Foolcolor Magazine

Meditatie

FOOLCOLORm a g a z i n e

N U M M E R 8 7 | A P R I L 2 0 1 3 | G R A T I S M A G A Z I N E

aprilnummercontouren2.indd 1 14-03-2013 16:36:55

Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor

informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt

de redactie geen aansprakelijkheid. Tevens behoudt zij zich het recht voor

advertenties en ingezonden kopij, zonder opgave van reden, te weigeren, in

te korten en/of taalkundig te bewerken. Publiceren onder pseudoniem mag,

mits naam en adres bij de redactie bekend zijn.

Foolcolor is een magazine voor en door clinten van Lentis

Oplage: 2750ISSN 1878-9943

Redactie Gijs van der Paauw, Chris van Boetzelaer, Erik Bies, Elisabeth Smelik, Ria Santing,

Herman Beens, Sjoerd Hesselmans, Lisette Soppe, Laura Boekhoudt, Andras Mebius,

Carin Roelofs, Arda Pieterman

EindredactieIne Paulien Weijer

FotografieFotobureau Foolcolor Media:

Thea Mulder, Annet Ritsema, Joshua Keller

Illustraties, cartoonsMargje Molenkamp-van den Berg,

Anna de Ruiter, Eriko,Henk de Vries, Houkje van Dijk

VormgevingRia Santing

Druk en afwerking

Drukkerij Drupon

CoverAnnet Ritsema

RedactieadresFoolcolor Media

Van Oldenbarneveltlaan 159716 EA Groningen

Telefoon 050 - 575 13 90

Websitewww.foolcolormedia.nl

[email protected]

ProjectondersteunersIne Paulien Weijer

Marianne de Lange Telefoon: 050 - 575 13 90

Foolcolor Media is een werkproject van Lentis

AprilnummerThema MeditatieInzenden kopij niet meermogelijk

Juninummer Thema StigmaInzenden kopij vr 17 april12 uur

ColofonVan de redactie

Het is weer april en dus is het gelukkig weer lente.April wordt ook wel de grasmaand of paasmaand genoemd. Iedereen kent het spreekwoord April doet wat hij wil, maar een leukere uitdrukking is Op de eerste april schikt men de zotten op den dril. Op den dril zetten betekent voor gek laten lopen op 1 april. Het spreekwoord heeft natuurlijk te maken met de grappen die op 1 april uitgehaald worden en dan met name verzonnen berichten en boodschappen.April is de n na mooiste maand van het jaar. Nog mooier dan april is de maand mei. In april groeit en bloeit er wel van alles, maar de meeste bomen zijn nog kaal, die krijgen hun bladeren pas in mei en daarom is mei voor mij de chte lentemaand.Het thema van dit magazine is Meditatie, een leuk onderwerp waar veel over te vertellen is. In dit Foolcolor Magazine kun je het een en ander lezen over dit interes-sante thema. Verder zijn er natuurlijk alle vaste rubrieken.Ik wens je een prettige lente en veel leesplezier.

Erik Bies

Foto: Annet Ritsema

Foolcolor Media is een werkproject van Lentis

Erik Bies

Foto: Annet Ritsema

2


26

32

ThemaMeditatieboom

De Dalai Lama

Meditatie in de middeleeuwen

Avondje Zen

Meditatie als geestelijk voedsel

Spons

Column Steekje Los & Het huisdier van Gerdavan Dijken

Bekende gevallen: Leontien van Moorsel

Ook zo verstoord nog niet: het horen van gedachten en geluiden

Vragenfestijn: burgemeester Peter Rehwinkel

Bericht van Bies & Foppe over meditatie

De etalage: Wopke Grobben

In therapie: mindfulness

AGIH: intrusies

Ervaringen met meditatie

Op een rij

Boek: maakbaarheid van het geluk

Persoonlijk verhaal: op harde plankjes uit vrije wil

Gedichten

Gezocht creatieve geesten

Gezocht nieuwe Dichter des Foolcolors & Petje en von Puckhausen

Klaagmuur

Postvak In

Neus en Neus & Superclient

Zelfbeeld

Inhoud

4 6 810121415

1618

2022 2324262830 31 32

333435

36373840

3

MEDITATIE IS....vergeten wie je was om te worden wie je bent

2626


Weetjes over MeditatieHet Foolcolor magazine dat u wellicht net heeft opgepakt in een wachtruimte of in een kliniek, heeft als thema meditatie. Meditatie is een manier om je aandacht te focussen op iets of iemand waardoor je rust vindt, dichter bij jezelf en je gevoelens komt. Meditatie bestaat al duizenden jaren. Er zijn drie grote stromingen, waaronder contemplatie (denken over een tekst uit de Bijbel), concentratie meditatie (de aandacht gaat naar een object, een geluid, een beeld) en mindfulness (aandachtig en vriendelijk waarnemen van alles wat zich aan je voordoet). Wanneer je het woord meditatie opzoekt op internet met een zoekmachine, zoals Google, vind je uitgebreid uitleg over allerlei soorten en sub soorten meditatie. Het is wel wat taaie kost.Meditatie verwijst naar heel veel geestelijke oefeningen. Het woord komt van het Latijnse woord meditatio, dat op zijn beurt afgeleid is van het werkwoord meditari dat nadenken, overdenken betekent. Het is ook verwant met medere, dat betekent ook genezen (vergelijk medicijn), Er kan onderscheid gemaakt worden tussen contemplatie, concentratie - meditatie en mindfulness. Binnen die drie vormen bestaan vele varianten.

Thema meditatie

Con

centra

tie-med

itatie

Hier wor

dt de aa

ndacht g

econcent

reerd op

een obje

ct, beeld

of gelui

d, bijvoo

rbeeld

(een) god

, een kaa

rsvlam,

de adem

haling,

of eleme

nten uit

de natuu

r. Deze v

orm van

meditati

e kent ee

n object

gerichte

fase en

een obje

ctvrije fa

se.

Yogais de bewegingen in de geest tot rust te

brengen; dan rust de ziener in zijn werkelijke aard; anders identificeert de ziener zich met de

bewegingen. Na complete ontspanning van de aandacht ontstaat een toestand van getuige zijn. Deze getuige is zelf geen

object. Men kan deze getuige niet als dusdanig leren kennen, met behulp van de zintuigen. Deze getuige is volgens Swami Sivananda van Rishikesh, India, het ware IK, de Atman genoemd. Christenen zouden het de Ziel noemen. Het Nederlandse woord adem en het

Duitse werkwoord atmen hebben waarschijnlijk dezelfde oorsprong als het Sanskriet atman. In de Bijbel blaast

God met zijn adem een mens van klei leven in. Hij bezielt daardoor de mens. Deze bezieling is de goddelijke vonk, het bewustzijn dat via meditatie kan terugkeren tot God(Brahman). Het Atman is dat wat denkt via het verstand,

ziet via de ogen, eet via de mond, hoort via de oren, ruikt via de neus en voelt via het lichaam, maar onberoerd blijft bij alles wat via deze zintuigen

wordt waargenomen. Dit ware IK, het bewustzijn dat enkel getuige is, is in

alle mensen aanwezig.

Hindo

estis

che me

ditati

e

Deze vo

rm van

medita

tie is m

et nam

e

bekend

van de

Yogaso

etras

van Pat

anjali,

waarin

de me

thode v

oor het

verstil

len van

de gee

st

wordt

beschr

even. D

it is een

vorm v

an

concen

tratie-

medita

tie.

Conte

mplatie

In

het chr

istendo

m wordt

met

medit

atie vaa

k contem

platie

bedoeld

. Contem

platie is

de

beschou

wing va

n een te

kst uit de

Bijbel

of een ge

beurten

is uit he

t leven v

an

Jezus, w

aardoor

deze tek

st of geb

eurtenis

beteken

is krijgt

en verin

nerlijk w

ordt.

Meditatieboom

4


Westerse therapie en oosterse spiritualiteit

Er zijn therapeuten die een integratie van westerse psycho-therapie en oosterse spiritualiteit nastreven.Meditatie-oefeningen worden ook steeds meer gebruikt als toevoe-ging aan psychotherapie. Vooral in de vorm van Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT), in het Nederlands vertaald met Aandachtgerichte Cognitieve Therapie. Het effect van een training als terugvalpreventie voor mensen met terugkerende depressie is goed. Ook bij andere psychische klachten werkt MBCT hoewel er nog veel onderzoek moet plaatsvinden om het nut ervan weten-schappelijk te onderbouwen.

Gevaren van meditatieVoor psychisch kwetsbare mensen zou te diep mediteren riskant kunnen zijn. Wanneer deze meditatiemethode in de geestelijke gezondheidszorg wordt gebruikt bij patinten die lijden aan angst-stoornissen, ernstige depressies, stress of chronische pijn, dan zou dat soms ook averechts kunnen uitwerken wanneer onder-drukte emoties bovenkomen. Dan zou het consulteren van een in psychische schade gespecialiseerde traumatoloog een beter alterna-tief kunnen zijn.

Elisabeth Smelik/ illustratie: Ria Santing

Yogais de bewegingen in de geest tot rust te

brengen; dan rust de ziener in zijn werkelijke aard; anders identificeert de ziener zich met de

bewegingen. Na complete ontspanning van de aandacht ontstaat een toestand van getuige zijn. Deze getuige is zelf geen

object. Men kan deze getuige niet als dusdanig leren kennen, met behulp van de zintuigen. Deze getuige is volgens Swami Sivananda van Rishikesh, India, het ware IK, de Atman genoemd. Christenen zouden het de Ziel noemen. Het Nederlandse woord adem en het

Duitse werkwoord atmen hebben waarschijnlijk dezelfde oorsprong als het Sanskriet atman. In de Bijbel blaast

God met zijn adem een mens van klei leven in. Hij bezielt daardoor de mens. Deze bezieling is de goddelijke vonk, het bewustzijn dat via meditatie kan terugkeren tot God(Brahman). Het Atman is dat wat denkt via het verstand,

ziet via de ogen, eet via de mond, hoort via de oren, ruikt via de neus en voelt via het lichaam, maar onberoerd blijft bij alles wat via deze zintuigen

wordt waargenomen. Dit ware IK, het bewustzijn dat enkel getuige is, is in

alle mensen aanwezig.

Boeddhistische meditatie

Het boeddhisme kent ook de concentratie-mediatie. Daarnaast heeft het boeddhisme de mindful-

ness, waarin geoefend wordt in het aandachtig

waarnemen van de veranderingen van

de geest.

MindfulnessHier wordt de aandacht niet geconcentreerd op n punt, maar wordt de aandacht juist

getraind om gewaar te zijn van alle veranderingen die plaats vinden in het lichaam en het bewustzijn

zonder oordeel. Hiermee wordt men zich bewust van de veranderlijke aard van de werkelijkheid.

Bij mindfulness is men zich bewust van alle opkomende gedachten en emoties maar laat men ze zonder meer aan

zich voorbijgaan. Men hecht er geen belang aan en kijkt er vriendelijk naar, alsof ze aan

iemand anders toebehoren.

Conte

mplatie

In

het chr

istendo

m wordt

met

medit

atie vaa

k contem

platie

bedoeld

. Contem

platie is

de

beschou

wing va

n een te

kst uit de

Bijbel

of een ge

beurten

is uit he

t leven v

an

Jezus, w

aardoor

deze tek

st of geb

eurtenis

beteken

is krijgt

en verin

nerlijk w

ordt.

