Energie Efficiency Plan 2013-2016 · PDF fileenergieneutraal te zijn ... • Voortgang...

Energie Efficiency Plan TUe 2013-2016 1

Energie Efficiency Plan 2013-2016 September 2012

Foto geeft een impressie van het toekomst beeld van TUe Science Park


Titelblad Dit Energie Efficiency Plan (EEP) is een aanvulling op het plan 2009-2012 dat als verplicht onderdeel als gevolg van het MJA-3 convenant is opgesteld Versie September 2012 (definitief) Sector Wetenschappelijk Onderwijs Looptijd 2013 ndash 2016 Bedrijfsnaam Technische Universiteit Eindhoven Adres Den Dolech 2 Postcode en Plaats 5612 AZ Eindhoven Postadres Postbus 513 5600 MB Eindhoven Contactpersoon MMW Meulen Functie Adviseur Gebouwautomatisering en Energiemanagement Telefoon 040-2474180 e-mail mmwmeulentuenl Bevoegd gezag SRE Milieudienst (namens gemeente Eindhoven) Contactpersoon dhr van Heeswijk e-mail hvanheeswijkeindhovennl Deelname CO2 emissiehandel nee Verzoek vertrouwelijk behandelen nee Verantwoordelijkheid Dienst Huisvesting Contactpersoon Mw ir VHH Marks Functie Directeur Dienst Huisvesting


Voorwoord Dit Energie Efficiency Plan is geschreven volgens de handreiking EEP-format 2013-2016 MJA-3 31-01-2012 Het doel van het EEP is het in beeld brengen van de energie besparingsmaatregelen die leiden tot een efficieumlnter gebruik van energie conform de MJA-3 afspraak Voor de periode 2013 ndash 2016 zijn de energiebesparingsmaatregelen verdeeld in drie categorieeumln die in de hoofdstukken 67 en 8 worden beschreven

Procesefficiency Ketenefficiency Inzet Duurzame Energie

MJA-3 In juni 2007 zijn alle universiteiten en de VSNU formeel toegetreden tot de Meerjarenafspraak Energie-efficiency 2001-2012 (MJA-2) en wel onder de beleidsverantwoordelijkheid van het Ministerie van VROM Hiermee wordt een vervolg gegeven aan de inspanningen van de universiteiten op energiebesparingsgebied in het kader van de eind 2006 beeumlindigde MJA-1 Op 3 december 2008 is de MJA-2 voor HBO en WO-instellingen overgegaan naar de MJA-3 De MJA-3 sluit beter aan op een Maatschappelijk Verantwoord Ondernemerschap In dit kader maken de HBO en WO-instellingen zich sterk om een duurzame bedrijfsvoering en duurzame inkoop in eigen organisatie te realiseren Inspanningsverplichting MJA-3 Partijen spannen zich in om gemiddeld voor de gezamenlijke Ondernemingen voor hun betrokken inrichtingen 30 procent energie-efficieumlntieverbetering te bereiken in de periode 2005-2020 Met dank aan Dit rapport is tot stand gekomen met medewerking van Ite Misker Maud Heesterbeek Kees van den Aker Marcel Kerkhofs Jan van de Kerkhof Ronald van Nattem Anne van Dortmont Martin Boers Klankbord MJA-3 (allen TUe) Boardleden Ondernemend Samenwerken Stichting Urgenda (samen sneller duurzaam)


Managementsamenvatting Bedrijf Technische Universiteit Eindhoven Den Dolech 2 5612 AZ Eindhoven Bedrijfstak Wetenschappelijk onderwijs 1 Mate van actualisatie Het nieuwe EEP mag gezien worden als een updateaanvulling op het EEP 2009 - 2012 De ingezette besparingen door nieuwbouw- en renovatie ldquoproject Campus2020rdquo worden geactualiseerd 2 Vooruitblik Energiezorg voor de jaren 2013 ndash 2016 De TUe heeft een volwaardig Energiezorgsysteem wat voldoet aan de basischeck Energiezorg opgesteld door Senter Novem (nu Agentschap NL) Daarnaast is gekozen om breed draagvlak te creeumlren in de vorm van een Bottom-up en Top-down benadering Bottom-up dmv de Energiecampagne ldquoYoursquove got the Powerrdquo (loopt tm december 2012) Top-down dmv het inzetten van energieverbeterteams van faculteiten en diensten (continu proces volgens de plan-do-check-act cirkel) 3 Tabel met maatregelen Maatregelen EEP 2013-2016 Categorie Kwalificatie Besparing ton CO2 Efficiency TVT Jaar van Toelichting

(GJ) reductie uitvoeringProject Campus 2020 proces zeker 50250 2882 1000 nvt 2013- 2016 50 gereed in deze periodeVoldoen aan 10 eigen opwekking DE voorwaardelijk 9500 475 180 19 2013 - 2015 eigen opwekking met PVOptimaliseren luchthuishouding Helix proces voorwaardelijk 25230 1430 500 10-12 2013Ombouwen koelmachine Spectrum proces voorwaardelijk 5064 292 100 9 2013 omgebouwd naar WP100 klimaat neutraal DE voorwaardelijk 0 28609 000 nvt 2015 vanaf 2015 100Verlichting Sportvelden met Led proces onzeker 507 26 010 95 2013

Bovenstaande maatregelen zijn maatregelen die uitgewerkt zijn De maatregelen die ontstaan uit de roadmap ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo opgesteld door Urgenda worden eind 2012 begin 2013 uitgewerkt 4 Onderbouwing ambitieniveau De TUe is een toonaangevende universiteit op het gebied van energie slimme mobiliteit en gezondheid Dit geldt voor het onderzoek en voor het onderwijs Dat wordt in de toekomst gereflecteerd door Campus 2020 het TUe terrein (TUe Science Park) wordt een internationaal vermaarde broedplaats voor duurzame innovaties TUe 2020 Strategisch Plan lsquoDe wereld staat voor grote uitdagingen op gebieden als energie klimaat gezondheid veiligheid duurzaamheid mobiliteit en communicatie Nieuwe technologische concepten zijn nodig om deze uitdagingen het hoofd te kunnen biedenrsquo


In 2011 is gestart met het opstellen van een ambitie op duurzaamheid Hiervoor is de stichting Urgenda ingeschakeld Urgenda is de actie-organisatie voor duurzaamheid en innovatie die Nederland sneller duurzaam wil maken Als werktitel hanteren we ldquoLiving Labrdquo en ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo Doel

bull Samen sneller duurzaam bull Koplopers (TUe) opsporen en helpen opschalen bull Verkenning duurzaamheid in Onderwijs Onderzoek en Campus (Beheer en

Communicatie) bull Passend bij de Strategie en ontwikkelingen

Living Lab het idee

bull De campus als levende broedplaats en etalage bull Onderzoek en innovaties testen in de publieke omgeving co-creatie experiment bull Sneller ontwikkelen draagvlak met bedrijfsleven incubator multidisciplinair bull Zichtbaar de ldquoCity of Tomorrowrdquo

Onderwijs amp Onderzoek ldquoPractice what you preach teachrdquo vertalen in bull Strategic Area Health bull Strategic Area Energy bull Strategic Area Smart Mobility

Energievisie Vanuit bovenstaand doel is een roadmap energievisie ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo ontwikkeld In deze roadmap is een scenario analyse gemaakt waarbij het College van Bestuur (CvB) gekozen heeft voor scenario 2 In onderstaande grafiek is dit scenario gevisualiseerd

De grafiek geeft het doel weer om in 2030 de CO2 uitstoot te reduceren van 35 kton naar 18 kton Het resultaat te behalen met energiebesparende maatregelen De bestaande gebouwen van de TUe zijn onderzocht met het EPA_U instrument en per gebouw zijn maatregelen aangegeven om te komen tot de besparingen


Voor nieuwbouw is het uitgangspunt het gebouw dusdanig te ontwerpen dat het toelaatbaar energiegebruik (EPC) 40 lager ligt dan de landelijke geldende eis De groene lijn geeft aan het elektra- en aardgas gebruik klimaatneutraal in te kopen met Garanties van Oorsprong Elektra wordt vanaf 2012 volledig klimaat neutraal ingekocht aardgas voor 2013 en 2014 voor 25 en vanaf 2015 voor 100 Het aardgas is voor 25 CO2 gecompenseerd in 2013 en 2014 door bosaanplant en bosbeschermingsprojecten Vanaf 2015 is TUe Science Park klimaatneutraal De gele lijn geeft aan te voorzien in eigen opwekking met als resultaat in 2030 50 energieneutraal te zijn (50 zelfvoorzienend) Opwekking in de vorm van Wind Zonne-energie (Fotovoltaiumlsche cellen (zg PV cellen)) en Biomassa



Inhoudsopgave Voorwoord Managementsamenvatting

1 Schetsen context EEP Campus 2020 10 ldquoLiving Labrdquo en ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo 11

2 Energiezorg

Implementatie Energiezorg Campus breed 14 Energiebeleidsverklaring 15 Energiebewustwordingscampagne ldquoYoursquove got the powerrdquo 16 1010 Dag van de duurzaamheid 17 Resultaten energiebewustwordingscampagne 18

3 Beschrijving en analyse van het productieproces Overzicht energieverbruik 2011 van de gebouwen 19 Basislast analyse 2011 20 Stand van zaken tov referentiejaar 2005 22 Energiematrix en procentuele verdeling primaire energie 23 Warmte- en Koude Opslaginstallatie (WKO) 24 Procesinstallaties 28

4 Beschrijving en analyse van de keten Ketenefficiency 29 Studenten en ketenefficiency 29 Ketenefficiency algemeen 29 CO2 footprint TUe 31 Ketenmaatregelenlijst 37

5 Visie op duurzame energie Ambitie TUe 40 Stand van zaken anno 2012 40

6 Inventarisatie besparingsmogelijkheden Strategisch Plan 2020 45 Campus 2020 46 EEP 2009-2012 vergelijken met 2013-2016 48 Naar de City of Tomorrow 50 Ondernemend samenwerken 52 Energietarieven TUe 2011 58

7 Geplande maatregelen

Maatregelenlijst 59

8 Overige activiteiten Plan van aanpak MJA-3 TUe 61



1 Schetsen context EEP Het EEP voor de periode 2013-2016 kent twee highlights

bull Voortgang Campus 2020 bull ldquoLiving Labrdquo en ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo

Campus 2020

In de komende jaren tot 2020 zal de TUe campus gaan transformeren naar het TUe Science Park (zie foto voorzijde) Dit resulteert in een levendig groene lsquoinner city campusrsquo met lsquoouther cityrsquo kwaliteiten Ook in de avonduren en weekeinden is er volop activiteit Het TUe Science Park is complementair aan de High Tech Campus Eindhoven en de High Tech Automotive Campus De drie campussen profileren zich gezamenlijk onder de Brainportvlag

Om deze ambitie te realiseren is het TUe-terrein opgedeeld in een aantal deelgebieden De TUe zal haar faculteitsgebouwen concentreren rondom de Groene Loper in een compacte campus Daarnaast zijn deelgebieden toegewezen voor technisch hoger beroepsonderwijs vestiging van onderzoeksgedreven bedrijven en RampD-instituten sportfaciliteiten en tot slot een deelgebied voor de functies wonen en congres

Een viertal grootschalige projecten en de herbestemming van het oude ketelhuis dragen bij aan de totstandkoming van de compacte campus

bull CERES Herbestemming oude ketelhuis bull Project 1 gebouw MetaForum bull Project 2 nieuw gebouw voor de faculteiten Electrical Engineering en Technische

Natuurkunde bull Project 3 de renovatie van het Hoofdgebouw (verwachte start uitvoering 2015) bull Project 4 de renovatie van gebouw Gemini (verwachte start uitvoering 2018)

Een aantal projecten die bijdragen aan de realisatie van een duurzame compacte campus is momenteel in uitvoering De bouw van MetaForum en CERES zijn in juliaugustus 2012 opgeleverd Ook de bouw van de eerste fase van de Groene Loper is gestart en wordt in september 2012 afgerond Project 2 de nieuwbouw van de faculteiten Electrical Engineering en Technische Natuurkunde zit in de aanbestedingsfase en wordt vanaf 2013 gerealiseerd

De voorwaarden gesteld in het EEP 2009-2012 zijn als leidraad meegenomen

Op de volgende bladzijde drie fotorsquos van de gebouwen CERES MetaForum en een impressie van project 2


De TUe verwacht met het project Campus 2020 een energiebesparing van 20 te realiseren ldquoLiving Labrdquo en ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo Hoe zou het zijn als de TUe in 2020 over de hele wereld wordt gezien als de plek waar de technologie van morgen vandaag al wordt toegepast zodat de campus getransformeerd is tot de City of Tomorrow Waar medewerkers en studenten zelf onderdeel zijn van een groots experiment Waar studenten willen studeren en innovatieve bedrijven zich willen vestigen omdat ze in dit experiment willen participeren Waar er een krachtige synergie is tussen onderzoek onderwijs beheer en communicatie Het concept van de TUe campus als Living Lab kan helpen om die visie werkelijkheid te maken Strategie 2020 Campus 2020 en de komst van de brede bachelor scheppen een unieke window of opportunity voor het realiseren van dit Living Lab Gepoogd wordt om op deze manier de TUe te verduurzamen een manier die nauw aansluit bij alle initiatieven die al in gang zijn gezet en bij alle uitdagingen waarvoor zij zich gesteld ziet Het is een uitgebreide menukaart vol ideeeumln en suggesties met het Living Lab als integrerend concept en de City of Tomorrow als inspirerend doel Op de volgende pagina is de samenhang weergeven met daar omheen toekomstbeelden


Als opvolging van het eerste rapport ldquoTUe als Living Labrdquo is een energievisie bestaande uit verschillende scenariorsquos ontwikkeld waarbij het College van Bestuur gekozen heeft voor scenario 2 In onderstaande grafiek is dit scenario weergegeven

De grafiek geeft het doel weer om in 2030 de CO2 uitstoot te reduceren van 35 kton naar 18 kton Het resultaat te behalen met energiebesparende maatregelen - De bestaande gebouwen van de TUe zijn onderzocht met het EPA_U instrument en per gebouw zijn maatregelen aangegeven om te komen tot de besparingen - Voor nieuwbouw wordt gesteld het gebouw dusdanig te ontwerpen dat het toelaatbaar energiegebruik (EPC) 40 lager ligt dan de geldende eis (EPC is nu EPG)


