en Zaakregister op P.J. Troelstra's Gedenkschriften

Troelstra digitaal - www.iisg.nl/troelstra

c; ;()~ /7 32.

Avv~r= '/

N l~oo


NAAM .. EN ZAAKREGISTER OP

P. J. TROELSTRA'S

G EDEN KSCHRIFf EN DOOR

L. J. KLEIJN

MCMXXXII N.V. EM. QUERIDO'S UITGEVERS, MAATSCHAPPIJ

AMSTERDAM


VOORWOORD

Ongetwijfeld zal de vele moeite, die mijn vriend L. J. Kleijn aan dit register heeft besteed - zoo ook de bereidwilligheid van den uitgever om dit register te verzorgen - , door velen worden gewaardeerd. Niet door allen die in het bezit zijn van Tro,elstra's Gedenkschriften; wél door allen, die in deze boeken meer waardeeren dan meer of minder interessante lectuur. Herhaaldelijk heeft Troelstra uitgesproken, in zijn Gedenkschriften den oogst van zijn leven zóó te willen bewerken dat zij zouden worden tot "een handboek van sociaal-democratische politiek". Men behoeft het niet op alle onderdeelen van socialistische taktiek met Troelstra eens te zijn, om te erkennen, dat hij de zich zelf gestelde taak ten volle heeft uitgevoerd. Vrijwel alle problemen van theoretischen en practischen aard, waarvoor de sociaaldemocratische arbeidersbeweging zich in haar groei zag en ziet geplaatst, zijn in de vier deelen van Troelstra's levensboek behandeld. Geestverwanten - en tegenstanders - vinden daar niet slechts feiten doch vooral een inleiding tot de sociaal-democratische politiek. Is dit alles te vinden? Zonder register niet zoo vlot en niet zoo zeker, als, gezien den opzet van het boek, wenschelijk is. Van den aanvang af was het Troelstra's bedoeling dat een register op de vier deelen van de Gedenkschriften zou worden vervaardigd. De samensteller van dit register verdient niet slechts den dank van de velen die het zullen gebruiken; hij moge tevens een belooning voor zijn zorgvuldigen arbeid vinden in de wetenschap, dat hij een van de wenschen, die Troelstra bij zijn dood koesterde, heeft vervuld.

Dr. H. B. WIARDI BECKMAN.


Aalberse, Mr. P. J. M. (Minister). -III Tienurendag 22; idem 160; invaÎiditeitswet 162; IV, Zimmermann 197; November 1918: 232-233; 240.

Aalst, Dr. C. J. K. van. -lIl, "Adres der 22" 327.

Aangeboren ideeën. -I, 45; Büchner 154; 213.

Aardappelenoproer. -Zie: Levensmiddelenvoorziening.

Aäron. -IV, 30.

Absolutisme. -IV, Duitschland 14.

Academie (Franeker). -I, 196.

Achturendag. -Zie ook: Tienurendag. I, Besluit int. congres 1889: 257; 1I, program van de Unie 126; Meileus 133; Congres Utrecht 322; lIl, Wijnkoop: "verraad" 121; IV, manifest 11 November 1918: 204; N. R. Crt. 205; Treub voorstander 215; idem Voort van Zijp 215; Vliegen: "wat kunnen wij er uit slaan?" 216; liberale werkgevers 232; gevolgen November 1918: 239; verovering door bouwvakarbeiders 279; 291.

Actie (Directe). -IV, Verhouding partij en vakbeweging 301; politiek systeem 317-345.

Activisten. -IV, Vandervelde 270.

Ada (Gravin van Holland). -I, 172.

Adama van Scheltema. -I, 193; lIl, Gedicht op vijftigsten verjaardag 86-88.

Adel. -I, 10; 55; 109; 112; 182; 187; 188; 195; 233.

Adler, Friedrich. -IV, Schot op eersten-minister October 1916: 125; Weensche Internationale, Bern 1919: 253; Luzern 1919: 263; Oostenrijksche socialisten 271; afscheid 310.

Adler, Max. -lIl, Balkanoorlog 1912: 276.

Adler, Victol". -

A

lI, Reformisme, revisionisme en ministerialisme 307-308; lIl, politiek systeem 28; Marokko-crisis 1911: "wij zijn machteloos" 273; vredesbetooging Bazel 1912: 279; machteloos voor 1914: 291; IV, te Stockholm, zijn beteekenis 124-126; 267.

Adres (van Antwoord). -lIl, Legeruitbreiding 1915: 327.

Adres (der 22). -lIl, Afgeschaft 199; IV, September 1918: 168-170.

Advocaat. -Zie ook: Parlement. I, Gevestigd te Leeuwarden 254; aarzeling aansluiting bij arbeidersbeweging, geen liberaal propagandist 255-256; aandacht justitie en politie 256; gratis processen 261; proces Jan Stap en Van Tuinen, kennismaking met arbeidersbeweging 262; laatste burgerlijke uiting en eerste bekentenis tot het socialisme 264; antwoord aan Winkier 266-268; Kamercandidatuur Friesche Volkspartij geweigerd 268-270; levenskeus gedaan 270; II, burgercliënten en arbeiders 7; advocatuur past niet in levensplan 14; sociale processen: Goud, Kat, Ockeloen, Piet ers, Van der Veer, Vliegen 22; Zwart 23; Jochem Lerk 24; De Jong en Timmer 25; Naqyn 26-27; tien Franeker socialisten 27; Poutsma 27-29; geen belangstelling voor het burgerlijk advocaten dom 32; positie te Leeuwarden onmogelijk geworden 38; geassocieerd met Mr. Bleckmann 43--44; naar Amsterdam 47; geen winstgevende practijk, gratis processen 56; ontbinding overeenkomst met Bleckmann 63; financieele débacle 63; Bahlmann 72; processen Dussenbroek, De Neijs en Tap 93; proces Van der Wallen tegen Leidschen burgemeester 97; proces Simon Brak 105; id. De Bruin en Hardebol, Van Gelder 106; id. Derksen, Van Kol, Van der Lei, Pieters, Schaper en Urban 107; monsterproces van Losser 108; Sappemeer 109; Winscho-

5


ten, zaak tegen vier sigarenmakers 110; door veldwachters de zaal uitgegooid, Troelstra's wraak 111-112; Hogerhuiszaak 199-202; proces Hoitenga 205.

Afrika (Noord). -lIL, Overeenstemming FrankrijkItalië 255; 263.

Afscheid (Mijn). -IV, Dierentuin 1924: 310.

Afstamming. -Zie: Troelstra.

Agema, R.-I, Proces Agema 197-200.

Agrarische kwestie. -Zie ook : Landbouwvraagstuk, Pachters. II, Kautsky 303; lIL, beginselprogram 166.

Aksakoff. -lIL, Spiritisme 76.

Albarda, Ir. J. VV.-I, 109; II, tactiek herstemmingen 317; lIL, beschermende hand over de Marxistische oppositie 91; manifest der 48 Marxisten 118; congres Zwolle 242; mobilisatie credieten 322; IV, portefeuillekwestie 33; landbouwverloven 66; besluit tot Stockholm 114; te Stockholm 116; kosten Stockholm 123, bestuursvergadering Zondagmorgen 10 Nov. '18: 191-192; Zimmermann 197; congres vervroegd 203; rede 's-Gravenhage 216; vlootwet 305; opvolger 311.

Alberda, Sybout. -II, Hogerhuiszaak 195.

Albrecht (Hertog van Saksen). -1,188.

Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkersbond. -

Zie ook: Diamantbewerkers. II, Voorbereiding stichting 60; steun S.D.A.P. 129; initiatief tot nieuwe vakcentrale 245; lIL, oprichting N.V.V. 18-22.

Algemeene Nederlandsche Volkspartij. -

II,136. Algemeen Nederlandsch VVerklieden Verbond. - .

1,110; U, 11; 48; 99; 130; 136; 137; 142; 180; lIl, verkiezingen 1909: 133; 197.

Allemane (Fransche socialist). -UI, Algemeene werkstaking 4.

6

Almanak (Groninger Studenten). -I, 191.

Alphen, Van. -I, Vrij gevolgd 121.

Alting, Carpentier. -Zie: Carpentier-Alting.

Alting van Geusau (Minister van Oorlog). -

IV, Harskamp-relletjes en ontslag generaal Snijders 174-180; 211.

Amerikaansche socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Millionnair-socialist Herron 160; uitbreken van den oorlog 10; 21.

Amnestie. -IV, Vlaamsche nationalisten 270.

Amsterdammer (De). -1I, Als verslaggever naar Zürich 62; oordeel over Middelkoop bij revisie Hogerhuiszaak 213.

Amsterdammer (De Groene). -Zie : Groene Amsterdammer.

Anarchisme. -I, 14; II, optreden Domela Nieuwenhuis 8-10; bomaanslagen Frankrijk 29; anti-godsdienst 39 ; 49; Soc. Dem. Bond 55; nederlaag int. congres 1893 te Zürich 62; de twaalf apostelen 121; vergadering Constantia 124; neutrale vakbeweging 130; koningschap 135; buiten de Internationale gesloten 137-139; vechtpartij Plancius 141; Soc. Dem. bond uit elkaar gespat 167; Hogerhuiszaak 207-208; revisie Hogerhuiszaak 212; spoorwegstaking 1903: 259-289; lIl, algemeene werkstaking 3; oprichting N.V.V. 19-22; "verraad" over tienurendag 21; intern. congres Stuttgart 25; verhouding partij en vakbeweging 177; IV, bond van marinepersoneel 65; levensmiddelenvoorziening 75; 166; manifest 4 Nov. '18: 187; rede Verkooplokaal 207; persoonlijke dienstweigering 293; politiek systeem 316; 324.

Anarchist (De). -H, Colportage 61.

Anarchisten (Christen). -Zie : Christen-.

Anker (Het). -IV, Afkeuring over Harskamp-rellet jes 234.

Ankersmit, Heleen. -lIL, Petitionnementscomité 197.


Ankersmit, J. F. -U, Gevangenisbrieven van Troelstra 217; redacteur "Het Volk" 224; mede-hoofdredacteur 224; begrafenis van Dirk Troelstra 234; UI, beginselprogram 171-172; verhouding partij en vakbeweging 178-179; IV, bespreking van "Groei" 203; 230; idem van "Branding" 242; trouwe vriendschap 250; hoofdredacteur 284.

Annexionisme. -IV, België 12; Haase 19; conferentie socialistische neutralen Kopenhagen 23; resolutie idem 25; conferentie Entente-socialisten Londen 27; Duitsch ultimatum aan Nederland 89; manifest Duitsche meerderheid 103; Fransche minderheid 104; Russische Maart-revolutie 113; Stockholm 122; ElzasLotharingen 127; Scheidemannvrede 130; Duitsche vredesvoorwaarden 181; bezetting Roergebied 298.

Anseele (Belgische socialist). -UI, Portefeuillekwestie 220; Marokko-crisis 1911: 275; vredesbetooging Bazel 1912: 279; IV, Bern 1919: 255.

Anti-Clericalisme. -Zie ook: Clericalen. I, 236; U, 86; 142; 252; 257; 317; 111,35.

Anti-Oorlogsraad. -IV, 26; De Jong van Beek en Donk 160.

Anti-revolutiewet. -IV, Behandeling in de Kamer 286 -288.

Anti-revolutionaire partij. -I, "Razernij" algemeen kiesrecht 247; doleantie 252; U, vergadering Tivoli: "Ook Jezus was revolutionair" 98; kiesrechtstrijd 136; graanrechten 148-150; voorwaardelijke steun aan Troelstra bij verkiezingen te Winschoten 153; stemmen voor algemeen kiesrecht 182; coalitie 227; brochure Melchers over de Christus-figuur 230; schoolkwestie 253; pressie van Kuyper op de Kroon 297; IU, huismanskiesrecht 10; uitslag verkiezingen 1905, nederlaag Kuyper 35; vrijheid van organisatie verlangd 43; lintjeskwestie 141-156.

Anti-Takkianen. -Zie ook: Takkianen. 11, Kiesrechtstrijd 99.

Antithese. -U, Scheidingslijn clericaal en anticlericaal 142; strijd om de rechtsche arbeiders 191-192; UI, 45-46; mevr. Holst: verslapping van het klassekarakter 92; onderwijs 163; portefeuillekwestie 219-222; IV, November 1918: 231; 302; politiek testament 309.

Apostelen (De twaalf). -11,120;

Arbeid (Charter van den). -Zie: Charter -.

Arbeid (Kinder). -Zie: Kinderarbeid.

Arbeid (Nacht). -Zie: Nachtarbeid.

Arbeid (Hooge Raad van). -IV, Politiek systeem 338.

Arbeid (Door - tot verbetering). -11, Vereeniging van Friesche grondeigenaren 248.

Arbeid (Vrouwen). -Zie: Vrouwen -.

Arbeidsbureau (Internationaal). -Zie: Internationaal -.

Arbeidscontract. -111, Wetten kabinet De Meester 48 -56.

Arbeidsduur. -Zie ook: Achturendag, Tienuren- . dag. 111, Samenwerking S.D.A.P. en N.V.V.23.

Arbeidsinspectie. -11, Program van de "Unie" 126.

Arbeidsraad. -IV, Politiek systeem 319-345.

Arbeidssecretariaat. -U, Besluit int. soc. congres 1891: 129.

Arbeidssecretariaat (Nationaal). -Zie: Nationaal -.

Arbeidswetgeving. -Zie ook: Sociale wetgeving. U, Arbeidswet van 1897: 164; bewind Kuyper 295; 111, samenwerking S.D.A.P. en N.V.V. 23; laksheid burgerlijke rechters 49; in de koloniën 259.

Arbeider (De -, Orgaan van Luitjes). -

11, 109.

7


Arbeiders. -Zie: Textiel-, transport-, veen, enz ..

Arbeiders (Algemeen). -I, De arbeiders van de Kakkewei 68; omgang met arbeiders 102; arbeidersbuurten te Stiens 107; loonarbeiders te Leeuwarden 110; 195; nood Friesche arbeiders 248-250; intellectueele bevoegdheid 253; sociale beweging 254; nog geen partij gekozen voor de arbeidersbeweging 257; I1, invloed op de intellectueelen 325-326.

Arbeiders (Deportatie van Belgische).-

Zie: Deportatie. Arbeiders-Jeugd-Centrale. -

IV, Afscheid Dierentuin 311. Arbeiders (van de Kakkewei). -

I,68. Arbeiderspartij. -

Zie: Sociaal-democratische arbeiderspartij, Engelsche socialisten.

Arbeiderspartij (Sociaal-democratische). -

Zie: Sociaal-democratische -. Arbeiders- en Soldaten raad. -

Zie: Soldatenraad. Arbeiter-Zeitung. -

IV, Oordeel conferentie neutrale socialisten 1916: 110.

Baanbreker (De). -

8

I1, Eerste Nr. 2/12/1893: 75; geval Hamburger 75; ontslag V. d. Wallen 76; socialisme 77; colportage 77-79; groei en steun van Bebel 80; Bahlmann's afgod 80; Bahlmann colporteert 81-82; oordeel Dijkman 85; Dirk Troelstra redigeert buitenland 90; Dirk agent te Amersfoort 91; kapbeweging 92; colportage 95; Dirk afgeranseld 96; ook Jezus was revolutionair 98; vechtpartij te Stolwijk 101-103; strafzaken 106; na Hoogezand-Sappemeer 115; polemiek met V. d. Goes, dogmatische contra organische tactiek 117; oproep Deventer kiesrechtbetooging 119; verslag oprichtingsvergadering S.D.A.P. 121; na Constantia 125;

B

Arbitrage. -III Conferentie Bern 1913 interpa;lementaire socialisten 267; int. soc. congres 1896: 269; Fransche socialisten 292; IV, soc. vredesprogram 27' congres 1918: 96; Stockholm 148; oorlogsverklaring en Parlement 342.

Aristocratie. -I Sociale geleding van Leeuwarden 109; 112; in het studentencorps 233; lIl, wanhoopskreet van Talma 159; obstructie Schaper 203.

Armoede. -I1, Verschil tusschen Pierson en de socialisten 176.

Armstrong. -lIl, Wapenfabricage 261.

Arriens Dr. (Pater te Oldenzaal). -Il, A~twoord op vijf vragen 127; verkiezingsdebatten 148.

Atjeh-oorlog. - . I1, Kamerdebat 173-175.

Axelrod, Paul (Russische socialist). -I1, Int. congres van Londen 140.

Aytta, Viglius van. -I, 181; 182.

Azië. -III, 255; 257; 263.

voor den wind 133; samensmelting met de "Vrijheid" 133.

Baarzen (De Drie Gekroonde).I1, Verkiezingsfeestvergadering 154-155.

Bagdad-spoorweg. -III, 263.

Bahlmann. -I1, Renteloos voorschot f 3000.-72; steun aan "De Baanbreker" en breuk 81-82; 132; ergernis over "Op den Uitkijk" 224.

Bakhuizen van den Brink. -1,207.

Bakker (Tooneelgezelschap). -1,215.

Bakker, Van Zinderen. -Il, Lid Friesche Volkspartij 145.


Bakkers. -II, Arbeidsvoorwaarden 20-21; verkiezingsactie Leeuwarden 152; lIl, bakkerswet van de baan geknikkerd158-159; beperking Zondags- en nachtarbeid en arbeidsduur van Talma verworpen 159.

Baliekluivers. -lIl, "De Maasbode" 214.

Balkan. -111, 255; 257; 263; 276-281; IV, 124.

Bankkapitaal. -Zie ook: Grootkapitaal. lIl, Imperialisme 258-259; onvoltooid boek 286; IV, buitenparlementaire actie 250-253; herstel Internationale 256.

Barmat, Julius. -IV, "Voorwaarts" 283.

Barnum en Bailey. -lIl, Rechterzijde 41.

Bartstra, Dr. J. S. -lIl, Voorwoord VIII.

Bato (Kindertijdschrift) . -I, 62, 69, 80.

Baudet. -I, 69.

Bauer, Gustav. -IV, Lid der Duitsche regeering 1918: 70.

Bauer, Otto. -lIl, Nationaliteitenvraagstuk 307; IV, 272; socialisatie 318.

Bax (Dominee). -II, Candidaat te Leeuwarden 155-156.

Beaufort, De (Oud-liberaal). -U, 98; ontwerp leerplichtwet 185; lIl, lintjeskwestie 142; 149; Kamerdebat kiesrecht 202; neutraliteit 300.

Bebel, August. -Il, Bahlmann 72; steun aan "De Baanbreker" 80-81; steun aan de S.D.A.P. 132; studie in de gevangenis 216; reformisme, revisionisme en ministerialisme 307-308; Dietzgen 313-315; lIl, klassemoraal 104; Gustav Landauer 247; overleden 248; tegen algemeene staking als oorlogswapen, "geheime diplomatie bestaat niet meer" 269-270; tegen staking crisis Marokko 1911: 272--273; 292; algemee ne werkstaking 312; IV, republiek en monarchie 15.

Becker (Harmonieorkest van). -1,242.

Beckman, Dr. H. B. Wiardi (Secretaris van Troelstra) . -

U, 6; IV, 8. Bedrijfsbelasting. -

III,47. Bedrijfsorganisatie. -

IV, Congres 1918: 96. Bedrijfsvereenigingen. -

U, Amendement Kuyper ongevallenwet 184; IV, politiek systeem 318-345.

Beets, Nicolaas. -1,207.

Beginselprogram. -Zie: Program.

Begrooting. -IV, Jaarlijksche behandeling 341.

Belastingen. -Zie ook: Bedrijfsbelasting. II, Program van de "Unie" 126; program der radicalen 142.

Belasting (Bedrijfs). -III,47.

Belasting (Vermogens). -III,47.

BELGIR -Il, Bestuurd door Nederland, opvatting van Naumann; de misdaad van Duitschland 239-240; IV, manifest Duitsche meerderheid 103; conferentie neutrale socialisten Den Haag 108; 109; MacDonald aan Vandervelde 120; Stockholm 124; Van Kol 128; Huysmans 129; Onafhankelijke socialisten 133; paus 146; Duitsche meerderheid 156.

Belgisch Dagblad (Het). -IV, 67-68.

Belgische geïnterneerden. -IU, Conflict Minister Bosboom 317 -318; IV, conflict met "De Belgische Socialist" en "Het Belgisch Dagblad" 67-68.

Belgische kwestie. -IV, Van Karnebeek 295-296; verwerping verdrag door Eerste Kamer, telegram aan Van Karnebeek 346-347.

Belgische Socialist (De).IV, 67-68.

Belgische socialisten. -Zie ook: Internationale. Il, Brieven van Van Kol 77; geen organisatie naar het voorbeeld der

9


Belg. Werkliedenpartij 224; lIl, vrouwenkiesrecht 15; tegen militaire credieten als anti-oorlogswapen 269; forten aan de Schelde 282; IV, "Baron Von Troelstra" 28; geïnterneerden en deportaties 67-71; zaak Colleaux 69-70; uitnoodiging conferentie I.S.B. zonder "vijanden" 112; Stockholm, faitaccompli 114; 149; Londensche conferentie 1918: 155; nog steeds geen overeenstemming met Duitsche meerderheid 159; Bern 1919, nog geen contact met de Duitschers 255; voorloopig bestuur te Amsterdam 1919: 259; Duitschland en de Volkenbond 260; militair verdrag met Frankrijk, EupenMalmedy, Vlaamsche nationalisten 269-270; bezetting Roergebied 299.

Bellamy. -IV, 324.

Bellevue.III, 315.

Beresteyn, Van (Kamerlid). -IV, "Wilt U minister worden?" 76.

Bergh, Mr. Dr. G. van den. -IV, Socialisatie-commissie en politiek systeem 323.

Bergh, Zadok van den. -11, 42; 98; revisie Hogerhuiszaak 212-214.

Bergh van Eysinga, Prof. Dr. G. van den.-

I, 161. Bergmeyer. -

lIl, Arbeidscontract 51. Bern. -

Zie ook: Internationale, Vakbeweging. IV, Manifest 11 November 1918: 205.

Bernstein, Ed. -II, Revisionisme en reformisme 305-308; lIl, crisistheorie 97; beginselprogram 168; IV, "dies Volk ist hoffnungslos unpolitisch" 14; 19; oppositie tegen de oorlogscredieten 24; "das Gebot der Stunde" 102; te Stockholm 131-133; Luzern 1919: 264.

Beroepen (Vrije). -IV, Politiek systeem 328.

Beroepspolitici. -IV, Incident Nierstrasz 51~56.

10

Bertrand, Louis (Belgische socialist). -

lIl, Portefeuillekwestie 220; IV, Internationaal Socialistisch Bureau 22.

Bestuurdersbonden. -II, In enkele steden opgericht 225.

Besuien. -II, Debat met Troelstra's Vader 291.

Besuyen-Lindeboom (Mevr.) . -IV, Verkiezingsbureau Friesland 96.

Beumer, Mr. E. J.-lIl, Belgische geïnterneerden 317; IV, "beneden-peilsche aardigheden" 280.

Beurs. -IV, November 1918: 231.

Beveren, Van (Belgische socialist). -lIl, Eerste ontmoeting 24.

Beweging, De (Tijdschrift). -lIl, Politiek systeem 28; Kuyper's val 1905: 35; ministerie Borgesius 39; vrijheid vakbeweging 43; "een crisis van impotentie" 43; IV, parlementarisme 315.

Beweging (Arbeiders). -Zie: Arbeid en Arbeiders.

Beweging (Jeugd). -Zie: Jeugd - .

Beweging (Vrijdenkers). -Zie : Vrijdenkersbeweging.

Beweging (Vrijmetselaars). -Zie: Vrijmetselaarsbeweging.

Beweging (Vrouwen).Zie: Vrouwenbeweging.