5


Zijn ontdekkingDe Dalai Lama wordt niet zomaar aangewezen, hij wordt gezien als een wedergeboorte (rencarnatie). Er is een groep van de hoogste monniken die naar hem opzoek gaat, de gelugpa. De vorige Dalai Lama geeft aanwijzingen over wat voor man het zou worden. Daarnaast wordt er door de groep monniken gezocht naar spirituele tekens. Bijvoorbeeld bij het meer Lhamo Latso in Centraal Tibet. Bij de zoektocht naar de veertiende Dalai Lama leidde de verschijning in het water van het meer er uiteindelijk toe dat Tenzin Gyatso (geboren: Lhamo Dhondup, Takster, 6 juli 1935) werd gevonden. De periode van de zoektocht naar de nieuwe Dalai Lama kan jaren duren. Voorbeelden van andere tekens zijn: ongewone dromen van de ouders of van de hooggeplaatste lamas, buitengewone vaardigheden van het kind, een regenboog of de richting waarin men tijdens de crematie de rook ziet opstijgen.

Ophef in een nieuw tijdperkDe Dalai Lama is zowel geestelijk als poli-tiek leider van Tibet geweest. Door de bezetting van China in 1950 is er veel ophef geweest over het politiek leiderschap van de Dalai. Uiteindelijk werd zijn politiek leiderschap in 2011 afgeschaft. Echter informeel is hij nog steeds van grote poli-tieke betekenis. De tegenwoordige Dalai Lama gaat met zijn tijd mee en zit op Twitter en Facebook. Veel volgelingen van het Tibetaans boeddhisme zien hem als hun spiritueel leider. Op dit moment leeft hij in ballingschap in India in de hill Station McLeod Ganj bij Dharamsala. Veel Tibetanen erkennen het bewind in Tibet van de Volksrepubliek China niet. De rege-ring in ballingschap in India beschouwt de Dalai Lama nog steeds als de politiek leider van het land. Sinds de hervormingen van 1990 wordt de regering in ballingschap direct gekozen.

Vlucht en VredesplanEr zijn zoveel Tibetanen voor de Chinese bezetting gevlucht en over de hele wereld verspreid. Dit leidt tot veel initiatieven op politiek niveau maar tot op de dag van vandaag is Tibet nog steeds niet onafhan-kelijk. Sterker nog: China benoemt andere religieuze leiders en leden van andere boeddhistische stromingen tot stro-mannen en isoleert zo de bannelingen.De huidige Dalai Lama staat bekend om zijn reizen naar Amerika waar hij op 21 september 1985 in het Capitool een verkla-ring gaf die sindsdien door het leven gaat als het Vredesplan met vijf punten:1.De verandering van Tibet, inclusief de regios Amdo en Kham, in een vredeszone;2.Afzien van de verhuizingspolitiek van Chinese staatsburgers uit andere delen van China naar Tibet;3.Het respecteren van de grondrechten en democratische vrijheid van het Tibetaanse volk;4.Herstel en bescherming van het milieu en een stop van de exploitatie en opslag van nucleair afval;5.De start van werkelijke onderhande-lingen over de toekomstige status van Tibet.

Spreuken van de Dalai Lama:*Als je met een ernstig probleem gecon-fronteerd wordt, denk dan zeer goed na. Is er een oplossing, dan heeft het geen zin u op te winden.Is er geen oplossing, dan heeft het geen nut u op te winden. *Waar het verstand ophoudt, begint de woede.Daarom is woede een teken van zwakte. *Wanneer je verliest, verlies dan niet de les.Beoordeel je succes door in te zien wat je op moest geven om het te krijgen.Bedenk dat niet datgene krijgen wat je wil, soms een wonderlijk teken van geluk is.*Herinner dat stilte soms het beste antwoord is. Breng iedere dag enige tijd alleen door. *Er zijn maar twee dagen in het jaar waarop men helemaal niets kan doen. En dat zijn gisteren en morgen. Dat betekent dat vandaag de dag is om te leven.

Laura Boekhoudt

Illustratie: Ria Santing

Foto: Istock photo

Thema meditatie

De Dalai Lama is n van de meest specialiste mensen die op de aarde rondlopen. Hij is de geestelijk leider van het Tibetaans boeddhisme. Het boeddhisme is een geloof dat bekend staat om de opvatting dat je met mediteren een hogere staat van rust, innerlijke liefde en bewustzijn tot stand kunt brengen. Maar de Dalai Lama wordt als hij wordt aangewezen gelijk de Leider van heel Tibet, waarbij zijn familie mede-eigenaar wordt van de beste landerijen in het land.

6


De Dalai Lama

7


Mediteren in christelijke zin heeft meer-dere betekenissen. Een voorbeeld van een invulling van meditatie is ten eerste het opzeggen van het Oude en Nieuwe testa-ment, als een geheugen- en denkbezigheid. Ten tweede bezorgd zijn over en ten derde een versmelting van beide, namelijk over iets denken, iets overwegen. Medi-teren is een actieve bezigheid in plaats van een passieve. Door middel van meditatie worden christelijke geloofswaarheden en inzichten zich eigen gemaakt. Lezen en meditatie gaan vaak samen en vloeien in elkaar over. De Bijbel vormt n van de belangrijkste meditatieonderwerpen. Door het overwegen van teksten maakte de gelovige zich de tekst eigen en raakte er vertrouwd mee. VerlichtingMeditatie had een duidelijk doel, name-lijk zuiverheid van het hart. Als monnik of devoot persoon begon je de dag met meditatie en eindigde je de dag ermee. De gedachten die je in jezelf opriep bepaalden wat je ging overdenken en waarop je ging refl ecteren. Vrome gedachten vormen een vrome geest. Om gemoedsrust te bereiken moest je veel mediteren en opgaan in het overdenken. Waarschijnlijk was het lezen sinds de 13e eeuw een nieuwe bezigheid voor de gewone gelovigen; dat was voor het eerst in de volkstaal mogelijk. Lezen en mediteren lopen in elkaar over en dwingen om echt stil te staan bij een bepaald onderwerp. Het lijden en sterven van Jezus was een populair onderwerp om over te medi-teren. Om verlichting te bereiken moest je Christus als grootste voorbeeld stellen en mediteren over Zijn leven, lijden en sterven. Door over Hem te mediteren kwam je tot een hoger niveau.

Jezus vormt een belangrijk onderwerp binnen het spirituele leven en werd voor de meesten het belangrijkste voorbeeld. Via compassio oftewel mededogen kwam je tot contemplatie oftewel beschouwing. Mindfulness?Samensmelting met Christus was het hoogste doel dat je als gelovige kon en kunt bereiken. Deze samensmelting was een mystieke ervaring en het hoogste doel dat je door meditatie kon bereiken. Medi-tatie was naast het overwegen refl ectie op psalmgebed en schriftlezing. Deze laatste vormden oefeningen tegen ijdele gedachten en brachten je in de juiste sfeer. Door middel van het mediteren over de passie moesten de eigen zonden gezuiverd worden. Denken aan de dood was een belangrijk onderdeel van de meditatie en hierbij moet aan het hiernamaals gedacht worden. Een begripsbepaling van Guigo de Kartuizer, een monnik, luidt: meditatie is een herhaaldelijk denken over de aard, de oorzaak en de bestaanswijze van een bepaalde zaak. Met andere woorden: je wordt je bewust van je eigen omgeving. Het betreft een vorm van mindfulness: met de volle aandacht in het hier-en-nu. Meditatie verhoudt zich als volgt tot het lezen: lezen zoekt, meditatie vindt. Je kunt meditatie als waarheidsvinding zien. Beschreven schijfHet lezen van goddelijke literatuur houdt het aandachtig en zorgvuldig in zich opnemen en overdenken daarvan in, totdat de woorden begrepen zijn en in het geheugen opgeslagen kunnen worden.

Als een beschreven schijf die je vervol-gens kunt afspelen. Door het overdenken probeert de gelovige de diepere betekenis erachter te vinden en wordt tegelijkertijd de waarheid gevonden. In alle overden-kingen staat God centraal. De Bijbel speelt hier een belangrijke rol bij. Het visualiseren is belangrijk bij medi-tatie: als je je iets voor kunt stellen, kun je dat verlevendigen. Er wordt eigen-lijk continu een beroep gedaan op het geheugen van degene die mediteert. Goddelijke woorden kunnen als geeste-lijk voedsel worden gezien. Dankzij het inprenten van teksten raakt de gelovige er zodanig mee vertrouwd, dat ze een onderdeel worden van zijn denken en zijn bewustzijn. Door dit proces wordt het geweten gevormd en dat bepaalt vervolgens zijn daadwerkelijke handelen. Zo wordt zijn woordenschat eveneens gevormd. Juist door het overwegen van devote teksten krijgt de gelovige inzicht in de betekenis van woorden. Zo heeft medi-tatie niet alleen impact op het verstand maar eveneens op het gevoel. Drie fasenDankzij het verhaal over Jezus is christe-lijke meditatie tot stand gekomen. Jezus was sterk op teksten gericht en was op de hoogte van de joodse wet en de profeten. Ook legde hij een verband tussen Zijn leven en goddelijke teksten. De uitspraken van Christus zijn het geestelijke voedsel van de mens. In de vierde eeuw werd er gestreefd naar stocijnse apatheia oftewel naar het vrij zijn van hartstochten. Een aantal van de vroege kloosterlingen beschouwden zelfonderzoek als een vast onderdeel van meditatie en daarbij als een vereiste om verder te komen in het geestelijke leven. De Bijbel werd steeds als uitgangspunt gebruikt. Augustinus, een retoricaleraar en kerkvader, mediteerde ook.

Meditatie

de betekenis van woorden. Zo heeft medi-tatie niet alleen impact op het verstand maar eveneens op het gevoel.

Dankzij het verhaal over Jezus is christe-lijke meditatie tot stand gekomen. Jezus was sterk op teksten gericht en was op de hoogte van de joodse wet en de profeten. Ook legde hij een verband tussen Zijn leven en goddelijke teksten. De uitspraken van Christus zijn het geestelijke voedsel van de mens. In de vierde eeuw werd er gestreefd naar stocijnse apatheia oftewel naar het vrij zijn van hartstochten. Een aantal van de vroege kloosterlingen beschouwden zelfonderzoek als een vast onderdeel van meditatie en daarbij als een vereiste om verder te komen in het geestelijke leven. De Bijbel werd steeds als uitgangspunt gebruikt. Augustinus, een

Thema meditatie

Meditatie in de middeleeuwen heeft een andere betekenis dan tegenwoordig. Nu wordt meditatie onmiddellijk gekoppeld aan leegte en geluk; termen die voortkomen uit het boeddhisme. Een meer algemene betekenis van meditatie is overdenken of beschouwen. In de middeleeuwen ging het onder andere om het overdenken en nog eens overdenken van stukken tekst en in het bijzonder de passie: het lijden en sterven van Christus. Dit laatste wordt ruminatio genoemd. Herhaling speelde een belangrijke rol bij het overpeinzen van devote of moralistische teksten. In deze periode werd het hoofd niet leeg gemaakt maar juist vol met visualisaties en associaties

8


Hij nam een zin van het scheppingsverhaal en overdacht deze vanuit elke mogelijke invalshoek en stelde naar aanleiding van die tekst elke vraag die hij maar kon bedenken. Hierdoor ontstonden verschil-lende perspectieven. Hij karakteriseert dit proces op de volgende manier: Als je hoort of leest, eet je. Als je daarover mediteert, herkauw je, opdat je een rein dier bent en geen onrein. Degenen die een ascetisch levenspatroon hebben voelen zich ook aangesproken door meditatie. Een paar regels werden opgepikt en vervolgens ging een kloosterling alles verwerken. Door je te concentreren op een klein gedeelte van de Heilige Schrift, kun je er een grotere bete-kenis uithalen. Zoals reeds eerder vermeld is, bestaat meditatie in wezen uit drie fasen, te weten lezing (lectio), deze vormt eveneens de basis van de meditatie (medi-tatio) en deze gaat over in gebed (oratio).

