SCHOUDERSE R O N D E RSAMEN AAN DE SLAG VOOR DE

BESTE SCHULDHULPVERLENINGFEBRUARI 2020

#3

Er is veel gaande in ons vakgebied. De klant verandert, de omgeving en wet ten veranderen, agenda’s veran-deren. De opgave verandert wat mij betreft niet. Vakmanschap, het ver- lenen van goede schuldhulpverlening. Daar staan we met elkaar voor aan de lat. En vanwege al die veranderingen zijn we dus nooit uitgeleerd.Ik zie wel enorm veel professionaliteit en goede initiatieven. Ik zie alleen dat vakmanschap nog niet altijd tot zijn recht komen. Als Schouders Eronder werken we aan dat vakmanschap door het opstellen van beroepscompetenties, door het stimuleren van professionele ontwik-keling, door kennis te boosten en te verspreiden, door partners met elkaar te verbinden en via het versterken van een lerende cultuur. Want investeren in jezelf is investeren in de ander.Robert Peters zegt het op pagina 5 treffend: ‘De schuldenproblematiek vraagt om een breder perspectief en nieuwe oplossingen.’ Ik hoop dat deze krant je inspireert om jezelf en de ander vragen te stellen: doen we het juiste en doen we dat goed? Kunnen we trots zijn op wat we doen?

Programmamanager Schouders Eronder

JULIA DEN HARTOGH

Investeren

‘Iedereen verdient een tweede kans’, dat is de stelregel van schuldhulpverlener van het jaar Ilona van Beusekom. Haar aanpak: intensieve samenwerking met ketenpartners en kijken naar de mens achter de aanvrager. ‘Iedereen in de keten heeft zo z’n kwaliteiten en de cliënt is net zo goed onderdeel van je team. Alleen samen kom je tot de beste oplossing. Natuurlijk zijn preventie en schuldregelingen belangrijk, maar denk ook aan nazorg en leer mensen omgaan met geld. Hoe ze dat doet bij de Sociale Dienst Drechtsteden? >> Lees het op pagina 6

‘ DE CLIËNT IS OOK ONDERDEEL VAN JE TEAM’

2Marc: ‘Geef aan wat er wél kan’

3Schuldenwijzer geeft inzicht

DEZE KRANT DIGITAAL LEZEN? Bekijk de pdf op: www.schouderseronder.nl/krant3

7Willem: ‘Zij gaf me een nieuw leven’

SCHOUDERSE R O N D E R 2KLANT IN BEELD

Mensen met financiële zorgen helpen en het taboe op schulden doorbreken; dat is waar voormalig ondernemer Marc Mulder voor staat. Deze loopbaanswitch had hij nooit voorzien. ‘Tien jaar geleden zat ik zelf met een torenhoge schuld. Dat gun je niemand. Daarom maak ik me sterk voor betere hulpverlening aan ondernemers.’

Marc heeft samen met twee compagnons drie goedlo-pende spelletjesspeciaalza-ken. Totdat er ruzie ontstaat,

en blijkt dat er is gesjoemeld met aangiftes en de administratie. Marc gaat door met één winkel, met in zijn rugzak de nodige schulden. En dan volgt de genadeklap: zijn omzet daalt naar een dieptepunt door een grootschalige verbouwing recht voor zijn deur waar-door klanten wegblijven. ‘Vanaf dat moment liep ik permanent achter de feiten aan. Ik had geen reserves en door de stress maakte ik niet de juiste keuzes.’ De winkel wordt overgenomen door een leverancier. Marc blijft achter met een persoonlijke belasting- en bankschuld van 144 duizend euro. ‘Vier jaar duurde het voordat ik uit het bureaucratisch doolhof van schuldhulpverlening kwam. Ik paste als ondernemer niet in de bestaande kaders en regelingen. Ik heb veel zelf moeten doen.’

Bestemming gevondenDeze nachtmerrie begon zo’n tien jaar geleden. Sinds drie jaar is hij dankzij een WSNP-regeling schuldenvrij. Inmiddels is Marc ambassadeur van de landelijke campagne ‘Kom uit je schuld’ en werkt

hij in het team ‘Vroeg Eropaf’ bij de welzijnsorganisatie Rijnstad in Arnhem. Als ervaringsdeskundige en associate member van Movisie denkt hij mee over verbeteringen in het sociale domein. Zijn kennis en ervaringen uit de tijd als ondernemer neemt hij mee. ‘Dit werk past heel goed bij mij; ik heb mijn bestemming gevonden: mensen helpen en hen duidelijk maken dat ze zich

nergens voor hoeven te schamen. Maar laat ik duidelijk zijn: ik had liever een ander pad bewandeld. Ik gun onderne-mers – en ieder ander- met financiële problemen een andere weg.’

Zoek steun‘Er is een groot taboe op financiële zorgen, bij ondernemers misschien nog wel meer dan bij mensen in loondienst’,

zegt Marc. ‘Ondernemers moéten het gemaakt hebben, moéten succesvol zijn. Nou, welkom in de echte wereld: er zijn veel ondernemers met problemen en die praten hier niet graag over. Het advies dat hij geeft aan ondernemers: maak je geldzorgen bespreekbaar, zoek steun en ga in gesprek met je schuldei-sers om te voorkomen dat je schuld verder oploopt.’

Dringend advies‘Ondernemers stuiten nog steeds te vaak op dichte deuren,’ stelt Marc. ‘Zij moeten van alles zelf doen, maar hebben geen idee waar ze moet begin-nen. Terwijl volgens de Wet gemeentelij-ke schuldhulpverlening (WGS) onderne-mers gewoon recht hebben op hulp. Mijn dringende advies naar de schuld-hulpverlening: luister naar het verhaal en geef aan wat er wél kan. Geef structuur hoe iemand het moet aanpakken, want de materie is gewoon complex. Ik heb ondervonden dat dat al enorm helpt en ik merk dat ook bij ondernemers die ik nu ondersteun.’ Daarnaast adviseert Marc om door te verwijzen naar instanties die verstand hebben van ondernemen. ‘Door het verdwijnen van het verplichte ondernemersdiploma komen mensen onvoorbereid de zakelijke markt op. Dan kun je op problemen wachten.’

www.komuitjeschuld.nl

VOORMALIG ONDERNEMER IS NU ERVARINGSDESKUNDIGE‘Ondernemers met schulden stuiten te vaak op dichte deuren’

WAT KUNNEN WE VAN MARC LEREN? We vragen twee experts om een reactie. Wat kunnen we van het verhaal van Marc leren?

