Festivalvan geluk

‘van de zachte G naar de zoute zee’!

Voor een beter sociaal domein

d o n d e r d a g 1 6 & v r i j d a g 1 7 m a a r t 2 0 1 7

>

Festivalvan geluk

>

inhoud

Brief van de voorzitter 3

het festival ‘van de zachte g naar de zoute Zee’ 4

interview met ap di jksterhuis 5

Programma 6

Keuze programma 16 maart 7-8

Busprogramma 9

interview met margriet Sitskoorn 10

Keuze programma 17 maart 11-12

Praktische info 13

LcGW

De vereniging is het netwerk van gemeentelijke

professionals in het sociale Domein. we zetten ons

in voor De Doorontwikkeling van De participatie­

samenleving. onze bijDrage is het bevorDeren van

De DeskunDigheiD op het breDe terrein van sociaal­

beleiD. Dat Doen we Door mensen Die werken aan

De participatiesamenleving bij elkaar te brengen.

Daarbij bevorDeren we Dat kennis en ervaring

worDt uitgewisselD.

2

redact ie: Petra Raaijen, Jennifer Artz, Ton van Helvoort, Janny de Jonge, Chris Kuypers, Erna Gotink,

Dennis de Wit (taal), Leo Vegting (vormgeving)

Brief van de voorzitter

beste collega’s,

we kantelen (en soms rollebollen) wat af deze periode. De transformatie krijgt steeds meer concrete vormen en verschillende innovatieve projecten en pilots zien het licht. het besef dat de transitie en transformatie niet alleen is voorbehouden voor het sociaal domein wint, o.a. door de invoering van de om­gevingswet, steeds meer terrein. het lcgw heeft hierin nooit sturend willen zijn, maar heeft u als betrokkene en geïnteresseerde een platform willen bieden om kennis en ervaringen te delen en u te inspireren om soms onge­baande paden te betreden en te verkennen.

ik nodig u van harte uit om op 16 en 17 maart deel te nemen aan ons “festival van de zachte g naar de zoute zee”, van Den bosch naar schouwen Duivenland. tijdens het festival kunt u zich laten inspireren door verschil­lende gerenommeerde sprekers rondom het thema geluk en hun visie hoe je dat wat dichter bij de realiteit zou kunnen brengen. Daarnaast zijn er weer talloze workshops en deelsessies waarbij aan de hand van een voorbeeld of een methodiek, ook uw inbreng en input op prijs wordt gesteld. u hebt keus genoeg om een op de eigen persoon toegesneden en passend programma samen te stellen, waarin u kunt halen en brengen!

we beginnen ons festival zoals gezegd in Den bosch een prachtige stad waarin de transformatie in het sociaal domein en die van de ruimtelijke ordening hand in hand is opgepakt in de tramkade. het resultaat is verbluf­fend; een plek met een enorme aantrekkingskracht op trendsetters. Deze dag zullen verschillende inleiders u inspireren rondom het centrale thema van dit festival: “geluk” in een poging wat meer greep te krijgen op dit fluïde, maar voor iedereen belangrijke thema. verder staat deze eerste dag in het teken van labels, etiketjes of, zo u wil, hokjes. leidraad is dat dit niet werkt. hoe het wel kan, daarvoor krijgt u deze eerste dag verschillende mogelijkheden aangereikt en kunt u zelf uw ideeën inbrengen.

vervolgens gaan wij per bus naar de zoute zee van schouwen­Duiveland. iedere bus kent zijn eigen programma en ook daar geldt dus dat u uw eigen verkenningstocht samenstelt.

De tweede dag staat in het teken van het world­happiness report en hoe wij ook vanuit gemeentelijk beleid een bijdrage kunnen leveren aan een toenemend welbevinden van onze inwoners. een belangrijke rol is deze dag weggelegd voor de erasmus happiness economics research organisation (ehero), onderdeel van de erasmus universiteit van rotterdam. ook op deze dag bepaalt u zelf waar u kennis en inspiratie wilt opdoen of waar u verbinding zoekt met toepassingen in de praktijk.

samen met vele vrijwilligers en met behulp van de belangrijke bijdrage van onze gastgemeenten Den bosch en schouwen­Duiveland kunnen wij u een boeiend festival aanbieden, die meer dan de moeite waard is.

ik hoop u op 16 en 17 maart te ontmoeten in onze reis van de zachte g, naar de zoute zee!

ik wens jullie veel leesplezier.

henk kosmeijervoorzitter lcgw

>

U hebt keus genoeg om een op de eigen persoon toegesneden en passend programma samen te stellen, waarin u kunt halen en brengen!

