weekblad van de neder landse fruitte lers organisat ie

fruitteelt 20 apri l 2013, jaargang 103, nr 16

‘Regeerakkoord met de botte bijl’ | Nederlandse bedrijven staan klaar voor Oekraïne

Nieuw waarschuwingsmodel berekent kans op bacterievuur

2

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

Inhoud

NFO-info 3Deze week 4Marktzicht 14Werkwijzer 16Agenda 18

6 Johan van Haarlem: ‘In de markt ligt de

uitdaging’

8 Meer aandacht voor bacterievuur

10 Amerikaans fruit gaat gehele wereld over

12 Bedrijfsleven zet Oekraïens fruitbedrijf op

13 Pruimen goed voor de stoelgang, vergeet het maar

Nieuwe infecties van bacterie-vuur treden met name op tijdens de bloei als de omstandigheden daarvoor gunstig zijn. Fruit-consult, SWON en DLV gaan hun klanten in 2013 met een nieuw waarschuwingsmodel over mogelijke bacterievuurinfecties informeren.

Foto: Bio Fruit Advies

Coverfoto

6

8

10

12

13

S i n d s 1 8 8 4

Machinefabriek J.M. van den Munckhof B.V.Meterikseweg 115NL - 5961 CV HorstTel: +31(0)77-398 1001 Fax:+31(0)77-398 6485Email: Info@munckhof.org www.munckhof.org

Munckhof Air System®

Munckhof Air System®

Op de MAS 3-rijenspuit is de MIA + Vamil regeling van

toepassing!

®

Waarom weerpolis bij de Vereinigte Hagel?Premie betalen voor 15 oktoberVrije keuze verzekerde waardeAantrekkelijke calamiteitendekkingGegarandeerde schade-uitkeringMinimale premieverhoging na schadeGewoon de beste dekking!Vraag een vrijblijvende offerte

VEREINIGTE HAGEL - Vestiging NederlandPostbus 7 . 9422 ZG SMILDE

Tel.: 0592 415581 . Fax: 0592 415865info@vereinigte-hagel.nl . www.vereinigte-hagel.nl

KIES VOOR ZEKERHEID, KIES VOOR DE NR. 1 IN EUROPA

Secufarm_98_135.indd 1 2/28/2012 11:35:08 AM

33

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

het beleid ish e t b e l e i d i s

infonfo

Luna PrivilegeMet ondersteuning van de

NFO is de toelating van Luna

Privilege gerealiseerd. Begin

dit jaar kreeg dit middel voor

het eerste een toelating in

Nederland, maar tegen de

verwachting in zonder appel

en peer. Na overleg met Bayer

Cropscience heeft de NFO aan-

vullende informatie aangele-

verd, waardoor de toelating nu

wel is afgegeven. Met Luna Pri-

vilege komt een extra middel

beschikbaar voor de bestrijding

van meeldauw. Door de toe-

name in het aantal beschikbare

gewasbeschermingsmiddelen

ontstaat voor fruittelers de

mogelijkheid om op basis van

kwaliteit en prijs een keuze te

maken.

Zie voor uitgebreide informatie

de rubriek Werkwijzer pagina

16/17.

Huisvesting seizoenwerkers

De NFO heeft er, binnen

het nationaal akkoord over

huisvesting van buitenlandse

seizoenwerkers, altijd voor

gepleit om de mogelijkheden

open te houden voor huis-

vesting op de fruitbedrijven

zelf. Ook heeft de NFO gepleit

voor het openhouden van

tijdelijke voorzieningen voor

korte dienstverbanden zoals de

oogst van hardfruit. Beide zijn

binnen het nationaal akkoord

gehonoreerd. Op dit moment

werkt de NFO samen met an-

dere partijen aan de verdere

invulling van deze mogelijk-

heden voor de huisvesting. De

NFO wil bijvoorbeeld dat het

mogelijk moet zijn om van mi-

nicampings gebruik te maken

en van huisvesting in caravans

en portocabins.

Kabinet en sociale part-

ners hebben eind vorig

week een akkoord

gesloten over een mix

van maatregelen om

het economische herstel op korte termijn

te stimuleren en de arbeidsmarkt klaar

te maken voor de toekomst. Kabinet en

sociale partners zetten in op een geza-

menlijke aanpak om werkloosheid zoveel

mogelijk te voorkomen door mensen ‘van

werk naar werk’ te begeleiden zodat ze

niet of zo min mogelijk van de Werk-

loosheidswet gebruik hoeven te maken.

Daarnaast komt er één voorgeschreven

route voor ontslag, wordt de positie van

tijdelijke contracten versterkt en gaan

ondernemers 100.000 mensen met een

arbeidsbeperking aan een baan helpen

en de overheid 25.000. Kabinet en sociale

partners verwachten dat het akkoord met

de sociale partners een gunstig gevolg

heeft voor de economie en werkgelegen-

heid. Ook verwacht men dat dit akkoord

een belangrijke bijdrage kan leveren aan

het herstel van vertrouwen bij consumen-

ten. Als dit herstel van vertrouwen door-

zet, verwacht het kabinet dat er in 2014

niet extra bezuinigd hoeft te worden om

het begrotingstekort op of onder de 3

procent van het bruto binnenlands pro-

duct te brengen.

Voor de NFO is de vraag welke effecten

het akkoord heeft voor de fruitteeltbe-

drijven. In ieder geval zijn de fruitbedrij-

ven wat lasten betreft door het vorige

kabinet hard geraakt door de invoering

van de verhoogde assurantiebelasting

en het afschaffen van de rode diesel.

Wat betreft het huidige pakket zijn de

maatregelen die de duur en hoogte van

de WW-uitkering beperken gunstig voor

de fruitteler. Die drukken immers de

arbeidskosten. Ook dat de regie over de

WW naar de sociale partners gaat, is een

goede ontwikkeling.

Zorgen maakt de NFO zich wel over

de maatregelen die de positie van de

flexwerkers versterken. Fruittelers kun-

nen alleen rendabel werken als zij naast

de vaste personeelsbezetting voor het

jaarrond-werk gebruik kunnen maken

van een flexibele arbeidschil. Dit wordt

ingevuld door gelegenheidswerkers, sei-

zoenwerkers en nul-urencontracten. Dit

moet mogelijk blijven. Andere sectoren

buiten de agrarische sector hebben veel

te veel ingezet op flexibele arbeid, ook

al was er jaarrond werk. Het mag niet zo

zijn dat er nu maatregelen komen die

onze regelingen voor piekarbeid gaan

ondermijnen.

De beperking om fiscaalvrij pensioen op

te bouwen, kunnen een positief effect

hebben op de pensioenkosten. Voor de

NFO blijft het wenselijk dat voor arbeids-

overeenkomsten die korter duren dan

een half jaar geen pensioenpremie hoeft

te worden afgedragen.

Herman Bus

hbus@nfofruit.nl

Effecten van sociaal akkoord voor fruittelers

Uitgelicht

De NFO maakt zich zorgen over de maatregelen die de positie

van flexwerkers versterken. Fruittelers kunnen alleen rendabel

werken als zij naast de vaste personeelsbezetting voor het jaar-

rond-werk gebruik kunnen maken van een flexibele arbeidschil.

Dit wordt ingevuld door gelegenheidswerkers, seizoenwerkers

en nul-urencontracten. Dit moet mogelijk blijven, zo meent de

NFO. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

4

Deze week

Van de 96 miljoen euro faunaschade

door vogels en zoogdieren die agrariërs

jaarlijks lijden, wordt slechts 23 procent

vergoed. Het CLM Onderzoek en Ad-

vies BV schat dat deze jaarlijkse schade

overeenkomt met 1,5 tot 2 procent van

de totale opbrengst. Dit meldt het CLM

in zijn rapport: Kosten en baten voor

de landbouw van schadesoorten.

Het CLM onderzocht in opdracht van

het Faunafonds de totale kosten en

baten van vogels en zoogdieren aan

de landbouw. Het bureau keek tevens

naar de schade die door niet-bescherm-

de diersoorten veroorzaakt was. Naast

cijfers van het Faunafonds maakten de

onderzoekers gebruik van cijfers uit

literatuurstudie en van gegevens uit

een enquête onder 700 agrariërs onder

wie 158 fruittelers. Bij fruit gaat het

om 13 procent van de totale schade

voor wat betreft het aandeel in de

tegemoetkoming. Hieruit blijkt dat er

in de fruitteelt voor veel schade geen

vergoeding is. Schade die niet uitge-

keerd wordt, komt deels doordat ze

is veroorzaakt door niet-beschermde

vogels zoals zwarte kraai, kauw, hout-

duif en dieren zoals konijnen. CLM

schat dit voor de fruitteelt op 7 miljoen

euro. Daarnaast is er ‘schade’ door het

nemen van preventieve maatregelen.

In de fruitteelt komt dat neer op een

bedrag van 611.000 euro ofwel 366

euro per bedrijf. Kosten in verband met

het verjagen, organiseren van de jagers

en invullen van formulieren worden

niet vergoed en worden voor de fruit-

teelt geschat op bijna 1,2 miljoen euro.

Daarnaast is er geen vergoeding voor

onder meer het vroegtijdig vallen en

dunnen van fruit door pikschade. CLM

schat deze schadepost voor een gemid-

deld fruitbedrijf in op 3.165 euro.

Fruittelers melden echter veel schade,

ook boven het

minimumbedrag,

niet. Het totale

bedrag van niet-

gemelde schade

op fruitbedrijven

varieert op jaarba-

sis tussen de 4 en

6,6 miljoen euro

voor appel en tus-

sen de 3,7 en 6,6

miljoen euro voor

peer. 73 procent

(voor appel) tot 83

procent (peer) van

de bedrijven zou een tegemoetkoming

in de schade kunnen ontvangen voor

de niet-gemelde schade. Frans van

Brandenburg die namens de NFO in

de begeleidingscommissie zat, merkt

op dat ook het niet goed invullen van

formulieren en niet goed volgen van

de procedure, zoals het niet volgens

de regels uitvoeren van de preventieve

maatregelen, redenen zijn dat een deel

van de gemelde schade niet uitgekeerd

wordt. Het CLM-rapport vindt u op:

www.faunafonds.nl.