Als lerende praktijk aan de slag met arbeidsparticipatie en schulden. Wat doe je? En wat levert het op. Wil je weten hoe een betere samenwerking tussen dienstverleners bijdraagt aan een effectievere aanpak? Maak dan kennis met de metho-diek van Schouders Eronder. Meld je aan voor de kick-off bijeenkomst op 20 februari. schouderseronder.nl/nieuws/20-februari-2020-kick -bijeenkomst-utrecht

“Ik heb mijn bestemming gevonden: mensen helpen en hen duidelijk maken dat ze zich nergens voor hoeven te schamen.”

UITTIP

Toegang verbeteren‘We kunnen en mogen ondernemers niet langer uitsluiten van schuldhulpverlening, maar helaas gebeurt dit nog steeds te vaak. Zoals Marc al aangeeft speelt onbekendheid met het ondernemerschap hierbij een belangrijke rol. Bureau Zelf-standigen Fryslân biedt ondernemers een luisterend oor en we merken dat zij zich door ons gehoord voelen. Ondanks dat wij niet alle problemen kunnen oplossen, is begrip en de wil tonen om de ondernemer ook echt te helpen heel belangrijk. Daarnaast zijn we met het Platform Publieke Overheids-adviesorganisaties (PPO), een samenwerkingsverband van 26 organisaties/gemeenten die samen 148 gemeenten ver tegenwoordigen, druk bezig om de toegang voor schuld-hulpverlening voor ondernemers bij gemeenten te verbete-ren. PPO en Schouders Eronder organiseren in februari en maart hier vier bijeenkomsten over.’

Wijtze de Jong, manager Bureau Zelfstandigen Fryslân

MKBDoorgaan.nl‘Marc vervult met deze dappere testimonial een belangrijke voorbeeldfunctie, zowel naar de schuldhulpverlening als naar ondernemers. Hij vertelt het ware verhaal: dat je je niet hoeft te schamen voor financiële problemen, èn dat ondernemers hulp verdienen. De gemeentelijke schuldhulpverlening heeft hierin een taak. Dit is wettelijk vastgelegd in de WGS, maar dat besef sijpelt pas langzaam door. De deur dichthouden voor ondernemers verergert problemen. Ook al omdat er achter een B.V, V.O.F of eenmanszaak altijd een natuurlijk persoon met problemen zit. Ik pleit voor meer vroegsignale-ring en samenwerking met private partijen zoals we dat doen bij MKBDoorgaan.nl in Flevoland. Met dit project bieden we gratis eerstelijnsvoorzieningen. Het werkt; 94 procent van de mensen die aanklopten, konden de onderneming voortzet-ten.’

Jacqueline Zuidweg, directeur Zuidweg & Partners

…Schouders Eronder en PPO Nederland op vier plekken in het land werksessies organiseert om jouw gemeente te helpen bij het verbeteren van de schuldhulp-verlening aan ondernemers?

Kijk op: schouderseronder.nl/nieuws/aan-de-slag-met- schuldhulpverlening-voor- ondernemers

WIST JE DAT…

3SCHOUDERSE R O N D E R

PARTNERS IN DE KETEN

Aan de deur staan bij iemand die toch niets kan betalen. Het is een gedachte waar geen deurwaarder warm voor loopt. En de schuldenaar, de schuld-eiser en de schuldhulpverlener willen dit natuurlijk ook niet. Om dit te voorkomen ontwik-kelde de Koninklijke Beroeps-organisatie van Gerechts-deurwaarders (KBvG) de Schuldenwijzer. Bestuurslid en gerechtsdeurwaarder Paul Otter vertelt.

Wat is de Schuldenwijzer?‘De Schuldenwijzer geeft online een eenvoudig en beveiligd inzicht in schulden en is op dit moment toegan-kelijk voor mensen met schulden. Zij kunnen de gegevens desgewenst delen met bijvoorbeeld een schuldhulpverle-ner. Op termijn krijgen schuldhulpverle-ners zelf ook toegang. We denken dat inzicht een belangrijke concrete stap is naar een oplossing van schulden en een beter inzicht kan ook de hulp efficiënter maken. Het creëert rust voor de schul-denaar en het voorkomt onnodige kosten.’

Leg eens uit hoe het werkt?‘Burgers loggen in met hun DigiD op de Schuldenwijzer. Deze site geeft via het Digitaal Beslagregister (DBR) inzicht in de eigen gegevens van beslagleggingen. Het laat zien wie de schuldeiser is en wanneer een beslaglegging is ingevoerd. Ook is te zien welke deurwaarder ze heeft ingediend of opgevraagd. Burgers kunnen ook zien wat de hoogte van hun beslagvrije voet is en dit delen met een schuldhulpverlener. Let wel; voorlopig zijn alleen de schulden opgenomen waar loonbeslag op is gelegd.’

Wat is jouw drijfveer om de Schuldenwijzer te ontwikkelen? ‘Ik ben zelf gerechtsdeurwaarder en sta liever voor de deur bij mensen die in staat zijn om te betalen. De Schulden-wijzer geeft mij inzicht in de betaal-capaciteit. Hier kan ik mijn werkwijze op aanpassen zodat escalatie van proble-men voorkomen wordt.’

Schoenmaker blijf bij je leest?‘Als (gerechts)deurwaarders zijn we een schakel in de schulden- en incassoketen. Ik vind het dan ook onze verantwoorde-lijkheid om mee te werken aan oplossin-gen. Tegelijkertijd zijn we maar een van de schakels, daarom willen we ook andere betrokken partijen zoals (rijks)overheden, schuldhulpverleners,

bewindvoerders en schuldeisers mee laten denken. Verschillende bedrijven en overheden zijn al aangehaakt.’ Wat zijn volgende stappen?‘In de volgende fase zijn niet alleen beslagen inzichtelijk, maar ook alle schulden die bij kantoren van gerechts-deurwaarders bekend zijn. Ook hopen we spoedig incasso’s van (rijks)over-heden op te nemen in het overzicht. Daarnaast onderzoeken we hoe we de Schuldenwijzer kunnen uitbreiden. Bijvoorbeeld door het als instrument in te zetten: omdat schuldenwijzer op termijn een totaaloverzicht geeft van de schulden, kan het perfect worden gebruikt voor vroegsignalering.’