De groene lijn geeft aan het elektra- en aardgas gebruik klimaatneutraal in te kopen met Garanties van Oorsprong Elektra wordt vanaf 2012 volledig klimaatneutraal ingekocht aardgas voor 2013 en 2014 voor 25 en vanaf 2015 voor 100 Het aardgas is voor 25 CO2 gecompenseerd in 2013 en 2014 door bosaanplant en bosbeschermingsprojecten Vanaf 2015 is TUe Science Park klimaatneutraal De gele lijn geeft aan te voorzien in eigen opwekking met als resultaat in 2030 50 energieneutraal te zijn (50 zelfvoorzienend) Opwekking in de vorm van Wind PV (fotovoltaiumlsche cellen)en Biomassa In onderstaande tabel is bovenstaande samengevat en zijn de overige scenariorsquos te zien Scenariorsquos zijn opgesteld door DWA in opdracht van TUe en Urgenda

De ambitie van dit project (inclusief Campus 2020) is een energiebesparing van 50 te realiseren Van de overgebleven 50 dient nog eens 50 duurzaam opgewekt te worden op eigen terrein


2 Energiezorg Energiezorg Voortdurende verbetering van de energie-efficiency is alleen mogelijk als er structureel aandacht aan wordt besteed Invoeren van energiezorg in de organisatie is daarvoor het meest geschikte middel Energiezorg is het op structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van organisatorische technische en gedragsmaatregelen om het gebruik van energie te minimaliseren Implementatie Energiezorg Campus breed Op basis van de NEN-EN 16001 energiemanagement is energiezorg binnen de TUe ingevoerd De leidraad van deze norm is in onderstaande cirkel ldquoCirkel van Demingrdquo weergegeven Hiermee voldoet de TUe aan de basischeck Energiezorg en heeft de TUe een volwaardig Energiezorgsysteem

Energiebeleidsverklaring Om commitment te verkrijgen campus breed is een energie beleidsverklaring opgesteld


Vanuit deze energiebeleidsverklaring is gestart met het inrichten van energieverbeterteams De verbeterteams zijn samengesteld door de directeur van de faculteit of dienst Met deze teams wordt gezocht naar energiebesparingen gericht op het proces van deze faculteit of dienst (ldquobinnen eigen keukenrdquo) Op de achterzijde van dit document is een voorbeeld gegeven van een oplossing uit het energieverbeterteam van Helix Het gaat hier om indicatiestickers opgehangen bij zuurkasten


Onderstaand een weergave van het proces Dit proces berust op een ldquotop-downrdquo benadering

EnergieBeleidsverklaring

Meerjarenafspraak Energie Efficiency

PAGE 149-7-2010

EnergiezorgGedragsbeiumlnvloeding

amp Bewustwording

faculteiten

Diensten

CvB

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

TOP

DOWN

Energiebewustwordingscampagne ldquoYoursquove got the powerrdquo Ter ondersteuning van bovenstaande is gestart met de energiebewustwordingscampagne ldquoYoursquove got the powerrdquo Met als doel alle medewerkers en studenten van de TUe bewust te maken van het belang van energiebesparing Voor meer informatie wordt verwezen naar de website httpwwwyouvegotthepower-tuenl Onderstaand het campagneconcept

CampagneconceptYoursquove got the power

Dienst Huisvesting PAGE 1424-5-2011

Nieuwsstroom

BOTTOM

UP

Op de volgende pagina een overzicht van een aantal gehouden acties


Yoursquove got the power

Dienst Huisvesting 9-8-2012

Resultaat landelijke actie 1010 voor de TUe

Elektra verbruik 3-10 161569 kWhElektra verbruik 10-10 156172 kWh -Resultaat minder verbruik 5397 kWh

Maa

ndag

10

10

Maa

ndag

1010 Dag van de duurzaamheid 1010 The energy challenge amp De elektriciteitsmeter on tour Op 10 oktober 2012 vindt de jaarlijkse landelijke actie lsquo1010 The energy challengersquo plaats dit jaar gecombineerd met de Dag van de duurzaamheid Onderdeel van de 1010 actie is De Elektriciteitsmeter On Tour De TUe is geselecteerd als 1 van de 5 deelnemers van de elektriciteitsmeter De andere 4 deelnemers zijn Science Center NEMO gemeenten Brummen en Haarlemmermeer en het eiland Texel Na intern overleg met oa CvB is


besloten dat de TUe meedoet en dat daarvoor in het nieuwe gebouw MetaForum een grote elektriciteitsmeter komt te staan Met de meter (die in de markthal komt te staan) wordt het elektriciteitsverbruik van alle gebouwen op de TUe-campus gemeten Eerst tijdens een voormeting en daarna tijdens de campagneweek die plaatsvindt van 3 tot 10 oktober

Door mee te doen aan de landelijke 1010 actie proberen we de TUe positief in de publiciteit te krijgen en wordt via de publiciteit aandacht voor de energie problematiek gegenereerd In het lsquoverhaalrsquo van de TUe komt het strategic area Energy de focus op duurzaamheid en het nieuwe gebouw MetaForum naar voren Hierdoor betrekken we dmv de actie studenten en medewerkers nog meer bij het bewust maken van duurzaamheid en energiebesparing De TUe is in 2012 op de derde plaats geeumlindigd in een ranking op het gebied van duurzaamheid onder alle Nederlandse universiteiten Om volgend jaar nog beter te scoren hebben we de medewerking nodig van alle studenten en medewerkers De 1010 actie is een middel in het bewustwordingsproces Deelname aan deze landelijke actie levert veel publiciteit op zowel landelijk regionaal als lokaal We hopen natuurlijk dat het elektriciteitsverbruik in de campagneweek veel lager is dan in de week van de voormeting en dat de TUe positief in de publiciteit komt Daarvoor wordt campagne gevoerd bij alle bewoners van de campus Dit doen we door middel van flyers posters banners social media etc waarin we tips geven om tijdens de actieweek zo min mogelijk elektriciteit te verbruiken Resultaten energiebewustwordingscampagne De resultaten zijn moeilijk te meten omdat er nooit een stabiele situatie is Tijdens campagne momenten is duidelijk te zien dat er minder verbruik is Een voorbeeld is de Christmas challenge 2011 waarin de Energyman de TUe aanspoorde om tijdens de kerstvakantie extra energie te besparen Het resultaat was dat 12 minder elektriciteit verbruikt is tov een normaal weekend In 2010 was dit 9 Voor energiebesparingsideeeumln is een mailbox energysavingtuenl aangemaakt Reacties laten zien dat medewerkers en studenten reageren op energieverspillingen maar ook komen met energieverbeteringen Een voorbeeld van energieversplilling te lang aan laten staan van openbare verlichting geeft meteen meerdere reacties


3 Beschrijving en analyse van het productieproces

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het elektra- en aardgasverbruik (energieverbruik) van de gebouwen van de Technische Universiteit Eindhoven voor het jaar 2011 De weergegeven energiecijfers zijn afkomstig van de energieleverancier Voor gebouwgegevens wordt gebruik gemaakt van het Energiemanagement pakket ERBIS Het totaal van deze cijfers wordt vergeleken met de opgave van de energieleverancier De energiecijfers weergegeven in dit hoofdstuk vormden de basis voor het invullen van het elektronisch milieujaarverslag het e-MJV 2011 Dit hoofdstuk geeft ook een weergave van de energielevering door het Warmte- en Koude Opslag systeem (WKO) van de TUe De WKO bespaarde in 2011 300000 msup3 aardgas en 2150000 kWh door efficieumlnter te koelen Elektriciteit 2011Ingekochte elektriciteit 2011 51290080 kWhZelf opgewekte duurzame elektriciteit 2141000 kWhDoorgeleverde elektriciteit aan derden 11959606 kWhNetto gebruik TUe 41471474 kWh

Aardgas 2011ingekocht aardgas 2011 4978340 msup3Doorgeleverd aan derden 714040 msup3netto verbruik TUe 4264300 msup3 De zelf opgewekte duurzame elektriciteit is afkomstig van de besparing die gerealiseerd wordt door koude op te wekken met de WKO afgezet tegen opwekking met een koelmachine Het gehanteerde model is in samenwerking met firma Arcadis opgezet Arcadis is door Agentschap NL gecontracteerd om het e-MJV te toetsen en te begeleiden Overzicht energie-verbruik 2011 van de gebouwen Op de volgende pagina is het energie verbruik van de gebouwen TUe weergegeven Voor het aardgasverbruik is een correctie toegepast omdat het totaalverbruik gemeten door energieleverancier te veel verschilt van het totaal gemeten van de gebouwen De oorzaak van de verschillen is te verklaren in de berekening van msup3 naar Nmsup3 In deze berekening worden de gemeten msup3 gecorrigeerd op temperatuur en druk Dit is nodig om meters die geplaatst zijn in verschillende drukleidingen met elkaar te kunnen optellen Een tweede oorzaak is de ouderdom- en de niet gekalibreerde meters Voor derden gehuisvest op de TUe campus worden gehuurde meters van Endinet ingezet Afwijkingen elektra tov bovenstaande tabellen zijn te verklaren door leiding- en trafoverliezen aannames van verbruiken bij defecte meters en terreinverbruiken bij evenementen niet voorzien van een meter Ook hier worden voor derden gehuurde meters ingezet Per gebouw is het energieverbruik uitgedrukt in primair verbruik elektra en aardgas en primair verbruik per vierkante meter Voor elektra geeft dit een vergelijk hoe intensief de gebouwen tov elkaar gebruikt worden voor aardgas geeft dit een indruk over de kwaliteit van het gebouw (isolatie stookinstallatie)


Dit getal is ook gebruikt om te bepalen wat de gebouwen in Campus 2020 mogen verbruiken om 30 energie efficiency te behalen Momenteel wordt in Campus 2020 gestuurd op een maximaal verbruik van 084 GJmsup2 Voor de berekening wordt verwezen naar Energie Efficiency Plan 2009-2012 Onderstaand overzicht verbruiken TUe gebouwen 2011

gebouwen TUe msup2 BVO Elektra Aardgas Elektra Primair E Primair msup2 Aardgas Primair A primair msup2 Totaal primair VerbruikkWh msup3 GJ GJmsup2 GJ GJmsup2 GJ GJmsup2

1 Paviljoen 13135 499513 79044 4496 034 2502 019 6997 0534 Paviljoen NP 4912 183303 193667 1650 034 6130 125 7779 1587 Sportcentrum 9685 1151097 118068 10360 107 3737 039 14097 1469 Werfgebouwen 1272 254060 25216 2287 180 798 063 3085 243

11 Hoofdgebouw 44406 2813598 731697 25322 057 23158 052 48481 10912 Traverse 7447 636864 51310 5732 077 1624 022 7356 09913 Auditorium 14803 1450000 147641 13050 088 4673 032 17723 12014 IPO 5997 459095 50515 4132 069 1599 027 5731 09617 Bouwhal 1 (Aruba) 466 32663 5003 294 063 158 034 452 09721 Ceres 1700 200000 0 1800 106 0 000 1800 10623 MMP 4557 441861 122519 3977 087 3878 085 7854 17228 Connector 2531 90000 28555 810 032 904 036 1714 06831 Potentiaal 20372 2009407 264234 18085 089 8363 041 26448 13033 Impuls 1917 59210 56940 533 028 1802 094 2335 12234 Corona 7123 277460 88078 2497 035 2788 039 5285 07444 MetaForum 26000 513220 103277 4619 018 3269 013 7888 03051 Vertigo 26068 2101926 56215 18917 073 1779 007 20697 07952 De Hal 5169 426463 92890 3838 074 2940 057 6778 13153 Matrix 6884 1106213 142647 9956 145 4515 066 14471 21054 Gaslab 661 61020 21729 549 083 688 104 1237 18755 Zwarte Doos 2192 117700 42055 1059 048 1331 061 2390 10956 BBC 1249 15000 60838 135 011 1926 154 2061 16558 Helix 29912 7193065 301210 64738 216 9533 032 74271 24862 Athene 2146 213480 57070 1921 090 1806 084 3728 17471 Cyclotron 11850 3278525 22458 29507 249 711 006 30218 25572 N-laag 18444 3107207 409124 27965 152 12949 070 40914 22273 Acoustisch Lab 559 11738 5330 106 019 169 030 274 04974 Cascade 5960 936405 71766 8428 141 2271 038 10699 18075 Spectrum 7757 3406742 228664 30661 395 7237 093 37898 48976 Tennispaviljoen 210 10000 5847 90 043 185 088 275 13181 Gemeni zuid 20744 3040396 228227 27364 132 7223 035 34587 16782 Gemeni noord 12712 1317998 401530 11862 093 12708 100 24570 19383 Laplace 11708 2000434 74782 18004 154 2367 020 20371 17487 Studentencentrum 5593 477428 81553 4297 077 2581 046 6878 12391 WKO Koeltorens 200 816129 0 7345 3673 0 000 7345 3673

Totalen 336341 40709220 4369701 366383 109 138301 041 504684 150In het rood aangegeven waarden zijn calculaties Voor MetaForum zijn dit de cijfers uit het bouwproces Basislast analyse 2011 Op basis van kW waarden per uur wordt de basislast elektra bepaald Voor het vastleggen van de basislast wordt het verbruik van 25 en 26 december genomen Op deze dagen is er minimale (of geen) bezetting Verder zijn op basis van uurwaarden perioden bekeken om te zien hoe bijvoorbeeld wordt omgegaan met vakantiedagen en weekenden en hoe de maximaal gecontracteerde capaciteit zich verhoudt met de gemeten waarden Onderstaand zijn drie weekgrafieken weergegeven Kerst 2011 (basislast) juni 2011(warmste dag met bezetting) januari 2011(week met koudste dag) Te zien is dat de basislast plusminus 4300 kW per uur is Het maximaal gevraagde vermogen (veroorzaakt door koeling)10400 kW per uur in 2011 was op 28 juni De gemiddelde dagtemperatuur lag die dag boven de 23 graden Celsius Vergelijken we dit in de winter met een koude dag in januari ligt het maximaal vermogen op 9500 kW per uur is Vermenigvuldigen we de basislast met 8760 uur geeft dit een jaar verbruik van 37668000 kWh Afgezet tegen het totaal van de gehele campus 51290080 kWh betekent dit dat de basislast elektra TUe Science Park 73 van het totaal is