Bron: CLM

Nog geen kwart faunaschade wordt vergoed

schadepreventie3%

niet-beschermende soorten37%

kostenarbeid verjagen

16%

uitgekeerdeschade

11%vergoeding

ganzenpakketten

10%

kosten preventie engedoogovereenkomsten

2%

eigen risico1%

bijkomende schade

6%

totaal niet-opgegeven schade

14%

Schatting totale schade veroorzaakt door schadesoorten in Nederland

VorstschadeDe vorst van 13 maart heeft zeker

in België op lager gelegen percelen

bij peer meer schade aangericht dan

fruittelers lief is. In Zuid-Limburg was

het ook zeer koud, maar het vroor

minder streng dan in België. Volgens

teeltadviseur Peter van Arkel is er

in Zuid-Limburg op laaggelegen en

gevoelige percelen wel schade door

vorst of latere Pseudomonas te vin-

den. Daar is volgens hem onder in de

boom veel vorstschade met oogstre-

ductie tot gevolg. Het gaat echter om

een klein deel van het areaal. Op een

enkele uitzondering na zal het geen

kleinere oogst geven. Over het alge-

meen is er een zware bezetting met

bloemknoppen en is het verlies aan

bloemknoppen zeer beperkt.

Verkoop Mitterer boomgaardspuit Hans van Driel, die de afgelopen 25 jaar de KWH-boomgaardspui-

ten vertegenwoordigde, neemt de verkoop van Mitterer boom-

gaardspuiten op zich. Hij doet dit in samenwerking met Pim Hor-

den in Leerdam. Horden is al jarenlang de Nederlandse importeur

van deze Italiaanse boomgaardspuiten. In Italië is Mitterer een

groot merk, maar in Nederland is er nog een markt te winnen.

Foto: Mitterer

5

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

16

In de NFO-kringbesturen zijn

er enkele wijzigingen. Harry

de Schutter van NFO-afdeling

West Noord-Brabant en St.

Philipsland wordt opgevolgd

door Olav Kavelaars uit Ze-

venbergschenhoek.

Bij NFO-kring Flevo-Noord

zijn Michiel Appelhof uit

Zeewolde en Frans Rijk uit

Dronten nieuwe bestuursle-

den. Aftredend zijn Gerard

Macleane, Robert Elshof en

Jan van Woudenberg. Jan

Kroeze, NFO-afdelingvoorzit-

ter West-Betuwe, wordt op-

gevolgd door Bert den Haan

uit Kerk-Avezaath. Raymond

Notermans, NFO-kringvoor-

zitter Limburg, nam op 4 april

tijdens de jaarvergadering af-

scheid. Jacques van Enckevort

uit Sevenum is voorlopig zijn

waarnemer.

Bij de NFO-Productgroep

Houtig Kleinfruit neemt

voorzitter René Simons af-

scheid. Zijn functie wordt

overgenomen door Frederik

Bunt uit Slijk-Ewijk. Simons en

Notermans namen donderdag

18 april tijdens de ALV van de

NFO offi cieel afscheid. In een

volgend Fruitteeltnummer

wordt meer aandacht besteed

aan het vertrek van Simons en

Notermans.

Op www.nfofruit.nl > De NFO

staat een overzicht van de be-

stuursleden.

Nieuwe leden NFO-kringbesturen

Agendaberichten en vangbandje

De volgende Fruitteelt die za-

terdag 27 april verschijnt, is een

tweewekennummer. Dit betekent

dat er in week 18 op zaterdag

4 mei geen Fruitteelt uitkomt.

Houd daar rekening mee bij het

toesturen van agendaberichten

en vangbandjes. Agendaberichten

en vangbandjes die in Fruitteelt

nr 17/18 mee moeten, kunt u nog

tot maandag 22 april 12.00 uur

toesturen via de website:

www.nfofruit.nl > Vakblad Fruit-

teelt, of via e-mail:

fruitteelt@nfofruit.nl (niet voor

vangbandjes). Voor Fruitteelt nr

19 die zaterdag 11 mei uitkomt

kunt u tot maandag 7 mei 12.00

uur agendaberichten en vang-

bandjes insturen.

Overname PT-activiteitenDe leden van Frugi Venta hebben op 10 april

ingestemd met het privaat organiseren van

PT- activiteiten op het gebied van onder

meer voedselveiligheid, voeding en gezond-

heid, statistieken en handelsbelemmeringen.

De verenigde groente- en fruithandelaren

zien deze activiteiten, die nu nog het PT en

Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel

uitvoeren, als onmisbaar. Mede doordat de

jaarlijkse heffi ngen wegvallen, gingen de

leden akkoord met een contributieverhoging

voor fi nanciering van de overgenomen acti-

viteiten.

Ook de ledenvergadering van DPA is bereid

sectortaken van het PT over te nemen, het

liefst in samenwerking met één of meer

sectororganisaties. De NFO is blij met deze

ontwikkelingen. Ze gaat zelf ook zaken over-

nemen zoals de coördinatie van een effectief

middelenpakket.

Fruitteler Kees Goense in Mar-

wijksoord (Drenthe) ontwikkelde

in samenwerking met mechani-

satiebedrijf Mesken BV in Smilde

een windmachine voor nacht-

vorstbestrijding. De machine is

mobiel en maakt weinig lawaai.

Met een terreinheftruck is ze te

verplaatsen, maar aan een lich-

tere en gemakkelijkere te ver-

plaatsen variant wordt gewerkt.

De ventilator is gemonteerd op

een in hoogte verstelbare buis

die bij nachtvorst tot 10 meter

uitgeschoven wordt. Kleinfruit-

teler Goense test de machine

komende twee jaar uit in een

perceel blauwe bessen. Het

nachtvorstrisico verkleint door

het mengen van de koude met

de warmere bovenlucht. Goense

verwacht dat één ventilator op 1

hectare bij een temperatuur van

-4 à -5 ºC voldoende nachtvorst-

bescherming biedt. De prijs ligt

om en nabij de 10.000 euro.

In het kader van een nieuw

project omtrent nachtvorstbe-

strijding bij kleinfruit registreert

de ventilator ook temperatuur-

verschillen. De ventilator wordt

vergeleken met nachtvorstbe-

strijding door middel van bere-

gening en vuurpotten.

Stille windmachine

Foto: Mesken BV

6

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

Van Haarlem begon zijn jaarrede met een blik op het huidige afzetseizoen, een onderdeel dat de telers erg

bezighoudt. “De prijsvorming is goed, heel erg goed.” De deels veroorzakende factor hiervan is echter vrij dramatisch. “Met de vorst vorig jaar in februari zijn we ons al-lemaal rot geschrokken. Belangrijk is dan, hoeveel fruit is genoeg om er financieel zonder kleerscheuren doorheen te komen. Een oogst van minder dan 40 procent en schade aan de opstand maakten het tot een moeilijk jaar. De tegenstellingen werden nog groter dan ze al kunnen zijn. Er zijn ongekend positieve resultaten, maar ook financiële problemen en die moeten wel opgelost worden. Ik heb met deze onderne-mers te doen.” Voor telers van kersen, pruimen en houtig kleinfruit constateerde Van Haarlem ook een enerverend jaar. “Er was weinig nodig om een goed resultaat te halen.” De mindere oogst is naar heel Europa te vertalen. Voor appel geldt dat er Europees gezien 8 procent minder is geproduceerd, voor peer is dit zelfs 31 procent. Dit resul-teert in een schone markt en er zijn geen

grote importen uit het zuidelijk halfrond. Dat betekent goede prijzen voor alle fruit-soorten op de eigen markt.

Internationale marktDe fruitmarkt is altijd in ontwikkeling; re-den voor Van Haarlem om de onderwerpen: mondiale fruitstromen, concurrentie uit Oost-Europa en onderscheidend vermogen verder toe te lichten. De fruitproductie

groeit, maar laat in West-Europa een lichte krimp zien. Tevens is de consumptiegroei in dit deel van Europa minimaal. De con-sumptiegroei is vooral terug te zien in Oost-Europa, Azië, Midden-Oosten en Afri-ka. De groei gaat gepaard met de stijgende welvaart aldaar.De productiegroei in Oost-Europa ziet de NFO-voorzitter niet direct als een be-dreiging, “mits wij niet hetzelfde doen als

“Verleden jaar hebben we vastge-

steld dat er veel in beweging is.

Toen wisten we het, nu zitten we

er middenin.” Dat zei NFO-voorzit-

ter Johan van Haarlem tijdens zijn

jaarrede op donderdag 18 april op

de Algemene Ledenvergadering in

Tiel. Hij doelde vooral op het weg-

vallen van het PT en daarbij een

groot deel van het fruitteeltonder-

zoek, de fruitmarkt die wereldwijd

in beweging is en de vorstschade.

Marijke van Ossenbruggenvakblad Fruitteeltmvossenbruggen@nfofruit.nl

In de markt ligt de uitdaging‘Ons product is iets van hier, daar kunnen we de hele wereld mee over’

Algemene Ledenvergadering NFO

Johan van Haarlem: ‘De vragen uit de sector blijven dezelfde, de manier waarop het

antwoord erbij gezocht wordt, verandert.’ Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO

7

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

de lagelonenlanden. De focus moet dus liggen op een onderscheidend product of onderscheidende werkwijze. Rassen die in Nederland goed gedijen zoals Elstar en Conference, groeien immers niet wereld-wijd. Ons product is iets van hier, daar kun-nen we de hele wereld mee over. Daarin zit ook gelijk de uitdaging om markten te openen.” Er kan momenteel wel een crisis zijn, maar over het algemeen neemt de we-reldwelvaart nog steeds toe. Interessante, opkomende markten zijn bijvoorbeeld Azië, Oost-Europa, Zuid-Amerika en Afrika.

Nederland moet de kansen op deze mark-ten beter benutten.Van Haarlem hamerde erop dat de eigen markt natuurlijk niet verwaarloosd mag worden, met name de appel dat toch meer een binnenlands product is. Bij de retail zijn er volgens hem absoluut mogelijkhe-den als telers onderscheidend kunnen zijn. Voor de retail geldt dat zij zich ook niet alleen meer met de prijs onderscheidt. Zij speelt steeds meer in op beleving (streek-product), duurzaamheid (de introductie van

resistente rassen in conceptvorm past hier mooi in) en herkenbaarheid. Ook met de introductie van een merk voor bijvoorbeeld de betere Elstar en Conference kunnen telers inspelen op deze trend en er bo-vendien een conceptmatige aanpak onder stoppen. “Werken aan het onderschei-dende, is werken aan de kwaliteit. Binnen de NFO zijn hiervoor de Productgroepen Appel en Peer opgezet. Daarmee hebben we al één ding bereikt; we staan dichter bij onze leden. In deze productgroepen zit-ten jonge, enthousiaste mensen die eraan

willen trekken en het fenomeen kwaliteit willen aanpakken. De Elstar altijd raak-spe-cificaties en de kwaliteitsmonitoring in het winkelschap bij Elstar werpen hun eerste resultaten af. Deze aanpak wordt ook geïn-troduceerd voor Conference.”

