant Efeze, Houtmarkt 5012 Eetcafé Uffie’s, Houtmarkt 7113 Boek & Buro, Beukerstraat 7714 Bonbonatelier Janson, Korte Hofstraat 1215 Binorm Gezondheidsspeciaalzaak, Turfstraat 616 Bengel Kindermode, Sprongstraat 317 Mom2B, Basseroord 1618 Fotografe Pascale Drent, Spiegelstraat 119 Driekant Ambachtscentrum20 Driekant Brood & Koffie21 Schmidt Medica

Van 9 mei tot 28 juni verzorgen de stadsgidsen van Stichting Arrangementen Zutphen (SAZ) bijzondere rondleidingen door Zutphen, inclusief een bezoek aan de Expositie BIRTH DAY. Voor reserveringen en meer informatie: www.stadswandeling-zutphen.nl

9

6719

20

21

Geboortenis.nl 23

ACTIVITEITEN Zutphen BevaltActiviteitenprogramma voor (aanstaande) Vaders, Moeders, Opa’s, Oma’s en Professionals uit de (geboorte) Zorg

Foto-expositie BIRTH DAY gaat samen met een groot aantal activiteiten onder de noemer “Zutphen Bevalt”.

KALENDER MEI8 mei | 19:30 uurFeestelijke opening BIRTH DAY

9 mei | 11:00 uurBIRTH DAY opent haar deuren!

10 mei | 14:00-15:30 uurMoederdag Event: Vertel jouw Geboortenis. Schuif aan in de St. Walburgiskerk bij de Geboorteboom BO en vertel het verhaal over jouw geboorte, of die van jullie kind.

17 mei | 9:30-18:00 uurWorkshop Birth into Being door Henriette Wieldraaijer.

17 mei | 19:30 uurDe Rode Tent door Christine Derksen.

22 mei | 20:00 uurThema avond HypnoBirthing door Yvonne Baars.

23 mei | 15:00-17:00Lezing Jaap van de Wal: All you ever wanted to know about the human Embryo

28 mei | 19:30-21:00 uurThema avond “Als kinderen krijgen niet vanzelfsprekend is” door Janine Wolf en Marion van Arragon.

29 mei | 11:00-16:00 uurStemworkshop De Baby en de Tijger

29 mei | 17:00 uurFilmavond Luxor Theater - Microbirth

30 mei | 9:00-17:00 uurWorkshop Rebozo Sluitingsritueel door Christine Derksen.

30 mei | 15:00-17:00 uurZielzoekers – Zin in Zutphen.

KALENDER JUNI1 juni | ‘s avondsAlleen geboren Tweelingen: thema-avond door Marlies Meenks

5 juni | 13:00-16:00 uur (VOL!)Meet & Greet Lieve Blancquaert. Lezing en rondleiding door Lieve Blancquaert speciaal voor donateurs BIRTH DAY Crowdfunding.

5 juni | 19:30-21:00 uurLezing Lieve Blancquaert: BIRTH DAY, van idee tot expo

5 juni: | 17:00 uurFilmavond Luxor Theater - What Babies Want

6 juni | 17:00 uurBekendmaking winnaar Foto wedstrijd Madonna’s en MANdonna’s

6 juni | 9:30-17:00 uurMasterclass Fotografie “De camera als verlengstuk van jezelf” door Lieve Blancquaert.

7 juni:Moeders dag ‘Laat je raken’ voor zwangere vrouwen en hun partner. Met Brun Kuipers.

12 juni | 09:00-21:00 uurSymposium Integrale Geboortezorg “Laat je Raken”

13 juni | 9:00-17:30 uurFrom Womb to World: “Beperkende patronen verbreken” door Anna Verwaal.

16 juni | 19:30 uurDe Rode Tent door Christine Derksen.

18 juniMoeders met Ambitie – Event met Diana Koster, Suze Mc Laine Pont en Nienke Stoop.

19 juni | 10-13 uur of 14-17 uur:It’s your birthday – teken jouw Geboortenis.

19 juni | 17:00 uurFilmavond Luxor Theater: Guerilla Midwife

20 juni 2015 | 9:30-16:30 uurJeroen de Jong, de Praktijkvader – Vaderdag Event.

20 juni | 17:00 uur:Concert Janneke Moes en familie – Little Angel.

20 juni | 21:58-05:20 uur (21 juni):“Geboorte van een nieuwe dag” – Kerkennacht – Zin in Zutphen.

21 juniVaderdag!

26 juniLezing Ton van der Kroon: Het Heilig Huwelijk.

27 juni | ochtend:Ceremonie door Ton van der Kroon

27 juniBIRTH DAY De Geboortenis! & BIRTH DAY PARTY!Veiling 4 BIRTH DAY doeken!

28 juni 2015 | 11:00-16:30 uur:laatste openingsdag BIRTH DAY

Voor meer informatie en uitgebreide beschrijvingen per activiteit, ga naar www.geboortenis.nl

24 Geboortenis.nl

Heb jij last van lage rugklachten tijdens je zwangerschap?

Draag jij graag een beugel in je beha?

De unieke GelWire™ beha is gezonde keuze en

kan je prima dragen tijdens zwangerschap

en voedingsperiode.

Want de fl exibele, zachte beugel gemaakt van gel prikt niet, voelt comfortabel aan, vormt zich iedere keer opnieuw naar jouw lichaam en groeit tijdens de

zwangerschap met je mee.

De cups zijn eenvoudig geheel te openen

om borstvoeding te geven.

Een goede ondersteunende buikband vermindert je klachten of lost deze zelfs op. Omdat de buikband het gewicht van je buik zachtjes uit je bekken lift, zal je rug zich ontspannen.

Voor iedere situatie hebben we de juiste buikband, met lichte of juist volle ondersteuning, net wat bij jou past.

Kijk op www.carriwell.nl voor onze gehele collectie en onze verkooppunten.

Zeker als je zwanger bent kun je wel wat extra magnesium gebruiken. Zechsal biedt de meest effectieve en

aangename manier van suppletie. Het wordt namelijk opgenomen

via de huid.

Het lichaamseigen magnesiumchloride van Zechsal is puur natuur. Het is 250 miljoen jaar oud en komt van 1600 meter

diepte. Zechsal verpakt haar producten vlakbij de bron.Door de opname via de huid komt het magnesium meer direct waar het moet zijn, in onze cellen. Zo merk je direct effect bij kramp of rusteloze benen. Bovendien wordt het maag darm

kanaal ontzien, waardoor bijwerkingen bij orale suppletie als diarree niet of in veel mindere mate voorkomen. Ook kun je je eigen dosering bepalen en heeft het inmasseren met de

magnesiumolie of een voetenbad met de magnesiumkristallen een weldadig ontspannen effect. Belangrijk is ook dat het extra magnesium de ontwikkeling en groei van de foetus bevordert.

Wil je meer weten over Zechsal kijk dan eens op www.zechsal.eu Voor vragen kun je ons

ook altijd bellen 0598 - 626 810.Zechsal biedt natuurlijke hulp

bij z wangerschap

Geboortenis.nl 25

WorldGrannyOma worden brengt herinneringen en verbindt je ook met andere oma’s op de wereld. Gerda: “Ik liep die eerste weken 24 uur per dag met een grote grijns op mijn gezicht. Maar er kwam ook een moment waarop ik mezelf een halt toeriep. Ik mag dan een blije aanstaande oma zijn. Er zijn heel wat oma’s in de wereld die minder blij zijn met de komst van een kleinkind. Zij moeten opnieuw de moederrol vervullen omdat hun dochter HIV heeft of andere grote problemen.” Gerda is adviseur/ambassadeur van WorldGranny een organisatie die zich inzet voor de verbetering van de leefsituatie van oudere vrouwen en hun families in ontwikkelingslanden. Ze richtte de Stichting Wiesje op om geld in te zamelen voor mensen met dementie in Suriname. Maar ondanks

Hoe geboorterituelen

generaties verbinden

Dolgelukkig, maar ook vol weemoed schreef Gerda Havertong een boek over oma-zijn en moederschap

Twee stralende Surinaamse dames,

moeder en dochter, zitten samen in een

restaurant. Aan haar klaterende lach

herken je actrice en zangeres Gerda

Havertong. Ze zitten aan een coupe

kokosijs, als dochter Zuléma haar

moeder een goudkleurig pakje met een

grote rode strik toeschuift. Gerda maakt

het pakje voorzichtig open en vindt een

tandenborstelstrip met daarin een dun

kartonnen staafje. Het ding is halverwege

roze gekleurd. Een zwangerschapstest!

