Sadan-opdracht Euthanasie

Margot Demuynck

1Bao a6 Vives Kortrijk

Informatievaardigheden

2017-2018

Inhoudstafel

1 Algemene onderwerpsverkenning...........................................................................................3

1.1 Vertaal je thema/informatievraag in een aantal trefwoorden of zoektermen.......................3

1.2 Gebruik stapsgewijs een drietal van je zoektermen ( of combinaties ervan… ) voor een verkennende, vergelijkende zoekopdracht........................................................................................3

1.2.1 Een beknopt overzicht van je zoekresultaten in tabelvorm. Geef duidelijk aan met welke termen je gezocht hebt........................................................................................................3

1.3 Gebruik dezelfde zoektermen ( of combinaties ervan ) voor een gelijkaardige verkennende zoekopdracht via Limo. Probeer aldus ook diverse soorten bronnen ( zelfde? andere? ) te vinden.. 4

1.3.1 Geef een beknopt overzicht van je zoekresultaten.........................................................4

1.4 Kwaliteit van het zoekresultaat volgens de criteria vermeld in de C.R.A.P.-test.....................4

1.5 Kritische terugblik op je algemene verkenning, je brede zoektocht en vergelijking van hanteren algemene zoekmachine voor internet en LIMO..................................................................6

1.5.1 Omschrijf kort hoe het zoekproces is verlopen..............................................................6

1.5.2 Zou je andere/extra trefwoorden gebruiken? Welke?...................................................6

1.5.3 Welke informatie en welke bronnentypes vond je niet? Hoe verklaar je dit?................6

1.5.4 Heb je nog andere bemerkingen, vaststellingen, voornemens?.....................................6

1.6 Formulering mogelijke informatie- of onderzoeksvraag.........................................................6

2 De basistekst: zoeken en diverse info eruit halen.....................................................................7

2.1 Zoek een wetenschappelijke tekst die als basis voor verder speuren naar bronnen dient.....7

2.2 Maak een zeer grondige analyse van je basistekst aan de hand van volgende elementen uit je tekst7

2.2.1 Bronvermelding..............................................................................................................7

2.2.2 Bronvermelding bis.........................................................................................................7

2.2.3 Context...........................................................................................................................7

2.2.4 Verneem meer over de auteur.......................................................................................7

2.2.5 Structuur.........................................................................................................................7

2.2.6 Zoek gelijksoortige info en duid die aan.........................................................................7

2.2.7 Lijsten met die gelijksoortige info...................................................................................8

2.2.8 Digitale presentatie (PowerPoint of andere)................................................................10

3 Beschikking krijgen en meer zoeken.......................................................................................11

3.1 De vindplaats van elk van de bronnen uit je basistekst........................................................11

3.2 Auteur(s) van je basistekst....................................................................................................12

3.2.1 Andere werken.............................................................................................................12

1

3.2.2 Sterauteurs...................................................................................................................12

3.3 Het colofon als snelle info....................................................................................................12

3.4 Zoek nu verder buiten je basistekst......................................................................................12

3.4.1 Boeken..........................................................................................................................12

3.4.2 Artikels uit VAKtijdschriften..........................................................................................13

3.4.3 Eindwerken...................................................................................................................13

3.4.4 Onderzoeksliteratuur....................................................................................................14

3.4.5 Anderstalige bronnen...................................................................................................14

3.4.6 E-artikels uit kranten, week- of maandbladen, magazines...........................................14

3.4.7 Internet algemeen........................................................................................................15

3.4.8 Beeldmateriaal..............................................................................................................16

4 Contextualiseren...................................................................................................................17

4.1 Organisatie(s) hulp- of dienstverlening.................................................................................17

4.1.1 Bespreek de website kritisch........................................................................................17

4.1.2 Ga na of de website eigen documenten ter beschikking stelt......................................17

4.2 Juridische documenten.........................................................................................................17

4.3 De maatschappelijke context: politiek/ beleid/ visie/ middenveld groeperingen................18

4.3.1 Is er een beleid (regionaal of federaal), is er een agentschap of minister verantwoordelijk voor de aspecten / hulp- of dienstverlening van jouw thema / concrete hulpvraag…?.................................................................................................................................18

4.3.2 Welke maatschappelijke organisaties zijn actief rond dit thema, hebben een standpunt daarover?.....................................................................................................................................18

4.4 Statistieken...........................................................................................................................18

4.4.1 Beschrijf kort over welke statistieken/cijfers het precies gaat.....................................18

4.4.2 Noteer de verwijzing naar die gegevens.......................................................................18

4.4.3 Kopieer/plak één tabel of overzicht met cijfers die je vond in je werkdocument. Zet een passende tekst-referentie bij de figuur/tabel........................................................................19

5 Afwerking individueel werkdocument....................................................................................20

5.1 Formuleer een persoonlijk besluit over de opdracht............................................................20

5.1.1 Gevonden info-zoekresultaten.....................................................................................20

5.1.2 Verloop opdracht-vaardigheden...................................................................................20

2

SADAN-opdracht Euthanasie1 Algemene onderwerpsverkenning1.1 Vertaal je thema/informatievraag in een aantal trefwoorden of

zoektermen- Goede dood via Google (definitie van euthanasie Wikipedia)- Milde dood idem- Genadedood idem- Het op hun eigen verzoek beëindigen van het leven van patiënten die ondraaglijk en

uitzichtloos lijden betekenis euthanasie via Van Dale - Waardig sterven Bing recht op waardig sterven - Opzettelijk levens beëindigend handelen Bing

1.2 Gebruik stapsgewijs een drietal van je zoektermen ( of combinaties ervan… ) voor een verkennende, vergelijkende zoekopdracht.