Biddag. -11, Troonsbestijging der koningin, voorstel-Donner 169.

Bieruma Oosting. -I, Proces Agema 197-200.

Bijbel. -IV, Geboeid door Mozes 30-31.

Bijkerk. -11, Schoolkwestie 257.

Bijleveld (Ant. Rev.). -11, Vacature Amsterdam IX: 292-293; lIl, herstemming 1905: 34.

Bijvoegsel (Populair wetenschappelijk). -

IV, 284; politiek systeem 317. Bilderdijk, Willem. -

1,138. Bismarck, OUo. -

I, 84; 86; 87; 111, gevoelsleven 240 -241; Rückversicherungsvertrag

I

I

t

I

i

-- --- - - --. - ~--- - . ..,,:


254-255; IV, sociale concessies 13-14.

Blanqui (Revolutionair leider). -111, 287.

Blauwhoedenveem. -1I, Staking Januari 1903: 260.

Blauwhuis (Vergaderzaal Sociaal Democratischen Bond). -

I, 256. Bleckmann (Advocaat). -

1I, Associé 43; naar Amsterdam 56; overeenkomst ontbonden 63.

Blierhertke (Friesche onderwijzeres). -

1,201-203. Blijde Wereld (De). -

lil, Beginselprogram 170-172. Blok, Prof. P. J. -

I, 11; 187. Blokkade. -

Zie : Neutraliteit. Blom, Mr. Ph. van. -

I, 180. Blommers, Ka. -

11, Socialisten-petroleuse 79; vasten voet in Wijk C door kapbeweging 93.

Boefje. -lIl, Brusse 325.

Boekman, E. -IV, Socialisatie-commissie en politiek systeem 323.

Boer, Harm de. -lIl, Verkiezingen 1913: 214.

Boeren. -Zie ook: Jeugdherinneringen. I, Proletariseering 12; plundering 56; ontaardingsverschijnselen 103; 195; congressen 1896/97: samenwerking met landarbeiders en pachters 247; IV, mobilisatiejaren 66; manifest 11 November 1918: 205; gaande houden van den landbouw 235.

Boerenoorlog. -111,255; Krüger-telegram 256; 262.

Boeterecht. -111, Arbeidscontract 53-56.

Boet je. -11, Commissie van onderzoek over verraad 1903: 284.

Boissevain, Charles. -11, "Van dag tot dag" 224.

Bol. -111, Verblijf in de LuUe 330.

Bolsjewisten. -

IV, Toenemende invloed Rusland 135; vredesonderhandelingen 151; verbreking van tractaten, debat met Vliegen 152; Kerensky 158; concept-manifest begin November 1918: 184; Verkooplokaal 207; directe actie 251; Bern 1919, resolutie-Branting 252-253; vakbeweging 271; scheuring Frankrijk en Duitschland 271; Weensche Internationale 271; anti-revolutiewet 288; politiek systeem 313-345.

Bomans. -IV, November 1918 : 214; anti-revolutiewet 288.

Bond van Belgische arbeiders in Nederland. -

IV, 67-68. Bond (Sociaal-democratische). -

Zie: Sociaal-democratische -. Bond (Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkers). -

Zie: Algemeene -. Bond van Nederlandsche Dienstplichtigen. -

IV, Relletjes Harskamp 171-172; soc. demo regimenten met het geweer aan den voet 173; conceptmanifest begin Nov. '18: 183; geen revolutionaire geest in het leger 186; RoUerdamsche plannen 201; demobilisatie 202; manifest 11 Nov. '18: 204; Verkooplokaal 208.

Bond van Gemeentewerklieden. -lIl, Kiesrecht 23.

Bond (Heide). -11,228.

Bond van handels- en kantoorbedienden. -

Zie: Handels-en Kantoorbedienden. Bond van neutrale landen. -

IV, Lastercampagne 157. Bond van landweermannen. -

IV,172. Bond van minder marinepersoneeL

IV, Conflict met minister Rambonnet 65-66; November 1918: 234.

Bond (Matrozen). -Zie: Matrozenbond.

Bond (Opperlieden). -Zie: Opperliedenbond.

Bond voor Orde (Oranje). -Zie: Oranjebond.

Bond van regeeringsgetrouwen. -IV, November 1918 : 219.

11


Bond voor algemeen kies- en stemrecht. -

Zie ook: Kiesrecht. II, 33; 42; 48; 126; 135.

Bond (Volken). -Zie: Volkenbond.

Bonden (Bestuurders). -Zie: Bestuurdersbonden.

Bonden van Orde. -II, Staking 1903: 265.

Bonger, Prof. Mr. W. A. -IV, Eventueel revolutionair optreden 182; "schoolmeesterachtige toon" 185; "recht op staatsgreep overbodig, zelfs schadelijk" 248; socialisatiecommissie en politiek systeem 323.

Boogaerdt. -III, Van Heutsz 164.

Bootwerkers. -II, Staking Dordrecht en Rotterdam 191; "Recht en Plicht" 260; steun bij staking 1903 van de spoorwegarbeiders 261; comité van verweer 266; de April-staking algemeen 281; III, zeeliedenstaking 1911: 175; syndicalisme 315; IV, zestigste verjaardag 282.

Borgbjerg (Deensche socialist). -III, Eerste ontmoeting 24; IV, bezoek Kopenhagen 21.

Borgesius (Goeman). -Zie: Goeman Borgesius.

Bos, Dr. (Links-liberaal).-II, Candidaat te Winschoten 148; verslagen 149; III, kabinetsformateur 222-232; bezoek van Schaper en Vliegen 232; 244; 249; tijdelijke verwijdering 251-253; verzoening 300; portefeuillekwestie 310; IV, pacificatie 39; 41; 59.

Bosboom. -III, Conflict over Belgische geïnterneerden 317-318; intrekking militaire verloven, Scheldekwestie 85.

Bosboom Toussaint. -I, 138.

Bosch Kemper (De).-I, 11; II, armoede in Nederland 303.

Bosnië. -IV, Stockholm 122.

Boulanger. -III, "Revanche" 264.

Bousquet (Fransche socioloog). -IV, "De sociale ontwikkeling van

12

Nederland" 219-220. Bouwvakarbeiders. -

IV, Achturendag 279. Boxer-opstand. -

IV, 200. Boycot. -

IV, Tegen fascistische terreur in Hongarije 251.

Bracke (Fransche socialist). -IV,Fransche meerderheid 106; 112.

Brak, Simon. ~ II, Proces 105.

Brandwaarborgmaatschappij N eerlandia. -

I, Inspecteur 238; dreigement van Vader 258-259; II, ontslag en opgevolgd door Dirk 31; dood van Vader, naar Scheveningen 291-292.

Branting (Zweedsche socialist). -III, Eerste ontmoeting 24; ministerialisme 286; IV, bezoek Stockholm 20; conferentie Kopenhagen neutrale socialisten 1915: 25; conferentie neutrale socialisten Den Haag 108; December 1916, afwachten 113; voorzitter HollandschScandinavisch comité, Ententesympathieën 117-118; Elzas-Lotharingen 127; Duitsche meerderheid 127; onder-voorzitter Russisch-Hollandsch-Scandinavisch comité 137; geallieerde gezanten 138; rustig overleg 139; bang voor concrete conclusies 147; minister 149; vredesprogram Entente-socialisten 154; Londensche conferentie 1918: 155; naar Londensche conferentie 1918, scherpe critiek 157; "New Statesman" 158; naar het front 158; conferentie Bern 1919: 252-256.

Braun, Adolf. -IV, Schuldvraag Genève 1920: 267.

Braun, Lily. -IV, 267.

Brautigam, Joh. -IV, Londensche conferentie 1918: 157; bestuursvergadering Zondagmorgen 10 Nov. '18: 192; onderhoud met Zimmermann 193-197; socialisatie-commissie en politiek systeem 323.

Breedero, G. -I, 208; 209.


Brest-Litowsk. -IV, Vredesresolutie Rijksdag 1917: 134; "die vrede is een oorlogsdaad" 151; Scheidemann 156.

Briand, Aristide. -111, Intern. congres 1900: algemeene werkstaking, zijn beteekenis 1-2; intern. congres Amsterdam 4.

Brink, Prof. Dr. Jan ten.I, 142.

Brink, Bakhuizen van den. -Zie: Bakhuizen -.

Brochures. -Zie : Colportage, Werken.

Broedertrouw. -Zie: Landarbeiders.

Brok-Troelstra, Mevr. Hendrika (Troelstra's jongste zuster). -

1,50. Broodrantsoen. -

Zie: Levensmiddelenvoorziening. Brouckère, Louis de (Belgische socialist). -

IV, Te Stockholm op weg naar Rusland, geen contact met Duitsche meerderheid 118-119; tegen oproep sovjets in zake intern. conferentie 136; Duitsche meerderheid 159.

Brouwer, Adriaan. -I, 207.

Bruens.-111, Oprichting N.V.V. 18-22; verhouding partij en vakbeweging 178-179.

Bruggen, Van. -11, Redacteur "Het Volk" 224.

Bruggen, Van der (Minister). -1,77.

Bruin, De (Typograaf). -11, Proces 106.

Bruins. -111, Beginselprogram 170.

Bruinsma, Vitus. -I, 250; 11, 118; 136.

Cachin (Fransche communist).IV, Oordeel conferentie neutrale socialisten 1916: 110; uit Rusland te Stockholm 120; 121.

Calisch (Amsterdamsche advocaat).-11,98.

c

Brummelkamp (Kamerlid). -II, Antithese 192.

Brusse (Journalist). -111, Karakteristiek van Troelstra 325.

Brussel. -II, 289.

Büchner (Natuurphilosoof). -I, 33; "Kracht en Stof" 150-167; 111, spiritisme 77.

Bülow, Von.-IV, Verzonnen onderhoud 160.

Bürger. -I, 138.

Buitenlandsche politiek. -Zie ook: Politiek. IV, Stockholm 148; Kamercommissie voor - 297-298; invloed van het Parlement 342.

Bulgarije. -IV, Stockholm 148.

Bunje, De (Conducteur). -11,20.

Bureaucratie. -IV, Politiek systeem 315-345.

Burger, Dr. C. P. -I, Directeur H.B.S. 116; 119; 170.

Burgerij. -Sociale geleding van Leeuwarden 109; strijd tegen Multatuli 141; 195; bevroren verhoudingen 245.

Burgerlijk Wetboek. -111, Arbeidscontract 49.

Burgerwachten. -IV, 219-220; 237-239; 278.

Burgerwachten (Vrijwillige).IV, 219.

'Burmania, Sjuck van. -1,56.

Burns, Robert. -1,138.

Butselaar, A. -IV, Mobilisatieclubs 172; toestand leger 202; Verkooplokaal 206-209.

Calvinisme. -Zie ook : Godsdienst. 1,15; strijd met de vrijzinnige richting 26-41, "democratie in den godsdienst" 188; huichelachtige afkeer van het Friesch 247; school-

13


kwestie 248; I1, Kuyper ontwijkt debat 161; IV, Friesche calvinisten November 1918 : 219.

Cambon (Fransche gezant) . lIl, Marokko-crisis 1911: 272.

Camminga. -1,182.

Carlyle (Engelsche historicus). -1,86.

Carmagnole. -I1, Strijdzang van de "revolutionairen" 101.

Carpentier-Alting. -IV, Commissie - Nov. '18: 240.

Cecil, Lord Robert. -IV, Comité van actie Internationale 259; garantieverdragen 296-297.

Celstraffen. -Zie: Gevangenis.

Censuur. -IV, In Duitschland 103; 155.

Centrum (Duitsche Katholieke). -IV, Vredesresolutie Rijksdag 1917 : 133; 219.

Centrum (Het -, katholiek dagblad). -

IV, Aalberse over Zimmermann 197.

Centrum (Het -, Joodsche sociaaldemocratische Vereeniging). -

I1,60. Certosa (Klooster bij Pavia). -

I1,314. Ceton, J.-

Zie ook: Tribune. lIl, Redacteur Tribune 89; "de arbeiders wachten op ons" 124.

Chamberlain (Minister van Koloniën). -

III,255. Chamisso (Duitsche dichter). -

I1,32. Charter van den Arbeid. -

IV, Int. Arb. Bureau 260. Chartistenbeweging. -

1,145. Chatrian (Fransche schrijver). -

1,86. Chauvinisme. -

lIl, Volksleger 60. Chénier, A. (Fransche dichter). -

1,142. China. -

lIl, Imperialisme 262.

14

Cholera. -lIl, Haagsche kiesrechtbetooging 1909 onmogelijk 189.

Christen-anarchisten. -I1, Individualistisch standpunt 208.

Christen-democraat. -1,14.

Christen-socialisme. -I1, "Sociaal-christendom" 238.

Christelijk-historische partij. -11, Graanrechten 149 ; coalitie 227; 111, tienurendag 22.

Christiaan IX. -1,84.

Clemenceau, Georges. -IV, Dictatuur 144; 153; comité van actie Internationale 259.

Clercq, De. -1,270.

Clericalen. -Zie ook: Anti-clericalisme. 111, Ferrer 162.

Clown (der reactie). -IV, Marchant 281.

Clubs. -Zie: Halbertsma, Halmael, Virginum Amicorum Societas.

Coalitie. -11, Verkiezingen 1901 : 227; schoolkwestie 253; Nederland in het coalitie-moeras 300; 111, lintjeskwestie 144; 148; 152-156; invloed op Talma 158-159; IV, pacificatie 62; vlootwet 306; gebroken 346.

Cohen, L.-I1, De twaalf apostelen 120; vergadering Constantia 124.

Colenbrander, Prof. -IV, Ontslag generaal Snijders 177.

Colijn, Dr. H. -111, Lintjeskwestie 154; militaire hervormingen 157; oorzaken van den oorlog 262; IV, bezuiniging onderwijs 60; levensmiddelenvoorziening uit Engeland Nov. '18: 210; vlootwet 304-308; gezantschap bij den paus 346.

Colleaux (Belgische socialist). -IV, Ter dood veroordeeld en begenadigd 69-70.

Collectivisme. -IV, Politiek systeem 325-345.

Colportage. -11, Concurrentie Nieuwe Tijd en Recht voor Allen 61; Koopt en leest "De Baanbreker" 77-80; Bahlmann 81-82; Haagepreeken


94-97; vechtpartij te Stolwijk 101 -103; UI, verbod in Verkooplokaal te Rotterdam 100.

CoItof, Sam (Anarchist).-U, Intrigant 57; 59; 114; vergadering Constantia 124; vergadering Plantage-schouwburg: "Laat je niet be-don-de-re!" 167; 168.

Comité (Hollandsch-Scandinavisch). IV, Stockholm 117.

Comité (Steun). -Zie: Steuncomité.

Comité (van verweer).-U, Staking 1903: 266-267; bemiddeling via de Ver. van Ned. Werkgevers 272; resultaat van onderzoek naar geest spoorwegpersoneel verzwegen 275; ruzie-vergadering 276; tot de April-staking besloten 280; de algemeene staking geproclameerd en opgeheven 281; verantwoording, afschuwelijke herrie, verraad, zelfmoordplannen, commissie van onderzoek, eer der partij gered 282-285.

Comité (der Friesche Volkspartij).U,48.

Comité (voor de Volkszaak). -U,48.

Commissie (Centrale - uit de arbeidersbeweging voor de levensmiddelenvoorziening). -

IV, 72-79. Commune (Parijsche).

IV, Politiek systeem 326. Communisme. -

U, Landbouwvraagstuk 251; mevr. Holst 302; IV, vruchten kiesrecht 46; forceeren revolutie 1918: 167; Zimmermann 195; aanslag op de stations 219; bezetting Roergebied 299.

Communistische Internationale. -Zie: Internationale.

Communistisch Manifest. -U, 52; blijvende grondslag van sociaal-democratische actie 235; UI, 287.

Communistische Partij. -III, Van S.D.P. tot C.P. 125.

Concertgebouw. -IU, Zaak Ferrer 163; IV, vergadering over resultaat van Stockholm 151.

Congregaties. -IV, Pacificatie 40.

Congressen (Partij). -Zie: Soc. demo arbeidersparij, Internationale.

Conseils (de prud'hommes). -UI, Arbeidscontract 53.

Conservatisme. -IV, Beteekenis in de politieke geschiedenis 45-46.

Considérant, Victor. -1,83.

Constantia. U, 57; debat Nieuwenhuis-Troelstra 58-60; idem over militaire werkstaking 63; vechtpartij bij oprichting S.D.A.P. 124-125.

Constantinopel. -III, 255; 263.

Coöperatie. -11, Waarde onder het kapitalisme 53; landbouwcoöperaties; Nieuwe Tijd 249; IV, levensmiddelenvoorziening oorlogstijd 37; idem 72-79; Duitsche revolutie 182; manifest 4 November 1918: 186; samenwerking· Soc. Internationale 260.

Corneille. -1,138.

Cornelissen (Anarchist). -11, Kwade geest van Domela Nieuwenhuis 10; baas van den baas 57; karakterloosheid 59; 60; artikel in "Justice" 115; vergadering Constantia 124; neutraliteit strijdmiddel tegen S.D.A.P. 130; vechtpartij Plancius 141.

Cort van der Linden (Minister). -I, 235; 236; 253; 11, Hogerhuiszaak 198; idem 212; pacificatie 258; 111, staatscommissie voor grondwetsherziening 184; portefeuillekwestie 225; kabinetsformateur 236-253; oorzaken van den oorlog 262; 298; IV, kiesrecht en pacificatie 43-44; "de sociale beweging beheerscht de politiek" 47; incident Nierstrasz 53-54; conflict Rambonnet en marinepersoneel 66; verbod van "De Belgische Socialist" 68; hulde 79; neutraliteitspolitiek 83-98; Duitsch ultimatum transport oorlogsmateriaal 89-90; ontslag 98; Londensche conferentie 1918: 157.

Costa, Da.-1,138.

1S


Courant (De).-IV, Bereid November 1918 revolutionair bewind te steunen 233.

Courier, P. L. (Fransche schrijver).-1,142.

Cramer, Ir. Ch. G.-IV, November 1918: radicale concentratie 240-241.

Credieten. -Zie: Militaire-, Mobilisatie-, Oorlogscredieten.

Crédit (Lyonnais). -IV, Democratie 253.

Cremer (Letterkundige). -I, Fabriekskinderen 210.

Cremer (Minister). -11, Commissariaten als minister van koloniën 174.

Daalen, Van. -111, "Adres der 22" 327.

Dagblad van Zuid-Holland.-11, 125.

Dageraad, (De -, tijdschrift toegewijd aan de verspreiding van Waarheid en Verlichting in den geest van den natuurlijken godsdienst en de zedeleer ). -

1,26-34; 111; 115; 151. Dam, Van.-

11, Partijsecretaris, schuilnaam voor Van Rijn en Harms 133.

Darwinisme. -1,116; 157; 11,242.

Datema (Studentencafé). -1,226.

David, Eduard. -11, Het landbouwvraagstuk 251 ; IV, bezoek van Troelstra 13; schuldvraag 128; België 129.

Deensche oorlog. -1,84-86.

Deensche socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Comité der Scandinavische arbeidersbeweging 20; Russische revolutie Maart 1917: 113; voorstel conferentie zonder Franschen en Engelschen 153; vijftigjarig bestaan 1921: 272-273.

Degen, Manus. -11, Vergadering Constantia 124.

16

D

Crisistheorie. -111, Los van de orthodox-Marxistische theorie 97-99; beginselprogram 166-172.

Critiek (Vrijheid van). -Zie: "De Nieuwe Tijd".

Croll (Anarchist). -11, Medewerker Domela Nieuwenhuis 10; 13.

Cultureele ontwikkeling. -Zie: Levensbeschouwing, Propagandist, School, Vader.

Cumulatie (van functies). -111, Overlijden van Tak 29.

Cursussen. -11, Over wetenschappelijk socialisme 83-86.

Deken, Aagje (Romanschrijfster). -.I, 138.

Demobilisatie. -IV, Tegenzet van de regeering 1918: 204; 219.

Democraten. -Zie ook: Christen-democraten, sociaal-democraten, vrijzinnig-democraten, katholieken. I, Katholieke en christelijke democraten 149.

Democratie. -I, Invloed Bismarck 87; invloed Friesland 178; 188; 195; in het studentencorps 233; 11, groeiende beweging voor democratie 49; IV, Duitsche sociaal-democraten 15 ; imperialisme 81; rede Verkooplo-kaal Nov. '18: 207; meerderheidstheorie en kwaliteit 213, eenheids- "32' resolutie congres 1919: 245; Bern 1919: 253; ministerialisme 256; anti-revolutiewet 287; politiek testament 309; politiek systeem 313-345.

Deportatie (van Belgische arbeiders). -

IV, 68-71. Derksen (Arbeider te Zutphen). -

11, Proces 107. Descartes, R. -

I, 156.


Determinisme. -11, Brief van Vader 65.

Deventer, Van. -II Oordeel over Van Kol 173; lIl, h~rstemming 1905: 34.

Diamantbewerkers. -Zie ook: Alg. Ned. Diamantbewerkersbond. II Het Centrum" 60; steun aan d~ S.D.A.P. 129; steun kiesrechtactie S.D.A.P. 180; vacature Amsterdam III 1902: 293.

Dichterschap. -Zie ook: Friesland, Litteratuur, Werken. I, 168; invloed Friesland 191-192; artistieke neigingen 235.

Dickens, Charles. -I, 138; lI, 230.

Dictatuur. -lIl, Denkbeeld verworpen 286-287; IV, offensief-Kerensky 138; geen dictatuur van het proletariaat in Rusland 152; rede Verkooplokaal 207; korte overgangsperiode 218; eenheidsresolutie congres 1919: 246; Bern 1919: 253; politiek systeem 326-345.

Dienstplicht (Algemeene ). -Zie: Militaire Vraagstuk.

Dienstweigering. -lIl, Massale 284; mobilisatiecredieten 306; IV, anarchistisch strijdmiddel 292-293.

Dierentuin (Haagsche). -IV, Russische Maart-revolutie 113; afscheid 310.

Dietzgen, Eugen. -II, 312-314; IV, gast op de Bürgen stock 160; warme vriendschap 309.

Dietzgen, J oseph (Philosoof). -II,312-314.

Dijk, Paulus van. -II, Hogerhuiszaak 195; 197; naar Amerika 204-205.

Dijkman. -II, Utrechtsche colporteur 78; de cursussen van Troelstra 85; vervreemd van de Kerk 87; op eigen been en 105; geldnood 132; veel vijanden 238.

Dijkstra, Allard. -II, Hogerhuiszaak 195; niet ingegaan op een aanklacht tot laster 204; aanklacht tegen Hoitenga 205; 206; 208; z.g. bomaanslag van

Troelstra op de koningin 210. Dijkstra, Waling (Friesche volksschrijver). -

1,194; 202. Dilettantisme. -

lIl, Landerziehungsheime 73. Diplomatie. -

Zie ook: Feiten van den dag. II, Critiek van V. d. Goes; Troelstra's antwoord: "Blaam treft mij niet, doch de beweging zelve" 287; IV, afschaffing geheime diplomatie Kerstrede 1914: 23; socialistisch program 27; Bebel : "geheime diplomatie bestaat niet meer" 270; eisch tot afschaffing internationaal congres Kopenhagen 1910: 271; Aug. '14 tot Rosa Luxemburg: "weet je wat wij gedaan hebben? De zaak in handen der veel gesmade diplomaten" 292.

Discipline. -I, Gemis aan - als H.B.-scholier 118; idem als student 235; III, "discipline noodig", zomer 1914: 312-315.

Doelezaal. -IV, November 1918: 208.

Dogmatiek. -II,242.

Doleantie. -I, Inbraak Nieuwe Kerk 252.