Botte bijlDe gevolgen voor de fruitsector van het lente- en regeerakkoord, denk aan de assu-rantiebelasting, rode diesel, het verplichte kentekenbewijs en de perikelen rond de

loonkosten, vindt Van Haarlem zorgelijk. De overheid heeft volgens hem wat betreft de inkomens de effecten slechts gedeelte-lijk doorgerekend. De loonkosten zijn bij-voorbeeld een belangrijke factor. “Met de wetenschap dat we de duurste zijn in Euro-pa moeten we wel in de pas blijven lopen. Het is toch een beetje met de botte bijl ge-gaan in het lente- en regeerakkoord. Soms is het juist beter om te investeren in plaats van zwaardere lasten door te voeren”. Een ander actueel dossier dat volgens Van Haar-lem vaak makkelijk lijkt, is water. “Aan- en

afvoer van water is van levensbelang voor de fruitteelt. Water en de kwaliteit ervan is een voorwaarde als het gaat om de toe-lating van middelen. Telers hebben al veel inspanningen verricht, we zijn goed bij de les gebleven. Maar er zal een schepje bo-venop moeten in de vorm van technische toepassingen en het beschikbaar houden van water.Kijkend naar het GLB is de NFO volgens de voorzitter goed op weg als het gaat om de beoogde hectarepremie en vergroeningsei-sen. De GMO-gelden moeten volgens hem wel meer ingezet gaan worden waarvoor het bedoeld is: de marktordening. De twee-de pijler wordt ook belangrijker voor de fruitteelt. Die is nodig voor het beheersen van weerrisico’s. Kennis en innovatie kun-nen hier ook onder vallen. “We moeten als sector dan ook trots zijn dat de overheid ons rekent tot een van de negen topsecto-ren.” Kanttekening hierbij is wel dat dit in schril contrast staat met het wegvallen van het PT, een belangrijke poot voor de ken-nis en innovatie. “Met het PT zijn we een nuttig instrument kwijt. De innovatie via de topsectoren moet ook niet te ver van de sector komen af te staan. We moeten van de topsector gebruik kunnen maken aan de hand van de items die in de sector moeten worden aangepakt.” E

Kennismakelaar

De NFO ziet voor zichzelf een rol weg-

gelegd als kennismakelaar om kennis op

te halen en partijen bij elkaar te bren-

gen. Kennis is noodzakelijk omdat de

fruitsector moet innoveren om zich te

kunnen onderscheiden. Met het wegval-

len van het PT en onderzoek wil de NFO

als kennismakelaar de juiste schakels bij

elkaar brengen om goede initiatieven

van de grond te krijgen.

In Fruitteelt nummer 17/18 (tweeweken-

nummer) vindt u uitgebreider aandacht

voor de NFO-ledenvergadering.

8

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

Bacterievuur is al vanaf 1969 aan-wezig in Nederland. Toch hebben de meeste fruittelers al jaren geen

aantasting meer op hun bedrijf gevonden. Dat is niet overal in Europa zo. In Midden-, Zuid- en Oost-Europa treedt jaarlijks aan-tasting op. Vooral 2007 was een extreem bacterievuurjaar waarbij in de gehele Al-penregio zware aantasting optrad. Ook in België zijn de afgelopen jaren weer meer bacterievuurgevallen gevonden. Wij denken bij bacterievuur vooral aan peer, maar in het grootste deel van de wereld is bacterievuur vooral een ziekte op appel. Veel van de nieuwe appel-variëteiten zijn zeer gevoelig voor bacterievuur.

Bloeiperiode is kritischGrootschalige, nieuwe infecties treden met name op tijdens de bloei als de omstandig-heden daarvoor gunstig zijn. We hebben de afgelopen jaren gewoon geluk gehad.

Indien in een jaar tijdens de bloei ‘alles past’ zal ook in Nederland bacterievuuraan-tasting optreden. Infecties tijdens de normale bloeiperiode bleven uit, maar er ontstonden wel infec-ties op laatbloeiende bomen die in het voorjaar geplant waren. Laat in mei en in juni is de kans op infectie veel groter. In-cidenteel zijn er problemen op bedrijven waar de bacterievuur vermoedelijk via plantmateriaal het bedrijf is binnengeko-men en de teler de ziekte maar moeilijk de baas kan. Tot slot zijn er situaties waarbij een zomerse hagelbui tot zware aantasting door bacterievuur leidt. Onder extreme infectiedruk zijn bacterievuurinfecties op scheuttoppen en hagelwonden mogelijk. In verreweg de meeste gevallen is de bloei de kritische periode voor infecties. Waar-schuwingsmodellen en maatregelen tegen bacterievuur zijn dan ook gericht op het voorkomen van infecties tijdens de bloei van appel en peer.

InfectiebiologieHet eerste dat nodig is voor een infectie zijn bacteriën. Bacterievuur overwintert in en buiten de boomgaard in ‘bacterievuur-kankers’ op waardplanten. In het voorjaar, voor de bloei, vermeerderen de bacteriën zich daar en worden door insecten ver-spreid in het landschap. Er kunnen dan in-fecties ontstaan op vroegbloeiende waard-planten zoals meidoorn, maar er kan ook vermeerdering plaatsvinden op bladeren en bloemen van planten die zelf niet door bacterievuur geïnfecteerd worden. Bacterie-vuurjaren zijn meestal jaren waarin het voor de bloei al warm is geweest waardoor zich in het landschap al een bacteriepopulatie heeft kunnen opbouwen. Een bloem kan door bacterievuur worden geïnfecteerd van-af het moment dat deze open gaat tot het moment dat de bloembladeren vallen. Een infectie verloopt via de volgende stappen:1. De bloem gaat open en wordt bezocht door een bestuivend insect. Dit insect kan enkele bacteriën achterlaten op de stempel.

Fruitconsult, SWON en DLV gaan

hun klanten in 2013 met een

nieuw waarschuwingsmodel over

mogelijke bacterievuurinfecties

informeren. Deze modelbereke-

ningen zijn nadrukkelijk alléén

van belang voor bedrijven waar in

2012 bacterievuur is gevonden en

alléén zolang op deze bedrijven

vruchtbomen bloeien. Denk daar-

bij ook aan de bloei van laatge-

plante bomen. RIMpro-Erwinia is

een nieuw waarschuwingsmodel

dat fruittelers en hun adviseurs

helpt om tijdens de bloei kritische

momenten te herkennen.

Marc TrapmanBio Fruit Adviesmarc.trapman@biofruitadvies.nl

Meer aandacht voor bacterievuur met RIMpro-Erwinia

Veel nieuwe appel-variëteiten zijn zeer gevoelig voor bacterievuur

Bacterievuur

Aantasting door bacterievuur. Foto: Marc Trapman, Bio Fruit Advies

9

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

2. De bacteriën vermeerderen zich op de stempel. Hoe warmer het is, hoe sneller de bacteriën zich daar vermeerderen.3. Om een infectie te kunnen veroorzaken zijn er veel bacteriën nodig. Het moet een paar dagen heel warm zijn om een kriti-sche bacteriepopulatie op de stempel te bereiken voordat de kelkbladeren afvallen en de bloem resistent wordt. Dit gebeurt allemaal nog buiten op de plant. Er is nog geen infectie.4. Alleen nadat een kritische massa van bacteriën op de stempel is ontstaan, kan een infectie plaatsvinden. Daarvoor is vrij water in de bloem nodig. Dit kan dauw of regen zijn. Het water geeft de bacteriën de kans de bloembodem te bereiken. Normaal wordt de bloembodem beschermd voor infecties door het suikergehalte van de nectar. Door het water verdunt de nectar en kunnen de bacteriën de bloembodem binnendringen.5. Eenmaal binnen in de plant kunnen de bacteriën zich neerwaarts verplaatsen rich-ting de onderstam. In Noord-Amerika is het probleem dat de onderstam (M9) door de bacterievuur wordt gedood waardoor de boom in z’n geheel sterft. Daarom is er veel onderzoek naar bacterievuur-resistente onderstammen6. Binnen de plant vermeerderen de bac-teriën zich. Het bacterieslijm oefent een steeds grotere druk uit op het vaatstelsel. Tot het weefsel scheurt en bruin kleurt. Op dat moment zien we de symptomen van de aantasting als het bruin kleuren van bloe-men en scheutjes.

Infectiemoment berekenenAl heel lang proberen adviseurs kritische momenten voor bacterievuur te berekenen uit weersgegevens. Het systeem van Eve Billing uit Engeland en Maryblyt uit USA zijn voorbeelden van oudere modellen ontwikkeld in de tijd dat we alleen over minimum en maximum thermometers beschikten. Deze modellen zijn vooral op ervaringswaarden gebaseerd. Ze bevatten aannames waarvan we nu weten dat ze niet juist zijn. Cougarblight (USA) is een voor-beeld van een moderner model.Na de grote bacterievuuruitbraak in 2007 was de tijd rijp voor de ontwikkeling van een modern simulatiemodel op basis van de huidige kennis over bacterievuur. De toepassing van het enige curatieve middel tegen bacterievuur, Streptomycine, is in steeds meer landen verboden. Er zijn en-kele preventieve middelen beschikbaar die vlak voor het ontstaan van de infectie in de open bloem moeten worden gespoten om de infectie te verhinderen. Het model moet dus, gevoed met lokale weersvoorspel-

lingen, een inschatting kunnen maken van het infectierisico in de komende dagen. In diverse landen maken adviesdiensten al ge-bruik van RIMpro-Erwinia voor dit doel.

Uitleg over figuur RIMpro-Erwinia

• De onderste figuur toont de aanloop naar de infectie: de groei van de bacteriepopula-tie op de stempels van open bloemen.• De middelste figuur toont met rode pun-ten de infecties; bacteriën dringen op die momenten de bloembodem binnen.• De bovenste figuur toont de ontwikke-ling van de bacteriepopulatie in de plant totdat de symptomen zichtbaar worden.Iedere dag gaan er bloemen open. Indien de temperatuur die dag boven 12 °C komt, nemen we aan dat bloembezoekende insec-ten enkele bacteriën op de stempel hebben gebracht en start een berekening voor die verse bloemen. In de dagen daarna groeit de bacteriepopu-latie op de stempel afhankelijk van de tem-peratuur. Dit zijn de gele lijntjes. Iedere

dag vertrekt er een lijntje voor de bloemen die die dag open zijn gegaan. De lijntjes stoppen op het moment dat de bloembla-deren vallen en er geen groei van de bacte-riepopulatie meer mogelijk is.Indien het warm is, groeit de populatie snel en gaan de lijntjes steil omhoog. Nadat een kritische hoeveelheid bacteriën is ontstaan, kan een infectie ontstaan als de bloemen nat worden. Dat kan regen, dauw of bere-gening zijn. Dan ontstaat een infectie op die percelen waar bacterievuur aanwezig is. Twee tot drie weken later worden de symptomen zichtbaar.