1.2.1 Een beknopt overzicht van je zoekresultaten in tabelvorm. Geef duidelijk aan met welke termen je gezocht hebt.

Google

Goede dood 12.900.000Soort bron Aantal

Nieuws (filterbalk) Ongeveer 156.000Video’s (filterbalk) Ongeveer 128.000Afbeelding (filterbalk) Zeer veelBoeken (filterbalk) Ongeveer 380.000Krantenartikel (in zoekbalk) Ongeveer 73.400

Bing

Goede dood 47 200 000Soort bron Aantal

Nieuws (filterbalk) 57Video’s (filterbalk) Zeer veelAfbeelding (filterbalk) Zeer veelBoeken (zoekbalk) 64 100 000Krantenartikel (zoekbalk) 48 200 000

Yahoo

Goede doodSoort bron Aantal

Nieuws (filterbalk) /Video’s (filterbalk) Zeer veelAfbeelding (filterbalk) Zeer veelBoeken (zoekbalk) 66,000,000

3

Krantenartikel (zoekbalk) 66,000,000

1.3 Gebruik dezelfde zoektermen ( of combinaties ervan ) voor een gelijkaardige verkennende zoekopdracht via Limo. Probeer aldus ook diverse soorten bronnen ( zelfde? andere? ) te vinden.

1.3.1 Geef een beknopt overzicht van je zoekresultaten.Limo

Goede dood 910Soort bron Aantal

Eindwerken (filterbalk) 702Audiovisueel materiaal (filterbalk) 28Afbeelding (filterbalk) 8Boeken (filterbalk) 702Artikels (filterbalk) 174Schoolboeken/Didactisch materiaal (filterbalk) 29

1.4 Kwaliteit van het zoekresultaat volgens de criteria vermeld in de C.R.A.P.-test

Euthanasie (Google Wikipedia ‘Euthanasie in België’)

1. Currency (actualiteit)

Er wordt een datum en uur vermeld namelijk, dat de pagina werd het laatst bewerkt op 5 september 2017 om 15:47.

2. Reliability (betrouwbaarheid)

Ja, er is een bronnenlijst aanwezig onderaan de pagina.De tekst is objectief want het gaat over de feiten van euthanasie zoals de voorwaarden, wetten, …

3. Authority (autoriteit)

De tekst werd geschreven door meerdere auteurs die hun info uit meerdere bronnen halen. De auteurs zelf worden niet concreet vermeld.

4. Point of view (objectiviteit)

De tekst werd geschreven met het doel om anderen te informeren over het onderwerp. Het doelpubliek is niet specifiek bepaald. De tekst is voor iedereen toegankelijk.Er wordt geen reclame gemaakt voor bepaalde producten of diensten.

BesluitDeze bron zie ik als een bron die ik kan vertrouwen omdat er objectieve informatie wordt gegeven die je kan nagaan door de aangegeven bronnen te hanteren. Ook geeft het feit dat de datum vermeld wordt een gevoel van vertrouwen.

Milde dood (Bing de Volkskrant ‘ De milde dood komt onder handbereik’)

1. Currency (actualiteit)

4

Er is een datum en een uur aanwezig nl., 26 oktober 1996, 00:00

2. Reliability (betrouwbaarheid)

Een literatuur- of bronnenlijst is niet aanwezig in dit artikel. In dit artikel wordt er gebruik gemaakt van de eigen mening van de auteur. Deze kan wel bruikbaar zijn om de visie/mening van iemand anders te bekijken, maar er moet wel rekening gehouden worden dat dit geen objectieve informatie is.

3. Authority (autoriteit)

De naam van de auteur is aanwezig nl., B.E. Chabot

4. Point of view (objectiviteit)

Doel is om mensen de overtuigen van de mening van de auteur en niet onmiddellijk om te gaan informeren.Doelpubliek zijn vooral de mensen die het ‘debat over het zelfgewilde einde’ hebben gevolgd en die wat meer weten over ‘Het Schotse boekje’. Ook hier is de bron voor iedereen toegankelijk.

BesluitDeze bron is minder betrouwbaar omdat het voornamelijk over de mening van de auteur gaat en niet onmiddellijk over vaststaande feiten. Het is wel goed dat de auteur wordt vermeld en het kan interessant zijn om de mening van de auteur eens te bekijken.

Euthanasie (Google Nieuws (filterbalk) NOS ‘Dementie en euthanasie: een moeilijke combinatie, bleek vandaag weer’)

1. Currency (actualiteit)

Datum en uur worden opnieuw weergegeven Donderdag 28 september 2017, 21:02

2. Reliability (betrouwbaarheid)

Er is geen literatuur- of bronnelijst weergegeven.Het artikel is vooral objectief en soms kan er gebruik gemaakt worden van de subjectiviteit van de woordvoerders.

3. Authority (autoriteit)

Bij het lezen van het artikel weet je wie de auteur is Sabine Joosten.

4. Point of view (objectiviteit)

Doel is om mensen te informeren over een gebeurtenis.Doelpubliek zijn de personen die interesse hebben in deze zaak, maar het is opnieuw voor iedereen toegankelijk.

BesluitHet artikel lijkt mij grotendeels betrouwbaar omdat het gaat om feiten. De gebeurtenis is er wel degelijk en hetgeen wat gezegd wordt is niet verzonnen. De datum en auteur zijn ook aanwezig.

5

1.5 Kritische terugblik op je algemene verkenning, je brede zoektocht en vergelijking van hanteren algemene zoekmachine voor internet en LIMO

1.5.1 Omschrijf kort hoe het zoekproces is verlopenHet zoekproces vond ik in het begin wat zoeken omdat ik voornamelijk zoek op Google en dus niet snel grijp naar andere zoekmachines. Eenmaal ik meer wegwijs geraakte in deze zoekmachines ging het wat vlotter. Ik zie nu ook in dat het belangrijk is om hierin eens te variëren omdat je vaak andere, goede zaken kan vinden dan enkel op Google te zoeken.

1.5.2 Zou je andere/extra trefwoorden gebruiken? Welke?Ik ga vooral de zoekterm ‘Euthanasie’ gebruiken omdat dit de meest gekende term is en ik merk dat ik hier het meeste bij vind. Andere zoektermen kunnen soms ook wel handig zijn zoals ‘goede dood’ of ‘milde dood’. Bij deze vind ik ook redelijk wat informatie.

