1

Editie lente 2014

2

fontys hogeschool voor de Kunsten fhK magazine

Fontys Hogeschool voor de Kunsten bestaat uit:

Beeldend

Academie voor Beeldende Vorming

Academy for Art, Communication and Design

Academie voor Architectuur en Stedenbouw

Master Kunsteducatie

dans

Dance Academy

Academie voor Danseducatie

muziek

Academie voor Muziekeducatie

Conservatorium

Rockacademie

Master of Music

theater

Academie voor Theater

Academy for Circus and Performance Art

Academie voor Muziek- en Musicaltheater

fontys hogeschool voor de Kunsten

Postbus 90907

5000 gJ tilburg

www.fontys/nl/kunsten

fontys hogeschool voor de Kunsten

fhKtilburg

fhKtilburg

Fontys Hogeschool voor de Kunsten houdt

u met dit magazine graag op de hoogte

van de laatste ontwikkelingen.

Eindredactie: Suzanne van Bilsen

Copywriter: Sander van der Schaaf

Fotografie: Amat Bolsius, Marc Bolsius,

Rob ten Broek, Noortje van Gestel,

Chris van Heeswijk, Eline de Jong,

Josje Leen, Pepijn Lutgerink,

Albert Sanders, Veerle van Son,

Hilde Tholens, Robert de Vaan,

Julie Verlinden, Sipke Wadman

en Peter Westerlaken.

Vormgeving: www.blendblink.nl

Druk: mei 2014

Dit magazine digitaal?

Kijk voor de digitale versie

op fontys.nl/kunsten

voorstellingen en concerten

Regelmatig geven studenten van

FHK concerten of voorstellingen.

Je bent van harte welkom.

Kijk op fontys.nl/fhkagenda

3

educatie voor Kunst en cultuur

Kun jij je nog het moment herinneren waarop je voor het eerst besefte dat je iets met

“kunst” deed of wanneer je je bewust was van iets ‘cultureels’? misschien waren ze bij jou

thuis al kunstzinnig of cultureel ingesteld en kreeg je het met de paplepel ingegoten. of

misschien speelde je gewoon bij de plaatselijke harmonie en was je daar helemaal niet mee

bezig. maar er is vast een moment geweest waarop je je realiseerde; “wat ik maak is kunst”!

Voorwoord

Achteraf zou je kunnen zeggen dat zo’n moment

welhaast een ”magisch moment” is geweest.

Zoals er wel meer “magische momenten” in

een mensenleven zijn die op de een of andere

manier bepalend zijn voor de rest van je

leven. Misschien heb je het zelf ontdekt, maar

het zou ook kunnen dat iemand anders je op

je onontdekte talenten heeft gewezen. Een

onderwijzer, een leraar, een dirigent, die je

liet weten hoe bijzonder het was wat je deed.

Die je heeft gestimuleerd om ergens goed in

te zijn wat helemaal uit jezelf komt.

De bevestiging en erkenning van anderen

kunnen passie en enthousiasme voor kunst

stimuleren. Dat lijkt eenvoudig, maar zo

simpel is het niet. Het vergt een bijzondere

gave van de ander om die momenten te zien

en te benoemen. Om de oester te openen en

de parel zichtbaar te maken.

Dat is de kern van wat we met een ingewikkelde

term “kunst- en cultuureducatie” noemen.

Herkennen, erkennen en benoemen wat

mensen aan verbeelding al in zich meedragen.

Hun verbeelding op het pad van de betekenis

zetten. De rest is passie.

Wat een geluk dat er juist op dit moment

weer een enorme behoefte aan verbeelding

en betekenisgeving is. Verbeeldingskracht

zonder grenzen, creativiteit als antwoord

op rationalisme en controle. Want juist nu

hebben we het nodig om er aan herinnerd

te worden dat er achter de draken die we

moeten verslaan een prinses op ons wacht en

dat er achter elke telefooncel een Ministerie

van Toverkunst kan schuil gaan...

We hebben goud in handen.

Namens het managementteam FHK,

Jur van der Lecq

4

talent ná de oPleiding...

vier Jaar lang heB Je hard gewerKt,

gestudeerd, Jezelf PersoonliJK ontwiKKeld

en ontzettend veel geleerd. en dan?

waar Kom Je terecht als veelBelovend

Professional?

vier oud-studenten aan het woord over

wat ze ziJn gaan doen na de oPleiding.

welKe Kansen heBBen ze gehad of oPgezocht?

hoe zien ze de toeKomst tegemoet?

‘ik doe nooit iets halven bak’

David Romanello studeerde in 2012 af als

saxofonist aan het Conservatorium. Hij werd

genomineerd voor de Jacques de Leeuwprijs.

Op dit moment volgt hij de Master of Music

aan het conservatorium, is docent, sessie-

muzikant, speelt hij in een blazerssectie,

werkt als muziekprogrammeur, speelt hij

met zijn eigen David Romanello Quartet en

speelt hij als gastsolist.

“Best veel inderdaad! Maar alles wat ik doe,

doe ik vanuit oprechtheid en enthousiasme.

Ik doe geen dingen ‘halven bak’. Wat voor

mij heel erg werkt is dat ik allerlei projecten

doe en lesgeef, zodat ik mijn artistieke

praktijk ongeforceerd kan ontwikkelen. Ik

vind dat heel waardevol om naast elkaar

te doen. Mensen zeggen altijd dat mijn

enthousiasme heel prikkelend overkomt.

Dat is denk ik het belangrijkste. Ergens

voor gaan omdat je het wil. En ik ben héél

realistisch aan de opleiding begonnen.