Wat is jouw oproep naar partners in de keten? ‘Wijs cliënten op de Schuldenwijzer en neem zelf een kijkje! En besef: er zijn 355 gemeenten en 160 gerechtelijke deur-waarderskantoren. We kunnen dus niet een-op-een afspraken maken of software op maat aanpassen. Daarom is het belangrijk dat brancheorganisaties zoals de NVVK meer centraal gaan regelen en een grotere achterban krijgen. En pak in de tussentijd de telefoon als je een vraag hebt. Trek aan de bel als een andere partij iets doet wat niet in de haak is. Stel vragen, heb kennis van elkaar en wees helder in wat je van elkaar kunt verwachten. Want in de communicatie zitten nog zoveel winstpunten.’

INGRID DE BRUIJN, COÖRDINATOR, HUMANITAS

Halen én brengen‘Wat nodig is, is een deurwaarder die de rol van bemid-delaar op zich neemt, met oog voor de belangen van alle partijen. We zien nog te vaak dat door beslagen of te hoge betalingsregelingen redelijk stabiele maar kwetsbare situaties van cliënten verstoord raken. Mensen komen onnodig nog verder in de problemen. Welke stappen gezet moeten worden? Betere af-stemming met andere schuldeisers, respecteren van de beslagvrije voet en meer overleg met schuldhulp-verlening. Pas dan hebben we een deurwaarder die niet alleen iets komt halen, maar ook komt brengen.’

JANTIEN PETERSEN, BELEIDS- MEDEWERKER SCHULDEN, VNG

In gesprek‘Veel partijen zien nog steeds de ‘boze man’, terwijl de beroepsgroep dat imago inmiddels ontgroeit raakt. Mijn advies: ga in gesprek. Niet tijdens een zaak of proces of per mail. Maar drink een kop koffie met elkaar. Ontdek wat ieders rol is, waar je tegenaan loopt en hoe de samenwerking beter kan. En steek als gemeente of partner in de keten de hand in eigen boezem. Waar kan jij een stapje extra zetten? Als de deurwaarder die rol speelt in de vroegsignalering of iemand verwijst, kan jij dat dan tijdig verwerken?’

ROY SPIERTZ, CASEMANAGER, KREDIETBANK LIMBURG

Echt contact‘Niet zelden geven mijn klanten aan dat de deurwaar-der hen het duwtje gaf om hulp te zoeken. De manier waarop een deurwaarder het eerste contact legt, is dan van groot belang. Het boze imago kleeft jammer genoeg nog steeds aan deurwaarders, maar zij kunnen in ieder contact ook iets anders laten zien. Zakelijk waar het moet, menselijk in alle gevallen. De ‘boze man’ roept weerstand op, echt contact van mens tot mens kan iemand op een ander spoor zetten. En daar-voor mag best een stapje extra gezet worden, bijvoor-beeld met gesprekstrainingen.’

Schuldenwijzer geeft inzicht

De deurwaarder is partner in deze complexe problematiek en mag nog wel een stapje extra zetten.

DE STELLING De deurwaarder krijgt door de jaren heen een andere rol in de schulden- en incassoketen. Het oude imago ‘boze man aan de deur’ doet geen recht meer aan de verantwoordelijkheden die de branche nu neemt. Bijvoorbeeld met de Schuldenwijzer, maar ook met initiatieven op het gebied van vroegsignalering en Maatschappelijk Verantwoord Incasseren.

Paul Otter: ‘Op termijn krijgen schuldhulpverleners ook toegang tot de Schuldenwijzer. Tot die tijd kunnen cliënten, als ze willen, informatie delen.’

SCHOUDERSE R O N D E R 4BIJBLIJVEN IN JE VAK

‘Roestige machine is opnieuw geolied’

Marianne Matthijssen, afdelingshoofd Maatschappelijke Ontwikkeling, services en

financiële dienstverlening

‘Er was bij ons veel ziekteverzuim, waardoor ook de doorlooptijden lang waren. Mijn prioriteit was het wegwerken van de achterstanden, want die achter-standen geven zowel de medewerker als de klant een rotgevoel. Een aantal dossiers hebben we uitbesteed, zodat we meer ruimte kregen om onze eigen proces-sen te verbeteren. Zo raakte de roestige machine opnieuw geolied. Ook hebben we experts ingezet zoals een goede tekstschrijver en een jurist. Daarnaast onderzochten we hoe we iemand zo snel mogelijk uit de schulden konden krijgen. Hiervoor deden we scrumsessies waarbij medewerkers deelprocessen onder de loep namen om tot tot verbeteringen te komen. Het is niet makkelijk om medewerkers hier-voor vrij te maken. Maar door hier wel op in te zetten, is ons proces erop vooruitgegaan. Dat continue verbeteren houden we erin. Uit een klein medewer-kersonderzoek scoren we nu een 7,8 voor tevreden-heid. Daar ben ik blij mee. Als onze eigen mensen blij zijn, zijn onze klanten waarschijnlijk ook tevreden.’