1.5.3 Welke informatie en welke bronnentypes vond je niet? Hoe verklaar je dit?

Filmpjes over dit onderwerp zijn wat moeilijker om te vinden omdat het onderwerp nogal redelijk privé-gericht is. Boeken hierover zijn ook niet zo makkelijk te vinden.

1.5.4 Heb je nog andere bemerkingen, vaststellingen, voornemens?Niet van toepassing.

1.6 Formulering mogelijke informatie- of onderzoeksvraagWanneer mag men kiezen voor euthanasie en welke impact heeft dit op de betrokkenen?

6

2 De basistekst: zoeken en diverse info eruit halen2.1 Zoek een wetenschappelijke tekst die als basis voor verder

speuren naar bronnen dienthttps://link.springer.com/chapter/10.1007/978-90-313-7316-1_206/fulltext.html

https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-90-313-7316-1_206.pdf

2.2 Maak een zeer grondige analyse van je basistekst aan de hand van volgende elementen uit je tekst

2.2.1 BronvermeldingArend, d.j. (2007, juni 31). Pijn, lijden en de vraag om euthanasie. Opgehaald van SpringerLink: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-90-313-7316-1_206.pdf

2.2.2 Bronvermelding bisWanneer we het begrip euthanasie in zijn strikte betekenis willen omschrijven, dan leidt dat tot de volgende formulering: “een goede dood sterven”; bij afleiding: “helpen een goede dood te sterven door opzettelijk veroorzaken van (een wellicht anderszins toch komende) dood” (Arend, 2007 p. 1212-1213).

2.2.3 ContextHet artikel is afkomstig uit het tijdschrift Onderwijs en gezondheidszorg. De tekst is voor iedereen toegankelijk maar vooral bedoeld om mensen te informeren over euthanasie.

2.2.4 Verneem meer over de auteurDe auteur van dit artikel is dr. Arie J.G. van der Arend en in de tekst is er geen informatie te vinden over hem. Bij verder onderzoek is gebleken dat hij een privépraktijk heeft als ethicus in de gezondheidszorg en ook ervaring heeft als assistent professor op de universiteit van Maastricht. Hij volgde les op de universiteit van Nijmegen en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Hij bezit vijf talen, namelijk: Engels, Duits, Frans, Nederlands en Fins.

2.2.5 StructuurDe tekst kent een duidelijke structuur met inleiding, midden en slot. Daarnaast zijn er ook tussentitels aanwezig zoals bv.: Pijn en lijden, Euthanasie, Enkele gegevens,… .In het artikel wordt er enkel gebruikgemaakt van tekst, er komen geen andere zaken voor.In de tekst wordt er steeds gebruik gemaakt van citaten met dan op het einde een bronnenlijst volgens de APA-normen.Men maakt geen gebruik van voet- of eindnoten in de tekst.

2.2.6 Zoek gelijksoortige info en duid die aanZie tekst

7

2.2.7 Lijsten met die gelijksoortige info

2.2.7.1Organisaties/diensten/voorzieningenNaam Contactgegevens Werking Doelgroep

Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der geneeskunst (KNMG)

Website:www.knmg.nl

Mail:info@fed.knmg.nl

Telefoon: 088 – 440 42 00

Het KNMG is een artsenfederatie met acht aangesloten partners. Daarnaast is er ook een basis met meer dan 59000 artsen en studenten geneeskunde. Ze ondersteunen artsen in hun werk en bevorderen een verantwoorde en kwalitatieve goede volksgezondheid. Ze stellen voornamelijk een norm voor medisch handelen en gaan artsen een houvast gaan bieden.

De doelgroep zijn artsen en studenten geneeskunde.

Nederlands Kankerinstituut (NKI)

Adres:Plesmanlaan 1211066 CX Amsterdam

Telefoon: +31 20 512 9111

Website:www.nki.nl

Het behandelen en bestuderen van kwaadaardige gezwellen, kanker en gerelateerde ziekten. Het begon met een ruimte voor 17 patiënten en een laboratorium voor 8-10 wetenschappers. Tegenwoordig kunnen er 650 wetenschappers terecht, zijn er 185 medische specialisten en 180 bedden aanwezig. Ook is er een polikliniek met ongeveer 106000 bezoeken, 12 operatiekamers en 11 radiotherapie-eenheden voor radiotherapie.

Patiënten die lijden aan kwaadaardige gezwellen, kanker of gerelateerde ziekten. Ook wetenschappers, artsen.

Nieuwe Unie ‘91 Adres:Bernadottelaan 113527 GA Utrecht

Telefoon:030 – 296 41 44

Website:www.nu91-leden.nl

De werking gaat de belangen van gezondheidszorgers op een deskundige, persoonlijke en eigen wijze gaan behartigen. Ze staan in voor de professionalisering en zelfstandigheid van het verpleegkundig beroep. Ook werken ze naast deze voorgaande zaken op de beroepsinhoud zoals de kwaliteit, wettelijke regels,… .

Doelgroep is de verpleegkunde.

2.2.7.2SpecialistenNiet vermeld in de tekst

8

2.2.7.3VaktermenActieve euthanasie Het toepassen van levensbeëindigende middelen of handelingen,

respectievelijk het nalaten van (medische) handelingen met de dood als gevolg.

Directe euthanasie Het doel, de dood van de patiënt, wordt direct en onmiddellijk beoogd.Euthanasie Een goede dood sterven; Helpen een goede dood te sterven door

opzettelijk veroorzaken van dood; Een handelen dat het leven van een ander op diens uitdrukkelijk verzoek beëindigd.

Indirecte euthanasie Medische handelingen die weliswaar de dood van de patiënt tot gevolg (kunnen) hebben, maar deze niet beogen.