Gerda verslikt zich in haar kokosijs en

voelt meteen: “Dit ga ik aan de hele

wereld vertellen. Ik krijg een kleinkind.”

Helaas het moet nog even geheim

blijven. Pas na acht weken mag het de

wereld in. In die weken rijpt het plan om

er een boek over te schrijven. De titel is

er al: ‘Ik word oma’.

26 Geboortenis.nl

het besef van de ongelijke verdeling van welvaart en geluk, overheerst een enorme blijdschap en trots om haar dochter die met haar man zo bewust kiest voor het ouderschap. “ Ze wilden geen test doen, hadden geen behoefte om te weten of het een jongetje of meisje was, hun kind was doodgewoon welkom. Laat het wonder een wonder wezen. Dat vind ik zo mooi!”

Dichter bij de natuur“Hoe ik zelf ben bevallen heb ik van a tot z opgeschreven in Zuléma’s babyboek. Het was geen gemakkelijke bevalling. Het duurde 33 1/2 uur. Er was een periode in Zuléma’s leven waarin ze twijfelde of ze het moederschap wel aan zou kunnen. Daarom was ik extra blij dat ze het nu zo onvoorwaardelijk aandurfde. Ons contact is hecht. We bellen elkaar dagelijks, gaan vaak iets gezelligs samen doen en een keer per jaar samen op vakantie. Het contact met haar man is ook heel goed. Ik weet nog dat ik in de eerste maanden van mijn zwangerschap van Zuléma niets liever at dan suikerriet. Nu moet ik er niets meer van hebben, maar Zuléma is er dol op. De eerste weken van de zwangerschap noemen Surinamers de ‘zwijgweken’. Je mag nog geen cadeautjes kopen, omdat de foetus zich ongestoord moet kunnen ontwikkelen. Het wereldse moet hem of haar zo lang mogelijk bespaard blijven. Na die zwijgweken kunnen Surinamers eindeloos praten over de vorm van de buik

en wat dat betekent. We praten, sussen, zingen en maken voortdurend contact met het ongeboren kind. Dat is voor ons vanzelfsprekend. Hier in Nederland maken we overal een dingetje van met een boek en cursussen. Wij staan dichter bij de natuur en hebben veel oeroude rituelen rond zwangerschap en geboorte. Ik hou daar graag aan vast.”

Het ei-ritueel“Neem het ei-ritueel. Rond de achtste maand, zoek je een mooi gevormd kippenei een spreek je de baby in de buik toe, door met een rauw ei over de buik van de moeder te wrijven. Ook ik heb dat gedaan bij mijn dochter en alle bovennatuurlijke krachten aangeroepen voor hulp. Ik verzocht dat alles net zo soepel mag verlopen als de gladheid van eiwit en dooier. Dat moeder en kind op natuurlijke wijze gescheiden mogen worden van placenta en navelstreng. Dat dit nieuwe mensje begeleid mag worden door de Allerhoogste en dat alle bovennatuurlijke krachten, helpers die zich om ons heen bewegen en waar wij geen weet van hebben, dit kind goedgezind zullen zijn. Alle overleden wederzijdse familie, vooral opa Robert, mijn vorige echtgenoot, die overleed toen Zuléma veertien was, verzocht ik om dit mensje zoveel mogelijk te begeleiden en een goede levensreis te wensen. Ik vertelde de baby dat we niet ongeduldig, maar verlangend naar haar of zijn komst uitzien. Het ei is daarna hard gekookt en door de aanstaande ouders opgegeten. Als teken van innerlijke verbintenis.” Gerda barst na dit verhaal in lachen uit. “Het gevolg is dat mijn lieve kleindochter nu geen eieren lust. Alleen al van de geur, wordt ze misselijk. Misschien als ik haar later als ze ouder is over het ritueel vertel, zal zij zich erover heen kunnen zetten. Ach ja, ik hoop dat ik haar nog heel lang mee mag maken.”

Oudejaarsbad“Zuléma nam me mee naar haar zwangerschaps-yogales. Het was de bedoeling dat partners mee zouden gaan, maar Albert was verhinderd en ik mocht zijn plaats innemen. Ik was die avond doodmoe en al snel lag ik te snurken op het yogamatje. Mijn dochter

De kleinkinderen van Gerda, Maiza van 2009 (foto boven) en Myron van 2013 (foto onder)

Geboortenis.nl 27

moest verschrikkelijk lachen, maar de docente was minder blij met me. Zuléma nam me ook mee naar een demonstratiemiddag over bevallen in water. Ik weet van bevallen op je hurken, op je zij of je rug maar niet in water. De demonstratievideo was zeer overtuigend. Ook voor Zuléma en haar Albert. Voorlopig houd ik me echter vast aan andere badrituelen, zoals het oudejaarsbad. Tijdens de jaarwisseling logeerde ik met mijn man, dochter en schoonzoon in een hotel in Dubai. Van huis had ik alle ingrediënten meegenomen voor een Owruyari Wasi (oudejaarsbad). Het is een Surinaams badritueel, dat nog specialer is bij een aanstaande geboorte. In de grootste pan maakte ik het oudejaarsbad klaar. De geur verspreidde zich door het hele appartement. De aanstaande ouders stonden klaar in het ligbad, Albert in zwembroek. Met een mok (helaas vergat ik de kalebas) plensde ik het geurende water over de volle strakke buik van mijn dochter en over hen heen, terwijl ik verzoeken om hulp en steun richtte aan de Allerhoogste en beider voorouders. Ik zag wel dat ze hun lachen moesten inhouden, maar ik liet me niet van de wijs brengen.”

ZiekenhuisOndanks alle bezweringen, en de zwangerschapsyoga ging de bevalling van Zuléma niet zoals ze had gehoopt. Nadat ze de eerste weeën had opgevangen in een bad in de babykamer, moest ze halsoverkop naar het ziekenhuis vanwege meconium in het vruchtwater, wat betekent dat het baby’tje het benauwd had gekregen. Gerda: “Dat was echt een tegenvaller voor Zuléma, maar ze zette zich er dapper overheen. In de kraamsuite in het ziekenhuis werkten moeder en kind ondanks alle pijn stug door, terwijl ik net als mijn moeder bij míjn bevalling haar met een waaier koelte toewaaide. Dat is alles wat je kunt doen. Op een bepaald moment begon de verloskundige over een keizersnede, maar Zuléma reageerde vastberaden: ‘Beslist niet, nu maak ik het zelf af.’ Kort daarop kwam de baby ter wereld met drie persweeën. Toen Zuléma zag dat het een meisje was zei ze: ‘ We noemen haar Maïza Wirzaï.’ Maïza is afgeleid van Mamaïza en betekent Moeder Aarde. Wirzaï betekent: ‘ Ik mag er zijn’.”

De namen van haar kleindochter ontroerden Gerda diep. Wirzaï is de naam van Zuléma’s zusje dat met zeven maanden dood werd geboren. Mamaïze is dé hit in Gerda’s zangcarriëre geschreven door de overleden kunstschilder en liedjesschrijver Armand Baag.

KraamrituelenThuisgekomen na de bevalling wordt het tijd voor nieuwe rituelen, de Faya Watra, hete kruidenbaden volgens Surinaams recept. Gerda’s zus heeft de benodigde verse kruiden meegenomen uit Suriname. Eigenlijk moet het in een metalen bekken, maar na veel zoeken neemt Gerda genoegen met een zwarte speciebak. Het mag volgens de traditie in ieder geval niet in een standaardbad in de badkamer. Alleen de kraamvrouw mag er gebruik van maken. “Het is een heel gedoe hoor,”vertelt Gerda. Het water moet kokend heet zijn als je het op de kruiden giet. Je moet erin gaan zitten als het niet te heet en niet te koud is, zodat de vagina wordt geweekt en alles weer samentrekt.” Naast Faya Watra is het in Suriname de gewoonte dat kraamvrouwen Bita drinken. Je stelt Bita samen uit verschillende kruiden. Je drinkt het drie keer per dag en het voorkomt buikkrampen bij moeder en kind. Dit zijn nog maar een paar van de rituelen bedoeld voor de vitaliteit van moeder en kind. Van Gerda krijgt Maïza nog een gouden Ograi –Pina (gouden speld met zwarte kraal/granaat) als afweer tegen het boze oog. Dagelijks krijgt ze die opgespeld. Verder zorgt oma voor blauwsel in haar okseltjes, billengleuf en onder haar voetjes als afweer tegen het boze oog. “Zo’n jonge open geest is daar nog niet tegen bestand.”Als Gerda haar dochter Maïza ziet voeden wordt ze overweldigd door herinneringen. Ze ziet zichzelf Zuléma voeden. Zal Maïza de tradities voortzetten?