Deze basislast wordt veroorzaakt door de labgebouwen die een continu bedrijf hebben (Helix Spectrum Cyclotron TNO Catalyst)

Zaterdag Zondag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag


Stand van zaken tov referentiejaar 2005 Inspanningsverplichting MJA-3

Partijen spannen zich in om gemiddeld voor de gezamenlijke Ondernemingen voor hun betrokken inrichtingen 30 procent energie-efficieumlntieverbetering te bereiken in de periode 2005-2020 In onderstaande tabellen is een overzicht gegeven van het elektra en gasverbruik van 2005 tm 2011 de gebruiken zijn van de gehele inrichting Om de stand van zaken te analyseren is 2005 het referentie jaar Voor gas is het verbruik gecorrigeerd op graaddagen uitgaande van het Weerstation van Eindhoven Onderstaande tabellen laten de stand van zaken zien Elektravergelijk

Elektravergelijk tov 2005 in kWh en procenten

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Gebruik 36776648 37342864 38573798 37817032 39155132 42130720 41471474verschil 0 566216 1797150 1040384 2378484 5354072 4694826

10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk

Gasvergelijk gemaakt in graaddagen tov 2005 in msup3

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Gebruik 6882489 6316024 6100842 6267762 6615283 5553075 4264300Grdagen 2792 2671 2565 2816 2877 3275 2533gecorr 6882489 6602149 6640761 6214344 6419837 4734102 4700326

10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171

Gecorrigeerd met gewogen graaddagen weerstation Eindhoven Stand van zaken omgerekend naar GJ

GJ vergelijk totaal energie tov 2005

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Aardgas 217831 208958 210180 196684 203188 149834 148765Elektra 330990 336086 347164 340353 352396 379176 373243Totaal 548821 545044 557344 537037 555584 529011 522009

10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489

Voor aardgas is de graaddagen correctie meegenomen Uit bovenstaande is te zien dat energiebesparing plaatsvindt De stijging van elektra en de daling van aardgas wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat steeds meer gebouwen gebruik maken van de WKO in combinatie met een warmtepomp Warmtepompen worden elektrisch gevoed Nieuwbouwprojecten hebben zelfs geen aardgas aansluiting meer en worden volledig verwarmd (en gekoeld) met warmtepompen Twee andere grote veroorzakers voor de stijging elektra zijn


De nieuwe ICT-room voor rekenclusters en de onderzoeksuitbreidingen in de Cleanroom van voor de faculteit Electrical Engineering en Technische Natuurkunde in het Spectrumgebouw samen plusminus 2000000 kWh De stijging van de ICT-room komt mede voort uit het centraliseren van ICT-room faciliteiten De ambitie uit het vorige EEP was om van 20 decentrale ruimten terug te gaan naar twee centrale ruimten waarvan eacuteeacuten specifiek voor rekenclusters De keuze voor centrale ruimten maakt het mogelijk de ruimte efficieumlnt (qua ruimtegebruik) en energiezuinig (qua koeling) te maken De koelinstallatie kan in dit geval specifiek op de eisen van het datacentrum afgestemd worden Dit betekent meer koelmogelijkheden met een hoger rendement Rekenclusters Onderzoeken vragen steeds meer data- en rekencapaciteit Dit is inherent aan verder gaande onderzoeken en de innovatieve mogelijkheden die heden ten dage beschikbaar zijn De vraag naar rekenclusters neemt dus toe omdat de rekencapaciteiten sterk toenemen hierdoor nemen de vermogensverbruiken ook toe De ICT-room voor rekenclusters is modulair opgebouwd In drie stappen kan de ruimte gevuld worden Inmiddels zijn twee stappen uitgevoerd wat inhoud dat de ruimte voor tweederde bezet is Vanwege de grote vermogens gt25 kW die de rekenclusters vragen wordt gebruik gemaakt van het concept kastkoeling Bij volledige bezetting is de capaciteit 350 kW is 3000000 kWh per jaar Energiematrix en procentuele verdeling primaire energie Onderstaand is de energiematrix weergegeven De waarden zijn gemaakt op basis van energiecijfers en op basis van inschattingen In de kolom rest wordt het verschil van hoofdmeting en gebouwmeting weergegeven Voor elektra is dit 18 wat afkomstig is van leiding- en trafo verliezen De rest-waarde aardgas is 25 wat afkomstig is van verouderde gebouwmeters en correctie berekeningen op druk en temperatuur

Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest

Elektriciteit (kWh)41471474

Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234

Voor elektra is op de volgende pagina een procentuele verdeling gegeven Met overige worden met name faculteitsopstellingen en catering bedoeld


Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40

verdeling Elektra verbruik

Warmte- en Koude Opslag installatie (WKO) Sinds 2002 heeft de TUe een Warmte- en Koude Opslag (WKO) installatie op het terrein In de door de provincie verleende vergunning zijn voorwaarden opgenomen ten aanzien van de monitoring van de WKO-installatie Jaarlijks wordt door adviesbureau IF Technology BV hiervan een evaluatierapport gemaakt


De WKO-installatie bestaat uit bull 32 Bronnen totale capaciteit 2000 msup3h bull Bruto vloeroppervlak aan te sluiten gebouwen plusmn 210000 msup2 bull Verdeeld over 3 warme en 3 koude clusters bull 2 Ringen bull 2 Koeltorens

Bij de aanleg van deze installatie is rekening gehouden met nog een uitbreiding van 16 bronnen waardoor de capaciteit 3000 msup3h wordt en geschikt is voor plusmn 300000 msup2 De installatie is uniek omdat koude en warmte gelijktijdig kan worden afgenomen De installatie behoort tot de grootste WKO installaties in Europa Meetgegevens WKO installatie

(afkomstig uit jaarverslag 2011 WKO TUe terrein) De energie wordt gemeten per cluster in onttrokken hoeveelheid en geiumlnfiltreerde hoeveelheid De totale effectieve energielevering is de optelling van de totale warmtelevering plus de totale koudelevering minus de onttrokken warmte door de koeltorens De geleverde warmte aan de gebouwen in 2011 is 8714 MWh ndash 5080 MWh = 3634 MWh (door de koeltorens is 5080 MWh aan koude geladen) De geleverde koude is 8922 MWh In onderstaande tabel is het gebruik van de WKO voor de afgelopen 6 jaar vergeleken met het ontwerp

ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011

MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh Koude gebruik 13506 11785 87 9436 70 8360 62 9200 68 8124 60 8922 66 Warmte gebruik 9720 3412 35 3205 33 4457 46 3588 37 4351 45 3634 37 Capaciteit

Zomer In de zomer van 2011 was de maximale afname 900 m3h De maximaal te leveren hoeveelheid water is 16 bronnen 125 m3h bron = 2000 m3h In de onderstaande tabel is het procentuele gebruik van de maximale capaciteit van de afgelopen 5 jaar weergegeven Geiumlnstal 2007 2008 2009 2010 2011 Debiet 2000 m3h 1115

m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45

Opgemerkt dient te worden dat de geiumlnstalleerde capaciteit gebaseerd is op het geraamde vermogen bij een geladen systeem Dit betekent een dT van 7K Op het moment dat het maximale verbruik van 900 m3h werd gemeten was de dT 84K In de tabel hieronder zijn de capaciteiten weergegeven De percentages van het maximale verbruik zijn berekend tov het geiumlnstalleerde vermogen

Geiumlnstalleerd 2007 2008 2009 2010 2011

Capaciteit 1633 MW 79 MW 48 83

MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54

Winter In de wintermaanden van 2011 was de maximale afname 515 m3h De dT op dat moment was 69K dit komt overeen met een capaciteit van 41 MW Over de warmtewisselaars van


beide koeltorens werd op dat moment plusmn 280 m3h verpompt met een dT van 75K Dit komt overeen met een capaciteit van 24 MW De capaciteit voor de gebouwen is dan 17 MW In de tabel hieronder is de gebruikte capaciteit vergeleken met de geraamde capaciteit Totaal Geiumlnstall 2007 2008 2009 2010 2011 Capaciteit 1633 MW 37

MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25

Gebouwen Ontwerp 2007 2008 2009 2010 2011


MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16

Het vermogen van het ontwerp is ook in dit geval bepaald door de verwachte verwarmingscapaciteit van aan te sluiten gebouwen bij elkaar op te tellen Er hebben echter wijzigingen plaatsgevonden in de lijst van aan te sluiten gebouwen TemperaturenBij het opstarten van de WKO was de grondwatertemperatuur gemiddeld 115degC Door in de winter het water met 8degC of lager in de koudebronnen te infiltreren en in de zomer het water met 15degC of hoger in de warmtebronnen te infiltreren wordt het systeem geladen Als het systeem geladen is zal de dT 7K zijn Voor de overdracht van 8714 MWh aan warmte is plusmn 1273585 m3 water onttrokken uit de warme bronnen Met deze gegevens is de dT te berekenen deze is 60 K Voor de overdracht van 8922 MWh aan koude is plusmn 1519065 m3 water onttrokken uit de koude bronnen De bijbehorende dT is 53 K In de tabel hieronder zijn de dTrsquos van de afgelopen jaren met de gewenste 7K vergeleken

Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76

In de eerste 3 maanden van 2011 wordt er vooral warmte gebruikt en koude geladen In het begin van januari 2011 zien we dat het geleverde water een gemiddelde aanvoertemperatuur van 149degC had Eind maart is de gemiddelde temperatuur 148degC In periodes met grote afname wordt er geiumlnfiltreerd met 90degC of lager Bij lage afname wordt de gewenste 8degC niet gehaald dit komt omdat bij sommige gebouwen de aansluitvoorwaarden niet worden nageleefd Vanaf april tot en met de eerste week van mei is de afname wisselend tussen koudegebruik en warmtegebruik De afname is in deze maanden laag hierdoor worden de gewenste infiltratietemperaturen niet gehaald Van de eerste week van mei tot en met half oktober wordt er koude gebruikt en warmte geladen In het begin is de gemiddelde aanvoertemperatuur 90degC Aan het eind van deze periode is de gemiddelde aanvoertemperatuur 104degC De temperatuur van het geiumlnfiltreerde water varieert van 145degC bij lage afname tot 155degC bij hoge afname Van half oktober tot en met december is er alleen maar warmte gebruikt en koude geiumlnfiltreerd In het begin van de maand is de gemiddelde aanvoertemperatuur 157degC op het eind van het jaar is deze afgenomen tot 153degC De infiltratietemperatuur is gemiddeld 85degC met uitzondering van perioden met lage afname


Bovenstaande tabellen laten zien dat de WKO niet volledig benut is Onderstaand een prognose verbruik wanneer Campus 2020 gereed is en de overige gebouwen optimaal zijn aangesloten

000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020

Duurzame koude en warmte uitgedrukt in primaire energie TJ

Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020

Duurzame warmte uitgedrukt in aardgas equivalenten msup3

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020

Duurzame koude uitgedrukt in MWh

Uit de grafieken is het volgende af te leiden Door gebruik te maken van de WKO is voor de warmtevraag een besparing van 1000000 msup3 aardgas te behalen Voor koude vraag is tov conventioneel koelen een besparing van 4000 MWh te behalen tov de situatie dat er geen WKO zou zijn


Het rendement van de WKO-installatie kan uitgedrukt worden in een coeumlfficieumlnt of performance (COP) Deze coeumlfficieumlnt geeft de verhouding aan tussen de geleverde thermische energie (warmte en koude) en de hiervoor benodigde elektrische energie De totale COP op warmte en koudelevering van de WKO-installatie aan de gebouwen was in 2011 ongeveer 154 (gebaseerd op het energieverbruik gemeten door de bronclusters) In 2010 bedroeg de COP 136 Een COP van 154 betekent dat met een input van 1 kWh elektra ongeveer 154 kWh aan warmte enof koude geleverd wordt De geleverde warmte enof koude wordt in de gebouwen direct gebruikt of via een warmtepomp omgezet naar warmtekoude op een ander temperatuurniveau Vervolgens kan deze warmtekoude dan in de gebouwen ingezet worden Verwacht wordt dat de COP na uitvoering Campus 2020 stijgt naar 20-25 doordat de WKOndashinstallatie meer in balans is In balans betekent dat de koeltorens minimaal ingezet hoeven te worden Warmte- en koude vraag zijn dan nagenoeg gelijk Procesinstallaties De uitgangspunten voor de procesinstallaties zijn binnen de TUe gedefinieerd in een Technisch handboek Dit handboek geeft naast de reeds in Nederland geldende wettelijke voorschriften normen ontwerpnormen verordeningen en Arbo-wetgeving een voor het TUe-complex aanvullend eisenpakket aan bouwdelen en gebouwgebonden installaties Daarnaast geeft het ook de spelregels aan voor wat betreft de voorbereiding en uitvoering van werkzaamheden en de opvolgende oplevering en aanlevering van revisiegegevens en onderhoudsvoorschriften Doel

Met dit handboek wordt gestreefd naar uniformiteit en een basis kwaliteitniveau voor de gebouwen en gebouwgebonden installaties het bouwproces en het aanleveren van informatie Het beheer van de TUe gebouwen en het gegevensbeheer wordt hierdoor vereenvoudigd Uitgangspunten

De uitgangspunten voor het Technisch Handboek zijn uniformiteit in materiaalgebruik en installatiesoort installatieprincipes en -verantwoordelijkheid technische procedures leefbaarheid en beheer van gegevens van het TUe-complex Tevens is aandacht voor het bouwproces waarbij veiligheid en gezondheid aan de orde komt Het handboek wordt jaarlijks geuumlpdate Kort samengevat geldt voor procesinstallaties het volgende

bull Koelen en verwarmen door WKO in combinatie met Warmtepompen bull Gebouwen niet rendabel voor WKO verwarmen HR-ketel koelen met koelmachine bull Warm tapwater maatwerkoplossingen afhankelijk van de doorstroming bull Verlichting HF verlichting daglichtafhankelijk en bewust aan principe bull Perslucht maak gebruik van centraal systeem indien mogelijk bull Stoom er wordt niet bevochtigd op de TUe met uitzondering van de cleanroom