3

de transformatie waar maken.

een Beter sociaal domein.

De systeemwerelD en De alleDaagse werkelijkheiD zijn

werelDen van verschil. verwoeD proberen we oplossin­

gen van nabijheiD te beDenken voor “moeilijk” bereik­

bare groepen. geluk is voor velen het belangrijkste

Doel in het leven. en wat blijkt, we kunnen geluk beïn­

vloeDen. op 16 en 17 maart 2017 is het lcgw te gast bij De

gemeenten ’s­hertogenbosch en schouwen­DuivelanD.

in 24 uur gaan we samen verkennen hoe we de transformatie waar kunnen maken. wat kun jij bijdragen aan de participatiesamenleving, een beter sociaal domein. met het centrale thema geluk laten we je zien hoe labels effectieve sturing kunnen belemmeren. we bieden oplossingen aangedragen uit de positieve psychologie en natuurlijk praktijkervaring op het terrein van jeugd, zorg, onderwijs, sport en participatie. Dit festival “van de zachte g naar de zoute zee, voor een beter sociaal domein” mag je niet missen.

trek mee rond door het zuiden. je ontmoet koplopers in het sociaal domein. je krijgt een oplossing op jouw werkterrein, of dat jeugdzorg, participatie of wmo is. we laten je het nieuwe samenspel na de transitie en transformatie zien. na dit congres ga je ook sturen op geluk. je weet welke factoren je kunt beïnvloeden.

dit festival mag je niet missen! je vraagt je misschien af: “waar­om niet? ik heb het druk genoeg.” Daar gaat het juist om. het festival is de investering om je gelukkig te voelen in je werk en je eigen netwerk. het is een cliché maar als je jezelf gelukkig voelt, heeft dit invloed op je omgeving, op je werk en op de doelgroep waarvoor je werkt.

Dit festival is de nieuwe trend. De vooroordelen kloppen niet meer. het begint al bij de locatie van het festival: een terrein die je fantasie te boven gaat. je gaat op zoek naar waar jij warm van wordt, waar je mogelijkheden liggen en niet je beperkingen. je maakt kennis met groepen en ideeën die niet voldoen aan je vooroordeel. met al deze inspiratie maak je je werk (nog) interessanter en weet je hoe je samen met de inwoners van jouw gemeenten op zoek kan gaan naar uitdagingen en niet stil staat bij belemme­ringen van huidige wet­ en regelgeving.

meld je aan! neem je (lastige) klus mee en leer hoe je deze op een gelukmakende manier kan afronden.

Petra raaijen

>

4

Hoe Beïnvloed je menselijk geluk

aP dijKSterhuiS betoogt in zijn

meest recente boek OP nAAR GELuK,

Dat we geluk zelf in De hanD heb­

ben. Dijksterhuis: ‘gelukkig zijn kun

je namelijk leren, volgens Dijkster­

huis, waarop meteen les 1 volgt:

geluk is iets anDers Dan genot.

genot en plezier zijn van tijdelijke aard en gebonden aan bepaalde omstandigheden; geluk wordt geproduceerd door het bewustzijn. genot gaat voorbij, geluk is stabieler. hoe gelukkig een mens zich voelt, wordt grofweg bepaald door drie factoren: zijn gedrag, zijn genen en zijn omstandigheden. in die volgorde, les 2: omstandigheden bepalen maar ongeveer 10 procent van ons geluk, de genen 40 procent en de resterende 50 procent heb je zelf in de hand. ‘voor de meeste mensen geldt dat je met een paar eenvoudige veranderingen behoorlijk wat kunt bereiken,’ aldus Dijksterhuis.

tegenwoordig ben je een slappe idealist als je nog gelooft in de maakbaarheid van de samenleving. maar eigenlijk is het geklaag over ‘het maakbaarheidgeloof’ vooral een excuus om te stoppen concreet na te denken over hoe de wereld beter kan. maar als je de samenleving niet kunt maken, wie maakt hem dan? natuurlijk zijn er vormen van maakbaarheid die beter werken dan anderen. Dijksterhuis geeft ons in zijn betoog vast een tip voor een geluksbevorderend overheidsbeleid.

