Speciale uitgave

De jubileumseditie voor klanten en vrienden van het merk Setrawww.setra.de

Van 1951 tot 2011 | De jubileums-editie

Colofon

Uitgever:EvoBus GmbHSetra OmnibusseCarl-Zeiss-Straße 289231 Neu-UlmTel. +49 (0)731 181-0Fax +49 (0)731 181-2418www.setra.de

Verantwoordelijk voor de inhoud:Michaela Schneider, Leiding Marketing Communicatie Setra

Aan deze uitgave heeft meegewerkt:Christine Denzel, BUS/MPM-S

Concept, redactie, layout:Newport3 Werbeagentur GmbH & Co. KGNeumann-Reichardt-Str. 27-33D-22041 Hamburgwww.newport3.de

Reproductie:Final Art ProductionNeumann-Reichardt-Str. 27-33D-22041 Hamburg

Druk:Süddeutsche Verlagsgesellschaft UlmNicolaus-Otto-Straße 14D-89079 Ulm

Familie

201119511911

Editoriaal | 03

Een reis door de tijd met Setra

Beste klanten, begeleiders, en vrienden van het merk Setra,

eerste Setra S 8 de revolutie van de busconstructie op gang heeft gebracht. Deze ging door tot in de „Swinging Sixties“ toen met de modellenserie 100 de seriefabricage met het „bouwdoosprincipe“ werd geperfectioneerd die met de ver-scheidenheid van modellen van de serie 200 in de jaren 70 werd voortgezet.Als we aan de jaren 80 denken, hebben wij zeker de val van de

Berlijnse Muur weer voor ogen – een hoogte- en een keerpunt in het wereldgebeuren. In Ulm daarentegen wil men verder omhoog, en wel met de eerste dubbeldekkerbus. In de „gouden jaren 90“ begint overal ter wereld de triomftocht van het internet en neemt invloed op het leven van ons allemaal. Voor opzien zorgt de Setra serie 300 met een nieuw „gezicht“ en technische innovaties die de markt enorm stimuleren. En ten slotte denken wij in Neu-Ulm graag terug aan de start in het nieuwe millennium. In tijden van een steeds belangrijker wordende mobiliteit begint bij Setra met de nieuwe Top-Class 400 een nieuw tijdperk van het luxe reizen. In 2011 zijn wij op onze reis in het heden gearriveerd en vieren 100 jaar busconstructie en 60 jaar Setra – een heel bijzonder merk dat met haar filosofie en haar esprit zes decennia lang uniek en jong is gebleven. Maar we wagen ook een blik in de toekomst en nemen u mee op een fantasiereis. Hoe zou de bus van morgen eruit kunnen zien? Welke ontwikkelingen in de bussector zouden in de komende decennia op ons af kunnen komen? Wij zijn er bij Setra aan gewend om visionair te denken en precies dat doen we in het laatste hoofdstuk en zoeken net als in de afgelopen jaren ook in de toekomst naar innovatieve oplossin-gen voor u en uw passagiers. En dit zullen wij altijd doen, dat is een feit.Ga lekker zitten en kom mee op onze reis door de tijd.Ik wens u daarbij veel plezier.

Lothar HolderDirecteur verkoop Setra bussen

Bij een familiefeest kijkt men naar aanleiding van een ronde verjaardag samen graag terug op het leven van de jarige. Dit willen wij ook doen met deze jubileumsuitgave van de SetraFamile. Doorloop met ons de mijlpalen van de Setra geschiedenis die wij telkens aan een paar belang- rijke gebeurtenissen van die tijd hebben gekoppeld. Ga mee op reis door het verleden, het heden en de toekomst van het merk dat ons allemaal verbindt.Nadat we in 1911 de opening van de eerste buslijn hebben bijgewoond reizen we verder naar de jaren 50. Weet u nog? Misschien zat u toen nog op school, had u misschien al uw eerste busbedrijf of was u nog helemaal niet op de wereld? Het was de tijd waarin Karl Kässbohrer met het zelfdragende geraamde van de

De wereld in bewegingHet jaar 1911 is in de letterlijke zin van het woord een „bewogen“ jaar. De motorsport viert

de eerste hype, de techniek beleeft een zeer snelle vooruitgang en er wordt ongekende

mobiliteit bereikt.

Het jaar 19111911

De Fransman Henri Pequet transporteert met zijn dubbeldekker in India over een traject van 8 km de eerste luchtpost: 6000 brieven en kaarten.

Het eerste hoogzeeschip met dieselmotor, de Selandia, loopt in Kopenhagen van stapel – zonder schoorsteen; de uitlaatopeningen zijn aan de mast verborgen.

Als eerste Duitse vrouw vliegt Melli Beese met een „Rumpler Taube“ de voorgeschreven rondes en figuren voor het behalen van haar vliegbrevet.

In Ulm wordt de eerste buslijn geopend – met de oervader van de lijnbussen, de „Wiblinger Auto“ van Karl Kässbohrer.

Het jaar 1911 | 05

Bron: Library of Congress, USA

Bron: Das Bundesarchiv

Bron: Champagne berceau de l’Aviation du Monde

De Noorse poolonderzoeker Roald Amundsen bereikt

als eerste mens de zuidpool – vier weken vóór zijn Britse

concurrent Robert Falcon Scott.

Ulm, februari 1911. Ulm en Wiblin-gen zijn er helemaal klaar voor, de trottoirs zijn brandschoon, de mensen dragen hun zondagse pakken. De notabelen van de stad zijn allemaal op de feesttribune verzameld. Talloze bezoekers uit de omgeving van Ulm zijn gekomen om deze denkwaardige dag te vieren. Met meer dan 50.000 inwoners is Ulm één van de grote steden van het land. Heinrich Wagner, de misschien wel belangrijkste eerste burgemeester van de 19e eeuw, is in zijn nopjes. De vorderende industri-alisatie zijn voor hem de beste randvoorwaarden om zijn visionaire ideeën te realiseren. De door hem gemotiveerde opheffing van de vestingwallen maakt de uitbreiding van de stad Ulm en van het wegen-net mogelijk – en is de grondslag voor de buslijn die vandaag moet worden ingewijd. De opening van de eerste buslijn is een belangrijke dag voor Ulm en Wiblingen – en uiter-aard voor de familie Kässbohrer. Zoon Otto, net zeven jaar, straalt van trots, want hij en zijn school-maatjes zijn de eersten die als erepassagiers in de feestelijk versierde „Wiblinger Auto“ mee mogen rijden: een 18.000 mark dure compleet gesloten busopbouw voor de lijn Wiblingen-Ulm met 18 zit- en tien staanplaatsen. Tijdens de rit van een klein half uurtje kunnen de opgewonden scholieren nauwelijks stilzitten. „Onze bus bereikte op vlakke wegen een snelheid van 45 km per uur – 15 meer dan toegestaan, want de „Königlich Württembergische Verkehrsordnung“ schreef buiten de bebouwde kom 30 en binnen de bebouwde kom twaalf kilometer voor“, vertelt Otto later enthousiast.In het restaurant „Zum Adler“