Irreversibele toestand Een onomkeerbare toestand.Lijden “Dulden”, “verduren”, “toestaan” en “vergunnen”. Ook het

“ondervinden” of “ondergaan” (van schade, van vernedering ).Onvrijwillige euthanasie Betekent dat de patiënt zijn wil met betrekking tot de feitelijke

levensbeëindiging niet kenbaar kan maken of daarentegen zelfs bezwaard zou hebben, valt buiten de omschrijving van euthanasie en is een duidelijk geval van moord.

Passieve euthanasie Een nalaten dat gebaseerd is op een verzoek en/of toestemming van de patiënt. Ofwel een nalaten op grond van het staken of niet aanvangen van medisch zinloos handelen.

Pijn “Straf”, “lichamelijk lijden”, “pijniging”, “benauwdheid”, “nood en angst”, “leed of smart van het gemoed” en “moeite”.

Vrijwillige euthanasie De patiënt geeft een verzoek of toestemming tot het doen verrichten van euthanasie.

2.2.7.4Soorten bronnen- artikels

- boeken

- tijdschriften

2.2.7.5Een top 5 van bronnen- Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst/Nieuwe Unie

’91.Euthanasierichtlijnen arts-verpleegkundige. Richtlijnen samenwerking en taakafbakening arts en verpleegkundige bij de procedure rond euthanasie. Utrecht, 1997 (derde gewijzigde versie).Deze bron lijkt mij interessant omdat de titel mij aanspreekt. Daarnaast heeft de tekst al 3 wijzigingen ondergaan waardoor ik er meer vertrouwen in heb dat de tekst correct is en de nodige aanpassingen heeft gehad. Ook is er een datum vermeld die de bron betrouwbaarder maakt.

- Van de Scheur, A., Van der Arend, A. The role of nurses in euthanasia: a Dutch study. Nursing Ethics 1998;5(6):497-508.Deze bron lijkt mij zeer interessant om ook eens de rol van verpleegkundigen te bekijken in het volledige traject van euthanasie. Het is niet enkel de patiënt die hier een belangrijke rol in speelt maar ook de artsen en personen uit hun omgeving. Daarnaast is het een zeer duidelijke bron die alle nodige info bevat.

9

- Muller, M. Death on request. Aspects of euthanasia and physician-assisted suicide with special regard to Dutch nursing homes(Diss.). Amsterdam: Thesis Publishers, 1996.Deze bron gaat naast de aspecten van euthanasie ook dieper in op de psychologische begeleiding. Dit kan ook zeer nuttige info zijn. Ook hier is het een goede en betrouwbare bronvermelding.

- Sporken, P.Pijn en de vraag om euthanasie. In: Pijn-informatorium. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 1983, VM 1100.Hier gaat men dieper in op de vraag om euthanasie, dus waarschijnlijk heeft het meer te maken met de oorzaken waarom personen vragen om euthanasie. Opnieuw is het een goede bronvermelding.

- Dorrepaal, K. et al.Pain experience and pain management among hospitalized cancer patients. Cancer, 1989;63:593-598.Deze bron gaat eerder over kanker dan over euthanasie maar kanker is meestal een van de oorzaken waarom een persoon euthanasie aanvraagt. Dit kan dus ook zeer goede en interessante informatie zijn.

2.2.8 Digitale presentatie (PowerPoint of andere)Zie wikidot

10

3 Beschikking krijgen en meer zoeken3.1 De vindplaats van elk van de bronnen uit je basistekstDe bronnen uit mijn basistekst zijn duidelijk en makkelijk hanteerbaar. Bij het nagaan van deze bronnen is gebleken dat heel wat van deze bronnen te vinden zijn op Limo. Er zijn verschillende soorten bronnen aanwezig.

Bron VindplaatsKoninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst/Nieuwe Unie ’91.Euthanasierichtlijnen arts-verpleegkundige. Richtlijnen samenwerking en taakafbakening arts en verpleegkundige bij de procedure rond euthanasie. Utrecht, 1997 (derde gewijzigde versie).

http://www.worldcat.org/title/euthanasierichtlijnen-arts-verpleegkundigen-richtlijnen-samenwerking-en-taakafbakening-arts-en-verpleegkundige-bij-de-procedure-rond-euthanasie/oclc/792992278?referer=di&ht=edition

Van de Scheur, A., Van der Arend, A. The role of nurses in euthanasia: a Dutch study. Nursing Ethics 1998;5(6):497-508.

http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/096973309800500604

Muller, M. Death on request. Aspects of euthanasia and physician-assisted suicide with special regard to Dutch nursing homes(Diss.). Amsterdam: Thesis Publishers, 1996.

Dit is niet terug te vinden op LIMO maar wel op Google Scholar. Hier blijkt dat het een citaat is en niet onmiddellijk duidelijk is waar het precies terug te vinden is.

Sporken, P.Pijn en de vraag om euthanasie. In: Pijn-informatorium. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 1983, VM 1100.

Dit is niet terug te vinden op LIMO maar wel op Google Scholar. Hier blijkt dat het een citaat is en niet onmiddellijk duidelijk is waar het precies terug te vinden is.

Dorrepaal, K. et al.Pain experience and pain management among hospitalized cancer patients. Cancer, 1989;63:593-598.

http://onlinelibrary.wiley.com/wol1/doi/10.1002/1097-0142(19890201)63:33.0.CO;2-5/full opmerking: dit lijkt niet meer beschikbaar

Cleiren, C., Nijboer, J. (red.).Strafrecht: de tekst van het Wetboek van Strafrecht en enkele aanverwante wetten voorzien van commentaar. Deventer: Kluwer, 1997.

De recentere versies zijn terug te vinden op Google Scholar, maar de gebruikte versie van 1997 niet.

Hoge Raad. 21 juni 1994: nr. 96972. Terug te vinden als een citaat op Google Scholar.

Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst.Standpunt Hoofdbestuur inzake euthanasie. Utrecht, 1995.

Ook hiervan zijn der recentere versies terug te vinden op Google Scholar.