Domela Nieuwenhuis. -I, 250; geen sympathie voor Nieuwenhuis 251; II, strijdbijl opgenomen 7; breuk soc. demo bond en Friesche Volkspartij 8-9; naar anti-parlementarisme en anarchisme 9-10; poging Troelstra onschadelijk te maken door sollicitatie bij Recht voor Allen, "de gemeene streek", Troelstra's overwinning 10-18; Schaper en Nieuwenhuis 42; toenadering tot Troelstra 45; hernieuwde aanvallen na verschijning "De Nieuwe Tijd" 46; "neem-en eetrecht"",degroote dag" 51; revolutionaire tactiek contra parlementarisme 51-56; Cornelissen "baas van den baas" 57; hatelijke personenstrijd 58; debat Constantia 58-60; Zürich 62; Vliegen en Nieuwenhuis 63; Ka Blommers 79; Duitsche steun aan "De Baanbreker" 80; Mei-feest te Stolwijk 101; Hoogezand-Sappemeer 115; geen samenwerking mogelijk

17


119; buiten de Internationale gesloten 138; vechtpartij Plancius 141; Van der Zwaag 146; uit de redactie van "Recht voor Allen", "De Vrije Socialist" gesticht 167; Hogerhuiszaak 207-208; revisie Hogerhuiszaak 212; behoefte aan wetenschap 235; staking 1903; comité van verweer 266; politieke algemeene dwangstaking 275; ongehoorde lastercampagne tegen S.D.A.P. na de verloren algemeene staking, verraad 282-285; Troelstra bij hem vergeleken 309; idem door Mendels 310; 111, intern. congres 1891; staking tegen oorlog 268.

Domela Nieuwenhuis (Professor).-11, Celsysteem 217.

Donia. -1,182.

Donner (Anti-Revolutionair). -11, Voorstel biddag 169.

Doodstraf. -11, Bewind Kuyper 295.

Doorn, Van (Kamerlid).-111, "Adres der 22" 327.

Doornbos (Burgemeester van Baflo). 11,148.

Dou, Gerard. -1,207.

Douwe (Baas -, de wagenmaker).-1,66.

Drankwetten. -11, Tegen Kuyper's ontwerp 298.

Dreigbrieven. -11, Staking 1903: 277.

Dresselhuys (Vrij-liberaal). -IV, Vlootuitbreiding Indië, vrijheid en staatssocialisme79-83; November 1918: dertig jaar vooruit 215-217; na Nov. '18 in de Kamer 280; bezetting Roergebied 300.

Drews, Dr. Arthur. -I, "De ontkenning van Jezus als historisch persoon in het verleden en heden" 161.

Dreyfus. -11, Hogerhuiszaak 209; 241; lIl, "revanche" 264.

Drievoudig Verbond.-1II,255-257.

Droomer.-Zie ook: School (Hoogere Burger). 1,130.

Drosten-Hülshoff, Anna von. -lIl, 247.

18

Drucker, Mej. -11, 42; 148.

Drucker (Professor). -I, 235; I1, 148; lIl, herstemmingen 1905: 34; arbeidscontract 50; tegen referendum 185; sub-commissie grondwetsherziening 186; Kamerdebat kiesrecht 203-204; portefeuillekwestie 234.

Dualisme. -Zie ook: Materialisme. 1,151.

Dubois-Reymond (Physioloog). -I, "Over de grenzen der natuurkennis" 159; 160.

Dubreuilh (Fransche socialist). -IV, Fransche meerderheid 106; 112.

Duikbootenoorlog. -Zie ook: Neutraliteit. IV, 111; Van Kol 128.

DUITSCHLAND. -11, Inval in Belgi'ë de misdaad van Duitschland 239.

Duitsche gezantschap Den Haag. -Zie ook: dr. Rosen. IV, Introductie voor Von Jagow 17; contact goed van pas 88-93; Wilhelm 11: 190.

Duitsche revolutie. -IV, Losgebroken 181; 226; 232; republikeinsche omwenteling, geen socialistische 242.

Duitsche socialisten. -Zie ook: Internationale, Onafhankelijke Duitsche socialisten. I, 262; 11, 44; socialistenwetten 56; aanval Nieuwenhuis op int. congres Zürich 1893: 62; militaire werkstaking 63; Bahlmann 72; naar congres Keulen 72; steun aan "De Baanbreker"80; steun S.D.A.P. 132; steun "Het Volk" 223; vakbeweging 244; het landbouwvraagstuk 250; reformisme, revisionisme en ministerialisme 306-308; 111, klassemoraall04; Elzas-Lotharingen 265-267; Liebknecht en Bebel tegen staking als anti-oorlogswapen 268-269; Marokko-crisis, tegen algemeene werkstaking 272-276; congres Bazel 1922: onder den invloed van de heerschende militaire klasse 280-281; rede te Neurenberg: "eerbied voor de onafhankelijkheid van kleine volken", geen enkel teeken van instemming 281; Augustus 1914: 291;


Jaurès 293; IV, zondebok 9; oorlogscredieten 12; wel sociale, maar geen revolutionaire politiek 14; oppositie tegen de oorlogscredieten 24; oor der Duitsche partijleiding 29; Belgische geïnterneerden en deportaties 67-71; splitsing, meerderheid, minderheid en Spartakus 102-104; Branting 108; het tekort der Duitsche partij, politiek systeem 109-110; program Russische Maart-revolutie 113; voorbereiding Stockholm 116; delegatie te Stockholm 123; de meerderheid verdedigt zich 127-131; nogmaals politiek tekort 132; vredesresolutie Rijksdag 1917: 134; onder invloed Duitsche veroveringen, congres Würzburg 146; Brest-Litowsk in den Rijksdag 152; tegen vredesprogram Entente-socialisten 154; program Stockholm aanvaard 156-157; Vandervelde en De Brouckère 159; het socialistisch hart gaat spreken 161; parlementarisme 165; aftreden keizer geëischt 181; 3 meerderheids- en 3 onafhaûkelijke socialisten in de regeering 181; Bern 1919: gericht der Fransche meerderheid 252; niet aanwezig A'dam 1919: 259; Luzern 1919, felle strijd tusschen meerderheid en minderheid 263-264; Victor Adler 267; herstel eenheid 277; lijdelijk verzet Roergebied 299; politiek systeem, present-exemplaar van Kautsky's "Demokratie oder Diktatur" 320; idem 324; LassalIe 345.

Duitsche socialisten (Onafhankelijke). -Zie ook: Internationale. IV, Eigen organisatie met de Spartakusgroep 104; oordeel conferentie neutrale socialisten 1916: 110; vredesonderhandelingen December 1916: 111; bij dr. Rosen voor

Ebers .(Romanschrijver). -I, 138; 142.

Ebert (Duitsche socialist). -IV, Bezoek van Troelstra 13; deportaties Belgische arbeiders 69; te Stockholm 126; onaangenaam

E

passen Stockholm 116; delegatie te Stockholm 123; Elzas-Lotharingen 127; België 129; verdediging te Stockholm 131-133; vredesresolutie Rijksdag 1917: 134; Zimmerwald 135; program Stockholm, censuur 156; spionnage 160; geen aansluiting bij de Tweede Internationale 265; congres van Halle, scheuring 271; herstel eenheid 277.

Duitsche sympathieën. -IV, October 1918: 95.

Vrijzinnigen. -IV, Vredesresolutie Rijksdag 1917: 133.

Duivel (De Roode). -Il, Colportage 61.

Dumping. -lIl, Voorspel wereldoorlog 258.

Dupuis, Charles François. -I, "De oorsprong van alle eerediensten of de algemeene godsdienst" 160.

Dussenbroek (Arbeider). -Il,93.

Duymaer van Twist, L. F. (Kamerlid). -

Il, Opening Staten -Generaal 172; lIl, "Adres der 22" 327.

Duys, J.-Il, Mendels : "God, God, ook al met Troelstra" 310; lIl, Kamerlid 1909: 134; sociale wetgeving 160; 162; obstructie kiesrecht 202; discipline zomer 1914: 313; IV, incident Nierstrasz 54; levensmiddelenvoorziening 76.

Dwangwetten. -Il, Staking 1903; reactionaire perscampagne 264; bij het Parlement ingediend 267-269; behandeling in de Kamer en aangenomen 277-280.

Dweeper. -Zie ook: School (Hoogere Burger). I,130.

getroffen 128; zeer belangrijk onderhoud te Frankfort 161; rijkskanselier 181; Verkooplokaal 206.

Echtscheiding. -Zie: Gezinsleven, Huwelijk.

19


Eck, Van.-11,11.

Economische Politiek. -lIl, Werkloosheidsdebatten in de Kamer 93-99; IV, Wibaut: "de economische oorlog na den militairen oorlog" 110; politiek systeem 338.

Economische Politiek (Commissie voor de).-

IV, Politiek systeem 338. Economische Raad (Centrale). -

IV, Verkiezingsprogram 1922: 339. Ee, Van (Boer). -

II,95. Eedskwestie. -

11, Eedsaflegging bij de koningin geweigerd 168; bewind Kuyper 295.

Eendracht (De). -111, Uitsluiting textielarbeiders 1910: 173-174.

Eenheidsfront. -Zie: Internationale (Communistische, Weensche, Tweede).

Eerdmans (Liberaal Kamerlid). -IV, Pacificatie 56.

Eerste Kamer. -11, Program van de "Unie" 126; wetsontwerp ongevallenwet verworpen 184; door Kuyper ontbonden 297-298; vervanging door referendum voorgesteld 299; 111, recht van amendement tegen kiesrechtuitbreiding 10-11; referendum 11; geen steun van andere partijen 12; begrooting minister Staal verworpen 63; Troelstra's echtscheiding 84; verkiezingen 1909: 134; staatscommissie voor grondwetsherziening 185-188; vrij zinnigen 197; voorwaarde aan vrijzinnigen 213; 215; naar het Loo 219; 221; 228; IV, onderwijs en algemeen kiesrecht 62-63; manifest 11 Nov. '18: 204; N.R.Ct. 205; Nov. '18: "niet met het pistool op de borst" 214; Treub voor afschaffing 215; Vliegen over parlementarisme 230; grondwetsherziening 1922: 333; democratiseering 341-342; Nederlandsch-Belgische verdrag 347.

Eeuw (Gouden). -1,227.

20

Eeuw (Onze). -111, Prof. V. d. Vlugt: antithese 46.

Egypte. -111,256; IV, uittocht Israëlieten 30.

Eikmans (Dominee).I, 15.

Eisner, Kurt. -lIl, 247; IV, leiding in München 181; Parlementarisierung des Klassenkampfes 348.

Eland (Minister). -11, Afschaffing plaatsvervanging militairen dienst, vrijstelling geestelijken, kostwinners 188; militaire uitgaven geen soliede verzekering 189; amendement Gilse oefentijd acht maanden onaannemelijk, ingrijpen van de kroon 189-191; 111, herstemmingen 1905: 35-37.

Ellenbogen, Dr. (Oostenrijksche socialist). -

IV, Program Stockholm 156. Ellis (Minister van Marine). -

III,8. Elmira (stelsel). -

111, Hugenholtz 42. Elout (Journalist). -

111, Lintjeskwestie 143; 149; 155; IV, incident Nierstrasz 55.

Elzas-Lotharingen. -I, 87; lIl, 255; 257; 260; 263-267; IV, Entente-socialisten 27; manifest Duitsche meerderheid 103; conferentie neutrale socialisten Den Haag 108; Branting 108; neutralen Den Haag 109; invloed dr. Rosen 116; Duitsche meerderheid, durchhalten 126; Branting 127; Onafh. socialisten 133; oproep Sovjet Unie 1917: 136; Duitsche meerderheid 156; veranderde opvatting dezer meerderheid 161; Bern 1919: 254-255.

Emmenes, Van (Anarchist). -11,57; 79.

Engberg (Zweedsche socialist). -IV, Adjunct-secretaris Holl.-Scandinavisch comité 117.

Engeland (Koning van). -Zie: Koning.

Engels, Fr.-11, Oordeel over wetgeving 52; "Over den oorsprong van familie" 83; klassejustitie 106; schenking aan Eleonore Marx 140; grondslag van de familie, privaat-eigendom


en staat 235; 236; agrarisch program Fransche socialisten 250; "de gelooide huid van Engels" 324; IV, Internationale 10.

Engelsche socialisten. -Zie ook: Internationale, Onafh. Arb. Partij. IV, I.L.P. 10; actie I.L.P. 104-105; tegen algemeene conferentie te Stockholm 119-120; voor algemeene conferentie 121; intergeallieerde socialisten-conferentie Aug. '17: 141-143; toenemende invloed minderheid 144; voorbereiding nieuwe conferentie Entente-socialisten 153; vredesprogram 153-155; uitnoodiging tot bijwoning van het congres 1918: 155; Henderson en Smillie naar Zwitserland 159; directe actie 251; Bern 1919: bemiddeling Duitschers en Franschen 252; kern nieuwe Internationale 254; Genève 1920: 266; 268; politiek systeem 320-322.

Engelsch-J apansche Verdrag. -111,256.

Enka. -11, Christen-socialistische beweging 238.

Entente. -111, Ontstaan 256-257.

Enthoven (Sigarenfabriek). -11, Optreden van Bahlmann 81.

Faber (Dorpssmid) . -1,60.

Fabians. -11, Invloed op Wibaut 43.

Fait (accompli). -11, 122.

Fanatisme. -11, Geen eerlijke strijd 310; 111, leiders Marxistische oppositie 89; Tribunisten 110; idem 120.

Fantasie. -Zie ook: School (Hoogere Burger) . 1,130; 234.

Fascisme. -IV, Incident Nierstrasz 54; November 1918: 238; boycot Hongarije 251; herstel Internationale 256; politiek systeem 329.

F

Erckman (Romanschrijver). -1,86.

Erfurter program. -Zie : Program.

Erkel (Leider van het N.A.S.). -11, Staking 1903, comité van verweer 266; 111, oprichting N.V.V. 18.

Erlich (Russische socialist). -IV, Stockholm 137-138.

Ethische invloeden. -11, Ontkenning van den klassenstrijd 237; wetenschappelijk Marxisme zonder ethischen kant dorre Spielerei 239; 111, invloed van den klassenstrijd 79.

Etty (Cabaretzangeres) . -1,222.

Eucken, Prof. Rudolf (Philosoof). -I, 179.

Eupen-Malmedy. -IV, Volksstemming 269.

Evenredige Vertegenwoordiging. 11, Grondwetsherziening in 1903 voorgesteld 299; 111, 11; Iy, grondwetsherziening 39; verkiezingen 1918: 98.

Extergem, Jef van.-IV, Gevangenhouding 269.

Eysinga, F. J. J. van.-1,10.

Eysinga, Prof. Dr. G. van den Bergh van.-

I, 161.

Faust. -I, 267; 11, cadeau Van der Meulen 154.

Federatie (in het Watertransport).-11, 260.

Feestelijkheden. -111, Deelneming aan -, resolutie congres 1913: 223.

Feesten (Onafhankelijkheids). -Zie: Onafhankelijkheidsfeesten.

Feiten (van den dag). -Zie ook: Diplomatie. 11, Verwijt van Gorter na staking 1903: 287.

FeItz, Van der. -111, Subcommissie voor grondwetsherziening 186.

21


Ferrer (Spaansche vrijdenker). -lIl, Protestbeweging 162-163.

Ferri. -1,236; II, reformisme, revisionisme en ministerialisme 305-308.

Feuerbach, Ludwig. -II, "Ludwig Feuerbach und der Ausgang der klassischen deutschen Philosophie" 236.

Fichte. -II, 236.

FijIstra, Fokke Pieters. -1,14.

Fimmen, Edo. -IV, Secretaris centrale commissie uit de arbeidersbeweging voor de levensmiddelenvoorziening 72; regeeringsadviseur 79; manifest 4 November 1918: 186.

Fischer-Dückelmann, Dr. Anna. -lIl, 71; 82.

Flaubert (Fransche historie- en romanschrijver). -

1,138. Fock.-

IV, Commissie buitenlandsche zaken 298.

Fortuyn, Jan. -II, 59; de twaalf apostelen 120; oprichtîngsvergadering S.D.A.P. 121.

Fourrier. -1,83.

Franken (Spoorwegarbeider). -lIl, Ontslag 165.

Frankfurter Zeitung. -lIl, Marokko-crisis 1911 : 275.

FRANKRIJK. -Fransche Hoogere Arbeidsraad. -lIl, Stakingsrecht 54.

Fransch-Russische Bondgenootschap. -1II,255.

Fransch-Duitsche oorlog. -Zie ook: Elzas-Lotharingen. I, 86-87; 144; II, 47; lIl, "revanche"-gedachte in Frankrijk 264.

Fransche revolutie. -I, 86; IV, 279; politiek systeem 327.

Fransche Senaat. -lIl, Anti-sociale werking 10.

Fransche socialisten. -Zie ook: Internationale. II, Agrarisch program 250; antigodsdienstig drijven 252; 111, Elzas-Lotharingen 265-267; voor algemeene staking en revolutie 269; Marokko-crisis 1911, voor alge-

22

meene werkstaking 272-276; Augustus 1914: 292; IV, ontstemming tegen Troelstra 22; meerderheid en minderheid over deelneming Int. Soc. Bur. 104; idem 106-107; Branting 108; oordeel conferentie neutrale socialisten 1916: 110; minderheid groeit, congres 1916; geen bijeenkomst met "vijanden" 112; Vliegen te Parijs, deelneming aan een internationale conferentie 120 -121; intergeallieerde socialistenconferentie Aug. '17: 141-143; minderheid in de meerderheid 144; nog steeds voor de oorlogscredieten 153; vredesprogranl 153--155; Londensche conferentie 1918: 155; parlementarisme 165; Bern 1919: gericht over de Duitschers, rechterzijde en het bolsjewisme, linkerzijde en Weensche Internationale 252-253; Luzern 1919: 263; houding minderheid Tweede Internationale 265; congres van Tours, scheuring 271; communisme en woordradicalisme, oorlogsschatting 274; bezetting Roergebied 299; politiek systeem 320.

Fransche vakverbond. -lIl, Int. congres Stuttgart: verhouding partij en vakbeweging 25-26.

Fransch-Belgische militair verdrag. -IV, Houding Belgische socialisten 269; garantieverdragen 296.

Frederik Hendrik (Prins). -1,227; 232.

Freiligrath. -1,138.

FRIESLAND. -I, Liefde voor het Friesch een passie 177; "lt Jonge Fryslan" 178; gunstige invloed op persoonlijkheid 179; toenemende neiging tot de romantiek 181; liefde voor het vaderland bij de Friezen 182; "Koning Friso" 183; de natuur 184-185; de bevolking 185; beteekenis Friesche geschiedenis, vrijheid en democratie 186-189; Friesche taal 189-191; de "Tachtigers" 191-194; voorgeschiedenis politiek optreden 195; Friesch spreken 195-197; de zaak Agema 197-200; vacantie in het Friesche waterland 200-203; nadeelen Friesch element 204-205; pennestrijd met ds.


Wagenaar 246-24S; verwording I Friesland en ruïne graanbouwende streken 248-250; 11, dalende populariteit door propaganda tegen koningschap 39; stemmingsbeeld van een vergadering 40; vertrek naar Amsterdam 56; het landbouwvraagstuk 247-251; lIl, Friesch spreektaal van het gezin 66; Friesche meren 74; overstroomingen, stevige bronchitis 190; Friesche poëzie verzameld,indrukken litterair verwerkt, rede voor de Haagsche Friezen, voordrachten, Friesche taalbeweging 135-139.

Fryslan (It jonge). -1,178; 195; 196; 203.

Friesch Volksblad. -I, 194; 198; 200; 210; 11, reorganisatie Volkspartij 11-12; 48; Hogerhuiszaak 209.

Friesche Courant (Orgaan liberale partij). -I, Lid van de redactie 239; I1, pole-

Gaasbeek, Van. -IV, Jubileum Ned. Ver. van Spooren Tramwegpersoneel 347.

Gallicië. -IV, Offensief Kerensky 138.

Gambetta. -lIl, "Revanche" 264.

Garantieverdragen. -IV, "De Socialistische Gids" 296-297.

Gardeniers. -. 11, Friesche tuinbouwarbeiders

248-249. Gazette de Lausanne. -

IV, Lastercampagne 159. Gebrek.-

Zie ook: Gezinsleven. 11, Inboedel verkocht 290; eindelijk economisch vrij 291; 111, veel kommer en geringe levensblijheid 80.

Geelvinck (D'). -11, 136; 245.

Geen man en geen cent. -lIl, 305.

G

mieken "Sneeker Crt". 30. Frysk Lieteboek (Ny). -1,235,247.

Friesche Volkspartij. -I, Aansluiting bij deze partij en conflict met Vader 239; 248; kiesrecht en landnationalisatie 250; 266; geweigerde Kamercandidatuur 268-270; 11, breuk met den Soc. Dem. Bo.nd 7-9; hervorming tot soc. demo partij mislukt 10-12; steun aan de "Sneeker Crt" 19; dr. Vitus Bruinsma 118; geen soc. demo program 126; Friesch Kamerdistrict voor Troelstra 145; geen verzoening met Stellingwerf 146; verkiezingsstrijd Leeuwarden 151; toestand Friesche landarbeiders en pachters 248-249; 111, verkiezingen 1891: 41.

Friesche Volkspartij (Comité der). -11,48.

Frowein. -1,250.

Geer, Jhr. De. -lIl, Pleidooi voor algemeen kiesrecht 214; 219; IV, bezuiniging onderwijs 60; ontslag generaal Snijders 179; vlootwet 304-305.

Geertsma, K. -11, Schoolkwestie 256.

Geestelijkheid. -Zie ook: Katholieken, Kerk. 11, Strijdbrekersbrigade 75; St. Josefsgezellen 79; laster 86; antwoord aan pater Arriens 127; IV, zedelijke dwang 302-303.

Geheelonthouding. -I, 225; 11, artikelen in de "Nieuwe Tijd" 208.

Geijerstam, Gustaf af (Zweedsche schrijver). -

1,85-86. Gelder, Van (Colporteur).-

11, Proces 106. Geleidelijke weg. -

11,56. Gemeenschap (Zedelijke). -

11, S.D.A.P. er buiten 300.

23


Gemeenschapszin. -lIl, Landerziehungsheime 70.

Gemeentepersoneel. -Zie ook: Overheidspersoneel. I1, 103; 104; lIl, kiesrecht 23.

Gemeentepolitiek. -I1, Onevenredige ontwikkeling ten koste van de algemeene landspolitiek 223.

Genestet (De).-1,138-139.

Gent. -I1, Intern. solidariteit na de verloren staking van 1903; 850 socialistische arbeiders naar Brussel en Gent 289.

George, Henry. -I, "Progress and Poverty" 249.

Georgi'ë. -IV, Weensche Internationale 271; eenheidsconferentie Berlijn '22: 274.

Gerhard, A. H. -I, 84; 270; I1, de twaalf apostelen 120; schoolkwestie 255; lIl, mobilisatiecredieten 322; IV, Eerste Internationale, algemeen kiesrecht 45; pacificatie 58; levensmiddelenvoorziening 76.

Gerrits, Mr. -I1, Staking 1903: 272.

Gerritsen (Radicaal Kamerlid). -I1, Onderteekenaar protest antisocialistische vonnissen 29; debat Troelstra 42; Bahlmann 81; 98; verkiezingsstrijd Leeuwarden 151 -153; nederlaag na verkiezing te Winschoten 155; vacature Amsterdam IX: 292.

Gevangenis. -I1, Een maand straf wegens beleediging graaf Schimmelpenninck 212; gevangenisbrieven 216-220; celsysteem 217; Kautsky's "die Agrarfrage" 249.

Gevangeniswezen. -111, Hugenholtz 42.

Geweld. -IV, Verdediging soc. demo machtspositie 73; politiek systeem 322-345.