Boek: Ik word oma, Gerda Havertong, uitgeverij Thomas Rap 2010

‘We praten, sussen, zingen en maken

voortdurend contact met het ongeboren kind’

28 Geboortenis.nl

24/7 webshoppen: f4k.nl

“Zo veel keus & service,

daar word je wél vrolijk van

!”

Zwanger? Tijd te laten zien hoe mooi je bent!

Mom2B & K!ddspositiekleding & kindermode speciaalzaak

Mom2B is gespecialiseerd in hippe, stijlvolle en trendy mode die tijdens maar ook na de zwangerschap gedra-gen kan worden. Wij helpen je graag aan een outfit die niet alleen mooi staat, maar ook bij je voortdurend veranderende lichaam past.

Mom2B biedt altijd de nieuwste collecties van Love-2Wait, Mama-Licious, Queen Mum en Noppies. Van soepel vallende jurkjes en strakke tops tot stoere jeans maar ook comfortabele bodyfashion. Leuke accessoi-res maken het geheel compleet. Optimale uitstraling en comfort gegarandeerd!

K!dds | fashion for kidsMet een aparte etage van ruim 150m2 bieden we een ruim aanbod kindermode van newborn tot tiener. Onze merken waaronder Z8, Noppies, Name-it, Tumble ‘n Dry, Lckr, Rags, Lovestation22, Petrol Industries, Geisha, June-D, Drystone, Quapi en Outfitters Nation vind je ook in onze overzichtelijke webshop www.f4k.nl

Parkeren kan voor de deur en het NS station is op zicht-afstand. Wil je alvast een voorproefje kijk dan eens op onze websites; mom2b.nl of f4k.nl

Basseroord 16 Zutphen | t.(0575) 545 855 | info@mom2b.nl

Geboortenis.nl 29

Het kon helaas niet anders, want er was een medische indicatie. Dat is jammer want een natuurlijke bevalling is veel moeilijker te realiseren in een ziekenhuis. Ik heb veel ziekenhuiservaring als obstetrieverpleegkundige. Toch kan ik me als buitenstaander niet met het ziekenhuisbeleid bemoeien. Ik probeer dan wel interventies wat langer tegen te houden en de vrouw af en toe voor een wandelingetje mee te nemen naar het toilet. We doen dan een beetje bellydancing, om de baby in een betere positie te krijgen. Uiteindelijk is het me deze keer niet gelukt om een interventie tegen te houden. De moeder en de baby deden het goed, maar het ging na verloop van acht uur niet snel genoeg volgens de verloskundige. De moeder kreeg in de persfase een weeën-opwekker, oxytocine, toegediend, waardoor de hartslag van het kindje direct omlaag ging en er besloten werd tot een spoedverlossing met een vacuümpomp. Met meer geduld had het anders gekund. De vrouw had nog twee uur op eigen kracht kunnen persen, maar het was druk op de afdeling en er kwam een dienstwisseling aan. Dat soort dingen speelt mee in een ziekenhuis. Het werd een pijnlijke bevalling voor de baby. De metalen vacuümpomp ging niet meteen los en bleef nog een tijdje op het hoofdje van de baby vast zitten. Gelukkig kreeg de baby wel direct een Paracetamol zetpil. Straks ga ik nog

Weet jij hoe je

ter wereld kwam?

Meer aandacht voor conceptie, zwangerschap en bevalling. Daar ligt volgens Anna Verwaal het begin van een bewuster en gelukkiger leven.

even terug om zowel de baby als de moeder te vertellen dat ze het goed gedaan hebben. Het is zo belangrijk dat beiden beseffen dat ze niet gefaald hebben!”

Unieke geboortecultuurDe conceptie, de zwangerschap en de bevalling zijn bepalend voor je leven. Het is Anna’s overtuiging en missie, gestoeld op ervaring en wetenschappelijk onderzoek. “Ik haalde in Nederland mijn verpleegstersdiploma, in het land met een unieke geboortecultuur. Daarna werkte ik enkele jaren als verpleegkundige in andere culturen als Israel, Noorwegen en Saoedi Arabië en vestigde me in 1990 in de Verenigde Staten. Dat is het andere uiterste wat betreft geboortecultuur. Het is pijnlijk om te zien hoe wij hier in Nederland diezelfde kant uitgaan.

Ze is nog vol van de bevalling, die ze

de afgelopen dagen en nachten heeft

begeleid. “Kijk dit is het navelstrengetje,”

zegt ze, “daar maak ik een sieraad van.”

Het is nog niet helemaal klaar maar ik zie

al een navelstrengetje in de vorm van een

hart met een roze lint en twee belletjes.

“Zie je de bloedvaatjes erin?

Meer ziekenhuisbevallingen, meer pijnbestrijding en meer keizersneden. Door de medicalisering van het geboorteproces verliezen we veel. Hoe meer we medicaliseren hoe meer we verstoren. We hebben geen vertrouwen meer in Moeder Natuur.” Anna werkte in een ziekenhuis in Los Angeles jarenlang op verloskamers en met te vroeg geboren baby’s in couveuses, die, in plaats van met een warme baarmoeder, te maken kregen met pijnlijke handelingen van verpleegsters en artsen om hen in leven te houden. “Op het laatst ging ik met verdriet naar mijn werk.” Ze koos voor een baan als wijkverpleegkundige in de moeder- en kindzorg. Daarnaast volgde ze een doula-opleiding omdat ze in een vroeger stadium moeders wilde voorbereiden op de geboorte en het moederschap. Zo zou je veel geboortetrauma’s kunnen voorkomen. Al snel was zij de docent en groeide bij haar de overtuiging dat zwangerschap en geboorte meer aandacht verdienen in

de maatschappij. Toen zij zich aansloot bij APPPAH, the Association of Pre- and Perinatal Psychology and Health, (www.birthpsychology.com) leerde ze dat onderzoek haar vermoedens bevestigde. De piepkleine baby die haar vinger vastklemde in de couveuse zou zijn leven lang moeite hebben met intimiteit en de glazen wanden overeind houden. Deze te vroeg geboren kinderen hebben dezelfde symptomen en problemen in het leven. Net zoals andere invloeden, angsten en gebeurtenissen tijdens conceptie, zwangerschap en de geboorte doorwerken in het leven van de nieuwe generatie. Wie zich daarvan bewust is kan er overigens middels therapie wel iets aan doen.

Herhaling Sinds 1998 werkt Anna vanuit haar eigen bedrijf. Ze begeleidt nog af en toe bevallingen, geeft veel lezingen en workshops over de hele wereld en legt zich steeds meer toe op therapeutische sessies via skype, waarbij ze verbanden legt tussen emotionele en relationele problemen en geboortetrauma’s. “Het is van groot belang dat we gaan zien hoezeer we in herhaling vallen in het leven en pas als we dat beseffen kunnen we dat

“Elk jaar opnieuw vieren

we onze geboorte.

Zo belangrijk is die dus”

30 Geboortenis.nl

Geboortenis.nl 31

doorbreken. De bevalling die ik begeleidde illustreert dat eigenlijk heel goed. Deze vrouw vertelde dat ze bang was dat de borstvoeding niet zou lukken. Ik vroeg me af waar dat vandaan kwam en, toen haar moeder langs kwam, vroeg ik haar naar de geboorte van haar dochter en het al of niet slagen van de borstvoeding. Het bleek een tangbevalling te zijn. Het kindje huilde verschrikkelijk en weigerde de borst. Logisch, want het baby’tje had pijn en kon geen druk op het hoofdje aan. Vandaar de angst van de dochter dat de borstvoeding ook niet zou lukken. Toentertijd dacht men dat de baby buikkrampjes had en dacht men niet aan de hoofdpijn door het plaatsen van de tang. Helaas herhaalde de geschiedenis zich, maar in dit geval weet je, dat het kindje een pijnlijk hoofdje heeft en dat de borstvoeding toch met geduld een kans moet krijgen.” Als Anna de foto’s laat zien van een andere tangbevalling grijp ik naar mijn hoofd. Anna kijkt me vragend aan en ik vertel haar dat ik een migrainepatiënt ben en besef dat ik ook ooit verlost ben met de tang. Zou het werkelijk…… Anna knikt bevestigend en raadt mij cranosacrale therapie aan.