Praktische interpretatie De modelberekeningen zijn nadrukkelijk alleen van belang voor bedrijven waar in 2012 bacterievuur is gevonden en alleen zolang op deze bedrijven vruchtbomen bloeien. Denk daarbij ook aan de bloei van laatgeplante bomen.RIMpro-Erwinia gebruikt lokale weers-voorspellingen om te berekenen wat er de komende dagen kan gebeuren. Dreigen er infecties, voer dan op die kritische dagen geen beregening uit!Er bestaan middelen die preventief kun-nen worden toegepast om de groei van de bacteriepopulatie te remmen. De meest effectieve van deze middelen zijn helaas niet in Nederland beschikbaar. Hebt u een boomgaard met een bacterievuurverleden, en dreigt tijdens de bloei de komende da-gen een infectie te ontstaan, overleg dan met uw adviseur wat de beste strategie is.Is er volgens het model een infectiekans geweest, voer dan in de week nadat deze zichtbaar moet worden een grondige con-trole op de boomgaard uit. Zo kan bacte-rievuuraantasting tijdig worden verwijderd en uitbreiding van de aantasting worden voorkomen. E

Verschil in appel en peer

Bij appel merken we dat er zware aan-

tasting op kan treden en daarna ge-

beurt dat in dezelfde boomgaard weer

jaren niet. Veel van de in 2007 zwaar

aangetaste boomgaarden in Steiermark

(Oostenrijk) hebben sindsdien nooit

meer symptomen getoond. Bij appel

moeten er kennelijk ieder jaar opnieuw

bloemaantastingen optreden. Bij peer

lijkt de aantasting in meerdere jaren ac-

tief te blijven. Aangetaste bomen tonen

het volgende jaar opnieuw aantasting

zonder dat daarvoor bloei-infecties

noodzakelijk zijn.

10

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

Inmiddels staat de vijfde generatie van the familie Mathison aan het hoofd van Fruitbedrijf Stemilt met als huidig direc-

teur West Mathison. Het familiebedrijf be-staat al ruim honderd jaar. De teelt is voor-namelijk gevestigd rondom de Stemilthill. Op het bedrijf worden jaarlijks 176 miljoen kg appels verhandeld, dat is ongeveer een derde van de gehele Nederlandse appel-teelt! Hiervan is 30 procent biologisch ge-teeld. De kg-omzet van de appels lag enkele jaren geleden nog hoger, maar er kwamen enkele grote bedrijven die zelf hun appels gingen verpakken en verkopen.Het bedrijf teelt 25.000 ton (20% organisch) peren en 30.000 ton kersen, van deze laat-ste wordt 12 procent biologisch geteeld. Het merendeel van het fruit van Stemilt is bestemd voor de export.Een groot gedeelte is eigen teelt en het heeft een groot aantal ‘eigen’ telers (enkele honderden) die bij Stemilt hun fruit laten koelen, verpakken en verkopen. De totale fruitopbrengst is afkomstig van ongeveer 7.000 hectare boomgaard.

Teelt en bewaringDe 30 procent biologische appels, ofwel 53 miljoen kg, die het bedrijf omzet is een re-latief groot aandeel. Volgens Van Someren Greve (werkzaam bij GP Graders, leveran-cier van kersensorteerlijnen) zijn er niet veel bedrijven die zoveel kg’s biologisch

telen. Ter vergelijking: in Nederland wor-den jaarlijks circa 7 miljoen kg biologische appels geteeld.De familie Mathison teelt elf soorten peren en twaalf soorten appels zoals Braeburn, Golden- en Red Delicious, Piñata, Honey-crisp, Gala, d’Anjou en Forelle, (Red) Bart-lett. De top vijftien van de verkoop van fa-

voriete rassen verschuift. Gala stootte Red Delicious van de troon. Golden Delicious, die tweede stond, staat op de zesde plaats. Van Honeycrisp zijn de verwachtingen hoog. Deze appel staat vijfde in de rang-lijst. Van Someren Greve: “Van dat ras kun je er niet genoeg de grond in krijgen.” Vanwege het grote volume fruit koos het bedrijf voor afzetpools, zoals wij die ken-nen bij de afzetorganisaties. Opmerkelijk

is dat een teler wordt gekort op zijn uitbetaalprijs wanneer hij fruit aanlevert dat vanwege de kwaliteit alleen geschikt is voor korte bewaring. Stemilt laat ‘fieldmannen’ diverse rijp-heidbepalingen uitvoeren in de oogstperiode om te bepalen of een partij voor zeer korte (binnen 6 weken), kort tot mid-dellange (enkele maanden), middellange (6 maanden) of lange bewaring (mogelijk jaar-rond) wordt weggezet. Volgens van Someren Greve noemt men deze laatste pool ook wel de gamblerspool. Het bedrijf streeft ernaar om 50 procent van de oogst te bewaren voor middellange en lange bewaring, een doelstel-ling die het meestal wel haalt. De kosten (koelen, verpakken, verkopen) die een teler voor zijn fruit aan Stemilt betaalt, is circa € 6 per doos van 18 kg, omgerekend circa € 0,33 per kg.Stemilt is een grootverbruiker van SmartFresh en geeft hier-aan jaarlijks ruim 2,2 miljoen

euro uit. Daarnaast heeft het in Amerika ook de mogelijkheid om Harvista (een pre-SmartFreshmiddel) toe te passen. Dit mid-del spuiten de telers enkele weken voor de oogst. Het remt de rijping. Hiermee ver-ruimen zij dus het plukvenster hetgeen kan resulteren in een betere kleur en maat. De telers op de Klantendag hadden wel oren

In Amerika, waar alles groot is, zet de eigenaar van Fruitbedrijf Stemilt in

het Noordwestelijke Wenatchee (Washington State) groots in op reclame

voor de verkoop van zijn appels, peren en kersen. Jaarlijks zet het bedrijf

231 miljoen kg fruit om. Voormalig directeur Hans van Someren Greve

gaf een lezing tijdens de Fruitconsult Klantendag (eind januari) over het

fruitbedrijf van zijn schoonfamilie. Reclame en korte lijntjes met de retail

zijn de succesfactoren voor de afzet. En het bedrijf werkt volgens de slo-

gan: ‘We don’t sell what you grow, we grow what we can sell’.

Marijke van Ossenbruggenvakredacteur Fruitteeltmvossenbruggen@nfofruit.nl

Amerikaans fruit gaat gehele wereld over‘We don’t sell what you grow, we grow what we can sell’

Bedrijfsreportage

Hans van Someren Greve. Foto: Herman Bus, NFO

11

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

naar dit middel, maar een toelating voor Nederland komt er waarschijnlijk niet.

ExportStemilt verkoopt zijn fruit zowel interna-tionaal (26 exportlanden) als regionaal. Rusland is voor dit bedrijf een groeiende markt, vooral voor de grote maten Red Delicious. Japan is lastiger voor de appel-export, maar voor de kersen blijkt het land een uitstekende bestemming te zijn. Al sinds 1988 vinden de kersen daar hun weg naartoe. Inmiddels is Stemilt de grootste kersenexporteur ter wereld. Ook China is een goede klant. Van Someren Greve: “Het betaalt voor onze kersen de hoogste prijs van de wereld.” De peren worden voornamelijk geëxpor-teerd naar Mexico, Rusland en in mindere mate Europa. “Dit is afhankelijk van de oogst in de EU.”Voor afzet op de binnenlandse markt is Walmart-stores Stemilts grootste klant. De-ze keten wil niet de allerhoogste kwaliteit. “Walmart weet dondersgoed dat de telers failliet gaan als ze de prijs bij hen naar be-neden praat.”Voor de sortering geldt dat appels worden verpakt volgens de landelijke eisen of de nog strengere eisen van Washington State. Van Someren Greve toonde de toehoorders een fotovoorbeeld van diverse kwaliteits-sorteringen Fuji van ‘Washington Extra Fancy’ (hoogste kwaliteit) tot ‘Fancy’ (laag-ste kwaliteit). De Fancykwaliteit van Fuji bestempelt Stemilt ook wel als ‘armyhel-

mets’. Deze zogenoemde ‘legerhelmen’ zijn onverkoopbaar, zei Van Someren Greve. Hij gaf de Nederlandse telers ook nog een prikje mee door een opmerking over de al-lerbeste Washington kwaliteit. “Ik wil niet beledigend zijn, maar die vind je niet bij jullie. Misschien zijn ze er wel, maar daar zijn ze dan niet op gesorteerd.”

ReclameDe verkoopmethode veranderde door de jaren heen om de tussenschakels weg te kunnen nemen. In de jaren ‘70, ‘80 en ‘90 bemiddelden brokers (commissionairs) voor Stemilt met de supermarkten. Begin-jaren ’90 werden zij ontslagen omdat de directeur destijds niet wist wat z’n klanten wilden en zonder deze tussenschakel ver-kortte het lijntje met de retail. Nu gaat het

product rechtstreeks van de verpakafdeling naar de supermarkten. Het bedrijf plant alleen rassen waarvan het het fruit goed kan verkopen. Stemilt zet groots in op reclame van deze goed ver-koopbare rassen. Een groot gedeelte van de presentatie bestond dan ook uit kleur-rijke plaatjes van alle soorten promotie en reclame die het voert. Een kijkje op zijn website (www.stemilt.com) laat direct het fleurige en tropische verhaal van Piñata zien (bij ons bekend onder de rasnaam Pinova). Een website geheel gericht op de consument die bol staat van reclame voor appels uit Washington State. Social media vindt het bedrijf zeer belangrijk en bovendien is het veelal gratis. Met name de positieve reacties die consumenten op de diverse sites achterlaten werken volgens Van Someren Greve goed als reclame. Van Someren Greve meldde dat supermarkten graag reclame maken voor de Washington State appels. Voor de financiering (per-soneel, promotiemateriaal, display, etc.) kloppen zij aan bij Stemilt. De displays (re-clamezuilen met fruit) in supermarkten zijn volgens hem een goede manier van reclame voeren. Het is een gerichte vorm van re-clame die volgens hem Nederland ook zou moeten introduceren. “Die displays worden in Nederland maar ergens neergegooid. Jammer dat je je hier niet zo kunt profi-leren.” Hij benadrukte dat alleen reclame maken niet voldoende is. “Je kunt wel ad-verteren, maar als een supermarktinkoper het ras niet kent, schiet het niet op.” E