Gewerbegerichte. -111, Arbeidscontract 53.

Gezinsleven. -Zie ook: Gebrek, Huwelijk, Milieu, Moeder, Vader. I, Briefwisseling met het gezin te

24

Leeuwarden; brief van Vader over ontgroenen 216; gekapitteld door oudste zuster 217; dichterlijke ontboezemingen van zijn broer: "Mijn ideaal" 219; zijn liefdesavonturen 220-221' huwelijk en eerste twee kinderen' 254-255; 11, door ziekte vrouw onvoldoende steun 33; treurige huiselijke omstandighed~n 56; financieele débacle 63; fOOI van Vader 64-66; gebrek 75; 80; 85; naar de Riemstraat 105; rust na verkiezingsnederlaag 230; huiselijk leed 292; moeilijke huiselijke omstandigheden 312; lIl, jeugd van Troelstra's kinderen 66-69; zorgelijke financiën door ontslag hoofdredacteur 69; kinderen naar een Erziehungsheim, aangename herinneringen 70-74; armoede, zorg en ziekte 80-81; echtscheiding 81-85.

Gids (De Socialistische). -Zie: Socialistische -.

Giezen (Anarchist).I1,39.

Giffen, L. van (Predikant Vrijzinnige richting). -

I, 3~1. Gillies (Engelsche socialist). -

IV, 254. Gilse (Kamerlid). -

I1, Amendement oefentijd acht maanden 189.

Girondijnen. -1,86.

Gleichmann (Oud-liberaal). -I1, Kamervoorzitter 160; Scheveningsche visschershaven 161.

Godsdienst. -Zie ook: Calvinisme, Geestelijkheid, Levensbeschouwing, Materialisme, School (Hoogere Burger). I, Geen godsdienstige opvoeding 47; bidden 51-54; Zondagsschool 70; religieuze wijding 79; waarde van den godsdienst 135; worsteling om God 137; het geweten 150; Büchner 156; critisch t.o.v. het Christendom 160; voordracht over het Christendom 165; indruk eener godsdienstoefening Vrije Gemeente op Texel 173; Godsbestaan 235; hernieuwd zoeken naar God door teleurstelling in de vrouw 244; doleantie 252; getheoretiseer over God raakt op den achtergrond 261;


klacht tot de Godheid 263; het zoeken naar God begint te verminderen 264; U, strijd tegen anarchisme 39; geen godsdiensthaat 86; Wie de wereld wil hervormen, hij

~ij geloovig" 234; vruchteloos zoeken naar God 237; socialisme maakt den godsdienst niet overbodig 237; Fransche socialisten 252; dood schoonmoeder 291; Kuyper 295; UI, katholiek verwijt van anti-godsdienstige houding 64-65; Volk-artikel: "de zes kiemen" 120; IV, pacificatie 40; religieuze stroomingen 46.

Godsvred .-111, Begin van den oorlog 315-318; legeruitbreiding, "adres der 22" 327-328; IV, in Duitschland, Frankrijk en Engeland 102-105; noodzakelijkheid van verbreking 107; Duitsche meerderheid en Russische revolutie 126; oproep Sovjet 136-137; resultaten Stockholm 143; Engelsche socialisten 144.

Goedkoop (Grootindustrieel). -11, Bemiddeling spoorwegstaking 1903: 272.

Goeman Borgesius (Minister). -11, Enquête fabrieksarbeid 164; sociale wetgeving 165; katheder-socialisme 165; ontwerp leerplichtwet 185; stemming leerplichtwet 187; gemeentelijke woningbouw 187; "Het Vaderland" 192; dwangwetten 1903: "de regeering heeft de arbeidersklasse de handschoen toegeworpen" 269; IU, herstemmingen 1905: 37; kabinetsformateur 38-39; revolutiebouw 44; Kamerdebatten werkloosheid 96; zaak Ferrer 163; Kamerdebat kiesrecht 204; 310.

Goes, Frank van der.-I, 270; 11, 14; redacteur Sneeker Crt. 19; "het Gouden Hoofd" 43; redacteur "De Nieuwe Tijd" 46; geroyeerd als lid S.D. Bond, meeningsverschillen met Troelstra over tactiek 69; journalistieke beteekenis 73; Ka Blommers 79; corruptie soc. demo bond 113-114; voor een breuk met den soc. demo bond 116; neiging tactiekkwesties te beschouwen van zedelijk standpunt 117; dogmatische contra organische tactiek 117; de twaalf

apostelen 120; opstelling beginselprogram, verstrooidheid 134; schoolkwestie 255-256; "Troelstra te veel diplomaat", staking 1903: 286; oppositie Nieuwe Tijdgroep 303-326; herbenoeming van Troelstra tot hoofdredacteur 314; 111, manifest der 48 Marxisten 118; buiten de redactie van "Het Weekblad" 123; beginselprogram 170-172; uitsluiting textielarbeiders 173; zeeliedenstaking 1911: 176; portefeuillekwestie 240; IV, toestand leger 91; Duitsche meerderheid imperialistisch 129; concept-manifest begin Nov. '18: 183; eenheidsresolutie congres 1919: 243-248.

Goes van Naters, Dr. M. van der. -IV, Politiek systeem 313-345.

Goethe. -I, 138; 11, 231.

Goeverneur, Jan. -I, 191.

Goldenberg (Russische socialist). -IV, Te Stockholm 137.

Gorter, Dr. Herman. -Zie ook: Tribune. 1,109; 192; 11, Heidebond 228; verhouding partij-vakbeweging 242-246; het landbouwvraagstuk 250-251; schoolkwestie 255-257; critiek op Troelstra's leiding tijdens de staking van 1903: 286-287; lid van de partij 302; wetenschappelijke propaganda 303; oppositie Nieuwe Tijd-groep 304-326; UI, klassemoraal 101-106; voorstel toelating Tribune-redacteuren 119; kinderziekte, open brief aan Lenin 125-127; verkiezingen 1909: 133; IV, onderwijs 62.

Gotha'er program. -Zie: Program.

Goud (Typograaf). -U, Proces 22.

Gouden Eeuw. -1,227.

Graanrechten. -Zie ook: Protectionisme. 11, Verkiezingsstrijd te Winschoten 149; idem Tietjerksteradeel 149-150; Kuyper: graanrechten een fout 228.

Grabal.-IV, Limburg Nov. '18: 236.

25


Greulich (Zwitsersche socialist). -lIl, Vredesbetooging Bazel 1912: 279.

Grey (Engelsche minister van buitenlandsche zaken) . -

lIl, Bemiddeling na Serajewo 288; idem 290.

Grimm (Zwitsersche socialist). -lIl, Elzas-Lotharingen 267.

Grind en Zand. -Zie: Neutraliteit.

Groen (Rijksveldwachter). -Il, 96.

Groen van Prinsterer. -lIl, Zaak Ferrer 163.

Groene Amsterdammer (De). -I, 213; Il, tegen de dwangwetten 1903 van Kuyper 268; IlI,HetKindje 131; socialistische ministers 235.

Groenberg. -11, Boven de sloot: "Leve Willem lIl" 97.

Groeneweg, Suze. -IV, Vlootwet 305.

Groeninx van Zoelen. -IV, Convooiplan Rambonnet 94-95; ontslag generaal Snijders 179.

Groenmarkt. -IV, Afkondiging grondwetsherziening 64.

Groentijd. -1,214-217.

Grondbezit. -I, 10; Il, graanrechten 149; Friesche grondeigenaren 248.

Grondwet.-lIl, Grondslag van het staatsrecht 10.

Grondwetsherziening. -IV, Portefeuillekwestie 33; kiesrecht en onderwijs 38-64; conservatisme in de politieke geschiedenis 45-46; November 1918: 231; 239; van 1922: 332-345.

Grootkapitaal. -IV, Fascisme 54-56; in Nederland 81; versterkt door den oorlog 96; politiek systeem 317-345.

Grumbach (Fransche socialist). -lIl, Elzas-Lotharingen 267; IV, interviewover Duitsche meerderheid 159.

Guesde (Fransche socialist). -Il, Reformisme, revisionisme en ministerialisme305-308; IV, Fransche meerderheid 106; 112.

Gymnasium. -Zie: School.

H

Haagsch Maandblad. -IV, Ontslag generaal Snijders 177.

Haagsche Post. -IV, November 1918: 232.

Haas, Dr. G. Horreüs de. -Zie: Horreüs -.

Haase, Hugo (Duitsche socialist). -lIl, Portefeuillekwestie 220; vredesbetooging Bazel 1912: 279; onmacht voor 1914: 291; IV, bezoek van Troelstra 13; tegen annexatie 19; deportatie Belgische arbeiders 69; oorlogscredieten 102-103; vredesaanbod Dec. '16: 111; te Stockholm 131-133; telegram over program Stockholm door censuur vastgehouden 156.

Haeckel, Ernst. -1,153.

Hagepreeken. -Zie: Colportage.

26

Haitsma, Gatse. -Il, Inbraak te Britsum 193; vrees voor de daders? 194; 200; aanklacht wegens meineed 202; publicatie afwijzing der aanklacht 203.

Halbertsma, Gebroeders (Letterkundigen). -

1,49;193; Halbertsma (Professor). -

1,232. Halbertsma, Dr. Eelt je (Friesche dichter). ----;

I, 55. Halbertsma, Dr. Joost. -

1,196. Halbertsma, T. E. -

I, 178. Halbertsma (Vereeniging ). -

1,106; 110; 112; 128; 140; 162; 173. Hallet, Max (Brusselsche socialist).

IV, Zaak Colleaux 70.


Halmael, Van. -I, Rederijkerskamer te Leeuwarden 110; 131.

Hamburger (Werkgever). -Il,75.

Hamel, Van (Professor). -lIl, Waardig debat 132; lint jeskwestie 148.

Harherling, Robert. -I, 138; groote invloed op Troelstra 142-145; 146; 163; 210.

Handels- en Kantoorbedienden. -IV, Congres Nov. '18: 225.

Handelsblad (Het Algemeen). -Zie ook: Elout. Il, 30; oordeel Leeuwarder justitie zaak Dijkstra-Hoitenga 206; artikelen van Pijnappel over de Hogerhuiszaak 207; Charles Boissevain 224; staking 1903, regeeringsmaatregelen verlangd 264; afkeuring over de dwangwetten 268; vacature Amsterdam IX: 292; lIl, 30; 31; lintjeskwestie 143; 155; IV, incident Nierstrasz 55; D. Keesing 81; ontslag generaal Snijders 177; November 1918: 232; 241.

Handwerkersvriendenkring. -lIl, Verkiezingen 1909: 132-133.

Hans. -III, Na Zwolle 245-246; IV, incident Nierstrasz53; November 1918: 213-214; congres Nov. '18: 225.

Hardebol (Typograaf). -Il' Proces 106.

Hardenberg, Mej. (Kamer-buffethoudster). -

Il' Incident met boer Tijdens 163. Hardie, Keil' (Engelsche socialist).

III, Algemeene staking als antioorlogswapen 271; 273; vredesbetooging Bazel 1912: 279.

Harinxma. -I, 182.

Harmonie (Leeuwarder). -III,214.

Harms. -II, Partijsecretaris onder schuilnaam Van Dam 133.

Harskamp. -Zie: Leger.

Hartog, J erohm. -IV, Mobilisatieclubs 172.

Havelock Wilson. -lIl, Staking zeelieden 1911: 174; IV, weigering MacDonald te vervoeren naar Stockholm 144; reis

van Troelstra naar Engeland verijdeld 157.

Havenarbeiders. -IV, November '18: 199.

Hazebroek. -1,207.

Heemskerk (Minister). -U, Kiesrecht 50; UI, grondwetsherziening ·voor algemeen kiesrecht ingetrokken 7; 11-12; "wraak" op Kuyper 1905: 35; kinderkamerpolitiek 43; Kamerdebat over werkloosheid 95; zwangerschap koningin 129; ministerie van het jolige christendom 157; antithese en lager onderwijswet 163; staatscommissie voor kiesrecht 183; 185; petitionnement 199; "op de mat" 201; 212; afgetreden 216; 224; 227; 252; IV, anti-revolutiewet 288.

Heerenveensch Nieuwsblad. -1,248.

Heffing-in-eens. -UI, Mobilisatieleening 316.

Hege!. -U,236.

Hegeraat. -111, Kiesrechtpetitionnement 195-196.

Heide, Van der (Vader van het Kamerlid A. v. d.). -

I, 46; 11, Hogerhuiszaak 206; getuige proces-Troelstra 211.

Heidebond. -11, 228.

Heijermans, L. -I, 193; 111, instorting van Troelstra 329.

Heine, Heinrich. -I, 127-128; 138; III, 164; IV, geliefd boven alle schrijvers 349.

Heine, W olffgang. -IV, Bezoek van Troelstra 13-15; 132.

Held (Liberaal candidaat te Sneek). -

1,247. Heldt (Liberaal arbeiders-Kamerlid). -

11, Motie staatspensioen 131; 142; 178.

Helmholtz. -11,236.

Helsdingen, W. P. G.-11, Uit den soc. demo bond getreden 119; Deventer kiesrechtbetooging

27


119; de twaalf apostelen 120; staatspensioen 131; administrateur van "De Sociaal-Democraat" 133; beginselprogram 134; begrafenis Dirk Troelstra 234; verhouding Nieuwe Tijd-groep 319; lid partijbestuur 323; UI, 42; voor een buitengewoon congres in zake Tribunis ten, ontslag als partijbestuurder 116'-117; herkozen 119; geweigerde deelneming aan conferentie met Tribunisten 119.

Henderson, Arthur (Engelsche socialist). -

IV, Los van nationalisme 141-142; uit de regeering 144; 149; 153; 157; Londensche conferentie 158-159; conferentie Bern 1919: 252-254; twisten Duitsche meerderheid en minderheid Luzern 1919: 264.

Hendrik (Prins). -Zie : Prins -.

Hepkema, J. (Redacteur Heerenveensch Nieuwsblad).-

I, 248; Il, waarborgsom voor Paulus van Dijk 205.

Hepkema's Nieuws- en Advertentieblad (Friesche krant). -

U, Artikel van Paulus van Dijk 205. Herder. -

I, 138. Hermans (Anarchist).-

Il, Vergadering Constantia 124; secretaris "Landelijk Comité in zake de invrijheidsstelling der drie gebroeders Hogerhuis" 207.

Herron. -IV, Millionnair-socialist 160.

Herstelbetalingen. -Zie: Oorlogsschatting.

Herstemmingen. -Il, Beslissing Haagsche congres 316-320; lIl, verkiezingen 1905: 30-38; Wijnkoop: "verraad" 121; verkiezingen 1909: 131; verkiezingen 1913: 213-216.

Hervé. -lIl, Elzas-Lotharingen 266 ; alg. staking 269; geheime diplomatie 270.

Hettinga Tromp, Mr. T. van. -I, 255; lIl, socialistische ministers 235.

Heusde, Mr. Van. -Il, President Haagsche rechtbank in proces tegen Troelstra 211.

28

Heutsz, Van (Generaal). -lIl, Citaat Heine 164.

Heutz, Van. -lIl, "Adres der 22" 327; IV, Wilhelm Il 190.

Heykoop. -IV, Besturenvergadering Zondagmorgen 10 Nov. '18: 192; onderhoud met Zimmermann 192-193; Verkooplokaal 206-208; congres Nov. '18: 226.

Hichtum, N. van (Troelstra's eerste vrouw). -

Zie ook: Huwelijk. I, 246; nr, 69.

Hildebrand. -I, 138; 206.

Hilferding, Rudolf (Duitsche sociálist). -

lIl, Portefeuillekwestie 220; das Finanzkapital 286; IV, bezoek van Troelstra 13; Luzern 1919: 263-264.

Hinte, Van.-Il, "Kuyper moet weg" 317; lIl, verkiezingen 1905, wraak op Kuyper 34.

Historisch-materialisme. -Zie ook: Onderwijs. I, Beteekenis voor het onderwijs 113; Il, 54; de levensbeschouwing van de soc. demo 236; gewijzigde opvatting: verklaring der geschiedenis, geen levensbeschouwing; begin geestelijke bevrijding 237; opvatting mevr. Holst 240; dr. Kuyper 242; lIl, De Visser over verwerving van rijkdommen 40; polemiek met Gorter over klassemoraal 104; beginselprogram 170.

Hoejenbos. -lIl, 92; IV, revolutiestemming hooge militairen 200.

Hoffähigen. -IV, Bern 1919: 256.

Hofman. -I, 79.

Hogerhuis-zaak. -Il, Inbraak te Britsum en ver oordeeling 193; de ware schuldigen en optreden ds. Klein 194-197; naar Cort van der Linden en behandeling in de Kamer 198-202; revisiewetje 203-204; proces Hoitenga 205-207; optreden Domela Nieuwenhuis en christen-anarchisten 207-208; socialistenpraatje


209; beleediging graaf Schimmelpenninck 210; optreden A. P. Staalman 210; een maand gevangenisstraf 212; pleidooi bij de revisie ontfutseld, optreden Mr. Z. van den Bergh 212-214; vonnis tegen de Hogerhuizen gehandhaafd 214; gratieverzoek voor Troelstra in de Kamer, "lafaards" 215; in de gevangenis 216-220; nadeel bij de verkiezingen van 1901: 228; te veel van krachten gevergd 229; lIl, spiritisme 76.

Hoitenga. -Il, Aanklacht van Allard Dijkstra 205.

Holland, Jan. -1,107.

Hollandsch-Scandinavisch comité. -IV, Stockholm 117.

Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij. -

Zie: Spoorweg -. Holst, Henriëtte Roland. -

1I, Proces Troelstra 211; commissie van voorbereiding "Het Volk" 223; "beginsel en praktijk" 239; beweging de openbaring der theorie 240; ontzien anderer gevoelens verraad aan de beginselen 240; schoolkwestie 253-256; spoorwegstaking 1903, tegen algemeene werkstaking 266; lid van de partij 302; wetenschappelijke propaganda 303; oppositie Nieuwe Tijdgroep 304-326; ministerialisme 305-308; gepolst over hoofdredactie "Het Volk" 311; bezoek bij Kautsky te Berlijn 314; lIl, algemeene werkstaking 2-4; "beginsel-verzaking" 90; congres van Arnhem: de antithese 92; crisistheorie 93; communisme en moraal 105; in de redactie van "Het Weekblad" 122-123; Gorter aan Lenin 126-127; staatspensioen 161; zeeliedenstaking 1911: 180-181; artikelenreeks in "Het Weekblad", Troelstra's antwoord: "Op de revisionistenjacht", "De vrouw in het woud", bedankt voor de S.D. A.P. 191-193; Troelstra over haar beteekenis 193-195; nationaliteitenvraagstuk 307; IV, onderwijs 62; Zimmerwald 105.

Holst, R. N. Roland. -1I,311;

Holstein (Graaf Von). -lIl, Geen toenadering tot Engeland 256.

Hongarije. -IV, Boycot tegen fascisme 251; de Kay 259.

Hongaarsche socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Voorbereiding Stockholm 116; delegatie te Stockholm 123; geheim congres 123; instemming program Stockholm 156.

Honger. -IV, "In Nederland zal geen honger worden geleden" 34-37.

Hoogezand-Sappemeer. -1I, 114.

Hornleger. -I, 10.

Horreüs de Haas, Dr. G. -IV, Congres Nov. '18: 226.

Hottinga. -1,182.

Houten, Van (Minister). -1I, Ontwerp kieswet 137; gebrekkige wet 141; 149; kinderwetje 164; veiligheidswet 165; koningschap 170; geen waardeering in de Kamer voor kieswet 179; technische herziening van kieswet door Pierson 181.

Houtrust. -lIl, Tweede Roode Dinsdag 205-210; mobilisatiecredieten 298; IV, ontwapeningsbetooging 1926: 348.

Hradschin. -lIl, Koningsburcht te Praag 278.

Huart. -IV, Grondwetsherzieningen van 1919 en 1922: 50.

Huch, Paul (Duitsche sociaal-democraat).

1I, Graanrechten 149. Hué (Mijnwerkersleider). -

IV, Elzas-Lotharingen 127. Hugenholtz, F. W. N. -

1I, Hist. Mat. 236; lIl, herstemmingen 1905: 38; 42; portefeuillekwestie 234; IV, vlootwet 305.

Hugo, Victor. -1,138; 207.

Huis (op de Heide). -1I, Geopend 228.

Huis ('t Wit). -IV, Vlucht Wilhelm 1I 187.

Huishoudsters. -I, Marie 90-92; "juf", dochter van

29


een dorpsdominee 97-98; "juf" met voorliefde voor drank 106; IU, Sjoukje Oosterbaan 85.

Huismanskiesrecht. -IU, 10; staatscommissie voor grondwetsherziening 186-187.

Huisvriend (Tijdschrift Oude-).-1,191.

Humanité (1'-). -UI, Internationaal Socialistisch Bureau 326; IV, oordeel conferentie neutrale socialisten 1916: 110; interview Grumbach over Duitsche meerderheid 159.

Humboldt, A. von (Natuuronderzoeker). -

1,147. Hume.-

1,157. Hûs en Hiem (For -, Friesch tijdschrift). -

I, Opgeheven 266. Huwelijk.

Zie ook: Gezinsleven. I, Eerste huwelijk 246; Il, ziekte 33; financieele débàcle 63; lIl, paedagogie van Troelstra's eerste vrouw, Odyssee 69; afwezigheid kinderen, de zon uit het leven, ziekte Troelstra's vrouw 71; echtscheiding 81-85; gevolgen voor de kinderen 85; tweede huwelijk een zegen geweest 85-86; lIl, 294; 318; 330; IV, oordeel van mevr. De Vries-Bruins 349-350.

Idealisme. -Il, Scheiding tusschen theoretici en idealisten 240.

Ideeën (Aangeboren). -Zie: Aangeboren -.

Idenburg (Gouverneur-generaal). -HI, 233.

Idsinga, Van (Christelijk-Historisch). -

lIl, Herstemmingen 1905: 37; lintjeskwestie 148; tegen ontwerpziektewet van Talma 159.

Ihering (Oost-Friesche jurist). -1,180.

IJsbreker (Café De). _ III, 32.

30

1

Huygens, Cornélie (Romanschrijfster). -Il,43.

Huysmans, Kamiel (Belgische socialist). -

lIl, Statuten Eerste Internationale over klassemoraal 103; portefeuillekwestie 220; Int. Soc. Bur. en Marokko-crisis 1911: 274-275; begrafenis J aurès 294; Belgische geïnterneerden 317; Int. Soc. Bur. naar Den Haag 327; IV, Int. Soc. Bur. 22; laster van "Het Belgisch Dagblad" 67; Telegraaf-campagne 97; verslag Int. Soc. Bur. 1916 na den oorlog 105; met Wibaut naar Parijs en Londen 106; Russische Maart-revolutie 114; besluit Stockholm 114; ras-politicus 115; secretaris Hollandsch-Scandinavisch comité Stockholm 117; herstel van België 129; Entente-socialisten 139; vredesprogram Stockholm 147; Servisch-Bulgaarsche moeilijkheden, scherp conflict met Troelstra 148; in Stockholm achtergebleven 149; verzet tegen voorstel Deensche socialisten in zake conferentie zonder Franschen en Engelschen 153; naar Londen 153; in Londen en Zwitserland 154; Bern 1919: 255; Luzern 1919: 262; Genève 1920, secretariaat naar Londen 267; niet voldoende verzet tegen nationalisme en militarisme in België 269; politiek systeem 319.

IJsclubterrein. -lIl, Kiesrechtbetooging 1910: 195.

IJsselsteyn (Minister). -IV, Opvolger van Posthuma 79.

IJzerman (Lid van Gedeputeerde Staten). -

Il, Scheveningsche visschershaven 160.