over op naar geluk:ons geluk hebben we voor een aanzienlijk deel in eigen hand. voor 50 procent zelfs, zo vertelt de hedendaagse wetenschap ons. in de zoektocht naar het begrijpen van geluk verbindt ap Dijksterhuis met veel vaart en humor de moderne psychologie en neurowetenschap met de klassieke westerse filosofie en oosterse filosofie. De lezer wordt meegenomen langs het boeddhistische ideaal van mindfulness en het heilzame effect van reizen, langs de vraag of we een vrije wil hebben, langs de overeenkomst tussen het geloof in een god en het bezoek aan een popfestival, langs de wijsheid van john lennons moeder en de valkuilen van de consumptiemaatschappij, langs socrates’ ideeën over de zorg voor de ziel, langs de beste manier om de juiste doelen te stellen, en de typisch eenentwintigste­eeuwse vraag hoe vaak je, voor je eigen gemoedsrust, nu eigenlijk je e­mail moet lezen. kortom wat werkt geluksbevorderend voor u en de wijze waarop u werkt. in zijn bestseller het slimme onbewuste schreef Dijksterhuis dat, hoewel ons gedrag vooral bestuurd wordt door het onbewuste, we ons bewustzijn nodig hebben om geluk te ervaren. in Op naar geluk legt hij uit hoe we dat moeten doen. en wie wil er níet gelukkig worden? <

>

‘Voor de meeste mensen geldt dat je met een paar eenvoudige veranderingen behoorlijk wat kunt bereiken’

5

programma

Hoofdprogramma

donderdag 16 maart 2017

10.30 uur ontvangst bij gastgemeente ’s-hertogenbosch

11.00 uur netwerkbrunch

11.30 uur hoe beïnvloed je menselijk geluk?

Ap Dijksterhuis, hoogleraar psychologie en schrijver.

12.30 uur Stel je eigen programma samen op de festivallocatie

Je krijgt tijd om meerdere onderdelen te bezoeken.

16.30 uur train je brain voor succes

Prof. Margriet Sitskoorn is een van de bekendste sprekers van het moment op het terrein

van de positieve psychologie. Wij zijn trots dat we haar bereid hebben gevonden voor ons te

komen spreker. Een college dat je niet mag missen!

17.30 uur Start rondtrekkend festival

Bussen met verschillende arrangementen staan klaar.

22.00 uur einde dag. Kampvuur met glühwein op het strand

vrijdag 17 maart 2017

8.00 uur ontbijt bij 2e gastgemeente Schouwen-duiveland

9.00 uur de bijdrage van de lokale voorzieningen aan geluk

Keynote van Prof. Martijn Burger van de Erasmus universiteit en opsteller

van het World Happiness. Aansluitend kunt u een masterclass volgen

met praktijkvoorbeelden van de gemeente Schagen.

10.00 uur taal en geluk

Burgemeester Eric van Oosterhout van de gemeente Aa en Hunze een beschouwing op

lezing van Martijn Burger en de sociale ontwikkelingen in gemeenteland.

10.30 uur de inclusieve samenleving van de City of Leeds (uK)

Andy Lloyd, Head of service Leeds City Council

11.00 uur Stel je eigenprogramma samen

Geen zin in een college? Op de festivallocatie zijn diverse workshops en masterclasses.

Je kunt aan meerdere deelnemen of je gaat op werkbezoek bij een van de geselecteerde

projecten van de gastgemeente Schouwen-Duiveland.