Medische beslissingen rond het levenseinde. Het onderzoek voor de Commissie onderzoek medische praktijk inzake euthanasie. ’sGravenhage: Sdu Uitgeverij, 1991.

Terug te vinden als een citaat op Google Scholar.

Pool, R.Vragen om te sterven. Euthanasie in een Nederlands ziekenhuis (Diss.). Rotterdam: WYT Uitgeefgroep, 1996.

Terug te vinden op LIMO maar niet met een exacte locatie. Wel wordt er vermeld dat je het terug kan vinden in KU Leuven.

Rapport van de Staatscommissie Euthanasie. Terug te vinden op LIMO maar niet met een exacte

11

Staatsuitgave, ’s-Gravenhage: Staatsuitgeverij, 1985.

locatie. Wel wordt er vermeld dat je het terug kan vinden in KU Leuven.

The, A-M.‘Vanavond om 8 uur …’. Verpleegkundige dilemma’s bij euthanasie en andere beslissingen rond het levenseinde (Diss.). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, 1997.

Terug te vinden op LIMO maar niet met een exacte locatie. Wel wordt er vermeld dat het terug te vinden is op andere locaties zoals KU Leuven, Odisee, Thomas More Kempen,…

Uitspraak van het gerechtshof te Amsterdam d.d. 7 november 1995. Medisch Contact 1995;51(6):196-199.

Terug te vinden als citaat op Google Scholar, met geen exacte vindplaats.

Uitspraak van het gerechtshof te Leeuwarden d.d. 21 september 1995. Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 1995;19(8):491-495.

Terug te vinden als citaat op Google Scholar, met geen exacte vindplaats.

Van der Wal, G., Van der Maas, P.Euthanasie en andere beslissingen rond het levenseinde. ’s-Gravenhage: Sdu Uitgeverij, 1996.

Op LIMO zijn er versies uit een ander jaar te vinden. Op Google Scholar is het opnieuw terug te vinden als citaat.

3.2 Auteur(s) van je basistekst3.2.1 Andere werkenVan Bruchem-Van de Scheur, G. G., Van Der Arend, A. J., Spreeuwenberg, C., Huijer Abu-Saad, H., Ter Meulen, R. H. (april 2007). Euthanasia and physician-assister suicide in the Dutch homecare sector: the role of the district nurse. Journal of Advanced Nursing, Vol.58(1), 44-52.

Van Bruchem-Van de Scheur, G. G., Van Der Arend, A. J., Spreeuwenberg, C., Huijer Abu-Saad, H., Ter Meulen, R. H. (june 2008). Euthanasia and assisted suicide in Dutch hospitals: the role of nurses. Journal of Clinical Nursing, Vol.17(12), 1618-1626.

3.2.2 SterauteursDe twee ‘sterauteurs’ zijn Muller en Sporken. Er wordt vaak naar hen verwezen in de tekst. Bij het nagaan naar andere werken van hen, is mij opgevallen dat het vooral andere onderwerpen waren. Hierdoor heb ik maar 1 bron gevonden die te maken heeft met het onderwerp ‘euthanasie’.

Het boek heeft de titel ‘Heb jij aanvaard dat ik sterven moet: stervenden en hun helpers’. Het is fysiek aanwezig en dit is de bronvermelding van dit boek:

Sporken, P. (1983). Heb jij aanvaard dat ik sterven moet: stervenden en hun helpers (2de dr. ed.). Baarn: Ambo.

3.3 Het colofon als snelle infoGeen enkele van mijn bronnen was aanwezig in de campusbibliotheek. Bij nader zoeken in de bibliotheken in mijn buurt, vond ik deze ook niet terug.

3.4 Zoek nu verder buiten je basistekst3.4.1 Boeken Ik zocht via de zoekterm ‘euthanasie’ op google naar boeken over dit onderwerp, dit deed ik door Boeken aan te klikken in de filterbalk. Er waren hier 224 000 zoekresultaten te vinden.

12

- Titel: Palliatieve zorg en euthanasie in België. Evaluatie van de praktijk en de wettenAuteur: Melc ConsortiumBronvermelding: Consortium, M. (2011). Palliatieve zorg en euthanasie in België. Evaluatie van de praktijk en de wetten. Academic & Scientific Publishers.

- Titel: Euthanasie: waarom niet? (E-boek)Auteur: Marc DesmetBronvermelding: Desmet, M. (2016, maart 26). Euthanasie: waarom niet? Belgium: Lannoo Meulenhoff.

- Titel: Levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek patiëntAuteur: J. Legemaat, R.J.M. DillmannBronvermelding: J. Legemaate, R.D. (2003). Levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek patiënt (geïllustreerd, herzien ed.). Bohn Stafleu Van Loghum.

3.4.2 Artikels uit VAKtijdschriftenDit heb ik opgezocht via Limo met de zoekterm ‘goed dood’ en daarbij Artikels aangeklikt in de filterbalk.

- Titel artikel: Oud en op is ‘uit’: over ouderdom en de ‘goede dood’Auteur: Hertogh, CeesBronvermelding: Hertogh, C., 35(2004)5. Oud en op is ‘uit’: over ouderdom en de ‘goede dood’. Tijdschrift voor gerontologie en geriatrie, p. 170-172.

- Titel artikel: Euthanasie en de waarde(n) van de goede doodAuteur: Vink, TonBronvermelding: Vink, T. 81(2014)8. Euthanasie en de waarde(n) van de goede dood. Streven: cultureel en maatschappelijk maandblad, p. 691-701.

- Titel artikel: Euthanasie: de ‘goede dood’ en het recht op levenAuteur: Carmeliet, BartBronvermelding: Carmeliet, B. (2003). Euthanasie: de ‘goede dood’ en het recht op leven. Intercontact: driemaandelijks tijdschrift van het Interdiocesaan centrum, Jrg. 14, 2de semester, p. 56-61.