Ik wilde spelen, maar besefte me dat ik

daarvoor alle kansen moest aangrijpen. Die

houding heeft me geholpen. Ik zeg altijd

eerst ‘ja’ in plaats van ‘ja, maar…’.”

“Mijn master gebruik ik vooral om mijn

eigen stijl te ontwikkelen, mezelf te

onderscheiden. Ik heb unieke bagage, met

mijn techniek, mijn conservatoriumopleiding

én mijn diverse speelervaring. Die mix

hoor je. Ik vind mezelf misschien niet de

grootste vernieuwer, maar ik ben wél heel

bewust bezig met mijn publiek te bereiken.

(lachend) Je bent trouwens van harte

welkom bij mijn cd-presentatie op 5 juni in

theater De NWE Vorst.”

davidromanello.nl

5

‘ raap je moed bij elkaar en stap op mensen af’

Letizia Rompelberg studeerde in 2010 af aan

de Academie voor Theater. Zij richtte tijdens

haar studie haar eigen Theatergroep Hertog

Zout op waarmee ze nu haar 7e productie

‘WEES’ maakt, die in première gaat op

Festival Boulevard. Daarnaast werkt ze als

docent theater.

“Tijdens de opleiding richtte ik een stichting

op, vooral om subsidie voor een locatie-

voorstelling te kunnen aanvragen. Zes jaar

later is het een organisatie geworden die

mij de mogelijkheid geeft om autonoom te

werken. Met Hertog Zout maak ik theater

dat middenin de samenleving staat. Ik

zoek hoe ik met artistieke kwaliteit echt

iets kan betekenen voor alle lagen van

de maatschappij. Zo maakte ik eerder

voorstellingen met een ex-gedetineerde en

met vluchtelingen.

“Ik ben misschien altijd wel een beetje een

naïeveling geweest die dacht de wereld

te kunnen verbeteren. Ik zoek nu bewust

samenwerking met maatschappelijke partij-

en. Ik ben vrij communicatief, dus ik kan

mensen snel enthousiast krijgen voor een

projectidee. Ik denk dat mijn kracht is dat

ik kwetsbaar durf te zijn. Ik schaam me niet

voor mijn mindere punten en neem mezelf

ook niet te serieus. Ik geloof dat mensen

dat waarderen. Er zijn nog een hoop dingen

die ik kan – en wil – leren. Ik vind het echt

spannend om te blijven zoeken naar een

goede balans tussen artistiek theater en

toegankelijkheid, om zo mensen écht te kun-

nen raken. Ik denk dat als je een goed plan

hebt je er helemaal voor moet gaan. Raap

je moed bij elkaar en stap op mensen af!”

hertogzout.nl

‘ altijd je hart volgen en je eigen weg kiezen’

Jalila Essaïdi studeerde in 2009 af aan de

Academie voor Beeldende Vorming te

Tilburg en volgde aansluitend de master

kunsteducatie. Ze specialiseert zich momen-

teel in Bio Art, het innovatieve gebruik van

natuurlijke materialen.

“Ik ben niet zo van de hokjes. Ik was altijd

al geïnteresseerd in natuur, filosofie en

biologie. Dat is er al van kinds af aan, bij ons

thuis was het altijd een komen en gaan van

kunstenaars, filosofen en wetenschappers en

diens gesprekken aan tafel deden mij beseffen

dat geen van deze disciplines een monopolie

heeft op de waarheid. Toen ik in mijn derde

jaar een artikel las over hoe de wetenschap nu

in staat is om uit geitenmelk spinnenzijde te

maken, sprak me dat enorm aan. Spinnenzijde

blijkt sterker dan staal, maar is een natuurlijk

materiaal. Hoe vertaal ik dat naar het

publiek? Met die vraag ben ik aan het werk

gegaan. Dat leverde een belangrijke prijs op:

de BioArt&Design award. Daarmee kon ik

mijn onderzoek beginnen: een kogelwerende

menselijke huid van spinnenzijde.”

“Ondertussen ben ik vier jaar verder en heeft

dit me veel opgeleverd. Ik heb de stichting

BioArt Laboratories opgericht, waar ik nieuw

werk ontwikkel, ik geef lectures, ik ben docent

BioArt aan de vooropleiding ABV en ik maak

toegepast werk met mijn bedrijf Inspidere.”

“Laat ik zeggen dat na je afstuderen je leertijd

pas écht begint. Ik kon maar één ding, mijn

eigen hart volgen. Daar zocht ik wel de juiste

mensen bij. Tijdens mijn studie was een van

mijn favoriete docenten waar ik veel van heb

geleerd Mart Janssen, die samen met mij een

Studium Generale over filosofie binnen de

kunsten organiseerde. Uiteindelijk denk ik dat

het altijd bij jezelf vandaan moet komen. Jouw

passie, jouw interesse, je eigen pad volgen.”

jalilaessaidi.com

‘ zo veel mogelijk van je kracht uitgaan’

Katja Heitmann is in 2012 afgestudeerd

als choreografe. Ze werkt op dit moment

aan ‘This is not a show’ dat deze zomer op

Theaterfestival Boulevard staat.

Afgelopen jaar bereikte ze meer dan

9000 bezoekers met de tentjestheater-

voorstelling ‘kraudfun-ding’.

