In 2001 reconstrueerde CarolineWilkinson het gezicht van het'Meisje van Nulde', dat ook op tvwerd getoond. Het spleetje tussenhaar tanden verried dat het omRowena Rikkers ging. ANP

mil DIIIDIIDlDB

Het'Meisje vanNulde' en het'Maasmeisje'beheersten en-kele jaren terug

maandenlang het nieuws. De-len van-hun levenloze lichaamwerden op verschillende plaat-sen langs water teruggevonden,wat er op duidde dat ze warenvermoord. Maar omdat hunlichamen onherkenbaar warengeworden, bleven ze lange tijdanonieme slachtoffers.Totdat de twee meisjes plotse-ling hun gezicht 'terugkregen'.Een Britse forensische gezichts-reconstructeur had op basis vande schedels hun aangezicht her-schapen, wat in de media werdvrijgegeven. Al snel werdende meisjes herkend. Ze blekenRowena en Gessica te heten,waarna de daders konden wor-den aangehouden.Sindsdien is de belangstellingvoor forensische gezichtsrecon-structie sterk toegenomen. Nietalleen om misdaden op te los-sen, maar ook om de gezichtenvan mensen te herscheppendie duizenden jaren geledenhebben geleefd. Deze archeolo-gische gezichtsreconstructies,waarbij legendarische histori-sche figuren of onze prehisto-rische voorouders een gezichtkrijgen, trekken steeds meerbekijks.

Politie en justitiegebruiken gezichts-reconstructies omachter de identiteit tekomen van gevonden _slachtoffers. Na tips'bleek het 'Maasmeis-je' Géssica Gomes uitRotterdam te zijn. ANP

70 I TRIV' SEPTEMBER2008

Skeletten zonder geheimenDe Amsterdamse Majad'Hollosy is dé Nederlandsespecialist op het gebied vanarcheologische gezichtsrecon-structies. Zij boetseert vanuiteen modderig graf opgedolvenbeenderen tot 'mensen vanvlees en bloed'. 'Sinds 1990werkt ze als archeoloog enfysisch antropoloog met alsspecialisatie mensenbotten.Gezichten reconstrueren leerde

Een reconstructie kanworden gemaakt doorde schedel met decomputer te scannenen driedimensionaalte printen.

ze onder meer bij de BritseCaroline Wilkinson, de expertachter de reconstructies vanRowena en Gessica.Zelf reconstrueert d'Hollosyjaarlijks zo'n drie à vier gezich-ten van mensen die leefdenin een ver verleden. Sommigearcheologen moeten uit lossescherven afleiden of de gebrui-kers arme sloebers of juist wel-varend waren, maar skeletten

De Russiche ge-leerde uit de filmGorky Park bestaat---"-"-_..1 echt. Michail Gera-simov was een vande grondleggersvan de gezichtsre-constructie. ANP

hebben geen geheimen voord'Hollosy. "Je hebt een directoverblijfsel van de mens in jehanden. Zo kun je aan bottenniet alleen iemands geslachten leeftijd afleiden, maar ookbepaalde ziektes die hij heeftgehad, zoals de ziekte DISH,een reumatische aandoeningdie is gerelateerd aan diabeticien oudere zwaarlijvige man-nen:'Als zij deze ziekte aantreft inbotten is er een grote kans datde man in kwestie dik was. Bijforensische reconstructies ishet postuur van een slachtoffersoms eenvoudiger te achter-halen, zegt de Amsterdamse."Alsje geluk hebt, is er nog ietsvan het lichaam over of vande kleding die het slachtofferdroeg. Daarbij komt nog dat erbij de nieren vet wordt afgezet,wat een goede indicator is vanovergewicht:'

Rowena Rikkers, 'het meisje van Nulde',werd vooral herkend aan het spleetjetussen haar tanden dat de Britse expertWilkinson had aangebracht.

Milennia-oude rimpelsLogica biedt echter niet altijdde oplossing bij de wederop-bouw van het gelaat. Waar ooiteen forse Griekse neus of wip-neusje zat, rest in een schedelnog slechts een gat. De neusbestaat namelijk, evenals deoren, uit zacht kraakbeen, datvergaat. Toch kan de gezichts-reconstructeur wel een rede-lijke inschatting maken van hettype neus. Sommige schedelsbeschikken over een neusbotje,dat omlaag loopt of juist naarboven wipt. d'Hollosy: "Bij eenoudere schedel ontbreekt datkwetsbare botje vaak. Ik leidde neusvorm dan onder meeraf van de vloer van de neus. Alsdie schuin naar boven loopthad die persoon waarschijnlijkeen wipneus:'Toch kunnen gereconstrueerdegezichten wel vragen oproepen.Neem nu d'Hollosys 'Krabbe-plasman. die is gebaseerd opeen Vlaardings skelet van 3300jaar oud. Zijn gezicht oogt alseen landkaart. Zijn de kraaien-poten en fronsrimpels van de

GEïNTERESSEERDIN FORENSISCHE

TECHNIEKEN?YOLGENDE MAANDSTAAT DE SPECIAL

YANrTRIY' GEH,EEL INHET TEKEN YANC51!