Eerste Hulp bij Geldzaken helpt Den Bosch verder

‘Kijk flexibel wat er beter kan’Huib van Olden, wethouder Werk en Inkomen

‘Voorheen probeerden we vanuit de Werkpleinen mensen met geldzorgen te bereiken, samen met sociaal raadslieden en andere partnerorganisaties. Iedere maand meldden zich ongeveer vijftig inwoners aan, maar de helft kwam vervolgens niet opdagen. Daarom zijn we gaan kijken waar de meeste mensen met hun financiële vragen al samenkomen. Dat was bij Weener XL, ons werkontwikkelingsbedrijf. Hier zit nu ook onze financiële dienstverlening.Inwoners kunnen op deze locatie met al hun vragen terecht bij Eerste Hulp Bij Geldzorgen (EHBG). Ze mogen bij wijze van spreken hun schoenendoos met bonnen meenemen, er zijn geen wachttijden. De hulpverleners kunnen 85 procent van de mensen direct helpen. De overige mensen krijgen een doorverwijzing of vervolgaf-spraak. Het aantal vragen is gestegen naar 2.500 per maand. Door op dezelfde locatie te werken zijn collega’s en partners bovendien spelenderwijs samen gaan klussen. Mijn oproep: ga zitten bij de mensen die al om ondersteuning vragen. Bij ons is dat het werkontwikke-lingsbedrijf, maar het kan ook een supermarkt zijn of de belangrijkste sportvereniging in je gemeente. Maak van het Werkplein geen dogma, maar kijk gewoon flexibel wat er beter kan.’

De VNG ziet een toenemend bewustzijn bij uitzendbureaus ten aanzien van schuldenproblematiek*: zij hebben een signale-rende functie, kunnen het eerste gesprek aangaan en zorgen voor een warme overdracht naar hulpverlenende instanties. Olympia Uitzendbureau maakt er serieus werk van, bijvoor-beeld door samen met de gemeente Amsterdam een cursus te ontwikkelen voor intercedenten.

Soraya van Pinxteren, social return consultant, Olympia Uitzendbureau:

‘Alert op signalen’‘Er zijn veel aspecten die bepalen of iemand zijn werk goed kan doen. Financiële gezondheid is er daar een van. Als iemand wakker ligt van schulden of geen dak boven zijn hoofd heeft, is de kans groter dat de werk-gever of arbeidsbemiddelaar te maken

krijgt met ziekmeldingen of producti-viteitsverlies. Wij vinden dat je jouw werknemer niet alleen moet zien als de persoon die een bepaald aantal uren voor je werkt, maar als mens in zijn totaliteit. Want als je oog hebt voor de medewerkers en zij zich gehoord en gezien voelen, dan draagt dat bij aan loyaliteit.In samenwerking met de gemeente Amsterdam geven we de cursus ‘Wegwijs in Schuldhulp’. Interceden-

ten, medewerkers van de backoffice en de afdeling Finance leren hoe ze financiële problemen bij flexkrachten kunnen herkennen en bespreken. Ook hebben we een sociale kaart opge-steld. Deze geeft inzicht in hoe de schuldhulpverlening in elkaar steekt en waar men terecht kan. Ook al kan je de problemen niet oplossen voor je medewerker of uitzendkracht, je beschikt in ieder geval wel over handvatten om iemand te helpen naar een volgende stap in de schuld-hulpverlening.Daarnaast is het belangrijk dat een werkgever zorgt voor een veilige cultuur waarin financiële zorgen bespreekbaar zijn. Haal het taboe eraf, dit kan al door zelf je zorgen te delen of te vertellen hoe een collega zijn problemen oploste.’

Werkgever belangrijke sparringpartner van gemeenteSAMENWERKEN WERKT

‘Klant ziet nu direct wat hij moet doen’

Claudia Hess, medewerker bankzaken en beheer

‘Toen ik hier kwam werken schrok ik van onze brieven aan mensen met een sociale lening van de gemeente. Die brieven waren lastig te lezen, zeker voor mensen die de Nederlandse taal niet goed begrijpen. We hebben de brieven aangepast met kleurvakken, zodat je als debiteur nu heel eenvoudig ziet wat je moet doen. Dat helpt.Met een andere inrichting en een strakker proces debiteurenbeheer hebben we de achterstand in betalingen teruggedrongen van 22 naar 8 procent. Ik bel bijvoorbeeld vaker. Ik vraag door om de oorzaak te vinden waarom iemand een aflossing niet betaalt. Vaak is het helemaal geen onwil, maar begrijpen mensen niet wat er precies van hen verlangd wordt. Daarnaast laten we ons sociale hart spreken. Als ik aan de telefoon hoor dat mensen ook de huur niet kunnen betalen, verwijs ik direct door naar collega’s die hen daarbij kunnen begeleiden.’

Leren van elkaar en het de klant zo makkelijk mogelijk maken: om die redenen heeft de gemeente ‘s-Hertogenbosch de financiële dienstverlening flink aangepast. Met Eerste Hulp bij Geldzaken (EHBG) biedt de gemeente laagdrempelige hulp, waardoor het aantal mensen dat geholpen wordt enorm is gestegen.

*Bron: Uitzendwerk, 30 september 2019: Uitzenders aan de slag met schuldenproblematiek

5SCHOUDERSE R O N D E R

BIJBLIJVEN IN JE VAK

PILOT OPLEIDING EXPERT SHV

‘Door de opleiding leer ik het geheel te overzien’ Ruim een half jaar is de pilotgroep op weg met de leergang Expert Schuldhulpverle-ner op masterniveau, een leergang die is ontwikkeld in opdracht van Schouders Eronder. Vijftien studenten uit het hele land, vier betrokken hbo-opleidingen en verschillende lectoraten: hoe zijn de eerste ervaringen?

Er valt zoveel te leren in ons vak en op zoveel manieren. Clairette van der Lans is projectleider ‘Financieel fitte werknemers’ bij ‘Wijzer in geldzaken’, een initiatief van het ministerie van Financiën. Zij geeft tips en inspiratie.