“Na mijn afstuderen wilde ik het liefst dat

doen waar ik voor was opgeleid. Echter,

waar eerder nog allerlei mogelijkheden

voor jonge makers waren, riep nu iedereen

‘ga maar crowdfunden’. Eigenlijk ben ik dat

precies gaan doen, maar wel op mijn eigen

manier. In de zomer van 2013 heb ik op de

gekste plekken gespeeld, van de Tilburgse

Kermis en de Nijmeegse vierdaagse tot

aan Festival Boulevard. We hebben alles

zelf moeten regelen. Van pitchen tot aan

onderhandelen over waar je staat en hoe

je wordt aangekondigd. Een waardevolle

maar ook erg harde leerschool. “

“Dat ik me als autonoom maker wil profi-

leren, betekent voor mij dat ik het risico

volledig wil aangaan. Investeren in een

docentencarrière bijvoorbeeld, dat klopt

voor mij persoonlijk niet. Wel krijg ik

opdrachten, zoals nu van de Nederlandse

Dansdagen. Ik maak nu wat ik wil maken,

maar ik hou wel rekening met de realiteit. Ik

maak korte solo’s omdat die vaker gespeeld

kunnen worden en combineer die tot één

theaterbelevenis voor de grotere festivals.

Ik denk dat je zo veel mogelijk van je

kracht moet uitgaan, je drive. Dat is wat je

uiteindelijk onderscheidt.”

katjaheitmann.com

6

sPeciale gelegenheid, officiële oPening of cultureel evenement? MAAK KenniS MeT De TAlenTen VAn

HeT iMPReSARiAAT KunSTen Het impresariaat Kunsten verzorgt avondvullende programma’s en u kunt er terecht voor

een muzikale omlijsting, circus- of theateract, tegen een zeer voordelig tarief. De talentvolle

(afgestudeerde) studenten van Fontys Hogeschool voor de Kunsten doen op deze manier

- als cultureel ondernemer - presentatie- en podiumervaring op en leren de ins en outs van het

werkveld kennen. Zo verzorgen zij ook al enkele jaren concerten in zorgcentra door heel Brabant

voor het project ‘Muziek Jong voor Oud’.

BeKiJK en Beluister de artiesten oP fontys.nl/imPresariaat

of neem vriJBliJvend contact oP voor meer informatie

e-MAil fhKiK@fontys.nl

Tel 08850 - 79155

7

Kunst- en cultuureducatie is veel breder

dan lesgeven op primair en middelbaar

onderwijs. In toenemende mate komen

educatieve professionals terecht in musea,

centra voor kunsteducatie en op de vrije

markt. Daar is grote behoefte aan een

interdisciplinaire visie en een onderzoekende

houding. Fontys Hogescholen biedt daarom

in samenwerking met Hogeschool Zuyd een

speciale Master Kunsteducatie aan.

De Master Kunsteducatie (Master of Education

in Arts) is een tweejarige interdisciplinaire

deeltijdopleiding voor afgestudeerden met

een kunstvak- of wetenschappelijke opleiding

en een grote interesse voor kunsteducatie.

Verdieping staat centraal. Met vakken als

cultuurmanagement, kunstbeleid en onder-

zoeksvaardigheid stimuleert deze master een

‘objectieve benadering van kunsteducatie’.

Dat klinkt abstract, maar de praktijk

neemt juist een belangrijke plek in. Door

kleinere opdrachten en een ‘meesterproef’

leer je een persoonlijke en tegelijkertijd

wetenschappelijk gefundeerde visie te

ontwikkelen. Het onderwijs is grotendeels

case-gestuurd, zodat allerlei praktijksituaties

aan bod komen. Op die manier ontwikkel

je een onderzoekende en zakelijke

houding. Als afgestudeerde kom je goed

beslagen ten ijs; je kunt op verschillende

niveaus communiceren, tegenstellingen

overbruggen en nieuwe vormen van

kunsteducatie ontwikkelen en uitvoeren.

Een betrokken team van vaste docenten

vormt de ruggengraat van de opleiding,

zodat er veel ruimte is voor persoonlijke

begeleiding. Daarnaast wordt veelvuldig

gebruik gemaakt van gastdocenten, die

vanuit hun expertise voor de verbinding met

de praktijk zorgen.

De lessen vinden grotendeels op maandag

plaats, je kunt de opleiding dus naast je

werk volgen. Je gaat ook thuis aan de slag.

Ongeveer de helft van het studieprogramma

bestaat uit contactonderwijs, de rest uit

zelfstandig studeren.

Veel alumni komen terecht op leiding-

gevende of coördinerende functies in

het onderwijs, bij culturele instellingen,

overheden of als zelfstandig ondernemer.

De master geeft je alle kans om je op een

breed terrein te profileren en zorgt ervoor

dat je vele rollen kunt vervullen in en buiten

het onderwijs.

Rose noël:

“de master Kunsteducatie

heeft mijn horizon zowel

verbreed als verdiept”.

de interdisciPlinaire educatie-Professional

een betrokken team van vaste

docenten vormt de ruggengraat

van de opleiding

8

Na jaren in een romantische maar tochtige

circustent te hebben gebivakkeerd, heeft

de Academy for Circus and Performance Art

(ACaPA) nu een gloednieuw, speciaal voor

circus ontworpen gebouw. Een grote hal van

12 meter hoog met topvoorzieningen voor

trapeze- en rope-acrobatiek en volop ruimte

voor de praktijktrainingen van de studenten.

ACaPA is een sterk internationaal georiën-

teerde opleiding. Naast uit Nederland

komen haar studenten uit heel Europa en

zwermen na hun afstuderen uit over de

hele wereld. Een goede plek om ze in hun

discipline op te leiden is onontbeerlijk.

Al drie jaar geleden is FHK daarom begon-

nen met het maken van de plannen voor

vervanging van de circustent op Stappegoor.