4 Beschrijving en analyse van de keten Ketenefficiency Ketenmaatregelen zijn maatregelen op een andere plek in de productketen deze hebben geen directe invloed op de eigen energierekening Ze worden gezien als een koppeling met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de vorm van CO2 reductie

Studenten en ketenefficiency

TUe 2020 Strategisch Plan lsquoDe wereld staat voor grote uitdagingen op gebieden als energie klimaat gezondheid veiligheid duurzaamheid mobiliteit en communicatie Nieuwe technologische concepten zijn nodig om deze uitdagingen het hoofd te kunnen biedenrsquo Studenten worden opgeleid om invulling te geven aan bovenstaande De student van morgen is voortdurend met ketenefficiency bezig De grootste ketenefficiency wordt behaald wanneer een student is afgestudeerd en hij vanuit zijn kennis een bijdrage levert aan de maatschappij

Ketenefficiency algemeen

Energiewinst buiten de bedrijfspoort Bij ketenefficiency wordt gekeken naar het gebruik van energie binnen de gehele levensketen van een product van grondstof tot afdanking Het gaat hierbij om de verhouding tussen de verkregen prestatie dienst goederen of energie in de totale keten van grondstof tot en met hergebruik en de energietoevoer hiervoor De energie-efficiency kan worden verbeterd door verbetering van functievervulling vermindering van benodigde materialen en grondstoffen efficieumlnter transport dan wel besparingen in de gebruiksfase (minder energieverbruik of levensduurverlenging) dan wel besparingen die voortkomen uit efficieumlnt en effectief afdanken van producten (hergebruik recyclingupcycling gebruik van materiaal voor energieopwekking) Mogelijkheden om het energiegebruik in de totale levensketen van een product te verduurzamen zijn te vinden in 1 duurzame producten 2 optimalisatie van transport logistiek en ketens 3 duurzame bedrijventerreinen

Waarom ketenefficiency Door verbetering van de ketenefficiency wordt de energie-efficiency in de gehele keten verbeterd Hierdoor wordt het gebruik van fossiele brandstoffen teruggedrongen Dit vormt een belangrijk instrument om de CO2-emissie te beperken Mede dankzij het succes van de eerste generatie vrijwillige meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA) is er op het terrein van efficiency van procesenergie veel gerealiseerd Om in te kunnen blijven zetten op het terugdringen van het fossiele energieverbruik is de scope binnen MJA bij de vervolg-afspraken uitgebreid door niet alleen naar bedrijfsprocessen maar ook naar productketens te kijken Werken aan de ketenefficiency past zeer goed binnen MJA-verband maar kan ook los daarvan grote voordelen bieden


MJA-overwegingen

MJA is gericht op verbetering van de energie-efficiency Hiermee wordt het gebruik van fossiele brandstoffen teruggedrongen Dit vormt een belangrijk instrument om de CO2-emissie te beperken Het gebruik van fossiele energie kan mede worden teruggedrongen door

bull efficiencyverbetering van het indirecte energiegebruik in product en keten (energiezuinige producten)

bull inzet van duurzame energie Deze twee begrippen vallen onder het begrip ketenefficiency Beide genoemde manieren hebben gemeen dat de verbetering van de energie efficiency die hiermee samenhangt vaak (voor een gedeelte) buiten het bedrijf optreedt De doelstelling van MJA heeft niet alleen betrekking op de efficiencyverbetering van het energiegebruik in de processen binnen de inrichting maar ook buiten de inrichting door zowel de inzet van duurzame energie als efficiencyverbetering van het indirecte energiegebruik in product en keten Te denken valt hierbij aan energieopwekking via windmolens inkoop van duurzame energie en het fabriceren van producten die bestaan uit minder energie-intensief materiaal of die minder energie consumeren in de gebruiksfase De energie-effecten van ketenefficiency treden dus voor een belangrijk deel op buiten de grenzen van de inrichting Bijna vanzelfsprekend geldt zowel voor de inzet van duurzame energie als voor energiezuinige productontwikkeling dat goede afstemming enof samenwerking met andere actoren (bedrijven instellingen energie(distributie)sector consumenten etc) in de keten een belangrijke voorwaarde is voor het bereiken van een optimaal resultaat Deze ketengerichte samenwerking creeumlert voor de komende jaren nieuwe kansen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Afgezien van de in de MJA geformuleerde inspanningsverplichting is ook Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen een goede reden om met ketenefficiency aan de slag te gaan In dit verband wordt ook wel gesproken over lsquotriple Prsquo

bull Profit (winst) bull People (medewerkers en samenleving) bull Planet (milieu en omgeving)

Triple P houdt in dat economische sociale en milieucriteria bewust worden betrokken bij het ondernemingsbeleid De drie Prsquos zijn in samenhang met elkaar van doorslaggevend belang voor het duurzaam economische succes van een bedrijf of instelling op de lange termijn Ketenefficiency biedt een zeer goed aanknopingspunt om concreet inhoud te geven aan de derde P Aanpak ketenefficiency Systematisch energie besparen

Energie besparen in de levensloop van een product kan op veel manieren De afbeelding op de volgende pagina biedt een overzicht van de verschillende verbetermogelijkheden


Met de TUe is de ketenmaatregelenlijst die op de DHV Sharepoint site staat doorgenomen en voorzien van commentaar in de vorm van toepassing of niet van toepassing Met enkele voorbeelden wordt aangegeven hoe eea is of wordt aangepakt Alvorens de ketenlijst wordt doorgenomen de vraag waar staat de TUe als het gaat om Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Om op deze vraag een antwoord te geven heeft de TUe in het voorjaar van 2012 een CO2 footprint gemaakt die de nulmeting moet aangeven Na het hebben van een nulmeting kan de mogelijke reductie van CO2 op oa mobiliteit onderzocht worden CO2 footprint TUe Om een ambitie te kunnen formuleren op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is het van belang een CO2-footprint te hebben Een CO2 footprint is de inventarisatie en identificatie van de belangrijkste energiestromen en het kwantificeren van CO2 emissies Het World Resources institute Greenhouse Gas protocol(GHG) is de algemene leidraad voor een CO2 footprint Daarnaast moet de footprint altijd aan de hand van de ISO-norm 14064-1 gemaakt worden Deze ISO-norm geeft eisen en richtlijnen voor kwantificering en verslaglegging van broeikasgasemissies en ndashverwijdering op bedrijfsniveau Het zijn


instrumenten voor het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen een doelstelling die ook is vastgelegd in het Kyotoprotocol De zes gebruikelijke broeikasgassen binnen de ISO-norm en GHG

CO2 Koolstofdioxide SF6 Sulphur hexafluoride CH4 Methaan N2O Distikstofoxide(lachgas) HFCs Halogeenalkanen PFCs Perfluorkoolstoffen

Bij een CO2 footprint wordt alleen gefocust op de CO2-uitstoot CO2 is een kleurloos en reukloos gas dat van nature voorkomt in de atmosfeer Door verbranding van onder andere fossiele brandstof komt CO2 vrij Er bestaan geen openbare internationale of Nederlandse standaardmodellen om een CO2 footprint te maken De TUe heeft gekozen de CO2 footprint in eigen beheer vast te stellen Hierbij is gebruik gemaakt van de conversiefactoren van SKAO (Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen) Onderstaand het model SKAO


Indeling Technische Universiteit Eindhoven Scope 1 Directe CO2 emissies door verbruik fossiele brandstoffen binnen de eigen organisatie Gas Eigen wagenpark

Scope 2 Indirecte CO2 emissies ontstaan door elders opgewekte energie gebruikt binnen eigen organisatie Elektriciteit Warmte Koude Opslag

Scope 3 Indirecte CO2 emissies als gevolg van organisatieactiviteiten doch voortkomend uit andere bronnen Water

o Inkoop (drinkwater) o Uitgaand afval (afvalwater)

Dienstreizen o Priveacute auto o Vliegreizen o Autohuur o Openbaar vervoer

bull Trein bull Bustrammetro bull Taxi

Woon- werkverkeer o Priveacute auto o Openbaar vervoer o Bus o Trein

Papierinkoop Afval

o Restafval o Glas o Papierkarton o Archiefvertrouwelijk papier o Swill (GFT)

CO2 footprint TUe

Aan de hand van bovenstaande indeling is de footprint gemaakt Omdat afval problemen gaf met de juiste conversiefactoren is deze buiten beschouwing gelaten Het aandeel van afval is dusdanig laag dat het niet van invloed is (plusminus 12 ton CO2) Als uitgangscriteria geldt het volgende het meenemen van de aspecten met CO2-effecten die direct aan de TUe toe te

dichten zijn binnen mobiliteit alleen gericht op TUe medewerkers niet op studenten of derden alleen gericht op de TUe gebouwen niet op het terrein aanwezige gebouwen van

derden


Aspect CO2-uitstoot in tonElektriciteit 18475Gas 10134Water 151Dienstreizen 1642Woon-werkverkeer 635Eigen wagenpark 35Papierinkoop 94Totaal 31166 Deze aantallen zijn omgezet naar percentages om de verhouding duidelijk zichtbaar te maken

De vlakken dienstreizen en woonwerkverkeer zijn verder gedetailleerd In de keten wil de TUe hiermee minimaal 10 CO2 besparen


Verminderen milieubelasting als gevolg van mobiliteit Woon-werkverkeer

Verhoudingen CO2-uitstoot Woon-werkverkeer

Het aspect autogebruik is de grootste CO2 veroorzaker met 73 van het geheel Hier valt veel besparing te behalen Het advies is binnen ldquoWoon-werkverkeerrdquo voornamelijk te focussen op ldquoAutogebruikrdquo Gebruik van het openbaar vervoer(OV) stoot na het autogebruik de meeste CO2 uit De OV-middelen zijn al zuinig en in het algemeen zijn deze niet te vervangen door bijvoorbeeld fietsen of lopen

Dienstreizen

Verhoudingen CO2-uitstoot Dienstreizen

Het vliegverkeer is de grootste CO2 veroorzaker met 78 van het geheel Geadviseerd wordt binnen het aspect ldquoDienstreizenrdquo voornamelijk te focussen op het aspect ldquoVliegreizenrdquo Als tweede stoot het ldquoAutogebruikrdquo het meeste uit Het advies is tevens naar dit aspect te kijken Binnen het aspect ldquoOpenbaar vervoerrdquo is net als bij ldquoWoon-werkverkeerrdquo in het algemeen weinig te verbeteren omdat het over lange

afstanden gaat die niet te vervangen zijn door een ander vervoermiddel Binnen het aspect ldquoHuurautorsquosrdquo worden de besparingen mimimaal geschat doordat het een klein percentage is van het geheel

Binnen het rapport zijn drie aspecten bekeken dienstreizen vliegreizen dienstreizen autogebruik en woon-werkverkeer autogebruik Uitgangspunten

Het is lastig te voorspellen of te berekenen wat toekomstige besparingen kunnen zijn Daarom zijn uitgangspunten vastgesteld Vanuit hier zijn berekeningen gemaakt De berekeningen zijn gebaseerd op aannames rekening houdend met de eerder gevonden ontwikkelingen Woon-werkverkeer

Advies is een doelstelling te hanteren om de CO2-uitstoot veroorzaakt door het autogebruik woonwerkverkeer te reduceren Het uitgangspunt is het autogebruik met minimaal 222 te laten dalen voor 2020 Dit percentage is gerelateerd aan de voorziene daling in het aantal parkeerplaatsen Gerelateerd aan de eerder gevonden ontwikkelingen is als uitgangspunt genomen dat de trein de auto vervangt voor 40 en de bus voor 60 Dit betekent dat het treingebruik stijgt met 133 en de bus stijgt met 89


CO2-uitstoot autogebruik

CO2-uitstoot treingebruik

CO2-uitstoot busgebruik

Totaal CO2-uitstoot woon-werkverkeer

2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369

Woon-werkverkeer auto CO2 besparing Wanneer de TUe deze uitgangspunten aanhoudt levert dit een besparing op van 128 CO2 op het woonwerkverkeer Dienstreizen

Aanbeveling is een doelstelling te hanteren op de priveacuteauto en de vliegreizen om de CO2-uitstoot veroorzaakt door de dienstreizen te reduceren Het uitgangspunt binnen de vliegreizen is het met minimaal 40 te laten dalen voor 2020 door minder te reizen Deze reizen worden niet vervangen door een andere manier van reizen maar bijvoorbeeld door videoconference

Priveacute auto Huurauto Vliegreizen Openbaar Vervoer Totaal in ton

2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476

Dienstreizen vliegreizen CO2 besparing Wanneer de TUe deze uitgangspunten aanhoudt levert dit een besparing op van 312 CO2 op dienstreizen Het uitgangspunt binnen het priveacuteautogebruik is het autogebruik met minimaal 60 te laten dalen voor 2020 door autoreizen te vervangen door treinreizen Dit percentage is gerelateerd aan de gevonden ontwikkelingen zoals de NS Business card


2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486

Dienstreizen auto CO2 besparing Wanneer de TUe deze uitgangspunten aanhoudt levert dit uiteindelijk een besparing op van 24 CO2 op dienstreizen Samen leveren de uitgangspunten binnen dienstreizen een CO2-reductie van 336 op Totaal

De besparingen op de drie aspecten vormen samen de totale besparing

Aspect mobiliteit CO2-uitstoot in ton in 2010 CO2-uitstoot in ton in 2020

besparing

Woon-werkverkeer 501 4369 128 Dienstreizen 1522 10107 336 Eigen wagenpark 35 35 0 Totaal mobiliteit 2058 14826 28