AvontuurAnna is een vrouw met een missie in het leven. Ze kan boeiend vertellen en het publiek hangt aan haar lippen tijdens haar lezingen. Kijk maar eens op internet naar een van haar TED talks: http://tedxtalks.ted.com/video/From-Womb-to-World-Anna-Verwaal. Haar koffer staat alweer gepakt om af te reizen naar Engeland voor een aantal workshops aan verloskundigen. Slovenië, België, Engeland, Noorwegen, India en Alaska staan in 2015 op haar programma. Gelukkig ook Zutphen op 12 en 13 juni. Ze begeleidde beroemde filmsterren en Arabische prinsessen bij bevallingen, maar volgt ook haar hart om thuislozen te helpen en doet niets liever dan voorlichting geven over het belang van optimale zorg voor zwangere vrouwen. Ze leidt een reizend bestaan en daarin past geen man of kind. Er was een tijd lang een kapitein op de grote vaart in haar leven. Ze reisde af en toe met hem mee. Dat paste in haar avontuurlijke bestaan. Ze heeft een duidelijk doel in haar leven en geniet van de locaties waar ze verblijft. Soms is het eenvoudig en landelijk zoals de laatste vijf weken in een bungalowpark in het Overijsselse Luttenberg, dan is het superdelux op een landgoed in Oregon. Het liefst is ze buiten in de vrije natuur.

Meer over Anna Verwaal: www.fromwombtoworld.com

Dat onze producten 100% biologisch zijn isvoor ons de normaalste zaak van de wereld

Driekant AmbachtscentrumLange Hofstraat 23-257201 HT Zutphen

Al onze productenzijn 100% biologisch.

NL-BIO-01

Lijmerij 237202 AZ Zutphen

Driekant ‘TO GO’(achter NS-station)

T 0575-515142info@driekant.nlwww.driekant.nl

100%biologisch100%biologisch

GRATIS

2e KOPJE KOFFIETijdens de expositieperiode

van BIRTH DAY

(8 mei t/m 28 juni 2015)

13 juni | 9:00-17:30 uurLezing door Anna Verwaal: From Womb to World: “Beperkende patronen verbreken”Meer info: www.geboortenis.nl

Kendall verkoelend Kraamverband. Vouw het dubbel en het verband koelt af naar ± 6.5oC. Geeft direct pijnverlichting,

voorkomt zwellingen en absorbeert.De opblaasbare CUB geeft je de mogelijkheid

om makkelijk van houding te wisselen en vervangt de baarkruk. Ook is de CUB al tijdens de zwangerschap te gebruiken.

Meer informatie: www.prettymum.nltel: 020 - 7720107 • info@prettymum.nl

Uit onderzoek blijkt dat rechtop bevallen meer ruimte geeft in je bekken en het risico

verkleint op een knip.

Geboortenis.nl 33

Schrijf de dingen op die je vantevoren kunt controleren en laat de rest los Dingen waar je van te voren controle over hebt zijn, je zorgverlener en de communicatie met haar, de locatie van geboorte, of je wel of geen doula wilt en wat je allemaal wilt weten over de geboorte. Waar je geen invloed op hebt is bijvoorbeeld de datum waarop je gaat bevallen, de manier waarop de geboorte start, de lengte van je bevalling en hoe je lichaam en baby zullen reageren. Stel je open voor het onvoorspelbare en blijf flexibel.

Hou het simpel, duidelijk en kort Wanneer je gaat bevallen in het ziekenhuis of als er thuis een andere verloskundige komt, die niet van te voren je geboortewensen heeft doorgelezen, is er vaak geen tijd om je geboortewens letter voor letter door te lezen. Je geboortewens zou idealiter op één A4-tje moeten passen. Neem je geboortewens ook door met je partner, verloskundige(n) en doula. Zij kunnen tijdens de bevalling zorg dragen dat er zoveel mogelijk aan je wensen wordt tegemoet gekomen.

Wees realistisch. Kijk van te voren in het ziekenhuis waar je (eventueel) heen zou gaan en vraag naar hun protocol. Wat zijn de mogelijkheden? Kun je daar in bad of onder de douche. Hebben ze een baarkruk en een geboortebal? Wanneer mag je vrij bewegen en wanneer raden ze aan om aan de monitor te blijven?

Leer omgaan met tegenslag. We kunnen ons heel goed voorbereiden op een geboorte, er is altijd een moment dat je even het gevoel hebt dat je het niet meer aankunt en/of wilt. Hier kun je van te voren leren mee om te gaan. Praat erover met je verloskundige en doula en kijk zelf ook hoe je met andere tegenslagen omgaat. Waar heb je op zo’n moment de meeste steun aan? Wil je dan even een arm om je heen of wil je je juist even helemaal terug trekken en op jezelf zijn om beter te kunnen voelen wat je nodig hebt? Het loont om jezelf hierin goed te leren kennen zodat je het kan vertellen aan de mensen die je straks gaan ondersteunen.

Wees niet bang voor de pijn, maar wees wel realistisch dat het een beproeving is voor je lichaam en geest. Er zijn vrouwen die geen pijn ervaren, er zijn vrouwen die pijn ervaren en er zijn vrouwen die de geboorte als extatisch ervaren. Iedere vrouw is anders, iedere ervaring uniek. Dit is juist het mooie aan ons mens zijn. Het is ons unieke verhaal waarin wij de hoofdrol spelen. Om jezelf goed voor te kunnen bereiden is het dus van belang om elke verwachting los te laten. De negatieve verwachtingen EN de positieve verwachtingen. Beiden leveren je meestal niets op dan een teleurstelling. In plaats van angst kunnen we ook kiezen voor vertrouwen. Als we dit werkelijk doen en JA kunnen zeggen tegen wat er ook op ons pad komt, kunnen we onszelf overstijgen.

Tot slot: een doula kan je helpen met het realistisch en helder formuleren van je geboorteplan. Meer informatie vind je op de website van de NBVD (beroepsvereniging doulas): www.nbvd.nl

Tekst: Hester Appelman

Wat zijn je wensen voor je bevalling?

Schrijf ze op in een geboorteplanHet opschrijven van je geboortewensen in een geboorteplan kan je helpen je wensen, verwachtingen en vragen op een rij te zetten. Het is ook een mooie aanleiding om deze te bespreken met je partner, verloskundige, doula en of gynaecoloog. Het zorgt ervoor dat je tegen de tijd van de bevalling goed geïnformeerd bent en je minder snel voor verrassingen komt te staan. Bovendien is het tijdens de geboorte een hulpmiddel in de communicatie met je vroedvrouw (verloskundige) of gyneacologoog. In het ziekenhuis, maar ook als je thuis bevalt, zijn ze er meestal blij mee als een vrouw en haar partner zich goed voorbereiden op de geboorte en op de hoogte zijn van mogelijke ingrepen en hun voor en nadelen. Het geeft ook een houvast als de dingen anders lopen dan je had gedacht. Je moet er wel voor waken dat het schrijven van je geboortewensen tot onrealistische en hoge verwachtingen leidt. Daarom wat tips:

54

1

32

34 Geboortenis.nl

Toch valt wel grofweg te berekenen, hoeveel kinderen Roger Sassen op de wereld heeft geholpen. Misschien wel 2000. Het is weliswaar zijn vak om hoog risico-bevallingen, kunstverlossingen en keizersneden uit te voeren, toch is Sassen een groot voorstander van de natuurlijke bevalling. “Gelukkig heeft de tendens om de bevalling te medicaliseren zijn dieptepunt wel bereikt,” stelt hij. “Er is steeds meer vraag vanuit de zwangere vrouwen zelf om de bevalling zo natuurlijk mogelijk te laten verlopen. De Geboortenis biedt daartoe de ondersteuning en zorg.” Ook al is hij zo goed als gepensioneerd, toch volgt hij vooral bijscholingen op het

Alleen ingrijpen als

het echt moet

Als je 31 jaar werkt als gynaecoloog in het Zutphense ziekenhuis, hoeveel bevallingen heb je dan wel niet ‘gedaan’? “Geen enkele,” antwoordt Roger Sassen. “Ik heb slechts een hulpverlenende rol. Je kunt zeggen dat de vrouw de bevalling ‘doet’, maar dat klopt ook niet helemaal. Het gebeurt.”

gebied van samenwerking tussen eerste en tweede lijn in de verloskunde, verloskundige en gynaecoloog. In Zutphen is er een sterke ambitie om deze beide werelden dichter bij elkaar te brengen. “Het zijn nu nog te veel verschillende culturen en er moet meer verbinding komen. Het ziekenhuis werkt in hoge mate vanuit risico-inventarisatie en daarop afgestemde protocollen. Bepaalde categorieën hogere risico bevallingen moeten vervolgens protocollair in het ziekenhuis bevallen. Een ziekenhuisbevalling is toch enigszins technisch door de aanwezigheid van bewakingsapparatuur en er is iets minder aandacht voor het individuele natuurlijke proces. Aan de andere kant vormt het afwijken van protocollen in de eerste lijn weer het gevaar dat risico’s worden onderschat. Maar in het ziekenhuis moeten we echt opletten, dat de schoonheid van het fysiologische proces niet uit het oog verloren wordt. ”