14.30 uur het geluksmodel in de zorg

Prof. Hans Becker, met een andere benadering van kwetsbaren

15.00 uur Bus vertrekt naar station roosendaal of rotterdam

>

6

Festivalvan geluk

World database of HappinessMartijn Burger is directeur van ehero. opgezet in 1984 door ‘geluksprofessor’ ruut veenhoven, is eheru, de beheerder van

de world Database of happiness [wDoh]. De eerste en tot nu toe enige database ter wereld over geluk. we kennen allemaal

het world happiness report. weinigen weten waarschijnlijk dat dit uit nederland komt van de erasmus universiteit. De world

Database of happiness is een belangrijke bron voor onder andere advies, onderwijs en kennisverspreiding en inmiddels ook

voor gemeenten die de transformatie in het sociaal domein verder vorm willen geven..

keuze programma 16 maart

laat je verrassen op het festival Door De WasMannen,

De BlauWe engelen en De sMoothie sisters. of ga in

gesprek met het PlatforM voor jonge Mantelzorgers.

verDer stel je tijDens het festival zelf je programma

samen. een tipje van De sluier. wat kun je zoal

verwachten?

geluk in twentein twente wordt al jaren gewerkt aan geluk in het sociale domein. stichting arcon richtte daartoe de geluksaca­demie op. van geluksroutes voor sociaal geïsoleerde inwoners, werken met menselijke maat tot een samen­werking met saxion en de universiteit twente. centrale leidraad is de vraag ‘hoe kom je van klacht naar kracht?’ in deze lezing gaat aad francissen in op de wetenschappelijke aspecten van geluk. met daarbij voorbeelden uit de gemeentelijke praktijk.

de sociale sportscHoolleef je fysiek uit en ga bootcampen met een senior trainingsmaatje en leer van elkaar. en ga na afloop in gesprek met de initiatiefnemers en deelnemers.

worksHop social laBeler ontstaat iets moois als mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en ontwerpers samenwerken. het mooie resultaat van deze samenwerking heet social label.

mini symposium scHoon gewoonDe eerste werknemers waar de poetsvrouwen allemaal directeur zijn.

7

Festivalvan geluk

>

de

so

cia

le s

po

rts

ch

oo

l

8

keuze programma 16 maart vervolg

de Blauwe engelenervaar de gastvrijheid van ’s­hertogenbosch. meer dan 350 vrijwilligers zijn actief als gastheren en –vrouwen voor de stad. overal in de stad zijn zij herkenbaar aan hun blauwe jasjes. leer meer over dit project en hoor van vrijwilligers zelf wat het hen heeft opgeleverd.

excursie een Bijzonder kloosterHotelmet de blauwe engelen naar de Soete moeder. een bijzonder kloosterhotel waar speciale jongeren wonen, werken en leren.

excursie wijkonderneming de copernikkelmet de blauwe engelen naar twee locaties. De copernikkel en de fietswerkplaats.

professioneel preventief jongerenwerkeen workshop jongerenwerk nieuwe stijl van de gemeente ‘s­hertogenbosch.

zaanstad meet Het geluk een interactieve workshop laat de gemeente zaanstad de opgave in het sociaal domein zien. hoe werkt meten en weten van geluk in de gemeentelijke praktijk? <

>w

erk

wa

ren

hu

is

Busprogramma

BuS 1 Data­analyse en zorggebruikstel dat je de zorg van jeugd en wmo kunt voorspellen? leer hoe je data­analyse kunt inzetten om het verloop van zorggebruik te begrijpen en voorspellen. tijdens deze bustocht een inspirerende presentatie over het (anonieme) verzamelen van zorggegevens. Dit levert inzicht op in het zorggebruik en ook hoe lang een zorgaanbieder erover doet om mensen te behandelen. en hoe vaak dat moet. en, niet onbelangrijk, hoe duur dat is. inzicht in zorgpaden is een onmisbaar element voor de gewenste verbetering van het sociaal domein. gaat u mee in deze bus?

BuS 2 op bezoek bij wij breDa

wij is een netwerk waarin meer dan 800 vrijwilligers, 1500 burgers, 25 freelancers en 40 professionals actief zijn, naast de ruim 6000 klanten, die immers niet louter klant zijn maar waar dat kan zelf bijdragen. bij wij geldt: klanten en burgers waar het kan, vrijwilligers en professionals waar het moet. De naam wij staat voor aandacht en steun van mensen voor mensen. en wel op zo’n manier dat iedereen die iets vraagt aan wij, zelf meebepaalt hoe de hulp of steun eruit ziet.wij staat voor samenwerking, binnen en buiten wij: wij werkt samen met iedereen die een bijdrage wil leveren aan de zelfstandigheid van mensen: het sociale netwerk van familie, buren en vrienden, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals.we gaan op bezoek bij wij werkt in breda. een aantal vrijwilligers vertellen u meer over hoe deze gekantelde werkwijze er in de praktijk uitziet. Daarnaast geniet u van een hoofdgericht. er zal voldoende ruimte zijn voor vragen aan de vrijwilligers of john beckers van wij breda of richard blankenstein van de gemeente breda.