Meditatie in de middeleeuwen

fasen, te weten lezing (lectio), deze vormt eveneens de basis van de meditatie (medi-tatio) en deze gaat over in gebed (oratio).

Hugo van Sint-Victor, mysticus en fi losoof, vult dit lijstje aan met contemplatie: een woordloos en beeldloos schouwen. Contemplatie gaat een stap verder en raakt een andere bewustzijntoestand. De kennis die de gelovige opdoet heeft betrekking op de meditatie.Uit het bovenstaande is duidelijk geworden dat meditatie een manier was om dichter bij God te komen en men streefde naar zuiverheid van het hart. Het was een middel om te werken aan de status van het hiernamaals. In wezen was het een stok achter de deur om te werken aan zichzelf.

Carin Roelofs

Foto: Thea Mulder

9


Wat is het?Voor de vierde keer die dag worstelde ik door de sneeuw. Ik ben wel toe aan iets rustigs dacht ik nog.Nu moet ik zeggen dat ik ooit wel eens een Zenweekend heb meegemaakt. Ik was blij dat dat voorbij was. Teveel in n houding zitten. Bij binnenkomst bleek iedereen al aanwezig te zijn en te zitten. Mij werd een kussen in de hand geduwd met instructie. Later bleek dat dit kussen een gouden greep was, ik kon veel langer stil blijven zitten dan in de traditio-nele lotushouding. Als eerste was er de opdracht om rechtop zittend te letten op je ademhaling. De Zenmeester prevelt zinnen die ik maar voor de helft kon verstaan. Wat is het, wat is het dat is, wat is het dat goed is. Komt de gedachten-trein langs, ga dan terug met je aandacht naar de ademhaling. Verbeeld je dat je rug aan een koordje boven je hoofd wordt rechtgetrokken. Laat een helder licht door je kruin naar binnen. In de pauze volgt uitleg over Zen. Bestaande patronen van waarnemen en denken moeten eerst doorbroken worden om op een zuiverder manier te zijn. Om tot de kern van je wezen te komen.

Hoe wordt Zen beoefend?Er zijn vier manieren van Zen beoefe-ning. Het bestuderen van boeddhisti-sche teksten. Verder het uitvoeren van eenvoudige rituelen, zoals lopen en groeten. Als derde de sociale interactie. En als laatste maar wel belangrijkste: de meditatie. Letten op je houding, ademhaling, overpeinzing van teksten of een koan. Een koan is een paradoxale uitspraak die met het verstand niet op te lossen valt.

Zen is een van oorsprong boeddhistische meditatie die via China naar Japan is gekomen. Van de vijf scholen die er eeuwen geleden waren zijn er nog twee over waarvan er n (soto-zen) ook in het Westen beoefend wordt. In Groningen is het centrum (klooster) Zenriver actief. Schrijver van dit artikel toog op een besneeuwde maandagavond naar het Winschoterdiep voor een proefsessie.

10

Thema meditatie


Twee voorbeelden: hoe klinkt het klappen van n hand of hoe zag je gezicht eruit voordat je ouders geboren werden. Volgens Zen ben je verlicht als je de onmogelijkheid van het begrijpen van zon uitspraak inziet.

Wat is het doel van Zen?De Zenmeester vervolgt door te zeggen dat het doel voor iedereen verschillend is. Het kan verschillen van het zoeken van innerlijke rust en evenwicht tot verlichting. Gemeenschappelijk is om onbevooroor-deeld tot de kern van je wezen te komen. De verschillende manieren van beoefenen moeten leiden tot een heldere waarne-ming en het worden van een beter mens.

Hernieuwde kennismakingWat me opviel was, dat het vrijblijvende van vroegere meditatiepo-gingen verdwenen was. Het was hard bezig zijn, alsof ik een training volgde. Voor de anderen die geboekt hadden voor vier sessies moet het overkomen als een snel-trein. De manieren waarop Zen beoefend wordt komt op mij over als intellectueel. Dit stoort mij nog steeds. Net alsof er geen ruimte is voor gevoelens. Het is misschien wel leuk om een koan op te lossen, maar om daar nou voor in een klooster te gaan? Aan de andere kant, als ik zou moeten kiezen tussen verschillende meditatievormen, dan zou ik wel voor Zen kiezen. Misschien is het wel het beste als je meditatie gewoon als een hobby ziet. Voor meer informatie: zie de website van Zenriver.

Herman Beens

Fotos: Joshua Keller

11


Thema meditatie

Hoe ben je begonnen met meditatie?In 1998 ben ik begonnen met meditatie. Ik was toen nog een student en mediteerde bij een meditatiecentrum en verdiepte mij in het boeddhisme. In 2006 kreeg ik mede door veel stress, prestatiedruk en erfelijke aanleg een psychose. Het was een bizarre ervaring. De wetenschap zegt dat het een trip is zonder drugs. Ik heb geen ervaring met trippen maar ik leerde toen dat de geest geen grenzen kent. Alles in de geest is mogelijk, wat je ook maar kunt bedenken. Ik had ten tijde van mijn psychose geen werk, geen partner en geen contact met mijn familie. Het was vrij eenzaam. Een situatie waarin je geest nog meer met je aan de haal gaat omdat je bijna geen afl eiding hebt.

Hoe heeft meditatie je geholpen?Gelukkig kon ik nog wel voor mezelf zorgen, zoals mijn huis schoon houden, mijzelf verzorgen en boodschappen doen en koken. Ondanks mijn levensechte en moeilijke psychose kon ik het. Dit gegeven wijd ik voor het grootste gedeelte aan mijn jarenlange ervaring met meditatie.In meditatie leer je naar je gedachten te kijken maar ze niet te bezitten. Wij mensen denken van alles. Iedereen denkt van alles en het maakt niet uit wat. Dat is ook het probleem niet, het wordt een probleem als we de gedachten als ons bezit zien. Als we denken dat wij de eigenaar van die gedachte zijn. Als we de gedachte adopteren en er mee aan de haal gaan. Bijvoorbeeld de gedachte ik ben niets waard, of ik kan dit of dat niet. Iedereen heeft wel eens zon gedachte maar als je het gaat geloven raak je ontmoedigd.

Hoe ging het tijdens je psychose?Door deze techniek ook in mijn psychose te gebruiken kon ik als het ware van een afstand naar mijn gedachten kijken. Het was zwaar omdat je soms moe bent, afgepeigerd door de gedachten, moe van het luisteren naar je innerlijke verhalen en kijken naar je innerlijke beelden, wat die ook mogen zijn en moe van het bezig zijn met jezelf staande te houden. Na korte tijd van mezelf te helpen ben ik door mijn toenmalige ex-vriend erg goed geholpen. Hij liet mij het belang inzien van opname. Ik besloot toen vrijwillig om mezelf op te laten nemen. Wat een zeer goed besluit was. Ik kreeg direct de juiste medicijnen die mij weer een menswaardig bestaan geven. Ook kreeg ik gesprekstherapie en creatieve therapie die mij er weer helemaal bovenop hielpen.

Hoe gaat het nu?Inmiddels gaat het goed met mij. Ik neem elke dag mijn medicijnen. Ik zorg goed voor mezelf en doe vrijwilligerswerk. Ook heb ik weer contact met mijn familie en mijn ex-vriend is weer mijn huidige vriend. Ik heb geen enkele keer meer een terugval gehad.Je hoort mij niet zeggen dat door medi-tatie er geen psychose meer plaats zal vinden, want zelfs als je mediteert kunnen je gedachten een loopje met je nemen maar je hebt de instrumenten

om de werkelijkheid zoals die zich aan ons voordoet als een fi lm te zien. Je neemt dus letterlijk afstand nemen van wat er in je hoofd omgaat. En ik denk dat veel mensen hierdoor geholpen kunnen worden. Zeker mensen met verwarde gedachten of die druk zijn in hun hoofd.Hoe zit het met meditatie in de geestelijke gezondheidszorg?Het is fantastisch dat Lentis de cursus Mindfulness aanbiedt. Het is alleen jammer dat het bij deze cursus blijft. Waarom geen Mindfulness 2, Mindfulness 3 en Mindfulness 4? Als je mensen een paar jaar helpt en begeleidt dan kunnen ze het op een gegeven moment zelf en hebben ze Lentis niet meer echt nodig om te gaan mediteren maar kunnen ze het thuis gaan doen. Een korte cursus is wat mij betreft niet echt voldoende om mensen op de langere termijn echt goed te kunnen helpen.Mediteren is overigens niet alleen voor de clinten van Lentis heel goed maar ook voor het personeel. Waarom niet eerst beginnen met het personeel meditatie te leren zodat zij dit over kunnen brengen op de clinten van Lentis. Het is overigens wetenschap-pelijk bewezen dat meditatie gebieden in de hersenen activeert die voor geluk zorgen. Je wordt dus echt gelukkig van mediteren!

Carin Roelofs

Foto: Thea Mulder

Hier volgt om een interview met een ervaringsdeskundige. Het betreft een vriendin die veel kennis heeft over het boeddhisme en in het bijzonder over meditatie. Ze doet elke dag beoefeningen en wijdt een studie aan boeddhistische werken die veelal in het Engels zijn geschreven. Ze wil anoniem blijven, aangezien niet iedereen hoeft te weten dat ze een psychose heeft gehad. In het volgende nummer Stigma (juni) zal blijken waarom er nog steeds een taboe is op psychiatrische ziekten.

MEDITATIE IS....genieten van het weer

alsof je leven er vanaf hangt

12


13


Spons is het pseudoniem van Jos Bakker. Jos is kunstenares en publiceert in elke Foolcolor een nieuw werk.

1 4


De huisdieren van...

GEESTELIJKE RUST

Iedere dag hoor ik wel iemand klagen dat hij of zij het zo druk heeft. Veel te druk om tot rust te komen. En als het lichaam het niet druk heeft is het de geest wel die overuren maakt. Mijn geest kent in ieder geval weinig rust. Zodra ik wakker word beginnen er allerlei radertjes te draaien: wat moet ik vandaag allemaal doen? Waar moet ik allemaal om denken? Het is gewoon te veel. Toch maar gewoon beginnen aan de dag. Dat blijkt helaas iedere keer weer tegen te vallen. Ik maak me overal druk om: komt dit wel op tijd af? Zou dat wel goed komen? Moet ik niet eerst even dit? Mijn geest staat continu onder hoogspanning. En als het dan eindelijk weer bedtijd is, kom ik nog niet tot rust. Je geest is niet iets dat je even uit kunt zetten. Even een knop omdraaien en er is rust. Kan dat echt niet? Er schijnt een goede manier te zijn om je geest tot rust te brengen. Zon manier heet meditatie. Over dat woord alleen al moet ik eens rustig mediteren. Na wat googelen ben ik tot de conclusie gekomen dat het misschien best wat voor mij is. Ja, het lijkt me wel wat. Voor mij zou dat betekenen dat ik eerst een rustig plekje opzoek. Vervolgens sla ik dan mijn bijbel open en begin te lezen. Want ik weet dat in de bijbel God tegen mij praat. En ik weet dat ik alleen bij Hem rust kan vinden. Ik zou dan gaan lezen wat Hij tegen mij te zeggen heeft. En dan ga ik met Hem praten door te bidden. Tenslotte probeer ik alles wat ik gelezen en gezegd heb in mijn geest te laten doorwerken. Pas dan komt mijn geest cht tot rust.Klinkt best mooi toch?. Voor mijn geestelijk welzijn moet ik het toch maar eens uitproberen. Doe je ook mee?

Steekje Los

Samen met de fotografe tref ik Gerda in haar bijzondere onder-komen aan de rand van de stad. Gerda woont namelijk in een caravan, overigens van alle luxe voorzien. Ze vertelt dat ze drie honden heeft, maar dat er twee daarvan nog bij haar ex wonen. Obelix was mijn eerste hondje, een Jack Russell. Hij denkt dat hij een grote hond is. Een echte druktemaker.De tweede hond van Gerda is Casper. Dat is een labrador. Hij mag graag in modderbadjes liggen, of in een vieze sloot.

