Fertiliteitsonderzoek

Fertiliteitsonderzoek, Fertiliteitsonderzoek, -behandeling en -behandeling en

complicatiescomplicaties

Dr. R. SchatsDr. R. Schats

VUmcVUmc

Wat is Wat is (on)vruchtbaarheid ?(on)vruchtbaarheid ?

Wat is normaal ?Wat is normaal ? Subfertiliteit (zie later)Subfertiliteit (zie later) Welk percentage van de parenWelk percentage van de paren De mens is een relatief De mens is een relatief

onvruchtbaar zoogdieronvruchtbaar zoogdier Wel elke maand een kansWel elke maand een kans Succesvolle soort (?)Succesvolle soort (?)

Zwanger in de tijdZwanger in de tijd

De maandelijkse De maandelijkse kanskans

De maandelijkse kansDe maandelijkse kansen leeftijden leeftijd

Diverse aspecten van Diverse aspecten van infertiliteitinfertiliteit

Aandoening, ziekte ??Aandoening, ziekte ?? Luxe probleem ??Luxe probleem ?? Men vraagt wij draaien ??Men vraagt wij draaien ?? Psychisch versus lichamelijkPsychisch versus lichamelijk Emotionele aspectenEmotionele aspecten Consumptiegericht denkenConsumptiegericht denken UitstelgedragUitstelgedrag

Leeftijd Europese vrouw Leeftijd Europese vrouw bij geboorte eerste kindbij geboorte eerste kind

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

Netherlands

West

and SouthernNorthern Europe Europe

Eastern

Europe

Leeftijd Nederlandse Leeftijd Nederlandse vrouw bij geboorte vrouw bij geboorte

eerste kindeerste kind

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Leeftijd Europese vrouw Leeftijd Europese vrouw bij geboorte eerste kindbij geboorte eerste kind

22,0

24,0

26,0

28,0

30,0

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

NEDERLAND Zweden Rusland Polen

SubfertiliteitSubfertiliteit

Thuis zwanger worden lukt nietThuis zwanger worden lukt niet Welke termijn ??Welke termijn ?? Initiatief ligt bij de patiëntInitiatief ligt bij de patiënt VruchtbaarheidsonderzoekVruchtbaarheidsonderzoek DiagnostiekDiagnostiek DiagnoseDiagnose Therapie Therapie

Een helicopterviewEen helicopterview

Begrip voor en inzicht in de Begrip voor en inzicht in de

lichamelijke en psychische lichamelijke en psychische

belasting van het niet zwanger belasting van het niet zwanger

worden en na gedegen onderzoek worden en na gedegen onderzoek

de juiste en minst belastende de juiste en minst belastende

therapie selecteren en therapie selecteren en

toepasssentoepasssen

Wat hangt je boven het Wat hangt je boven het hoofd ?hoofd ?

Stelling 11: Academisch Stelling 11: Academisch Proefschrift: Transvaginal Proefschrift: Transvaginal sonography in early human sonography in early human pregnancypregnancyErasmus Universiteit RotterdamErasmus Universiteit RotterdamDr. R. Schats, 30 januari 1991Dr. R. Schats, 30 januari 1991

Een wezenlijk deel van Een wezenlijk deel van infertiliteits-onderzoek en -infertiliteits-onderzoek en -behandeling dient te zijn het paar behandeling dient te zijn het paar voor te bereiden op de voor te bereiden op de mogelijkheid van het niet zwanger mogelijkheid van het niet zwanger wordenworden

FertiliteitsonderzoFertiliteitsonderzoekek

Anamnese vrouw en manAnamnese vrouw en man Basale temperatuurcurve (BTC)Basale temperatuurcurve (BTC) Zaadonderzoek (SA)Zaadonderzoek (SA) Samenlevingstest (PCT)Samenlevingstest (PCT) Hysterosalpingogram (HSG)Hysterosalpingogram (HSG) Laparoscopie Laparoscopie

Anamnese vrouw en Anamnese vrouw en manman

Primair / secundairPrimair / secundair Duur infertiliteit Duur infertiliteit CyclusCyclus InfectiesInfecties CoitusCoitus PuberteitPuberteit OperatiesOperaties