Totale CO2 besparing


De ten doel gestelde besparingen vormen samen een totale CO2 besparing van 28 op het aspect mobiliteit bij de TUe Deze uitgangspunten geven de TUe de mogelijkheid hierop te sturen Jaarlijks moet de TUe kijken wat de ontwikkelingen zijn en veranderingen monitoren Ketenmaatregelenlijst Verminderen milieubelasting als gevolg van personen transportvervoer - Elektrische autos voor dienstreizen inclusief reserveringssysteem inclusief oplaadpunten Niet direct van toepassing beleid zoveel mogelijk gebruik maken van openbaar vervoer - Intensiveren lesroosters op bepaalde dagen waardoor andere dagen vrij zijn Van toepassing TUe onderzoekt de bezetting en de bezettingsgraad van de collegezalen en past daarop het beleid van het soort en het aantal zalen af - Stagelocaties afstemmen op woonplaats studenten Niet van toepassing - Lesgeven op afstand dit moet wel gefaciliteerd worden Niet direct van toepassing is op kleine schaal wel mogelijk Les geven op afstand wordt als niet prettig ervaren (de gevoerde pilots zijn negatief uitgevallen) - Werken op afstand dit moet wel gefaciliteerd worden Het ldquonieuwe werkenrdquo (plaats onafhankelijk) wordt onderzocht binnen DPO (Dienst Personeel amp Organisatie) loopt een pilot - Bevorderen carpoolen bijvoorbeeld door inrichten online afsprakenregister Kan gezien worden als een nieuwe kans een vorige poging heeft geleid tot beperkt resultaat - Beperken dienstreizen door videoconferencing Elke faculteit is voorzien van een videoconferencing systeem het gebruik is nog beperkt nagaan hoe dit te intensiveren is - Compenseren CO2 vlieguitstoot door afkoop CO2 emissie bij reserveren van vluchten Wordt niet toegepast - Stimuleren OV gebruik door te faciliteren Nader onderzoek nodig zie resultaten CO2 footprint Verminderen milieubelasting als gevolg van goederen vervoer - Samenwerken op locatie door met partijen in de omgeving samen in te kopen Niet van toepassing de TUe heeft een centraal inkoop orgaan - Producten kiezen die handig zijn verpakt (zo weinig mogelijk materiaal geen lucht) Niet van toepassing Verminderen milieubelasting door goederen - Centraal inkopen apparatuurspullen zodat goed zicht is en afspraken gemaakt kunnen worden over de kwaliteitseisen (en milieueisen) waaraan de artikelen moeten voldoen Van toepassing convenant duurzaam inkopen - Gerecycled wc papier Niet van toepassing - Gerecycled print papier Niet van toepassing - Schrijfgerei Niet van toepassing - Standaard dubbelzijdig printen Van toepassing - Standaard inktbesparend printen Van toepassing - Digitaliseren (minder ruimtegebruik voor dossiers minder papierverbruik minder verbruik mappen nietjes etc) In voorbereiding - Digitaliseren post (facturennieuwsbrievenuitnodigingenaankondigingen etc) In voorbereiding - Stuur verkeerd geadresseerde post terug en verzoek om uitschrijving uit het bestand Van toepassing - Zeg standaard catalogussen af Van toepassing


Afval - Reserveer een ruimte en faciliteer voor gescheiden afvalinzameling Van toepassing TUe heeft een afval-depot - Hou producten die eacuteeacuten op eacuteeacuten afgevoerd worden apart (bv TL-buizen via WeCycle) Van toepassing TUe heeft een afval-depot Meubilair - Maak een onderhoudsplan meubilair zodat het meubilair langer mee kan - Koop meubilair in met een ecologisch keurmerk - Kies voor materialen die biologisch afbreekbaar zijn - Sluit contracten met leverancier voor terugname meubilair lampen tapijt gordijnen Van toepassing ICT - Gezamenlijke serverruimte Van toepassing er zijn twee centrale computer ruimten Eeacuten voor kritische opslag en eacuteeacuten voor rekenclusters - Powermanagement op PCs Er wordt nieuw beleid gemaakt op in te zetten ICT-middelen gedacht wordt aan toepassingen als VDIrsquos (Virtual Desktop interface oplossingen) - Faciliteer thuiswerken op ICT vlak Van toepassing pilot uitgezet binnen DPO - Notebook voor studenten Voor iedere student aan de TUe is een notebook onmisbaar Je notebook heb je nodig voor communicatie met anderen het verzamelen van informatie het maken van berekeningen het maken van tekeningen het uitvoeren van simulaties en het afleggen van tentamens Aangezien de aanschaf van een goede notebook vrij kostbaar is heeft de TUe ter ondersteuning dan ook de notebookregeling (vanaf 1997) in het leven geroepen Inmiddels zijn 23567 notebooks uitgegeven waarvan 7865 momenteel in onderhoud Ongeveer 95 van de studenten neemt deel aan deze regeling Op MVO gebied en energetisch heeft dit voordelen MVO De keuze van het notebook wordt dusdanig gemaakt dat de student hiermee

zijn studie kan afronden Met andere woorden de uitgegeven notebooks zijn het meest up-to-date

Energetisch De TUe hoeft geen PC zalen in te richten en het gebruik van een notebook is energetisch zuiniger dan een desktop PC

Catering - Kies voor biologische producten - Kies voor producten uit de omgeving (minder vervoer) - Verbouw zelf producten voor de catering In 2010 heeft een Europese aanbesteding voor dit onderwerp plaatsgevonden waarna per 1 januari 2011 een overeenkomst is aangegaan met de externe leverancier Eurest Deze overeenkomst loopt tot 1 januari 2017 en kan daarna nog twee jaar verlengd worden In de aanbesteding zijn de criteria van Agentschapnl voor duurzaam inkopen gevolgd Dit betekent dat de cateraar dient aan te tonen dat 40 van het assortiment uitgedrukt in een percentage van het inkoopvolume van dat jaar aantoonbaar uit biologische producten enof producten met een of meer andere duurzaamheidskenmerken bestaat Daarnaast is de cateraar gevraagd aan te geven op welke wijze het aspect duurzaamheid in haar werkprocessen tot uitdrukking komt Eurest heeft hiervoor in haar inschrijving een aantal aspecten aangegeven gegroepeerd in de pijlers mensen duurzame inkoop welzijn milieu en samenleving Eurest heeft een programma dat lsquoLiefde voor etenrsquo heet Dit betekent dat zoveel mogelijk producten biologisch en fair trade zijn afhankelijk van de wens van de opdrachtgever Daarnaast biedt Eurest uitsluitend duurzame vis aan De cateraar gebruikt zoveel mogelijk lokale producten en maakt zoveel mogelijk gebruik van seizoensproducten


In de laatste tevredenheidenquecircte over catering kwam naar voren dat men op dit moment het percentage duurzame producten al vrij hoog vindt Waar dat idee precies op gebaseerd is is niet duidelijk Waarschijnlijk zal het opschalen naar een geheel duurzame catering gepaard moeten gaan met informatie over gezondheid en duurzaamheid van de producten en hun effecten op de omgeving Wellicht wordt het normaal dat het aanbod duurzaam is en is dat ook geen discussie meer

Doelstellingen Voor het onderwerp catering zijn in dit ambitieniveau de volgende doelstellingen genoemd

- Het volume duurzame producten wordt ieder jaar 5 hoger tot over 12 jaar alles zo duurzaam mogelijk is

Apparatuur - Vergroten bewustwording personeel bij uitzetten apparatuur (ludieke acties wedstrijd etc) Van toepassing bewustwordingscampagne ldquoyoursquove got the powerrdquo - Voorkom wildgroei aan eigen apparatuur van personeel zoals tosti-ijzers eigen printers waterkokers koffiezetapparaten Op dit punt wordt momenteel nieuw beleid gemaakt Waaruit moet een pantry bestaan zodat medewerkers en studenten hun huishoudelijke apparatuur thuis laten - Waterkoelers In de TUe gebouwen staan een groot aantal waterkoelers welke voorzien worden van waterflessen van 189 liter Deze flessen worden wekelijks met een vrachtwagen aangeleverd terwijl Nederland beschikt over uitstekend leidingwater wat dus een uitstekend alternatief is

Doelstellingen De waterkoelers op de TUe zullen gefaseerd worden vervangen door apparatuur die is aangesloten op het waterleidingnet

Hoe kunnen deze doelstellingen bereikt worden In het nieuwe gebouw MetaForum is afgesproken dat er geen waterkoelers in het gebouw geplaatst worden De automaten die in het gebouw geplaatst zijn zijn voorzien van koelunits die zijn aangesloten op het waterleidingnet Er zal geeumlvalueerd worden wat de bevindingen hiervan zijn Een ander initiatief dat in Nederland op dit moment loopt is het zgn project lsquoJoin the Pipersquo In dit initiatief wordt het drinken van kraanwater via speciale openbare kraanwatertappunten gestimuleerd Dit initiatief komt tot stand in samenwerking met de gemeenten en de nutsmaatschappijen op dit gebied in de regio Eindhoven is dit de organisatie Brabant Water Deze organisatie sluit het tappunt kosteloos aan op de waterleiding en neemt de kosten voor het watergebruik voor haar rekening De kosten voor aanschaf beheer en onderhoud van het tappunt komen voor rekening van de gemeente Onderzocht zou kunnen worden of een dergelijk tappunt op de TUe (lsquoGroene Loperrsquo) interessant zou kunnen zijn Aanbestedingen 21-4-2011 heeft een Europese aanbesteding plaatsgevonden voor de inkoop van papier In de aanbesteding is de volgende tekst opgenomen Op het gebied van duurzaamheid en milieu gelden onderstaande minimumeisen Deze minimumeisen zijn gebaseerd op de ldquoCriteria voor duurzaam inkopen van Papierrdquo Zie versie 12 vastgesteld op 21-1-2010 httpwwwpianoonldocument3323productgroep-papier Bovenstaand is een voorbeeld Elke aanbesteding is voorzien van bovenstaande tekst met de bijbehorende criteria ldquoduurzaam inkopenrdquo


5 Visie op duurzame energie Ambitie TUe De TUe heeft de visie op duurzame energie vertaald in een ambitie De ambitie is vastgelegd in ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo Scenario 2 (zie tabel pagina 13) Samengevat wil de TUe 50 klimaat-neutraal in 2012 (dmv aankoop garanties van oorsprong) 100 klimaat-neutraal in 2015 (dmv aankoop garanties van oorsprong) 10 energie-neutraal in 2015 (dmv duurzame opwekking op eigen terrein) 25 energie-neutraal in 2020 (dmv duurzame opwekking op eigen terrein) 50 energie-neutraal in 2030 (dmv duurzame opwekking op eigen terrein)

Stand van zaken anno 2012 Klimaat-neutraal

De TUe vergroent (100) het elektraverbruik vanaf 2012 door het kopen van Garanties van Oorsprong Aardgas wordt vanaf 2013 voor 25 vergroent door compensatie aanplant bossen Om aan de ambitie in 2015 te voldoen moet 75 aardgasverbruik nog gecompenseerd worden Het is momenteel nog niet duidelijk hoe vergroent gaat worden Energie-neutraal

Voor de ambitie 10 energieneutraal in 2015 heeft een uitgebreid onderzoek plaatsgevonden naar alternatieve energieopwekking Windenergie Zonne-energie Biomassa

Ui dit onderzoek is gebleken dat voor de korte termijn PV de meest voor de hand liggende oplossing is Het onderzoek heeft een doorkijk tot en met het jaar 2030 Op de volgende pagina de uitwerking in tabel en grafiek vorm De volgende uitgangspunten zijn meegenomen Energieverbruik TUe 2011 is het verbruik van de gebouwen 504684 GJ De groei van de WKO komt tot stand door het aansluiten van gebouw MetaForum

Ceres en Project 2 allen Campus 2020 en door optimalisatie luchthuishouding gebouw Helix en ombouw koelmachine naar Warmtepomp gebouw Spectrum Voor de periode 2016 ndash 2020 aansluiting P3 en P4 Campus 2020 en optimalisatie overige gebouwen

De initiatieven op het gebied van duurzame energie waarvan we weten dat deze doorgang hebben zijn meegenomen Het gaat hier om IRWIS (windenergie zie blz 43) en 600 msup2 PV voor project 2



Samengevat Energieverbruik TUe gebouwen2011 504 TJ

Opwekking van duurzame energie (WKO) 2011 30 TJ

verwachte groei periode 2013-2015 met WKO 10 TJ

Doelstelling 10 eigen opwekking 2013-2015 50 TJ

Eigen opwekking bestaand + toekomstig 405 TJ

Nog op te wekken 95 TJ Zonne-energie (PV)

In onderstaande tabel is aangegeven wat het betekent als 95 TJ wordt omgezet in de toepassing PV Opwekking duurzame energie met PV

95 TJ omzetten naar opwekking met PV = 1045156 kWh

benodigd dak oppervlak = 2x PV oppervlak 16000 msup2

Benodigde investering 2000000 euro

Simpele terugverdientijd 19 jaar


Wind-energie Met onderstaande oplossing start de TUe een pilot op het gebied van windenergie in de gebouwde omgeving op de liftschacht van het gebouw Vertigo (zie foto) Experimenteel moet vastgelegd worden wat de opbrengsten zijn Na schatting is dit plusminus 40000 kWh per jaar (036 TJ)

Introduction

The Integrated Roof Wind Energy System (IRWES) is a novel wind energy generating solution set up to increase energy harvesting through capturing of greater wind volumes towards a single turbine and making use of effective aerodynamics Research and development are set up to bring solutions for energy harvesting in the built environment with emphasis to residential and commercial construction The new added function to the roof structure creates a hybrid solution with additional advantages like aesthetical freedom protection of the turbine and a reduced investment return period compared to todays available methods

Team

The research and development of this novel wind energy concept is a project based at the Eindhoven University of Technology in collaboration with the University of Miami Business development is supported by the TUe Innovation Lab and financial support is supplied by Technologiestichting STW and the Marie Curie Fellowship Framework (EU-FP7)

The IRWES project consists of a team of researchers with expertise in Fluid Dynamics Structural Engineering Architectural Design Acoustics Sustainable Engineering Mechanical Engineering and Sustainable Technology Business Development

For more information please contact Research amp Development Business Development Ms Dr Rossella Ferraro

rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374

Mr Dr Alexander Suma

absumatuenl

+31 (0)40 247 2572

IRWES TUe PO Box 513 5600MB Eindhoven the Netherlands Phone +31 (0)40-247-2572 Fax +31 (0)40-245-0328 Email absumatuenl