Maar de hond die je op de foto ziet is Duncan. Dat is een Duitse Staander. Het is een jachthond.Gerda gaat met deze hond naar jachttrainingen. Jachttraining is het trainen van de gehoorzaamheid met taken erbij. Steadiness is heel belangrijk: dat hij gewoon blijft zitten als twintig mensen roepen Duncan kom hier. En hij leert te apporteren (het ophalen van wild). Uiteindelijk train je voor een proef. Dan moeten ze echt wild ophalen: eenden en konijnen.De hond heeft een stamboom,het is dus een offi cile rashond. Gerda gaat nog regelmatig wandelen met haar honden. Bij die momenten ben ik de packleader. De honden richten zich dan helemaal op mij. Tot zover dit interview. Ik neem afscheid van Gerda en haar fraaie jachthond en begeef mij weer huiswaarts.

Chris van Boetzelaer

Foto: Annet Ritsema

Gerda van Dijken

MEDITATIE IS....zoeken naar je bril

terwijl je hem al op hebt

15


Leontien van Moorsel

Hoe zij de anorexia overwon

16


Leontien van Moorsel wordt op 22 maart 1970 te Boekel (Noord-Brabant) geboren als dochter van een handelaar in bouwma-terialen en een verpleegster. Al op jonge leeftijd gaat ze mede genspireerd door haar broer op wielrennen. En ze blijkt een groot talent. Al op jonge leeftijd wint ze veel wedstrijden.

TopsportmentaliteitLeontien is een perfectioniste en leeft helemaal voor haar sport. Ze is bereid heel ver te gaan om maar als eerste over de streep te komen. Ze zegt daarover: als je constateert dat je sommige etappes sneller kunt fi etsen wanneer je minder kilos hoeft mee te zeulen, dan is de motivatie er wel om af te vallen. Bij mij ging het snel. Ik werd echt ziek in mijn hoofd.Ze is het zich dan nog niet heel erg bewust, maar op deze manier komt ze langzaam in de greep van de ziekte anorexia nervosa. Ironisch genoeg is het dus juist mede haar extreme topsportmentaliteit die haar ziek maakt.Terwijl haar normale gewicht zon 58 kilo is, weegt ze op een zeker moment door het extreme lijnen, zeg maar veel te weinig eten nog maar een schamele 42 kilo. Bizar is overigens dat haar sportprestaties er niet eens onder lijden. Puur op karakter fi etst ze door het grote hongergevoel heen, en komt vaak ook nog als eerste over de streep.

Wake-up callHaar omgeving krijgt langzaam in de gaten dat er iets goed mis is. Maar zelf wil Leon-tien er niet aan dat ze problemen heeft. Ze gaat gewoon door. Maar dan krijgt ze een enorme wake-up call. Haar vriend Michael Zijlaard, de grote liefde van haar leven, verbreekt hun relatie. Hij kan er niet langer mee leven dat zijn geliefde zich zo rcksichtlos uithongert.Dit blijkt het keerpunt te zijn. Leontien trekt zich tijdelijk terug uit de wedstrijd-sport om het gevecht met de anorexia aan te gaan. Het aparte is dat Leontien nu weer doorslaat naar de andere kant. Ze begint als een gek te eten en wordt zelfs dik: op zeker moment weegt ze wel 85 kilo.Uiteindelijk komt ze weer op een gezond gewicht. Dan weet ze dat het tijd is om weer te gaan trainen en wedstrijden te rijden. Als ze voor het eerst weer aan de start verschijnt, worden er opmerkingen over haar gewicht gemaakt: Wat moet dat dikke wijf nog op de fi ets?

Vier keer goudIn 1998 begint Leontien weer wedstrijden te winnen. En ze zit veel beter in haar vel nu ze de anorexia overwonnen heeft. Het is de aanloop naar de Spelen van 2000, in Sydney.Deze spelen worden een enorm succes voor haar. Ze wint maar liefst drie gouden medailles: op de wegwedstrijd, op de

In Nederland lijden momenteel zon zesduizend mensen aan de eetstoornis anorexia nervosa. Kenmerk van deze stoornis is dat de patinten voor negentig procent vrouwen zich extreem uithongeren, soms zo erg dat de dood er op volgt. Het is een moeilijk te behandelen ziektebeeld. Een hele bekende patinte was wielrenster Leontien van Moorsel, n van Nederlands succesvolste Olympirs (vier gouden medailles!). In het volgende stuk vertel ik haar verhaal.

tijdrit op de weg en op de achtervolging.In de navolgende jaren rijgt ze de successen aaneen. Bijzondere hoogte-punten zijn de verbetering van het wereld-uurrecord (2003) en een gouden medaille op de Olympische tijdrit in Athene.Na de Spelen van Athene neemt Leontien afscheid van de professionele wielersport. Een andere grote wens gaat in vervulling als ze bevalt van een dochter (met Michael Zijlaard, met wie ze intussen getrouwd is).Achter de schermen blijft Leontien mensen met anorexia ondersteunen bij hun gevecht met de ziekte. Onlangs werd bekend dat ze bij BNN een programma gaat maken waarbij ze mensen gaat volgen in hun gevecht met anorexia. Heel positief dat ze zo haar ervaringsdeskundigheid inzet.

Chris van Boetzelaer

Bron: www.telegraaf.nl

Foto: sxc.hu

Hoe zij de anorexia overwon

17


NiveauWat maar weinig mensen weten is dat er verschijnselen zijn die als normaal worden beschouwd maar als het die over-komen toch veel angst kunnen oproepen. Sommige mensen horen regelmatig hun eigen gedachten hardop in hun hoofd. Bij anderen gaat het verder en horen ze gedachten hardop in hun hoofd door een vreemde stem. Als het hierbij blijft zijn deze verschijnselen meestal onschuldig al brengt het vaak wel veel verwarring met zich mee. De pijn zit het hem in het meestal. Als je je eigen gedachten hardop hoort en het zijn verzen uit de Koran, terwijl je christelijk bent opgevoed, heb je waarschijnlijk wel een probleem.Technisch noemt men dit respectievelijk eerste en tweedegraads hallucinaties. Pas bij derdegraads hallucinaties gaan we een grens over en noemen we het psychotisch. De keer dat ik hardop in mijn hoofd een spreuk hoorde was ik behoorlijk in paniek. Gelukkig kon mijn behandelaar mij gerust stellen. Vaak bespaart het accepteren je van heel veel leed. Ook hoor ik in bed vaak mijn eigen wekker in mijn hoofd, niet smorgens maar savonds. Daarvan weet ik zeker dat het in mijn hoofd zit. Over andere verschijnselen zoals het horen van een toeterende auto ben ik minder zeker. Ik blijf daar vrij onverschillig over, sommige verschijnselen laten zich nu eenmaal moeilijk duiden of sturen.

HyperacusisLetterlijk betekent dit overgevoeligheid voor geluid. Het is bij mensen met hyper-acusius zo dat de hele dag de volumeknop op de hoogste stand staat. Er is geen sprake van een gehoorbeschadiging. De overge-voeligheid is er voor zowel laag-als hoog-frequent geluid. De lijst met voorwerpen of omstandigheden is onuitputtelijk. Tegen-woordig wordt hyperacusis niet meer inge-deeld bij zenuwziekten. Een oorzaak is nog niet bekend. Wel zijn er veel begeleidende

verschijnselen: moeheid, krachteloosheid in de benen, hooikoortsachtige klachten, duizeligheid, depressie, druk in het oor, onrust en oorsuizen. Ik denk dat ik zelf ook last heb van hyperacusis, het valt me steeds weer op dat ik iets hoor dat anderen (nog) niet horen. In een treincoup zitten voor twee uur lang, kan voor mij een kwel-ling zijn. Ik neem dan ook altijd oordoppen mee. Bij mij is dat niet zo maar er zijn gevallen bekend waarbij door het gebruik van oordoppen de problemen van overge-voeligheid verergerden. Het blijft zoeken en kritisch blijven, ook bij alternatieve behandelingen. Agressief word ik van schelle stemmen of een opgevoerde motor. Dan heb ik wel een probleem. Erg vreemd is dat een walkman ook helpt.

TinnitusWe kennen dit als oorsuizen, maar het omvat een breed scala van geluiden. Het is wisselend of altijd aanwezig. Het zit in het hoofd, een ander hoort het niet. Naast suizen komen ook voor: ruisen, fluiten kloppen, bonken, muzikale geluiden of geluiden door elkaar. Een kennis van mij had na het innemen van een nieuw medi-cijn een half jaar last van een harde sirene als ze wakker was. Dat is erg en je raakt behoorlijk gehandicapt. Mijn vader had het erg, ikzelf wat minder. Als ik steeds vermoeider word hoor ik een constante ruis door alles heen. Typisch is ook dat als ik een beladen gedachte heb ik anderhalve minuut een harde fluittoon hoor. Zo spoor ik, als introvert persoon wel conflicten op in mijn binnenwereld.

Gevoeligheid voor laagfrequent geluidStrikt genomen gaat het hier om geluid tot 25kHz (bromtoon). Verreweg de meeste mensen horen dit niet, ook al is het een bestaand geluid. Ook bestaat er een gevoe-ligheid voor hoge tonen.

Het komt vaak gesoleerd voor maar evenzo vaak samen met hyperacusis of tinnitus. Ook hier is de oorzaak niet bekend en er is ook geen behandeling voor.

GevolgenBovengenoemde verschijnselen kunnen onschuldig zijn, maar ook je hele leven gaan beheersen en bovendien reageert de omgeving meestal met onbegrip. Dit komt door onbekendheid met de klachten, mensen kennen het zelf niet en weten echt niet wat ze er van moeten denken.Voor de betrokken en de mensen met klachten, is het onbegrip echter desas-treus. De onmacht van iedereen komt bovenop het niet medisch erkennen van de desbetreffende klachten. Ook geldt dat het niet kunnen vaststellen van de oorzaak vaak wanhoop teweegbrengt. Mogelijke oorzaken (kunnen) zijn: ooroperatie, medicijngebruik, ziekte van Lyme, hoog-sensiviteit, disfunctioneren van de kaak, auto-immuunreactie of complicaties na herseninfarct.

Wat te doen?Allereerst is een bezoek aan de huisarts of KNO-arts raadzaam om zo medisch bekende oorzaken op te sporen. Verder bestaan er trainingen om de overge-voeligheid te verminderen, er worden alternatieve behandelingen aangeboden en je kunt boeken over het onderwerp lezen. De Nederlandse Vereniging Voor Slechthorenden(NVVS) houdt zich niet alleen bezig met slechthorenden. Het is bovendien ook makkelijk om met een lotgenoten groep in contact te komen.

Herman Beens

Fotomontage:

Thea Mulder

Dit schrijven is een vervolg van het artikel over verstoorde gedachten in het februari nummer.Het gaat over een aantal verschijnselen, het horen van gedachten en geluiden die (bijna) normaal zijn en waarvan de oorzaak niet altijd is vastgesteld. Bij de zogenoemde hallucinaties bepaalt het niveau de mate van ernst.

verstoord

Ook zo nog niet

MEDITATIE IS....n worden met jezelf

het horen van gedachten en geluiden

18


MEDITATIE IS....