Hormonen in de Hormonen in de menstruele cyclusmenstruele cyclus

0,1

1

10

100

1000

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28

cyclusdag

LH

, FSH

, P4

0

200

400

600

800

1000

1200

oestra

dio

l

FSH LH Progesteron Oestradiol

Basale Basale temperatuurcurvetemperatuurcurve

Ovulatoire cyclusOvulatoire cyclus Folliculaire deelFolliculaire deel Luteale faseLuteale fase ProgesteronProgesteron Voorspelt nietVoorspelt niet Nuttige informatieNuttige informatie


36

36,2

36,4

36,6

36,8

37

37,2

37,4

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27

cyclusdag

Tem

pera

tuur

temperatuur


36

36,2

36,4

36,636,8

37

37,2

37,4

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31

cyclusdag

Tem

pera

tuur

temperatuur


36

36,2

36,4

36,6

36,8

37

37,2

37,4

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35

cyclusdag

Tem

pera

tuur

temperatuur

Hormonen in de Hormonen in de menstruele cyclusmenstruele cyclus

0

10

20

30

40

50

60

70

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28

cyclusdag

pro

gest

ero

n

Progesteron (ng/ ml)

ZaadonderzoekZaadonderzoek

Sterk wisselendSterk wisselendAantal per mlAantal per mlMotiliteitMotiliteitMorphologieMorphologieChemieChemie

WHO criteria WHO criteria SemenanalyseSemenanalyse

Volume: 2 – 5 mL Volume: 2 – 5 mL

Dichtheid: > 20 miljoen/mLDichtheid: > 20 miljoen/mL

Motiliteit: > 40%Motiliteit: > 40%

Morphologie: > 40% normale vormenMorphologie: > 40% normale vormen

Chemie: zure fosfatase, fructoseChemie: zure fosfatase, fructose

Wisselende Wisselende ssemenparameters:emenparameters:ddichtheid in de ichtheid in de ttijdijd

Samenlevingstest Samenlevingstest (PCT)(PCT)

Beoordelen overleving zaadcellen Beoordelen overleving zaadcellen in cervixslijm ± 10 uur na coitusin cervixslijm ± 10 uur na coitus

Zaad- en slijmkwaliteit Zaad- en slijmkwaliteit Midcyclisch: dwz rond de ovulatieMidcyclisch: dwz rond de ovulatie Wat wordt getest ?Wat wordt getest ? Prognostische waardePrognostische waarde Er is geen betere test Er is geen betere test

Procedure HSGProcedure HSG

FilmpjeFilmpje

Procedure Procedure laparoscopielaparoscopie

FilmpjeFilmpje

Diverse oorzakenDiverse oorzaken

Vrouwelijk: tubair, anovulatie, Vrouwelijk: tubair, anovulatie,

cervix, uterien en ???cervix, uterien en ???

Mannelijk: OATSMannelijk: OATS

Combinatie Combinatie

Idiopathisch Idiopathisch

Diverse Diverse behandelingenbehandelingen

Niets doenNiets doen

ChirurgischChirurgisch

Ovulatie-inductieOvulatie-inductie

Intra-uteriene inseminatieIntra-uteriene inseminatie

IVFIVF

ICSI ICSI

Ervaren belasting Ervaren belasting tijdens een IVF tijdens een IVF

behandelingbehandeling

0

1

2

3

4

5

wac

htlijst

star

t

FSH

punc

tie LAB ET

na ET

Zw. T

est

bela

stin

g

VrouwMan

Factoren van invloed op het Factoren van invloed op het succes van een IVF succes van een IVF

behandelingbehandeling

Voor wat betreft de artsen: kennis en Voor wat betreft de artsen: kennis en ervaring op het gebied van moderne ervaring op het gebied van moderne voortplantingstechniekenvoortplantingstechnieken

Voor wat betreft de paren: Voor wat betreft de paren: oorzaak onvruchtbaarheid ?oorzaak onvruchtbaarheid ?

Leeftijd: voornamelijk van de vrouw !Leeftijd: voornamelijk van de vrouw ! Algemeen: ongezond levenspatroon:Algemeen: ongezond levenspatroon:

* roken en overmatig alcoholgebruik* roken en overmatig alcoholgebruik* onregelmatig leven, slechte voeding* onregelmatig leven, slechte voeding

Als behandelingen niet Als behandelingen niet slagenslagen

Rouwproces:Rouwproces:Fase 1: ontkenningFase 1: ontkenningFase 2: boosheidFase 2: boosheidFase 3: sjacherenFase 3: sjacherenFase 4: aanvaardingFase 4: aanvaarding

Gevolgen van ARTGevolgen van ART

Voor de vrouwVoor de vrouw

Voor het kindVoor het kind

Korte termijn Korte termijn

Lange termijnLange termijn

Twee zaken eruit Twee zaken eruit lichtenlichten

Korte termijn:OHSSKorte termijn:OHSS

Lange termijn: Lange termijn:

Kanker ?Kanker ?