IJzerman, A. W. (Socialistîsch Kamerlid). -

IV, Bureau Kamerfractie 285; socialisatie-commissie en politiek systeem 323; referendum 336; Houtrust 1926: 348.


IJzerman, J. W. (Liberaal Kamerlid). -

Il, Vacature Amsterdam lIl: 293; lIl, zwangerschap koningin 130.

Imperialisme. -lIl, Diepere oorzaken van den wereldoorlog, definitie van imperialisme 254-265; onvoltooid boek over het ministerialisme 286; IV, vlootuitbreiding Indië, democratie 79-83; Entente 137; Stockholm 150.

Independent Labour Party. -Zie: Engelsche socialisten.

Industrialisme. -Zie ook: Kapitalisme, Materialisme. I, Materialistische geest des tijds 143-167; lIl, voorspel wereldoorlog 258.

Inenting. -Il, Bewind Kuyper 295.

Inkomen (Maatschappelijk). -Zie: Maatschappelijk -.

Intellectueelen. -Il, Eerste contact 98; propaganda door lezingen van buitenlanders 133; "specialisten", scheiding theoretici en idealisten 240; tactiekkwesties 317-326; IV, liberale opvatting van het kiesrecht 47.

INTERNATIONAAL. -Internationale. -

Zie ook: Revolutionaire (Tactiek), Werkstaking. . I, Parijsche congres 1889: 257; Il, congres Brussel 1891, debat Nieuwenhuis-Liebknecht 62; congres Zürich 1893 en nederlaag anarchisten 62; vorming arbeidssecretariaat 129; congres te Londen 1896, anarchisten uitgesloten 137-140; int. congres te Amsterdam 140; leerplicht Londensch congres 1896: 185; lIl, congres Parijs 1900: algemeene werkstaking, Briand 1 -2; congres Amsterdam 1904, idem 4; congres Stuttgart 1907: vrouwenkiesrecht 15; idem landsverdediging, koloniale vraagstuk, partij en vakbeweging, politiek systeem 24-29; statuten der Eerste Internationale over klassemoraal 102-103; Wijnkoop "de" vertegenwoordiger der Internationale in Nederland 121; bemiddeling Int. Soc. Bur. 124; congres te

Zürich: Gustav Landauer 247; oproep Fransche en Duitsche socialisten Maart 1913: 265-266; interparlementaire socialisten Bern 267; Stockholm 267; zwakheid Internationale, landsverdediging en volksleger 268; ' congressen 1889, 1891, 1893 en 1896 tegen werkstaking 268-269; congres 1907, resolutie Stuttgart: militaire credieten, anti-militarisme bij de jeugd, volksleger, "revolutie-maken" 269-271; congres 1910 Kopenhagen: geheime diplomatie, zelfbeschikkingsrecht, geen algemeene staking 271; Marokko-crisis 1911, spoedvergadering Int. Soc. Bur. te Zürich, druk groote mogendheden, vredesbetoogingen 272-276; crisis 1912 Balkan, vredesbetoogingen, Int. Soc. Bureau te Bazel, Internationale ongeschikt voor practische maatregelen 276-280; Duitsche socialisten alleen voor parlementaire acties 280-281; landsverdediging en volksleger 284; vergadering Int. Soc. Bureau te Brussel 29 Juli '14, noch werkstaking, noch revolutie 290-293; J aurès vermoord 293-295; oor logscredieten 299; mobilisatiecredieten 304; gewapende landsverdediging 309; "nog niet sterk genoeg" 311-312; begrip internationaal niet tegenover de natiën 322; pogingen tot verplaatsing Int. Soc. Bur. naar Den Haag 326-327; IV, pogingen tot herstel, reis naar Berlijn, Stockholm, Weenen en Bern 15-22; Int. Soc. Bur. in Den Haag 22; conferentie Kopenhagen neutralen 23-26; idem Londen Entente-socialisten en idem Weenen centrale socialisten 27; idem Den Haag zonder Franschen en Engelschen 28; "Baron Von Troelstra" 28; het oor der Duitsche partijleiding 29; comité ter bespreking van de sociale kwestie 44; deportatie Belgische arbeiders 69-71; geallieerde socialisten nog steeds tegen vergadering met de Duitsche 69; zaak Colleaux 69-70; meerderheid en minderheid in de Duitsche, Fransche en Engelsche partijen 102-105; Zimmerwald 105; Franschen tegen zitting Int. Soc. Bur. 106;

31


conferentie neutrale socialisten Den Haag 1916: 107-110; poging tot een conferentie met Engelsche, Fransche en Belgische socialisten in Den Haag mislukt 112; Russische revolutie Maart 1917 en overbrenging LS.B. naar Stockholm 113-116; Hollandsch-Scandinavisch comité 117; Engelschen, Belgen en Franschen tegen de Duitsche meerderheid 120; zwenking, Vliegen te Parijs 120-122; besprekingen met de Duitsche meerderheid 127-131; idem Duitsche minderheid 131-133; Entente-socialisten tegen int. conferentie van de Russen 135-137·; overeenstemming met de Russen, Russisch-Hollandsch-Scandinavisch comité 137 -139; Russen verbitterd over de Entente-socialisten, passenweigering 139-142; intergeallieerde socialistische conferentie te Londen mislukt 142-143; gevolgen van Stockholm op den Godsvrede in Engeland en Frankrijk 143-146; vredes program en Berner program van sociale wetgeving 146-151; program van Londen der Ententesocialisten 153-155; Scheidemann aanvaardt het vredesprogram van Stockholm 156; reis naar Londen verhinderd, lastercampagne van de Telegraaf 157-158; spionnage 159 -160; kentering Duitsche meerderheid in zake Elzas-Lotharingen 161; deprimeerende indruk door mislukking Stockholm 162-164; vervangen in de executieve Nov. '18: 228; pogingen tot herstel 231; herstel 249; Bern 1919: 252-259; de Franschen richten over de Duitschers 252; dictatuur of. democratie 253; gepasseerd voor de Volkenbondscommissie, nationaliteitenvraagstuk 254; gevolgen van het ministerialisme 256; politieke taak der Internationale 257; conferentie voorloopig bestuur Amsterdam, Verdrag van Versailles, Internationale op de mat 259-261; Luzern 1919: sociale revolutie, Duitsche broederstrijd 262-265; Genève 1920, schuldvraag afgedaan, socialisatie, militarisme en directe actie 265-268; taak der Internationale,

32

memorie 1920: 270; oprichting Weensche Internationale 271; conferentie A'dam over herstelbetalingen LV.V., Weensche en Tweede Internationale 272; idem Frankfort 1922 : 274; mislukte conferentie Berlijn 1922 tusschen Weenen, Londen en Moscou 274; vredesconferentie Den Haag 274-277; eenheidscongres Hamburg 1922 : 277; nationale ontwapening 289: ontslag uit de executieve 309; politiek systeem Stuttgart 312-317; idem Genève 1920, "Anregungen" 313; idem Luzern 317-318; internationale studiecommissie 319-322.

Internationale (Communistische). -111, Kinderziekte 125; IV, Lenin 138; Luzern 1919: 263; 265; 270; scheuring Frankrijk en Duitschland 271; eenheidsconferentie Berlijn mislukt 1922: 274-275.

In ternationale (W eensche). -IV, Bern 1919: 253; Luzern 1919: 263-265; opgericht 1921: 271; oorlogsschatting 273-274; niet naar bet feest der Deensche partij 273; eenheidsconferentie Berlijn mislukt 274-275; herstel eenheid Hamburg '23: 277-278.

Internationaal Al-beidsbureau. -IV, Charter van den arbeid 260; De Roode 284.

Internationaal Verbond van Vakvereenigingen. -Zie ook: Vakbeweging. IV, Stockholm en Bern 1917: 134-135.

Intriges. -11, Gespaard voor intriges 222.

Invaliditeitsverzekering. -11, Program van de "Unie" 126; commissie Ruys 165; 111, troonrede Borgesius 38; congres Utrecht 160; 162; IV, gevolgen Nov. '18: 239.

Invloeden (Ethische). -Zie: Ethische -.

Irredenta. -111, Italiaansche in Oostenrijk 263.

Israëlieten. -Zie ook : Joden. IV, Uittocht Egypte 30.

Italiaansch-Turksche oorlog. -1II,275.


Italiaansche socialisten. -Zie ook: Internationale. 11, Intellectueelen 319; 111, staking tegen Tripoli-oorlog 276; IV, con-

Jachtwet. -11, Proces A. G. Zwart 23.

Jager, J. de (Secretaris van Troelstra). -

lil! Spiritisme 76. J agow, Von. -

IV, Houding t.o.v. Nederland 17-18.

Jansen, J. C. (Minister van Marine). -lIl, Herstemmingen 1905: 37.

Jansma, Iemkje.-Il, Inbraak te Britsum 193; teleurgestelde liefde 195.

Jansma, Sieds. -Il,Inbraak te Britsum 193; bekeerd tot schuld der Hogerhuizen 195; 200.

J ansonius. -11, Heidebond 228.

J apiks, Gysbert (Zeventiendeeeuwsche dichter).-

I, 193; 196; 227-232. J apiks, Gysbert (Friesch tooneelgezelschap). -

1,194. Jaurès, Jean (Fransche socialist). -

H, Reformisme, revisionisme en ministerialisme 306-308; lIl, politiek systeem 28; Entente 256; Marokko 257; Elzas-Lotharingen 265; voor staking en revolutie 269; waarschuwende .woorden 270; vredesbetooging Bazel 1912: 279; in Brussel voor 1914: 291; vredesbetooging Brussel Aug. '14: 293; vermoord 293-294; 302; IV, 159; levenswerk vernietigd 274; politiek systeem Stuttgart 316.

Jellinek. -IV, Critiek op het Parlement 340.

Jeugdbeweging. -Zie ook: A.J.C. Hl, Anti-militarisme 309.

Jeugdherinneringen (Eerste). -Zie ook: Jongensjaren. I, Bewaarschool en tusschenschool 46; godsdienstige opvoeding 47;

J

ferentie Sept. '14 te Lugano met de Zwitsersche socialisten 11; Zimmerwald 105; demonstratieve staking 146.

51; 52; 53; 70; naar Stiens 54; omgang met de dorpsjeugd 57-67; de arbeiders van de "Kakkewei" 68; eerste geestelijke ontwikkeling 69 -70; dood van moeder 70-76.

Jezus. -H, "Ook Jezus was revolutionair" 98.

Joachimkwartet. -III, 72.

Joden.-Zie ook: Israëlieten. H, Eerste vrienden 60.

Johannes (Omke).I, 79; 80; H, 155.

Jong, De (Arbeider uit Appelscha).H,25.

Jong, De (Kamerlid). -Hl, Lintjeskwestie 154.

Jong, A. M. de. -1,193.

Jong, Heert de (Schoolopziener). -I, 77; 78.

Jong van Beek en Donk, De.lV, Ontmoeting te Bern 160.

Jongama. -1,182.

Jonge, De.-IV, Ontslag generaal Snijders 178-180.

Jongensjaren. -Zie ook: Jeugdherinneringen, School (Hoogere Burger). I, Naar de lagere school 77-78; "Omke Johannes" 79-80; meisjes 80-83; geschriften utopische socialisten 83; Bismarck en invloed Deensehen en Fransch-Duitschen oorlog 84-87'; koningschap 87-89; een Luther 89; het gezin na moeders dood 89-92; ontwikkeling der persoonlijkheid 92-98; op kantoor 98-101; van Stiens naar Leeuwarden 104.

Journalist. -Zie ook: Werken, Volk (Het). I, Invloed Tachtigers 193.

33


Jukema, Skelte. -1,55.

Junghuhn, Franz Wilhelm (Vrijdenker).-

1,32; 33. Juristerij (Maling aan). -

11, Schaper 159. Justice (Engelsch tijdschrift). -

11,115. Justitie. -

Zie ook: Advocaat. I, Zaak Agema 198; onrecht en wil-

Kakkewei (De arbeiders van de). -1,68.

Kalff, Ir. J. A. -IV, Jubileum Ned. Ver. van Spoor-en Tramwegpersoneel 348.

Kamer. -Zie: Parlement.

Kamerleden. -IV, Vergoeding, incident Nierstrasz 5'; vergoeding, grondwetsherziening 1922: 333; 340.

Kanaän. -IV, 30.

Kant, Immanuel. -1,157; 158; 11, 236.

Kanter, De (Liberaal). -11, Verkiezingsactie Tietjerksteradeel 149-150; in 1901 verslagen 229.

Kantoor. -I, Bij Vader op kantoor 98-104; niet meer naar kantoor 169.

Kantoorbedienden (Handels- en). -IV, Congres Nov. '18: 225.

Kapbeweging. -11, Strijd Hollandsche en Belgische arbeiders bij kapbouw Utrechtsche station 91-93.

Kapitaal. -Zie ook: Bankkapitaal, Grootkapitaal. I, Opvatting H.B.S.-Ieeraar 122; 11, opvatting van minister Pierson over kapitaalvorming 176; 111, grootkapitaa,l en voorspel wereldoorlog 258-260; geldkapitaal 262.

Kapital (Das). -11, Slechts het eerste deel bekend 234-235.

34

K

lekeur 249; eerste bemoeiing met Troelstra 256; 11, klassejustitie 21 -29; verklaring klassejustitie 106; politieke processen 105-112; H?gerhuiszaak 193-220; 111, laksheId burgerlijke rechters in zake arbeidswetgeving 49; N.R.Ct. "T.roe!stra als minister van klasseJustItie" 219; IV, politiek systeem 337-345.

Jut (Student). -11, Kiesrechtbetooging Tivoli 98.

Kapitalisme. -Zie ook: Industrialisme, Materialisme. I, Invloed op het leven 142; kapitalistentype 209; proletariseering middenstand 261; 11, "Koningschap en Kapitalisme" 38; koloniaal en handelskapitalisme 47; Oranje en Socialisme 61; 111, voorspel wereldoorlog 258; invloed op de pers 261; oorlogsfactoren 262.

Kapp. -IV, Putsch 251.

Kappeyne van de Coppello. -11, Schoolwet 1878: 253.

Karel (Keizer). -IV, Afstand 180.

Karnebeek, Jhr. Mr. Dr. H. A. van.-111, Herstemmingen 1905: 34; tweede Roode Dinsdag verboden 204-206; IV, grondwetsherziening afgekondigd 64; interpellatie October 1918: 95; groote waardecring 295-296; bezetting Roergebied 299 -300; Ned.-Belgisch verdrag 347.

Karrepaarden. -11, "Jonge veulens" en karrepaarden 317.

Kartels. -111, Vredeskracht 261.

Karwats (van Lohman). -III, 213.

Kat (Typograaf). -11, Proces 22.

Kate, J. J. L. ten.-1,193.

Kater (Voorzitter Patrimonium). -I, Inbraak Nieuwe Kerk 252.


Kathedersocialisten. -IV, 45.

KATHOLIEK. -Katholieken. -11, Coalitie 227; stemmen op antirevolutionairen 227; Spaansche katholieken 295; hooger onderwijswet 297; 111, tienurendag 21; verkiezingen 1905: 31; verwijt van anti-godsdienstige houding 64-65; algemeen kiesrecht 214; congres Arnhem 1917, samenwerking 249-250; IV, pacificatie 40; kiesrecht 45; samenwerking in de regeering 101; Zimmermann 195; November 1918: 219; onthullingen Bousquet 219-220; Oranje-betoogingèn 222; Limburg 236; eenheidsresolutie congres 1919, geestelijke dwang 245; invloed geestelijkheid 302-303; vlootwet 304-308.

Katholieke Volksbond. -11, 130; 111, Pastoors 41.

Katholieke Werkman (De). -11, Vijf vragen van pater Arriens 127.

Katz, Mr.-I, Zaak Agema 198.

Katz, Mej. Mr. C. Frida. -1,198.

Kautsky, Kar!.-11, "Förderungen und Grundsätze der Sozialdemokratie" 44; "die Agrarfrage" in de gevangenis 216; "Wünsche und Forderungen der Sozialdemokratie" 235; leermeester 236; 241; vakbeweging 244; "die Agrarfrage" 249-251; agrarische kwestie, Gorter 303; revisionisme, reformisme en ministerialisme 305-308; Dietzgen 313-315; 111, echtscheiding 82; advies aan Deventer de eenheid der Marxisten te handhaven 123; portefeuillekwestie 220; idem 239; IV, zestig jaar, groote verlatenheid 12--13; 19; "das Gebot der Stunde" 102; te Stockholm 131-133; De Kay 258; Georgië 271; "Demokratie oder Diktatur" 32'0.

Kay, De (Amerikaansche millionair). -

IV, Bern 1919: 258-259. Keesing, D.

IV, 81. Keesing, Is. -

IV, Stockholm 114.

KeIler, Gottfr. (Romanschrijver). -1,52.

Kenther, H. (Redacteur HetVolk). -11, Administrateur "De Nieuwe Tijd" 46; 56; naar Utrecht 74-75; colportage 77; gebrek 80; sigarenwinkel Den Haag 81; Bahlmann colporteert 82; afgeranseld 101-102; 105; voorbereiding Deventer kiesrechtbetooging 119; te Winschoten 148.

Kerdijk (Liberaal). -11, 99; waarschuwing tot de radicalen tegen samenwerking met de S.D.A.P. 142; verkiezingsdebatten 148; afhankelijke positie van Kuyper 161; commissariaten minister Cremer 174.

Kerensky (Russische socialist). -IV, Offensief Gallicië 138; passenweigering Engeland en Frankrijk 140; verzoek om kapitalistische hulp tegen het bolsjewisme 158.

Kerk. -Zie ook: Geestelijkheid, Katholieken. 11, Scheiding kerk en staat, schoolkwestie 254; 111, kiesrecht 188; IV, kiezersmeerderheid en maatschappelijk-sociale meerderheid 327.

Kerkwijk (Liberaal Kamerlid). -11, Stemming leerplichtwet 187.

Kernkamp, Dr. G. W. -11,98; 111, ontstaan van den oorlog 262; IV, integriteit van Holland en België 18.

Ketelaar, Th. M. (Kamerlid). -11, Voor gratie aan Troelstra 215.

Ketters (Moderne -, brochure zaak Poutsma). -

11,28-29. Key, Lieven de.

IV, 258. Kiderlen-Wächter. -

111, Marokko-crisis 1911 : 272. Kiel. -

IV, Matrozenopstand 176; 181. Kielstra, Dr. (Conservatief-liberaal). -

11, Candidaat te Leeuwarden 152-153.

Kienthal. -IV, April 1916: 105; geen resultaten 135.

Kiesrecht. -Zie ook: Vrouwenkiesrecht. I, 10; 11; 236; christelijke "razer-

35


nij" 247; pleidooi voor algemeen kiesrecht 248; betooging Leeuwarden 1885: 250; Cort van der Linden: de sociale beweging beheerscht de politiek 253-254; liberalisme 256; meeting Heerenveen Aug. 1890 en indruk op Troelstra 260-261; 1I, hervorming Volkspartij 11 ; bezoek koningin aan Friesland en audi'ëntie 33.; cholerameeting Den Haag 41; wetsontwerp-Tak 42; Alg. Ned. Werkl. Verb. 48; gemeenschappelijke band 49; mislukking Dom. Nieuwenhuis 50; meeting 1885 Den Haag: "neemen eetrecht" 50; meeting 1892 Den Haag: voorstellingen over "de groote dag" 51; parlementarisme 52; vergadering Tivoli: "Ook Jezus was revolutionair" 98; ontwerpTak 99; soc. demo kiesvereenigingen opgericht 116; brochure: "Het kiesrecht en de soc. demo 116; kiesrechtbetooging te Deventer 118-120; nog meer kiesvereenigingen 125-128; program van de "Unie" 126; geen alleen zaligmakend middel 128; kiesrechtcomité, meeting te Zwolle onder leiding Werkliedenverbond, eisch tot grondwetsherziening 135-137; geen punt op het program der radicalen 142; oprichting arbeiderskiesvereenigingen 143-144; program idem 145; scheuring bij de liberalen verhaast 158; Tak van Poortvliet een gebroken man 162; amendement De Meijer 162; ministerie van sociale rechtvaardigheid 177; comité voor algem!len kiesrecht 179; motie in de Kamer verworpen 180; medewerking in het comité van vakbonden en de radicalen 180; amendementen wetsontwerp Pierson 181; grondwetsherziening afgewezen 182; houding liberalen 182; landelijke meeting Den Haag 182; verkiezingscongres 1901: 226; Cort van der Linden 258; "indien de transportarbeiders willen" 263; voorstel grondwetsherziening 1903 299; herstemmingen 317-318; lIl, comité voor alg. kiesrecht ontbonden 6; deelneming van militairen aan betoogingen 7-9; blanco artikel 9-11; huismanskiesrecht 10; grondwetsherziening door kabinet

36

De Meester, ingetrokken door kabinet Heemskerk 10-11; eigen voorstel tot grondwetsherziening, betooging op een werkdag en volkspetitionnement 11-13; vrouwenkiesrecht 13-17; samenwerking N.V.V. 22-24; herstemmingen, blanco-artikel, census-kiesrecht 30-38; revolutiebouw 43; Wijnkoop: "Verraad" 121; verkiezingen 1909: 131-135; ministerie Heemskerk 157; fiasco der staatscommissie onder Heemskerk 183-188; Roode Dinsdagen, petitionnement en staking 189-193; choleragevaar 189; Leeuwarder congres 195;kiesrechtmeeting 1910 IJsclubterrein 195; geen samenwerking met vrijzinnigen 197; tekst petitionnement, tot den eersten Rooden Dinsdag besloten 197-199; aanbieding petitionnement 201 ; Kamerdebat201-204; tweede Roode Dinsdag 204; 'iIoutrust 204-210; proefmobilisalie in de twee grootste steden 212; voorwaarde aan vrijzinnige concentratie 213; revolutionair geluid 213-214; de Maasbode : "baliekluivers" 214; naar het Loo 219; portefeuillekwestie 222-253; IV, Pruisen 14-15; betooging Sept. '16 en grondwetsherziening 38-39; Kamerdebat, parlementarisme en politiek systeem 41-48; comité voor alg. kiesrecht en comité ter bespreking van de sociale kwestie 44; geen sociale eenheid 46-48; stemplicht, enkel- en meervoudig kiesrecht 50 -51; Nierstrasz 52-56; Cort van der Linden 79; 96; verkiezingen 1918: 98; manifest 11 Nov. '18: 205; dictatuur 218; verlaging kiesgerechtigden leeftijd 278; 291; politiek systeem 317-345.

Kiesrecht (Huismans ). -Zie: Huismanskiesrecht.

Kiesvereeniging De Unie.-1I, 42; 48; 126.

Kiesvereeniging Volksbelang. -1I,150. .,"-.....

Kiesvereenigingèll Arbeiders).Zie ook: Kiesrecht. 1I, Voorbijgaand oppo nisme 143; grondwetsherziening en staatspensioen144; congres te Arnhem voor verkiezingsprogram 144; verkie-


zingen Winschoten, Tietjerksteradeel en Leeuwarden 148-153; ingedeeld bij de "Arbeiderspartij" 225; verkiezingscongres 1901: 226.

Kijlstra (Dominee) . -II, Heidebond 228.

Kinderarbeid. -I, 210; II, program van de "Unie" 126; van beneden 12 tot beneden 16 jaar uitgebreid 164; congres Utrecht 322; III, congres 1907: 20.

Kinderziekte. -lIl, Lenin 125-127.

Kindje (Het). -III, 129-131; 135.