man, die op circa 43-jarige leef-tijd overleed in de Bronstijd,aan d'Hollosys fantasie ontspro-ten? "Niet helemaal. Omdat hijveel buiten leefde, ging ik ervanuit dat hij een gelooid gezichthad. Maar prominente rimpelslees je wel degelijk af aan deschedel. De kans op groe-ven die van de neus naar demondhoeken lopen én op eenfronsrimpel tussen de wenk-brauwen is bijvoorbeeld groterals de schedel op die plaatsenwat diepere holtes heeft:'Naar de kleur van de ogen ende haardracht van de Krab-beplasman heeft d'Hollosy welmoeten gissen. "De Romei-nen hebben het in tekstendie de tand des tijds hebbendoorstaan over mensen met

De Swifterbandman leefdezo'n 6000 jaar geleden inOost-Flevoland. Fysischantropoloog Maja d'Holiosygaf de man zijn gezicht terug.MAJA D'HOLLOSY

EJIIBBmllllmlllDlIB

lichte ogen en wilde haardos-sen. Dus dat heb ik hem maarmeegegeven. Het is een slechteaanwijzing, want de Romeinenkwamen veel later in dit gebiedaan, maar wel de enige die ikheb:'Iemands oren boetseren blijftook een gok. Omdat kraak-been vergaat, blij~,endi~,lastigte reconstrueren. Maar, zovindt d'Hollosy, "oren zijn nietzo belangrijk, omdat mensenelkaar daar uiteindelijk niet aanherkennen. Familieleden vande Krabbeplasman zouden hemvast herkend hebben in mijnversie van zijn gezicht. Al hadik hem in dat geval wel een ietsneutraler uiterlijk gegeven:'

Weefseldiktes achterhalenAls d'Hollosy een schedel zoalsdie van de Krabbeplasmanbinnen krijgt, onderwerpt zedeze eerst aan een grondig

Het veenlijkjevan 'het meisjevan Yde' werdgescand ... ANP

onderzoek, waarbij ze de matenopneemt. Afhankelijk van debroosheid van het bot kopieertze de schedel door een afgietselte maken in gips of kunsthars,of door de schedel met de com-puter te scannen en driedimen-sionaal te printen. Het handigevan zo'n print is dat je ontbre-kende delen kunt spiegelen opde computer.Toch kiest d'Hollosy het liefstvoor de ouderwetse manier:een mal maken. "Ik nam mijnschedels altijd mee naar het zie-kenhuis en legde ze daar onderde CT-scan. Het beeld dat jedan krijgt wordt opgebouwdin 'plakjes', waarbij altijd watdetails verloren gaan. Een mal

neemt elk detail echter perfectover,"Na het kopiëren duiktd'Hollosy in tabellen met'menselijke weefseldiktes'. Ditzijn gegevens over de dikte vanzacht weefsel in je gezicht zoalsdat in je wangen. Omdat eenwesters pubermeisje bij wijzevan spreken bollere wangenheeft dan bijvoorbeeld eenbejaarde negroïde man, is hetraadplegen van deze tabelleneen 'must' voordat zachte kleiop de schedel kan worden aan-gebracht. Als de Amsterdamsede juiste diktes heeft achter-haald, plaatst ze pinnetjes opde schedel die net zo ver uitste-ken als de dikte van de laag die

moet worden aangebracht.

... en vervolgensgereconstrueerd.Het bleek eenongeveer 16jaaroud meisje te gaandat ergens tussen170 v.Chr. tot 230na Chr. in Drentheleefde. ANP

Verschillende mondenIn de met klei opgevulde oog-kassen plaatst d'Hollosy ver-volgens oogbollen. De schedelmet zijn uitpuilende ogen heefthierna wel wat weg van eengriezelfiguur uit een horrorfilm,

'Ook rimpels kun je aflezen aan deschedel. De kans op groeven en frons-rimpels zijn groter als de schedel hierdiepere holtes heeft'

wat ze verhelpt door met kleide gezichtsspieren en de huidin model te boetseren.Vervolgens doemt het eersteechte probleem op: de lippen.leder mens heeft immers eenandere lipdikte en vorm. Erbestaan wel formules om dedikte en grootte van de lippente achterhalen, maar ook hiergeldt weer dat de bevolkings-groep waartoe de eigenaar vande schedel behoorde minstenszo belangrijk is. "Maar;' zo geeftd'Hollosy toe, "al heb je allegegevens, dan kun je nog drieof vier verschillende mondenmaken".Als de kleien versie van het ge-zicht afis, breekt het momentaan waarop een tweede malvan het gezicht moet wordengemaakt, die d'Hollosy uitgietin kunsthars of rubber. De ogenplaatst ze over naar het nieuwegezicht, waarna ze met olie- ofacrylverf een gezonde blos enzelfs levervlekjes op het gezichtaanbrengt. Als ten slotte depruik - van echt mensenhaar- is aangebracht, is het werk

gereed. Je kijkt recht in hetgezicht van een medemens diein de prehistorie rondwan-delde. H

Het meisje van Yde zoalsze er bijna zeker heeftuitgezien. ANP