Gastcollege Veranderkunde, zelfmanagement en EPD

Veranderkunde & EPDGastcollege Erasmus Universiteit RotterdamSchakelprogramma iBMG

Bettine Pluut© Zenc, 2011

maandag 10 april 2023 © Zenc, 2011 2

Even voorstellen

Blogger & Twitteraar

Buitenpromovenda

Adviseur

Bestuurslid eHealth


Veranderen en EPD’s

Het wat, waarom en hoe van het landelijk EPD

Onderwerpen voor vandaagEPD’s en de arts-patiëntrelatie


Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van eHealth?

Wat is eHealth?

Wat vinden wij daarvan?

Vragen voor vandaag

Elektronische Patiënten Dossiers: het ‘wat’

Schaalniveaus Functionaliteiten Beoogde gebruikers Uit te wisselen gegevens

© Zenc, 2011

Het ‘wat’ (1): schaalniveaus

Lokaal Regionaal Landelijk

© Zenc, 2011

Het ‘wat’ (2): functionaliteiten

© Zenc, 2011

Generatiemodel van Gartner

Het ‘wat’ (3): beoogde gebruikers

Specialisten Huisartsen Verpleegkundigen Patiënten Mantelzorgers ....

© Zenc, 2011

Een theoretisch uitstapje...

De relationele impact van EPD’s

EPD’s als ‘stabilized effect’ van relationele processen

Ze belemmeren bepaalde rolverdelingen of faciliteren deze

EPD-projecten draaien dus om een principiële en strategische vraag:

Wie willen we met wie verbinden ....

... en wie heeft welke rol te vervullen?

© Zenc, 2011

maandag 10 april 2023 © Zenc, 2011

Strategische keuzes

Individu centraal

Collectief centraal

Zorgverlener-gericht

Patiëntgedreven

Zorg vanuit één discipline of instelling

Vermaatschappelijkte zorgZorgprosumptie

Geïntegreerde zorg


Passende ICT-keuzes

Zorg vanuit één discipline of instelling

Geïntegreerde zorg

Zorgprosumptie Vermaatschappelijkte zorgIndividu centraal

Collectief centraal

Zorgverleners-gericht

Patiëntgedreven

HIS / ZIS

Persoonlijk patiëntdossier

EPD 1.0

EPD 2.0

• Zorginhoudelijk belang Therapietrouw Geïnformeerde patiënt kan risico’s en opbrengsten van

behandelingen beter schatten

• Ethisch belangFundamentele behoeftes: “kennen en begrijpen” en

“erkend en begrepen worden”Stressregulering

• Maatschappelijk belangOntgroening en en vergrijzing

Zelfmanagement



Maar zelfmanagement

dé oplossing

Is niet voor iedereenaltijd en overal

(zie ondermeer het werk van J.M. Bensing)

10-04-23 © Zenc, 2011 15

Arts = expertPatiënt = passieve ‘leek’

Wordt minder, kan minder,

maar blijft nodig …

Wordt minder, kan minder,

maar blijft nodig …

Traditionele zorg

Traditionele zorg

Patiëntgedreven zorg

Patiëntgedreven zorg

Zorgnetwerk = facilitator en coachPatiënt = actieve regisseur

Gebeurt vaker,kan vaker

moet vaker…


moet vaker…

Zorgnetwerk = slimme organisatorPatiënt = kritische consument

Vraaggeorganiseerde zorg

Vraaggeorganiseerde zorg


moet vaker…


moet vaker…

Relational Responsibility (McNamee en Gergen, 1999)

De impact van patiëntinzage

Steeds meer onderzoek maar nog steeds te weinig Onderzoek lijkt te wijzen op

Waardering van openheid en gelijkheid Draagt bij aan ‘kennis’ en participatie patiënten Weinig tot geen extra werkbelasting artsen Beperkte positieve invloed op kwaliteit gegevens Technische en organisatorische inbedding van belang

Zie ondermeer: Douglas, Minderhoud en Pluut (2010). De impact van patiëntinzage op het zorgproces: resultaten van een verkennend veldonderzoek. Den Haag: Zenc.