Klassenstrijd. -II, Democratie voorwaarde 49; parlementarisme 52--53; ethische invloeden 237; geen personen-, doch klassenhaat 238; vakbeweging 244; schoolkwestie 253; spoorwegstaking en dwangwetten 278; dwangwetten aangenomen 280; UI, kiesrechtstrijd 11; syndicalisme 25; arbeidersbeweging en occultisme 78-80; klassemoraal, verwarring klassenstrijd en klassenoorlog 104; beginselprogram 165-172; godsvrede 1914: 315-316; IV, Karl Renner 81-82; politiek systeem 312--345; Kurt Eisner 348.

Klassieken. -Zie ook: Litteratuur, Renaissance. I, 142; lIl, Odyssee voor de kinderen 69.

Kleerekoper, A. B. -III, Tweede Roode Dinsdag 207; IV, verdediging Troelstra Nov. '18: 229; verlaging kiesgerechtigden leeftijd 341.

Klein (Dominee). -II, Hogerhuiszaak 195-197; 198; 208.

Kleinbedrijf. -Zie ook: Kapitalisme. I, Ondergang 144.

Klerk, De.-III, Werkloosheidsdebat in de Kamer 98; verkiezingen 1909: 133; bakkersnachtarbeid 159.

Klok, De (Blad van V. d. Zwaag).lI, 31.

Kneppelhout. -I, Romantiek studentenleven 173; de "fideele student" 206-209.

Knoop, Jan. -1,13.

Koe, De (Neef van Troelstra). -lI,269.

Koelies. -Zie: Koloniale Vraagstuk.

Körner. -1,138.

Kol, Van.-II, Proces 107.

Kol, H. H. van. -II, Brieven uit België 77; 118; Deventer kiesrechtbetooging 119; de twaalf apostelen 120; propaganda onder de intellectueelen 133; beginselprogram 134; naar int. congres van Londen 138; huwelijksaanzoek Vera Sassolitz 140; incident bij verkiezingen 1897: 145; nederlaag bij de naverkiezing te Winschoten 155; bij de naverkiezing te Enschedé gekozen 156; samenstelling der Kamer 158; incident met boer Tijdens 163; 166; geweigerde eedsaflegging 168; koloniale politiek 173; tegenstrijdigheden 173; Atjeh en koeliemishandelingen 173--175; verdediging van het vaderland 187-188; "het legerwetschandaal" 191; behandeling in de Kamer van het gratieverzoek 215; buitenslands bij Kamerdebat dwangwetten 1903: 278; lIl, int. congres Stuttgart 25; "dikke woorden", geen geboren parlementariër 64; spiritisme 75; verslagen bij verkiezingen 1909: 134; eeresaluut 164; portefeuillekwestie 233-234; IV, int. soc. buro 22-23; fel protest tegen inval in België 25; verbod van "De Belgische Socialist" 68; neutrale socialisten Den Haag 1916: 110-111; Russische Maart-revolutie 114; besluit Stockholm 114; te Stockholm 116; België 128; verloochening Nov. '18: 230.

Kolkman (Katholiek Kamerlid).lI, Stemming leerplichtwet 187; III, 41; 101.

Kollentay, Mexandra (Russische socialiste). -

IV, In ballingschap 26. Kollewijn, Dr. A. W.-

1,140. Koloniale Vraagstuk. -

lI, Van Kol 172; oorlog in Atjeh 173--175; koeliemishandelingen 175; kapitaalvorming 177; protest

37


van den heer De Stuers tegen beleid in Indië 300; lIl, int. congres Stuttgart 24-25; protest tegen koelie-ordonnantie en poenale sanctie64; VanHeutsz164; Vliegen 164; Oost-Azië, Noord-Afrika en Marokko 254-257; kapitaalexport 259; nationalisme 261; IV, Kerstrede 1914: 23; imperialisme 79-83; gevolgen Nov. '18 voor Indi-ë 240-241.

Kolthek, H. -IV, Verkiezingen 1918: 98; rijp voor samenwerking 207.

Koning (van Engeland). -IV, Vlucht Wilhelm II naar Holland 191.

Koningschap. -I, Niet in reuk van heiligheid 88-89; liberalisme 237; II, bezoek koningin aan Friesland en audiëntie 33; rede "Koningschap en Kapitalisme" 38; dalende populariteit in Friesland 39; Oranje en Socialisme 61; voorstel tot afschaffing, "onschuldige liefhebberij" 134-135; scherp anti-monarchaal optreden 168; troonsbestijging koningin 169; een "kroonlijst" 170; jaarlijksch inkomen aan den prins-gemaal 170; opening van de Kamer 171; ingrijpen van de kroon tegen oefentijd acht maanden 190; z.g. bomaanslag van Troelstra 210; haastige onderteekening dwangwetten 1903: 280; pressie van Kuyper op de Kroon 297; lIl, zwangerschap koningin 129; kiesrecht 188; petitionnement 199; aanbieding petitionnement 201; naar het Loo 216-222; brief Wilhelm II fortenbouw Schelde 283; IV, convooiplan Rambonnet 93-95; ontslag gen. Snijders 178-180; revolutie niet tegen het koningschap 182; Wilhelm II 190-191; Zimmermann 195; onthullingen Bousquet over bijeenkomst Katholieken 219-220; Oranjebetoogingen Nov. '18: 221-223; Engeland en Scandinavische landen 222; polsslag van den tijd 239; vlootwet 308; grondwetsherziening 1922: 333-336; oorlogsverklaring 342.

Koo, De.-lIl, "Het Kindje" 131.

38

Kool (Minister). -1I, Opvolger van Eland na "het legerwetschandaal" 191.

Koolzaaddorschen. -m, 136.

Koophandel (Wetboek van).Zie: Wetboek van -.

Kop-van-jut. -1I, Nieuwe-tijd-groep 309; lIl, 89.

Koster (Vrijzinnig-democraat). -IV, Vrouwenkiesrecht 49.

Kranenburg (Professor). -IV, Oranjebetoogingen Nov. '18: 222.

Kraus (Minister). -lIl, Reis naar Chili 47.

Krijger, Dirk de. -m, 33.

Krijger, Jan de. -m,33.

Krol. -I, 73.

Kroniek (De). -II, P. L. Tak over opgewekt partijleven 167; Hogerhuiszaak 202; idem 203; lIl, overlijden van Tak 28.

Kroon. -Zie ook: Koningschap. IV, Grondwetsherziening 1922: 333 -336.

Kroonprins (Duitsche).-IV, Vlucht naar Holland 190.

Krop. -lIl, "Discipline noodig" 312.

Kropotkine (Russische anarchist). -1I, "De verovering van het brood" 9.

Krüger, Paul. - . lIl, Telegram van Wilhelm 1I: 256.

Kruideniersgeest. -Zie ook: School (Hooge), School (Hoogere Burger).

I, Afkeer 130; invloed Kneppelhout 209.

Kruijt (Christen-Socialist). -IV, Verkiezingen 1918: 98.

Krupp. -m,261.

Kühlmann, Von. -IV, Duitsche gezant Den Haag 88.

Kühn, Mr.-1I,63.

Kuikhof. -1I, Secr. kiesver. de "Unie" 126.

Kuipers, B. J. - en Co. (Bierfirma).I, 28; 111.


Kunst. -III, Internationaal karakter 65.

Kustverdediging. -Zie: Schelde.

Kuykhof, J. G. van. -II, Lid partijbestuur 323; IU, herstemming 1905: 34; buitengewoon congres in zake Tribunisten 108; Tweede Roode Dinsdag 204-210.

Kuyper, Dr. A.-I, 7; inbraak Nieuwe Kerk 252; U, bezoek voor kiesrecht agitatie 137; graanrechten 149; over Calvinisme, air van een schoolmeester 161; verwijt van materialisme 180; Kamerdebat kiesrecht 182; ongevallenwet 183--184; antithese 192; coalitierede "volharden bij het ideaal" 227; graanrechten een fout 228; tegenover Marx Christus 242; toelichting dwangwetten 1903: 268 -269; Troelstra's Kamerspeech, "sirenengezang" 271; harde toon 278; Troelstra buiten de zedelijke gemeenschap 279; Kamerdebat met Troelstra na de staking 288-289; zijn bewind 294-301; herstemmingen 317-318; IU, tienurendag 22; afrekening verkiezingen 1905: 30-38; "een crisis van impotentie" 43; antithese 45-46; wetsontwerp ar-

Laan, K. ter. -UI, Vrouwenkiesrecht 14-15; in 1901 gekozen, onderwijs en militarisme 41; interpellatie tweeden Rooden Dinsdag 205; IV, pacificatie 39-40; idem 58; toestand leger 92; relletjes Harskamp 173; toestand leger 202; Kamer Nov. '18 : 211.

Laar, Van de. -IV, Militaire relletjes Harskamp 176; anti-revolutiewet 288.

Laat-zitten-wat-zit. -IV, Verkiezingen 1917: 63.

Laban.-IV, Financieele gevolgen der pacificatie 60.

Labour Party (Independent). -Zie: Engelsche socialisten.

L

beidscontract 48; lintjeskwestie 137-156; Heemskerk 157; speetwetje 158; sociale wetgeving 158; antithese en lager onderwijswet 163; na de lintjeskwestie, bonbons 183--184; huismanskiesrecht 186-187; 252; IV, bijzonder onderwijs 57.

Kuyper, Prof. R.-U, Verhouding Nieuwe Tijd-groep 324-326; IU, Treub 168; beginselprogram 169; ontwerp-Kuyper en ontwerp-Troelstra 171; mobilisatiecredieten 321-322; IV, incident eenheidsresolutie congres 1919: 247; socialisatiecommissie en politiek systeem 323.

Kwestie (Agrarische). -Zie: Agrarische -.

Kwestie (Belgische). -Zie: Belgische -.

Kwestie (Eeds). -Zie: Eedskwestie.

Kwestie (Lintjes). -Zie: Lintjeskwestie.

Kwestie (Portefeuille). -Zie: Portefeuillekwestie.

Kwestie (School). -Zie: Onderwijs, Wiedijk.

Kwestie (Wethouders). -Zie : Wethouderskwestie.

Labriola. -II, Historisch-Materialisme 237.

Lafarque. -II, Lezingen 133.

Lamartine, De (Fransche dichter).I, 86; 88; 138; U, 170.

Lancken, Von der. -IV, Gouverneur van Duitschland in België 71.

Land en Volk. -IV, Politiek systeem in den doofpot 316.

Landarbeiders. -I, Bond "Broedertrouw" 249; 262; U, program arbeiderskiesvereenigingen 145; graanrechten 149; ongevallenwet 183; congressen 1896/ 97: samenwerking met kleine boeren en pachters 247; programcom-

39


mIssIe: geen grond aan de landarbeiders 251.

Landauer, Gustav.-lIl, "Noch immer verrückt" 247.

Landbouwvraagstuk. -Zie ook: Agrarische kwestie. Il, Partijcongressen 1896/97; samenwerking bepleit van landarbeiders, kleine boeren en pachters 247; partijprogram 247-251.

Lan.derziehungsheime. -Zie: Opvoeding.

Landmeter, Dirk Laurens.I, 21; 32; 34; 35; 38-41.

Landstorm. -lIl, Wetsontwerp Bosboom 327-329.

Landstorm (Vrijwillige). -IV, 219; 238.

Landsverdediging. -Zie: Internationale, Militaire Vraagstuk, Mobilisatiecredieten, Syndicalisme.

Lange, Friedrich Albert (Philosoof en econoom). -

I, Geschiedenis van het materialisme 156-160; III, 78.

Lansink (Revolutionair). -Il, Proces 108.

LassalIe. -Il, Propaganda 94; klassejustitie 106; algemeen kiesrecht 179; 236; IV, 14; grondwet 333; 345.

Lausanne (Gazette de). -Zie: GazeUe -.

Lazonder. -Il, Syndicalisme 245.

Lebas. -IV, Fransche meerderheid 106.

Leerplicht. -Zie: Onderwijs.

Leeuwarder Courant. -Il, Bezoek koningin aan Friesland en incident . sigarenwinkelier Waalkes 38; 111, ontslag P. van Vliet 41.

Leeuwen, Van. -IV, Kiesrecht 50.

Leger. -Zie ook: Snijders. IV, Vechten onmogelijk 90-93; militaire relletjes Harskamp October '18: 170-172; militair prestatievermogen gering 173; geen revolutionaire geest 186; mededeelingen van Butselaar en Ter Laan 202; Verkooplokaal 207; idem 209;

40

inlichtingen van een redacteur van "Het Volk" 212; "Het Anker" 234; nationale ontwapening 288.

Leger (des HeiIs). -Il,24.

Legien. -IV, Deportatie Belgische arbeiders 69; Stockholm 134-135.

Lehman, E. A. -111, Lintjeskwestie 140.

Lehman, R.-111, Lintjeskwestie 140-143; 147.

Lei, Van der (Veehouder). -11, Proces 107.

Leidsche program. -Zie: Program.

Leipziger Volkszeitung. -IV, Oppositie tegen de oorlogscredieten 24; oordeel conferentie neutrale socialisten 1916: 110.

Lelie, Wolf. - . 11, Vergadering Constantia 124; 111, aanbieding kiesrechtpetitionnement 201.

Lely (Minister). -11, Scheveningsche visschershaven 161; 111, tienurendag 22.

Lenau.I, 138.

Lende, C. van der. -IV, Rede voor timmerlieden bij verovering achturendag 279.

Lenin. -lIl, Kinderziekte 125-127; revolutie in geval van oorlog 271; IV, Zimmerwald 105; uitnoodiging voor Stockholm 138.

Lennep, Van. -1,138.

Leopold. -111, Vragen van Troelstra "zeer belangrijk" 138.

Lerk, Jochem. -11, Proces 24.

Lessing. -I, 138; 11, 236.

Leuven, Van. -lIl, Brochure "breed marxistisch klasse-inzicht?" 125.

Leven. -IV, "Het is ondanks alles een lust om te leven" 37.

Leven, Het. -111, Tweede Roode Dinsdag 206.

Levensbeschouwing. -Zie ook: Gymnasium, Persoonlijkheid.


I Godsdienstlooze opvoeding, ~aarde van den godsdienst, worsteling om God 135-137; litteratuur 138-142; invloed van Hamerling en Vosmaer 142--150; nog geen wereldbeschouwing; gemis aan wetenschappelijke en maatschappelijke kennis 150; Büchner's "Kracht en Stof" 150-156; Lange's "Geschiedenis van het Materialisme" 156-160; critisch t.O.v. het Christendom 160-161; voordracht in "Halbertsma" over materialisme en idealisme 162--167; socialisme 167; hist. mat. niet voldoende 237.

Levensmiddelenvoorziening. -IV, In oorlogstijd 34-37; centrale commissie uit de arbeidersbeweging, Fimmen secretaris 72; aardappelenoproer 72--73; samenwerking met het N.A.S. en de christelijke vakbeweging 74-75; Kamerdebat Maart 1918: 75-77; verlaging broodrantsoen 77; adviseur uit de arbeidersbeweging 78-79; schepen in Amerika vastgehouden 86-88; November 1918: 167; 168; manifest 11 Nov. '18: 205; antwoord van Ruys op rede Verkooplokaal 210; dreigement van de Entente 210-217.

Levita, De. -Il, 60; corruptie soc. demo bond 114; staatspensioen 131; lIl, N.V.V. en S.D.A.P. 24; brief van Troelstra aan het partijbestuur 112.

Levy, Mr. (Liberaal philosoof). -Il, Voor gratie aan Troelstra 216.

Lex Frisionum. -I, 187.

Liberalisme. -I, Troelstra's Vader liberaal 27; liberaal-economische gedachtensfeer 77; boeken en brochures 83; Fransch georiënteerd 87; liberale bladen 170; sociaal-liberalisme 236 -237; Friesch het monopolie liberale partij 247; invloed Cort van der Linden: de sociale beweging beheerscht de politiek 253-254; weigering liberaal propagandist te worden 255-256; Il, debat Gerritsen en Treub 42; arbeiderssteun voor kiesrecht 50; oud-liberalen 98; vakbeweging 130; samenwerking kiesrechtcomité 137; geen sa-

menwerking met de S.D.A.P. bij de verkiezingen 142; "liever Turksch dan Paapsch" 150; vooruitstrevende en conservatieve liberalen te Leeuwarden 152-153; liberale Unie yerdeeld 158; beteekenis koningschap 170; geen steun kiesrechtactie S.D.A.P. 180; manifest voor algemeen kiesrecht aanleiding tot afscheiding vrijzinnig-democraten 182; liberale concentratie voor kiesrecht en staatspensioen 183; gratieverzoek voor Troelstra, "lafaards" 215; verkiezingen 1901: 227; schoolkwestie 253; staking 1903: campagne tegen Kuyper 263; gematigd optreden bepleit 264; afkeuring over de dwangwetten 268; adresbeweging van de liberale Unie tegen de dwangwetten 269; dwangwetten eenigszins verzacht 277; Kamerdebat 288; lIl, blanco artikel 9-11; blanco artikel vervallen 13; verkiezingen 1905: 30-38; blanco artikel 38; sociale wetgeving 42; revolutiebouw 43; militaire zaken 57-63; aansporing tot opheffing dwangwetten 64; verkiezingen 1909: 134; lintjeskwestie 148; geen samenwerking met unie-liberalen, kiesrechtpetitionnement 197; kiesrecht aanvaard 214; portefeuillekwestie 218-253; IV, Bismarck 13-14; kiesrecht en onderwijs, "minderheden moeten worden onderdrukt" 42; Cort van der Linden en Thorbecke 43-44; De Meester, comité voor alg. kiesrecht en comité ter bespreking van de sociale kwestie 44-47; Cort van der Linden: "de sociale beweging beheerscht de politiek" 47; incident Nierstrasz 56; verzet tegen overheidsbemoeiing en levensmiddelenpolitiek 76; vlootuitbreiding Indië 79-83; November '18: 215; Oranjebetoogingen Nov. '18: 222; werkgevers Nov. '18: 232-233; anti-revolutiewet 287-288.

Liebknecht. -Il, Debat Nieuwenhuis op int. congres Brussel 1891: 62; Bahlmann 72; hulp aan Dirk Troelstra 90; lezingen 133; brieven aan Troelstra in de gevangenis 216; doodsbericht 220; omstandigheden en

41


tactiek 287; lIl, spiritisme 75-76; tegen algemeene staking als oorlogswapen 268; IV, tegen de oorlogscredieten 24; Spartakus, gearresteerd 102-104.

Liefdadigheid. -lIl, Kamerdebat over werkloosheid 95-96; IV, steuncomité's 35.

Lieftinck (Liberaal). -Il, 229; III, 41.

Lietz, Dr.-lIl, Landerziehungsheime 69- 70.

Lijmstok. -Il, Enquête spoorwegpersoneel 1903: 278.

Limburg. -IV, Limburgsche jongens Nov. '18: 219; burgerwachten 220.

Limburgsch Dagblad. -IV, November '18: 220.

Limburg, Mr. -Il, Verdediger proces Troelstra 211; zwendel-debatten 299; lIl, commissie zwendelarijen met naamlooze vennootschappen 64; lintjeskwestie 148.

Limburg Brouwer, P. van (Nederlandsche schrijver) . -

1,142. Limburg Styrum, Van. -

IV, November 1918: 240. Lindeman, S. -

Il, Schoolkwestie 255. Lint, De. -

lIl, Echtscheiding 82. Lintjeskwestie. -

111, 137-156; latere verhouding tot Kuyper 183-184; aanval van mevr. Holst 191.

Lisie, Leconte de (Fransche dichter). 1,142.

Litteratuur. -Zie ook: Werken. I, Boekerij van Vader 102; belangstelling voor litteratuur 138-142; groot deel studententijd hieraan gewijd 235.

Locarno. -II, Rust bij Dietzgen 313-315.

Locke. -1,157.

Loeff (Rechtsch Kamerlid). _ Il, Tegen gratie voor Troelstra 216; lIl, lintjeskwestie 149; 154-155; IV, algemeen kiesrecht 45.

Lohman, De Savornin. -I, Inbraak Nieuwe Kerk 252; II,

42

Hogerhuiszaak 201; tegen gratie voor Troelstra 215; staking 1903, aan het hoofd der reactie 266; Schaper: "sloeberstreek:' 279; H, antithese 192; eedskwestIe 295; onderwijs 297' zwendeldebatten 1903: 298' III h~rstemmingen 1905: 37; arb~ids~ontract 53; het "blijvend gedeelte" 63; moraal-theorie 101-102' lintjeskwestie 144; 146; 147; 149; 154-155; reactie tegen sociale politiek 158-159; zaak Ferrer 163; staatscommissie voor grondwetsherziening, huismanskiesrecht 186-187; Kamerdebat 202-203; Houtrust: "ik zie geen mensch" 210; karwats van Lohman 213; neutraliteit 300; "adres der 22" 327; IV, kiesrechtbetoogin~ ~8; i;llcident Nierstrasz 53; pacIfIcatIe, geboren reactionair, maar van hoog kaliber 59; Duitsch ultimatum transport oorlogsmateriaal 89 -90; anti-revolutiewet 288; commissie buitenlandsche zaken 298.

Lokal Anzeiger. -lIl, Marokko-crisis 1911: 275.

Loke. -II, Schoolkwestie 255.

Lombroso. -I, 236.

Longuet (Fransche socialist). -II, Int. congres van Londen 140; IV, leider minderheid 104; 106; 112; eigen delegatie naar Stockholm overwogen 120; in de meerderheid 144; Bern 1919, Weensche Internationale 253; Luzern 1919: 263.

Loo (Het).-lIl, Tegen uitbreiding stallen 65.

Loonen. -IV, Hooge 280.

Loopuit, J os. -II,60; Deventer kiesrechtbetooging 119; naar int. congres van Londen 138; verhouding Nieuwe Tijdgroep 319; IV, eenheidsresolutie congres 1919: 243-244.

Los en Vast (Tijdschrift). -I, 130.

Losser (Monsterprocès van). -Il,108.

Lotharingen (Elzas).Zie: Elzas-Lotharingen.

Lou, Henri. -I, "Der Kampf urn Gott" 263.


Loudon Jhr. J. (Minister). -IV Deportaties Belgische arbeide~s 68; scheepvaart in Amerika opgehouden 86-88; dr. Rosen 88; Duitsch ultimatum transport oorlogsmateriaal 89.

Louis, Paul. -IV, Fransche minderheid 112.

Ludendorff. -IV, Laatste groote aanval 86; generaal Snijders 173.

Luitjes (Anarchist).-U, 109; Hoogezand-Sappemeer 113.

Luther. -1,89; 240.

Maandschrift (Wetenschappelijk) . -Zie: Wetenschappelijk -, Gids (de Socialistische) .

Maas, Simon (Secretaris van Troelstra). -

U, 270; bewogen met Troelstra's innerlijken strijd na de verloren staking van 1903: 283; vacature Amsterdam IX: 292.

Maasbode (De). -lIl, Baliekluivers 214; IV, Beumer 280.

Maatschappelijk Inkomen. -III,44.

MacDonald, Ramsay. -UI, Eerste ontmoeting 24; schuldvraag 297; IV, uitbreken van den oorlog 10; brief van Vandervelde over Stockholm 120; toenemende invloed minderheid 144; reis naar Stockholm verhinderd door de zeelieden 144; 254; Luzern 1919: 262; politiek systeem 320.

Mackay, Mr. A. (Minister). -U, Arbeidswet 164; lIl, 69.

Maertsje, Alde. -1,65.

Malieveld. -IV, Oranjebetooging Nov. '18: 221.

Mammon. -U, Bewind Kuyper 300.

Man, Hendrik de. -IV, Secretaris van Vandervelde te Stockholm 118.

Manifest (der Twintigen). -U, Burgerlijke intellectueelen over

M

Lux, Dr.U,235.

Luxemburg, Dr.U,139.