BoeddhismeOnlangs was hij nog op een symposium waar cardioloog Pim van Lommel een lezing hield over de bijna-doodervaring. Hij is internationaal bekend geworden door zijn onderzoek naar bijna-doodervaringen tijdens reanimatie voor een hartstilstand. “Zo’n bijna-doodervaring vertoont gelijkenis met de ervaring van een baby die wordt geboren: de tunnel en het licht aan het eind daarvan. “Eigenlijk vind ik het jammer dat hij het nodig vindt om daar een wetenschappelijke verklaring voor te vinden. Laat het mysterie het mysterie blijven,” meent Sassen. “ Reïncarnatie? Daar zul je nooit rationele bewijzen voor kunnen vinden. Volgens het Boeddhisme worden we steeds opnieuw geboren. Na onze dood keren we als een druppel terug in de oceaan. Houdt die druppel wel bewustzijn, een eigen entiteit? Het blijft een mysterie.” Roger Sassen mediteert dagelijks en verdiept zich in het Zenboeddhisme, maar heeft niet de behoefte om zijn geloofsbeleving zo concreet uit te dragen binnen zijn werkomgeving als gynaecoloog. “Je moet er juist geen dogma’s van maken.” Zijn hang naar het Boeddhisme verklaart wel zijn brede interesse, die verder gaat dan de reguliere geneeskunde. Zojuist

Geboortenis.nl 35

heeft hij het boek van de Zutphense Anna Korteweg, “Vrije geboorte”, gelezen. “Ze is wel erg anti-ziekenhuis, concludeer ik daar uit. Ik zou wel eens een gesprek hierover met haar willen hebben.”

Roger en Hélène Sassen hebben samen vier kinderen, drie meisjes en een jongen, en vijf kleinkinderen. Als eerste hebben ze een dochter gekregen, geboren per keizersnede, die enkele dagen na de geboorte is overleden. Na deze keizersnede volgden vier natuurlijke bevallingen, drie in het ziekenhuis. De vierde is thuis thuis geboren, terwijl het eigenlijk na een keizersnede altijd in het ziekenhuis moet gebeuren. Zo staat het in het protocol. “Ik sta daar ook volledig achter, omdat er altijd een risico is dat het litteken van de keizersnede scheurt. Als excuus voor de thuisbevalling voer ik aan dat er wel een gynaecoloog aanwezig was bij de geboorte van mijn vierde kind.”

Gentle sectio“Ik ben niet tegen een ruggenprik, maar vind het wel jammer dat nu bijna een kwart van de vrouwen om pijnstilling vraagt. Ik heb geleerd dat pijn bij de bevalling vaak te maken heeft met verzet tegen de pijn. Je hebt een mindset nodig om mee te bewegen met de pijn. Angst heeft een averechts effect. Het is bewezen, dat ondersteuning van een doula helpt bij het wegnemen van angst en dus ook zorgt voor minder vraag naar pijnstilling. Dat is mooi, maar ik vrees dat zo’n bevalling niet weggelegd is voor de gewone vrouw. De arbeidsintensieve begeleiding zal nooit helemaal vergoed kunnen worden door de zorgverzekeraar en zal een persoonlijke keuze blijven. Nog meer dan voor de verloskundige geldt voor de doula dat ze veel aandacht

‘Laat het mysterie het

mysterie blijven’

kan geven voor de beleving van de geboorte. Maar ook in het ziekenhuis groeit het besef dat continue één op één begeleiding het geboorteproces gunstig beïnvloedt. Die continue begeleiding op de verloskamer is in handen van verloskundigen en verpleegkundigen en niet het werk van de gynaecoloog. Die is op afroep aanwezig als het nodig is.” Toch stelt Sassen dat ook een gynaecoloog in de verloskunde de handen op de rug moet houden. “Je moet je altijd afvragen of het wel beter zal gaan als je ingrijpt.” Als het niet anders kan moet je ingrijpen met een kunstverlossing of keizersnede. Steeds meer passen we in het ziekenhuis de ‘gentle sectio’methode toe. Er is gedempt licht en zo men wil muziek en als het hoofdje naar buiten komt wordt het schermpje verwijderd en wordt het kind heel langzaam geboren, zodat de baarmoeder toch zijn werk kan doen. De moeder krijgt de baby direct in haar armen aangereikt.”

Warm welkomHet gesprek vindt plaats in de lommerrijke tuin van het charmante huis van de familie Sassen. Alles wijst op de groene vingers van Hélène Sassen, die haar bedrijf De Bloemerij aan huis heeft. In de tuin is weer een zandbak terug, nu er vijf kleinkinderen zijn geboren. “Het is een wonderbaarlijke ervaring als je je dochter moeder ziet zijn,” vertelt Sassen. “Alle drie zijn ze natuurlijk bevallen onder begeleiding van een verloskundige.” Niet thuis, omdat je in hun woonplaats, hartje Amsterdam, te maken kan hebben met een overvol ziekenhuis, waar je niet op het laatste moment wil aansluiten in de rij. Gelukkig is dat in Zutphen wel anders. Sassen is verknocht aan Zutphen, waar zijn kinderen naar de Vrije school gingen. Hij is zeker geen antroposoof en had destijds ook wel eens kritiek op de school, maar de creatieve sfeer heeft hij als heel positief ervaren. Hij sympathiseert met Stichting De Geboortenis en maakt zeker tijd voor het festival en de expo BIRTH DAY. “Ik heb geen bewijs nodig voor het effect van de geboortebegeleiding van De Geboortenis. Het gaat mij om de warme manier, waarmee een kind wordt verwelkomd op deze wereld.”

36 Geboortenis.nl

Hilde van Wageningen geeft al zes jaar zwangerschapsyoga op een prachtige plek in Zutphen, het Middenhuis in Leesten. Veel zwangeren en hun partners hebben de weg er naar toe al gevonden. Het is begin april om half negen ’s avonds als de deelneemsters van de dinsdagavondcursus via het smalle pad door de tuin het ronde huis binnenkomen. Het is al bijna donker, maar de romantische verlichting in de tuin wijst de weg. Zes vrouwen met mooie ronde buiken, de één nog wat groter dan de andere, trekken hun schoenen uit en zoeken een plekje in de zaal. Het is geen straf om te gaan liggen op het yogamatje met daarop nog een dik tuinstoelkussen. Je ligt lekker en je kijkt ook nog eens naar de fraaie papieren lampen van de Zutphense kunstenares Luitgard Schultz.

Van de zes deelneemsters zijn er drie nieuw. Ze hebben niet of nauwelijks eerder aan yoga gedaan, maar dat is Hilde gewend. “De meeste vrouwen die hier komen zijn onbekend met yoga. Dat is prima. Het mooiste is als ze starten rond de zestiende, zeventiende week van de zwangerschap en ook thuis dagelijks tien minuten oefenen met de ademhaling.” Hilde is een praktische lerares. “Mijn lessen zijn nuchter en realistisch.” Dat klopt al direct bij aanvang van de les. Bij de eerste oefening gaat het om de bekkenbodemspieren. Het is een belangrijke oefening, omdat ontspanning in de bekkenbodem de bevalling makkelijker maakt. Je leert die spieren aan te spannen en ontspannen. “Denk maar dat je nodig moet plassen en er is geen wc in de buurt,”aldus Hilde. “Of als het om de spieren van de anus draait, hou je een windje tegen. De spieren rond de vagina zijn ook gemakkelijk aan te spannen, als je denkt aan een tampon. Je trekt aan het touwtje maar houdt de tampon nog even vast.” Het is een hele aardse benadering, er komt geen spiritueel woord aan te pas. De nadruk in de les ligt op het doen van oefeningen en ontspannen. Overigens vraagt het behoorlijk wat concentratie om bewust met je ademhaling bezig te zijn.