Financieel fitte werknemers‘Onze website wijzeringeldzaken.nl is er voor iedereen. Daarnaast helpen we werkgevers met een speciale site om personeel met geldzorgen eerder te herkennen en beter te ondersteunen. Veel gemeenten werken al actief samen met lokale werkgevers, bijvoorbeeld in de Moedige Dialoog.’www.financieelfittewerknemers.nl

Week van het geld‘Jong geleerd is oud gedaan en dit geldt ook voor financiële redzaamheid. Daarom organiseren we al tien jaar de ‘Week van het geld’. Veel scholen haken jaarlijks aan en zetten geldlessen, materialen en activiteiten in. We willen nog meer leerlingen bereiken, ook in het voortgezet onderwijs en middel-baar beroepsonderwijs. Ik hoop dat ge-

meenten hun lokale connecties willen inzetten en dit thema aanzwengelen. Kijk voor inspiratie op de website of neem contact met ons op.’ www.weekvanhetgeld.nl

Ervaringsverhalen verdienen publiek‘Steeds meer initiatieven delen ervarings-verhalen. Heel goed, want het taboe moet eraf. Mij inspireert het om die verhalen te horen; dan weet je voor wie je werkt en hoe belangrijk het is om mensen met financiële zorgen te helpen. Daarnaast vind ik het ongelooflijk dapper dat mensen hun verhaal willen vertellen. Zij verdienen een groot publiek.’ www.komuitjeschuld.nl www.schuldenlab.nlwww.moedigedialoog.nl

TIPS VAN CLAIRETTEWerkgever belangrijke sparringpartner van gemeente

Leidinggevende Robert Peters uit Oss was meteen enthousiast toen schuldhulpverlener Susanne Debrauwer vroeg of zij de opleiding mocht doen. ‘Wat we nu doen met schuld-hulpverlening, overal in het land, is over het

algemeen niet heel effectief en efficiënt. De problema-tiek vraagt om nieuwe oplossingen, maar wij borduren nog te veel voort op het oude stramien, met techni-sche oplossingen. Terwijl het beter is om de schulden-problematiek in een breder perspectief te zien en aan te pakken. Denk aan sectoroverstijgende analyse en aanpak, betere samenwerking in de keten. En dat is precies wat deze opleiding voor ogen heeft.’

Breder kijkenRobert ziet na een half jaar opleiding al een andere Susanne. ‘Ze zet een stap terug, overziet het speelveld beter, ziet meer kansen en mogelijkheden. Ze vraagt zich ook af of we de goede dingen doen en of we ze goed doen. Ik vind dit een groot winstpunt.’ Susanne geeft een voorbeeld: ‘Voorheen was het uitvoeren van een schuldregeling mijn doel. Maar dat is nooit een doel op zich natuurlijk. Nu kijk ik breder; wat is onderliggen-de problematiek, hoe komen we tot een duurzame interventie.’

Kijkje in de keukenEen groot voordeel van de opleiding is dat het zoveel gebieden met elkaar integreert, stelt Susanne. ‘De schuldhulpverlening is een complex speelveld. Veel trainingen of cursussen bieden een deeloplossing, maar hier leer ik het geheel te overzien. En omdat we met professionals uit het hele land de opleiding volgen, krijg ik een kijkje in andermans keuken, ook bij partners in de keten. Het verruimt mijn blik naar buiten. Wat ik ook mooi vind, is het ongebreidelde enthousiasme bij de docenten; dat inspireert enorm. Ik merk dat ze in die samenwerking van verschillende instellingen en lectoraten het beste in elkaar naar boven halen. En dus ook bij ons.’

Persoonlijke ontwikkelingDe opleiding is wel pittig, zegt Susanne. ‘Twintig uur studiebelasting naast je werk plan je niet zomaar in. Maar het geeft ook veel energie. Processen worden duidelijk, ik zie nieuwe oplossingen en ik merk dat ik met een andere benadering meer bereik bij gesprekspart-ners. De opleiding zorgt dat ik niet alleen mijn vak beter versta, het geeft ook een boost aan mijn persoonlijke ontwikkeling. Ik ben alleen nog wel zoekende naar die nieuwe rol.’Dat zoeken bevalt leidinggevende Robert prima. ‘Ze is nog wat voorzichtig, maar ik zie haar groeien, ze wordt innovatiever. En het grappige is dat ik ook verander. Ik word meer de leidinggevende die ik zou willen zijn; minder beheersmatig en meer uitnodigend tot zelfre-flectie.’

Caroline Roodenburg, project leider bereik en instroom schuldhulpverlening, gemeente Am-sterdam

‘Werkgever als sparringpartner’‘Voor mij was het een eyeopener toen ik hoorde hoeveel kosten werkgevers maken voor werknemers met schulden. Gemiddeld is dit 13.000 euro, door ziekteverzuim, produc-tiviteitsverlies en administratieve kosten vanwege bijvoor-beeld loonbeslag en verzoeken om een voorschot. Op het moment dat werkgevers dit weten, komen ze sneller in beweging. Wacht dus niet tot je een loonbeslag krijgt, maar wees alert op meerdere signalen zoals verzuim of productie-verlies. Het is belangrijk om als gemeente goed contact te hebben met werkgevers, je versterkt elkaar. Een uitzend-organisatie zoals Olympia is een belangrijke sparringpartner. Deze organisatie zit heel dicht bij de werkvloer en herkent wanneer medewerkers problemen ervaren. Het is fijn dat Olympia hun kennis wil vergroten met zo’n cursus en daarvoor bij ons aanklopt. Maar ook dat deze organisatie die kennis wil delen en actief is in maatschappelijke netwerken. Olympia heeft een voorbeeldfunctie naar andere werk-gevers: zo kan het ook. Goed voor de werknemer, goed voor de werkgever en goed voor de maatschappij.’

Liesbeth Verkuyl, docent module Leiderschap, Hogeschool van Amsterdam:

‘Rijk en compleet programma’‘Omdat deze studenten allemaal ruime praktijker-varing hebben, kunnen ze theoretische concepten sneller verbinden met de uitvoering. Aan de andere kant is dit juist een valkuil; dat ze te snel terug willen naar de praktijk. Die worsteling, om toch te reflecteren, om even afstand te nemen, was een uitdagend proces, ik denk voor beide partijen. Je moet constant schakelen; wat werkt, hoe kunnen we met de student meebewegen, hoe brengen we ze een stap verder? Het was intensief werken, maar een heel mooi proces. Ik denk dat we een heel rijk en compleet programma hebben ontwikkeld.’

In september 2020 start een nieuwe lichting. Meer weten? www.hva.nl/expertshv

Susanne: ‘De opleiding zorgt dat ik niet alleen mijn vak beter versta, het geeft ook een boost aan mijn persoonlijke ontwikkeling.’