Biomassa

Onderzocht is of het rendabel is een WKK op biobrandstof te plaatsen in het Auditorium Het plaatsen van een WKK op biobrandstof blijkt een reeumlle optie te zijn Jaarlijks wordt 600 ton aan restafval gegenereerd (papier snoeiafval en dergelijke) Over dit restafval dat op de campus wordt gegenereerd is samen met drir M Boot van de vakgroep combustion technology bepaald dat dit omgezet kan worden naar biobrandstof goed voor het opwekken van 1500000 kWh (135TJ) aan elektriciteit

Eind 2012 begin 2013 worden de duurzame energie opwekkingsprojecten verder uitgewerkt en als investeringsprojecten aangeboden aan het College van Bestuur


6 Inventarisatie besparingsmogelijkheden Het EEP voor de periode 2013-2016 kent twee highlights


o Ondernemend Samenwerken Voordat bovenstaande highlights nader worden toegelicht allereerst de toekomstlijn (streefgetallen) uit het Strategisch Plan 2020 die gezien mag worden als een routekaart

Strategisch Plan 2020

Speerpunten uit het plan zijn

bull Differentiatie van het onderwijs door onder meer het aanbieden van een brede bacheloropleiding en ontwikkeling University College Eindhoven

bull Versterken van onderzoek op drie Strategic Arearsquos rond belangrijke maatschappelijke themarsquos Energy Health en Smart Mobility

bull Ontwikkelen van de campus tot TUe Science Park van nationaal belang en internationale allure

Maak uitgebreid kennis met de TUe van 2020 download het Strategisch Plan of de samenvatting en bekijk de videorsquos waarin studenten vooruitblikken httpwwwtuenluniversiteitover-de-universiteitprofiel-en-missiestrategie-2020 Streefgetallen uit het Strategisch Plan 2020 zijn

De wereld staat voor grote uitdagingen op gebieden als energie klimaat gezondheid veiligheid duurzaamheid mobiliteit en communicatie Nieuwe technologische concepten zijn nodig om deze uitdagingen het hoofd te kunnen bieden

Bedrijven kennisinstellingen en overheden spannen zich via regionale en thematische netwerken samen in om deze concepten tot stand te brengen De TUe bereidt zich voor op de toekomst met het Strategisch Plan TUe 2020


Onderstaande laat de studenten aantallen peildatum 17-9-2012 zien Faculteit Opleidingsnaam

Bachelor opleiding MasteropleidingAantal Bsc studenten

Aantal Msc studenten

Totaal aantal studenten

Electrical engineering Electrical Engineering 307Automotive 61

Electrical Engineering 163 531Bouwkunde Bouwkunde 1104

Architecture Building and Planning 649Building Services 14Construction Management and Engineering 37 1804

Biomedische Technologie Biomedische technologie 284Medische Wetenschappen en Technologie 39

Biomedical Engineering 120Medical Engineering 48 491

Industrial Design Industrial Design 419Industrial Design 120 539

Industrial Engineering amp Innovation Sciences Psychology amp Technology 46Sustainable Innovation 32Technische Bedrijfskunde 588Technische Bedrijfskunde voor de gezondheidszorg 36Technische Innovatiewetenschappen 108

Human-technology Interaction 54Innovation Management 148Innovation Sciences 54Operations Management and Logistics 222 1288

Scheikundige Technologie Scheikundige Technologie 254Chemical Engineering 154 408

Wiskunde amp Informatica Technische Informatica 139Software Science 141Web Science 32Technische Wiskunde 121

Business Information Systems 51Computer Science and Engineering 148Embedded Systems 91Industrial and Applied Mathematics 38 761

Technische Natuurkunde Technische Natuurkunde 248Applied Physics 123 371

Werktuigbouwkunde Werktuigbouwkunde 706Automotive Technology 61Mechanical Engineering 341Systems and Control 27Sustainable Energy Technology 128 1263

Lerarenopleiding door Eindhoven School of Education Science Education and Communication 38 38

Totaal aantal ingeschreven studenten peildatum 17-9-2012 4665 2829 7494 Het doel is met minder vierkante meters meer studenten huisvesten met andere woorden de gebouwen zo efficieumlnt mogelijk inzetten Campus 2020 reduceert plusmn60000 msup2 en transformeert de TUe naar een compacte Campus Campus 2020

Campus 2020 voorziet in een ingrijpende modernisering van het gebouwencomplex Dit moet ertoe leiden dat de campus van de TUe een inspirerende studeer- en werkomgeving wordt die past bij de internationale ambities van de universiteit

Met het nieuwe Masterplan Campus 2020 realiseert de TUe een compacte campus waar de verschillende disciplines elkaar ongedwongen kunnen ontmoeten Alle faculteiten worden gehuisvest rondom een groen autovrij gebied de zogenaamde ldquoGroene loperrdquo Voor zeven faculteiten betekenen de plannen dat ze nieuwe huisvesting krijgen Daarnaast komt er een Centrale Studievoorziening waarin ook de universiteitsbibliotheek een plaats krijgt

Campus 2020 bestaat uit vier grote onafhankelijke projecten die in een afgesproken volgorde worden uitgevoerd Het laatste project wordt voltooid in 2020


Project 1 (MetaForum) is inmiddels gerealiseerd (opgeleverd juli 2012) Gebouw Ceres renovatie van het oude ketelhuis is ook gerealiseerd (opgeleverd augustus 2012) Project 2 zit in de aanbestedingsfase en Project 3 in de voorbereiding De groene loper is verdeeld in meerdere fase De eerste fase is september 2012 gereed Onderstaande beelden geven een impressie Project 2 wordt duurzaam uitgevoerd het gebouw moet uiteindelijk energieneutraal zijn Als start krijgt het gebouw een EPC van 051 Het plan voorziet in de afstoot van 190189 msup2 BVO bestaande gebouwen en 127023 msup2BVO renovatie en nieuwbouw De reductie aan msup2 BVO is 63166 msup2 BVO Met dit gegeven krimpt de TUe van 330000 naar 270000 msup2 BVO Gelijktijdig is er een forse groei (ambitie) in het aantal studenten en het aantal medewerkers In het EEP 2009-2012 is een streefverbruik berekend Dit streefverbruik 084 GJmsup2 wordt nog steeds aangehouden als leidraad bij het ontwerp van de gebouwen


EEP 2009-2012 vergelijken met 2013-2016 In onderstaande grafiek is het resultaat weergeven uit het EEP 2009-2012

In dit EEP is een nieuwe berekening gemaakt en uitgezet in onderstaande grafiek

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J

Energieverbruik 2011 -2020

Volgens Campus 2020 verloop

Volgens scenario 2 Urgenda

In de tabel op de volgende pagina is aangegeven hoe de getallen tot stand zijn gekomen Kijken we naar de rode lijn is deze vergelijkbaar met de gele lijn uit de grafiek van het EEP 2009-2012 Te zien is dat het energieverbruik in 2020 met 50000 GJ is toegenomen In deze rode lijn is het project Campus 2020 verwerkt Het verschil van het meerverbuik zit voornamelijk in twee gebouwen

bull Laplace uitbreiding ICT-room faciliteiten verbruik in 2009 14447 GJ in 2020 20375 GJ

bull Spectrum uitbreidngen cleanroom faciliteiten verbruik 2009 33213 GJ in 2020 41000 GJ

Uit de grafiek is te zien dat de besparing met Campus 2020 20 is

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd

Totaal Energie verbruik TUe gebouwen versus Campus2020

Afstoot gebouwen

15 EE Renovatie of nieuwbouw

Totaal energie TUe gebouwen


De groene lijn is een weergave wanneer scenario 2 ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo wordt gevolgd In onderstaande tabel zijn de cijfers per gebouw in een tijdsbestek tot en met 2020 weergegeven De geel gearceerde cellen hebben te maken met nieuwbouw en renovatie De blauw gearceerde cellen met veranderingen in de periode

gebouwen TUe msup2 BVO 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020primair GJ

1 Paviljoen 13135 6997 6997 6997 6997 6997 6997 6997 0 0 04 Paviljoen NP 4912 7779 7779 7779 7779 0 0 0 0 0 07 Sportcentrum 9685 14097 14097 14097 14097 14097 14097 14097 14097 14097 140979 Werfgebouwen 1272 3085 3085 3085 0 0 0 0 0 0 0

11 Hoofdgebouw 44406 48481 48481 36360 36360 36360 36360 36360 37316 37316 3731612 Traverse 7447 7356 7356 7356 7356 7356 7356 7356 0 0 013 Auditorium 14803 17723 17723 17723 17723 17723 17723 17723 17723 17723 1772314 IPO 5997 5731 5731 5731 5731 5731 5731 5731 0 0 017 Bouwhal 1 (Aruba) 466 452 452 452 452 452 0 0 0 0 021 CeresICMS 1700 1800 1552 1552 1552 1552 1552 1552 1552 1552 155223 MMP 4557 7854 7854 7854 7854 7854 0 0 0 0 028 Connector 2531 1714 1714 1714 1714 1714 1714 1714 0 0 031 Potentiaal 20372 26448 26448 26448 26448 0 0 0 0 0 033 Impuls 1917 2335 2335 2335 2335 0 0 0 0 0 034 Corona 7123 5285 5285 5285 5285 0 0 0 0 0 044 MetaForum 26000 7888 21740 21740 21740 21740 21740 21740 21740 21740 2174051 Vertigo 26068 20697 20697 20697 20697 20697 20697 20697 20697 20697 2069752 De Hal 5169 6778 4000 2000 0 0 0 0 0 0 053 Matrix 6884 14471 14471 14471 14471 14471 14471 14471 14471 14471 1447154 Gaslab 661 1237 1237 1237 1237 1237 1237 1237 1237 1237 123755 Zwarte Doos 2192 2390 2390 2390 2390 2390 2390 2390 2390 2390 239056 BBC 1249 2061 2061 2061 2061 2061 2061 2061 2061 2061 206158 Helix 29912 74271 74271 74271 74271 74271 74271 74271 74271 74271 7427162 Athene 2146 3728 3728 0 0 0 0 0 0 0 071 Cyclotron 11850 30218 30218 30218 30218 30218 30218 30218 30218 30218 3021872 N-laag 18444 40914 25000 0 0 0 0 0 0 0 0

72B Project 2 25000 0 0 0 18020 18020 18020 18020 18020 18020 1802073 Acoustisch Lab 559 274 274 274 274 274 274 274 274 274 27474 Cascade 5960 10699 10699 12000 12000 12000 12000 12000 12000 12000 1200075 Spectrum 7757 37898 37898 38000 39000 40000 41000 41000 41000 41000 4100076 Tennispaviljoen 210 275 275 275 275 275 275 275 275 275 27581 Gemeni zuid 20744 34587 34587 34587 34587 34587 34587 34587 34587 28114 2811482 Gemeni noord 12712 24570 24570 24570 24570 24570 24570 24570 24570 24570 2457083 Laplace 11708 20371 20371 20371 20371 20371 20371 20371 20371 20371 2037187 Studentencentrum 5593 6878 6878 6878 6878 6878 6878 0 0 0 091 WKO Koeltorens 200 7345 8080 8888 9776 10754 11829 13012 14314 15745 17320

Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18

elektra kWh 40935481 41138330 38307822 40070422 37186594 37129510 37105650 35838406 35832643 36418476tarief euro 0100 0102 0103 0105 0106 0108 0109 0111 0113 0114kosten in euro met index 4093548 4175540 3946568 4190077 3946849 3999903 4057292 3977507 4036521 4164052gas m3 4305361 4110144 3631073 3598242 3158583 2977941 2804794 2547754 2390101 2273261tarief euro 0400 0490 0497 0505 0512 0520 0528 0536 0544 0552kosten in euro met index 1722145 2013971 1805914 1816429 1618402 1548732 1480565 1365054 1299794 1254797Kosten totaal 5815693 6189511 5752482 6006507 5565252 5548635 5537857 5342561 5336315 5418849 BesparingVerschil in euro tov 2011 0 373819 -63211 190814 -250441 -267058 -277836 -473131 -479378 -396843 -1643265

Urgenda scenario 2 100 93 87 80 77 74 70 67 64 60Totalen urgenda 504684 465308 399934 379615 334679 317029 295906 270132 254810 239829elektra kWh 40935481 38258647 33327805 32056337 28633677 27475837 25973955 24011732 22932891 21851085kosten in euro met index 4093548 3883253 3433514 3352062 3039074 2959928 2840105 2664930 2583373 2498431gas m3 4305361 3822434 3159034 2878594 2432109 2203676 1963356 1706995 1529665 1363956kosten in euro met index 1722145 1872993 1571145 1453144 1246170 1146062 1036395 914586 831868 752878Kosten totaal 5815693 5756245 5004659 4805205 4285244 4105990 3876500 3579516 3415241 3251310 BesparingVerschil in euro tov 2011 0 -59447 -811033 -1010487 -1530449 -1709703 -1939193 -2236177 -2400451 -2564383 -14261323

Wordt de besparing volgens Campus 2020 verloop gevolgd levert dit een besparing van 165 Meuro op Wordt de besparing volgens scenario 2 en Campus 2020 gevolgd levert dit een besparing van1425 Meuro op In de volgende paragraaf wordt hier nader op in gegaan


Naar de City of Tomorrow Onderstaand de management samenvatting uit het rapport ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo

ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo is een uitwerking (roadmap) van het eerder verschenen rapport ldquoLiving Labrdquo Onderstaand zijn de links weergegeven om de rapporten in te zien httpwwwtuenluniversiteitover-de-universiteitduurzaamheidliving-lab httpw3tuenlnldienstendhvastgoedenergiebeheerliving_lab_en_naar_de_city_of_tomorrow Het College van Bestuur heeft de volgende keuze gemaakt


Uit Cursor 16 jaargang 54

Bij de bepaling energetische kwaliteit en besparingsmaatregelen is gebruik gemaakt van de EPA_U maatregelenlijst deze is vertaald naar de TUe gebouwen Als onderlegger is gebruik gemaakt van het EEP 2009-2012 en van het Energiejaarverslag 2010 Het is een zeer bruikbaar rapport wat voorziet in maatregelen voor de categorie ldquoProcesefficiencyrdquo Binnen Dienst Huisvesting wordt het rapport vertaald naar uitvoering De eerste projecten gaan vanaf 2013 uitgevoerd worden Onderstaand de maatregelen per gebouw en de uitwerking van de maatregelen met een bijbehorende eenvoudige terugverdientijd