Aanspannen en ontspannen ter

voorbereiding op de bevalling

Maar het is volgens deelneemster Adriana heel erg de moeite waard. Ze is 24 weken zwanger van haar tweede kind. Ze was er ook bij de zwangerschap van haar eerste en haar echtgenoot ging elke keer mee naar de maandelijkse partnerles. “Het heeft me echt goed geholpen,” vertelt ze. “Ik ben nu zelfs eerder begonnen, omdat ik merk dat je bij een tweede kind minder aandacht hebt voor je zwangerschap en het kindje in je buik. Daarom vind ik het nu extra belangrijk. Het is echt tijd voor jezelf.” Hilde is blij met de deelnemers die bij een tweede zwangerschap terugkomen. “Deze moeders én vaders geven tips aan de nieuwkomers en spreken uit ervaring. Dat is met name ook voor de aanwezige

mannen heel prettig.” Deze zwangerschapsyoga heeft weinig van een gymnastiekles. De oefeningen hebben een rustgevend effect. “Voel je bekken als een schaal met water, die je rustig rond wiegt,” instrueert Hilde bijvoorbeeld. Persoonlijke aandacht is er ook na de les. Aan nieuwe cursisten wordt gevraagd hoe zij de eerste les ervaren hebben. Hilde vindt het belangrijk om dit te horen van de cursisten. “Yoga is geen therapie. Maar als je iets met me wilt bespreken kan dat altijd.”

Info: www.hildevanwageningen.nl

Naast de zwangerschapsyogalessen is er ook een versneld zwangerschapsyoga traject mogelijk. Als je pas laat in de zwangerschap het gevoel krijgt dat voorbereiding op de bevalling gewenst is. Dit intensieve, individuele traject bestaat uit drie sessies van 1,5 uur en dagelijks huiswerk van 20 minuten.

‘Mijn yogales betekent een uurtje per week bewust zwanger zijn. Dat is geen overbodig luxe, als je bedenkt

hoe vol het leven van moderne vrouwen is. Het is fijn als je van je zwangerschap kunt genieten, want hoe

vaak ben je zwanger in je leven? Een bevalling maakt veel indruk, vrouwen (en hun partners) onthouden

die hun hele leven. Een mooie bevalling is van veel betekenis’.

‘Dit is echt tijd

voor jezelf’

Foto’s: Dorothee Nijland

Geboortenis.nl 37

Vader wordenOoit wilde en hoopte ik vader te worden. Maar wanneer? Toen ik aan het eind van mijn puberteit kwam en er van je verwacht werd dat je je nu wel eens volwassen zou gaan gedragen, toen kwamen baby’s nog niet in mijn hoofd voor. Naarmate de jaren voorbij gingen en mijn omgeving me wel volwassen genoeg achtte, kreeg ik vragen waarom ik nog geen vader was. Mijn puberale gevoelens kwamen meteen weer terug: “Ik bedenk toch zeker zelf wel wanneer ik ooit een keer vader wil worden!” Het moet daarbij ook altijd nog maar kunnen en lukken. Ik zei dan maar dat ik dit rond mijn 35e levensjaar wel wilde. Dat duurde immers nog wel aantal jaar, gelijk van het gezeur af en ik schatte in dan wel een keer ‘volwassen’ te zijn. Ongeveer drie jaar geleden kwam ik de liefde van mijn leven tegen. Ik was toen 32 jaar, dus reken maar uit…We gingen al snel samenwonen en spraken al vlot tegen elkaar uit een kinderwens te hebben. Onze volwassen relatie begon toch wel erg serieuze vormen aan te nemen. Vorig jaar helemaal toen ik in de zomer, op de mooiste plek midden in de Dordogne, op mijn knieën ging voor mijn vriendin. Dat was overigens niet het enige waarmee onze liefde voor elkaar werd bezegeld. Mijn aanstaande vrouw was inmiddels ook al 20 weken zwanger! Vanaf het moment dat ‘we’ zwanger waren, had ik gevoel van intens geluk. Deze jongen, die puberale adolescent, ging vader worden. Een heel speciale periode brak aan. Bang? Onzeker? Nee, geen enkel moment. Ik genoot volop. Samen bevallen, zo heette de pufcursus. 10 weken lang, iedere maandagavond, twee uurtjes, samen met drie andere stellen, ontzettend gelachen en ook veel opgestoken. We hebben nu nog contact. Ook ging ik een keer mee naar de neem-je-partner-mee-yogales van mijn vriendin. Zelfs dit viel mij 100% mee en tijdens de bevalling nog veel aan gehad. De buik van mijn vriendin groeide met de week, van zachte schopjes bij 18 weken tot harde bonzen aan het einde van de zwangerschap. Onze dochter wachtte nog even totdat Sinterklaas het land uit was en na een mooie zwangerschap van bijna 42 weken, kwam onze prachtige dochter ter wereld. Een onbeschrijfelijk gevoel van geluk en ik voelde me voor het eerst echt volwassen…

Jorn Brand Hoofdredacteur Zutphen Bruist

Column

Karin Schreurs koos in 2001 bewust voor de verloskundigenopleiding, nadat ze zelf kinderen had gekregen. Ze kreeg er vier, allemaal met de keizersnede. “Ik had toentertijd niet het gevoel dat ik iets kon kiezen. Er was alleen het advies van de gynaecoloog, die zei dat hij graag een gezonde moeder en gezonde baby wilde zien. Tja, dat wilde ik ook natuurlijk. Ik volgde hem, want hij was mijn enige raadgever. Achteraf had ik meer willen weten en misschien zelf liever een poging gedaan om de baby vaginaal ter wereld te laten komen.” Karin was anesthesieverpleegkundige in Winterswijk. Eerst gewoon verpleegkundige, daarna op de O.K., en weer later specialiseerde ze zich als anesthesieverpleegkundige. Het was tijd voor een volgende stap in haar loopbaan en het vak van verloskundige voelde na de geboorte van haar vier kinderen als een roeping. Karin werkt nu als een van de zes verloskundigen in het Verloskundig Centrum Zutphen. “Het is een grote praktijk en dat heeft voor- en nadelen. Het betekent dat ik niet elke vrouw van het begin tot en met de bevalling kan volgen. Dat is jammer,

Verloskundigen aan

het woord

Het leven voor en na een bevalling, van de laatste wee tot de geboorte, is een groot contrast. Het is een uniek moment, dat je als verloskundige mee mag beleven met de ouders

maar tegelijkertijd betekent het ook dat je een gewoon gezinsleven kunt leiden met niet altijd de telefoon bij de hand. Het is ook fijn dat je met collega’s kunt overleggen en een bevalling kunt nabespreken.”

Homeopathie“Afgelopen jaar volgde ik de opleiding voor homeopathisch verloskundige naast mijn verloskundigenpraktijk. In die periode heb ik omwille van de studie een aantal vrouwen gedurende de hele zwangerschap inclusief de bevalling bijgestaan. Dat was heel mooi om te doen.” Om een beeld te geven wat homeopathie in de praktijk betekent pakt Karin een doos tevoorschijn met zo’n tweehondervijftig kleine flesjes, waarin kleine ronde pilletjes zitten. Na een selectie op grond van de diagnose, lost ze bepaalde pilletjes op in alcohol en daaraan laat ze de betrokken vrouw snuiven. “Je reukcentrum zit dicht bij je hersenen,” vertelt ze “en op deze manier kan je je hersenen beïnvloeden. Met homeopathie stimuleer je iemands levenskracht.” Het kan gaan om het wegnemen van angst, maar ook om pijnprikkels te sturen. Voor een goede diagnose is tijd nodig. Je praat niet alleen met de vrouw zelf, maar ook over haar familie. Het is als een ui die je afpelt om tot de kern te komen en daarop de keuze van homeopathische middelen af te stemmen. Het mooie van homeopathie is dat je ook tijdens de zwangerschap geneesmiddelen beschikbaar hebt die de baby niet kunnen schaden.”

Protocollen“Elke bevalling is weer anders en soms heb ik er last van dat er protocollen bestaan als een keurslijf, waarin iedereen moet passen. Een voorbeeld is een zwangerschap, die langer dan 42 weken duurt. Ik moet dan verwijzen naar de gynaecoloog, waarna de bevalling wordt ingeleid. Ik raad vrouwen aan om het advies van de gynaecoloog even te laten bezinken en thuis te bespreken. Als er geen aanwijzingen zijn, dat er iets mis is met de baby of het vruchtwater, kan je misschien

Geboortenis.nl 39

nog even geduld bewaren en wachten tot de baby zich aankondigt. Een vrouw moet goed geïnformeerd worden, maar wel zelf kunnen kiezen. Er wordt aanstaande ouders veel angst aangepraat en daardoor neemt het vertrouwen in het eigen lichaam af. Dat is heel jammer. Thuis bevallen is niet onveilig, anders zouden we als professionals dit toch niet doen?”