3.4.3 EindwerkenOpgezocht op limo onder de zoekterm ‘euthanasie’ met Eindwerken in de filterbalk.

- Titel: Euthanasie, een ethische kwestieAuteur: Hoffmann, JoyceBronvermelding: Hoffmann, J. (2011). Euthanasie, een ethische kwestie [thesis]. Roeselare: KATHO. Dep. HIVB.

- Titel: Euthanasie bij meerderjarigen: Doorbreken van taboeAuteur: Pleysier Bieke; Hendrickx MandyBronvermelding: Pleysier, B. Hendrickx, M. (2015). Euthanasie bij meerderjarigen: Doorbreken van taboe [thesis]. Verpleegkunde.

13

- Titel: Euthanasie: Betrokkenheid van arts en verpleegkundigeAuteur: Bastiaensens Stephanie; Kenis MarieBronvermelding: Bastiaensens, S. Kenis, M. (2010). Euthanasie: Betrokkenheid van arts en verpleegkundige [thesis]. Turnhout: KATHO. Dep. Gezondheidszorg.

3.4.4 OnderzoeksliteratuurOm dit op te zoeken heb ik gebruik gemaakt van Lirias en de zoektermen ‘goede dood’ en ‘euthanasie’.

- Titel: Hoe stelt de huisarts de diagnose dat de stervensfase is ingezet?Auteur: Sysmans Philippe, De Lepeleire JanBronvermelding: Sysmans, P., De Lepeleire, J. (2015). Hoe stelt de huisarts de diagnose dat de stervensfase is ingezet?. Leuven: ACHG KULeuven.

- Titel: Goede zorg voor de dood. Palliatieve consultatie bij elk verzoek om euthanasieAuteur: Broeckaert BertBronvermelding: Broeckaert, B. (2000). Goede zorg voor de dood. Palliatieve consultatie bij elk verzoek om euthanasie.

- Titel: De impact van euthanasie op huisartsenAuteur: Anckaert LucBronvermelding: Anckaert, L. (2008). De impact van euthanasie op huisartsen.

3.4.5 Anderstalige bronnenOp Springer Link zocht ik onder de zoekterm ‘euthanasia’ naar enkele bronnen. Ik maakte ook gebruik van de filterbalk om aan te duiden dat het een Engelstalige bron moest zijn.

- Titel: Terminal Sedation: Euthanasia in Disguise?Auteur: Torbjörn TännsjöBronvermelding: Tännsjö, T. (2004). Terminal Sedation: Euthanasia in Disguise?. Stockholm University, Department of Philosophy, Sweden.

- Titel: The Extension of Belgium’s Euthanasia Law to Include Competent MinorsAuteur: Kasper RausBronvermelding: Raus, K. The Extension of Belgium’s Euthanasia Law to Include Competent Minors. In K. Raus, Journal of Bioethical Inquiry (pp. 305-315).

- Titel: Everyday Attitutes About Euthanasia and The Slippery Slope ArgumentAuteur: Adam FeltzBronvermelding: Feltz, A. (21,08,2015). Everyday Attitutes About Euthanasia and The Slippery Slope Argument. In A. Feltz, New Directions in the Ethics of Assisted Suicide and Euthanasia (pp. 217-237).

3.4.6 E-artikels uit kranten, week- of maandbladen, magazinesIk heb gezocht via Bing naar enkele artikels met de zoektermen ‘goede dood’ en ‘genadedood’ maar vond pas goede artikels onder de zoekterm ‘euthanasie’. Daarnaast maakte ik gebruik van de filterbalk Nieuws.

- Titel: Levensmoeheid is geen reden voor euthanasieAuteur: Veerle Beel

14

Bronvermelding: Beel, V. (14,12,2017). Levensmoeheid is geen reden voor euthanasie. De Standaard. Geraadpleegd via http://www.standaard.be/cnt/dmf20171213_03241226

- Titel: Adviserende arts bij euthanasie belangrijk, maar niet doorslaggevendAuteur: Redactie Nationale ZorggidsBronvermelding: Redactie Nationale Zorggids. (06,12,2017). Adviserende arts bij euthanasie belangrijk, maar niet doorslaggevend. Nationale Zorggids. Geraadpleegd via https://www.nationalezorggids.nl/ouderenzorg/nieuws/40655-adviserende-arts-bij-euthanasie-belangrijk-maar-niet-doorslaggevend.html

- Titel: Toont al die euthanasie het falen va uw zorgsysteem aan, wilde de Russen wetenAuteur: Bart KeizerBronvermelding: Keizer, B. (08,12,2017). Toont al die euthanasie het falen va uw zorgsysteem aan, wilde de Russen weten. Trouw. Geraadpleegd via https://www.trouw.nl/opinie/toont-al-die-euthanasie-het-falen-van-uw-zorgsysteem-aan-wilden-de-russen-weten~a70da2d5/

3.4.7 Internet algemeen- Hier zocht ik op Bing onder de zoekterm ‘goede dood’. Hierdoor ben ik via Wikipedia gebotst

op een film genaamd De Goede Dood en via de korte inhoud kan ik afleiden dat de film gaat over een man die terminale longkanker heeft en een vraag heeft tot euthanasie. Bronvermelding: De Wijn, W., van den Berg, J (Prod.Reg.). (23,02,2012). De Goede Dood [film]. Nederland.