BuS 3 werkbezoek bewonersbeDrijf ons

het voorgerecht krijgt u mee in de bus. ondertussen vertellen we kort wat over het burgerinitiatief ons in de bredase wijk geeren­zuid. Daarna gaan we op werkbezoek in bij het project. het bijzondere van dit concept zijn de bewonersbedrijven die actief zijn onder ons coöperatief. we worden ontvangen in het restaurant waar u het hoofdgerecht krijgt. ook ons restaurant is een bewonersbedrijf en wordt gerund door bewoners uit de wijk. een aantal bewoners vertellen u meer over de verschillende bewonersbedrijven, zoals ons paramedisch centrum voor logopedie, fysiotherapie, verloskundigen en thuiszorg.

BuS 4 reflectie op De Dag

genoeg indrukken opgedaan? en gewoon even lekker kletsen. andere collega’s ontmoeten. nog even de dag doornemen. horen hoe collega’s de eerste festivaldag hebben ervaren. en in alle rust genieten van het hoofdgerecht, dat geserveerd wordt tijdens de rit. <

>

9

Festivalvan geluk

train je Brain voor succes

margriet SitSKoorn, hoogleraar klinische neuro­

psychologie aan De universiteit van tilburg, betoogt Dat

geDrag en omgeving van invloeD zijn op onze hersenen.

we kunnen Die trainen zoDat we succesvol worDen.

10

De wereld verandert voortdurend, wordt complexer en er is meer onzekerheid. internet en de constante stroom aan informatie zijn daarin belangrijke oorzaken. er is onderzoek gedaan naar welke vaardigheden we nodig hebben om in deze wereld succesvol te zijn. Dat zijn onder meer: het kunnen richten van aandacht, het gebruiken van je werkgeheugen en het kunnen onder­drukken van ongewenst gedrag.ook zijn er bepaalde eigenschappen gerelateerd aan succes: zelfcontrole, energie, dankbaarheid, nieuwsgie­righeid, spiritueel zijn, gevoel voor humor… mensen die deze vaardigheden minder ontwikkeld hebben, redden het moeilijk in de wereld waarin we nu leven.

onze hersenen slaan herhaalde ervaringen op als wetmatigheid en geven daarop een automatische reactie. als je eten ziet wil je eten. De kunst is om rust te nemen en een niet­automatische respons te geven op ‘stimuli’ uit de omgeving. De omgeving zet ons aan tot gedrag, dezelfde impuls krijg je als je een half uur geleden gegeten hebt. Dat komt omdat in onze herse­nen structuren zitten op basis van pijn en genot die ontwikkeld zijn in vroegere tijden van schaarste. Deze zetten ons nog steeds aan tot bepaald gedrag.

gelukkig zijn er andere delen van de hersenen die ons tegen houden. hoe ontwikkel je die? sitskoorn onder­scheidt vier cruciale factoren. Dat zijn een rijke omgeving. je moet je hersenen telkens voorzien van nieuwe, beteke­nisvolle informatie. Doe eens iets nieuws waardoor je gemotiveerd wordt! Dan krijg je er nieuwe hersenstructu­ren bij. tweede factor is de flow­focus training. Dat betekent: ontspannen zijn, maar wel alle informatie tot je nemen en daarnaar handelen. wanneer je je niet meer kunt focussen op één bron, dan zal je werk per direct kwalitatief achteruitgaan. Dus oefen je om je aandacht te richten, dan word je cognitief flexibeler en reageer je sneller op fouten zonder stress. ten derde is een vast slaap patroon van belang. slaap is nodig o om bijvoorbeeld informatie over te brengen van het korte­ naar het langetermijngeheugen. behalve ’s nachts goed slapen draagt een siësta van 10­20 minuten er ook aan bij. en tot slot iets wat we waarschijn­lijk allemaal wel weten, bewegen. ga eens lopend vergade­ren. en zo heeft ze nog meer praktische tips in haar college. mis het niet. het kan je manier van werken de komende jaren drastisch veranderen. Durf jij (nog) succesvoller en (nog) gelukkiger te worden? <

