BijZijn-XL

04 >nr. 08 - 2013NIEUWS

NIEUWS > VAK EN WETENSCHAP

Tekst: Aliëtte Jonkers, medisch (wetenschaps)journalist. Zij schrijft artikelen voor medische vak tijdschriften, websites en uitgeverijen.

Beeld: Studio Oostrum

In de literatuur wordt het ‘niet-

pluisgevoel’ beschreven als een

spontaan opkomend, alarmerend

gevoel van alertheid. Het ‘niet-

pluisgevoel’ is het resultaat van

intuïtieve kennis. Omdat het ‘niet-pluis-

gevoel’ ge baseerd wordt op kennis en

ervaring, wordt ook de definitie skilled intuïtion gebruikt (Stolper E., 2011). Het

blijkt moeilijk te zijn om aan het ‘niet-

pluisgevoel’ woorden te geven, bevestigt

Sanne Legemaat. ‘Verpleegkundigen

voelen soms aan dat het niet goed gaat

met de patiënt, maar kunnen niet precies

verwoorden waarom. Vaak gebruiken ze

termen als “onderbuikgevoel”, “niet in

orde”, “er niet de vinger op kunnen

leggen” of “er knaagt iets”. Dat gevoel

blijkt achteraf vaak te kloppen.’

De ongerustheid over de patiënt ontstaat

doordat wat de verpleegkundige

verwacht te zien – door opgebouwde

kennis en ervaring – verschilt met de

klachten en symptomen van de patiënt

en wanneer andere criteria, zoals

fysiologische parameters, niet gemeten

kunnen worden. Toch, zegt Sanne

Legemaat, zijn er concrete observaties

die verpleegkundigen kunnen gebruiken

om hun niet-pluisgevoel te onderbou-

wen, zoals een luide ademhaling, de

onmogelijkheid om te praten

in zinnen, een toenemende zuurstof-

behoefte, agitatie, een verminderde

cutane perfusie, nieuwe of escalerende

pijn of nieuwe symptomen. ‘Onze

aanbeveling is dat verpleeg kundigen

gaan leren luisteren naar hun niet-

Erken het ‘niet-pluisgevoel’ van de verpleegkundige

pluisgevoel, daar bewust mee gaan

werken en het ook als scorecriterium

toevoegen aan de Spoed Interventie

Systeem (SIS)-scorekaart.’

Uit het onderzoek van Legemaat en

Van der Wekken blijkt ook dat artsen

positief erop reageren als verpleeg-

kundigen hun niet-pluisgevoel benadruk-

ken. De meeste verpleegkundigen

rapporteren ook hun niet-pluisgevoel

en onderbouwen dit met aanvullende

informatie, waaronder controles,

observaties, scores, en de reden van

het niet-pluis gevoel. De helft van de

verpleeg kundigen bespreekt het ook bij

de overdracht. Verder rapporteren

verpleegkundigen of er wel of geen actie

is uitgevoerd op het melden aan de arts.

Beroepsvereniging V&VN is enthousiast

over het onderzoek van de twee

studenten Verpleegkunde. Ze neemt de

uit komsten van het onderzoek mee in de

vernieuwing van de Nationale beroeps-code verpleeg kundigen en verzorgen-den, het V&VN-programma Excellente

Zorg en bij de ontwikkeling van richt-

lijnen en patiëntveiligheid. Het onder-

zoek van de twee studenten is alleen

een kwalitatief onderzoek, waarin

gevraagd werd naar ervaringen. De

uitkomsten komen overeen met be-

vindingen uit inter nationale wetenschap-

pelijke literatuur. Momenteel wordt ook

een grotere, wetenschappelijke studie

naar het niet-pluisgevoel van verpleeg-

kundigen uitgevoerd door verplegings-

wetenschapper Gooske Douw van het

Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede, in

samenwerking met IQ Healthcare van

het UMC St. Radboud. Dit onderzoek,

dat al langer loopt, richt zich op het vast-

stellen van de voorspellende waarde van

het niet-pluisgevoel en onderliggende

signalen. Daarmee moet er meer

duidelijkheid komen over de waarde die

het in het Spoed Interventie Systeem

(SIS) heeft.

Verpleegkundigen moeten hun niet-pluis-

gevoel erkennen en bespreekbaar maken.

Daarmee kunnen zij de patiëntveiligheid

waarborgen en de kwaliteit van zorg

ver beteren. Dat is de conclusie van het

onderzoek Niet-pluisgevoel, meerwaarde of niet? van Sanne Legemaat en Evian van der

Wekken, studenten Verpleegkunde CHE

in Gelre ziekenhuizen.