- Via Google Scholar onder de zoekterm ‘Goede dood’ vond ik nog een boek die mij wel interessant lijkt te zijn bij dit onderwerp. Uit de korte inhoud is af te leiden dat het boek geschreven werd door de filosoof en counselor, Ton Vink. Daarnaast is hij een bekend Nederlands pleitbezorgder van zelfeuthanasie als een vorm van goede dood. In het boek heeft begint hij met het verduidelijken van begrippen, waarna hij verdergaat met het juridisch moralisme. Daarnaast heeft hij het ook over de middelen en mogelijkheden tot euthanasie en gaat hij ieder hoofdstuk verder op wat hij hiervoor besproken had. Ook blijkt dat hij pleit voor volledige zelfbeschikking door het individu. De titel van het boek is: Zelfeuthanasie. Een zelfbezorgde goed dood onder eigen regieAuteur: Ton VinkUitgever: Damon bv, Budel (2013)Geraadpleegd op http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/issues/467/articles/9846

- Bij het verder opzoeken onder de term ‘euthanasie jongeren’ op Google Scholar kwam ik een getuigenis tegen van een vrouw waarvan haar moeder euthanasie heeft ondergaan. In deze getuigenis kan je lezen hoe de vrouw tegenover euthanasie staat, maar als je eens verder zoekt merk je dat er hier heel veel uiteenlopende meningen over zijn. Deze vrouw staat nogal vragend tegenover de euthanasie terwijl er anderen zijn die vinden dat dit zou moeten mogen en kunnen. Hieraan zie je dat het laatste woord over dit onderwerp nog lang niet gezegd is. De tekst heb ik geraadpleegd op https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/395828/1/AR1257031.pdf

15

3.4.8 Beeldmateriaal Opgezocht op Limo met de zoekterm ‘euthanasie’ en in de filterbalk Audiovisueel materiaal.

- Titel: Vrijwillige euthanasieBronvermelding: (2006). Vrijwillige euthanasie. [DVD-video]. Brussel: VRT, Canvas.

- Titel: Euthanasie in de gevangenisBronvermelding: Leestmans, Dirk. (2013). Euthanasie in de gevangenis. [DVD-video]. Brussel: VRT, Canvas.

- Titel: Mijn laatste wensBronvermelding: Verlinden, A. (2008). Mijn laatste wens. [DVD-video]. Vilvoorde: VTM – Telefacts.

16

4 Contextualiseren 4.1 Organisatie(s) hulp- of dienstverlening4.1.1 Bespreek de website kritischVia de zoekterm ‘euthanasie’ op de sociale kaart heb ik de organisatie LEIF Antwerpen gevonden. De organisatie bevindt zich te Deurne, Florent Pauwelslei 31. De locatie is vlot bereikbaar met het openbaar vervoer en de wagen en bevindt zich naast AZ Monica, waardoor er een grote parking aanwezig is. De organisatie is ook telefonisch te bereiken op het nummer 0468 24 85 42. Tot slot kan je ook meer te weten komen over de organisatie via hun website leifantwerpen.be .

LEIF is een initiatief van een groep mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde. Voor hen is respect voor de keuze van de mens zeer belangrijk. Deze keuze kan dan ook enkel en alleen gemaakt worden door de persoon zelf, waarbij ze een volledige informatie trachten te hebben als basis van deze keuze. De vrijwilligers en professionele hulpverleners zorgen voor persoonlijke begeleiding en nemen ook het medische luik op zich.

Wanneer ik kijk naar de hoofdpagina van de organisatie kan ik zeggen dat deze er zeer verzorgd en betrouwbaar uit ziet. Op de homepagina krijg je een korte beschrijving over de organisatie en tonen ze aan wie de meter en peter zijn van deze organisatie. Ook zijn de contact gegevens aanwezig. Daarnaast krijg je een overzicht van de verschillende pagina’s die je dan ook kan aanklikken. Deze zijn: home, onze missie, activiteiten, opleidingen, vrijwilligers, contacteer ons, links, in de media en als laatste documenten. Deze bevatten hier en daar nog enkele onderverdelingen. Ik vind het goed dat men hiervan gebruik maakt omdat je op deze manier gericht kan zoeken naar de gewenste informatie.

De website is vooral gericht naar personen die vragen hebben om meer willen te weten komen over het waardig levenseinde. Ze kunnen er terecht met al hun vragen. Ook personen die de keuze tot euthanasie willen maken, zijn er welkom. De taal die men gebruikt is niet zakelijk maar wel duidelijk voor iedereen. Je kan er ook spreek-/schrijftaal vinden als je kijkt naar de motivatie van de meter en peter. Hier is op zich niets mis mee en geeft voor mij een gevoel van vertrouwen.

Over het algemeen is dit een goede site want het bevat de nodige informatie. Het is duidelijk waarvoor de organisatie staat en hoe deze in zijn werking gaat.

4.1.2 Ga na of de website eigen documenten ter beschikking steltOp de website zijn er enkele documenten en brochures ter beschikking gesteld. Deze kan je terugvinden onder de rubriek documenten. Zo is er bijvoorbeeld de handleiding voor het registeren van de beslissingen aan het levenseinde. LEIF. Handleiding voor het registreren van de beslissingen aan het levenseinde [brochure]. Geraadpleegd via https://leifantwerpen.be/documenten/

4.2 Juridische documentenJustitie. (16 juni 2016). Wet tot wijziging van de wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie wat de samenstelling van de Federale Controle- en Evaluatiecommissie betreft. Geraadpleegd via www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm

Justitie. (23 februari 2014). Wet tot wijziging van de wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie, teneinde euthanasie voor minderjarigen mogelijk te maken. Geraadpleegd via www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm

17

Demotte, R., Onkelinx, L., Dewael, P. (27 april 2007). KB betreffende registratie euthanasie. Geraadpleegd via www.palliatieve.org/info/wetgeving

De Block, M. (21 juli 2016). Wijziging van de wet van 14 juni 2002 betreffende de verruiming van de palliatieve zorg. Geraadpleegd via www.palliatieve.org/info/wetgeving

4.3 De maatschappelijke context: politiek/ beleid/ visie/ middenveld groeperingen

4.3.1 Is er een beleid (regionaal of federaal), is er een agentschap of minister verantwoordelijk voor de aspecten / hulp- of dienstverlening van jouw thema / concrete hulpvraag…?

Minister van Volksgezondheid, Maggie De Block is verantwoordelijk voor dit onderwerp. Dit omdat euthanasie een onderdeel is van de gezondheid. Daarnaast is er ook de Federale Controle- en Evaluatiecommissie euthanasie (FCEC), die heeft als voorzitter Wim Distelmans. Tot slot is er ook het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (VAZG).