19


Naam: Geboorte datum:Waar:Woont in: Soort huis: Getrouwd/verkering met: Opleiding: Professie:

Leermeesters:

Laatste strohalm: Leukste momentPolitiek:

Burgemeester van Moskou of New York:Favoriete plek in de stad Groningen:Waarom:Stad of Ommeland:

IJdel:Vindt U iets mooi aan uzelf:Wat:Haat of nijd:Groninger museum:

Leukste onderdeel van uw werk:Vervelendste onderdeel:Kwetsbare burgers:

Wat is uw vluchtgedrag:

Favoriete vakantieplek:Volgende carrirestap:

Grootste zonde:Bourgondisch of vegetarisch:

Lievelingsuurtje:Wanneer ik naar bed ga zeg ik:

Peter Rehwinkel19 januari 1964Groningen, Huize TavernierGroningenMooi huisGetrouwd met Michel ZeegelaarRijksuniversiteit, gepromoveerd Burgemeester van Groningen sinds september 2009. Daarvoor burgemeester van Naarden.Mijn oma is een voorbeeld voor mij, helaas is ze in 1994 op 98-jarige leeftijd overledenMijn man Michel, familie en goede vriendenDat zijn er vele. Mijn huwelijksfeest in Naarden.Ben lid van de PvdA. Als burgemeester ben ik geen partijman. Ik ben er voor alle Stadjers.New York. In beide steden heb ik mogen rondkijken.Hoge en Lage der AaMooiste plek van Stad. Het water. De rust. Op zondagmorgen.Stad n Ommeland. We kunnen niet zonder elkaar.zoals iedereen Een beetje.Dat vind ik moeilijk te zeggen. Dat is meer iets voor de kijkers.Dat is aan de kijkers.Zijn mij betrekkelijk vreemd.Mooi gebouw. Mooie tentoonstellingen. Een aanwinst voor onze stad.De vele contacten met de Stadjers.Wat heet vervelend? Het lange doorwerken s avonds.Verdienen onze aandacht en steun. Groningen is een stad van en voor iedereen. Ook voor kwetsbare burgers.In mijn werk heb ik geen vluchtgedrag. In mijn privleven wel, zoals velen. Lekker op de bank blijven zitten, terwijl je weet dat je eigenlijk in de tuin bezig moet.Spanje de kust, de zee, de zon.Speelt op dit moment niet. Het burgemeesterschap is een prachtbaan.Het derde glaasje wijn als het kan en magMijn gevoel gaat voor bourgondisch. Mijn verstand zegt vegeta-risch.Laatste uur van de dag. Even alles laten bezinken.Morgen gezond weer op. Naar de door mij bewonderde Sonja Barend.

Peter Rehwinkel (Groningen, 1964) is n van die vele Grunnegers die, via een lange omweg, uiteindelijk terugkeerden naar hun noordelijke wortels. Peter studeerde rechten in Stad en promoveerde daar ook. Als particulier secretaris van minister Ritzen van onderwijs belandde hij in het Haagse, waar zijn carrire nog een extra boost kreeg toen hij gekozen werd in de Tweede Kamer voor de PvdA. Na een burgemeesterschap van Naarden en ook nog eens een lidmaatschap van de Eerste Kamer, keerde hij in 2009 terug op zijn Groningse nest. In dat jaar werd hij namelijk aangesteld als burgemeester van Groningen. Daar lijkt hij het aardig naar de zin te hebben. Ook de bevolking lijkt tevreden met Rehwinkel, zichtbaar en benaderbaar als hij is. Onlangs was hij op werkbezoek bij Foolcolor Media, waar onze redactie zetelt. Nu spreekt hij zich vrijelijk uit in de rubriek Vragenfestijn. Een nadere kennismaking met Peter Rehwinkel.

Elisabeth Smelik

Foto: Thea Mulder

20


N IJGA EE NSV R F TNNN IJIJGAA EEE NNSSVV R FF T

21


Meer dan dertig jaar geleden hoorde ik op de radio een dichter(es) een gedicht voordragen. Ik weet tot op de dag van vandaag niet wie die dichter(es) was en de titel van het gedicht weet ik ook niet, maar het einde van het gedicht is mij altijd bijgebleven.Het gedicht gaat over een man (of een vrouw) die s morgens uit bed komt en na het aantrekken van de eerste sok zijn hele leven en de wereld overpeinst. De laatste

regel van het gedicht luidt, als ik het mij goed herinner: Soms komt die tweede sok er dan niet meer van. Het gedicht sprak mij aan omdat het nogal herkenbaar was voor mij. Wat ik toen nog niet wist was dat het overpeinzen van zaken als je leven of de wereld eigenlijk een vorm van mediteren is. De van Dale geeft als synoniemen van meditatie: overpeinzing, bespiege-ling en contemplatie. Ik mediteerde al toen ik het woord nog niet eens kende. Als kind verzamelde ik allerlei dingen, zoals botjes, schelpen, fossielen, bijzondere stenen en oude voorwerpen. Mijn kamertje was er helemaal vol mee en ik had de boel ingericht en tentoongesteld als in een museum. Ik kon heel lang naar al deze dingen kijken, ik zag als het ware de stilte van de dingen en dat besef gaf mij sterk het gevoel dat ik leefde en het deed mij ook inzien dat alles sterfelijk is, vergankelijk, behalve de stilte, want die leefde. Wat ik hiermee precies bedoel, weet ik niet.Ook tegenwoordig mediteer ik geregeld. Het gebeurt wel dat ik uren naar de televisie kijk, zonder dat tot mij doordringt wat er uitgezonden wordt. Ik overpeins dan van alles en nog wat. Om nog even terug te komen op dat gedicht: Ik weet helemaal niet of degene die het gedicht voordroeg op de radio ook daadwerkelijk de dichter(es) was van dat gedicht. Ik weet zelfs niet eens meer zeker of ik het wel via de radio gehoord heb, het kan ook zijn dat ik het gelezen heb. Het is allemaal ook zo lang geleden... Mocht er een lezer(es) zijn die weet wie de dichter(es) is en/of de titel van het gedicht, dan hoor ik dat graag.

Erik Bies

Ik denk een beetje creatief verward, veel gedachten en dan de slotsom. Het is ook de kern van meditatie dat je je gedachten tot rust maant. Volgens de Dalai Lama moet je er daarna om lachen. Als het probleem tenminste is opgelost en als je het niet kunt oplossen dan moet je je er maar niet meer druk om maken zegt mijn Friese begeleidster van de begeleide woonvorm waarin ik woon. Vaak zet ik gewoon ook een rustig muziekje op en denk wat na en val dan in slaap. Op zondagochtend lees ik iets spiritueels en daar laat ik het verder maar bij. Soms zit ik bij de sloot te mijmeren over een probleem maar als ik er niet uit kom heb ik toch weer hulp nodig. Ik heb het wel geprobeerd maar dan denk ik altijd aan mijn psychose en daar heb ik niks aan. Soms is een positieve gedachte of een leuk gesprekje ook goed en soms op maandag een rustdag zonder praten en mensen om me heen. Hersens hebben zuurstof en suiker en mensen nodig voor contact. En gelukkig is toch iedereen, maar af en toe, heb ik de indruk. Gelukkig komt er ook een einde aan het lijden van ziekte en doe iets wat je leuk vindt met je leven is mijn devies maar sommige mensen kunnen nu een maal meer dan degene met een hersenaandoening maar ik heb mijn lot ook maar gekregen en moet het er mee doen en zo heb ik toch nog een leuk leven maar anders dan ik vroeger had verwacht. Om met de muziek te zeggen een moment van geluk is alles wat telt in het leven. Was getekend de Fop.

Foppe

Foto: Annet Ritsema

Meditatie

&FOPPE

MEDITATIE IS....erkennen dat je een mens bent

22


In de etalage laten we iemand aan het woord met een bijzondere hobby of bezigheid.

Toen Wopke Grobben (42) halverwege de twintig was, nam zijn leven een andere wending. Tot dan toe werkte hij in een technische hoek. Zo heeft hij raketlanceer-installaties gemaakt, turbos gereviseerd en in een autofabriek als plaatwerker gewerkt. Maar hij raakte uitgeblust. Hij wilde mr. Wopke werd roadie bij een rock&roll-bandje. Voor de juiste punt-schoenen zocht hij stad en land af en moest zich uiteindelijk, morrend en wel, tevreden stellen met een stel cowboy-laarzen. Zijn zoektocht bracht hem in een Utrechts kelderateliertje. Twee meisjes gaven er cursussen in schoenen maken. Zo werd er een passie geboren, hoewel hij op dat moment nog ver verwijderd was van de juiste, perfecte puntschoen. Het duurt lang voordat het lichaam doet wat je in je kop hebt zitten. De eerste paar jaar heb je prachtige ideen, maar lijkt het nog nergens op. Wie schoenen wil maken en ontwerpen, heeft allereerst talent en inzicht nodig. Dit moet ontwikkeld worden door veel te doen. Met geduld en motivatie word je langzamerhand beter. Pas als je het gereedschap leert hanteren en de materialen kennen, kun je een eigen stijl ontwikkelen.

Wopkes stijl wordt vaak excentriek genoemd, uitbundig en sexy. Zelf vindt hij het eerder oubollig en klassiek. Veel ontwerpen, van bottines tot knooplaarsjes tot can can-laarzen, zijn terug te voeren op de jaren 20 en 30. Hij streeft niet naar vernieuwing (Alles is al eens gedaan), maar wel naar perfectie van de leest. Aan de hand daarvan is Wopkes signatuur te herkennen. Hij werkt ambachtelijk. Stralend legt hij uit hoe geweldig het is om in een eeuwen-oude traditie te werken. Hij heeft in het verleden ook collecties voor bedrijven ontworpen, maar tegenwoordig is alles wat hij maakt uniek. Met de hand gemaakt zijn het comfort en de levensduur niet alleen beter maar ziet de schoen er ook sjieker uit. De leest, een blok hout in de vorm van de voet, wordt op maat gemaakt door af te schuren en bij te smeren. Dit is het kader waar omheen wordt gewerkt. Eerst wordt er een passchoentje gemaakt

om de maat te testen, dan pas volgt het eigenlijke ontwerp. Het leer wordt in water geweekt en droogt op in de vorm van de schoen. Het zachte leer kan met een els worden bewerkt. Hij gebruikt een mes om te schalmen: het dunner maken van het leer. Wopke maakt ook (semi-)orthope-disch schoeisel; hij vindt het fantastisch om iemand met moeilijke voeten toch

mooie schoenen te bieden. Op dit moment maakt hij lieslaarzen

met tien centimeter hoge hakken voor een transseksueel. Het vervaardigen van een damesschoen voor een mannenvoet is een ware uitdaging. Een schoen, zegt Wopke, is om op te lopen, mee te dansen, te pronken en te verleiden. Hij vindt het jammer dat er in Nederland geen cultuur bestaat van hand-gemaakte schoenen. Mensen zijn er te calvinistisch voor en te weinig bereid om te experimenteren. In het groepje waarin ze zich bevinden, liggen de kledingcodes, binnen bepaalde marges, vast. Weinig mensen kiezen cht wat ze zelf willen.

Het liefst ontwerpt hij voor excentrieke klanten, bijvoorbeeld kunstenaars, die weten wat ze willen en daarvan genieten. Als belangrijkste inspiratiebron noemt hij het observeren van vooral mensen. Ook architectuur, kunst, muziek en litera-tuur kunnen mooie ideen opleveren. Zo ontstaat uniek werk met een passie!

Arda Pieterman

Foto Thea MulderEen man met een passie

Meditatie

MEDITATIE IS.... MEDITATIE IS....ademhalen-in en uit, in en uit-tot jezelf de adem bent

23


Wat voor therapien zijn er allemaal op de markt? Het aanbod is groot. In deze rubriek bespreken we elke twee maanden een minder

bekende of nieuwe vorm van therapie. Heb je zelf ervaring met een niet-reguliere behandeling en zou je die willen delen, dan nodigen

we je graag uit hierover te vertellen.