Angst Cilia van Rossem, eveneens verloskundige en sinds 1984 werkzaam in dezelfde verloskundigenpraktijk, noemt ook angst als een belemmering van een voorspoedige bevalling zonder ingrepen. “Ook als verloskundige is het belangrijk dat je vertrouwen uitstraalt, als je angst toont heeft dat meteen effect op de kraamvrouw en haar partner en indirect ook op de baby.” Beide verloskundigen zien dat stellen het samen vaak fantastisch doen. Ze zijn goed voorbereid door cursussen zoals ‘samen bevallen, yoga of haptonomie. Maar er zijn ook vrouwen die geen geld hebben voor een cursus en het toch goed aankunnen, omdat ze van nature op hun lichaam vertrouwen. Het is de kunst om het hoofd uit te schakelen en je helemaal over te geven. Cilia benadrukt dat je niet al te vaste verwachtingen moet hebben van je bevalling. “Het gaat altijd weer anders dan je verwacht. Wanneer je je kunt overgeven, neemt het proces het over. Bevallen is keihard werken, een grote beproeving voor je lichaam en geest en kan je als vrouw een enorm empowerment geven.”

Idealisme Als verloskundigen staan Cilia en Karin met beide benen op de grond. Ze maken veel bevallingen mee van veel verschillende mensen. Ondanks de soms zware praktijk en de vele gebroken nachten, genieten ze enorm van hun vak en staan ze er heel idealistisch in. Beiden geloven in het belang van een mooie geboorte. “Er is wereldwijd iets aan het veranderen in de maatschappij, een verandering in bewustzijn,” meent Karin. “Je ziet het in de hang naar gezonde voeding, biologisch landbouw, de afkeer van de malversaties in de financiële wereld. Daar hoort bij dat aanstaande ouders zelf de verantwoordelijkheid nemen voor een gezonde zwangerschap en een goede voorbereiding op de bevalling.”

‘Het mooie van homeopathie

is dat je ook tijdens de

zwangerschap geneesmiddelen

beschikbaar hebt die de baby

niet kunnen schaden.’

40 Geboortenis.nl

“Het kind stelt de fundamentele vraag waar we vandaan komen. Dat vraagt om een ander antwoord. Het gaat er niet om hoe de conceptie plaatsvindt, maar om de vraag waarom.” Jaap van der Wal is als arts en embryoloog gefascineerd door het embryo. Hij is zijn leven lang wetenschappelijk bezig geweest met de ontwikkeling van het embryo en heeft daarin antwoorden gevonden die je kunt doortrekken naar het hoe en waarom van het menselijk bestaan. Zijn verhaal is zo fascinerend dat hij over de hele wereld gevraagd wordt om lezingen en workshops te geven.Jaap en zijn vrouw kregen hun eerste kind in zijn studententijd. Jaap studeerde geneeskunde en volgde het practicum embryologie. “Het embryo fascineerde me en raakte me heel diep. Dat is het moment waarop ik begon met vragen stellen en antwoorden te zoeken ook buiten

Wat leert ons het embryo?

“Op een dag vraagt je kind waar het vandaan komt. Wat zeg je dan? Papa en mama hebben je gemaakt? Wat een lullig antwoord is dat. Dat is helemaal niet wat een kind verwacht.”Embryoloog en filosoof, Jaap van der Wal (68) ziet dat heel anders.

mijn eigen vakgebied geneeskunde en biologie. Vragen naar betekenis, zin en zingeving. Ik maakte kennis met het gedachtegoed van Guus van der Bie en later maakte ik door de Vrije school van de kinderen kennis met het werk van Rudolf Steiner. Nu sta ik met mijn ene been in de embryologie en met de andere in de fenomenologie en geesteswetenschap. Ik citeer vaak Marcel Proust: De ware ontdekkingsreis bestaat niet uit het zoeken naar nieuwe vergezichten, maar uit het krijgen van nieuwe ogen.”

De Derde “De eerste zwangerschap was niet gepland, maar we wilden het graag. Zes jaar later kwam er een moment waarop mijn vrouw en ik beiden opeens een kind wilden. We wilden het eigenlijk laten bij dat ene, maar al onze bezwaren vielen in een keer om. Het gebeurde gewoon. De conceptie is in mijn optiek niet alleen een aantrekking van eicel en zaadcel, maar er is ook iets buiten de zichtbare wereld dat wil indalen. Er is al een ziel of een geest. Kinderen worden niet gemaakt , maar mogelijk gemaakt. Menselijke conceptie gaat niet om twee mensen maar om drie: de Derde. Als je wilt kan je in conceptie en embryo incarnatie zien, jezelf stapje voor stapje realiseren en belichamen. Aan de groeigebaren van een embryo zie je hoe intens het moet werken om mens te worden, om door de weerstand van cellen, genen, weefsels heen aan het licht te komen.” Het geboren worden van de baby is voor vrouwen een indrukwekkende ervaring, maar voor een baby is het nog vele malen dramatischer als je Jaaps beschrijving van de geboorte hoort. “Onder de microscoop zie je dat het embryo een open bestaan leidt. Een groot deel van de lichaamsfuncties gebeurt buiten het eigen lijfje in de moederkoek. Daar heeft via chemische uitwisseling de communicatie met het moederlijf plaats. De baby in wording leeft erg naar buiten gericht totdat het bij de geboorte plotseling naar binnen moet gaan leven, zelf ademen, een eigen bloedsomloop in stand houden zelf voedsel tot zich nemen en verwerken. Het kind sterft als het ware uit zijn placenta, die negen maanden zijn oergrond en tegenspeler is geweest.”

Geboortenis.nl 41

‘De ware ontdekkingsreis bestaat

niet uit het zoeken naar nieuwe

vergezichten, maar uit het krijgen

van nieuwe ogen’

hersenen maar pijn is meer dan een hersensensatie. Er bestaat ook smart en zielepijn en psychosomatische pijn. Anna Verwaal (zie pagina 29) gelooft dat de conceptie, de zwangerschap en de bevalling bepalend zijn voor de rest van je leven. Dat houdt in dat alle stemmingen en ervaringen van de moeder doorwerken op het embryo en de foetus. Ook een verkrachting zou effect hebben op het latere leven. Jaap sluit dat niet uit. Maar wijst op de flexibiliteit van de geest. Anna helpt mensen bij het verwerken van pre- en perinatale trauma’s om zo de wonden te helen. Jaap voegt toe dat zoiets niet vanuit het wakkere breinbewustzijn hoeft te gebeuren. Het kan ook heel intuïtief verwerkt worden. Heel veel kan ten goede keren. Jaap wijst op een aantal Bosnische vrouwen die een kind kregen na een verkrachting door Servische soldaten. Ze besloten het te krijgen en het samen liefdevol groot te brengen.

IntuïtieDe ideeën van Jaap van der Wal zijn niet onomstreden. “Ik ondervind steeds meer weerstand. De vele boeken over de werking van de hersenen zijn populair. De ziel wordt daarin gereduceerd tot brein en daar verzet ik me heftig tegen. Niet alles is brein, ons hele lichaam is ziel en geest. Door het bestuderen van het embryo zie ik dat bewustzijn meer is dan de werking van de hersenen. Bewustzijn is ook hoe je leeft, hoe je beweegt. We doen een heleboel intuïtief, maar we leren steeds meer de intuïtie uit te schakelen en te ontkennen en dat is heel jammer. Als geneeskunde student leerde ik van een oudere arts dat ik eerst goed naar de patiënt moest kijken en intuïtief moest proberen een diagnose te stellen. Hij kon dat feilloos. Tegenwoordig mag je dat als arts niet meer doen. Laboratoriumwaarden zijn belangrijker dan intuïtieve waarnemingen.” Jaap trekt een parallel naar dromen. “In dromen maakt het onbewuste iets aan je kenbaar. Dat kan een waardevolle boodschap zijn. In de cursussen en lezingen, die ik geef, gaat het om een verbinden van voelen en weten van intuïtie en kennis, een soort invoelschap.”

Geboren wordenJaap beschrijft de geboorte vanuit het perspectief van de baby: “De aarde begint onder je voeten van vliezen en hulsels te beven, het te begeven! Vertrouwde, zekere verbanden laten los. Bloedvaten scheuren, de adem wordt bijkans afgesneden. Die vertrouwde schoot begint te bewegen. Je wordt verdreven, je grondvesten wankelen. Het water dat je al die tijd droeg, omhulde en doorstroomde, vloeit weg. Je wordt naar buiten gedreven. Is er wel een ‘buiten’? Hoe moet je verder leven zonder die wereld waarin je bent ontwaakt, die je droeg en zo

vertrouwd was? Je verkeert in nood, je sterft... Maar dan gebeurt het. Aan de andere kant van een tunnel, lééf je door. Het is mogelijk! Lucht verzengt je longen, maar je haalt adem. Ongekend leven. Er is licht, heldere geluiden, maar ook warme handen die je opvangen, armen die je dragen en koesteren. Je kunt je voeden: er is een warme borst, waarbij je opnieuw thuis komt.”Een vergelijking met het stervensproces dringt zich op. Als mensen een bijna dood ervaring beschrijven klinkt dat als een zelfde soort proces. Jaap: “ik stel me altijd voor dat je uit de voorgaande fase sterven moet om in de volgende geboren te worden.”