Een overzicht van één van de vier sorteer- en verpakfaciliteiten. Foto: Stemilt

Foto: Stemilt

12

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

“Ik vind het leuk om te kunnen uit-leggen wat ons fruitteeltproject in Oekraïne inhoudt”, zei Paul van

Bergen (projectmanager Van Kessel Groep) in zijn inleiding recentelijk bij de presenta-tie van de Z3RT-spuit. “Ik kan nu tenminste enkele indianenverhalen ontzenuwen.” In-dianenverhalen is een groot woord, maar in artikelen, websites en wandelgangen doken de afgelopen maanden geregeld geluiden op van Nederlandse bedrijven die actief zijn in de Oekraïense fruitteelt. Al die publica-ties vallen samen met de toelichting die Van Bergen gaf over dit project.De fruitteelt is de Van Kessel Groep niet onbekend. Als toeleverancier hebben en-kele dochterbedrijven hun sporen verdiend met diverse bedrijfsgebouwen. Misschien wel bekender is het fruitteeltbedrijf van de groep in het Hongaarse Almakúti. Dat heeft er aan bijgedragen dat Adviesbureau Atri-ment, ook een dochterbedrijf in deze groep, in zee ging met het project Ukrainian Gar-den, ofwel Oekraïense tuin. Hier wordt met Nederlandse expertise binnen enkele jaren een fruitteeltbedrijf van bijna 200 hectare appel gesticht.

Vroeg investeren voor subsidieDe opdrachtgever van het project is een echtpaar uit de medische wereld. Zijn vermogen wil het investeren in een fruit-teeltbedrijf dat op de Nederlandse leest is geschoeid. Aanvullend daarop is subsidie beschikbaar. Niet uit Brussel, zoals bij veel uitbreidingen in de Oost-Europese fruit-teelt, maar uit het land zelf.Aan het einde van dit jaar bereikt het pro-ject een moeilijk punt, voorziet Van Bergen. Mede omwille van de subsidie wordt al veel geïnvesteerd, hoewel dat voor de opbouw van het bedrijf nog niet nodig is. Zo is vorig jaar al een beperkt areaal ingeplant, ofschoon de voorbereidingen dat eigenlijk nog niet toelieten. Dit voorjaar wordt 22 hectare appelbomen geplant, geleverd door het Oekraïense zusterbedrijf van Van Rijn-De Bruyn. VOF De Ruiter neemt de aanleg voor haar rekening. Volgend jaar staan de volgende 50 hectare op het programma met bomen van Verbeek Boomkwekerijen.VGB heeft de watervoorziening aangelegd; Roma Isolatiesystemen, Van Kempen en Van Amerongen leggen ULO-bewaring aan voor 9 miljoen kg fruit. Agrifirm levert de hagelnetten, Gebr. Bonenkamp de mecha-nisatie en Greefa een sorteermachine met de omvang van tweemaal vier sporen. Toch is er ook inbreng uit Oekraïne zelf. Lokale bedrijven bouwen het casco van de koel-huizen. Twee mensen hebben de dagelijkse leiding; iemand uit de Oekraïne en Sven Wiggelo uit Nederland. Fruitconsult advi-seert de teelt bij dit project.

Beregenen niet nodig“Ik ben druk bezig met het leren van de Russisch taal”, zei Sven Wiggelo in zijn aan-vullende inleiding. Waarmee hij al duidelijk maakte dat het project in het noordoosten van het land ligt, niet ver van de hoofdstad Kiev. Hier spreekt een minderheid Russisch. Niet alleen de snel groeiende binnenlandse markt, maar ook de uitvalsbasis naar de nog grotere Russische markt zijn mede aanleiding om in Oekraïne dit grootschalige fruitteeltproject op te richten.

Een andere moeilijkheid is de beschikbaar-heid van water. Niet zozeer de technische voorzieningen om het bij de bomen te krijgen, maar meer de mogelijkheid om het voor zoveel hectare in voldoende mate uit de grond te pompen. De grondprijs hangt vaak meer af van het ter beschikking heb-ben van water dan van de kwaliteit van de bodem. Beregenen is volgens Wiggelo niet nodig omdat de strenge winter in korte tijd overgaat in de zomer.In het westen van het land is water op veel plaatsen beter voorhanden. Net als onder de Pyreneeën of rondom De Alpen komen aan de voet van De Karpaten ook moderne fruitteeltbedrijven van de grond. Maar niet zo groot als Ukrainian Garden; meestal gaat het dan om familiebedrijven. Deze telers halen hun kennis en materialen uit Italië en voelen zich meer verwant met Polen dan met Rusland, al blijft dit land een belang-rijke potentiële afnemer. E

Nederlandse toeleveranciers zet-

ten in Oekraïne een grootschalig

fruitbedrijf op. De binnenlandse

markt en die van het nabije Rus-

land bieden enorme mogelijk-

heden voor de afzet. Maar de

beschikbaarheid van water is niet

vanzelfsprekend en de subsidie

uit de Oekraïne vereist (te) vroege

investeringen.

Anton Oostveenfreelance journalistfruitteelt@nfofruit.nl

Bedrijfsleven zet Oekraïens fruitbedrijf opIndianenverhalen over oprichting fruitbedrijf in Oekraïne door Nederlandse bedrijven ontzenuwd

Bedrijfsleven

OEKRA

INE De frambozenpluk op een perceel in Oekraïne.

Foto: Herman Bus, NFO

13

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

Sinds 14 december 2012 dient de NVWA de Europese Claimsverorde-ning te handhaven. Deze verordening

regelt de gezondheidsclaims op voeding. In totaal heeft de EU 222 gezondheidsclaims toegewezen. Een geaccepteerd voorbeeld uit de reclamewereld: Vitamine C draagt bij aan de normale werking van het immuun-systeem. De komst van deze gezondheidsclaims verandert in eerste instantie weinig aan het al jarenlang geldende verbod op medische claims. Een voorbeeld hiervan is: Vitamine C helpt bij verkoudheid. Volgens Informa-tieblad 79 van de NVWA gaat het bij een medische claim om ‘een bewering waarin gesteld of gesuggereerd wordt dat een pro-duct ziekten bij de mens kan voorkomen, behandelen of genezen’. Met het verbod hierop wil de wetgever de consument be-schermen tegen onvoldoende werkzame geneesmiddelen en voorkomen dat de con-sument dergelijke producten in plaats van adequate middelen gebruikt. Dit verbod is opgenomen in de Warenwet en de Genees-middelenwet.

Pruim Toch is met de komst van de EU-claims-verordening het gebruik van medische claims nog riskanter geworden. De pruim als voorbeeld: de EU heeft aan deze vrucht of haar bestanddelen geen gezondheids-claim toegewezen omtrent de stoelgang. Een fruitteler mag daarom niet beweren

dat zijn pruimen ‘bijdragen tot de normale werking van de spijsvertering’. Hiermee gaat hij een stap te ver. Gebruik van een medische claim is echter een nog grovere schending. Beweert een fruitteler dat zijn pruimen ‘helpen bij obstipatie’, dan gaat hij twee stappen te ver. Vergelijk het met 55 km per uur in de bebouwde kom of 65 km. In het laatste geval riskeert men een hogere boete.Tegen deze achtergrond lijkt het logisch dat een medische claim op fruit zwaarder kan worden beboet dan het gebruik van een afgewezen gezondheidsclaim. Tot voor kort was dit echter niet het geval. In januari van dit jaar bevatte Informatieblad 79 nog deze passage: ‘Bij een medische claim op een product dat niet-industrieel of door middel van een industrieel procedé is vervaardigd, past de NVWA alleen de Warenwet toe. Wanneer een product met een medisch claim wel op industriële wijze is vervaardigd, zal de NVWA het product aan de Geneesmiddelenwet toetsen’. Dit betekent concreet dat een medische claim

op pruimen (niet-industrieel vervaardigd) alleen werd getoetst aan de Warenwet. De boete zou daarmee onder de 1.000 euro blijven. Met een industrieel vervaardigde pruimensiroop kon een producent de Ge-neesmiddelenwet overtreden en een boete krijgen van 30.900 euro. Maar...

Reclame-uitingAfgelopen februari is de aangehaalde pas-sage echter geschrapt uit Informatieblad 79. Ook een medische claim op vers fruit zoals pruimen, frambozen, bessen enzo-voort, kan voortaan worden getoetst aan de Geneesmiddelenwet. Als de NVWA reclame-uitingen van telers over hun fruit vervolgens juridisch aanmerkt als ongere-gistreerd ‘geneesmiddel’, kan dit voor de teler uitmonden in de genoemde boete van 30.900 euro. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft namelijk bij de handhaving van de Geneesmiddelen-wet het onderscheid tussen wél- of niet-industrieel vervaardigd, losgelaten, laat de persvoorlichter van de NVWA weten. Wie overigens verwacht dat de autoriteit deze beleidswijziging helder communiceert naar betrokken partijen, zoals fruittelers en winkeliers, komt bedrogen uit. De wijziging betekent dat fruittelers in uitingen over hun producten maar beter voorzichtig kunnen zijn. Advertenties, fol-ders, brochures, nieuwsbrieven, websites, tweets en berichten op Facebook, kunnen problemen geven. De vrijheid van menings-uiting, die is verankerd in de Grondwet, doet hier niets aan af. Die kan eenvoudig-weg worden ingeperkt wanneer dit nodig is om de volksgezondheid te beschermen, aldus de NVWA. Het goede nieuws is echter dat aan de boe-te meestal een waarschuwing voorafgaat. Ook lijkt men bij de NVWA meer aan het hoofd te hebben dan medische claims. Het is dus de vraag of zij de wet actief zal handhaven. Maar als over uw uiting wordt geklikt, bijvoorbeeld door een con-current, zal de NVWA hiermee aan de slag moeten. E

Wie aan zijn (verwerkt) fruit medische- of gezondheidsclaims koppelt,

riskeert sinds begin dit jaar een boete van 30.900 euro van de Neder-

landse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Fruittelers kunnen in recla-

me-uitingen over hun producten maar beter voorzichtig zijn. Adverten-

ties, folders, brochures, nieuwsbrieven, websites, tweets en berichten

op Facebook, kunnen hen fl ink geld gaan kosten.