>

over margriet sitskoornprof.dr. margriet sitskoorn studeerde in jaren ’80 psycholo­gie in tilburg, met als specialisatie neuropsychologie. zij promoveerde aan de universiteit van nijmegen binnen de ontwikkelingspsychologie. ze volgde een vervolgopleiding in de klinische neuropsychologie aan het henry ford hospital in Detroit, verenigde staten. zij is big­geregis­treerd klinisch neuropsycholoog.

ik2De beste versie van jezelf’ laat op een inspirerende manier zien hoe je het volledige potentieel uit jezelf kunt halen. De inhoud is geheel geijkt op de huidige prikkel­ en stressvolle wereld, waarin je nieuwe vaardigheden en eigenschappen moet ontwik­kelen om je doelen te bereiken. reis met margriet sitskoorn door dit rijke boek vol inzichten, testen, oefeningen en methodieken. ontwikkel gaandeweg jehersenen en je vaardigheden en wees succesvoller en gelukkiger. persoonlijk, in je werk en maatschappelijk. ‘ga aan de slag met ik2 en ontdek de mogelijkheden van je hersenen. gebruik ze. ontwikkel je. Draag bij.’ een gesigneerd exemplaar is tijdens het festival te koop.

11

keuze programma 17 maart

ook Deze Dag stel je weer je eigen programma samen.

je kunt kiezen uit een bezoek op locatie bij De gast­

gemeente schouwen­DuivelanD, een masterclass op

De festivallocatie, een workshop of een korte training.

hieronDer een paar voorbeelDen wat je kunt verwachten.

odense Huiseen inloophuis voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. een taboedoorbrekend project naar Deens voorbeeld.

dorpsHuis noordwellebezoek aan het Dorpshuis noordwelle. het dorpshuis is opgeknapt door de bewoners en wordt zelfstandig gerund. bovendien hebben ze een eigen elektrische vervoersdienst.

zorgBoerderij Bouwlustpresentatie maatschappelijk ondernemen in de dagbesteding. De activiteiten zijn gericht op sociale en cognitie­ve vaardigheden en begeleiding mantelzorgers.

de duinen van Haamstedebezoek het woonproject en leer over levensloop geschikte woningen.samenwerking fc de westbroek en jongeren: een burgerinitiatief dat gericht is op ontmoeting van jongeren en ze betrekken bij sport. resultaten zijn sportiever en zelfredzamer gedrag.

BieBburger initiatief eigen beheer, initiatiefnemer theo grefkens is samen met de dorpsraad een andere huisves­tingsweg ingeslagen. Door op een andere manier naar (behoeften van) mensen te kijken.

grip en glanseen workshop van de gemeente nieuwegein over eenzaamheid bij ouderen, vluchtelingen en werklozen. ervaar zelf deze evidence based interventie tegen eenzaamheid. >

Festivalvan geluk

12

keuze programma 17 maart vervolg

de transformatie Ben in zelfin een interactieve workshop ontdek je hoe het systeem je beperkt en wat jezelf doet. samen zoeken we de wegen naar nog meer plezier in je werk. een gezellige en actieve workshop, die vooral aanzet tot nadenken over de vraag: wat drijft mij?

gelukkig in een netwerkkinderen en jongeren die niet meer thuis kunnen wonen hebben net als alle jongeren,opvoeders en een ‘thuis’ nodig. pleeg­ of gezinshuisouders richten zich in een netwerk op wederzijdse ondersteuning en het benutten van de krachten in hun omgeving. Daar worden de kinderen en jongeren blij van en hun opvoeders en ouders gelukkiger.

maatscHappelijke effecten met nieuwe woonvormen voor jong volwassenen De ervaringen van de gemeente heusden bij het kantelen van de zorg vraag. De vraag achter de vraag. Dit levert een aantal nieuwe collectieve arrangementen op zoals een woonvorm voor jongvolwassenen. laat je inspireren door deze beleidsarme aanpak.

de gelukscoacH in de gemeente waalwijk hebben de thuiszorgorganisatie actief zorg en het team wijz samen de handen ineen geslagen voor de inzet van een gelukscoach.