Het ‘wat’: beoogde gebruikers landelijk EPD(zoals (was) gepland)

Zenden en ontvangen: huisarts, specialist, apotheker Ontvangen: patiënten

© Zenc, 2011

Het ‘wat’: te digitaliseren en uit te wisselen gegevens

© Zenc, 2011

Lokaal: wisselt per instelling Regionaal: wisselt per regionaal netwerk Landelijk: (zoals (was) gepland):

Waarneemdossier Huisartsen Medicatiedossier

Het landelijk EPD: besluitvorming

© Zenc, 2011

Fase 1: Faciliteren van ontwikkelingen in het veld

Belangrijkste fasen bij de totstandkoming

“Ik acht de ontwikkeling van een EPD van groot belang (...). Maar de overheid ziet voor zichzelf geen taak om hiervoor een blauwdruk op te stellen. Een EPD dient de kwaliteit en

doelmatigheid van het primaire proces te verbeteren. Daarom zal het veld zelf, gestimuleerd door de overheid, de

ontwikkeling moeten regisseren” (Minister Borst, TK, 1998).

“Ik acht de ontwikkeling van een EPD van groot belang (...). Maar de overheid ziet voor zichzelf geen taak om hiervoor een blauwdruk op te stellen. Een EPD dient de kwaliteit en

doelmatigheid van het primaire proces te verbeteren. Daarom zal het veld zelf, gestimuleerd door de overheid, de

ontwikkeling moeten regisseren” (Minister Borst, TK, 1998).

© Zenc, 2011

Fase 2: Ontwerpen, plannen en evalueren van de techniek


“Ik kom na uitvoerig overleg met partijen in de zorg tot de conclusie dat er behoefte is aan een actieve rol voor mijn

departement bij het signaleren en wegnemen van knelpunten die de toepassing van ICT in de weg staan”,

(Minister Borst, TK, 2000)

“Ik kom na uitvoerig overleg met partijen in de zorg tot de conclusie dat er behoefte is aan een actieve rol voor mijn

departement bij het signaleren en wegnemen van knelpunten die de toepassing van ICT in de weg staan”,

(Minister Borst, TK, 2000)

© Zenc, 2011

Fase 3: Randvoorwaarden uitdenken en realiseren


“Het uitgangspunt (...) is dat het gebruik van het EPD direct te maken heeft met de kwaliteit van zorgverlening en dat

zorgverleners verantwoordelijk zijn voor het daadwerkelijk gebruiken. Ik heb al aangegeven dat ik daarmee niet volsta indien het veld onwillig blijkt het EMD, en op termijn, het

EPD te gebruiken. (...) Uw moties zijn voor mij wel aanleiding om te bezien of er – naast de reeds ingezette

maatregelen – ook een nader wettelijk systeem moet komen (Minister Hoogervorst, TK, 2005).

“Het uitgangspunt (...) is dat het gebruik van het EPD direct te maken heeft met de kwaliteit van zorgverlening en dat

zorgverleners verantwoordelijk zijn voor het daadwerkelijk gebruiken. Ik heb al aangegeven dat ik daarmee niet volsta indien het veld onwillig blijkt het EMD, en op termijn, het

EPD te gebruiken. (...) Uw moties zijn voor mij wel aanleiding om te bezien of er – naast de reeds ingezette

maatregelen – ook een nader wettelijk systeem moet komen (Minister Hoogervorst, TK, 2005).

© Zenc, 2011

Fase 4: Implementeren en wettelijk verankeren


“Door middel van goede voorlichting over het EPD, positieve praktijkvoorbeelden, financiële prikkels en druk vanuit de wetgeving en de patiëntenorganisaties wordt

gewerkt aan een mentaliteitsomslag bij artsen”,

(Minister Klink, TK, 2008)

“Door middel van goede voorlichting over het EPD, positieve praktijkvoorbeelden, financiële prikkels en druk vanuit de wetgeving en de patiëntenorganisaties wordt

gewerkt aan een mentaliteitsomslag bij artsen”,

(Minister Klink, TK, 2008)

© Zenc, 2011

Een wet...

De behandelaar is gebaat bij (verplichte) aansluiting van alle zorgverleners. Alle

bronnen moeten aangesloten zijn om het virtuele EPD volledig te krijgen. Pas dan kunnen zorgverleners op het systeem

vertrouwen

De behandelaar is gebaat bij (verplichte) aansluiting van alle zorgverleners. Alle

bronnen moeten aangesloten zijn om het virtuele EPD volledig te krijgen. Pas dan kunnen zorgverleners op het systeem

vertrouwen

Vanaf het moment dat er besloten werd tot een wettelijke verplichting ontstond er

grote weerstand uit het veld.