Wat is het?Mindfulness valt onder de objectvrije meditatie, waarbij het bewustzijn zich richt op veranderingen. Bij mindfulness worden twee handelingen beoefend: je concentreren op je ervaring en beheer-sing van je gedrag. Aandacht geven aan je ervaringen met een niet veroordelende houding. Wat denk je, voel je, hoor je, zie je enzovoort. Met beheersing van gedrag, daar wordt mee destructief gedrag(acting out) bedoeld. Je mag best jaloers zijn op iemand of wraakzuchtig, maar gedraag je er niet naar want dat maakt meer kapot dan je lief is. Het gaat hier om basisvaar-digheden die je kunnen helpen oud gedrag en gedachten te veranderen. Voornoemde technieken vormen de basis voor mind-fulness. Voor de clint is het onmogelijk, in het begin, dit langer dan een paar seconden vol te houden. Het onderscheid tussen concentratiegerichte meditatie en mindfulness is, dat mindfulness zich niet op n ding concentreert maar op het proces van de eigen ervaring.

ToepassingDe oprichter, Jon Kabat-Zinn werd mind-fulness ontwikkeld tot een training voor stressreductie: Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). Mindfulness wordt onder andere ook succesvol toegepast als onderdeel van cognitieve therapie bij angststoornissen, depressies, pijnbestrij-ding en piekeren en obsessies. Onderzoek wijst uit dat het bij sommigen net zo goed werkt als antidepressiva. Van hardlopen is hetzelfde effect inmiddels bekend. Wat vooral waardevol is, is dat het bij depres-sieve klachten terugval voorkomt. Tot nu toe is dit laatste uniek.

Het gaat hier om mensen die na drie depressieve periodes, door mindful-ness toe te voegen aan de therapie, geen terugval meer kregen.

Hoe wordt het beoefend?In Nederland worden globaal drie vormen van mindfulness beoefend. Als eerste ter ondersteuning van reguliere cogni-tieve therapie. Bij de meditatie word je je bewust van allerlei ervaringen die dan vervolgens gebruikt worden om realisti-scher te leren denken. Cognitieve therapie werkt namelijk alleen als je in staat bent de juiste gedachten op te sporen die je stemming benvloeden. Vervolgens als onderdeel van een aanvul-lende behandeling door het Centrum voor Integrale Psychiatrie (CIP, Lentis). Mindfulness wordt hier als aanvulling op therapie gebruikt.Als laatste bij PsyQ, als onderdeel van de Acceptance & Commitment Therapy (ACT), de zogenaamde derde generatie gedragstherapie. Bij PsyQ wordt gebruik gemaakt van drie oefeningen: de body-scan, stilstaan bij het hier en nu en de zitmeditatie. De bodyscan wordt liggend uitgevoerd. De in het hier en nu oefening wordt uitgevoerd met opdrachten, bijvoor-beeld een rozijn proeven, de regen op je huid voelen, het ademhalen met aandacht of ervaren wat je in je lichaam voelt. Bij de zitmeditatie die 15-40 minuten duurt, gaat het erom je bewust te worden van je gedachten, gevoelens, sensaties en adem-haling.

PsyQ gaat verder door zeven principes te oefenen zoals:-niet oordelen-geduld-frisse blik-vertrouwen-loslaten-acceptatie-niet (geforceerd) strevenMij bekruipt het gevoel dat met ACT boeddhistische waarden die door Jon Kabat-Zinn verwijderd zijn, weer in ere hersteld worden. Het zal wel een kwestie van matigheid zijn in de toepassing, want wat is er mis met naar iets streven? Een goede defi nitie door de behandelaar van de waarden is een vereiste anders gaat iedereen ermee aan de loop.

Overeenkomst therapieDe laatste twee principes (acceptatie en niet streven) worden in Nederland bij alle drie mindfulness technieken toege-past. Zij zijn echter ook onderdeel van de meeste gangbare therapien. Hierbij moet worden gezegd dat je in therapie meer vaardigheden nodig hebt zoals: zelfi nzicht, humor, afstand nemen en motivatie om te veranderen. Het voordeel van meditatie is echter dat je het dagelijks en thuis kunt beoefenen in plaats van n keer in de week 45 minuten. Omdat bij mindfulness aandacht wordt gegeven aan de ervaring gaat het verder dan veel (objectgerichte) meditatietechnieken. Bovendien levert het mediteren veel materiaal op dat in de cognitieve therapie gebruikt kan worden. Doordat Mindfulness nu al zo succesvol is kan het zonder veel aanpassingen ook bij andere problemen, zoals persoonlijkheids-stoornissen, toegepast worden.

Herman Beens

Foto: Annet Ritsema

Mindfulness is een vorm van meditatie die oorspronkelijk uit het boeddhisme stamt. In Amerika is mindfulness niet alleen uit zijn boeddhistische context gehaald maar is het als training ter ondersteuning van psychotherapie ingezet en aangepast voor westerlingen. Als training is het daarna gentegreerd in de cognitieve therapie bij angststoornissen, pijnbestrijding, burn-out en depressie. Voor deze klachten werkt het en nog steeds zijn er ontwikkelingen gaande.

24


25


Een psychische stoornis kenmerkt zich door afwijkende ervaringen en gedragingen. Aan de hand van observatie en gesprekken met de patint kan de arts zo goed mogelijk proberen een diagnose te stellen. Hij of zij zal daarbij het handboek van diagnostiek (DSM) gebruiken waarin beschrijvingen en symptomen van stoornissen systematisch vermeld staan.

Soms komt iets ineens op je pad. Dat gebeurde met mij door het begrip intrusie en zo gebeurt dat ook met een bepaalde gedachte. Een intrusie is een gedachte zonder dat je er een handeling aan koppelt. Je loopt bijvoorbeeld een trap af en je denkt: Wat als ik die persoon voor mij een duwtje geef?. Of je staat op het balkon en je denkt: Ik kan nu over de rand springen. Je kunt behoorlijk schrikken van dergelijke gedachten. Apeldoorn: Het is geen denk-proces, maar een fl its die vaak gepaard gaat met een beeld. Op zichzelf lijkt dit heel onschuldig, maar je kunt er erg last van krijgen. Dit gebeurt met name als er een negatieve betekenis aan is gekoppeld. Apeldoorn benadrukt dat het gaat om een normaal verschijnsel: je hoeft er geen psychische problemen voor te hebben. Eigenlijk heeft iedereen er weleens last van.

Waarom heeft een mens intrusies? Apeldoorn legt uit dat ze geen functie hebben. Ze denkt dat het een gevolg is van de cognitie en het geheugen van een mens. Er is een netwerk van informatie opgeslagen in je hoofd. Intrusies gebeuren automatisch en onbewust. Apeldoorn vervolgt: Er wordt iets geactiveerd, omdat je die kennis ergens hebt opgeslagen. Ze noemt een voorbeeld: Je hebt een fi lm gezien waarin iemand over een balkon springt. Het blijkt te gaan om een associ-atief proces. In een fl its springt dat weer omhoog. Met andere woorden, het wordt onbewust getriggerd of aangewakkerd. Wanneer je de intrusies niet meer kunt loslaten wordt het een probleem. Je kunt dan een dwangstoornis ontwikkelen. De intrusie wordt dan een obsessie en dit kan een zorgelijke situatie veroorzaken. Degene die hieraan lijdt schrikt heel erg van deze fl itsgedachten en koppelt er een negatieve gedachte aan. Voor de meesten geldt echter dat het geen probleem is: Als je alleen maar een intrusie hebt, haal je je schouders er voor op en vind je het grappig en het betekent verder niets.

Als een donderslag bij heldere hemel kwam het begrip op me af: intrusie. Het trok mijn aandacht en ik wilde er meer over weten. Franske Apeldoorn, psycholoog van het Universitair Centrum Psychiatrie, legt uit wat een intrusie is en vertelt meer over dit onderwerp.

26


Maar als je het gaat grijpen en koppelen aan gedachten zoals O, wat ben ik voor iemand?, Dat ik dat denk of Wat zegt dat over mij? dan heeft het negatieve consequenties. De gevolgen zijn dat je bang wordt en dat je het gaat proberen te onderdrukken. Op deze manier kun je in een neerwaartse spiraal terecht komen en ontwikkel je psychische problemen.

BehandelingAls je last krijgt van intrusies is het wense-lijk om deze te behandelen. Als het gaat om een obsessie dan is het goed te behandelen. Een intrusie op zichzelf is echter niet te behandelen. Je kunt er namelijk geen abso-lute controle over krijgen. Deze onbewuste gedachten heeft Apeldoorn zelf ook: Als ik bijvoorbeeld een brood snijd dan denk als ik iets te ver ga met het mes dan kan ik in mijn vingers snijden. Het is niet te voorkomen dat je af en toe dergelijke asso-ciaties hebt en dat is volkomen onschuldig. Intrusies hoeven op zich niet behandeld te worden, maar obsessies wel. Deze twee begrippen worden in de literatuur weleens door elkaar gehaald. De negatieve koppe-ling moet ervan af worden gehaald.Je leven kan zelfs in gevaar komen door deze flitsgedachten. Om een voorbeeld te noemen: iemand denkt terwijl hij over het spoor fietst stel je voor dat ik blijf staan en de trein komt eraan. In dit geval lijkt er sprake te zijn van depressiviteit. Hoe moet dit behandeld worden? Apeldoorn: Het hangt ervan af wat er met die persoon aan de hand is. Als die dat denkt vanuit een depressie en die persoon is echt sucidaal dan moet je dat stuk behandelen. Het is echter vaker zo dat men iets denkt en dat juist helemaal niet wil. Apeldoorn behan-delt bijvoorbeeld clinten die bang zijn dat ze pedofiel zijn, terwijl ze helemaal niet pedofiel zijn. Deze personen hoeven niet tegen pedofilie behandeld te worden, maar je moet uitzoeken waar het vandaan komt. Dit laatste geldt ook voor een ernstige depressie.

OnderzoekEr is veel onderzoek gedaan naar intru-sies. Het gaat om onderzoek onder de normale bevolking. Met andere woorden, niet onder mensen met psychi-sche problemen. Zo zijn er enqutes gehouden om te inventariseren hoe vaak dit verschijnsel voorkomt en hoe men ermee omgaat. Er is ook experimenteel onderzoek gedaan en daarnaast alge-meen onderzoek. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat het een algemeen, normaal verschijnsel is. Daarnaast zijn er bewijzen voor het model van problemen bij een negatieve associatie. Zolang je niet bang wordt van je eigen flitsgedachten is er niets of weinig aan de hand. Je kunt het zelfs grappig vinden dat je ineens je intrusie ziet opkomen. Tot zover is duidelijk geworden dat intrusies veelvuldig voorkomen en niet per se een probleem zijn. Maar het kan gekoppeld zijn aan een psychiatrische ziekte. Mensen die een dwangstoornis hebben, blijken er veel vaker echt last van te hebben. Zij schrikken er heel erg van en willen het absoluut niet. Het wordt alleen maar erger als zij het gaan onderdrukken. Deze groep heeft er meerdere keren op een dag last van en zij gaan er wl handelingen aan koppelen om te voorkomen dat ze het daadwerke-lijk gaan uitvoeren. Deze patinten zijn hier veel tijd mee kwijt en ondervinden veel problemen. In dat geval is het geen onschuldig verschijnsel meer, maar een groot probleem dat het alledaagse leven negatief benvloedt.

Carin Roelofs

Foto: Thea Mulder

Intrusies: gedachten vanuit een flits komen op je af

27


Meditatie: the hard or the easy way?

In mijn leven hebben zich vele kleine en grote rampen voorgedaan. Over de grote rampen een andere keer. Nu over die keer dat ik me had ingeschreven voor een cursus meditatie.