proeverij deep democracy luisteren, leren, doen en ervaren. Deep Democracy is een manier van besluiten nemen waarbij de wijsheid van de minderheid wordt meegenomen in het meerderheidsbesluit. ervaar het zelf. een interactieve workshop van spectrum.

communities tHat caremaak kennis met deze strategie voor sociale ontwikkeling

masterclass sturen op geluker zijn wetenschappelijke indicatoren om te sturen op geluk. maak kennis met de sturingsmogelijkheden voor raadsleden, wethouders en beleidsmakers van gemeenten. maak kennis met de praktijk van de gemeente schagen ondersteund door eheru, de opstellers van het world happiness report.

masterclass geluk en taaleen masterclass voor bestuurders door burgemeester eric van oosterhout. over de sociale ontwikkelingen in nederland en hoe je als bestuurder de transformatie vormt kunt geven.

worksHop leef- en systeemwereldin deze workshop nemen we u mee in een rollenspel waarin de communicatie tussen overheid en inwoner centraal staat. we ervaren aan den lijve (met de aanwezigheid van een acteur) hoe houding en gedrag het verschil kunnen maken. <

>re

inve

nti

ng

ha

pp

ine

ss

praktiscHe info

donderdag 16 maart - locatie den BoscH De festivallocatie in Den bosch is de tramkade, een creatieve wijk in een oude veevoederfabriek. De wijk wordt ingericht op waarden als inclusiviteit, sociaal en duurzaam. het adres is tramkade 26 in Den bosch. De locatie is op loopafstand van het centraal station.

Bussen ricHting de tweede festivallocatie:De bussen vertrekken vanaf de festivallocatie tramkade 26 in Den bosch om 17:30 uur.je kunt de dag erop met een bus teruggebracht worden naar station roosendaal of rotterdam.

vrijdag 17 maart - locatie scHouwen-duivelandop vrijdag is de festival locatie hotel en congrescentrum De zeeuwse stromen. het adres is Duinwekken 5 in renesse. klik hier voor een routebeschrijving.

>

13

‘tra

mk

ad

e’

de

ze

eu

ws

e s

tro

me

nFestival

van geluk

14

gemeenten vormen samen Het lcgw

Dit unieke netwerk bieDt gemeenten een platform

voor ontmoeting en kennisuitwisseling, zowel voor

bestuurDers als voor ambtenaren.

het tweedaagse festival geeft gemeenten de ruimte om ervaringen uit te wisselen, kennis te delen en nieuwe ideeën of inspiratie op te doen.

lcgw­leden nemen gratis deel of bij het tweedaagse festival voor een gereduceerd tarief. leden mogen gratis trekkers van burgerinitiatieven en vrijwilligers meenemen.