Toine de Graaffreelance journalistfruitteelt@nfofruit.nl

Pruimen heilzaam voor de stoelgang, vergeet het maar

Mag: one apple a day, keeps the doctor away, nog wel?

Wetgeving

Oeroud gezegde behoort wellicht tot de verle-

den tijd. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO

14

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

Binnenland

Meer zomerweer, meer zomerfruit

Dit weekend wordt de door de

NFO ondersteunde campagne

‘Zomerfruit, de lekkerste ver-

leiding’ verder uitgebreid. Het

afgelopen weekend konden de

klanten bij Plus in Pijnacker ge-

nieten van heerlijke aardbeien,

frambozen, bramen, rode en

blauwe bessen. Daarbij kregen

ze allerlei informatie over de

wijze waarop ze dit zachtfruit

kunnen bereiden. Dit weekend

is de campagne te beleven

bij Plus in Arnhem en Wezep,

Jumbo in Gaanderen en Coop

in Nijmegen.

Het GroentenFruit Bureau van

het Productschap Tuinbouw

organiseerde deze campagne

voor het vierde achtereenvol-

gende jaar. Het is een initiatief

van een brede groep organisa-

ties uit de sector. Naast de coö-

peratieve afzetorganisaties als

The Greenery, Veiling Zaltbom-

mel en Koninklijke Fruitmasters

Groep, doen ook Driscoll’s, Sun

Berry International en The Best

Fresh Group mee.

Bessenprijs stabielDe campagne ‘Zomerfruit, de

lekkerste verleiding’ pro� teert

van de omslag naar het war-

mere voorjaarsweer van de af-

gelopen week. Maar zo vroeg

in het seizoen is het zachtfruit

nog relatief duur. Alleen fram-

bozen zijn onder invloed van

de Spaanse import

wat vriendelijker

geprijsd, althans

voor de consument.

Ook het ingevlogen

product uit Mexico

is nu op de groot-

handelsmarkten te

krijgen voor één tot

anderhalve euro per

bakje. Daarentegen

kosten de bramen

uit dit land onge-

veer het dubbele.

De prijzen van de

bessen zijn stabiel.

Voor de rode bes-

sen betekent dat

nog steeds groot-

handelsprijzen van

meer dan vier euro

per bakje, een prijs-

grens die met Pasen

is gepasseerd. Door

de toegenomen productie op

zowel het zuidelijk- als het

noordelijk halfrond is de prijs

van blauwe bessen bijzonder

vast. Een bakje kost een agf-

detaillist bij inkoop ongeveer

anderhalve euro.

Schoolfruit succesvolHet grootste deel van de deel-

nemende basisscholen aan

schoolfruit gaat door als voor

het fruit moet worden betaald.

Dat blijkt uit de resultaten

van dit lopende seizoen. Dat

is ook het eerste seizoen dat

schoolfruit het gehele seizoen

beschikbaar is. Daarbij doet het

zijn naam eer aan. In principe

gaat het om porties groenten

of fruit. Maar na vier jaar blijkt

90 procent van de uitgedeelde

porties uit fruit te bestaan. De

inschrijving voor volgend jaar

is gestart. Daarbij krijgen de

scholen twintig weken gratis

drie porties groenten of fruit

per week per leerling. School-

fruit.nu en The Greenery, Kids

& Schoolfruit, Fruitschool,

Fruitmoment en Halm school-

fruit leveren het fruit aan de

scholen.

‘Jumbo dwingt geen korting af’

Jumbo zegt leveranciers niet

eenzijdig een korting op te

leggen van 3 procent. De

supermarkt heeft een Ame-

rikaans bedrijf in de arm ge-

nomen om de omzet van het

huismerk te verbeteren. Dat

vergt een investering waar-

voor aan de leveranciers een

bijdrage van 1 tot 3 procent

wordt gevraagd, zo licht com-

mercieel-directeur Ed van de

Weerd toe in Nieuwe Oogst.

Jumbo ziet dat als investering

in een betere omzet bij deze

supermarkt dat zelf een ver-

gelijkbaar bedrag investeert in

het huismerk. Aan bestaande

afspraken en contracten wordt

niet getornd.

Milieukeur JonagoldDjûke van der Maat in Bunnik

heeft meteen al pro� jt van

haar nominatie voor de Agra-

risch Ondernemer van het jaar

(zie Fruitteelt nr.15 rubriek

Deze Week). Bij Marqt lagen

haar Jonagold vorige week in

de aanbieding voor € 1,99 per

kg. Het gaat dan wel om ap-

Marktzicht

wat vriendelijker

geprijsd, althans

voor de consument.

Ook het ingevlogen

product uit Mexico

is nu op de groot-

handelsmarkten te

krijgen voor één tot

anderhalve euro per

bakje. Daarentegen

kosten de bramen

uit dit land onge-

veer het dubbele.

De prijzen van de

bessen zijn stabiel.

Voor de rode bes-

sen betekent dat

nog steeds groot-

handelsprijzen van

meer dan vier euro

per bakje, een prijs-

grens die met Pasen

De Schoolfruitbus. Foto: Herman Bus, NFO

Met posters op Abri’s begon in 2010 de cam-

pagne voor zomerfruit.

15

pels die zijn geteeld volgens

het milieukeurmerk. Van der

Maat onderscheidt zich volgens

de jury niet alleen met deze

teeltwijze, maar ook op de ma-

nier waarop ze met het brede

sortiment toegevoegde waarde

realiseert. Feit is dat zo’n aan-

bieding bij Marqt nog altijd het

dubbele is van aanbie-

dingen met Jonagold bij

andere supermarkten in

de afgelopen weken.

Deze van oorsprong Am-

sterdamse kleine keten is

dan ook meer een delica-

tessensupermarkt die zich

richt op duurzame produc-

ten. Seizoensproducten

komen vaak uit de omge-

ving. Doorgaans zijn pro-

ducten in het sortiment

biologisch geteeld, zoals

vorige week de kiwi’s

van Zespri uit Italië. Met

zo’n groot product doet Marqt

enigszins concessies aan haar

onderscheidend vermogen. De

kleine, exclusieve keten heeft

die in het sortiment voor € 0,89

per 500 gram. Bij Deka liggen

ze nu voor € 2,50 in de aanbie-

ding. Lidl voert als een van de

weinige supermarkten een actie

met appels; in dit geval Royal

Gala voor € 1,49 per kg.

Buitenland

Eerste appels uit Nieuw-Zeeland

Enzafruit, Enza is van oor-

sprong een Nieuw-Zeelandse

appel, voert dit seizoen ook

biologische appels in haar sor-

timent. Dat maakte Enzafruit

maandag 15 april bekend bij

de aankomst van de eerst boot

in Antwerpen. Deze scheepsla-

ding omvatte de vroege rassen

Cox’s en Royal Gala. De komen-

de weken breidt het sortiment

geleidelijk uit met Braeburn en

de clubrassen Jazz en Envy. Het

biologisch geteelde sortiment

betreft Royal Gala, Braeburn

en Jazz. Deze appels worden

over drie weken verwacht.

Bio onder drukDe groeiende import van biolo-

gische producten zet de prijzen

hiervan op de Duitse markt

onder druk. Het sortiment in

de supermarkten wordt steeds

breder. Dat heeft wereldwijde

import en daarmee concur-

rentie tot gevolg. De markt

verschuift van een vraag- naar

een aanbodsmarkt. Dat geldt

in het bijzonder voor biolo-

gisch geproduceerd vlees dat

soms maar een dubbeltje duur-

der is. De omschakelperiode

van enkele jaren wordt zo een

moeizame hindernis. Dit blijkt

uit een reportage op het Duitse

Wirtschaftswoche.de.

Anton Oostveen

freelance journalist

fruitteelt@nfofruit.nl

dubbele is van aanbie-

dingen met Jonagold bij

andere supermarkten in

de afgelopen weken.

Deze van oorsprong Am-

sterdamse kleine keten is

dan ook meer een delica-

tessensupermarkt die zich

richt op duurzame produc-

ten. Seizoensproducten

komen vaak uit de omge-

ving. Doorgaans zijn pro-

ducten in het sortiment

biologisch geteeld, zoals De aanbieding van Van der Maats

Jonagold.

Ter bescherming van uw vruchtgewassen tegen vogels, diverse maaswijdtes. Alle gewenste afmetingen.

Nettenfabriek “De Noordzee”Postbus 3046 2220 CA Katwijk aan Zee

Telefoon: 071 - 40 21 660 Telefax: 071 - 40 30 792www.tuinnetten.nl

Tuinnetten

16

Frui

ttee

lt 1

6, 2

0 ap

ril 2

013,

jaa

rgan

g 10

3

TeeltGrootfruit

Water geven, niet te veel en niet te weinig

Ondanks dat het momenteel

vochtig genoeg is, komt er de

komende weken een periode

aan van bloei tot en met de

celdelingfase. In feite willen

we er voor zorgen dat er tij-

dens deze fase geen stress op-

treedt die uiteindelijk leidt tot

minder zetting en een kleinere

vruchtmaat.

Te weinig of te veel water kan

leiden tot onnodige stress.

Zorg er voor dat u de vochttoe-

stand goed in de gaten houdt

en dat uw apparatuur in orde

is. Veelal is er al proefgedraaid

met de beregening en is dat

wel in orde. Wat daarnaast

dient te gebeuren is het na-

lopen van de druppelslangen:

liggen ze nog op hun plek

en zijn er niet te veel drup-

pelpunten verstopt. Bij oude

slangen kunnen de druppelaars

nog nagekeken worden. Bij de

inwendige druppelaars is dat

niet mogelijk.

Watermarks. Om uw vocht-

toestand in de bodem goed te

monitoren kunt u werken met

Watermarks die de vochtspan-

ning in de bodem meten en

uitdrukken in de waarde kilo

Pascal (kPa). De Watermarks

plaats u op twee verschillende

diepten afhankelijk van de

bomenleeftijd en het inzicht

dat u wilt krijgen. Bij jonge

bomen is een Watermark op

30 cm diepte aan de rand van

de druppelkegel of wortelzone

voldoende. Bij oudere percelen

is het gewenst om één Wa-

termark aan de rand van de

druppelkegel/wortelzone op 30

cm te plaatsen en één op circa

60 cm diepte, wederom aan

de rand van de druppelkegel/

wortelzone. Als laatste kunt u

er dan nog voor kiezen om op

percelen met druppelslangen

buiten de druppelkegel een

Watermark te plaatsten.