OHSSOHSSOOvarieel varieel HHyperyperSStimulatie timulatie

SSyndroomyndroom

IatrogeenIatrogeen Preventie:Preventie:

primairprimair secundairsecundair tertiair tertiair

PathofysiologiePathofysiologie BehandelingBehandeling

OHSS:OHSS:`iatrogene ziekte’`iatrogene ziekte’

Het komt spontaan niet voorHet komt spontaan niet voor Na hyperstimulatie: Na hyperstimulatie:

*CC*CC

*FSH*FSH Potentieel levensbedreigendPotentieel levensbedreigend Diverse doden in NederlandDiverse doden in Nederland

OHSS:OHSS:Klinische Klinische

symptomensymptomen Opgezette buikOpgezette buik BuikpijnBuikpijn GewichtstoenameGewichtstoename MisselijkheidMisselijkheid Urineproductie verminderdUrineproductie verminderd

DorstDorst

OHSS:OHSS:pathofysiologiepathofysiologie

Verhoogde permeabiliteit van de Verhoogde permeabiliteit van de

mesotheliale oppervlakkenmesotheliale oppervlakken

Uitgebreide (ovariële) Uitgebreide (ovariële)

angiogenese onder invloed van angiogenese onder invloed van

angiotensine II angiotensine II

Hierdoor vloeistof shift naar Hierdoor vloeistof shift naar

extravasculaire ruimteextravasculaire ruimte

OHSS:OHSS:pathofysiologiepathofysiologie

hCG Ovarieel prorenine

Renine

Angiotensine IANGIOTENSINE II

Steroidgenese

Angiogenese

Hyperpermeabiliteit

Prostaglandinen en cytokines

OHSS:OHSS:BehandelingBehandeling

SymptomatischSymptomatisch Causaal: ACE remmers, maar……Causaal: ACE remmers, maar…… Infuus: ruim vocht: 0,9% NaCl, Infuus: ruim vocht: 0,9% NaCl,

eventueel albumineeventueel albumine BedrustBedrust Trombose profylaxeTrombose profylaxe (Acetylcysteïne)(Acetylcysteïne) `Pappen en nat houden`Pappen en nat houden´ ´

IVF, hormonen en IVF, hormonen en kans op kankerkans op kanker

Wel IVFWel IVF Geen IVFGeen IVF

Ca.Ca. Duur: Duur: jarenjaren

AanwAanw..

VerwVerw..

SIRSIR Duur: Duur: jarenjaren

AanwAanw..

VerwVerw..

SIRSIR

BorstBorst 184.672184.672 8787 95,495,4 0,910,91 105.01105.0199

5656 59,259,2 0,950,95

EierstoEierstokk

134.240134.240 77 88 0,880,88 96.79496.794 66 5,25,2 1,161,16

UterusUterus 134.240134.240 55 4,64,6 1,091,09 96.79496.794 77 2,82,8 2,472,47

Venn et al, Lancet 1999; 354: 1586-90

‘‘Nieuwe’ Nieuwe’ ontwikkelingenontwikkelingen

Nieuwe wetgeving:Nieuwe wetgeving: Embryowet: modelreglement Embryowet: modelreglement

embryowetembryowet Wet Donorgegevens Kunstmatige Wet Donorgegevens Kunstmatige

bevruchtingbevruchting HTDMHTDM Eiceldonatie, DonorinseminatieEiceldonatie, Donorinseminatie Postume voortplantingPostume voortplanting EmbryodonatieEmbryodonatie

ConclusiesConclusies

Infertiliteit een ziekte !Infertiliteit een ziekte ! Lichamelijke en psychische Lichamelijke en psychische

aspectenaspecten Onderzoek kent valkuilenOnderzoek kent valkuilen Behandelingen belastendBehandelingen belastend ComplicatiesComplicaties Zeer dankbaar werk Zeer dankbaar werk

Fertiliteitsonderzoek

Education

Transcript of Fertiliteitsonderzoek