ACaPA beschikt sinds dit studiejaar over een

demontabele trainingsaccommodatie, de

‘Flexolution’. Dit is een demontabel gebouw

dat qua uitstraling, functionaliteit en

afwerking gelijkwaardig is aan permanente

bouw. De nieuwe hal, met een vereiste

hoogte van 10,5 meter, complementeert

het reeds bestaande aanbod van

trainingsfaciliteiten. Al het binnenwerk –

rigging – is specifiek door de circusopleiding

ontworpen en geïnstalleerd. Overal zijn

katrollen en bevestigingspunten aangebracht

om trapezes en touwen aan op te hangen

en/of te zekeren. De hal is daardoor op

allerlei verschillende manieren in te delen.

Voor iedere lessituatie, trainingsbehoefte

of presentatie kan optimaal gebruikt

gemaakt worden van de ruimte. Zelfs een

‘krachthonk’, een plek met sporttoestellen

om specifieke spieren te trainen, ontbreekt

niet. Naast de grote hal is er ook een

kleinere studio waar acrobatiek getraind

kan worden word en projecten worden

uitgevoerd. Voor de theorie, dans en theater

lessen maken de studenten gebruik van het

FHK hoofdgebouw aan het Zwijsenplein.

Hier kunnen ze ook gebruik maken van de

mediatheek, computers en werkplaatsen.

Het gebouw is iedere dag open, van acht

uur in de ochtend tot half tien s’avonds.

Er zijn continue grote groepen studenten

het circus van de toeKomst

aan het werk. Met uitzondering van de

zondag, want er moet ook gerust worden.

Studieleider John van Riemsdijk; “Onze

studenten zijn ongelofelijk gedreven en

trainen zo veel als ze kunnen. Daar letten

we als opleiding scherp op, want blessures

willen we zo veel mogelijk voorkomen.”

Het artistieke smaldeel van de opleiding

bestaat uit Samuel Jornot (artistiek adviseur),

Arjan Gebraad (regisseur en dramadocent)

en Heleen de Hoon (docent en dramaturge).

Zij zorgen dat de studenten, naast dat ze

excelleren in hun discipline, ook als creatieve

performers worden opgeleid. Iedere student

presenteert daartoe twee maal per jaar zijn

of haar ‘personal project’. Hierin ontwikkelen

zij hun persoonlijke discipline en worden ze

uitgedaagd om naar vernieuwende combi-

naties van circus, theater en dans te zoeken.

regelmatig vinden er presentaties plaats van circusstudenten en hun voorstellingen. Kijk op fontys.nl/acapa en fontys.nl/fhkagenda

Studenten worden in het vierde jaar

doelgericht voorbereid op de praktijk door

lessen in zakelijk management. In dat jaar

schaffen ze ook hun persoonlijke materiaal

aan. Uiteindelijk komen de studenten overal

ter wereld terecht. Van Riemsdijk: “Er werken

nu oud-studenten in China, Japan en overal

in Europa. En onze studenten hebben nu al

meerdere jaren op een rij de hoogste prijs

van het Cirque de Demain festival in Parijs

gewonnen. Onze opleiding is nu, binnen

slechts drie afstudeerjaren, nummer vier

wereldwijd”. Alumni komen ook regelmatig

terug om te trainen en stimuleren zo de

ontwikkeling van de huidige studenten. Het

nieuwe gebouw zal de opleidingskwaliteit

alleen maar bevorderen. Van Riemsdijk: “Ik

durf met zekerheid te zeggen dat de beste

Europese onderwijsfaciliteit voor circus op

dit moment in Tilburg staat”.

9

circus als cultureel erfgoed

circus heeft een plek gekregen op

de nationale inventaris immaterieel

cultureel erfgoed in nederland.

vanwege de diepgewortelde traditie

maar ook omdat deze traditie zich

steeds heeft vernieuwd en daardoor

nieuwe generaties aanspreekt.

onder invloed van het ‘nieuwe circus’

doen tegenwoordig theaterachtige

elementen hun intrede. shows

worden meer en meer voorstellingen

met een verhalend karakter,

ondersteund met dans en muziek.

circus is met recht een levende en

dynamische traditie, altijd nieuw,

altijd anders.

10

vier Keer toP!alle vier docentenopleidingen van fontys

hogeschool voor de Kunsten zijn uitmuntend

geaccrediteerd en hebben in de hBo-keuzegids

het predicaat ‘topopleiding’ gekregen.

waar ligt dat aan? we laten graag de vier

studieleiders aan het woord.

Yvonne neven, Academie voor Danseducatie

”een inspirerend docententeam

dat je bijstaat op alle fronten en

altijd bereid is je te helpen waar

mogelijk”.

11

dagmar hoorn, studieleider Academie voor Danseducatie

“Eén van onze belangrijkste speerpunten is

‘ervarend leren’. Dat betekent dat we continue

op zoek zijn naar hoe we theorie en praktijk

kunnen verbinden. Ons docententeam is heel

gepassioneerd en bevlogen. De bereidheid

is enorm, met veel respect voor elkaar en de

studenten. Een mooi voorbeeld hiervan is

onze didaktiekdocent, die samen met onze

kunstdocent een gecombineerde module

heeft ontwikkeld als voorbereiding op de

stage. Zo wordt de praktijk al in de lessituatie

geïntegreerd. Dat werkt stimulerend, stu-

denten geven terug dat ze heel goed zijn

voorbereid op hun stages.”

“Studenten leren ook van elkaar. In het

eerste jaar maken de studenten kennis

met het primair onderwijs. Deze werkweek

bereiden ze samen met de tweedejaars voor.

Dat zijn de beste sparringpartners, ze hebben

dit immers zelf al meegemaakt. Wat waren je

bloopers, wat waren je highlights? Dit werkt

door de hele opleiding; studenten roepen

elkaars hulp in en vragen elkaar om advies.”

“Onze opleiding heeft een internationale

oriëntatie. Studenten worden uitgedaagd

om over de landsgrenzen heen te kijken.