Luxemburg, Rosa. -U, Londensch congres 139; IU, Int. congres Stuttgart 26; Troelstra's dochter: "die kleine Walküre" 74; revolutie in geval van oorlog 271; idem Marokko 1911: 273; geen woord over staking in Augustus 1914: 292.

Luzern. -Zie: Internationale.

de staking van 1903; Kamerdebat 288.

Mannoury (Professor). -UI, Docent Bloemendaalsche Schoolvereeniging 69.

Marchant, Mr. H. P.-lIl, Eigen comité voor algemeen kiesrecht 7; voorstel vrouwenkiesrecht 1918: 17; portefeuillekwestie 248; dood van dr. Bos 310; IV, vrouwenkiesrecht 49; Kamer Nov. '18 : 211; 216; clown der reactie 280-281; bezetting Roergebied 300; grondwetsherziening 1922: 334.

Marechaussee. -lIl, Werkloosheidsbestrijding 97; zeeliedenstaking 1911: 175; tweede Roode Dinsdag 207-208.

Marees van Swinderen, De -lIl, Kustverdediging 157; fortenbouw Schelde, Duitsche invloed 282-285.

Marie Antoinette. -1,215.

Marken, Van (Delftsche fabrikant).U, Onderteekenaar protest antisocialistische vonnissen 29; vereeniging "Maatschappelijke Verbetering" 42.

Marokko. -III, 256; 257; 263; 272-276.

Martel, Karel. -III,247.

Martelaarschap. -lIl, Actie Tribunisten 112.

43


Marten (Oom).-I, 171; 241-243; lIl, spiritisme: "haben Sie etwas zu verzollen?" 76.

Martena, Duco. -1,182.

Martoff (Russische socialist). -lIl, Revolutie in geval van oorlog 271.

Marx, Eleonore. -Il, Lezingen 133; int. congres van Londen 140;

Marx, Karl. -Il, Oordeel Engelsche tienurenwet 52; propaganda 94; klassejustitie 106; beteekenis voor Troelstra 234 -242; tegenover Marx Christus: dr. Kuyper 242; schoolkwestie 254; lIl, statuten Eerste Internationale over klassemoraal 103; IV, Internationale 10; Parijsche Commune 326.

Marxisme. -Zie ook: Tribune. I, Nog niet aan "das Kapital" toe 204; Il, V. d. Goes 19; "socialisme als maatschappelijk verschijnsel" 42; beteekenis wetgeving 52; cursussen Marxistische economie 83; pleidooi voor de rechtbank 106; opvattingen van minister Pierson 176-177; eerste Marxistische rede "het socialisme als maatsch. verschijnsel" 235; studie als strijder, niet als kamergeleerde 237; extreem Marxistisch 236; zonder ethischen kant dorre Spielerei 239; mevr. Holst en Gorter 304; Marxisme en revisionisme 304-308; tactiek bij herstemmingen 317-320; lIl, antithese 46; Marxistische oppositie 89-128; beginselprogram 165-172; IV, anti-Marxisme 46; Karl Renner 81; Duitsche socialisten 109.

Materialisme. -Zie ook: Historisch-Materialisme. I, Hamerling, Vosmaer, Multatuli, Von Humboldt, Büchner, Lange, Kant, Darwin, Dubois-Reymond, Troelstra's eigen opvatting 142-167; de Groninger student 212; materialisme als ethisch voorwendsel 255. .

Matrozenbond. -lIl, Vrijheid van organisatie geeischt 43.

44

I Matthijsen, J. W.-

IV, Toestand leger 91; bond van Nederlandsche dienstplichtigen 172; verspreiding rede Verkooplokaal 209; in Groningen 235.

Max (Burgemeester van Brussel). -IV, Gevangenschap in Duitschland 71.

Mayer, Karl. -IV, Secretaris Huysmans te Stockholm 117; 148; 154.

Medezeggenschap. -IV, Grondwetsherziening 1922: 343.

Meerwaarde. -Il, Pachters: perspomp der grootgrondbezitters op de meerwaarde 248.

Mees (Liberaal Kamerlid). -Il, Interpellatie dwangwetten 1903: 269-270; lIl, 69.

Meester, De. -lIl, Grondwetsherziening kiesrecht 10; arbeidswetgeving 39-56; militaire zaken 56-63; zwendeldebatten 63-65; IV, vaderschap algemeen kiesrecht 44.

Meifeesten. -I, Eerste Meifeest te Leeuwarden 257-258; 11, te Franeker 1892: 29; eerste Meifeest te Utrecht 99; geen stakingen 133-134; 111, te Lugano 85; IV, te Stockholm 1917: 117.

Meigave (voor het Nederlandsche proletariaat). -Il, Gedichten van Dirk Troelstra 232.

Meijier, De. -I1, Amendement op kieswetsontwerp Tak van Poortvliet 162.

Melchers (Dominee). -II,Brochure Sheldon 230; het landbouwvraagstuk 251; lIl, in 1901 gekozen 42.

Melkmeisje. -lIl, Van Vermeer 65.

Menco. -111, Uitsluiting textielarbeiders 1910: 172-174.

Mendeis, Mr. M. -Il, Redacteur "Het Volk" 224; honorarium van Gorter 308; over Duys: "God, God, ook al met Troelstra"310; verhouding Nieuwe Tijdgroep 319-326; 111, herstemmingen 1905: 34; verdediger van de Tribune 90; bespreking met de Tri-


bune-redacteuren 115; tegen een referendum en een buitengewoon congres 117; bedankt voor de partij doch behouden 124; strijdprogr~m S.D.P. 124; uitsluiting textielarbeiders 173-174; zeeliedenstaking 1911 : 176; tweede Roode Dinsdag 207-209; mobilisatiecredieten 299; ontruiming van woningen 315; IV, stemplicht 51; ministerialisme 100; socialisatie-commissie en politiek systeem 323.

Mengel', Anton (Oostenrijksche r echtsgeleerde). -

I, 235. Mercurius (Schoolblad). -

1,120. Metaalbewerkers. -

Il, 75; 128; commissie van onderzoek over verraad 1903: 284.

Meulen, T. G. van der. -Il, Friesche vertaling van Faust 154.

Meurs, F . van.-IV, Socialisatie-commissie en politiek systeem 323.

Michaëlis (Rijkskanselier) . -IV, Vredesresolutie Rijksdag 1917: 133.

Michels, Prof. R. -Il, 316.

Middelkoop (Radicaal). -Il, Candidaat te Leeuwarden 155; revisie Hogerhuiszaak 212; oordeel van "De Amsterdammer" 213.

Middelveld (Dominee). -I, 21; 35; 40.

Middenstand. -Il, "Vernietiging wiskunstig zeker" 235; lIl, Kamerdebat over werkloosheid 94.

Middenstandsraad. -IV, Politiek systeem 338.

Middenstof (Kleurlooze). -III,46.

Mieris, Van. -I, 207.

Mijnwerkers. -IV, Staking 1917: 235; Nov. '18: 237.

Milieu (Invloed van - OP persoonlijkheid). -

Zie ook: Gebrek, Gezinsleven, Huwelijk, Levensbeschouwing, Persoonlijkheid. I, Voorouders 45; gezin en school 46; dorpsleven 54; Vaders voor-

beeld 97; stadsleven en H.B.S. 105; 110; gezinsleven 126; H.B.S. te Leenwarden 110; gebrek aan meeleven in het gezin, Friesche geslotenheid 126-129; klein-burgerlijk denkende bourgeoisie 141; Kneppelhout 173; Friesland 179; Friesch toonee1194-195; Friesehsprekend en militant democratisch 195; proces-Agema 200; 206-209; onnoodige verlenging gymnasiumtijd 211-213; gemis aan contact burgerlijke kringen 213; nood in Friesland 248-250; strijd tegen eigen burgerlijk milieu 255; buiten de bourgeoisie 257; Il, gezinsleven 33; geestelijk-politieke verhoudingen te Amsterdam 47-49; weg uit het vijandige Amsterdam en naar Utrecht 73; arbeidersbevolking 74; parlementaire leven 157-166; Kamer, congressen en partijbestuur 222; naar Haarlem verhuisd 223; rust na verkiezingsnederlaag 230; zedelijk verzet tegen de ellende in Friesland; geheel los van burgerlijk bestaan 234; lIl, financieel 'onafhankelijk 86.

MILITAIR.-Il, Tweede luitenant schutterij 219.

Militaire Credieten. -Zie: Internationale, Militaire Vraagstuk, Mobilisatiecredieten, Parlementarisme.

Militaire relletjes. -Zie: Leger.

Militaire verloven. -Zie : Neutraliteit.

Militaire Vraagstuk (Het). -Zie ook: Internationale, Mobilisatiecredieten. I, Bakermat ontwapening 86; geen militaristische tendenzen in Troelstra's ouderlijk huis 86; Il, afschaffing militarisme op het program der arbeiderskiesvereenigingen 145; congres Amsterdam 1898, debat met Van Kol over landsverdediging 187-188; min. Eland tegen acht maanden, ingrijpen van de kroon, het legerwetschandaal 189 -191; verkiezingscongres 1901: 226; lIl, militaire betoogingen voor algemeen kiesrecht 7-9; landsverdediging int. congres Stuttgart 24; K. ter Laan 41; ijskoud tegenover het volksleger, staand leger, het

45


blijvend gedeelte, de "nacht van Staal" 56-63; ministerie Heemskerk 157; kustverdediging 157; kiesrechtpetitionnement 197; Roode Dinsdag 200; portefeuillekwestie en oorlogsbegrooting 220-221; ontwapening 250; Duitsche vlootpolitiek 256; wedstrijd in bewapening 260; wapenfabricage 261; volksleger 265; militaire credieten 269; cijfers over wapening 275; militarisme en vredesbeweging 286; IV, onafhankelijkheid 82; Internationale en landsverdediging 266; Genève 1920: 267-268; houding Belgische socialisten 269; Haagsche vredesconferentie 1922 : 276; landsverdediging, volksleger en nationale ontwapening 288-293; "het militaire vraagstuk" 292; zedelijke dwang geestelijkheid 303; politiek testament 309.

Militiewet. -IU, Oorlogsgevaar 1911, Duitsche invloed 281-285.

Miljoekof (Russische minister). -IV, Afgetreden 135.

Millerand (Fransche minister). -U, 304-308.

MindrineUi. -U, Zwendeldebatten 299.

Minerva (Studentenweekblad). -1,227; 231.

Ministerialisme. -Zie ook: Persoonlijkheid, Portefeuillekwestie. U, Int. congressen 1900 en 1904 : 304-308; IU, onvoltooid boek over de portefeuillekwestie internationaal 285-288; IV, in Engeland 28; Duitschland 70; Frankrijk 104; Engeland 104; Vandervelde 118; Scheidemann 134; Rusland 135; Kerensky 138; Albert Thomas 142 -144; Engelsche socialisten 144; Henderson 144; Branting 149; parlementarisme 165; waakhond der bezittende klasse 166; in Duitschland 181; ministers product van een revolutie 209; Nov. '18: 233; democratie in plaats van sociaaldemocratie 256; Fransch-Belgisch militair verdrag 269; Vlaamsche nationalisten 270; vlootwet 306-308; "discours mmistre", politiek testament 309.

46

Ministerie (van sociale rechtvaardigheid). -

U, Pierson-Goeman Borgesius 164; weinig geestdrift 177.

Ministerraad. -U, Voorzitter van den -, permanente functie geworden 294.

Mirjam. -IV, Vrouw van Aäron 30.

Mistral (Fransche socialist). -IV, Fransche minderheid 106; 112.

Mobilisatieclubs (Sociaal-democratische). -

IV, Landelijk verbond Aug. 1916: 171-172.

Mobilisatiecredieten. -UI, Houtrust 298; nationale gedachte overheerscht de nationale geschillen 299-301; zoon vrijwilliger 301-302; landsverdediging en volksleger 302-310; oppositie in de partij 302-307; Volkenbond en ontwapening 307-310; ontslag hoofdredacteur 310-313; godsvrede 315-317; heffing-in-eens 316; conflict met minister Bosboom 317-318; congres Arnhem en landsverdediging 319-326; geschokte gezondheid 329-330.

Moderne Ketters (Brochure zaak Poutsma). -

U,28-29. Moeder (van Troelstra). -

Zie ook: Troelstra. I, Godsbegrip 48; godsdienstige opvoeding 50-53; laatste jaren van haar leven, haar dood; Troelstra's indrukken 67-76; het latere gemis van moeder 126; tweede moeder 107; aan t.b.c. gestorven 237.

Moens, Wies. -IV, Gevangenhouding 269.

Moleschott (Medicus en materialist). 1,33.

Molestrisico. -IV, 35.

Molière. -1,202.

Molkenbuhr. -UI, Marokko-crisis 1911: 273; Balkan-oorlog 1912: 276; IV, ElzasLotharingen 127.

MolI (Liberaal). -U,99-100.

Moltke, Von (Generaal).IU, China 262.


Moltmaker, P. -111 Aan het hoofd der Ned. Ver. 182; IV, Troelstra , uitgenoo.dig.d naar congres Nov. 18: 224; JubIleum Ned. Ver. van Spoor- en Tramwegpersoneel 347-348.

Monet, Auguste. -IV, Telegraaf-campagne 97.

Monopole (Hotel).-11,283.

Monopolies. -IV, Verschil met socialisatie 318.

Moore, Thomas. -1,138.

Moraal. -Zie ook: Milieu. I Eerbied voor het geweten 150; Büchner 156; 111, kapitalistische moraal 5; klassernoraal, opvattingen van Gorter en mevr. Holst 101 -106; beginselprogram 170-172.

Moutet (Russische socialist). -IV, Uit Rusland te Stockholm 120; 121.

Mozes. -IV, 30-31.

Nachtarbeid. -11, Congres Utr~cht 322; 111, congres 1907: 20.

Napoleon 1.I, 161.

Napoleon 111. -1,86.

Nathans, N. -111, Overgang naar S.D.P. 180.

Nationaal Arbeidssecretariaat (N.A. S.).-

1I, Besluit Kerstcongres Soc. demo bond 129; leiding van de vakbeweging 225; referendum beslist in syndicalistischen geest 243-245; staking 1903, comité van verweer 266; lIl, scheurcirculaire, oprichting N.V.V. 18-22; int. congres Stuttgart 25; IV, samenwerking N.V.V. over levensmiddelenvoorziening 74-75.

Nationale eer. -lIl, Het "Melkmeisje" van Verrneer 65.

N

Müller, Adolf. -IV, Houding t.o.v. Nederland 17.

Münchener Post. -1I, Dirk Troelstra sociaal-democraat 88.

Münchbausen, Von. -1,48.

Münsterkerk. -lIl, Vredesbetooging 1912: 279. craat 88.

Multatuli. -I, 69; kleinburgerlijk denkende bourgeoisie 139-142; 146; 263; 1I, "Vorstenschool" vertaald door Dirk Troelstra 89; Van Kol: Multatuli's stem in het Parlement 173.

Munzer, Thomas (Leider Duitschen boerenopstand). -

1I,41. Murillo (Schilder). -

1,71. Musset, Alfr. de. -

I, 138. Mutua Fides (Clubgebouw). -

1,242.

Nationalisatie. -I, Invloed "Progress and Poverty" 249; 251; 11, 11; 48; Stoffel 162; landnationalisatie-beweging 248.

Nationalisme. -lIl, Een der oorzaken wereldoorlog 261.

Nationalisten (Vlaamsche). -IV, Vandervelde 269-270 . .

Nationaliteitenvraagstuk. -II Londensche int. congres voor a~tonomie 140; Oostenrijkers en Italianen 232; lIl, een der oorzaken wereldoorlog 260-261; Fransche nationalisme 261; Tsjechische socialisten 277-279; honderdjarige onafhankelijkheid 303; Otto Bauer 307; loon in marken of kwartjes 314; congres van Arnhem 320-324; IV, Oostenrijksche socialisten 123; Stockholm 133; Bern 1919: 254.

Natuurgeneeswijze. -11, Verbod om wol te dragen, stevige bronchitis 269-270.

47

I Troelstra digitaal - www.iisg.nl/troelstra

Natuurwetenschap. Zie ook: Materialisme, Onderwijs. I, Beteekenis voor Troelstra's vorming 114--116; verwijt van materialisme 147; lIl, spiritisme 78.

N aumann, Friedrich. -1I, Duitschland als groot imperium verdedigd op Marxistische gronden 239; IV, "MiUeleuropa" 18.

Nawijn (Schoolhoofd te Beets). -1I, Proces 26.

Nederlander (De). -1I, Staking 1903, "anarchie" 263; lIl, lintjeskwestie 153.

Nederlandsche Vereeniging van Spoor- en Tramwegpersoneel. -

1I, Staking 1903: 261; manifest van Februari een groote fout 264--265; organisatie vernietigd na de verloren staking 287; lIl, reactie minister Regout 165; idem, Sneevliet vervangen door Moltmaker, verhouding tot S.D.A.P., "op apegapen" 179-182; IV, 40-jarig jubileum 347-348.

Neerlandia. -Zie: Brandwaarborgmaatschappij.

Neêrlands bloed (Wien). -H,98.

Neijs, De.-1I,93.

Nelissen (Minister). -lIl, Arbeidscontract 56.

Nemec (Tsjechische socialist). -III, 277; 291.

Neue Zeit (Die).-1I, Geregelde lectuur 236; 241; 111, ministerialisme 285.

Neutraliteit. -Zie ook: Onafhankelijkheid. lIl, Fortenbouw Schelde 283; mobilisatiecredieten 300-325; IV, houding Duitschland 18; incident Nierstrasz 55; verdienste Cort van der Linden 83; blokkade, duikbootenoorlog, militaire verloven ingetrokken 83-85; zand en grind door Limburg 86-90; schepen .- in Amerika vastgehouden 86-95; Duitsch ultimatum over transport oorlogsmateriaal 88-93; toestand leger 90-93; convooiplan Rambonnet 93-95; Telegraaf -campagne 96-97; Kamerdebat Sept. '18: 168-170; verdediging "tot het uiterste" 173.

48

New Statesman. -IV, Troelstra niet pro-Duitsch 158.

Nicolai. -1I,84.

Nierstrasz (Kamerlid). -IV, Kamer-incident, woede tegen "beroepspolici" 51-56; Telegraafcampagne 97; 317.

Nieuwe Courant. -1I, Staking 1903, regeeringsmaatregelen verlangd 264; dwangwetten 268; IV, November 1918: 215.

Nieuwe RoUerdamsche Courant. -1I, Staking 1903, regeeringsmaatregelen verlangd 264; afkeuring over de dwangweUen 268; lIl, lint jeskwestie 141; 149; Troelstra als minister van klassejustitie 219; voor socialistische ministers 227; 235; na Zwolle 245; 325; IV, incident Nierstrasz 53; minister Bosboom over intrekking militaire verloven 85; overstuur 1918: 197; "de arbeiderseischen" 205; Verkooplokaal 207; Kamerdebat Nov.'18: 214; Oranjebetoogingen 222.

Nieuwe Tijd (De). -Zie ook: Tribune. 1I, 19; Sneeker Courant, V.d.Goes in de redactie 46; Mei 1893 naar Amsterdam 56; haat van "Recht voor Allen" 57; artikelen H. Polak 60; parlementarisme 60; colportage 61; int. congres Zürich 62; breuk met Poutsma 67-68; H. Polak in de redactie 68; meeningsverschillen over tactiek, Troelstra uit de redactie 68-73; gedicht "De Propagandist" 70; "De Vrije Gedachte" 74; Hoogezand-Sappemeer 113 -115; V. d. Goes wil breken met den soc. demo bond 116; Poutsma 133; algemeene geheelonthouding 208; "theorie en beweging", antwoord aan mevr. Holst 238-239; intellectualistische tactiek 242; het landbouwvraagstuk 249-251; schoolkwestie 253-255; critiek op Troelstra's gematigde Kamerspeech 272; critiek op Volk-artikel "Wat Nu?"273; critiek op Troelstra over de stakingsleiding in het congres van Enschede 286-287; oppositie tegen Troelstra 301-326; opvatting omtrent hoofdredacteurschap van "het Volk" 314; lIl, arbeidscontract 51; Gorter's "open brief


aan Lenin" 126; beginselprogram 168-172; zeeliedenstaking 1911: 176.

Nieuwenhuis, Domela. -Zie: Domela Nieuwenhuis.

Nieuws van den Dag (Het). -1,87.

Nijgh (Voorzitter Scheepvaartvereeniging Zuid). -

IV, November '18: 192; 198. Nijverheid (Zaaltje te Utrecht). -

11, 100. Nijverheidsraad. -

IV, Politiek systeem 338. Nispen tot Sevenaer, Van.-

111, Lintjeskwestie 144; subcommissie voor grondwetsherziening 186.

Nolens, Prof. W. H. -11, Rapporteur dwangwetten 1903: 274; zwendeldebatten 299; 111, Kamerdebatten werKloosheid 96; werkloosheidsdebat in de Kamer 98; Kamerdebat kiesrecht 203; IV, deelneming aan de regeering 99; Entente Nov. '18: 210; commissie buitenlandsche zaken 298.

Nolting (Kamerlid). -111, Werkloosheidsdebat in de Kamer 98.

Noorsche socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Comité der Scandinavische arbeidersbeweging 20.

Obstructie. -11, Schaper159; 111, kiesrecht 201-204; IV, anti-revolutiewet 287.

Occultisme. -Zie: Spiritisme.

Ockeloen. -11, Proces 22.

Oefentijd. -Zie: Militaire Vraagstuk.

Omke Johannes.I, 79; 80; 11, 155.

Onafhankelijke Arbeiderspartij (I.L.P.). -

4

Zie ook: Engelsche socialisten. IV, Vredesinitiatief 104-105; voor algemeene conferentie te Stockholm 119; Zimmerwald en Kien~

o

Noske (Duitsche socialist). -IV, Arbeiders- en soldatenraad Kiel 181.

Novalis (Duitsche dichter en philosoof). -

1,22. November 1918.-

11, Meest mislukte parlementaire actie 221; 111, vrouwenkiesrecht 17; IV, overspanning, geschokte zenuwen door oorlogsleed en mislukking Stockholm, geen rem, donkerste levensdagen 162-164; men wist wat men aan mij had 164-168; levensmiddelenvoorziening September 168-170; relletjes Harskamp en ontslag opperbevelhebber 170-180; Duitsche revolutie 180-182; opstelling manifest en strijd tusschen de twee richtingen 182-187; vluchtDuitschen keizer 187-191; angst van Zimmermann 191-200; November-eischen 200-205; rede Verkooplokaal 205-209; houding in de Kamer 209-218; Oranjebetoogingen 221-223; congres Rotterdam 223-227; algemeene vergissing 232-237; politieke gevolgen 238-243; eenheidsmotie 243-248.

Nut (Het).III,16.

thaI 135; hereeniging in één Internationale263; politiek systeem 320.

Onafhankelijkheid. -Zie ook: Neutraliteit. 111; Honderdjarige - 303; IV, militarisme 82; Haagsche vredesconferentie 1922: 275; nationale ontwapening 288-293.

Onafhankelijkheidsfeesten. -111, Socialistische ministers 229.

Oncken (Professor). -111, Elzas-Lotharingen 267.

Onderwijs. -Zie ook: School (Hoogere Burger).