Vanaf het moment dat er besloten werd tot een wettelijke verplichting ontstond er

grote weerstand uit het veld.

© Zenc, 2011

Ik heb Nictiz de opdracht gegeven (zie bijlage) om binnen drie maanden te komen met een voorstel waarmee de

beleidsmatige, financiële en organisatorische medewerking van mij aan de ontwikkeling van het LSP wordt beëindigd. [...]

Verkend kan worden of er zonder overheidssteun een toekomstperspectief bestaat voor het LSP met Nictiz en/of

andere partijen [...](Minister Schippers, TK, 11 april 2011)

Ik heb Nictiz de opdracht gegeven (zie bijlage) om binnen drie maanden te komen met een voorstel waarmee de

beleidsmatige, financiële en organisatorische medewerking van mij aan de ontwikkeling van het LSP wordt beëindigd. [...]

Verkend kan worden of er zonder overheidssteun een toekomstperspectief bestaat voor het LSP met Nictiz en/of

andere partijen [...](Minister Schippers, TK, 11 april 2011)

... verzoekt de regering vast te leggen in de WGBO dat patiënten per 1 januari 2013 recht hebben op inzage en

afschrift op elektronische wijze in hun gehele dossier bij de zorgverlener, en de zorgverlener te verplichten, dit recht op

elektronische inzage en afschrift te faciliteren(Minister Schippers, TK, 11 april 2011)

... verzoekt de regering vast te leggen in de WGBO dat patiënten per 1 januari 2013 recht hebben op inzage en

afschrift op elektronische wijze in hun gehele dossier bij de zorgverlener, en de zorgverlener te verplichten, dit recht op

elektronische inzage en afschrift te faciliteren(Minister Schippers, TK, 11 april 2011)

Patiëntinzage: motie Omtzigt

Wat ging er mis?

© Zenc, 2011 29

AA’

A B

A ?

1e orde: Verbetering1e orde: Verbetering

2e orde: Verandering2e orde: Verandering

3e orde: Transformatie3e orde: Transformatie

Planmatig veranderenPlanmatig veranderen

OntwerpenOntwerpen

OntwikkelenOntwikkelen

Lerend vernieuwenLerend vernieuwen

OntwerpenOntwerpen

OntwikkelenOntwikkelen

O.b.v. Jaap Boonstra, 2010

Niveaus van veranderen

Meerkoppig monster

• Financiën• Techniek• Privacy• Samenwerking en werkwijzen• Medisch inhoudelijk

Schuivende en onduidelijke doelen

Kwaliteit van zorg Minder medische missers Minder dubbele onderzoeken Zorgverleners gaan beter functioneren

Doelmatigheid van zorg Toegang tot zorg Positie patiënt versterken

© Zenc, 2011

Communicatie & de patiënt

“Inzage van patiënten maakte geen onderdeel uit van de initiële plannen, mede omdat dat de complexiteit nog groter had gemaakt. Daarnaast was het dan nog moeilijker geweest draagvlak te verkrijgen [...] omdat veel artsen hier bezwaren tegen hebben”.

“Inzage van patiënten maakte geen onderdeel uit van de initiële plannen, mede omdat dat de complexiteit nog groter had gemaakt. Daarnaast was het dan nog moeilijker geweest draagvlak te verkrijgen [...] omdat veel artsen hier bezwaren tegen hebben”.

© Zenc, 2011

Privacy is meer dan een technisch vraagstuk

UitdagingUitdaging

Strategie

Informatie Organisatie

Privacy

Informationele privacy

Actierecht

Afweerrecht

Zeggenschap vormgeven

Databeveiliging

Lessen

Benader ICT-projecten vanuit de driehoek Nut en noodzaak moeten concreet zijn Belang van onderzoek en evaluatie Belang van een duidelijke en goede veranderkundige aanpak Belang van communicatie en dialoog Benader privacy niet louter vanuit oogpunt van beveiliging

© Zenc, 2011

Vragen?

• Stel ze vooral en kijk op:• www.bettinepluut.nl • www.twitter.com/bettinepluut• www.zenc.nl• http://www.linkedin.com/in/bettinepluut

http://www.bettinepluut.nl/

http://www.twitter.com/bettinepluut

http://www.zenc.nl/

http://www.linkedin.com/in/bettinepluut

Gastcollege Veranderkunde, zelfmanagement en EPD

Health & Medicine

Transcript of Gastcollege Veranderkunde, zelfmanagement en EPD