Vanuit hun ondernemerschap ontwikkelen

ze een projectplan en zetten dit uit in het

werkveld. Een aantal studenten doen dit via

de stichting Global Exploration; onderwijs- en

ontwikkelingsprojecten over de hele wereld.

Ook hebben we jaarlijks een werkweek in

Londen. Een ondernemende houding en

uitwisseling staat centraal; we geven veel

maar brengen ook veel mee terug.”

“Wat we zelf belangrijk vinden is dat we

midden in de maatschappij staan. We onder-

steunen het initiatief voor ‘One Billion

Rising’, waarmee op Valentijnsdag wereld-

wijd een miljard mensen dansend pleiten

voor vrouwenrechten. Onder aanvoering van

de Academie voor Danseducatie geeft FHK

met muziek, zang en dans acte de présence.

heddy van asten, studieleider Docent Beeldende Vorming

“Wat we van vrijwel alle studenten terug-

krijgen is dat onze opleiding zo persoonlijk

betrokken is. Studenten hebben veel

keuzevrijheid en kunnen hun eigen

opleidingstraject uitstippelen. Dat vinden

we belangrijk, want we merken dat er steeds

meer behoefte komt aan de hybride docent-

kunstenaar. Studenten kunnen zich bij ons

differentiëren, specialiseren of verbreden,

net wat bij je past. In evaluaties krijgen we

terug dat dit heel erg wordt gewaardeerd.

Als we naar onze alumni kijken, zien we

dat die op heel verschillende plekken

terecht komen; docentschap op scholen

musea, volwasseneneducatie, autonome of

toegepaste kunstpraktijk of – ontzettend

vaak – een combinatie van dit alles.”

“Vakonderwijs vinden we erg belangrijk,

want vanuit de beeldende praktijk leer je

overdragen. Onze docenten zijn daarom

bijna allemaal naast hun docentschap ook

in de praktijk werkzaam. Die ervaringen

brengen ze mee in het onderwijs.”

“In de eerste twee jaren ligt er een grote

nadruk op vakonderwijs en verbreding.

In het derde jaar is het persoonlijke

project heel belangrijk. Dan komen in het

persoonlijke project drie domeinen bij

elkaar: je beeldende praktijk, je didactische

kennis en vaardigheden én de kunsttheorie.

In het vierde jaar zoeken we verdieping

en differentiatie in afstudeeronderzoeken

en stages. In toenemende mate zijn dat

ook buitenschoolse stages bijvoorbeeld

bij musea. Samen met de student zoeken

we naar het best passende studietraject.

Studenten krijgen bovendien een eigen

atelier buiten het schoolgebouw, waar ze

onbeperkt kunnen werken. “

“We zijn constant bezig het curriculum

beter op de praktijk te laten aansluiten.

Met vooral heel veel aandacht voor de

individuele student. En dat werkt, blijkt!”

ingrid de Rond,

Academie voor Beeldende Vorming

“enerzijds is de academie een vertrouwd thuis, anderzijds gooien docenten en studenten – met hun vragen, kritische noten en grensoverschrijdende projecten – mijn leven regelmatig overhoop. fantastisch.”

12

Peter dictus studieleider van de opleiding Academie voor Theater

“Eigenlijk is de opleiding heel eenvoudig

samen te vatten: ‘We laten je spelen, we

leren je maken’. Die combinatie, vanuit je

kwaliteiten als speler samen met anderen

voorstellingen maken, dat is de kern van

onze opleiding. In het eerste deel van de

opleiding ligt het accent daarbij op zelf

spelen, in het tweede deel op het maken en

de overdracht. Daarnaast werken we vanuit

een enorme betrokkenheid met de student.”

“Studenten in hun kracht zetten. Dat is wat

we continue doen. Dat zie je onmiddellijk

terug in onze manier van begeleiden en

beoordelen. Wij hanteren een intensief

begeleidings- en toetsingssysteem waarbij

alle docenten, ongeacht het aantal uren

dat ze lesgeven, direct betrokken zijn

bij de reflectie op de student. Dat zijn in

eerste instantie indrukken; op dat moment

gaan we samen werken aan ontwikkeling

die we dan later – weer met het voltallige

docententeam – toetsen. Via het ambacht

naar persoonlijke groei.”

“We nemen ons vak heel serieus. En dat zie

je terug - vaak ook letterlijk - in de houding

van de studenten. Prachtig om te zien, aan

het einde van het eerste jaar is dat soms een

verschil van dag en nacht. Fysieke vakken

zoals spel, beweging en stem helpen enorm,

studenten vinden op die manier ook hun

persoonlijkheid. Die heb je hard nodig als je

een goede docent of maker wilt worden.”

“Het DNA van onze opleiding wordt

gevormd door de docenten, die vaak al

lang aan ons verbonden zijn. Daar zijn we

trots op, zo veel ervaring en vakmanschap is

immers onbetaalbaar. Studenten geven ons

ook telkens terug dat ze dat heel waardevol

vinden. In de toekomst zoeken we steeds

meer ruimte voor de individuele weg van

onze studenten. Maar het principe blijft:

van ambacht en toewijding naar overdracht

en maken.”

Vier keer top!

Jessie l’herminez

academie voor theater

“mijn passie en droom voor

het vak is door de enorme

diversiteit aan docenten alleen

maar groter geworden”.

13

gerard Boontjes studieleider van de Academie voor Muziekeducatie

“Studenten vinden de kleinschaligheid van

onze academie heel prettig. Directe lijnen,

veel persoonlijke aandacht en onderling

contact. Gedreven docenten verzorgen een

uitgebreid programma waarmee studenten

grondig worden voorbereid op een

toekomst in het educatieve veld. Contacten

met studenten van andere opleidingen en

de interdisciplinaire mogelijkheden op de

FHK worden ook zeer gewaardeerd.”