PijnDoor alle ontwikkelingen zoals IVF, genetische manipulatie en klonen zijn er steeds meer ethische vragen over wat nu wel en niet mag. Veel mensen denken bij een embryo aan niet meer dan een klompje cellen, maar het embryo is veel meer. Jaap sluit niet uit dat een embryo pijn kan voelen. Er is nog geen sprake van

23 mei | 15:00-17:00 uurLezing door Jaap van der Wal: All you ever wanted to know about the human Embryo. Meer info: www.geboortenis.nl

42 Geboortenis.nl

Inntel Hotels Resort Zutphen gelooft in de talenten van mensen en vindt dat iedereen, eventueel met ondersteuning, een kans verdient om mee te doen in het bedrijfsleven. Vanuit haar visie op duurzaamheid draagt het hotel De Geboortenis een warm hart toe.Met een Gouden Green Key Keurmerk en een PSO erkenning behoort Inntel Hotels Resort Zutphen met name op het gebied van MVO tot de meest duurzame hotels van Nederland. De visie van het hotel is dat in de geïndividualiseerde maatschappij met de focus op rendement het sociale aspect vaak wordt vergeten wat gevolgen heeft voor het gevoelsleven en welzijn van veel mensen. Door samenwerking tussen bedrijven en organisaties en de bereidheid om elkaar te ondersteunen kan ook aan kwetsbare groepen mensen de kans worden geboden om mee te doen. Vanuit deze gedachte voelt het hotel zich verbonden met De Geboortenis. Aandacht en zorg, niet alleen medisch maar ook sociaal voor het welzijn van ouders en kind is van onschatbare waarde voor de verdere ontwikkeling, de gezondheid en het gevoelsleven van het kind.

Inntel Hotels Resort Zutphen In het 4-sterren Inntel Hotels Resort Zutphen staat alles in het teken van duurzaamheid en een gezonde leefstijl. Het hotel biedt 67 hotelkamers, 12 vergaderruimten en een grote verscheidenheid aan sport- en ontspanningsfaciliteiten zoals in- en outdoor tennisbanen, een multisportbaan, bowlingbanen en squashbanen, zwembad met zonnetuin, sauna, fitness, meditatieruimte, massages en yogalessen. In Brasserie SENSE kun je proeven van goodfood-gerechten die zo veel mogelijk biologisch en met passie voor smaak en gezondheid worden bereid. Voor besloten feesten beschikt het hotel over een sfeervolle ruimte met openslaande deuren naar een het Vijverterras. Er zijn verder twee bars, een lounge met open haard en leestafel, een internetdesk. Het hotel bevindt zich aan de rand van Hanzestad Zutphen, vanuit de achtertuin leidt een groen pad via de uiterwaarden van de IJssel naar het monumentale centrum van Zutphen. Hierdoor vormt het hotel een fijne uitvalsbasis voor wie de gezelligheid van een monumentale stad wil combineren met sport, rust en ruimte.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Inntel Hotels Resort Zutphen is het eerste horecabedrijf van Nederland dat een PSO erkenning behaalt met trede 3 (de hoogste trede). P.S.O. (Prestatieladder Socialer Ondernemen) is een onafhankelijk keurmerk, opgezet door TNO, voor bedrijven die Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) als belangrijk aandachtspunt hanteren in de bedrijfsvoering. Buiten de PSO heeft Inntel Hotels Resort Zutphen verschillende prijzen gewonnen op het gebied van MVO en is Henk Hölscher actief binnen 35 arbeidsregio’s waar hij regelmatig lezingen over dit onderwerp verzorgt. Inntel Hotels Resort Zutphen vindt het, vooral in deze tijd belangrijk om dit keurmerk uit te dragen. Door een intensieve samenwerking met Het Plein van de Gemeente Zutphen blijft het hotel zich in zetten voor mensen met afstand tot werk.

- Advertorial -

Vanuit en duurzame samenwerking met Inntel Hotels Resort Zutphen is een aantrekkelijk BIRTH DAY arrangement samengesteld.

Trakteer uw ouder/partner/kind op een unieke beleving en combineer het bezoek aan de expositie met een kennismaking met de prachtige monumentale Hanzestad Zutphen. Een ontspannen culturele minivakantie die maakt dat u anders naar huis gaat dan u kwam.

Het hotel met een grote variatie aan sport en ontspanningsfaciliteiten bevindt zich aan de rand van Hanzestad Zutphen, vanuit de achtertuin leidt een groen pad via de uiterwaarden van de Ijssel naar het monumentale centrum van Zutphen. Hierdoor vormt het hotel een fijne uitvalsbasis voor wie de gezelligheid van een monumentale stad wil combineren met sport, rust en ruimte. Wellicht zult u nog meer van uw uitje genieten als u weet dat het hotel waar u overnacht een Gouden Green Key keurmerk en PSO erkenning heeft en met name op het gebied van MVO behoort tot de meest duurzame hotels van Nederland.

Inhoud BIRTH DAY arrangement: • logies in een tweepersoons kamer • good mood ontbijtbuffet • entree foto expositie BIRTH DAY• Unieke foto gesigneerd door Lieve Blancquaert • Fair Trade koffie/thee met biologische lekkernij• Vrij gebruik fitness, zwembad, sauna • Korting op bowling tennis squash en yogalessen op

zondag

Tarief: ¤ 57,50 p.p.

Boekbaar in de periode van 8 mei t/m 28 juni 2015 Eenpersoonstoeslag: ¤ 27,00 p.n.Exclusief toeristenbelasting: ¤ 1,15 p.p.p.n.Dit arrangement is via onze website te reserveren:www.inntelhotelsresortzutphen.nl/nl/specials.html

2 DAAGS BIRTHDAY ARRANGEMENT Inntel Hotels Resort Zutphen

Geboorteboom

Wat is jouw Geboortenis?364.501 keer per dag begint er ergens op aarde een nieuw leven. Een baby met een nieuw verhaal. Fotografe Lieve Blancquaert wilde weten hoe een bepaalde plek, cultuur of omgeving een nieuw leven beïnvloedt. Ze reisde de hele wereld over en fotografeerde de geboorte van kinderen. Van de meest afgelegen dorpen tot in de mondaine wereldsteden.

Wat zeggen de wortels over een levensboom?Wat vertelt de geboorteplek over een nieuw leven? Lieve ontmoet de ouders tijdens één van de meest emotionele gebeurtenissen uit hun leven. Ze neemt deel aan feesten en rituelen en bezoekt bijzondere plaatsen die haar meer vertellen over de cultuur waarin het kind zal opgroeien. Al haar indrukken legt ze vast op foto.

Vertel jouw GeboortenisOp de expositie staat ook een grote Geboorteboom van OnceUponaTree. Vol met verhalen en foto’s van een nieuw leven. En hopelijk ook met jouw bijzondere verhaal! Stichting de Geboortenis en OnceUponaTree nodigen je uit jouw geboorteverhaal in woord en beeld in te sturen. En dat kan een mooie foto zijn, een verhaal, gedicht of zelfs een art journal. Over je kind, je neefje of nichtje, een ander dierbaar persoon of gewoon van jezelf. Onder alle inzendingen verloten we een Geboorteboom van OnceUponaTree en het BIRTH DAY boek van Lieve Blancquaert.

WIN!Met jouw inzending maak je kans op een prachtige geboorteboom Bo! Stuur je inzending vóór 19 juninaar femke@onceuponatree.nl. Jij doet toch ook mee? Ga voor meer informatie naar www.onceuponatree.nl/geboortenis-winactie

Goed DoelOns idee is om alle inzendingen samen te bundelen in een boekje. De volledige opbrengst gaat naar het Babyhuis, dat zorgt voor moeder en baby in nood. Want niet elk geboorteverhaal heeft een goed begin. Soms zijn de omstandigheden rondom een nieuw leven niet ideaal en hebben moeder en kind steun en begeleiding nodig.

DOE MEE

EN WIN!

44 Geboortenis.nl