Ondernemend samenwerken De TUe is met vijf samenwerkingspartners gedurende een looptijd een basisovereenkomst aangegaan tot een vorm van samenwerking Het doel is gezamenlijk het vastgoed in stand te houden door een optimale uitvoering van onderhoudswerkzaamheden door kwaliteitsverbetering kostenverlaging en innovatie van zowel producten als processen


Deze vijf ondernemers zijn in een tweetal workshops uitgedaagd Dat we samen de uitdaging aangaan om de TUe te ondersteunen en te adviseren bij

het opstellen van het Energie Efficiency Plan voor de ronde 2013 ndash 2016 Samen hebben we de zorg dat ervoacuteoacuter 1 oktober 2012 een kwalitatief en

hoogwaardig EEP is die wordt ingediend bij Agentschap NL In onderstaande mindmap is het proces weergegeven

Mindmap is opgesteld door R van Nattem (hoofd BampO Dienst Huisvesting TUe) Na de workshops zijn dmv quickscans diverse besparingsmaatregelen gerapporteerd De TUe heeft drie haalbare besparingsmaatregelen uit deze quickscans geselecteerd en hieronder weergegeven Optimaliseren luchthuishouding gebouw Helix Ombouwen koelmachines Spectrum naar warmtepompen Verlichting Sportcomplexvelden uitvoeren met Ledverlichting

Bij de bepaling van maatregelen zijn beide maatregelenlijsten lsquodienstensectorrsquo en lsquogeneriekrsquo gebruikt Optimaliseren luchthuishouding gebouw Helix (Honeywell) Door 1 Optimaliseren van de luchthoeveelheden van verschillende lucht

behandelingskasten TU Eindhoven heeft richting Honeywell aangegeven dat er in het Helix-gebouw een behoefte is aan extra luchtdebiet vanuit de luchtbehandelingskasten Dit extra luchtdebiet was ogenschijnlijk met de bestaande installatie niet realiseerbaar In februari 2011 heeft Honeywell de elektrische vermogens gemeten van twee representatieve luchtbehandelingskasten te weten kast 30 en 31 Hierbij is een elektrisch vermogen gemeten van 10 kW en 75 kWe terwijl de motor een nominaal vermogen heeft van 185 kW Verder is er van kast 31 ook een drukverschil over de ventilator gemeten die ook lager is dan de waarde aangegeven op het typeplaatje


Deze meetwaarden geverifieerd met de meest recente luchtzijdige meetrapporten Uit deze verificatie bleek dat de gemeten luchtbehandelingskasten inderdaad maar ca op 80 van het ontwerpdebiet zitten Deze maatregel levert op zichzelf staand geen energiebesparing op maar kan in combinatie met de maatregelen 2 tot en met 5 energieneutraal uitgevoerd worden Investering euro 1600- Gemiddelde energiebesparing per jaar euro 0- Gemiddelde terugverdientijd nvt 2 Verlagen drukverlies in de luchtbehandelingskasten

In de luchtbehandelingskasten zijn twincoils aanwezig Uitgesproken door de TU Eindhoven is dat de twincoils aan vervanging toe zijn en dat dit ook opgenomen is voor de nabije toekomst in het MeerJarenOnderhoudsPlan De twincoils werken in de functie van twincoil alleen onder de 5grC buitentemperatuur Tussen 5 en 18 staan ze stil Boven de 18grC worden ze losgekoppeld van de retourlucht en gekoppeld aan de WKO en dienen ze als voorkoeling In plaats van de twincoils te renoveren is de maatregel om de twincoils er geheel uit te halen De voordelen zijn enerzijds de mogelijkheid om de WKO meer in evenwicht te brengen (zie maatregel 4) anderzijds minder weerstand en dus besparing op de ventilatoren Deze maatregel omhelst eveneens het vervangen van de huidige filters in de luchtbehandelingskasten door Hoog Efficiency-filters Deze maatregel kan alleen uitgevoerd worden in combinatie met maatregel 4 Investering euro 55000- Gemiddelde energiebesparing per jaar euro 29000- Gemiddelde terugverdientijd 19 jaar 3 Afstemmen van luchthoeveelheden en drukken van verschillende lucht

behandelingskasten met motor-ventilator combinatie In de luchtbehandelingskasten zijn ventilatoren aanwezig met motoren met een laag rendement en voor de aandrijving worden V-snaren gebruikt Bij maatregel 1 zijn de uitkomsten van eerste metingen gepresenteerd Het voorstel hieruit is om een aantal variabele kasten mogelijk de helft een vast toerental te geven op 100 debiet gezien deze nu redelijk stabiel op ca 70 draaien Hierdoor zouden de variabel gebleven kasten terugkunnen naar ca 50 met dus meer rendement De luchtbehandelingskasten die dan een vast toerental krijgen worden voorzien van een nieuwe motor riemen en eventueel waaierbladen Op basis van het uitvoeren van de overige maatregelen kunnen voor de overige luchtbehandelingskasten de nieuwe werkelijke werkpunten berekend worden en hierop worden dan tevens nieuwe motoren riemen en eventueel waaierbladen geselecteerd Investering euro 87000- Gemiddelde energiebesparing per jaar euro 26000- Gemiddelde terugverdientijd 34 jaar 4 Verhogen efficiente warmte koude opslag systeem door betere balanssituatie

middels het gebouw Maatregel 4 heeft een sterke verbondenheid met maatregel 2 De met beide maatregelen samenhangende besparingen zijn tevens met elkaar verweven Er is echter voor gekozen om een verdeling tussen beide besparingen te maken Tevens wordt de business case voor maatregel 2 en 4 samen voorgelegd Door het wegnemen van de twincoilbatterijen in de toevoer- en afzuiglucht behandelingskasten ontstaat er een nieuwe energiehuishouding In principe stijgt de energievraag maar de verwachting is door de staat van de twincoils en de manier waarop ze gebruikt worden dat dit minimaal is en dat door het wegvallen van drukverlies het zelfs een besparing oplevert Het systeem in de luchtbehandelingskasten voor warmte en koude zal dusdanig omgebouwd worden dat er veel meer gebruik gemaakt kan worden van het


centrale Warmte- en Koude Opslagsysteem (WKO) dat op het TU Eindhoven terrein aanwezig is Hierdoor zal in de centrale WKO een betere balanssituatie ontstaan en zal er in de wintermaanden minder koude uit de buitenlucht geladen dienen te worden Investering euro 380000- Gemiddelde energiebesparing per jaar euro 26500- Gemiddelde terugverdientijd 144 jaar

5 Aanpassen drukregelingen van de laboratoria en zuurkasten De maatregel omvat het aanpassen van de drukregeling van de laboratoria en zuurkasten Met het aanbrengen van gespecialiseerde kleppen voor deze toepassing is men in staat de luchthoeveelheid en de drukregeling precies af te stemmen op de gewenste hoeveelheden Hierdoor worden deze continu geminimaliseerd tot de gewenste vraag Door deze continue minimalisatie is er winst op zowel thermische energie als elektrische energie Investering euro 2000000- Gemiddelde energiebesparing per jaar euro 168000- Gemiddelde terugverdientijd 120 jaar Ombouwen koelmachines Spectrum naar warmte-pompen (Imtech) Warmte uit WKO via WP Wanneer de huidige koelmachines worden omgebouwd tot warmtepompen dan kan hiermee een groot deel van de warmtevraag van de luchtbehandelingskasten worden opgewekt Tevens levert dit een bijdrage aan een betere warmtebalans van de centrale WKO Dit wordt bevestigd in de studie van DHV uit 2011 Het watertemperatuurtraject van de condensorkoeling bedraagt ca 30-35 degC Deze warme kan worden gebruikt om de WKO batterijen in de LBKrsquos te voeden Onderstaande figuur geeft de vermogenslevering weer (winter) voor de LBKrsquos 1 en 2

Onderstaande figuur geeft de vermogenslevering weer (winter) voor de LBKrsquos 3 en 4

Uit de figuren kan worden afgelezen dat de warmtelevering via de combinatie WP + WKO er toe leidt dat er in de winterperiode nagenoeg geen warmte via de CV-ketels dient te worden geleverd Noot Voor de zomerperiode is nog steeds warmte voor de naverwarmers nodig van LBK 3 en 4 Feitelijk zou ook hier condensorwarmte kunnen worden gebruikt aangezien de koelmachines dan toch in bedrijf zijn


Uitgaande van 100 vollast bedrijf kan er per 100 m3h jaarlijks zorsquon 300 resp 480 kWhTHjaar kunnen worden geleverd via de combinatie WP-WKO door de LBKrsquos 1 amp 2 resp LBKrsquos 3 amp 4 De naverwarming van LBKrsquos 3 en 4 neemt ongeveer 20 van de warmtevraag van deze LBKrsquos voor zrsquon rekening De huidige warmtelevering via de WKO is gering (niet nader gespecificeerd) Volgens een eerste berekening zal de totale reductie van de warmtelevering via CV dan ca 70-80 bedragen (140000 tot 160000 m3jr) Zoals aangegeven zijn de technische mogelijkheden en de financieumlle haalbaarheid voor een ombouw van de KMrsquos al onderzocht door DHV Achteraf blijkt dat DHV in haar studie een aantal zaken te defensief heeft ingeschat waardoor de terugverdientijd uitkomt op ca 9 jaar Zo is het werkelijke gasverbruik (2011) bijna 60 hoger De door Imtech berekende besparing is zorsquon 15 hoger Imtech ziet mogelijkheden om het ontwerp te vereenvoudigen eacuten de voordelen voor de balans van de centrale WKO zouden ook financieel moeten worden gekwantificeerd Hierdoor zal de terugverdientijd aanzienlijk afnemen Verlichting Sportcomplexvelden uitvoeren met Led verlichting (Heijmans) Verlichting op sportcomplex (hockey - tennis - voetbal) De huidige verlichting op deze velden bestaat uit 58 stuks schijnwerpers met een lamp van 2kW Het verbruik van de bestaande schijnwerpers komt neer op circa 95410 kWh per jaar Uitgangspunt is dat de verlichting 700 branduren per jaar heeft Als alle schijnwerpers vervangen worden door led schijnwerpers is het verbruik nog circa 38990 kWh per jaar Dit komt neer op een besparing van bijna 60 op het totale energieverbruik van de openbare verlichting Investering (alles vervangen naar led) euro 122500- Gemiddelde energiebesparing volledig uitgevoerd per jaar euro 8463- Gemiddelde besparing exploitatiekosten incl storingen euro 4430- Gemiddelde terugverdientijd plusmn 95 jaar (alle bedragen zijn exclusief BTW) Energie Prestatie Contract (EPC) Voor de uitvoering van de projecten vindt de TUe het noodzakelijk om de prestatie vast te leggen in een contract Het zo genaamde Energie Prestatie Contract (EPC) De EPC mag gezien worden als een ESCO

Bovenstaande afbeelding is afkomstig van Honeywell

An energy service company (acronym ESCO or ESCo) is a commercial business providing a broad range of comprehensive energy solutions including designs and implementation of energy savings projects energy conservation energy infrastructure outsourcing power generation and energy supply and risk management A newer breed of ESCO evolving in the UK now focuses more on innovative financing methods These include off-balance sheet vehicles which own a range of applicable equipment configured in such a way as to reduce the holistic energy cost of a building The building occupants or landlord then benefit from the energy savings and pay a fee to the ESCO SPV in return At all times the benefit (saving) is guaranteed to exceed the fee In all instances The ESCO starts by performing an in-depth analysis of the property sometimes at risk designs an energy efficient solution installs the required elements and maintains the system to ensure energy savings during the payback period The savings in energy costs are often used to pay back the capital investment of the project over a five- to twenty-year period or reinvested into the building to allow for capital upgrades that may otherwise be unfeasible If the project does not provide returns on the investment the ESCO is often responsible to pay the difference (bron Wikipedia)


Onderstaand is grafisch weergegeven hoe een EPC in elkaar kan zitten

Voorstudie Via een vrijblijvende voorstudie wordt inzicht gegeven in het besparingspotentieel en de kosten van de benodigde maatregelen om het besparingsdoel te bereiken Detailstudie In het kader van een detailstudie volgt er een nauwkeurige omschrijving van de besparingen en de kosten en een in detail uitgewerkte planning van de in de voorstudie vastgelegde energiebesparende maatregelen Voor de detailstudie worden geen kosten in rekening gebracht wanneer na deze studie het vervolgproject in opdracht wordt gegeven Contract In een gedetailleerd contract worden alle projectdetails gedefinieerd en vastgelegd bull De bevoegdheden en verantwoordelijkheden van beide partijen bull Vastlegging van een baseline voor de technische installaties bull Beoordeling van de performance bull De besparingen bull De uit te voeren maatregelen bull Procesomschrijving ter beoordeling van de jaarlijkse besparingen (meet- en verificatie procedure) bull Financiering over de looptijd van het totale project Wanneer deze drie fasen naar tevredenheid van beide partijen doorlopen zijn worden de financieumlle eisen helder geformuleerd Het financieringsprogramma bull Vastlegging van de toepasbare financiering bull Evaluatie van de interne en externe financieringsopties (banken of kredietverstrekkers) bull Planning en taxatie van de verschillende cash flow modellen rekeninghoudend met voor handen

zijnde budgetten bull Inachtneming van de invloed van te verkrijgen subsidies kortingen en besparingen tijdens de

bouwfase De realisering In de realiseringsfase volgt de omzetting van de maatregelen naar de in de detailstudie omschreven en in het contract vastgelegde kosten Inbedrijfname Tijdens de inbedrijfname worden de omgebouwde installaties door Contractor in werking gesteld en onderhouden waardoor u gegarandeerd bent van de vooraf opgegeven besparingen Maatregelen voor een gegarandeerde energiebesparing bull Voortdurende monitoring van het energieverbruik bull Inzet van deskundigen voor gedetailleerde verbruiksmeting en verificatie bull Onderhoud en service van de technische installaties en systemen bull Continue optimalisatie van de installaties bull Uitgebreide technische assistentie bull Jaarlijkse afstemming en evaluatie van de gerealiseerde besparingen