Op de in de cursusgids aangegeven avond, begaf ik me per fi ets naar een voormalig schoolgebouw in een westelijke wijk van de stad waar ik woon. De cursusruimte die ik na mij van schoenen en buitenkleding te hebben ontdaan betrad, was warm, zacht van kleur en bedekt met een fraai gedecoreerd vloerkleed. Maar laat ik nu niet verzanden in eindeloze beschrijvingen. Zaak was dat ondanks kruidenthee en allerhande oefeningen die een rustgevend karakter zouden moeten bezitten, mijn geest die avond niet tot rust kwam. Om eerlijk te zijn: ik was op van de zenuwen en bleef dat gedurende de duur van de gehele eerste les. Mezelf kennende moet ik na afl oop van die avond, een zucht van opluchting hebben geslaakt.

Voor mij na die avond geen meditatiecursussen meer. Ook in een vertrouwde omgeving en zonder beangstigende medemensen, heb ik thuis dus nog wel enkele pogingen gewaagd om te mediteren volgens de aanwijzingen die de cursusleider van eerdergenoemde cursus op schrift had gesteld en had uitgedeeld. Maar niet mogen krabben als je jeuk krijgt aan je linker oorlel of niet mogen verzitten als je kramp krijgt aan de kleine teen van de rechtervoet op de een of andere manier is het niet aan mij besteed.

Nu zult u mogelijk mij ervan verdenken een wildebras te zijn die nooit tot rust komt en altijd in beweging is. Dit is echter geenszins het geval. Op mijn eigen manier zoek ook ik de stilte. Niet zelden ben ik perioden van n of twee dagen alleen en kom ik niet buiten. Dit zijn perioden van bezinning waarin ik echt tot mijzelf kom en alle perikelen van het dagelijkse leven van me kan afschudden. En wie weet kom ik dan tot de kern van wie ik ben. En zo mediteert iedereen op de manier die bij hem past, denk ik wel eens.

Misschien zal de cursusleider van de eerdergenoemde meditatiecursus toch een beetje trots op me zijn als hij dit leest. Als hij zich mij nog herinnert tenminste.

Andras Mebius

Ervaringen28


Een spirituele eyeopener

Meditatie was eerder een ver-van-mijn-bed show. Ik associeerde het met vage types. Daar ben ik nu helemaal op teruggekomen. Zon vijf jaar geleden raadde een vriendin mij aan om te gaan mediteren. Om in ieder geval kennis te maken met meditatie. In die periode zat ik niet zo lekker in mijn vel en zij vertelde dat deze vorm van beoefening tegen angst en stress werkt. Ik zag geen reden om het niet een kans te geven. Deze vriendin weet veel over het boeddhisme en meditatie in het bijzonder en zij zat bij een meditatiecentrum. Op een avond ben ik daar naartoe gegaan aangezien er een open avond was. Het was voornamelijk bedoeld voor beginners. De sfeer was goed en ik werd hartelijk ontvangen. Ik vond het spannend en kon niet wachten om te beginnen. Er volgde een korte introductie: wat doe je als je mediteert? Je moest kijken naar je gedachten en ze volgen als golven in de zee. Het is een manier om gedachten op een rijtje te krijgen. Degene die niet op een meditatiekussen wilde zitten, mocht op een stoel zitten. Langzaam maar zeker nam ik de juiste houding aan en wist ik dat ik dat een tijdje kon volhouden. Vervolgens sloot ik mijn ogen en werd me gewaar van mijn drukke geest. Klusjes, zoals de afwas, die ik te doen had kwamen onmiddellijk omhoog. Daarna volgde een bewustwording van de zogenoemde automatische gedachten. Mijn geest gaat alle kanten op, dacht ik bij mezelf. Ik merkte de kracht van mijn gedachten en emoties. Het leek druk in mijn hoofd doordat ik alle gedachten aandacht gaf. Het was voor mij een positieve ervaring. Het werd mij duidelijk dat je je geest kunt trainen. Uiteindelijk werd ik rustiger van binnen en was ik helemaal vol van wat mij bezighoudt. Eenmaal thuis realiseerde ik me dat ik meditatie moeilijk vond. Een tijdje later las ik over mindfulness. Ik kwam erachter dat er een cursus mindfulness wordt gegeven bij Intergale Psychiatrie (Lentis). Deze cursus bleek beter bij mij aan te sluiten. Het is toegankelijk en ik kreeg het gewenste resultaat: ik kan beter omgaan met mijn gedachten. Ik kan het iedereen die die met stress kampt aanraden. Door deze stap te zetten begreep ik beter wat meditatie is.

Carin Roelofs

Niet nog een keer

Twee jaar geleden. Ik bevind me in een kaarsverlichte zolderruimte van een vrou-wencentrum. De yogalerares heeft ons met haar vriendelijke, Sloveense accent de zonnegroet, het kind, de hond en andere oefeningen laten doen. Nu gaan we mediteren. We zitten met gekruiste benen op onze matjes, de ogen gesloten. Althans, de andere vrouwen. Want ik krijg de zenuwen. Zo gauw ik mijn ogen sluit, komt het duister op me af. Een duister gevuld met entiteiten. De yoga, met haar ontspannende werking, heeft me ondermijnd. De deur staat weer wagenwijd open voor alle verloren zielen, wanhopige zielen, graaiend naar mij, krijsend als vogelheksen. Duisterder, duisterst. Meegezogen in de maalstroom. Gedwongen alle gruwelen in alle parallelle werelden opnieuw te onder-gaan. Clusters van entiteiten dieEen vreemd geluid klinkt door de ruimte. Zachtjes, maar steeds harder. Gesnotter, gejammer. Pas als ik zout proef, besef ik dat ik het zelf ben. Ik sluip zo snel mogelijk naar de uitgang. Weg, weg, weg! Maar het verdriet voelt z zwaar dat ik niet vlug genoeg ben. Ritsen, knopen, veters het lukt allemaal niet en nu staat de lerares in de kleedkamer en ze is veel te aardig, aardige mensen trek ik even niet, ik vlucht, huilend, huilend zit ik in de auto en huilend sta ik onder de douche en huilend lig ik in mijn bed en als ik wakker word met opgezwollen ogen denk ik: dat doen we niet nog een keer. Meditatie. Niet goed opletten. Het psychosemonster binnenlaten. Zodat het me met zijn gehoornde staart in het gezicht kan slaan, me uitlachend om de hap die het uit mijn leven heeft gescheurd, die weg is, verzwolgen door het verleden, onherstelbaar. Al die gedachten die ik tot op heden niet uit durf te spreken. Niet nog een keer.

Anoniem

met meditatie

Fotomontage: Thea Mulder

Illustratie: Margje Molenkamp-van den Berg

29


In deze rubriek staan korte actuele berichten

OP EEN RIJGekken roken als gekken

Als u zelf wel eens te maken heeft gehad met de GGZ is het u vast opgevallen. De gekken roken er als gekken. Nergens wordt zoveel gerookt als in de psychiatrie. En dat geldt niet alleen voor de gekken, maar ook voor de hulpverleners. Met het nieuwe anti-rookprogramma Naar een rookvrije GGZ`moet dat veranderen. Het is gestart per 1 januari bij een aantal GGZ-instellingen. Bij een proefgroep bleek al dat veel mensen (zowel de gekken als de hulpverleners) graag willen stoppen. De resultaten waren bemoe-digend, want net zo goed als bij algemene anti-rookprogramma s. Terwijl je zou kunnen verwachten dat het voor mensen met psychische klachten des te moeilijker is om te stoppen. Een deel van het succes is misschien te verklaren doordat in de cursus zowaar de clinten hun hulpverleners blijken te helpen met stoppen. Zij doen samen de cursus. Dit blijkt ook heel destigma-tiserend!Tot nu toe werd er vaak wat bagatelliserend gedaan over roken in de GGZ: het werd niet beschouwd als een ernstige verslaving en de kans dat een clint ervan af komt, werd niet groot geacht. Dan is dit een gunstige verandering, toch?

Sjoerd Hesselmans

Meditatie op school

Nu we het toch hebben over meditatie.. In Amerika zijn er steeds meer scholen die meditatie opnemen als onderdeel van het lesprogramma. Niet als fi losofi sche of religieuze praktijk, maar puur als techniek om de kinderen tot rust te brengen. In Japan en China is het al lang de gewoonte. Uit onderzoek blijkt dat het ook echt helpt. Overactieve kinderen komen tot zichzelf, de cijfers en prestaties stijgen zienderogen, er is veel minder geweld en gepest (wat momenteel een hot topic is!) op school en kinderen zijn minder vaak ziek. De meditatiemethoden kunnen erg verschillen: van rustig zitten in alleen maar stilte, tot wandelmeditatie, tot met fantasievolle geleide meditatie voor jonge kinderen. In Lely-stad (in Nederland) is er een school waar meditatie als keuzevak wordt gegeven. De kinderen zijn blijer en rustiger; er wordt minder gepest. Beweren de leraren. Waarom zouden we ze niet geloven?

Sjoerd Hesselmans

Superzusters

Superzusters ook wel verpleegkundig specialisten genoemd, zijn zusters, die clinten van GGZ-instellingen behandelen en diag-noses stellen. Ze kunnen goed zelfstandig werken en hebben al jaren ervaring. Deze specialisten zijn in het leven geroepen door minister Edith Schippers van Volksgezondheid. Dit is gedaan zodat de zorg doelmatiger wordt en het personeelstekort wordt opgelost. Maar nu worden deze superzusters op non-actief gezet of zelfs ontslagen. Dit gebeurt omdat de zorgverzekeraars ze niet zien als hoofdbehandelaars. Zorgverzekeraars zien alleen klinisch psychologen, psychotherapeuten en psychiaters als hoofdbehan-delaar. Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) baalt hier ontzettend van, want nu mogen de superzusters geen diagnoses stellen en moeten er duurdere behandelaars worden ingezet om clinten te helpen. Er zijn geen klachten of fouten bekend door de superzusters tijdens de behandeling en het diag-nosticeren van clinten De enige echte reden is dus dat de zorg-verzekeraars ze niet zien als hoofdbehandelaar.

Ria Santing

MEDITATIE IS....liefde is meditatie is

liefde is meditatie

30


B o e k b e s p r e k i n gDe maakbaarheid van het geluk: Een wetenschappelijke benadering voor een gelukkig leven.Auteur: S. LyubomirskyUitgever: Archipel, Amsterdam, 2007ISBN: 978 90 6305 279 9 / NUR 770

We willen allemaal gelukkig zijn. Velen zoeken zich een slag in de rondte omdat ze het geluk in de verkeerde zaken zoeken. De schrijfster is professor in de psychologie aan de universiteit van Cali-forni en doet al achttien jaar onderzoek naar geluk.

De schrijfster legt uit dat ons vermogen tot een gelukkig leven voor 50% erfelijk is: 10% wordt bepaald door de omstandigheden en 40% door doelbewuste handelingen. Misschien is hier enige uitleg op zijn plaats. Wat letterlijk bedoeld wordt met omstandigheden zijn niet de omstandig-heden zelf, maar de invloed hiervan op geluk en die is maar tien procent.

Omdat we onze genen niet kunnen veranderen en het effect van veranderde omstandigheden slechts tijdelijk is, blijft de doelbewuste actie-van je eigen gedrag en gedachte-als enig benvloed-bare geluksfactor over. Daarom richt de schrijfster zich op die veertig procent die makkelijker permanent te veranderen zijn. Ze bespreekt twaalf verschillende stijlen waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze werken. Ze beveelt aan om er vier te kiezen om mee aan de slag te gaan. Er zit voor iedereen wat bij. Het boek leest lekker weg en is in gewone taal geschreven. Het gaat niet om het onderzoek, maar om de conclusies en die worden op een eenvoudige manier aan de lezer gepresenteerd.

