Ethiek

Ethiek

Welkom!

Waarden & normen kritisch bekeken

‘Een antwoord is altijd een stukje van de weg die achter je ligt. Alleen een vraag kan je verder brengen.’Jostein Gaarder

Annemarie Soeteman

[email protected]

College 1: Ethiek en moraal

1 Wat is ethiek?

2 Wat is normatieve ethiek?

3 Wat zijn fundamenten voor de moraal?

4 evt. een snelle geschiedenis

Ethiek(Grieks) Ethos: zedelijke handeling

Goed Slecht


Iets doen

Met de handen optreden

Verrichten

Intentioneel gedrag


Fatsoenlijk

Met goede manieren

Zoals het hoort

Zoals het hoort, zoals het moet?!Ethos: gewoonte

Moraal

Handelingen die binnen een maatschappelijke context als correct en wenselijk worden gezien

De heersende opvattingen, gewoonten en gebruiken

Moraal

Normatieve ethiek:

Wat is een goede moraal?

Ethiek: wetenschap die de moraal onderzoekt

Descriptieve ethiek:

Wat is de feitelijke moraal?

Toegepaste ethiek:

Wat zou de moraal moeten zijn bij deze specifieke kwestie?

Meta-ethiek:

Wat is de inhoud en betekenis van normatief taalgebruik?

????

Meta-ethiek

Wat is goed?

Bedoelen we niet gewoon: plezierig?

College 9: G.E. Moore

(1873 - 1958)

Normatieve ethiekWat is een goede moraal?

Wat is goed handelen?

Mag je de Holocaust ontkennen?

Mag je vrouwen weigeren in een politieke partij?

Mag je iemand die wil sterven helpen sterven?

Moeten we ingrijpen in Syrië of Mali?

Mag je veel geld verdienen ten koste van anderen?

Moet je aardig blijven tegen misdadigers?

Mag je slimme mensen kweken?

Mag je vals spelen als iedereen dat doet?

Het mag niet regenen!

Het mag niet regenen!

Ethiek vooronderstelt keuzevrijheid!


Zijn wij vrij?


Zijn wij vrij?

Wat is dat: vrij zijn?

Vrije wil: het vermogen van rationeel handelende personen om controle uit te oefenen over hun daden en beslissingen

‘IK’

ben niet mijn brein

‘IK’

ben een machine

Keuzevrijheid

Input:

IJsje is lekker

Wortel is gezonderOutput:

Wortel

Input beïnvloedt output

Mogelijkheid om eigen keuzes te maken

Eigen = eventueel als een soort rekenmachine

Keuzevrijheid

Input:

IJsje is lekker

Wortel is gezonderOutput:

Wortel

Maar ‘ik’ waardeer de keuzes

Mogelijkheid om eigen keuzes te maken

Eigen = eventueel als een soort rekenmachine

Gezond is belangrijk

Morele verantwoordelijkheidHet vermogen en de bereidheid om (daadwerkelijk) antwoord te geven, c.q.: rekenschap af te leggen ten aanzien van het eigen doen en laten.

Ik ben een machine. Als machine kan en wil ik rekenschap afleggen t.a.v. mijn eigen doen en laten

Ik moet nu gaan!

Want ik wil mijn vergadering niet missen.

Ik moet!

Ik moet nu gaan!

Want ik wil mijn vergadering niet missen.

Ethisch moeten = dwingend, onvoorwaardelijk

Is ‘willen’ hetzelfde als ‘moeten’?

Ik wil!

Je mag een zwerver niet doodschieten!

Je mag een zwerver niet doodschieten!

Een moraal moet je kunnen onderbouwenhttp://youtu.be/zM0xcyL1pqs?t=19m20s

Maar waarom eigenlijk niet?

Wat zijn fundamenten voor de moraal?

Normen: (Latijns) norma

Winkelhaak, richtsnoer, maatstaf of regel

Intrinsieke waarden:

Idealen waarop de concrete normen zijn gebaseerd. Normen en regels zijn instrumenteel aan waarden.

Narratieve ethiek Wat is het meest waardevol?

College 7: Martha Nussbaum

Fundering van de moraal

God

Doel

Gevolg

NatuurNiets

Plicht

Relatief

Mag je liegen?

Relatief

Mag je liegen?

En om iemand te beschermen?

Subjectief

Nihilisme

Protagoras (490 v.Chr. - 420 v.Chr)“De mens is de maat van alle dingen”

Moraal is subjectief en relatief

De dood van Socrates (1787), Jacques-Louis David

Het ontstaan van de ethiek

Socratisch intellectualisme: juiste kennis is juist handelen.Socrates (469 v.Chr. – 399 v.Chr.)

Maar als we juiste kennis hebben;

Wat motiveert ons dan om het goede te doen?

College 2: Susan Wolf

Deugdenleer

Aristoteles (384 v.Chr. – 322 v.Chr.)

Handel om jezelf te vervolmaken.

Deugdzaam.

Gulden middenweg.

Stoïcijnen (vanaf 300 voor Christus)

De wereld is een geheel die geleid wordt door een logos.

Vanuit dit objectieve standpunt is de wereld goed.

Deugden helpen je dit in te zien.

De hoogste deugd is onverstoorbaarheid:

-De dingen die je niet kunt veranderen moet je accepteren.

-Wat je kan veranderen zijn gevoelens en gedachten.

.

Wat natuurlijk is is goed

Dieren kennen ook normen!

Is goedheid natuurlijk?

College 8: Frans de Waal

Kardinale deugden

Rechtvaardigheid

Verstandigheid

Dapperheid

Zelfbeheersing

Intentie van de dader

God is het zuivere goede

Zondigen is van God afkeren.

Middeleeuwen

Alleen God weet wat goed is!

College 3: Alasdair MacIntyre

Maar het idee van deugdzaamheid is in elke cultuur anders.

Wat betekent dat voor de moderne deugdenleer?

Terugkeer van het nihilisme?

Twijfel aan de fundering van de Godsmoraal

Ethiek als product van menselijke verlangens en ongenoegens.

Hobbes (1588 – 1679)

Het sociaal contract.

Modern Relativisme

Onze waarden zijn niet absoluut.

Maar ze zijn er wel!

Wat verbind ons hier en nu?

College 6: Richard Rorty

Immanuel Kant (1724 – 1804)

Plichtethiek

Handel zoals je zou kunnen willen dat iedereen zou handelen.

Behandel een ander nooit slechts als middel.

College 5: Christine Korsgaard

Waarom voelen wij ons verplicht?

Wat zegt dat over de plichtethiek?

GevolgethiekHandel met als doel:

het maximaliseren van het totale geluk.

Bentham en Mill

Rond 1800.

College 4: Peter Singer

Het utilisme is juist!

Maar wat betekent dat in de complexiteit van de moderne werkelijkheid?

Ethiek

Waarden & normen kritisch bekeken

Tot ziens!

Ethiek

Documents

Transcript of Ethiek