H et overal duidelijk te zien, op straat, in de lucht en op zee wordt

de snelheid hoger en worden de afstanden langer; de technische vooruitgang beweegt de wereld in 1911. Een vooruitgang waar iedereen van moet profiteren, denkt Karl Kässbohrer en construeert de eerste lijnbus voor het traject tussen de Münster-platz in Ulm en de buitenwijk Wiblingen die een kleine 10 km verderop ligt.

worden de scholieren op worst en pretsels getrakteerd. Het restaurant is het eindpunt van de lijn en rekent met een groeiend aantal gasten en een stijgende omzet. Daarom draagt de familie Graf van het eethuis „Adler“ afgezien van verdere geëngangeerde burgers en zakenlui bij aan de coöperatie voor de financiering van de buslijn. Van Karl Kässbohrer zelf komt de nieuwe bus.Voor Karl is het de bekroning van zijn werk tot dusver. Zijn vader Georg, oergesteente uit de schip-persgilde van Ulm, had de tekenen van de aanbrekende industrialisatie en de daarmee verbonden groei-ende behoefte aan transportcapaci-teit al onderkend. Daarom leerde Karl in opdracht van zijn vader het beroep van wagenbouwer, onder andere in Wenen, het centrum van de koets-wagenbouw. Zijn koetsen, jachtwagens en landauers hadden al snel een uitstekende reputatie en de „Wiblinger Auto“ was het technische hoogtepunt in 1911.

1911Feestelijke opening van de buslijn in Ulm

06 | Het jaar 1911 Het jaar 1911 | 07

De eerste carrosseriefabriek Karl Kässbohrer in de Karlstraße (tegenwoordig Hartmannstraße) in Ulm. Zoon Otto nam het bedrijf in 1922 na het vroege overlijden van zijn vader over.

Een heel nieuwe wereld De jaren 50 sprankelen van internationale uitvindergeest en vertrekstemming. Bijvoor-

beeld is de langspeelplaat die tegenwoordig allang is verdrongen door de CD, dé grote no-

viteit in de muziekbranche. Met de grootvader van alle computers begint de informatie-

technologische revolutie.

De jaren 50

1951

1956

1957

1951

In 1951 brengt de computerfirma Remington Rand de stamvader van alle compu-ters, de eerste computer UNIVAC 1 met het aanzienlijke gewicht van 19 ton op de markt.

In 1956 wordt de eerste Transatlantische telefoonkabel in bedrijf gesteld. De TAT-1 genoemde kabel ligt op de bodem van de oceaan en is 3600 km lang.

De Sovjetische satelliet Spoetnik draait in 1957 voor het eerst rond de aarde. De Amerikanen beseffen bij de „Spoetnikshock“ dat de Sovjet-Unie in de ruimtevaart ten minste net zo ver of zelfs verder is.

Ook in Ulm heeft men de concurrentie achter zich gelaten: Otto Kässbohrer bouwt in 1951 de eerste zelfdragende bus met een geraamte van aan elkaar gelaste vierkante buizen. De Setra S 8 is een sensatie in de autobranche.

De jaren 50 | 09

Bron: Das Bundesarchiv

Op de Duitse muziekbeurs in 1951 in Düsseldorf stelt de Deutsche Grammophon-Gesellschaft de eerste langspeelplaat met 33 1/3 toeren per minuut voor.

Première – een bus die zichzelf draagt

D e jaren 1950 zijn een goede tijd voor nieuwe en revolutionaire zaken,

de mensen lopen over van de uitvindingen. Sommige ontdek-kingen in dit decennium verove-ren de hele wereld – bijvoorbeeld ook het idee van Otto Kässbohrer die in 1951 voor het eerst een bus met zelfdragende carrosserie introduceert. Dat is het startsein voor een ongeëvenaard succes-verhaal uit Ulm.

De sensatie van de IAA 1951De eerste IAA na de oorlog vindt in 1951 voor het eerst op het beurster-rein in Frankfurt plaats. Op de allereerste IAA in 1897 in Berlijn werden er helemaal acht motorwa-gens tentoongesteld. In 1951 zijn er al 500 exposanten gekomen om hun voertuigen te presenteren. Sinds 1950 werken bij Kässbohrer de directeur Otto en zijn ingenieurs aan de ontwikkeling van een zelfdragen-de bus zonder onderstel. En op de IAA van 1951 is hij er, de sensatie, die het merk een naam geeft: de eerste Setra met zelfdragende carrosserie, de Setra S 8, revolutio-neert de busconstructie ook met verdere nieuwe technologieën en eigenschappen als een heckmotor, motorrem, grote bagageruimtes en een hoogwaardige uitvoering.Dit laatste zorgt voor meer comfort aan boord: bij de verwarming is er een technische oplossing met afzonderlijke verwarmingskanalen voor iedere stoelenrij en bovendien heeft de S 8 een tochtvrije ventilatie en een defrost-systeem voor de voorruit.De S 8 is voor zijn tijd een techni-sche sensatie en zorgt met de vele finessen in de constructie voor verbazing en grote bewondering in de busbranche.

Grote opkomst van een kleineIn maart 1955 zorgt de compacte Setra S 6 op de Autosalon in Gent als derde model van de model-lenserie 10 voor opschudding. Het publiek is enthousiast over dit voertuig met een lengte van 6700 mm en een breedte van 2250 mm en bovendien een reeks opzienbarende technische noviteiten. Vanwege het onderstel met aparte wielophanging van alle wielen met pendelassen voor en achter komen de rij-eigenschap-pen en het rijcomfort al heel dicht bij die van een automobiel. Een rubber torsievering zorgt voor een veilige ligging op de weg, de draaicirkel van 13,4 meter voor soepele manoeu-vreerbaarheid. Iets vergelijkbaars als de „Clubbus“ is er niet op de markt en hij trekt de klanten meteen over de streep. De S 6 waarvan er in totaal een kleine 1200 eenheden op de markt komen, is de kleinste Setra die ooit wordt gebou-wd.

Op weg over zeeIn de zomer van 1954 reist Henry Minor van Continental Trailways, één van de grootste busonderne-mingen in de VS, naar Ulm. Onder de indruk van de Setra productie en met het idee om hier de bouw van een Super Setra voor zijn bedrijf in opdracht te geven, telegrafeert hij aan zijn baas dat hij zo snel mogelijk naar Ulm moet komen. Ook Maurice Moore is al gauw enthousiant over de bussen met de reusachtige bagageruimtes, airco, naar buiten draaiende deuren, comfortabele slaapstoelen, toilet, keuken, boord-bar en lounge-hoek, die toonaan-gevend worden voor Amerikaanse busreizen. Met de naam Golden Eagle en Silver Eagle ontstaan er voertuigen die qua uitvoering en dimensies duidelijk verschillen van Europese standaards.