SCHOUDERSE R O N D E R 6SCHULDHULPVERLENER VAN HET JAAR

Iemand voor de tweede keer in een schuldhulpverleningstraject krijgen? Dat lijkt een onmogelijke opgave. Maar Ilona van Beu-sekom zoekt naar mogelijkheden in plaats van halt te houden bij de onmogelijkheden, schreef de jury bij de selectie tot Schuldhulpverlener van het Jaar. Haar aanpak: intensieve samenwerking met ketenpartners en kijken naar de mens achter de aanvrager.

‘Iedereen verdient een tweede kans’, zegt Ilona van Beusekom, consulent stabilisatie bij de Sociale Dienst Drechtsteden. In het geval

van haar cliënt Saša is dat heel letterlijk. Zij had al een keer het schuldhulpverle-ningstraject doorlopen, maar kwam onvoorzien door een bewindvoerder opnieuw in de problemen. ‘Ze was uitgesloten van de wettelijke schuld-regeling’, vertelt Ilona. ‘Maar we wilden haar toch een nieuwe kans geven.’

Op verhaal komen Saša is net aangeschoven in de stress-sensitieve ruimte van de Sociale Dienst Drechtsteden, waar cliënten in een vriendelijk ogende omgeving op verhaal kunnen komen. Saša is afkom-stig uit Kroatië en heeft veel gezond-heidsklachten. ‘Je kunt beter vragen welke ziekte ik niet heb’, grapt ze, terwijl ze van haar koffie nipt.‘We zijn heel lang bezig geweest om samen een nieuwe schuldregeling tot stand te brengen’, vertelt Ilona. ‘Dat was ingewikkeld, omdat ze al eerder onder WSNP-bewind had gestaan. Schuldei-sers denken: waarom zou het nu wel lukken? We moesten Saša zeggen dat het moeilijk zou worden om opnieuw tot een geslaagde regeling te komen binnen het minnelijk traject.’

RondedansjeDankzij nauwe samenwerking met het wijkteam en budgetbeheer lukte het toch. ‘Saša was door de stress niet in staat de benodigde gegevens aan te

leveren of de opdrachten uit te voeren, daarom ondersteunde het wijkteam haar. Ook hielpen zij in haar traumaver-werking en de zoektocht naar veilige huisvesting. Nadat Ilona voor stabilise-ring van de financiën gezorgd had, wist haar collega Hana Palamar van het wijkteam een minnelijke schikking te regelen. ‘We zijn een team, inclusief Saša. Toen deze angel eruit was, kreeg zij ruimte om aan haar onderliggende problemen te werken. Samen hebben we een rondedansje gedaan.’

Het is geweldig wat dit team voor haar geregeld heeft, vindt Saša. De vriendelij-ke ruimte waar ze nu ontvangen wordt, stelt ze zeer op prijs. Geen wachtruimte of kale spreekkamer meer, maar een gastvrije ontvangst. Al heeft ze nog wel een aandachtspunt: als ze opbelt naar de sociale dienst, staat ze erg lang in de wacht. En met haar prepaid-abonne-ment is dat niet te betalen. ‘Goed punt’, zegt Ilona.

Schrijnende problemenIlona zelf is afkomstig uit de financiële dienstverlening. Na de zoveelste reorganisatie bij haar bank had ze er genoeg van en wilde iets betekenisvol-lers doen. Amper vier jaar geleden maakte ze de overstap naar de afdeling Schuldbemiddeling en Budgetadvies. ‘Ik heb er bewust voor gekozen, want ik wil ook deze kant van de samenleving zien. Maar ik wist niet dat er zoveel mensen waren met schrijnende problemen.’

NazorgDe aandacht in de schuldhulpverlening gaat in het algemeen vooral uit naar preventie en het regelen van de schul-den, zegt Ilona. ‘Belangrijk natuurlijk, maar ook budgetbeheer en de nazorg verdienen aandacht, zoals het leren omgaan met geld.’ Dat was ook de boodschap die ze overbracht aan staatssecretaris Tamara van Ark, met wie ze een gesprek voerde. ‘En ook daarvoor heb je samenwerking nodig met de ketenpartners.’Vandaar dat Ilona zich ook sterk maakt voor de budgetcursus die ze geeft aan cliënten die weer op eigen benen gaan staan. Een van de deelnemers heeft een lijn met plastic vlaggetjes gekocht omdat Ilona Schuldhulpverlener van het Jaar is geworden. ‘Bijzonder dat hij dit met zijn minimale budget heeft gedaan’, vindt ze. ‘En de slingers passen precies bij mijn uitgangspunt’, glimlacht Ilona. ‘Altijd zelf de slingers ophangen.’

De deelnemers van de budgetcursus geven elkaar tips: ga nooit met flinke trek naar de supermarkt.

Ilona van Beusekom, Schuldhulpverlener van het Jaar 2019:

‘IEDEREEN VERDIENT EEN TWEEDE KANS’

Maatwerk: 5 tipsMaatwerk leveren. Dat is wat Ilona doet en wat Eelke Blokker bepleit. Eelke is oprichter van het Instituut Publieke Waarden (IPW) en pleitbezorger van maatwerk bijvoorbeeld met de Doorbraakmethode. Hij geeft 5 tips voor schuldhulpverleners en hun organisaties.

1 Verkrijg draagvlak bij je klant door zoveel mogelijk loyaal te zijn aan de oplossing die hij voor zich ziet. En zit even stil voordat je in de actiemodus schiet om dit te gaan regelen.

2 Binnen de kaders is er altijd ruimte voor maatwerk. Neem die ruimte en zorg dat je dat maatwerk goed onderbouwt. Zodat je vragen uit de maatschappij of vanuit je organisatie kunt beantwoorden.

3 Breng als organisatie maatschappelijke kosten in beeld. Denk aan minder uitkeringen, dakloosheid, uithuiszettingen en minder verzuim.

4 Leer van iedere actie, van iedere hobbel. Met evalueren, lessen leren en beleid aanpassen werk je aan steeds betere dienstverlening.

5 Wees als organisatie ontvankelijk voor bijzondere oplossingen die de professional aandraagt. Anders beknot je diens creativiteit.

Meer informatie: www.sociaalhospitaal.nl

Ilona van Beusekom is een van de drijven-de krachten achter de cursus omgaan met geld. ‘Als je een product altijd koopt, kan het slim zijn van een aanbieding te profiteren’, adviseert ze.