“De Academie voor Muziekeducatie leidt op

tot docenten die bekwaam en bevoegd zijn

om les te geven in alle soorten onderwijs, van

basis tot hoger onderwijs. Daarnaast vinden

onze studenten werk als muziekconsulent,

in buurtcentra, als bandcoach. Niet in de

laatste plaats zijn docenten muziek vrijwel

altijd actief als performer of koor- en

orkestdirigent.”

“De Academie voor Muziekeducatie heeft

sinds kort een eigen vooropleiding waarin

aspirant-studenten worden voorbereid op

de vakopleiding. We werken hierin samen

met het Koning Willem 2 College. Zij kunnen

zich hierdoor nog beter voorbereiden op

het toelatingsexamen. We hopen dit soort

samenwerkingen met meerdere scholen in

Brabant aan te kunnen gaan.”

“Onze opleiding docent muziek heeft een

breed pallet. Onderwijskunde en didactiek,

cultuurgeschiedenis en muziekgeschiedenis,

musiceren op meerdere instrumenten,

muziektheorie op hoog niveau en veel

aandacht voor stem via zang- en spreek-

lessen en het koor. Stage vormt de kern,

interactie met het werkveld is een belangrijk

onderdeel van de opleiding.”

“Naast de voltijd opleiding is er ook een

verkorte deeltijdopleiding. Die duurt twee

jaar. We merken dat hier grote behoefte

aan is. Wanneer je in het bezit bent van

een Bachelor of Music maakt dit programma

het zeer aantrekkelijk om in twee jaar een

volledige onderwijsbevoegdheid te behalen.”

Thijs van Gurp,

Academie voor Muziekeducatie

“de opleiding is erg kleinschalig.

hierdoor staan docenten en

medestudenten dicht bij je.

dit geeft een vertrouwd gevoel”.

14

15

De sector muziek van de Fontys Hogeschool

voor de Kunsten is enorm divers. Het omvat

het Conservatorium, met afstudeerrichtingen

lichte muziek of klassieke muziek, de

Academie voor Muziekeducatie, de Master

of Music en Rockacademie. De afgelopen

jaren zijn er een aantal spannende ont-

wikkelingen ingezet.

Sectorleider Raf De Keninck; “De grootste

uitdaging is hoe je de opleiding gestalte kan

geven vanuit de beroepspraktijk. Ik ben zelf,

net zoals veel van onze docenten, uitvoerend

musicus en werk op uiteenlopende

manieren met orkesten en ensembles,

maar ook met theatermakers en beeldend

kunstenaars. Samen met het docententeam

hebben we een opdracht voor onszelf en

onze studenten geformuleerd: ‘Hoe zet je je

muzikale verwondering om in persoonlijke

ontwikkeling?’. Met die opdracht zijn we

aan het werk gegaan. Dat heeft spannende

veranderingen tot stand gebracht waarmee

onze opleiding zich sterk onderscheidt van

andere conservatoria.“

Cor Coppoolse, student cello “de theorielessen zijn zo gepland dat je genoeg zelfstudie-uren kunt maken op een dag.”

Eén van de opvallendste aspecten

is dat de studenten bijna twee keer

zoveel hoofdvakonderwijs hebben. Raf;

“Studenten leren van hun hoofdvakdocent,

maar ook van elkaar. Daarom hebben we

het hoofdvakonderwijs gesplitst in een één-

op-één lessituatie en daar een groepsles aan

toegevoegd. Het aantal contacturen met

de hoofdvakdocent wordt hiermee bijna

verdubbeld, terwijl de student tegelijkertijd

leert om te reflecteren op de eigen en

andermans ontwikkeling. Je ziet de resul-

taten terug, studenten ontwikkelen zich

sneller, stimuleren elkaar met opbouwende

kritiek, zijn elkaars voorbeelden. Ook

docenten worden hierdoor getriggerd en er

ontstaat een spannend discours van waaruit

de student zich als zelfbewust professional

kan ontwikkelen.”

Remon Aarts, student hoorn & hafa-directie

“docenten zijn eenvoudig te

benaderen, je wordt snel geholpen

met vragen. Je loopt overal

gemakkelijk binnen.”

De roosters binnen de sector muziek zijn

opvallend transparant. Dit is een gevolg van

het clusteren van de theoretische vakken in

drie lesdagen per week. Schrijfvaardigheden,

zoals solfège en harmonieleer worden in

blokken van acht weken afgewisseld met

theoretische beschouwing en verdieping. De

technische ontwikkeling komt in ensemble-

en hoofdvaklessen continue terug en door de

inzichtelijke roosters blijft er voldoende ruimte

voor zelfstudie. Elk blok wordt afgesloten

met toets- of projectweken, waarin het

aangeleerde in de praktijk wordt gebracht.

Na het eerste jaar aan het Conservatorium

krijgt het individuele traject van de student

steeds meer nadruk. Raf; “Iedere student

is anders. Je ziet dat ook aan waar onze

studenten terecht komen. Wij geven de

student de mogelijkheid te kiezen voor een

uitstroomprofiel dat het best bij ze past.

Solist, als je excelleert op je instrument en

je artistiek diepgaand wil ontwikkelen.

Performer-docent, als je in uiteenlopende

artistieke projecten wilt spelen én wilt

lesgeven. Docent-performer, als je je heel

erg thuis voelt bij het overdragen, maar

er graag uitvoerende projecten bij wilt

blijven doen. In de daarop volgende jaren

krijgt de student steeds meer keuzevakken

om uiteindelijk in het examenproject zijn

persoonlijke visitekaartje af te geven.”