4.3.2 Welke maatschappelijke organisaties zijn actief rond dit thema, hebben een standpunt daarover?

Actief rond dit thema zijn De Broeders van Liefde. Zij hebben rond april 2017 besloten om euthanasie toe te laten in Belgische instellingen. Deze beslissing is er gekomen 15 jaar na de goedkeuring van de euthanasiewet en geldt niet enkel voor patiënten die terminaal ziek zijn. Wel wordt er aangegeven dat het enkel mogelijk is in uitzonderlijke gevallen, waarbij de Broeders van Liefde enkele bijkomende voorwaarden aan de wettelijke verplichting rond euthanasie hebben toegevoegd.

Daarnaast is ook het Comité voor Bio-ethiek actief rond dit thema. Zij hebben hun eigen standpunt hierover. Zij vinden dat de maatschappij andere oplossingen moet bieden voor mensen die vinden dat hun leven niets meer voorstelt. Ook vinden ze dat psychosociaal lijden niet gemedicaliseerd mag worden. Dit advies legden ze dan ook voor aan de minister van Volksgezondheid, Maggie De Block.

4.4 Statistieken 4.4.1 Beschrijf kort over welke statistieken/cijfers het precies gaatIk vond de volgende statistieken door op Google de zoekterm ‘euthanasie statistieken’ te gebruiken. Daarna kwam ik op de website overlegorganen.gezondheid.belgie.be terecht waar ik het tweejaarlijks verslag van de Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie kon raadplegen. Deze cijfers dateren tussen 1 januari 2014 en 31 december 2015. Dit zijn de onderwerpen waarover men cijfers aangeeft:

- Aantal aangiftes- Taal registratieformulier- Leeftijd van de patiënten- Plaats van toedienen- Aandoeningen als oorzaak- Arts van oordeel dat patiënt binnen afzienbare termijn zou sterven- Patiënt niet bij bewustzijn maar met wilsverklaring- Medisch correct uitgevoerd- Tijd voor goedkeuring

18

4.4.2 Noteer de verwijzing naar die gegevensFederale Controle- Evaluatiecommissie Euthanasie. (2016). FCEE Euthanasie verslag 2016 [verslag]. Geraadpleegd via overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/documenten/fcee-euthanasie-verslag-2016

4.4.3 Kopieer/plak één tabel of overzicht met cijfers die je vond in je werkdocument. Zet een passende tekst-referentie bij de figuur/tabel.

Federale Controle- Evaluatiecommissie Euthanasie, 2016

19

5 Afwerking individueel werkdocument5.1 Formuleer een persoonlijk besluit over de opdracht5.1.1 Gevonden info-zoekresultatenIk vond zeer veel informatie over euthanasie maar ik merkte wel dat ik vooral de zoekterm ‘euthanasie’ moest gebruiken. Indien ik andere zoektermen hanteerde bekwam ik veel minder resultaten. De zoekmachine die ik het meest heb gebruikt is Google omdat ik hier mee vertrouwt ben en ook de beste resultaten bekwam. Daarnaast heb ik ook Bing, Yahoo, Google Scholar en nog zoveel meer gebruikt. Ook Limo is een grote hulp geweest tijdens deze opdracht. Bij het verder zoeken aan de hand van de bronnen uit mijn basistekst heb ik heel wat moeilijkheden ondervonden. Dit kwam vooral omdat mijn tekst al wat ouder was. Hier ben ik pas te laat achter gekomen om opnieuw te beginnen met een andere basistekst. In de toekomst is dit iets wat ik eerst en vooral nader zal bekijken, vooraleer te starten met de opdracht.

De informatie die ik gevonden en verwerkt heb in deze opdracht was zeer relevant. Ik heb er heel wat meer over bijgeleerd en kon er ook mee aan de slag. De betrouwbaarheid is iets waar je nooit helemaal zeker van kan zijn, maar ik zocht steeds naar informatie die voor mij betrouwbaar leek te zijn.

In de toekomst zal ik zeker enkele tips meenemen in verband met het opzoeken van informatie. Zo zal ik meer gebruik maken van verschillende trefwoorden, maar ook van meerdere zoekmachines. Op die manier zal ik waarschijnlijk meer informatie vinden omtrent mijn zoekopdracht en verschillende websites kunnen hanteren.

5.1.2 Verloop opdracht-vaardighedenVoor mij verliep de Sadan-opdracht redelijk moeizaam omdat ik iemand ben die niet zo graag met computers werk, waardoor ik zeer lang aan deze opdracht ben bezig geweest. Ook vond ik het niet altijd even simpel. Dit omdat ik niet zo veel af weet van computers waardoor ik nu en dan eens in de knoei heb gezeten. Dit kwam dan vooral voor op de wikidot.

Ik vind dat ik na deze opdracht toch wel gerichter op zoek ga naar informatie. Ik maak meer gebruik van verschillende zoektermen, waardoor ik vaak veel meer informatie vind. Hierin ben ik in gegroeid omdat ik meestal maar één of twee termen hanteerde en er nu meerdere probeer te zoeken en gebruiken. Het hanteren van meerdere zoekmachines is dan iets waar ik nog moet aan werken. Ik grijp nogal vaak naar google chrome omdat ik gewoon ben van hier mee te werken. Tijdens de opdracht heb ik ondervonden dat meerdere zoekmachines kunnen leiden tot meer informatie, maar toch zal ik hier nog wat meer aandacht moeten aan besteden. Het opmaken van bronvermeldingen is ook iets waar ik nog moet in groeien. Ik maakte meestal gebruik van de automatische functie in Word, maar wil toch graag leren om dit zelf op te stellen zonder steeds te moeten gebruik maken van de handleiding. Dit zijn dan ook de zaken die ik heb bijgeleerd en mij zullen bijblijven.

20