7SCHOUDERSE R O N D E R

BESCHERMD WONEN

Checken of schulden wel terecht zijn. Dat is één van de manieren waarop Nathalie Rissema schulden ‘regelbaar’ maakt voor bewoners van instellin-gen voor beschermd wonen in Rotterdam. De wetgeving biedt weinig ruim-te, maar ze gaat zo nodig het hele alfabet af als plan A niet werkt. ‘Ik kijk eerst naar de rechtmatigheid van boetes en andere vorderingen, want daar valt veel recht te zetten.’

Een bewoner die onder beschermingsbe-wind stond, kreeg iedere maand een fors bedrag aan weekgeld. Opmerkelijk voor iemand in een beschermd-wonen-om-

geving, maar niemand ging na of dit wel klopte. Ook de bewindvoerder liet het lopen. Uiteinde-lijk moest de bewoner bijna 20.000 euro met rente terugbetalen, omdat hij dat bedrag onrechtmatig verkregen had. Later bleek namelijk dat de bewoner een WW- én een ZW-uitkering tegelijkertijd had ontvangen. Nathalie kreeg het voor elkaar dat via de verzekering van de bewindvoerder een schade-vergoeding werd betaald. Ook kon ze voorko-men dat de zaak aangemerkt werd als fraude. ‘Hier is al dan niet per ongeluk een fout ge-maakt, maar zoiets kan een bewoner heel duur komen te staan’, vertelt ze. ‘Het bedrag dat hij moest terugbetalen was voor hem onmogelijk hoog. Daarmee kreeg hij eigenlijk levenslang. Geen enkele instantie checkte of dat forse bedrag aan weekgeld correct was. Als je dat wel doet, valt er vaak winst te behalen voor onze cliënten.’

Regelbaar makenNathalie begeleidt kwetsbare mensen die vaak kampen met een ernstige verslaving en psychiatrische problemen. Ze maakt de schulden ‘regelbaar’, zodat ze zich kunnen melden bij de reguliere schuldhulpverlening. Dat doet ze op verschillende locaties van Antes, een grote GGZ-instelling in de regio Rotterdam. Nathalie was eerst GGZ-hulpverlener bij Antes. Maar toen ze zag dat veel cliënten enorm gebukt gingen onder hun schuldenlast maakte ze de overstap naar financieel-juridische dienstverlening. Na enkele jaren pionierswerk kreeg ze er een collega bij. Maar nog steeds is ze binnen de wereld van beschermd wonen een van de weinigen die deze functie vervult. Deze hulpverlening kan namelijk nauwelijks gefinan-cierd worden vanuit de Wmo en zorgverzeke-ringen, dus Antes steekt er noodgedwongen eigen middelen in.Ze gaat vaak buiten de gebaande paden, zoomt uit en duikt in iemands levensgeschiedenis. Zo ontdekte ze dat Willem (zie kader) onterecht alimentatie moest betalen, omdat de bereke-ning gebaseerd was op een inkomen dat hij al lang niet meer heeft. ‘Deze mensen hebben iemand nodig die het snapt èn hen aandacht geeft. Ik gun andere bewoners ook een Natha-lie.’

Mond-tot-mondNathalie zet zich het liefst in voor extreme zaken. ‘Dingen oplossen waarvan anderen zeggen dat het niet te doen is, daar haal ik energie uit. Op hun meest kwetsbare momen-ten kan ik deze mensen bijstaan.’ Cliënten maken intern mond-tot-mondreclame voor Nathalie, waardoor nieuwe bewoners haar uit zichzelf weten te vinden. ‘Ah, jij bent die geldvrouw’, zeggen ze dan. ‘Dan is het ijs gebroken. Ik kan vaak iets positiefs brengen. En

als ik geen goed nieuws heb, dan kom ik toch met een plan B.’Nathalie is een groot voorstander om mensen weer met een schone lei te laten beginnen. ‘Eigenlijk wordt er nu vooral veel geld ‘rondge-pompt’. Een cliënt krijgt een uitkering, geld vanuit de rijksoverheid. Van dit geld worden schulden afgelost en boetes betaald, ook aan de overheid. Dan is de cirkel weer rond. Gezien de hoogte van de uitkeringen is er weinig aflossing mogelijk en blijven cliënten klem zitten in het systeem. Als mensen zich met meer rust op hun herstel richten, kunnen ze ook eerder zelfstandig gaan wonen. Daar heeft iedereen baat bij.’

‘Weer een sprankje hoop gekregen’Willem, voormalig cliënt van Nathalie:‘Ik was vijftien jaar dakloos en verslaafd aan drank en drugs. Overal werd ik van het kastje naar de muur gestuurd. Toen ik een beroerte kreeg, weigerde het ziekenhuis om me op te nemen. Ik was namelijk niet verzekerd. Dat heeft me de ogen geopend. Ik ging afkicken en kwam uiteindelijk in het ‘alcoholhuis’ van de GGZ terecht. Nathalie wist de juiste personen te bellen. Wat ik in vijftien jaar aan schulden en ellende had verzameld, wist zij in acht maanden terug te brengen tot hanteerbare zaken. Een schuld van 85.000 euro vanwege alimentatie is kwijtgescholden. Ik had vroeger inkomen uit een eigen zaak, waar die alimentatie op berekend was. Maar die grondslag was er helemaal niet meer.Ik moest wél mijn afspraken met Nathalie nakomen. Dat vond ik moeilijk, omdat ik het vertrouwen in mensen was kwijtgeraakt. Maar ze heeft me weer een sprankje hoop gegeven. Ook heb ik veel steun gevonden bij mijn motor-club en mijn vriendin. Lichamelijk ben ik een beetje een wrak. Maar ik heb een uitkering en weer een dak boven mijn hoofd. Volgend jaar kom ik uit de schuldsanering. Nathalie is alles voor me. Dit meisje heeft me een nieuw leven gegeven.”

‘Dingen oplossen waarvan anderen zeggen dat het niet te

doen is, daar haal ik energie uit.’

Schuldhulpverlening voor beschermd wonen:

Nathalie komt meteen met een plan B

SCHOUDERSE R O N D E R 8ONDER COLLEGA’S

Adviseer je klanten altijd nihil-stelling kinderalimentatie aan te vragen?