1951

1955

10 | De jaren 50 De jaren 50 | 11

De wereld staat versteld:Bussen uit de bouwdoosOp de IAA van 1959 heeft Setra een sensatie in petto: de geïntroduceerde Setra S 9, S 10 en S 11 worden met het nieuw uitgewerkte bouwdoos-systeem vervaardigd. Dat betekent dat hun opbouw voor 80 % uit gelijke delen bestaat wat een heel rationele manier van produceren mogelijk maakt. Maar bij Kässbohrer wordt ook veel waarde gehecht aan een individuele uitvoering: de verschil-lende types kunnen voor iedere toepassing – stad- verkeer, streekverkeer of reizen – doelgericht worden gebouwd en uitgevoerd.

1959

Deze foto liet in 1951 de vakwereld versteld staan: zes mannen dragen een heel busgeraamte – een duidelijke demonstratie van het lage eigen gewicht.

Succes gaat in serieDe Swinging Sixties zijn het begin van een hele reeks succesvolle serieproducties. Op

toneel, TV of du proctieband brengt het decennium beweging in de maatschappij en de

maatschappij in beweging.

1961

1962

1967

In 1961 verschijnt het eerste deel van de succesvolle serie stripverhalen Asterix de Gaulois. Er volgen 34 verdere delen die in 107 talen worden vertaald en ook bij het leren van vreemde talen wordt de slimme Galliër er graag bij gehaald

De 32 films van Edgar Wallace die vanaf 1961 door de producent Horst Wendlandt worden gemaakt zijn tot het einde van het decennium bij liefhebbers van detectives enorm in trek.

Eerst schandaal, later cultus: voor het eerst wordt de in de eerste instantie als aanstootgevend ondervonden minirok in 1962 in de Britse „Vogue“ afgebeeld maar al snel over de hele wereld verkocht en typerend voor de mode van een decennium.

Met de modellenserie 100 waarmee het „bouwdoosprincipe“ van de serie 10 werd voortgezet, doet Setra een verdere stap in de richting van industrialisering van de busconstructie waarvan de producten steeds meer mensen bewegen.

De jaren 60 | 13

Bron: Deutsches Filminstitut, Frankfurt

In oktober 1962 hebben de Beatles met “Love Me Do“ hun eerste tophit en zorgen met hun muziek voor nooit gekend enthousiasme: de Beatlemania.

jarenDe 60

1961

S 125 – pionier van de moderne lijnbusconstructie Als voorbode van de modellenserie 100 is de S 125 de eerste Duitse bus die met een lage vloer en lage treden, brede deuren, 42 zitplaatsen en een ruim aantal staanplaatsen speciaal beantwoordt aan de speciale eisen van het moderne stadsverkeer met een groeiende hoeveelheid mensen. Dit lijnvoertuig is al getypeerd door twee specia-liteiten van Setra: de door Kässbohrer ontwikkelde naar buiten draaiende deuren die vanwege hun functiona-liteit en de pasnauwkeurigheid nog in de 21e eeuw de meest gemon-teerde deur in reis- en streekbussen zal zijn, maar ook de afzonderlijke wielophanging met luchtvering die zich sinds de introductie in 1955 heeft weten te handhaven en nu niet meer uit de Setra bussen is weg te denken.

De modellenserie 100 – succes uit de bouwdoosMet de modellenserie 100 als „bouwdoos-serie“ van Setra start Kässbohrer een nieuw tijdperk voor de busproductie. Het in 1959 ingevoerde bouwdoosprincipe van de serie 10 lag hieraan ten gronds-lag. Serie 100 perfectioneerde dit productiesysteem en de première op de IAA in 1967 was een sensatie. De modellen varieerden van de 8,70 meter lange S 100, via de types S 110, S 120 en S 130 tot aan de S 150 met een lengte van 12 meter. De verdere ontwikkeling van de „clubbus“ in het daarop volgende jaar, de S 80 met acht stoelrijen en de langere versie van de S 130, de in 1971 geïntroduceerde S 140 met 14 stoelrijen completeren de modellenserie 100. Afgezien van het heldere moderne design zorgt een reeks spectaculaire innovaties voor opzien. Bij de marktintroductie zijn de modellen S 130 en S 150 naar

keuze met luchtvering verkrijgbaar, vanaf 1969 zweven de passagiers hiermee in serie over de wegen. Een verdere verbetering van het comfort is de serie-uitvoering met zijruiten van dubbel glas zonder sluit- en hangwerk. Ook wat de veiligheid betreft stapt Setra met zeven- mijlslaarzen vooruit: men past in die tijd al een hydropneumatisch dubbel remcircuit toe dat met een pers-lucht gestuurde remklep heel gevoelig kan worden gedoseerd. De „kleine“ S 80 verdringt de „kleine“ S 100 uit het programma. Maar vooral het trotse vlaggenschip van veel busbedrijven, de S 150, wordt uitstekend verkocht, namelijk 2479 keer. Van de hele model-lenserie 100 die ten slotte 22 types omvat, worden in totaal indrukwek-kende 12339 eenheden verkocht – het tot dusver grootste succes van de onderneming.

De tijd van massale bewegingen

D e jaren 60 zorgen niet alleen in maatschappe-lijk opzicht voor nieuwe

beweging, want ook bij Kässboh-rer breekt er een nieuw tijdperk aan. De productie gaat met grote stappen vooruit, de bussen worden in toenemende mate het transportmiddel van de mensen. In 1963 wordt op de IAA in Frankfurt als voorganger de modellenserie 100 van de nieuwe stadsbus de Setra S 125 geïntro-duceerd die met plaats voor 125 passagiers opzien baart. Vier jaar later verovert de bijbehorende modellenserie 100 de markt.

1962

1967

In 1967 zorgt de luxe uitgevoerde Setra panoramabus met uitzicht rondom voor een nieuw reisgevoel. Voor het eerst is er een toilet onder de passagiersruimte.

14 | De jaren 60 De jaren 60 | 15

Luxe panoramaMet een bus door de Alpen rijden en daarbij van een onbelemmerd uitzicht op het prachtige panorama genieten. Deze wens vervult de in 1967 op basis van de Setra S 150 gebouwde panoramabus met de grote ruitoppervlakken rondom op een optimale manier. De aan de hand van de naar de VS geëxporteerde panorama-luxebussen Golden Eagle en Silver Eagle, een met een toilet onder de passagiersruimte uitgevoerde S 150 panoramabus, is een luxe hoogdekker die in Europa ongeëvenaard is. Geen andere reisbus biedt zijn passagiers een vergelijkbare, nieuwe reisbeleving.

De discomuziek wordt een eigen genre dat de mode, de tijdgeest en het levensgevoel van de generatie van deze tijd typeert.