Het lcgw dankt Haar partners voor de samenwerking

>

>

kaartje>

15

aa en hunZe, aaLBurg, aaLten, aChtKarSPeLen, aLBLaSSerdam, aLBrandSwaard, aLKmaar, aLP-hen-Chaam, ameLand, aPeLdoorn, aPPingedam, aSSen, aSten, Bedum, BeeK, BeemSter, BeeSeL, BeLLing-wedde, BergeijK, Bergen (L), Bergen (nh), BerKeLLand, BernheZe, Beuningen, BeverwijK, BinnenmaaS, Bodegraven-reeuwijK, Borger-odoorn, Borne, BorSeLe, BoxteL, Breda, BrieLLe, BunniK, BunSChoten, BuSSum, CaPeLLe aan den ijSSeL, CaStriCum, Coevorden, CranendonCK, CuLemBorg, daLfSen, dantuma-dieL, de BiLt, de marne, de woLden, deLft, deLfZijL, den haag, deurne, deventer, diemen, dinKeLLand, doeSBurg, doetinChem, dongeradeeL, dordreCht, dreChterLand, duiven, eCht-SuSteren, edam-vo-Lendam, eijSden-margraten, eindhoven, emmen, enSChede, franeKeradeeL, geLdermaLSen, giLZe en rijen, goeree-overfLaKKee, goeS, goirLe, gorinChem, groeSBeeK, groningen, grootegaSt, guLPen-wit-tem, haaKSBergen, haarLemmermeer, haLderBerge, harderwijK, haren, harLingen, hattem, heemSte-de, heerde, heerenveen, heerhugowaard, heerLen, heLLendoorn, heLLevoetSLuiS, heLmond, hen-driK-ido-amBaCht, hengeLo, heumen, heuSden, hiLLegom, hiLverSum, hof van twente, hoLLandS Kroon, hoogeveen, hoorn, horSt aan de maaS, houten, huLSt, KamPen, KaPeLLe, KatwijK, KoggenLand, KoLLu-merLand C.a., LaarBeeK, Landerd, Landgraaf, LandSmeer, LangedijK, LanSingerLand, Leerdam, Lei-derdorP, LeidSChendam-voorBurg, LeudaL, LingewaaL, Lingewaard, LiSSe, LittenSeradieL, LoChem, LoPPerSum, LoSSer, maaSSLuiS, medemBLiK, meerSSen, menameradieL, mePPeL, midden-drenthe, moer-dijK, moLenwaard, montferLand, montfoort, naarden, nederweert, nieuwegein, nieuwKooP, nijKerK, nijmegen, noordenveLd, noordooStPoLder, noordwijK, nunSPeet, oegStgeeSt, oiSterwijK, oLdamBt, oLdeBroeK, oLdenZaaL, oLSt-wijhe, ooSterhout, ooStSteLLingwerf, oPmeer, oPSterLand, oSS, oude ijSSeLStreeK, ouder-amSteL, ouderKerK, PeeL en maaS, PijnaCKer-nootdorP, Purmerend, raaLte, rei-merSwaaL, renKum, reuSeL-de mierden, rheden, ridderKerK, rijSwijK, roerdaLen, roermond, rooSen-daaL, SCherPenZeeL, SChiedam, SChijndeL, SChoonhoven, SChouwen-duiveLand, ’S-hertogenBoSCh, SimPeLveLd, Sint anthoniS, Sint-miChieLSgeSteL, Sint-oedenrode, Sittard-geLeen, SLiedreCht, SLoCh-teren, SmaLLingerLand, SoeSt, Someren, Son en BreugeL, SPijKeniSSe, StadSKanaaL, Stede BroeC, SteenwijKerLand, Stein, StiChtSe veCht, SúdweSt frySLân, ten Boer, terneuZen, texeL, teyLingen, thoLen, tuBBergen, twenterand, tynaarLo, tytSjerKSteradieL, uBBergen, uden, utreCht, utreChtSe heuveLrug, vaLKenBurg aan de geuL, veendam, vegheL, veLSen, venray, vianen, vLaardingen, voeren-daaL, voorSChoten, vught, waaLre, waaLwijK, waddinxveen, wageningen, waSSenaar, weert, weeSP, weSterveLd, weStervoort, weStLand, weStSteLLingwerf, wijChen, winSum, winterSwijK, wormer-Land, ZaanStad, ZaLtBommeL, ZeewoLde, ZeiSt, Zoetermeer, ZuidPLaS, Zundert, ZutPhen, Zwartewater-Land, ZwijndreCht, ZwoLLe.

en van amSterdam: StadSdeeL amSterdam Centrum, StadSdeeL amSterdam nieuw-weSt, StadSdeeL am-Sterdam noord, StadSdeeL amSterdam ooSt, StadSdeeL amSterdam weSt, StadSdeeL amSterdam Zuid, StadSdeeL amSterdam ZuidooSt

leDenlijst

aangesloten

gemeenten

16

Het lcgw dankt Haar vrijwilligers voor de samenwerking

vrijwilligers:

jennifer artz (gemeente Den bosch), ton van helvoort (gemeente Den

bosch), janny De jonge (gemeente schouwen­DuivelanD), sietske De waarD

(kwestie van geluk), petra raaijen (vng), Dennis De wit (gemeente velsen),

maarten boxem (gemeente hoorn), wieny toren (gemeente achtkarspelen),

aDriaan Dillema (gemeente heerenveen), ben blonk (gemeente schagen),

flip hatzman (gemeente berg en Dal), gerrit Dijkerman, jolanDa verbiesen

(gemeente heusDen), nirupa shantiprekash (shanticc) en ellen roza

(gemeente apelDoorn).

>

l a n d e l i j k c o n t a c t g e m e e n t e l i j k w e l z i j n b e l e i d l c g w

g r o e n e w e g 7 7 2 1 3 D m g o r s s e l w w w . l c g w . n l

Festivalvan geluk