Streefwaarden. Gedurende

het seizoen gaan we uit

van de verschillende advies-

streefwaarden: begin van het

seizoen maximaal oplopend

tot 25 kPa, in de zomer tot

maximaal 40 kPa en richting de

oogst weer afnemend tot circa

25 kPa. De Watermarks zijn uit

te lezen door middel van een

speciale meter.

Schop. Naast werken met Wa-

termarks kan een spa of schop

ook wonderen verrichten, het

geeft ook een beeld van de

vochttoestand. Uiteraard is

het niet alleen tijdens de bloei

noodzakelijk voldoende vocht

beschikbaar te hebben. Ook

een evenwichtige vochthuis-

houding gedurende het verde-

re seizoen voorkomt onnodige

problemen als een sterke rui,

te kleine vruchten, hergroei

en zwakke knopzetting tijdens

de zomer. Het afdekken van

de boomspiegel met champost

en compost heeft als voordeel

dat de bodem minder snel

uitdroogt en dat er minder

temperatuurschommelingen

optreden.

Joris Wisse

Centrale Adviesdienst Fruitteelt

jcwisse@caf.nl

Gewas-bescherming

Grootfruit

Aantasting van meeldauw

De druk en aantasting van

meeldauw kende in 2012 wat

variatie in het land. De strenge

vorst van begin 2012 gaf geen

doding, maar in bepaalde ge-

bieden wel vertraging van de

uit overwintering komende

meeldauw. Meeldauw over-

wintert in de eindknoppen,

bij uitlopen komt de schimmel

mee in de eerst gevormde

groene delen. Verspreiding via

grote aantallen conidiën vindt

dan direct plaats. Optimale ver-

spreiding en infectie verloopt

bij droog weer met een RV

tussen 40 en 95 procent en het

liefst met wat wind. Stelregel

in het voorjaar wanneer het

niet regent dat de omstan-

digheden voor de infectie van

meeldauw optimaal zijn. Een

beperkt toegepaste, maar nog

steeds effectieve maatregel, is

het verwijderen van aangetaste

eindknoppen die uitgroeien als

zogenoemde meeldauwplui-

men. Hiermee neemt u het me-

rendeel van de besmetting in

een perceel weg en is daarom

zeker te overwegen op jongere

aanplanten.

Luna Privilege. Onder andere

CAF deed de afgelopen jaren

veel onderzoek naar de bestrij-

ding van meeldauw. Nieuwe

inzichten in de bestrijding,

maar ook (aankomende) ont-

wikkelingen in het middelen-

pakket waren de aanleiding.

Nissodium werd als eerste

fungicide uit een nieuwe che-

mische groep toegelaten in de

bestrijding van meeldauw op

appel en peer. Luna Privilege

volgde vorige week als eerste

van de tweede generatie uit

de SDHI-groep. De komende

jaren zullen uit deze chemische

groep nog meer producten

volgen. Samengevat gaf onder-

zoek van de afgelopen jaren de

volgende conclusies.

• Start tijdig met bestrijden,

beter in groene dan in rose

knop. Bij aantasting of latere

start voldoet zeker bij hoge

druk geen enkel schema.

• Een wekelijkse spuitinterval

is in periodes van snelle gewas-

ontwikkeling nodig voor opti-

male bestrijding. Wanneer dit

slaagt. kunt u tijdig stoppen.

• Starten met Nimrod en opvol-

gen met Flint gaf in meerdere

jaren CAF-onderzoek qua sche-

ma de beste bestrijding.

• Strobilurinen zijn sterk en

zacht voor het gewas, waar-

mee ze in de middenpositie

van het schema op ieder per-

ceel een plaats verdienen.

• Luna Privilege en Nissodium

zijn een aanwinst in het mid-

delenpakket, zeker in situaties

TeeltBladvoedingen Volop in bloeiBewaring

TeeltBladvoedingen Volop in bloeiBewaring

Werkwijzer

Watermarks in appelperceel. Foto: NFO

17

Fruitteelt 16, 20 april 2013, jaargang 103

Volop in bloei

TeeltBladvoedingen Volop in bloeiBewaring

TeeltBladvoedingen Volop in bloeiBewaring

met hoge druk of wat ‘slijtage’

van bestaande middelen.

Aanpak 2013. De aanpak van

2013 kent ten dele nieuwe

inzichten. Wanneer de bestrij-

ding vorig jaar goed verliep,

kunt u overwegen die strategie

te herhalen. Het is raadzaam

het seizoen globaal in drie

blokken van drie - vier bespui-

tingen met wekelijkse interval-

len te knippen.

1. Starten bij groene knop met

Exact, Luna Privilege Nimrod

of Nissodium. Wanneer reeds

vele jaren met Exact gestart is,

begin dan nu met Luna Privi-

lege, Nimrod of Nissodium. Nis-

sodium mag u maximaal twee

keer per jaar inzetten en Luna

Privilege maximaal vier keer in

twee blokken van twee keer.

Exact en Nimrod mogen niet

op peer.

2. Opvolgen met de strobiluri-

nen Flint of Stroby. Beide zijn

zeer effectief tegen meeldauw,

regenvast en zacht voor het

gewas in de gevoelige periode.

De werking tegen schurft is

beperkt tot minimaal, daarom

hier geen rechten aan ontlenen

en bedekkingfungiciden bij-

mengen.

3. Afsluiten met Topaz EC of

Nimrod wanneer dit middel

niet in de start was

ingezet. Topaz EC mag

u niet gebruiken voor

1 mei dus komt auto-

matisch in de latere

periode. Bij 50 procent

afsluitende scheutgroei

kunt u wat betreft de

meeldauwbestrijding

stoppen met de bespui-

tingen.

Aandacht. De bestrij-

ding van meeldauw

geldt algemeen op

appel en bij peer op

basis van weersomstan-

digheden in de periode

afbloei en/of jonge

vruchtjes. De rassen

Doyenné du Comice en

Sweet Sensation ver-

dienen hierbij speci� e-

ke aandacht in de bestrijding,

zowel wat betreft de timing als

middelenkeuze.

Aryan van Toorn

Centrale Adviesdienst Fruitteelt

avtoorn@caf.nl

Klein- en steenfruit

Vroeg schade door wintervlinder

Wintervlinders kunnen bij on-

der andere blauwe bessen al

vroeg schade geven aan bloe-

men en jonge vruchtbeginsels.

Voor de bloei kan dit seizoen

het middel Steward op basis

van indoxacarb ingezet wor-

den. De dosering bedraagt 170

gram per hectare. De werking

van het middel is niet tempe-

ratuurafhankelijk. Steward

toepassen op het moment dat

hommels en bijen niet actief

zijn, dus bij voorkeur spuiten

voor de bloei of het inzetten

van hommels. Bij gebruik tij-

dens de bloei hommelkasten

sluiten of tijdelijk verwijderen.

Tegen rupsen tijdens de bloei

is eventueel ook inzet van bij-

voorbeeld XenTari WG op basis

van bacillus thuringiensis nog

mogelijk. Hierbij is wel voor

een goede werking een hogere

temperatuur gewenst.

Ook in andere klein- én steen-

fruitsoorten is Steward nu

toegelaten zoals in de teelt van

alle bessen, mits niet vaker dan

één keer per jaar toegepast.

Daarnaast is het toegestaan

in de teelt van braam en

framboos, in bedekte teelten

maximaal twee toepassingen

per jaar, in onbedekte teelten

maximaal één toepassing per

jaar. De veiligheidstermijn be-

draagt zeven dagen in bessen

en in de onbedekte teelt van

braam en framboos; in de be-

dekte teelt van braam en

framboos is dat slechts

één dag. In de onbe-

dekte teelt van kers en

pruim mag u het middel

volgens het etiket tot

einde bloei tegen diver-

se rupsen inzetten. Maxi-

maal één toepassing per

jaar en 200 gram middel

per hectare. Controleer

uw gewas op aanwezig-

heid van rupsen.

Schimmels. Het mid-

del Scala is onlangs

nieuw toegelaten in de

onbedekte teelt van

bramen, frambozen en

druiven. Het middel op

basis van pyrimethanil

kent een werking op

grauwe schimmel of Bo-

trytis. Wissel het middel

tijdens de bloei af met

andere actieve stoffen.

De veiligheidstermijn tussen

de laatste toepassing en de

oogst bedraagt voor braam

en framboos drie dagen. Do-

sering twee liter per hectare.

Bij gebruik in de teelt van

druiven zijn op percelen die

grenzen aan oppervlaktewater

beperkingen van toepassing.

Controleer ook in bedekte,

vervroegde teelten op schim-

melinfecties van onder andere

Botrytis en/of meeldauw. Ook

in deze glas- of folieteelten

kan een preventieve behande-

ling met een fungicide zoals

Signum of Switch tegen schim-

melvorming nodig zijn.

Hommels. Plaats bijen- en

hommelvolken aan het be-

gin van de kersenbloei. Zet

de kasten op een verhoging

en met de uitvliegopening

naar het zuiden of zuidoos-

ten met direct zonlicht op de

kastopening(en). Zorg dat de

kasten op een luwe locatie

staan en dek buiten de kas-

ten van boven extra af tegen

weersinvloeden. Zet bijen in

groepen van vier tot zes vol-

ken bij elkaar, liefst buiten de

foliekappen. Hommels bij voor-

keur wat verspreiden over de

aanplant. Zorg voor een goede

vochtvoorziening van de bo-

men tijdens de bloei, zeker als

teelten al met folie afgedekt

zijn.

Tip. Registreer uw gebruik van

gewasbeschermingsmiddelen

zoals de naam van het middel,

dosering, gewas, perceelsnaam

(locatie), datum, maar ook het

tijdstip van de bespuiting.

Heino van Doornspeek

Vlamings BV

Heino.van.Doornspeek

@Vlamings.nl

Meeldauw op peer. Foto: CAF

Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO

18

Fruitteelt is het verenigingsor-gaan van de Nederlandse Fruitte-lers Organisatie. Abonnementen zijn alleen te verkrijgen door leden van de organisatie.

Opzegging: schriftelijk, minstens drie maanden voor het einde van het kalenderjaar. Wijziging bedrijfsgegevens: schriftelijk tot 1 januari.