Een nieuwe generatieDe jaren 70 zijn het bijzondere decennium van de 20e eeuw. Disco en punk brengen een

nieuwe cultuurgeneratie voort, computerspelletjes veroveren de harten van de jeugd en

Apple revolutioneert de wereld van technologie – de technische vooruitgang is alomtegen-

woordig.

Steve Jobs en Steve Wozniak brengen in 1976 de eerste Apple Personal Computer op de markt. Hij kost 666,66 Dollar.

In 1977 komt met de Atari 2600 de eerste programmeerbare spelconsole voor het huisgebruik op de markt. Een nieuw soort amusement is geboren.

De modellenserie 200 is het begin van een nieuwe generatie comfortabele reisbussen. Het aircosysteem met dwarsstroomventilatie is een nieuwe dimensie van ruimtesfeer voor de passagiers.

De jaren

70In New York en Londen ontwikkelt zich met de punks een nieuwe opstandige jeugdcultuur die in de volgende jaren op mode en popmuziek een grote invloed gaat hebben.

De jaren 70 | 17

1976

1977

Voor iedere toepassing de juiste busUiteindelijk omvatten de reis-, stads- en streekbussen van de serie 200 de vijf modellenseries Optimal, International, Rational, Regional en Communal met de meest verschil-lende lengtes, hoogtes en deurposi-ties. Daarbij komen speciale bussen voor de export, bibliotheek-, röntgen- en televisievoertuigen en voertuigen voor het transport van gevangenen. Al met al ontstaan van 1976 t/m 1991 65 bouwvormen. Met deze variatie kan aan de meest uiteenlopende eisen in het binnen en buitenland worden beantwoord.In de volgende 15 jaar worden in totaal 27.680 eenheden verkocht, veel hiervan naar het Europese buitenland. De met deze model-lenserie geïntroduceerde standardi-sering van de afzonderlijke modellen en bouwgroepen en met betere productiemethodes wordt een productiestijging naar 8 bussen per dag mogelijk.

De generatie cultus

1973

D e jaren 70 worden in veel opzichten getypeerd door richtinggevende

technologieën en technische innovaties. Nog decennia later zal men terugkijken naar deze epoche. Ook bij Kässbohrer vindt er een generatiewisseling plaats – die van de modellenserie 200.

Basis voor het succes: techniek en comfortBij de nieuwe modellen van de serie 200 vallen in de eerste instantie de ongedeelde voorruit en het rechte zijoppervlak met opgelijmde ruiten op. Vanbinnen verrast een tot dusver onbekende mate aan rijcomfort, want bij de nieuwe serie zijn niet alleen de onafhankelijk opgehangen wielen met luchtvering uitgevoerd, maar ook de achteras. De innovatieve dwarsstroomventila-tie zorgt bovendien in de luxe reisbussen voor een rondom aangenaam ruimteklimaat en een geheel nieuwe reiservaring.

Sensatie superhoogdekkerIn 1973 viert de superhoogdekker S 200 première en zorgt in de vakwereld voor net zoveel opzien als de legendarische Setra S 8 van weleer. Het sensationele aan de Setra S 200 zijn de nieuwe comfort-elementen en technische details die een nieuwe generatie comfortabele reisbussen definiëren. Bijvoorbeeld is er onder dek een boordkeuken en een toilet en hij heeft met de dwasstroomventilatie waarbij voor het eerst de luchttoe- en afvoer aan de zijkant boven de ramen gebeurt, het modernste aircosysteem van die tijd. Als „Rolls Royce van de bus-sen“, zoals een vaktijdschrift de S 200 noemt, wordt een veelbelo-vende pionier van de serie 200 die in de zomer van 1976 met zes modellen, vier hoogbodem versies en twee hoogdekkers, gepresen-teerd. Bekeken vanuit het oogpunt van de bustechniek is de serie 200 voor die tijd vrijwel een sensatie.

1976Dankzij hun goede rijprestaties en hun grote comfort weten de Setra bussen van de modellenserie 200 zich als aantrekkelijke reisbussen voor steeds verdere reizen een plaats te veroveren.

De jaren 70 | 19 18 | De jaren 70

1977Bus van het jaar 1977Een jaar na de introductie van de nieuwe modellenserie werd de Setra S 215 HD door vakjournalisten tot „Bus van het jaar 1977“ uitverkoren. Hij overtuigde de jury vooral met de comfortabele uitvoering en de op het welzijn van de passagiers geconcentreerde interieur.

Wat een decennium In de jaren 80 is er één highlight na het andere. Pink Floyd zorgt met de multimediale

supershow voor nieuwe maatstaven, de CD verovert de muziekmarkt, een bruiloft in het

Engelse koningshuis laat niet alleen Groot-Brittannië op zijn kop staan, de val van de

Berlijnse muur maakt een einde aan het langdurige conflict tussen Oost en West.

1981

1989

1985

De bruiloft van Prins Charles en Lady Diana in de Saint Paul s Cathedral in Londen zorgt met meer dan 750 toeschouwers overal ter wereld voor record kijkcijfers.

De in 1985 door Bob Geldorf geïnitieerde Live Aid concerten ten bate van Afrika die parallel in Londen en Philadelphia plaatsvonden zijn op dit tijdstip de grootste rock-concerten in de geschiedenis.

In november 1989 valt de Berlijnse Muur, een gebeurtenis die in Duitsland en overal ter wereld als het einde van de Koude Oorlog wordt gevierd.

De eerste dubbeldeksbus van Setra, de S 228 DT (Doppelstock Touristik) wordt het nieuwe, vier meter hoge highlight van het Setra reisbus-programma.

In 1981 werd de start van de Space Shuttle, de eerste herbruikbare ruimteveer ter wereld, als technisch meesterwerk gevierd. Voor het eerst in de geschiedenis van de ruimtevaart werd er een draagsysteem op zijn eerste vlucht bemand.

De jaren 80 | 21

Bron: Das Bundesarchiv

Bron: NASA/T.Cryder

1988

1981

Een bus doet een greep naar de sterren

Het summum van comfortabel reizen De bijzondere styling en de vanwege de afmetingen van de bus bijzonder belangrijke gestroomlijnde voor-gedeelte zonder remmende voor- springende daken en opgebouwde componenten worden al gauw het merkteken van de Setra S 228 DT. Het aantrekkelijke vlaggenschip is voor veel busondernemingen de beste reclame, want deze bus combineert uitstekend rijgedrag met hoge veiligheidsstandaards en wordt al snel het prototype voor comfor-tabel reizen.De populariteit blijkt uit de in de jaren 1982 tot en met 1993 in totaal 1104 verkochte eenheden. Niet alleen in eigen land is de vier meter hoge luxe bus enorm in trek, ook in het buitenland is de vraag groot: van Engeland via Zweden, Noorwegen, Denemarken, Frankrijk tot in Zwitserland, Italië, Oostenrijk en zelfs in het kleine San Marino.