Nieuw en uniek is het mentoraat op maat. In

plaats van groepsmentoren kiest de sector

Muziek, in het bijzonder het Conservatorium

ervoor om de begeleiding persoonlijk vorm

te geven. Iedere dag is er een inloop uur met

een vast mentoren-team. Studenten kunnen

zelf bepalen wanneer zij behoefte hebben

aan begeleiding en van welke docent. Het

resultaat hiervan is een – alles behalve

vrijblijvend - persoonlijk profiel dat leidt tot

meer oorspronkelijkheid en zelfbewustzijn.

Paul Snoeren, student Rockacademie

“tijdens mijn studie heb ik veel

aan mijn medestudenten, omdat

je gezamenlijk ook veel projecten

buiten school start.”

Nog een noviteit is de verregaande aandacht

voor beweging en de fysiek van studenten.

Raf; “Muziek maak je met je hele lichaam.

Dat gaat niet alleen over presentatie, hoewel

dat een belangrijk onderdeel is, maar ook

over kwaliteit en betekenis. Daarnaast

levert het spelen van een instrument soms

een eenzijdige belasting van het lichaam op.

Daarom bieden we bewegingsleer aan en is

er een haptonoom en een fysiotherapeut

aan de opleiding verbonden.”

“Het allerbelangrijkste is dat wij studenten

willen opleiden die in staat zijn zich te blijven

ontwikkelen, ook ná de opleiding. Daar is

ons curriculum op gericht en dat straalt via

de alumni ook terug af op de opleiding. We

bieden een breed programma aan, met veel

aandacht voor het hoofdvak - het ambacht

- maar tegelijkertijd met enorm veel

uitdagingen richting het interdisciplinaire

en het persoonlijke. Ik geloof er heilig in dat

dit de toekomst is.”

Je altiJd BliJven ontwiKKelensectorleider raf de KenincK over de sPannende

veranderingen in de sector muzieK

16

Op FHK vormen deze competenties een

steeds nadrukkelijker onderdeel van het

curriculum. Onno Witte, coördinator van

de Minor Cultureel Ondernemerschap;

“Sommige studenten hebben van nature

al een sterk ondernemende houding, maar

niet iedereen. Wij willen laten zien dat het

niet zo eng of commercieel is als het lijkt.

We geven de studenten genoeg kennis

en ervaring mee om verder te komen als

professional. Uiteindelijk bepaalt de student

zelf wat hij ermee gaat doen.”

De basis wordt gelegd in het curriculum.

In iedere opleidingsrichting komt in meer

of mindere mate een stukje zakelijk

ondernemerschap terug, afhankelijk van de

specifieke behoeftes. Sectorleider Theater

Jur van der Lecq is kartrekker van het Platform

Cultureel Ondernemerschap binnen FHK;

“Ik bedenk in overleg met alle studieleiders

hoe we dit het beste in de opleidingen

kunnen inbedden. Het is ontzettend fijn om

te merken dat alle opleidingen van FHK zo

met de praktijk bezig zijn. Natuurlijk zijn er

grote verschillen: een Rockacademiestudent

zoekt naar andere mogelijkheden dan een

dansdocent. Maar het belangrijkste is dat

het ieders aandacht heeft. Kunst en cultuur

verhoudt zich altijd een beetje moeilijk met

zakelijkheid en commercie. Tegelijkertijd,

je mag best voor jezelf opkomen en

mogelijkheden creëren. Daarvoor moet je

wel weten hoe het werkt. Dat proberen we

de studenten mee te geven.”

“Eigenlijk is die zelfbewuste houding

typisch ‘avant-garde’. Je ziet dat de

studenten en kunstenaars van nu er

absoluut geen problemen mee hebben om

zich als ondernemer op te stellen. Laatst

sprak ik collega’s uit het bedrijfsleven en

die zeiden; ‘waar we behoefte aan hebben

zijn creatieve denkers’. En laten we daar nu

de nieuwe avant-garde

net een school van vol hebben. Het is een

andere benadering.”

In het derde jaar hebben geïnteresseerde

studenten de mogelijkheid om een minor

ondernemerschap te volgen. In dat jaar

krijgen ze alle ingrediënten aangeboden om

als zelfstandig ondernemer aan het werk

te gaan. Witte: “Sommige studenten doen

dat ook vol enthousiasme, ontwikkelen een

spannend concept en schrijven zich hetzelfde

jaar nog in bij de Kamer van Koophandel.”

“Nieuw bij FHK is het Centrum voor

Cultureel Ondernemerschap, waar we eerste

hulp bij ondernemerschap aanbieden. Vanaf

volgend jaar kunnen studenten daar terecht

met vragen over zakelijke dingen, van heel

praktisch, ik noem maar iets; hoe ze met

een contract om moeten gaan, tot meer

inhoudelijk, bijvoorbeeld hoe je jezelf beter

kunt profileren.

Je mag best voor jezelf opkomen

FHK organiseert ook veel andere activi-

teiten. De themaweek van het tweede jaar

ging over kunst en commercie en begin

januari werd door het Impresariaat Kunsten

(IK) een startersdag voor alle studenten

georganiseerd. Tijdens die activiteiten

wordt de praktijk naar de student gebracht.

Professionals, programmeurs en oud-

studenten geven een kijkje in hun keuken.

Trouwens, via het IK kunnen mensen en

bedrijven optredens van studenten boeken.

Dat levert vaak mooie leerervaringen op met

het werken in opdracht. Die werkervaring

komt ook terug in grotere praktijkprojecten,

bijvoorbeeld het zomerproject van de

Academie voor Muziek- en Musicaltheater

en de Academy for Circus and Performance

Art op de Efteling.