Het model weergegeven op de vorige pagina is afkomstig van Honeywell Tijdens het schrijven van dit EEP wordt gekeken of dit model algemeen toepasbaar is binnen het ondernemend samenwerken Hiervoor is ook toestemming van Honeywell nodig Energietarieven TUe 2011 Onderstaand de gehanteerde energietarieven

Eenheidstarief Elektra inclusief btw euro 01016Eenheidstarief Aardgas inclusief btw euro 04204


7 Geplande maatregelen Voor de periode 2013-2016 zijn vijf maatregelen relevant Een zesde maatregel sportvelden voorzien van Led verlichting is onzeker omdat de huidige verlichting voldoet en nog lang niet is afgeschreven Voor de maatregelen die als voorwaardelijk zijn opgenomen is met name de technische uitvoerbaarheid de belemmering Maatregel 1 Project Campus 2020 Het eerste project (MetaForum) uit Campus 2020 is in juli 2012 opgeleverd Een half jaar is nodig om alle verhuisbewegingen uit te voeren en het gebouw optimaal in te regelen Om deze reden is de besparing opgenomen vanaf 2013 en valt deze in het tijdsbestek van dit EEP Project 2 wordt gerealiseerd vanaf 2013 en opgeleverd in 2014 Project 3 en 4 vallen buiten de tijdsperiode van dit EEP De 20 besparing door Campus 2020 over de periode 2011-2020 mag voor dit EEP 2013-2016 gezien worden als een besparing van 10 Dit is afgeleidt uit de vierkante meter verdeling en de functies van het gebouwen De inzet van de WKO is in deze besparingen meegenomen De projecten van Campus 2020 worden volledig verwarmd en gekoeld door de WKO en hebben daardoor geen gasaansluitingen meer Maatregel 2 Voldoen aan 10 eigenopwekking in 2015 Voor 10 eigen opwekking met PV beschikt de TUe niet over voldoende dakoppervlak Alternatieven als gevels of terrein worden op financieumlle- en technische haalbaarheid onderzocht Maatregel 3 Voor het optimaliseren van de luchthuishouding in Helix moet het gebouw voor een periode deels uit bedrijf Dit veroorzaakt een enorme belemmering voor het bedrijfsproces van de faculteit Afstemming op technische haalbaarheid en financieumlle haalbaarheid in de vorm van een Energie Prestatie Contract EPC wordt momenteel onderzocht Maatregel 4 Ombouwen koelmachine Spectrum voor de cleanroom in dit gebouw geldt hetzelfde als bovenstaande Het continu proces mag niet onderbroken worden Afstemming op technische haalbaarheid moet nog plaatsvinden Maatregel 5 100 klimaat neutraal Voor elektra is de TUe vanaf 2012 klimaat neutraal Voor aardgas compenseert de TUe 25 CO2 in 2013 en 2014 door bosaanplant en bosbeschermingsprojecten Vanaf 2015 gaat de TUe de overige 75 aardgas compenseren Het is nog niet duidelijk hoe de TUe dit gaat doen vandaar dat deze niet opgenomen is als besparing in de maatregelenlijst Besluit de TUe dit te doen met groengas in de vorm van garanties van oorsprong levert dit een besparing op van 3200000 msup3 x 003165 = 100000 GJ en een efficiency van 10 Gebeurt dit door bosaanplant is dit een CO2 compensatie en geen besparing De CO2 compensatie is ingevuld in de maatregelen tabel deze levert dus geen besparing op In de tabel op de volgende pagina is het totaaloverzicht van de maatregelen weergegeven Maatregelenlijst De efficiency waarden wijken enigszins af van de waarden ingevoerd in het e-mjv De afwijking is verklaarbaar doordat de waarden in de tabel na boven zijn afgerond E-mjv ambitiewaarde is 17331 Maatregelen tabel is 178


Maatregelen EEP 2013-2016 Categorie Kwalificatie Besparing ton CO2 Efficiency TVT Jaar van Toelichting (GJ) reductie uitvoering

Project Campus 2020 proces zeker 50250 2882 1000 nvt 2013- 2016 50 gereed in deze periodeVoldoen aan 10 eigen opwekking DE voorwaardelijk 9500 475 180 19 2013 - 2015 eigen opwekking met PVOptimaliseren luchthuishouding Helix proces voorwaardelijk 25230 1430 500 10-12 2013Ombouwen koelmachine Spectrum proces voorwaardelijk 5064 292 100 9 2013 omgebouwd naar WP100 klimaat neutraal DE voorwaardelijk 0 28609 000 nvt 2015 vanaf 2015 100Verlichting Sportvelden met Led proces onzeker 507 26 010 95 2013

De proces maatregelen die ontstaan uit de roadmap ldquoNaar de City of Tomorrowrdquo opgesteld door Urgenda zie vorig hoofdstuk worden eind 2012 begin 2013 verder uitgewerkt en beoordeeld voor de periode 2013-2015 en zijn daardoor niet opgenomen in de maatregelenlijst Op de volgende pagina is het proces in een mindmap weergegeven mindmap - Urgenda - Naar de City of Tomorrow versie 2mmap - 26-6-2012


8 Overige activiteiten Plan van aanpak MJA-3 TUe De TUe heeft ervoor gekozen om voor de invulling van de MJA-3 een breed draagvlak te creeumlren met daarin diverse specialismen die het gezamenlijk mogelijk maken de energie- consumptie voor de TUe minimaal met 20 te verbeteren Als projectorganisatie wordt gebruik gemaakt van een klankbordgroep De klankbordgroep bestaat uit hoofden van de Diensten en Directeuren Bedrijfsvoering aangevuld met een Milieu- en Energie-cooumlrdinator De klankbordgroep komt om de zes weken bij elkaar Tussentijds een keer in de twee weken is een werkgroep overleg gepland waarin hoofd Vastgoed de Milieu- en Energie-cooumlrdinator en een communicatie deskundige deelneemt Leden Klankbordgroep

bull Veronique Marks (Directeur Dienst Huisvesting) bull Thijs Meulen (Energiemanagement DH projectleider MJA-3) bull Tiny Verbruggen Directeur AMVS (Arbeidsomstandigheden Milieu Veiligheid

en Stralingsbescherming) bull Vivian Duijmelinck -de Kleijn (Milieuadviseur AMVS) bull Suzanne Udo (Directeur Bedrijfsvoering faculteit Electrical Engineering) bull Jos Hermus (Directeur Bedrijfsvoering faculteit Industrial Engineering amp

Innovation Sciences) Leden Werkgroep

bull Anne van Dortmont (Hoofd Vastgoed DH) bull Thijs Meulen (Energiemanagement DH projectleider MJA-3) bull Vivian Duijmelinck -de Kleijn (Milieuadviseur AMVS) bull Medewerker Communicatie Expertise Centrum bull Facultatieve medewerkers overige diensten en faculteiten

Taken en verantwoordelijkheden

bull Klankbordgroep o De klankbordgroep heeft als doel de voortgang van de MJA te bewaken o Het tonen van betrokkenheid o Besparingsmaatregelen vanuit de werkgroep(en) te bekritiseren en te

beoordelen o Adviseert het College van Bestuur in de uitvoering van maatregelen

(beslissingen nemen ten aanzien van projecten)

bull Werkgroep o Initieert besparingsplannen dmv eigen inzichten of door inzichten van

derden o Zorgt ervoor dat er een Energiezorgsysteem blijft voldoen aan de MJA norm o Zorgt ervoor dat er energie-besparingsplannen geiumlnitieerd en gerealiseerd

worden o Open communiceren met de niet projectleden o Geeft advies over de monitoring van energiegegevens


Met dank aan het Energieverbeterteam van Helix

In Helix zijn indicatiestickers geplaatst die aangeven hoeveel energie wordt verbruikt als een zuurkast openstaat Hoe verder het raam van een zuurkast is geopend hoe meer energie er wordt verbruikt Tevens is de hieraan gekoppelde CO2 uitstoot weergegeven op de stickers Tijdens gebruik hoeft een zuurkast niet volledig geopend te zijn Het glas van het raam is zelfs bedoeld om het gezicht van de laborant te beschermen Maar het sluiten van de zuurkasten is dus niet alleen van belang voor je eigen veiligheid maar bespaart ook een hoop energie Eeacuten enkele zuurkast die open blijft staan verbruikt jaarlijks 80 GJ Dat is evenveel als het energieverbruik van een bovengemiddeld huishouden Nog een voordeel van het sluiten van zuurkasten we hebben hierdoor meer lucht in de faculteit ter beschikking verkregen voor andere zaken Voorkom onnodig verbruik van energie en sluit de zuurkasten zo veel mogelijk Waardoor gebruiken zuurkasten zoveel energie Zuurkasten zuigen geconditioneerde lucht vanuit de labruimte om zo in onderdruk te fungeren Hierdoor is het onmogelijk dat gassen vanuit de zuurkast ontsnappen naar het laboratorium Echter dit is gekoelde verwarmde bevochtigde buitenlucht Al deze handelingen inclusief het verpompen van deze luchtstromen kosten energie Als de zuurkast wordt gesloten als deze niet in gebruik is dan hoeft er minder lucht te worden afgezogen waardoor het energieverbruik wordt beperkt Wij hopen dat de indicatiesticker hierin ondersteuning biedt en bewustwording van energieverbruik vergroot

Doelstellingen

Doelstellingen

Hoe kunnen deze doelstellingen bereikt worden


Titelblad Dit Energie Efficiency Plan (EEP) is een aanvulling op het plan 2009-2012 dat als verplicht onderdeel als gevolg van het MJA-3 convenant is opgesteld Versie September 2012 (definitief) Sector Wetenschappelijk Onderwijs Looptijd 2013 ndash 2016 Bedrijfsnaam Technische Universiteit Eindhoven Adres Den Dolech 2 Postcode en Plaats 5612 AZ Eindhoven Postadres Postbus 513 5600 MB Eindhoven Contactpersoon MMW Meulen Functie Adviseur Gebouwautomatisering en Energiemanagement Telefoon 040-2474180 e-mail mmwmeulentuenl Bevoegd gezag SRE Milieudienst (namens gemeente Eindhoven) Contactpersoon dhr van Heeswijk e-mail hvanheeswijkeindhovennl Deelname CO2 emissiehandel nee Verzoek vertrouwelijk behandelen nee Verantwoordelijkheid Dienst Huisvesting Contactpersoon Mw ir VHH Marks Functie Directeur Dienst Huisvesting













Living Lab het idee











2 Energiezorg







Maatregelenlijst 59






Campus 2020


























PAGE 149-7-2010


amp Bewustwording

faculteiten

Diensten

CvB

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

TOP

DOWN




Nieuwsstroom

BOTTOM

UP







Maa

ndag

10

10

Maa

ndag























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen














Living Lab het idee











2 Energiezorg







Maatregelenlijst 59






Campus 2020


























PAGE 149-7-2010


amp Bewustwording

faculteiten

Diensten

CvB

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

TOP

DOWN




Nieuwsstroom

BOTTOM

UP







Maa

ndag

10

10

Maa

ndag























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen








2 Energiezorg







Maatregelenlijst 59






Campus 2020


























PAGE 149-7-2010


amp Bewustwording

faculteiten

Diensten

CvB

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

TOP

DOWN




Nieuwsstroom

BOTTOM

UP







Maa

ndag

10

10

Maa

ndag























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen






Campus 2020


























PAGE 149-7-2010


amp Bewustwording

faculteiten

Diensten

CvB

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

TOP

DOWN




Nieuwsstroom

BOTTOM

UP







Maa

ndag

10

10

Maa

ndag























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen



















PAGE 149-7-2010


amp Bewustwording

faculteiten

Diensten

CvB

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

Verbeter-teams

TOP

DOWN




Nieuwsstroom

BOTTOM

UP







Maa

ndag

10

10

Maa

ndag























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen







Maa

ndag

10

10

Maa

ndag























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen























10000 10154 10489 10283 10647 11456 11277abs 000 154 489 283 647 1456 1277

Aardgasvergelijk



10000 9593 9649 9029 9328 6878 6829abs 000 -407 -351 -971 -672 -3122 -3171




10000 9931 10155 9785 10123 9639 9511abs 000 -069 155 -215 123 -361 -489




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen




Verli

chtin

g

ICT

HVAC

Hea

ting

Vent

ilatio

n Ko

elin

g

WKO

Ove

rig

Stoo

m

Rest


Gas (m3)4264300

727254

-1054014309959

35000

67000

10177305 3256738 9770213 1017731 16487234



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen



Verlichting25

ICT8

HVAC24

WKO3

Overige40







ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen






ontwerp 2006 2007 2008 2009 2010 2011



m3h 56 945

m3h 47 988

m3h 49 1000

m3h 50 900

m3h 45




MW 51 86 MW 53 82

MW 50 88 MW 54




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen




MW 23 47 MW 29 48

MW 29 45 MW 28 41

MW 25



MW 21

25 MW 24 26 MW 25 17

MW 16


Ontw 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ΔT

Warmte 7K 71 101 69 99 67 96 61 87 59 84 60 86

ΔT Koude 7K 50 71 41 59 49 70 45 64 48 69 53 76




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen




000

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


Warmte

Koude

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020
















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen















MJA-overwegingen






















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen
















Papierinkoop Afval


CO2 footprint TUe



derden








Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen









Dienstreizen












2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen







2010 3676 1175 163 5013 2020 286 1331 178 4369




2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 180 36 7116 120 10476



2010 180 36 1186 120 1522 46 2020 72 36 1186 192 1486




besparing








































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen







































Introduction


Team




rmferrarotuenl

+31(0)40 247 4374


absumatuenl

+31 (0)40 247 2572



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen



Biomassa











































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen










































0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Ener

giev

erbr

uik

in G

J








0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

Ener

gie

in G

J

Doorlooptijd


Afstoot gebouwen









Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen








Totalen 336341 504684 500331 459694 474518 434648 428417 422723 403182 398140 399715100 99 91 94 86 85 84 80 79 79

elektra 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82gas 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18































































Doelstellingen

Doelstellingen





























































Doelstellingen

Doelstellingen


Energie Efficiency Plan 2013-2016 · PDF fileenergieneutraal te zijn ... • Voortgang...

Documents

Transcript of Energie Efficiency Plan 2013-2016 · PDF fileenergieneutraal te zijn ... • Voortgang...