ABS voor iedereenIn 1984 wordt een verdere mijlpaal van veiligheidsvoorziening gepas-seerd: als eerste Europese produ-cent van utiliteitsvoertuigen voert Kässbohrer alle bussen standaard uit met ABS – een vooruitgang waaraan een meer dan tien jaar lange ontwikkeling voorafging. In Ulm was men namelijk al begonnen met het werken aan een anti-blok-keer-systeem, echter waren er toen nog geen voldoende nauw-keurige sensoren, elektronische componenten en druksturings- kleppen beschikbaar. In 1982 werd ten slotte het samen met Bosch ontwikkelde systeem voor het eerst gepresenteerd.

Nieuwe start in de VSDe super-dubbeldekker met vijftien stoelrijen S 215 HDH is in 1984 – vrijwel precies 30 jaar na de Silver en Golden Eagle – een nieuw begin op de markt van de VS: vaklui zijn enthousiast over de combinatie van het vooruitstrevende Europese busdesign met Amerikaanse componenten. Gemotiveerd door het succes met 200 verkochte eenheden binnen de vier jaar ontstaat in 1988 met dezelfde typeaanduiding een versie voor de Europese markt. Deze draagt de mooie naam „Transcontinental“.

Innovatief busdakIn 1988 is Kässbohrer wat innovatie betreft weer eens haantje de voorste en presenteert bij de Autobus Meeting International in het Joegoslavische Poreç een Setra S 216 HDS met zonnedak – een wereldpremière! Het dak gebruikt zonne-energie voor het ventilatie-systeem en servicefaciliteiten zonder de accu in het voertuig te belasten. Hiervoor wordt aan de busproducent uit Ulm de hoogste onderscheiding in de categorie „Technische Innovatie“ toegekend.

Nu wordt het gezellig!Op de IAA in 1986 zorgt de Käss-bohrer Bistro Bus S 228 DT voor opzien en is opnieuw voorbeeld voor de individualisering en realisering van speciale klantwensen bij Setra. Een busreis als een bezoek aan een restaurant – dit idee wordt in de vakwereld met enthousiasme aange-nomen. Weliswaar moet de buson-dernemer het met ca. 20 zitplaatsen minder doen, maar de koninklijke luxe waarvan de passagier daardoor kan genieten maakt dat allemaal weer goed.

D e jaren 80 zijn een decennium van superla-tieven. De technische

vooruitgang is met zevenmijls- laarzen op weg. Ook in Ulm heeft men in 1981 grootse plannen en wil met de Setra S 228 DT letterli-jk de top bereiken. De eerste dubbeldeksbus van Setra is de nieuwe ster aan de Setra hemel – met twee passagiersniveaus een echt prachtig exemplaar van een bus dat gebruik maakt van de met HDS-types uit de model-lenserie 200 verworven ervaring. Veel beproefde componenten en delen van het standaardprogram-ma kunnen in de S 228 DT worden geïntegreerd. Bovendien bekoort hij met een elegant en tijdloos uiterlijk en is tegelijk op waarde-bestendigheid en doelmatigheid gericht.

1987De jaren 80 | 23

Op de Autobus Meeting Internati-onal in 1988 in Poreç wordt het zonnedak van de Setra 216 HDS als technische innovatie onder-scheiden.

22 | De jaren 80

Tijden van veranderingDe „gouden jaren 90“, de jaren tussen de Val van de Muur en 09-11 is getypeerd door

wereldwijde opleving en diepgaande veranderingen op het gebied van vrede, democratie

en economie.

1990

1992

Op 3 okotober 1990 vieren de Duitsers in het oosten en in het westen samen de hereniging van hun landen. Eraan vooraf gingen vredige massademonstraties in Oost-Duitsland.

De eerste commerciële internetprovider gaat in 1990 van start en maakt de weg vrij voor de triomftocht van het WWW. Ontwikkelaar en uitvinder is Tim Berners-Lee. Meer dan 100 landen met over de 600.000 hosts en bijna 5000 netten zijn aangesloten.

Met de „Loveparade“ in Berlijn ontstond er een nieuw soort massale protestbeweging – in plaats van te demonstreren wordt er op technomuziek gedanst.

Mobiel telefoneren wordt massaal uitgebreid en verandert de wereld van elektro-nische communicatie. Vanaf nu wordt er ook via SMS gecommuniceerd.

Ook in Ulm is er een grote verandering op til: niet alleen komt de modelllenserie 300 op de markt, maar bovendien wordt de EvoBus GmbH opgericht.

De jaren 90 | 25

De jaren90

N auwelijks een vroeger decennium heeft voor zulk verregaande en

wereldomvattende veranderingen voor vrede en democratie met zich mee gebracht als de jaren 90. Deze hebben niet alleen een positief effect op de verstand-houding onder de volkeren en de vrijheid van de mensen, maar zorgen bovendien voor een globale economische vooruit-gang. De wereld sluit zich hechter aaneen. Ook in Ulm brengen de „gouden jaren 90“ noviteiten in de vorm van een nieuwe model-lenserie en het historische samengroeien van twee legenden van de voertuigbranche met zich mee.

Nieuwe modellenserie met een nieuw gezicht „Meikevertje“, „Haasje met flapo-ren“, „Dumbo“ ... Het nieuwe integrale spiegelsysteem dat de nieuwe modellenserie 300 een geheel nieuw uiterlijk geeft, krijgt bij de introductie in 1991 verschillende karakteriserende namen – en er wordt ook om geglimlacht. De praktische voordelen zijn echter zo overtuigend dat het zich slechts een paar jaar later heeft weten door te zetten en naast de markante vleugel achter het bestuurderscockpit een onmiskenbaar merkteken van de modellenserie 300 is geworden. Met de verwarmbare en elektrisch verstelbare spiegels zijn de model-len van deze serie al van verre te herkennen. Ook andere producenten zien al snel de voordelen als bijvoor-beeld het veel grotere gezichtsveld van de bestuurder, en voorzien hun voertuigen van eendere systemen.

Ook vanbinnen zit de modellenserie 300 vol met technische noviteiten en geraffineerde details. Bijvoor-beeld voelt de passagier dankzij de verder ontwikkelde dwarsstroom-techniek van het airco- en ventilatie-systeem niets meer van wisselende buitentemperaturen. De functiona-liteiten van het ergonomisch gestylde, standaard met multifunc-tieweergave uitgevoerde cockpit optimaliseren de communicatie tussen bestuurder en bus en dragen op die manier verder bij aan de veiligheid. Maar niet alleen voor de inzittenden wordt gezorgd, want met de toepassing van milieuvriendelijk en herbruikbaar materiaal wordt bovendien het milieu ontzien. De deskundigen weten de hoogwaardi-ge reisbussen van de nieuwe modellenserie te waarderen: een jaar na de presentatie wordt de S 315 HD door de Europese vakjour-nalisten met de „Coach of the Year“ onderscheiden.