Van der Lecq; “Belangrijk in dat opzicht is

ook de Fontys Entreeprijs op Theaterfestival

Boulevard. Niet alleen doen talentvolle

studenten daar waardevolle ervaring op met

het pitchen van concepten, het organiseren

van je voorstelling of concert en het spelen

voor een groot publiek, ook bouwen ze

een professioneel netwerk op en worden

collega’s en programmeurs benaderbaar.

Tijdens de Startersdag hoorde ik iets moois:

‘Tijdens je opleiding mag je vallen en

opstaan, daarna gaat het er om te staan en

op te vallen’.”

Je merkt aan alle kanten

dat het broeit

Nieuw op FHK is de ‘Pleisterplaats’. Een

platform voor studenten, maar ook pas

afgestudeerden en docenten die nieuwe,

spannende concepten ontwikkelen en

samenwerkingen met de stad en het

bedrijfsleven zoeken. Van der Lecq; “Het

houdt niet op na de opleiding. Tilburg is

een heel dynamische stad waar kunst en

cultuur altijd uit een soort onderstroom

is ontstaan. Je merkt aan alle kanten dat

het broeit. Podia zoals Theaters Tilburg,

Theater De NWE Vorst en 013 lopen over

van ambitie. We hebben met Incubate

het grootste underground muziekfestival

van Europa in de stad. Misschien moet

kunst juist lekker ondergronds gaan. FHK,

met al haar verschillende opleidingen en

disciplines onder één dak, is daar de ultieme

voedingsbodem voor. Hier komen studenten

elkaar tegen, ontstaan cross-overs, worden

nieuwe niches gevonden”. Witte: “Synergie,

dat is misschien een mooi woord daarvoor.

Samen brengen we kunst en cultuur de

maatschappij in.”

de wereld verandert. toekomstige kunstenaars, docenten en creatieve geesten komen terecht in een

maatschappij die letterlijk van netwerken aan elkaar hangt. samenwerken, flexibel inspelen op de

mogelijkheden, nieuwe niches verkennen, interactieve ontwikkeling, een ondernemende houding;

allemaal eigenschappen die steeds belangrijker worden voor de toekomstige kunstprofessional.

17

tijdens je opleiding mag

je vallen en opstaan,

daarna gaat het er om

te staan en op te vallen

18

sloPPenwiJKen als nieuwe marKt

BiJzondere verhalen van (oud-) studenten die denK groter in de PraKtiJK Brengen

Woordvoerder Chris van Heeswijk

vertelt enthousiast over het project. ‘De

opdracht luidde: ‘ontwerp een innovatief,

duurzaam en betaalbaar bouwproduct en

presenteer dit in een drie minuten durend

filmpje. Een product dat optimaal voldoet

aan de milieu- en gezondheidseisen en

dat als specifiek kenmerk heeft dat het

hergebruikt kan worden’. Onze ambitie

was om het product houtwolcementplaat

te verbeteren. Hoe kunnen we de kwaliteit

verhogen en dit op nieuwe markten

introduceren? Zelf dachten we onder

andere aan sloppenwijken; ons product is

licht en handzaam, handig voor plaatsen

met weinig infrastructuur.’

uitverkiezing heel speciaal

De projectgroep werkte innig samen met

enkele bedrijven en de gemeente Tilburg.

De begeleiding kwam vanzelfsprekend

van de Academie voor Architectuur en

Stedenbouw. “We kijken met een zeer

goed gevoel terug op de synergie die deze

samenwerking opleverde. Zonder onze

partners waren we nooit genomineerd

voor die mooie prijs. Uiteindelijk waren

onze mede-finalisten allemaal profes-

sionals, zoals fabrikanten. Wij waren de

enige studenten. Naast een delegatie uit

Litouwen waren wij de enige Europeanen,

naast acht Amerikaanse groepen. Kortom,

onze uitverkiezing was heel speciaal en

maakte ons bijzonder trots.

de toekomst

“Voor ons is dit project nu niet klaar”, stelt

Chris optimistisch. “We blijven aandacht

vragen voor ons product. Wij geloven

hierin. Ik presenteerde het als pitch op de

Duurzaamheidsbeurs in de RAI en kreeg

veel positieve reacties. Wie weet wat hier

nog voor winst is te behalen! Uiteindelijk

hoop ik dit te blijven doen. Mijn ambitie

is een eigen architectenbureau met

veel maatschappelijke projecten. Met

ontwerpen bijdragen aan ontwikkelings-

projecten in binnen- en buitenland; een

mooie doelstelling. Hoe kunnen we

met onze discipline bijdragen aan de

leefomstandigheden? We kunnen de

mooiste dingen creëren, maar als mensen

er uiteindelijk weinig mee kunnen schiet

je je doel voorbij. Daar iets in gaan

betekenen, daar ligt mijn passie. En ik

moet zeggen dat Fontys Hogeschool

voor de Kunsten me daarin heel goed

stimuleert. Wat wil jij als student? En

hoe kunnen wij als school jou daarin

faciliteren? Ze zijn betrokken. En net zo

gedreven als wij.”

dutch-design-initiative.com

19

vier masterstudenten architectuur dongen mee

naar de internationale ‘cradle to cradle Product

innovation challenge’ van de make it right foundation.

een belangrijke prijs voor productinnovatie en

duurzaamheid. ze hebben niet gewonnen, maar trots

zijn ze wel. het vizier is nu gericht op de toekomst.

20

download de gratis fhK agenda aPP

met de handige fhK agenda app

op zak beleef, deel en reserveer

je alle evenementen van fhK

waar en wanneer je maar wilt.

Binnenkort beschikbaar in de app stores

onze agenda is ook online

te vinden op fontys.nl/fhkagenda