AdresgegevensPostbus 3442700 AH ZoetermeerLouis Pasteurlaan 62719 EE ZoetermeerTelefoon: (079) 368 13 00Fax: (079) 368 13 55

E-mail NFO-secretariaat en ledenadministratie: info@nfofruit.nl

E-mail redactie: fruitteelt@nfofruit.nl Website: www.nfofruit.nl

RedactieHerman Bus (hoofdredacteur)Caroline van AsscheMarai Ebben (eindredacteur)Marijke van Ossenbruggen

RedactiecommissieH. BalkhovenA. GoesH. van Kekem A. OostveenM. RaveslootH. ReindersC. UijttewaalB.J. van WestreenenR. van ’t Westeinde

Advertentie-acquisitieBureau Van VlietRobert MondelaarsRemco WijnhoutPostbus 20, 2040 AA Zandvoortr.wijnhout@bureauvanvliet.comTelefoon: (023) 571 47 45Fax: (023) 571 76 80

DrukkerijDeltaHage, Den Haag

VormgevingRichard van Rheenen, Grafisch!OK

Uitgever en auteurs verklaren dat Fruitteelt op zorgvuldige wijze en naar beste weten is sa-

mengesteld en aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijk-heid voor schade, van welke aard ook, welke het gevolg is van handelingen en/of beslis-singen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van Fruitteelt wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring. Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden verveelvoudigd, opge-slagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

C O L O F O N

nfo agenda

TE KOOP30 nachtvorstsproeiers met kraan en standpijp.

€ 15 p.st. Tel. 06 5132 9269.

1000 perenkisten plukkop 1.14x1.14x0.60m.

300 appelkisten plukkop 1.05x1.20x0.75m.

Diverse andere maten. Inkoop, verkoop,

verhuur, bemiddeling. Tel. 06 2165 5419.

Vangbandje

Midden-NederlandTerwoldeMaandag 22 april

Bijeenkomst over de actualiteiten

rond de bloei onder leiding van

Tonnie van Kessel (Agro Buren) en

Richard Prijs (Van Wesemael BV).

Locatie: fruitbedrijf A. Bosgoed,

Ruwerdweg 6, 8196 KV Welsum.

Aanvang: 19.00 uur.

Zuidoost-Utrecht Donderdag 2 mei

Bijeenkomst over de actualiteiten

rond de bloei onder leiding van

Gerard Kievit (DLV). Locatie: fruit-

teeltbedrijf T. Vernooij, Smidsdijk

6a Cothen. Aanvang: 19.00 uur.

West BetuweDonderdag 25 april

Actualiteiten rond de bloei onder

leiding van Antonie de Kruijff

(AgruniekRijnvallei) en Aryan van

Toorn (CAF). Locatie: L. van Mou-

rik, Culemborgseweg 8 te Asch.

Aanvang:19.00 uur.

Zuid-GelderlandDonderdag 2 mei

Bijeenkomst over actualiteiten rond

de bloei met medewerking van Ru-

ben van Kraaij (AgruniekRijnvallei)

en Joris Wisse (CAF). Locatie: fruit-

bedrijf familie André de la Porte,

Van Heemstraweg 127a, Dreumel.

Aanvang: 19.30 uur.

Zuid-HollandVijfheerenland en AlblasserwaardDonderdag 2 mei

Bijeenkomst over de actualiteiten

rond de bloei met medewerking

van Hilko Strik (Agrifirm). Locatie:

fruitbedrijf C. Horden, Kortgerecht

70a te Schoonrewoerd.

Aanvang: 19.00 uur.

Zeeland Noord-Brabant

Zeeuws-VlaanderenMaandag 22 april

Bijeenkomst op het fruitbedrijf

van familie Vereecken met me-

dewerking van Jan-Peter van ‘t

Leven (CZAV) en Joris Wisse (CAF).

Locatie: Provincialeweg 6, 4581 RN

Vogelwaarde. Aanvang: 19.00 uur.

Delta-NoordDonderdag 25 april

Bijeenkomst over de actualiteiten

rond de bloei onder leiding van

Ad Zuijdweg (CZAV). Locatie:

fruitteeltbedrijf G.E. Houtekamer,

Hageweg 3 Bruinisse.

Aanvang: 19.00 uur.

AgendaberichtenAgendaberichten voor deze

rubriek kunt u indienen tot

maandagochtend 09.00 uur

van de eerste week waarin

de redactie het bericht moet

plaatsen. In principe plaatst

de redactie het bericht in

twee achtereenvolgende

bladen. De Agendaberichten

opgeven via het digitale

formulier op de homepage

van www.nfofruit.nl >

Vakblad Fruitteelt.

Wanneer dit problemen op-

levert, stuur dan uw bericht

naar de redactie via e-mail

fruitteelt@nfofruit.nl.

Dé Appeldag 2013NFO en DLV Plant donderdag 27

juni Dé Appeldag 2013 in Ingen.

Dit tweejaarlijkse evenement

wordt voor de vierde keer gehou-

den en is inmiddels een begrip

bij appeltelend Nederland. Ap-

peltelers doen op een praktische

en bedrijfsgerichte manier kennis,

informatie en onderlinge contac-

ten op. Na een succesvolle en druk

bezochte Appeldag in 2011, zijn

er weer vele actuele zaken te mel-

den. U kunt deelnemen aan rond-

leidingen, praktijk- en teeltdemo’s

zoals vruchtdunning bij Elstar,

onkruidbestrijding, actualiteiten

betreffende meeldauw en bestui-

ving appel.

Ook kunt u demonstraties bijwo-

nen van de ontwikkelingen in de

mechanisatie en bedrijfsuitrusting

zoals de nieuwste driftarme spuit-

technieken, een onbemande trek-

ker, de Pluk-o-trak oogstmachine,

de Fruitbuggy en de toepassing

van GPS. Tevens kunt u de in-

fomarkt bezoeken, momenteel

hebben zich hier al ruim zeventig

bedrijven voor aangemeld. Loca-

tie: Gebr. Van Blijderveen en Firma

Peters aan De Brei 9, Ingen. Aan-

vang: 10.30 uur; sluiting 20.00 uur.

Entree is gratis. Meer informatie:

telefoon: +31(0)411 652 525.

Noord-Hollandse Fruitteeltdag

Vrijdag 14 juniThema: Telen met e(en)missie.

Dit jaar heeft de organisatie van

de Noord-Hollandse Fruitteeltdag

als thema: Telen met een missie.

Het is haar missie om de emissie

van gewasbeschermingsmiddelen

te beperken. De nadruk ligt dan

ook op spuittechniek en doppen-

keuze. Er zijn tal van machines

op deze dag die worden gede-

monstreerd. Ook worden andere

noviteiten en natuurlijk eigen

vindingen getoond. Daarnaast

is er buiten en binnen een beurs

met een nog steeds groeiend

aantal standhouders. De mecha-

nisatiecommissie nodigt u uit om

voorafgaande aan de Fruitteeltdag

deel te nemen aan de excursies

op diverse fruitbedrijven onder

leiding van deskundigen. Locatie

Fruitteeltdag: Transportbedrijf

Jan Hoek, Driebanweg 2, 1607 ML

Hem. Aanvang excursies: 10.30 uur,

het vertrekpunt is bij Jan Hoek.

Aanvang Fruitteeltdag: 13.00 uur.

Noord-Holland Excursie naar Polen van 8 tot 12

juli. Wie meer informatie wil of wil

deelnemen aan deze excursie kan

zich opgeven via de e-mail: nfo.

kring.nh@hotmail.com. U ontvangt

dan het complete programma.

De kosten bedragen circa € 950

per persoon.

Geb

r. B

on

en

kam

p:

Uw

vert

rou

wd

e r

eg

iod

eale

r

Gebr. Bonenkamp b.v.Partner in de fruitteelt

info@gebrbonenkamp.nl

WWW.GEBRBONENKAMP.NL

TielTel: 0344-820344

IJsselsteinTel: 030-6880999

fruit-bonenkamp 130305.indd 1 06-03-13 11:55

Schulp schenktwinstkansen.

Schulp schenktwinstkansen.

Schulp schenkt

Sap van fruit uit uweigen boomgaard.

www.schulp.nlwww.schulp.nlwww.schulp.nlwww.schulp.nlSchulp Vruchtensappen, BreukelenSchulp Vruchtensappen, BreukelenSchulp Vruchtensappen, BreukelenSchulp Vruchtensappen, BreukelenSchulp Vruchtensappen, BreukelenSchulp Vruchtensappen, BreukelenSchulp Vruchtensappen, BreukelenTelefoon: Telefoon: Telefoon: Telefoon: Telefoon: Telefoon: Telefoon: 0346-25 96 300346-25 96 300346-25 96 300346-25 96 300346-25 96 300346-25 96 30

TE KOOP GEVRAAGD:

- SCHILAPPELEN

- INDUSTRIE-

APPELENBlokzijlerdwarsweg 12, MarknesseTel 0527-203917, Fax 0527-203944Mob. 06-53294479

Uw advertentiehier?

Bel 023-5714745

Importeur: AgroCentrum B.V., Postbus 76, 4650 AB Steenbergen, Nederland

Tel.: +31 (0)167–563 150, Fax: +31 (0)167–563 983, info@agrocentrum.nl, www.agrocentrum.nlAgroCentrum crop nutrients & adjuvants

Bladbemesting in appel

Product Element Advies

SpoorelementenBortrac 150 borium roze knop 1 /ha + ballonstadium 0,5 l/ha + volle bloei 0,25 l/ha + nabloei 1 l/ha

Ferleaf 100 ijzer 1 l/ha bij zichtbaar ijzergebrek (evt. herhalen).

Coptrel 500 koper n.v.t. wegens bespuitingen met koperoxychloride

Mantrac Pro mangaan roze knop 0,5 l/ha + ballonstadium 0,5 l/ha + nabloei 2 x 0,5 l/ha

na de vruchtrui 4 x 0,5 l/ha voor groene achtergrondkleur

Molytrac 250 molybdeen geen behoefte

Zintrac 700 zink groene knop 0,75 l/ha + roze knop 0,2 l/ha + nabloei 2 x 0,2 l/ha

Secundaire elementenHydromag 500 magnesium 4 l/ha direct na de bloei. Later kan evt magnesiumsulfaat gespoten worden.

Caltrac ZB calcium 5 l/ha in de nabloeiperiode op zand- en lichtere gronden.

2 l/ha bij hoge temperaturen. Anders kan evt calciumnitraat gespoten worden.

Zwavel F3000 zwavel geen behoefte

ENJOYING THEENJOYING TH

NIGHT LIFE

Uw product langer vitaal!

Luna PRIVILEGE is het nieuwe fungicide met een uitstekende werking tegen echte meeldauw. Dit leidt tot een:▶ vitaler gewas▶ verbeterde kwaliteit

Lees

vóó

r ge

bru

ik e

erst

het

etik

et e

n d

e p

rod

uctin

form

atie

. Geb

ruik

gew

asb

esch

erm

ings

mid

del

en v

eilig

.

/BayerCropNL