Wind of Change in UlmWat zich in het groot op de hele wereld afspeelt, namelijk de vereniging van volkeren en econo-mieën, vindt in 1991 in het klein plaats bij de buspartners van Mercedes-Benz en Setra die fusioneren en de EvoBus GmbH oprichten. Voor de after-sales-acti-viteiten wordt het gemeenschappelij-ke busspecifieke dienstverlenings-merk OMNIplus in het leven geroepen dat met het grootste busspecifieke ServiceNet voor Mercedes-Benz en Setra bussen van Europa voortaan een snelle en betrouwbare busservice biedt.

1991

1992

19961e Setra Grand PrixIn april 1992 organiseert Kässbohrer de eerste „Setra Grand Prix“ in Ulm. Aan de wedstrijd doen 131 bus-chauffeurs uit zeven Europese landen mee die op een pittig parcours hun vaardigheden, techni-sche know-how en de kennis van de nieuwe modellenserie 300 moeten laten zien. De examens worden op alle Setra S 315 HD afgelegd, waarbij het om overzicht, nauwkeu-righeid en reactievermogen van de chauffeurs gaat. De eerste Setra Grand Prix wordt een groot succes en is ook in de daarop volgende decennia erg in trek.

Top, Comfort, Multi:Klassificatie van de modellenOm het overzicht van de modellen te vereenvoudigen klassificeert Setra in 1996 zijn bussen in drie categorieën die de voertuigen definiëren:• TopClass is de aanduiding voor

de top luxe reisbussen van Setra,• ComfortClass zijn de economi-

sche en comfortabele reisbussen van Setra,

• MultiClass heten de lijn- en streekbussen en de gewone combibussen vanwege hun multifunctionele toepassingsmo-gelijkheden.

Internationale omwentelingen verenigen de wereld

De jaren 90 | 27

De S 319 UL is de winnaar van de modellenserie 300 en wordt in 1998 door de lezers van „lastauto omnibus“ en „transaktuell“ als streekbus van het jaar 1998 gekozen.

26 | De jaren 90

De jaren2000

Onbeperkte mobiliteit

2000

2002De virtuele mobiliteit wordt in sociale netwerken als facebook en twitter uitgeleefd. Vrienden ontmoeten en vinden elkaar online, het andere einde van de wereld lijkt heel dichtbij.

In het begin van de 21e eeuw stijgt het behoefte aan mobiliteit verder. Of nu virtuele mobi-

liteit in sociale netwerken of de echte: mensen verblijven langer in het heelal en dankzij GPS

vindt men zonder problemen de weg naar het buurland dat sinds kort dezelfde valuta heeft.

Ook bij Setra mobiliseert men – voor een nieuwe busgeneratie.

Vanaf mei 2000 is met het Global Positioning System (GPS) een globaal navigatie-satellietsysteem voor de bepaling van de positie ook voor niet-militaire doeleinden met een nauwkeurigheid tot minder dan 10 meter beschikbaar.

De ISS-expeditie 1 start in november 2000 met 3 leden bemanning van het internationale ruimtestation ISS die voor het eerst gedurende vier maanden aan boord blijft.

Op 01.01.2002 wordt in 17 Europese landen de euro als nieuwe valuta geïntrodu-ceerd. Verwacht wordt hiervan een levendigere handel tussen de lidstaten van de Eurozone en meer motivatie voor spontane reizen.

Ook in Ulm houdt een nieuwe dimensie van mobiliteit zijn intrede: de TopClass 400 is een wereldpremière. De nieuwe modellenserie bezet definitief het hoogste luxesegment en zorgt voor nieuwe maatstaven in technologie, comfort en design.

De jaren 2000 | 29

Bron: Das Bundesarchiv

20022008

2006

Bewogen het nieuwe millennium in

H oger, sneller, verder – met enthousiasme het nieuwe millennium in.

Vertraging was gisteren, vandaag gaan we met grote stappen vooruit. Onverschillig of in de satelliettechniek, de ruimtevaart of in sociale netwerken, de aarde lijkt sneller te draaien dan in het afgelopen millennium. Mobiliteit wordt steeds vanzelfsprekender. Het doel van Setra is het om deze trend zo aangenaam mogelijk te maken met de nieuwe modellen-reeks die in bustechnologie, comfort en design alle verwachtin-gen te boven gaat.

„Ervaar een belevenis“In het 50e jubileumjaar van Setra wordt de nieuwe modellenserie TopClass 400 met de modellen S 415 HD, S 415 HDH en S 417 HDH geïntroduceerd. Met de leus „Ervaar een belevenis“ worden de nieuwe prachtstukken uit huize Setra aan rond 5.000 mensen voorgesteld. Met de TopClass 400 plaatst Setra opnieuw een mijlpaal in de buscons-tructie: voor reizen op het hoogste niveau zorgen onder andere innova-tieve comfortfaciliteiten met ergonomisch verantwoorde stoelen, multimediasystemen en gevarieerde keukenconstructies. Het ergono-misch uitgevoerde cockpit „Top-Drive“ combineert functionaliteit met estetica en zorgt ervoor dat de chauffeur geconcentreerd kan werken waarmee de veiligheid van de passagiers wordt verhoogd.

Symbiose van vorm en functieAl acht maanden na het eerste optreden wordt deze nieuwe reisbusgeneratie op de „Busworld Kortrijk“ met de „Coach of the Year“ onderscheiden. De jury nam deze beslissing onder andere vanwege de

overtuigende techniek en het opvallende design als symbiose van vorm en functie. Ook met het oog op veiligheid is de TopClass op de nieuwste stand van de techniek en standaard met schijfremmen, het elektronische remsysteem (EBS), antiblokkeersysteem (ABS), Aan-drijf-Slip-Regeling (ASR), remassis-tent (BAS) en het elektronische stabiliteitsprogramma (ESP) uit-gevoerd.

Drie keer is scheepsrechtDe uitbreiding van de modellenserie 400 met de reisbussen van de ComfortClass 400 vindt in 2003 plaats. De economische bussen hebben een prachtig design, een nieuw ontwikkeld cockpit en een reeks technische noviteiten in exterieur en interieur. En omdat als altijd drie keer scheepsrecht is, volgen in september 2005 de nieuwe streekbussen MultiClass 400. Bij de marktintroductie van het model S 415 NF in het IAA-jaar 2006 is de complete omstelling van de gehele productreeks naar de serie 400 een feit – binnen onge-veer vijf jaar zijn er meer dan 20 modellen en varianten opnieuw ontwikkeld. De MultiClass 400 dekt een breed spectrum van dit lijn- en reisverkeer af, de bussen zijn bijzonder flexibel en economisch. Doordeweeks kunnen ze in het lijnverkeer worden ingezet en in de weekeinden zijn ze geschikt voor excursies.