Een paar opmerkingenOmstandigheden dichterbij de persoon het microklimaat zijn wel enigszins te benvloeden. Anders zou het geven van een assertiviteitstraining of sociale vaardigheidstraining een vrij zinloze bezigheid zijn. Volgens de schrijfster ebt het effect van bijvoorbeeld veel geld snel weg. Mensen die de lotto winnen zijn na een jaar weer even (on)gelukkig als voordat ze het geld ontvingen. Dit effect bestaat zelfs los van het feit of ze het geld nog hebben of niet. Ook geven mensen die invalide worden na een ongeluk aan dat ze na een jaar weer even gelukkig zijn als voor het ongeluk. Ikzelf kijk erg uit naar het moment waarop ik iets kan kopen. Dit maakt mij nog gelukkiger dan het kopen zelf want dan duurt het positieve gevoel erg kort. Mijn reactie daarop is om me direct op het volgende te kopen artikel te richten. Als ik werk aan het vergroten van mijn zelfvertrouwen of een betere ordening in mijn administratie breng dan voel ik me daardoor langer blij.Voor iemand die een echte depressie heeft is de behandeling hiervan een eerste voorwaarde. Ikzelf denk dat er nog wel meer grote problemen zijn waar ook voor geldt dat ze eerst aangepakt moeten worden. Sommige geluksstrategien kunnen aan slijtage onderhevig zijn. In het derde deel beschrijft de auteur de geheimen van duur-zaam geluk.

Een paar voorbeeldenUit onderzoek naar wat mensen doen die gelukkig zijn komen twaalf strategien waarvan hieronder de volgende vijf.1 Optimisme cultiveren2 Dankbaarheid tonen3 Sociale relaties koesteren4 Omgaan met stress (Copingstrategien)5 Leren vergevenIkzelf heb maar liefst zes strategien gekozen en ben er nog steeds mee bezig. Als aartspessimist leek het mij zo dat door posi-tiever in het leven te staan ik de meeste winst kon behalen. Overkwam mij iets dan bedacht ik een serie negatieve verklaringen waar de honden geen brood van lusten. Na enige oefening wist ik spontaan minstens n positief aspect te melden en dat meer-dere keren per week. Een voorbeeld: dit jaar heb ik per maand fors minder te besteden. Het positieve daaraan is dat ik minder geld uit kan geven aan snoepen en snacken. Zo val ik ook meer af, dat is de winst. Met coping, een verzameling van twintig actieve en passieve technieken, had ik meer ervaring. Coping is een moeilijk te vertalen term dichtbij komt hanteren van een gebeurtenis. Ik heb een beter inzicht in en ervaring met actieve, cognitieve copingtechnieken. Ik heb mijn administratie voor het vrijwilligerswerk beter geordend. Heel belangrijk voor mij is de overlast van buren. Dit leidde tot kwaadheid, depressie en moeheid, in een ingewikkeld samenspel. Door controle middels het spelen van (harde) muziek is de situatie dramatisch verbe-terd. Omdat ik de situatie omdraai hoor mijn buren nauwelijks.

Al met al geeft de schrijfster een goede verantwoording van haar geluksstrategien, die bovendien eenvoudig, helder en uitnodi-gend beschreven zijn. Het lezen zeer waard!

Herman Beens

3 1


Persoonlijk verhaal

Bestaat er iets als vrije wil? Toen ik achttien was, wist ik veel dingen niet, maar van een ding was ik overtuigd. Er bestaat niet zoiets als een vrije wil. Wat bedoel ik daar mee? Het persoontje dat je bent kan dan wel heel zelfstandig beslissingen lijken te nemen, uiteinde-lijk worden jouw beslissingen bepaald door je opvoeding, de invloed van je vriendjes, de genen van je voorvaderen. Er huist niet ergens iets dat onafhan-kelijk van al die invloeden besluiten neemt, zoals een ziel. Deze gedachten werden scherp geformuleerd door het determinisme, een filosofische stro-ming uit de achttiende eeuw die stelt dat elke gebeurtenis of stand van zaken veroorzaakt is door eerdere gebeurte-nissen: volgens de wetten die de wereld regelen en beheersen. Bij een radicale interpretatie (het harde determinisme) bestaat er dan geen vrije wil. Ik kon in die tijd moeilijk begrijpen hoe gemakkelijk mensen overtuigd waren van hun gelijk en de ander nog gemakke-lijker wegzetten vanwege diens ongelijk. Want hun meningen waren toch bepaald door vriendjes, opvoeding etcetera? Hoe kun je de VVDer kwalijk nemen dat ie alleen aan geld denkt als hij zn hele leven zo is opgevoed en het kapitalisme hem in de genen zit? Er is geen vrije wil. Meende ik zeer stellig. Nogmaals. Aan al het andere twijfelde ik - zoals ik al aangaf - hevig. Nou kun je wel vinden, dat er geen vrije wil is, het hoeft echter nog geen reden te zijn om je daar dag en nacht bewust van te zijn. Achteraf gezien is het wel enigszins begrijpelijk. Het ging bepaald niet jofel. Dus. Eigenlijk was er nog iets waar ik van overtuigd was. Namelijk dat - vooral mijn eigen - bestaan gelijk was aan lijden. Ik ga hier niet alles uit de doeken doen over mijn achtergrond. Die blijft lekker priv! Maar reken maar dat het allemaal shit was, in mijn beleving.Toch bleef ik strijdvaardig. Ik bleef strijd-lustig enorme hoeveelheden drinken en met veel overtuiging mislukken in elke studie waar ik aan begon. Mijn vrienden zaten ook in het verzet en genoten onge-veer diezelfde levensstijl. Daarnaast wijdde ik mij aan.. de ultieme ontsnap-pingspoging: een poging tot verlichting!

Ik zag in het probleem, het gedetermi-neerd zijn, ook de oplossing. Hoe briljant. Als je dan toch geheel bepaald was, kon daar ook de vrijheid in zitten. Het begon met de aanschaf van wat boeken over boeddhisme. Al snel daarna stond ik bij de houthandel een harde plank te bestellen. Hoe rottiger het gevoel tijdens het medi-teren (en geloof me: met je schenen op een houten plank voelt al snel heel rottig) hoe sneller ik verlicht zou raken. Hoopte ik. Wat stelde ik me dan voor bij die verlich-ting? Niets doen. Doen zonder de illusie dat ik, als een of ander meesterbrein achter al mijn daden, aan het stuur zat. Een spontaniteit die voortkomt uit de realisatie dat je eigenlijk niet bestaat, in ieder geval niet zoals je jezelf altijd beleefde. Je bent er in zekere zin niet, omdat elke actie voortkomt uit een voor-gaande keten van oorzaak en gevolg. Je zelf is een illusie. Is dit nog te volgen?

GedichtenZo zat ik dan te ademen en werd alleen dat lichaam dat van nature toch al ademde en niet geademd hoefde te worden; niet meer die Sjoerd die controle moest hebben over alles, zijn acties, gedachten en ook zijn ademha-ling. Iets duidelijker? Mocht je het willen begrijpen, dan zou je eens een boekje kunnen lenen bij de bieb over boeddhisme of taosme, bijvoorbeeld. Na het lezen van een paar van dat soort boekjes is het bovenstaande vast veel minder geheimtaal, dan nu waarschijn-lijk het geval is.Tegenwoordig ben ik veel milder. Ik drink niet meer en ik begin voorlopig niet aan studies waar ik toch weer in vastloop. Mijn determinisme is minder radicaal, in het opzicht dat ik meer invloed op mn leven ervaar. Ik houd me er niet meer steeds mee bezig, eigenlijk werd ik er alleen maar ongelukkig van. Wel mediteer ik nog zo nu en dan. Alleen niet op houten plankjes, maar op een redelijk comfortabel meditatiezitje. Dan

adem ik, in uit, in en uit en ben me mild bewust dat ik eigenlijk niet besta, maar dat het geen ramp is om je te vergissen.

Sjoerd Hesselmans

Fotomontage: Thea Mulder

Op harde Uit eigen vrije wil?

MEDITATIE IS....zo dicht mogelijk bij jezelf blijven

32


Zielmijn ziel doet pijnmijn ziel straaltmijn ziel stroomtbezielingalles stroomt voorbijik leef

Gevoelgevoel, zo dichtbijzo ver wegklanken van het levenlevensstroom

GedachtenGedachtentreinen in mijn hoofdautos op de wegbootjes in de riviervaren langsrijden langsdraven langseen hinnikend paardLeve het levenleve het leven

leve het gevoelleve de zielleve God

Paardgnuif hinnikstapdrafgalopwind in de harenhinnik

Humoreen lachdie ontspruitin vele lachenaanstekelijkhumoris krachtig

Gedichten

Diana van Landeghem

Fotomontage:

Joshua Keller

Op harde Uit eigen vrije wil?

MEDITATIE IS....

33


Van donderdag 20 tot en met zondag 23 juni 2013 organiseert de Nieuwe Kerk in Groningen in samenwerking met de Stich-ting Klabang het Festival van de Geest. Een eigenwijs festival. Geen feestje van de kerk. Niet het zoveelste cultuurfestival in Stad. Maar iets dwars daar tussenin. Locatie is de Nieuwe Kerk: hart van de Hortusbuurt. Bijna 350 jaar oud en aan vier zijden omringd door het gras en de bomen van het Nieuwe Kerkhof. Een oase van groen en rust. Een plek om te ontspannen, om anderen te treffen en om dwarse gedachten te kunnen delen. Het programma van het festival is daarop gericht. De locatie kleurt het festival.

Het thema voor 2013 is GEK. Gek is anders. Het is te gek! Of te gek voor woorden. Gek roept vragen op: wat bezielt jou? Het thema raakt aan de leefwereld van clinten van Lentis, maar ook aan de gekte van kunstenaars. Het zet je op het verkeerde been tot je ontdekt dat je daar ook op kunt staan.

In het festival wordt dit thema uitgewerkt in pozie en video-kunst, in lezingen en toneel, in muziek en workshops. Op zaterdag is er daarnaast de buurtbrunch en een culturele markt op het Nieuwe kerkhof, met een kinderprogramma en straattoneel.

Gezocht: Creatieve geesten voor het Festival van de Geest 2013

Vragen en informatie kun je terecht bij: Erica Dompeling (tel 050 4097490) of Talitha Frohn (06 51325104).

Je bijdrage kun je mailen of sturen voor 5 mei 2013 naar: E-mail: [email protected] Adres: Erica Dompeling De Reehorst, postbus 128 9470 AC Zuidlaren

De geestelijk verzorgers van Lentis zijn betrokken bij de invulling van het programma van dit festival. Wij zijn op zoek naar clinten die het leuk vinden om op het gebied van pozie, proza, muziek en kunst een bijdrage aan het festival te leveren. Wij nodigen clinten uit om een gedicht of een kort verhaal te schrijven rondom het thema GEK. De schrijvers van gedichten en korte verhalen die ons passend lijken bij dit thema zullen wij uitno-digen om hun inzending voor te dragen op het festival. Bijdragen kunnen ingezonden worden tot 5 mei 2013.

Daarnaast komen wij graag in contact met kunstenaars en muzi-kanten die het leuk zouden vinden om een creatieve bijdrage aan dit festival te leveren.

Illustratie:Ria Santing

3 4


Gezocht:Dichter of dichteres vanFoolcolor magazine

Foolcolor magazine zoekt een dichter(es) die voor een periode van een jaar (zes nummers van Foolcolor magazine) een gedicht wil maken voor de achterzijde van het magazine. De gedichten moeten betrekking hebben op het thema van de betreffende Foolcolor. Denk jij dat jouw gedichten de moeite waard zijn? Stuur ons dan een paar gedichten op ter beoordeling en wie weet

Foolcolor Magazine

Documents

Transcript of Foolcolor Magazine