COLLEGIALE CONSULTATIE

DE PORTEMONNEE VAN

Deze krant is gemaakt in opdracht van Schouders Eronder, een samenwerkingsverband tussen Divosa, Landelijke Cliëntenraad, NVVK, Sociaal Werk Nederland en VNG.

Hoofdredactie: Kim van Dijk en Joyce van Horn (Schouders Eronder)Eindredactie: Eric Went (WentWerktJournalistiek)Redactie: Sigrid van Iersel, Saskia Ridder (VanSas, Tekst en Communicatie)Fotografie: De Beeldredaktie, Studio Oostrum en Eelkje Colmjon (Eelk)Vormgeving: Nanda Alderliefste (noinoloi.nl)Druk: SenefelderOplage: 5.000 exemplarenE-mailadres redactie: communicatie@schouderseronder.nl

Gerjo Schepers organiseerde in Nijmegen de ‘Insperience’: hij leefde twee weken met slechts 50 euro leefgeld.

Waarom? ‘Ik werk als projectleider bij Financieel Fit Rijk van Nijmegen en ik wilde aan den lijve ondervinden hoe het is om met zo’n krap budget rond te moeten komen. Ik heb anderen opgeroepen om mee te doen, om samen lawaai te maken tegen armoede. Het was goed om te zien dat enkele collega’s meededen en dat er studenten van de HAN aanhaakten. Volgend jaar organiseren we het weer, rond de Dag van de Armoede.’ En hoe ging het? ‘Ik merkte dat ik er in mijn hoofd veel mee bezig was. Ik hield alles heel nauwkeurig bij en ging zelfs uitrekenen hoeveel een boterham kost. En toen ik ’s avonds een wijntje wilde inschenken, schaamde ik me. Kan dat wel? Die innerlijke strijd was lastig.’

Hoe hield je het vol?‘Tijdens de weken kon ik sparren met ervaringsdeskundigen. De aandacht en de aanmoedigingen die ik van hen kreeg waren echt waardevol. En laten we wel wezen: het waren maar twee weken hè? Ik was wel

streng voor mezelf, ben bijvoorbeeld niet bij familie gaan eten. Moet je bedenken als je jarenlang in zo’n situatie zit! Ik heb echt bewondering en respect voor hen, we noemen ze niet voor niets helden van financieel fit en schuldenoverwinnaars. Ik weet nu nog beter waarom ik dit werk doe.’

Wat heb je ervan geleerd?‘Ik ben nog bewuster geworden van m’n uitgaven en ik zie het als een duwtje in mijn missie om minimalistisch te leven. Door het boek ‘Duur huis, nooit thuis’ van René Lamboo raakte ik al geïnspireerd. De kernvraag is waar je je happy bij voelt, hoe je je dromen waarmaakt. Ik doe nu bijvoor-beeld meer vrijwilligerswerk en het bedrag dat ik sinds de Insperience op de bood-schappen kan besparen, maak ik over naar initiatieven die mensen in armoede steunen.’

Zou je het anderen aanraden? ‘Zeker! Je realiseert je beter hoe het is om dagelijks voor lastige financiële keuzes te staan en dat het niet gek is dat iemand door die stress soms vreemde keuzes maakt. Ik denk dat het je ook helpt om een snel oordeel uit te stellen. En wat ook fijn is: je wordt natuurlijk bewuster van je eigen portemonnee.’

www.financieelfit-rijkvannijmegen.nl

GERJO SCHEPERS:‘Ik weet nu nog beter waarom ik dit werk doe’

CASE: • Voor een inwoner wordt een schuldregeling opgestart• Het is gebruikelijk om nihilstelling kinderalimentatie aan te vragen • Zijn ex-vrouw, tevens schuldeiser, is hier boos en teleurgesteld over• Zijn er manieren waarop ik rekening kan houden met de situatie van

de ex-partner en de kinderen?Wat adviseer je als schuldhulpverlener?

Deze vraag werd op het forum van NVVK ingediend door Marieke Kattier, Senior Schulddienstverlening van de gemeente Utrecht. ‘Ik begrijp de boosheid en teleurstelling van de ex-partner, want zij en de kinderen zijn de dupe van deze nihilstelling. Hierdoor ontvangen ze drie jaar lang geen kinderalimentatie.’

KAREN STOFFELS, SENIOR BELEIDSADVISEUR NVVK

‘Ons advies is om altijd nihilstelling aan te vragen. In de WNSP gebeurt dit namelijk standaard en dit wordt vrijwel altijd toegekend. Zonder nihilstelling zijn schuldeisers bijna altijd minnelijk slechter af en zullen - terecht - een voorstel weigeren. Een dwangakkoord is dan ook geen optie omdat je niet het

maximaal haalbare aanbiedt. Mijn advies is wel om een deel van de afloscapaci-teit te reserveren voor alimentatie-afdracht voor het geval er toch een toewijzing komt.’

ADRIAAN KARSSEN, TEAMLEIDER SCHULDREGELING & BUDGETBEHEER,

WESTERBEEK COD BV:

‘De belangen van een ex en kinderen zijn inderdaad ondergeschikt aan de belangen van de klant en zijn schuldei-sers. Daar staat tegenover dat na drie jaar de alimentatieverplichting herleeft. De klant, inmiddels schuldenvrij, kan zich dan wel correct aan de betaling houden. Houd wel rekening met een eventuele regresvordering die een ex na de minnelijke regeling kan neerleggen.’

Uit onderzoek naar het effect van de game ‘No Credit, Game Over!®’, blijkt dat jongeren de sociale kaart in hun gemeente goed leren kennen. Verwacht wordt dat ze hierdoor sneller passende hulp vinden bij financiële problemen. De game is vergeleken met een klassikale les over schulden.

Lees de evaluatie: schouderseron-der.nl/publicaties/evaluatie-van-proces-en-effect-serious-urban-game-no-credit-game-over

INFO TIP

‘Ik realiseer me beter dat het niet gek is dat iemand door stress soms vreemde keuzes maakt.’

Zie voor meer informatie het vtlb-rapport.