Het vlaggenschipHet vlaggenschip van het Setra Premium-programma is de 13,89 meter lange en vier meter hoge dubbeldekker S 431 DT die in 2002 op de IAA voor utiliteitsvoertuigen wordt gepresenteerd. Het para-destuk TopClass 400 is opnieuw

ontwikkeld en tegenover zijn voorganger S 328 DT qua zuinigheid verbeterd. Hiertoe dragen de uitwendige breedte van 2,55 meter, de passagierscapaciteit van 4 stoelen meer, de langere onder-houdsintervallen en de grotere bagageruimtes bij.

Veilige assistenten aan boordIn december 2008 wordt de eerste Setra met Active Break Assist (ABA) opgeleverd – een verdere stap voor de veiligheid van bussen. De ook noodrem-assistent genoemde ABA reageert op langzamere voorliggers door bij gevaar voor een botsing na meerdere waarschuwingen een noodstop in te leiden. Het systeem is in combinatie met de afstandsre-geling (ART) werkzaam, waarvan de sensoren voor het herkennen van vooruitrijdende voertuigen worden gebruikt. Op die manier helpt het systeem actief mee om kop-staart-botsingen te vermijden en bespaart de eigenaar bovendien geld, want de verzekeringen reageren op deze technologie met lagere bijdragen.

30 | De jaren 2000 De jaren 2000 | 31

Met de leus „Ervaar een belevenis“ wordt begin 2001 de nieuwe TopClass 400 gepresenteerd die al in het jaar daarop met de „Coach of the Year 2002“ werd onderscheiden.

Het kroonjaarIn 2011 vieren veel belangrijke ondernemingen, uitvindingen en instellingen hun jubileum.

Vooral echter voor de autobranche is het een ultiem kroonjaar, want niet alleen de auto,

maar ook de autobus en de eerste Setra vieren een ronde verjaardag.

125 jaar geleden vraagt Carl Benz voor zijn legendarische motorwagen octrooi aan en legt daarmee de basis voor de ongeëvenaarde zegetocht van de auto.

100 jaar geleden wordt de eerste filmstudio van Hollywood geopend. Al negen jaar later wordt 80 % van alle Amerikaanse films hier gemaakt. Het beslissende voordeel: de zon in Californië garandeert altijd de beste lichtomstandigheden.

100 jaar oud wordt de eerste Rallye Monte Carlo, in 1911 voor het eerst georganiseerd door Albert I, de vorst van Monaco, om het vorstendom ook in de winter voor toeristen aantrekkelijk te maken.

100 jaar geleden bouwt Karl Kässbohrer de eerste autobus. 60 jaar geleden werd de eerste zelfdragende bus geboren. Setra viert dit jubileum onder andere met een groot feest in het klantencentrum dat door Lothar Holder, Directeur verkoop Setra bussen plechtig werd geopend.

Het jaar 2011 | 33

Bron: Wikimedia Commons

2011Een jaar lang feest

B ij Setra houdt het fees-ten in 2011 niet op. Niet één, niet twee, maar wel

drie jubilea worden in Neu-Ulm begaan. Afgezien van de 125ste verjaardag van de automobiel wordt bij Setra uiteraard op de eerste plaats feest gevierd vanwege 100 jaar bus expertise en 60 jaar Setra. Dat hiervoor de hele Setra familie bij elkaar moet komen spreekt vanzelf.

Jong gebleven jubilaresseIIn het klantencentrum van Setra in Neu-Ulm waar dagelijks nieuwe voertuigen in de handen van busondernemingen uit geheel Europa overgaan, staan op de avond van 13 mei 2011 feestelijk gede-coreerde tafels. 700 gasten zijn uitgenodigd en gekomen om het 60-jarig bestaan van het busmerk uit Ulm te vieren. Om 19 uur zijn alle ogen op de oldtimerbus gericht die Lothar Holder, Andreas Renschler en Hartmut Schick het klantencent-rum binnenrijdt. Lothar Holder, Directeur verkoop Setra bussen, opent het feest met bewogen woorden: „Het kroonjaar van Setra is een prachtige aanleiding om samen terug te kijken op de afgelo-pen jaren en onze jubilaresse drie keer hoera toe te roepen. Ook wij vieren vandaag een ronde verjaar-dag. Onze jubilaresse heet Setra en wordt 60 jaar oud. Daar mogen we allemaal erg trots op zijn. Want Setra is een heel bijzonder merk dat met zijn filosofie gedurende zes decennia uniek en vooral jong is gebleven.“

Een heel bijzonder verjaardags-cadeauZo ziet dat ook het bestuurslid van Daimler Andreas Renschler: „Terwijl wij met zestig onderhand over onze oude dag na moeten denken, geldt voor Setra: nu gaat het pas echt beginnen.“ En dat is niet alleen een toespeling op toekomstige produc-ten, maar ook op de verjaardags-verrassing die nog steeds verborgen naast het toneel op zijn opkomst wacht. Hartmut Schick, directeur van de sectie Daimler Buses en Lothar Holder onthullen ten slotte een heel bijzondere bus, de 100.000ste Setra. De jubileumsbus is een S 416 HDH van een speciale editie die Setra naar aanleiding van de verjaardag op de markt heeft gebracht. Deze TopClass bus is vanaf nu de trots van de busonder-neming Baumeister-Knese uit Ulm. Met de prachtige stoffen bekledin-gen, een verschoven rangschikking van de stoelen en met Front Collision Guard en noodremassis-tent ABA ist hij het summum van elegantie, comfort en veiligheid en verenigt opnieuw de kerncompeten-ties van Setra.

„Voor Setra is geen weg te ver“Maar eerst is de populaire groep „Pomp Duck and Circumstance“ aan de beurt die de gasten met hun show meeneemt op een reis door de geschiedenis van Setra. De uitvoeringen symboliseren de hoogtepunten van de Setra historie en laten op die manier het verleden op een boeiende manier de revue passeren.

En ook voor de toekomst belooft Setra-chef Lothar Holder nog veel verrassingen: „Voor ons is geen weg te ver. En dat geldt ook voor onze medewerkers die er met vrijwel onuitputtelijke ideeën aan werken de Setra bussen nog moderner en veiliger te maken.“ Daarvan zijn ook de gasten overtuigd die het verjaar-dagsfeest met een verjaardagstaart en een kompas in de zak goed gemutst verlaten. „Setra – pionier en partner, samen de richting bepalen, samen het doel bereiken“, staat op de kompas. „Dat zullen we doen“, zegt een gast plechtig en gaat op weg naar huis.

34 | Het jaar 2011 Het jaar 2011 | 35

Pure fascinatie:De speciale editie van SetraDe bedrijfsjubilea van 2011 waardeert Setra met een exclusieve TopClass 400 Special Edition „60 jaar Setra“. Deze gelimiteerde spe-ciale editie heeft een design-uitvoeringspak-ket dat alles belichaamt wat de TopClass representeert: hoogste comfort, individuele luxe, voorbeeldige veiligheid en innovatieve techniek. De voertuigen zijn van de compacte S 411 HD tot aan de dubbeldekkerbus S 431 DT verkrijgbaar en uitgevoerd met liefdevolle details als bijvoorbeeld een verlicht Setra logo bij de voorste instap en een sticker in de cockpit met het betreffende nummer in de gelimiteerde serie.

25 Setra bussen en 320 mensen vormen bij de Setra Grand Prix in 2011 de letters voor het jubileumsfoto, opgenomen vanuit een hoogwerker op 40 meter hoogte.

25 Setra bussen en 320 mensen vormen bij de Setra Grand Prix in 2011 de letters voor het jubileumsfoto, opgenomen vanuit een hoogwerker op 40 meter hoogte.

34 | Het jaar 2011

In de late 21ste eeuw kunnen auto s misschien al zelf accelereren,

remmen en sturen en kunnen door signalen van andere voertuigen

herkennen waar er een file in opkomst is.

De reis gaat doorVeronderstel dat wij plotseling in het jaar 2030 wakker worden. Hoe zou de wereld eruit-

zien? Welke rol speelt de autobus? En hoe ziet de rol van Setra er op de markt van de toe-

komst uit? Ga mee op een fantasiereis naar de mobiele maatschappij van de 21ste eeuw.

Een groot gedeelte van de huishoudens zouden een elektrische auto kunnen hebben die thuis via het stopcontact kan worden opgeladen.

De steden zijn in de toekomst schoner, want auto s veroorzaken dan waarschijnlijk geen smog meer. Huizen kunnen dankzij zonnetechniek meer stroom produceren dan ze zelf verbruiken.

Ook de manier van wonen is waarschijnlijk anders: tuinen achter het huis zijn verleden tijd, de tuin van vandaag bevindt zich in 2030 op het platte dak.

Bij Setra verandert de bus van transportmiddel in een communicatiecentrale. Uitgevoerd met hightech-informatiesystemen zou de Setra in de toekomst snel, individueel en vrijwel emissievrij kunnen rijden.

De 21ste eeuw | 37

O ok in de 21ste eeuw is mobiliteit heel belangrijk. Om de steden zo min

mogelijk de belasten zou het denkbaar kunnen zijn dat veel bussen een waterstofaandrijving hebben. Veiliger zijn ze in ieder geval, want ze rijden intelligent en ondersteunen de chauffeur bij het kijken, luisteren en sturen. Daarom is men in Neu-Ulm ook bezig met de ontwikkeling van geavanceerde nieuwe technolo-gieën om aan de behoefte van de mensen naar innovatieve mobiliteitsconcepten te kunnen voldoen. Wanneer de trend van kleinere huishoudens doorgaat zal ook de „re-urbanisering“ worden voort-gezet: veel singles en het toene-mende aantal ouderen waarderen de levenskwaliteit in de binnen-stad. Dat is de grootste kans voor het lokale verkeer om files en een tekort aan parkeerplaatsen met een comfortabel openbaar busvervoer tegen te gaan.

De langeafstandslijn wordt bus-domeinBij het mogelijke scenario van stijgende energieprijzen en wettelijk voorgeschreven ecologische restricies beschikt de bevolking over kleinere mobiliteitsbudgets en moet daarom het verkeersmiddel efficiënt kiezen. Goedkope vliegrei-zen en lange ritten met de auto zouden zeldener worden gekozen – een trend waar Setra van profiteert omdat de bus zich in het kader van lange afstanden weet te handhaven.De liberalisering van het busverkeer in het langeafstandssegment zorgt voor aanzienlijk meer passagiers. Het tekort van de openbare begro-ting leidt tot minder investeringen in

railsystemen. Setra werkt aan op maat gemaakte busconcepten die met consequent aan zuinigheid, veiligheid en comfort georiënteerde bussen voor busbedrijven voordelen betekenen.

Spontaan op reis?Natuurlijk met de busPassagiers in afgelegen streken melden zich waarschijnlijk via smartphone of internet bij de bus aan. Er is een koppeling van dienst-regeling, eigen agenda en geo-coör-dinaten voor start/doel. De Setra MultiClass van de nieuwste genera-tie zou standaard met de desbetref-fende ontvangstapparatuur uitge-voerd kunnen zijn – Setra verandert de bus van transportmiddel in een communicatiecentrale.

Het reiscomfort van de toekomstSetra zet verdere mijlpalen voor het reiscomfort met de bus. Het zou kunnen gebeuren dat de stoelop-pervlakken zich individueel aan de lichaamsvorm aanpast, het stoelkli-maat aan de lichaamstemperatuur, de lichtsensoren dimmen de verlichting zodra de passagier de ogen dichtvallen. Bovendien kan er voor iedere passagier een entertain-mentgedeelte beschikbaar zijn, een hologram in de ruit toont de passa-gier informatie over de reisroute. Die kunnen via touchscreen gecom-menteerd en in online-netwerken publiek gemaakt worden. Ook de buschauffeur zou Setra in de toekomst een nieuwe rol kunnen doen toekomen: door de montage van doordachte rijsystemen wordt hij in steeds sterkere mate een servicemanager die klaar staat voor zijn gasten. De Setra van de toekomst rijdt ondertussen met autopilot op virtuele rails met elektronische afstandsregeling en

De toekomst van de autobus – met Setra vooraan

38 | De 21ste eeuw De 21ste eeuw | 39

cruisecontrol die zich automatisch aan het wegverkeer aanpassen.

Betrouwbaarheid en zuinigheidZullen bussen in de toekomst steeds zuiniger rijden omdat de eisen aan ecologie en efficiëntie verder stijgen? Met deze punten houdt Setra zich al een paar jaar bezig. Voor 2030 zou de toepassing van een parallelle hybride-aandrijving in het streekverkeer denkbaar zijn, dus de combinatie van verbrandingsmo-tor en elektromotor die meer of minder tegelijk op de aandrijfstreng inwerken en op die manier brand-stof, kosten en gewicht besparen.Afgezien van de zuinigheid wordt ook de betrouwbaarheid van de bus-sen groter. Mogelijk is een nieuw elektronisch SRS (Self Repairing System) dat technische defecten binnen seconden verhelpt. De gegevens zouden centraal door OMNIplus verzameld en bij de volgende On-line-Check-in gesyn-chroniseerd worden.

Bewogen toekomstDe toekomst van de autobus- branche en dus ook die van Setra zou er als hier beschreven – ten dele op onderzoek gebaseerd, ten dele met een blik in de kristallen bol – uit kunnen zien. Een paar dingen zullen zeker zo of eender uitkomen, veel zal er ook anders uit gaan zien. Maar in ieder geval is duidelijk dat de toekomst bewogen zal zijn. Wees dus benieuwd naar de volgende ontwikkelingen en geef hen samen met ons hun vorm. Wij verheugen ons erop om samen met de Setra familie de toekomst in te starten.

Vrije baan door schone lucht en groene steden – een toekomstvisie of al gauw werkelijkheid? De reis met Setra gaat door, dat is een feit.