I, Beteekenis middelbaar onderwijs voor Troelstra's vorming 113--117; politiek Cort van der Linden 236;

49


pennestrijd met Wagenaar 248; 11, program van de "Unie" 126; program der radicalen 142; program arbeiderskiesvereenigingen 145; lager onderwijswet 1889: 164; leerplichtwet aangenomen, schoolkleeding en -voeding 185-187; Kuyper en de schoolkwestie 227; schoolkwestie 251- 258; lager en hooger onderwijswet 1904 en 1905: 294-297; persoonlijke strijd van mevr. Holst 3Q9; lIl, K. ter Laan 41; verplichte neutrale staatsschool program S.D.P. 124; antithese 163-164; kiesrecht 188; critiek van mevr. Holst op Groninger schoolmotie 191; naar het Loo 219; Cort van der Linden 246; pacificatiecommissie 252-253; anti-militarisme 309; IV, grondwetsherziening en pacificatiecommissie 38-44; Nierstrasz 52; neutrale bijzondere scholen en verplichte neutrale staatsschool 56-62; bezuiniging De Geer-Colijn (zevenjarige leerplicht, assistenten) 60; financieele gevolgen 60-62; openbare school verliest terrein 60; Cort van der Linden 79; vrij van nationalisme en militarisme 291; vlootwet 307.

Onderwijzers. -11, Soc. demo vereeniging 41; schoolkwestie 252-257; rechtspositie bijzondere onderwijzers 295; IV, pacificatie, Groninger schoolmotie, verplichte neutrale staatsschooi 56-62.

Ongebondenheid. -I, Als H.B. scholier 118.

Ongevallenverzekering. -11, Schaper 159; staatscommissie Ruys 165; Leeuwarder partijcongres, zeelieden, publieke vermakelijkheden en landarbeiders 183; bedrijfsvereenigingen, "patroonswet" aangenomen 184-185; 226; lIl, troonrede Borgesius 38; verkiezingen 1909: 131; congres Utrecht 160.

Ontwapening. -Zie ook: Militaire Vraagstuk. lIl, Van Holland, Denemarken en Zwitserland 309-310; IV, Kerstrede 1914: 23; resolutie Kopenhaagsche conferentie neutrale socialisten 26; idem Weenen centrale socialisten 28; Volkenbond 32; na-

50

tionale ontwapening 82-83; toestand leger in den oorlog 93; congres 1918: 96; Branting 108; Mac DonaId aan Vandervelde 120; Stockholm 148; Volkenbond, Bern 1919: 257; Luzern 1919: 264; Haagsche vredesconferentie 1922: 276; nationale ontwapening 288-293; Volkenbond 294-297; garantieverdragen 297; verkiezingsprogram 1922: 302; betooging Houtrust 1926: 348.

Ontwikkeling (Cultureele). -Zie: Levensbeschouwing, Propagandist, School, Vader.

Ontwikkelingsclubs. -lIl, Actie Tribunisten 111.

OORLOG. -IV, Beslissing door het Parlement, manifest 11 Nov. '18: 204; medezeggenschap van het Parlement 333-336; 342.

Oorlog met Atjeh. -Zie: Atjeh-oorlog.

Oorlog (Boeren). -Zie: Boeren-oorlog.

Oorlog (Deensche). -Zie: Deensche -.

Oorlog (Fransch-Duitsche). Zie: Fransch-Duitsche oorlog.

Oorlog (Duikbooten) . -Zie: Duikbootenoorlog.

Oorlog (ltaliaansch-Turksche).-1II,275.

Oorlog (Wereld). -Zie: Wereldoorlog.

Oorlogscredieten. -IV, Duitsche socialisten 12; idem, oppositie 24; splitsing Duitsche partij 102-104; Victor Adler 126; Scheidemann 134; Fransche socialisten 153.

Oorlogsgevaar. -Zie ook: Neutraliteit. IV, 249; LV.V. congres Rome 251; nationaliteiten 255; herstel Internationale 256; Haagsche vredesconferentie 1922: 276.

Oorlogsschuldvraag. -Zie ook: Imperialisme, Internationale. lIl, Wilhelm II 289; Toul en Verdun, MacDonald 296-297; IV, Duitsche socialisten 21; conferentie neutrale socialisten Den Haag 109; David te Stockholm 128;


Bernstein 132; Bern 1919: 252-253; Genève 1920: 267.

Oorlogsschatting. -IV Russische Maart-revolutie 113; St~ckholm 122; België 129; Duitschland en de Volkenbond 260; LV.V., Weensche en Tweede Internationale 272; conferentie Frankfort 1922: 274; bezetting Roergebied 299.

Oorlogswinst. -IV, Levensmiddelenpolitiek 76; 96.

Oostenrijk-Hongarije. -IV, Revolutie 173; manifest Duitsche meerderheid 103.

Oostenrijksche socialisten. -Zie ook: Internationale. 111, Verplaatsing Int. Soc. Bureau 22; IV, voorbereiding Stockholm 116; delegatie te Stockholm 123-124; instemming program Stockholm 146; idem 156; tegen aansluiting bij Tweede Internationale 265; Weensche arbeidsgemeenschap 271; politiek systeem 320.

Oosterbaan, Sjoukje. -Zie ook: Huwelijk. 111, Troelstra's tweede huwelijk, haar beteekenis 85-86.

Oosting, Bierema. -Zie: Bierema-.

Opening der Staten Generaal. -11, Voorstander van wegblijven, de "open plek" 171-172.

Oppenheim (Professor). -I, 235; 111, staatscommissi~ voor grondwetsherziening 184; 196.

Opperliedenbond (Haagsche). -111, Tienurendag 2l.

Opportunisme. -Zie ook: Feiten van den dag. 11, Oppositiegroep de Nieuwe Tijd 302--326.

Oppositie. -Zie ook: Nieuwe Tijd, Tribune. IU, Geen beklagenswaardig en verongelijkt slachtoffer 80; jaren na Deventer, "het beetje gist" 127-128; IV, revolutionair-socialistische clubs 28-29.

Opvoeding. -Zie ook: Gezinsleven, Huwelijk, Paedagogie. 111, Geen opvoeding der kinderen tot sociaal-democraten 66; Landerziehungsheime, niet ongevaarlijk

dilettantisme 69-74; persoonlijke vrijheid en gemeenschapszin 70.

Oranje. -Zie: Koningschap.

Oranjebond voor Orde. -U, "Sta Pal" 61.

Oranje-Ka. -Zie: Ka Blommers.

Orgaan (Het).-111, Sneevliet en Nathans naar de S.D.P. 180-18l.

Organen (Nieuwe). -IV, Politiek systeem 332; 344.

Organisaties van het proletariaat (Politieke). -

11, Vóór 1894: 48. Ossendorp, F. L.-

11, Secretaris landelijk comité voor de ongevallenwet 184.

Ossian. -1,138.

Ottema. -I, 109.

Otto (Liberaal Kamerlid). -IV, Pacificatie 56; motie tegen Posthuma 77.

Oudegeest, Jan.-U, Over colportage 78; oordeel van "De Standaard" 263; sombere uiteenzetting in het partijbestuur 265; afkeuring van het manifest der Ned. Ver. door Polak 266; comité van verweer 266; geest van het spoorwegpersoneel slecht 275; "Wat Nu?" van Troelstra : reëel als altijd 276; tegen de April-staking 280; algemeene staking opgeheven, het Wilhelmus in Den Haag 281; "verraad" 282; opgesloten in het bureau van het N.A.S. 284; samenwerking tusschen partij en vakbeweging afgekeurd 285; groote onvoldaanheid in de partij 320; UI, oprichting N.V.V. 18-22; uitsluiting textielarbeiders 1910: 173-174; zeeliedenstaking 1911: 176; verhouding partij en vakbeweging 177-179; geen staking voor kiesrecht 190; geboren leider, mobilisatiecredielen 324; IV, congres Arnhem 1915: 36; samenwerking N.V.V. en N.A.S. over levensmiddelenvoorziening 75; correspondentieadres I.V.V. 134; "stoom uitlaten" 169; N.V.V. en Duitsche revolutie 182; congres over demobi-

51

... ,.


lisatie 183; manifest 4 Nov. '18: 186; tegen overijlde besluiten 203; congres Nov. '18: 224; greep naar de macht ontkend 231; herstel Internationale Hamburg 277; afscheid 310.

Ouderdomsverzekering. -Zie ook: Staatspensioen. 11, Program van de "Unie" 126; staatscommissie 165; Kamerdebat 177.

Overheidsbedrijf. -IV, Politiek systeem 318.

Paalt jens, Piet. -1,206.

Paap, Mr.-11,15.

Pachters. -11, Program arbeiderskiesvereenigingen 145; graanrechten 149; congressen 1896/97: samenwerking met landarbeiders en kleine boeren 247; perspomp der grootgrondbezitters op de meerwaarde 248; Kautsky's "die Agrarfrage" 249.

Paedagogie. -Zie ook: Opvoeding, School (Hoogere Burger), Vader. I, Bij het Middelbaar onderwijs 117; Vaders gebrek aan paedagogische methode 118.

Paleis van Justitie (Het). -11, Prof. Simons over de Hogerhuiszaak 202.

Paleis voor Volksvlijt. -111, Betooging tienurendag 22; zeeliedenstaking 1911: 175.

Palmstierna (Zweedsche socialist).IV, Bezoek Stockholm 20.

Pannekoek, Prof. Dr. Ant. -11, Schoolkwestie 255-256; tactiek over herstemmingen 317; verhouding Nieuwe Tijd-groep 324-326; 111, Gorter aan Lenin 126.

Paris. -IV, Limburg Nov. '18: 237.

Parlement. -Zie ook: Eerste Kamer, Kamerleden, Opening (Staten Generaal.) 11, Sociale wetgeving 164-166; contact met de actie in het land

52

p

Overheidsbemoeiing. -Zie ook: Levensmiddelenpolitiek. 111, In den oorlog, "sociaal werk" 312; IV, levensmiddelenvoorziening oorlogstijd 36-37.

Overheidspersoneel. -Zie ook: Gemeentepersoneel. 111, Rijkswerklieden, spoorwegpersoneel, postambtenaren en belastingcommiezen 64; IV, manifest 11 Nov. '18: 204; gevolgen Nov. '18: 239; pensioenaftrek ambtenaren 303.

166; zomerpakje bij eedsaflegging 168; anti-monarchaal optreden 168 -172; koloniale vraagstuk 172-175; kiesrecht 178-183; soc. wetgeving 183-187; mil. vraagstuk 187-191; Hogerhuiszaak 193; weg naar overwinning met parlementaire nederlagen bezaaid 221; tegen scheiding van de hoofdstad en Den Haag 223; afschaffing Eerste Kamer 226; in 1901 uit de Kamer 227; waarde vakbeweging 243; Kuyper's dwangwetten ingediend 267-269; gematigde en verzoenende Kamerspeech 269-273; behandeling in de Kamer, dwangwetten aangenomen 277-280; debat Kuyper-Troelstra na de staking 288-289; door Amsterdam III weer in de Kamer 294; bewind Kuyper, on_ derwijs, zwendeldebatten, coalitiemoeras 294-301; 111, blanco-artikel 10-14; tienurendag 20-22; revolutiebouw 43-44; arbeidswetgeving 44-56; militaire zaken, volks- en staand leger 56-63; zwendeldebatten, koloniale vraagstuk, overheidspersoneel 63-65; werkloosheidsdebatten 93-99; moraal 101-103; "het Kindje" 129-131; lintjeskwestie 142-156; sociale verzekering, zaak Ferrer, onderwijs, koloniën, spoorwegpersoneel, zedelijkheidswet 157-165; zeeliedenstaking 1911: 175; kiesrechtpetitionnement 198; obstructie 201-204; portefeuillekwestie 224; idem en tweede voorzitter 248


-253; in zake bijeenroeping Int. Soc. Bureau Marokko-crisis 274-275; fortenbouw aan de Schelde, landsverdediging, militiewet, volksleger, dienstweigering, staking 281 -285; mobilisatie 1914, "de internationale gedachte overheerscht de nationale geschillen" 300-301; heffing-in-eens (Treub) en Belgische geïnterneerden (Bosboom) 315-318; plotselinge inzinking 318; wetsontwer.p Bosboom tot wijziging van den landstorm, "adres der 22" 327-329; IV, levensmiddelenvoorziening oorlogstijd 34-37; grondwetsherziening, kiesrecht en pacificatie 41-51; incident Nierstrasz 51-56; pacificatie 58-62; conflict Rambonnet en marinepersoneel 65-66; levensmiddelenvoorziening 71-79; neutraliteit en initiatief tot vredespogingen 84; waarschuwing aan minister Loudon in zake vasthouden scheepvaart Amerika 87; transport Duitsch oorlogsmateriaal door Limburg 89-90; toestand leger 91; revolutie-teekenen in Europa 166 - 167; levensmiddelenvoorziening Sept. '18: 168-170; militaire relletjes Harskamp, ontslag opperbevelhebber 172-180; November '18 209-216; ontslag 228; werk hervat 248; anti-revolutiebeschouwingen Mei 1919: 278-282; storm van verzet tegen bedanken 283; antirevolutiewet 286-288; nationale ontwapening 292; toetreding Nederland tot Volkenbond 293-297; Fransch-Belgisch militair verdrag 296; interpellatie bezetting Roergebied 299-300; zedelijke dwang geestelijkheid 302; veiligstelling van den gulden, pensioenaftrek ambtenaren 303; vlootwetbehandeling 303-308; politiek testament 308-311 ; grondwetsherziening 1922: 333-345; verdubbeling aantal Kamerleden 340.

Parlementarisme. -Zie ook: Internationale. 11, Optreden Domela Nieuwenhuis 9; revolutionaire tactiek en parlementarisme 52-56; "Recht voor Allen" 60; int. congres Zürich 62; overwinning op anarchisme 63; Hoogezand-Sappemeer 113-115;

soc. demo kiesvereenigingen 116; "Het kiesrecht en de soc. dem." 116; anarchisten buiten de Internationale 137-139; revisionisme en reformisme 304-308; 111, politieke massa-staking en verkommering der parlementaire actie 4-6; politiek systeem 26-28; buitenparlementaire actie 178-179; antioorlogsactie 268; resolutie van Stuttgart, stemmen tegen oorlogscredieten 270; IV, "Kamerpolitiek" en "straatpolitiek" 48; gebreken en leemten 48; incident Nierstrasz 51 -56; te groot vertrouwen 150; vertrouwen in parlementair-democratische methoden geschokt 164-165; langzaam loopende parlementaire machine 169; concept-manifest begin Nov. '18: 184; meerderheidstheorie en kwaliteit 213; Vliegen 230; eenheidsresolutie congres 1919: 245; directe actie 250-251; Luzern 1919: verparlementariseerde individuen 262; Genève 1920, directe actie 267-268; "Nur Parlementarismus" en directe actie 270; Haagsche vredesconferentie 1922: 276; antithese 302; politiek systeem 312-345.

Partij (Anti-revolutionaire).Zie: Anti-revolutionaire-.

Partij (Christelijk-historische).Zie: Christelijk -.

Partij (Communistische). -Zie: Communistische -.

Partij (Socialistische). -Zie: Socialistische -.

Partij (Friesche Volks). -Zie: Friesche -.

Partij (Algemeen Nederlandsche Volks). -

Zie: Algemeen -. Partijbestuur. -

111, Kamerleden geen lasthebbers van een partijbestuur 52.

Passen. -IV, Geen Fransche en Engelsche passen naar Stockholm 140-142; Henderson uit de regeering 144; Franschen niet naar int. vakvereenigingsconferentie van Bern 148; 149; 153; 157; 159.

Pastoors. -111, Voorzitter Katholieke Volksbond 41.

53


Patijn (Kamerlid). -lIl, "Wilt u rechts houden 1" 216.

Patrimonium. -I, Inbraak Nieuwe Kerk 252; II, 130; lIl, P. van Vliet 41.

Patriotisme (Sociaal). -Zie: Sociaal -.

Paus. -IV, Vredesinitiatief 145-146; gezantschap 346.

Pekelharing (Professor). -II, Onderteekenaar protest antisocialistische vonnissen 29; IV comité voor algemeen kiesrecht 44.

Pensioenaftrek. -IV, Voor ambtenaren 303.

Pers. -11, Beteekenis arbeiderspers 85; 111, invloed grootkapitalisme 261; IV, kapitalistische pers 327.

Persdelicten. -I, Eerste 101; tweede 119-125.

Personeel (Gemeente). -Zie: Gemeentepersoneel.

Personeel (Overheids). -Zie: Overheidspersoneel.

Personeel (bij Openbare Vermakelijkheden). -

11, Ongevallenwet 183. Persoonlijkheid. -

Zie ook: Levensbeschouwing, Milieu, School (Hooge). I, Dorpsinvloed 54; verzet tegen aanranding persoonlijkheid 93-97; gevoelig voor standenverschil112; ontwikkeling intellectueele vermogens, gemis aan discipline, spotzucht, tweede persdelict 117-125; conflict met Vader en ontvluchting 125-129; droomer, dweeper, fantast, poëet, afkeer van philisterdom 130-131; de vrouw 131-134; idealisme en materialisme 142-167; invloed Friesland 179; neiging naar de romantiek 181; dichterschap 191; groote rol van het spontane 205; verachting voor het kruidenierstype 209-211; geen Streber 212-213; wetenschap geen magazijn voor feiten 234; fantasie en tekort aan discipline 234-235' artistieke neigingen 235; 11, geb bren democraat 10; de "gemeene streek van Troelstra" 17; nooit anti-clericaal 86; niet ruzieachtig of haatdragend 118; altij d Friesche boer gebleven 232; extreem Marxistisch

54

standpunt 236; zedelijke wedergeboorte door het socialisme 279; dood schoonmoeder en Vader, huiselijk leed 291; "de sluwe tacticus" 309; revolutionair temperament 310; lIl, geen fanaticus 15; gezinsleven, spiritisme, innerlijke onrust, scheiding en tweede huwelijk 66-88; emotie over het voordragen van eigen verzen 139; weinig parlementaire gezindheid 178; geen minister 223; omgang met tegenstanders 224; geen berekenende natuur, twee zielen 240-241; persoonlijke eer, conflict dr. Bos 251-253; moord Jaurès 293--294; mobilisatiecredieten 296-330; portefeuillekwestie 310; inzinking 1914: 318; congres Arnhem mobilisatiecredieten, bereid af te treden, ma::tr niet toe te geven 321; karakteristiek van Brusse 325; IV, incident Nierstrasz 51-56; Duitsche sympathieën 95; geschokte zenuwen door oorlogsellende en Stockholm, gemis van een rem 162; geen wrok November 1918: 163; zelfcritiek 163; nooit bijzonder parlementair aangelegd 164; geen rem 206; gemoed boven verstand 212; gebroken 217; isolement 250; gevoeligheid voor stemming en wil van het publiek 300; afscheid, geen wrok 310; beteekenis strijd voor de arbeidersklasse 311; geestkracht en moed tijdens laatste levensjaren 348-354.

Perzië. -lIl, 255; 263.

Petersen, Herr Von. -1II,72-73.

Petitionnement. -111, Voor algemeen kiesrecht 13; kiesrecht 189-190; Leeuwarder congres 195; Hegeraat en Heleen Ankersmit 195-197; geen samenwerking met vrijzinnigen 197; tekst 197; congres Utrecht 198-199, aangeboden 201; Kamerdebat 203; IV, vlootwet 304-308.

Petter. -11, Staking 1903, comité van verweer 266.

Pharizeïsme. -111, Lintjeskwestie 142.

Philips 11. -11,295.


Philisterdom. -Zie ook: Burgerij, School (Hoogere Burger). I, Afkeer van 130; 146.

Philosofie. -I, Büchner, Lange, Kant, Darwin, Dupuis 150-167; II, Gorter en mevr. Holst 302; Dietzgen 312; 111, Volk-artikel "de zes kiemen" 120.

Pierson (Minister). -I, 210; 11, sociale wetgeving 165; Troelstra's uiting over koningschap een "schreeuwende wanklank" 170; verschil met de socialisten in zake opvatting over "armoede", Marxisme 175-177; technische herziening wet Van Houten 181; ontwerp leerplichtwet 185; ingrijpen van de kroon tegen oefentijd acht maanden 190; vacature Amsterdam IX: 292.

Pieters. -11, Proces 22; idem 107.

Pijnappel. -If, Brochure Hogerhuis-zaak 194; geld voor terugreis Paulus van Dijk 205; geschrift Hogerhuiszaak 207; revisie Hogerhuiszaak 214.

Pijp (De).-111, Verkiezingen 1905: 32.

Pijpenmarkt. -1II,30.

Pinckaers (Sergeant). -IV, Vlucht Wil helm 11: 188-189.

Plancius. -11, 140; 245.

Plantageschouwburg. -11, Afrekening met de revolutionairen 167.

Ploertendom. -Zie ook: School (Hooge). 1,206; 224.

Poeis, Dr.-IV, Burgerwachtoproep 220; gefantaseerde aanslag Nov. '18: 237.

Poenale sanctie. -Zie: Koloniale Vraagstuk.

Poëzie. -Zie ook: Litteratuur, School (Hoogere Burger). I, 130; 235.

Poincaré, Raymond. -111, Tot president gekozen 265; IV, bezetting Roergebied 298.

Polak, Eduard. -lIl, Zeeliedenstaking 1911 en syndicalisme 176.

Polak, Henri. -1I, Stichting A.N.D .B. 60; redacteur "De Nieuwe Tijd" 68; journalistieke beteekenis 73; corruptie soc. demo bond 114; 118; de twaalf apostelen 120; naar int. congres te Londen 138; vechtpartij Plancius 141; vakbeweging243; nieuwe vakcentrale 245; litaking 1903, manifest van Oudegeest afgekeurd 266; vacature Amsterdam IXen lIl: 293; lIl, oprichting N.V.V. 18-22; tienurendag 20; IV, verloochening van Troelstra Nov. '18: 216.

Polak, J. L. -IV, Socialisatiecommissie en politiek systeem 323.

Polen. -IV, Neutrale socialisten Den Haag 109; MacDonald aan Vandervelde 120; Stockholm 124; IV, optreden vakbeweging 1920: 251.

Politie. -I, Eerste bemoeiing met Troelstra 256; 11, avontuur van Borssum Waalkes 35-38; optreden bij colportage 62; idem 78--80; kapbeweging te Utrecht 92-93; optreden te Zeist 95.

Politiek. -Zie ook: Buitenlandsche -. lIl, Beteekenis van de politiek 137 -138; lintjeskwestie 151.

Politiek (Economische). -Zie: Economische -.

Politiek (Gemeente). -Zie: Gemeentepolitiek.

Politiek systeem. -lIl, Int. congres Stuttgart 26-28; IV, gebreken parlementarisme 48; meerderheidstheorie en kwaliteit 213; 249; 251; commissie ter bestudeering 260; Luzern 1919 : 264; 266; 268; 270; 287; internationaal congres Stuttgart 312; "Anregungen", congres Genève 1920: 313-319; studiecommissie Luzern 1919: 319 -322; socialisatie-commissie S.D. A.P. 1920-1923: 323-331; commissie "voor de nieuwe organen" 332; grondwetsherziening 1922: 332-345.

Popp, Adelheid (Oostenrijksche socialiste). -

11, Int. congres van Londen 140.

ss


Populair Wetenschappelijk Bijvoegsel. -

IV, 284; politiek systeem 317. . Portefeuillekwestie. -

Zie ook: Ministerialisme, Persoonlijkheid. 111, Naar het Loo 216-218; Vaz Dias-onderhoud 219; buitenlandsche adviezen 220; dr. Bos formateur 222; geen jacht naar een ministerzetel 222-224; geen socialistische ministers 224-232; optreden Schaper en Vliegen 232-242; Cort van der Linden formateur 236; meerderheid en minderheid 238-239; buitengewoon congres te Zwolle 242-246; Kamerdebat 248 -253; homogeniteit burgerlijk-socialistisch ministerie 250; 310; IV, rapport portefeuille-commissie 32 -33; verkiezingen 1918: 99-101.

Posthuma (Minister). -IV, Levensmiddelenvoorziening 76 -79.

Pothuis-Smit, Mevr. C. -111, Vrouwenkiesrecht 16.

Poutsma (Eigenaar Sneeker Courant). -

11, 18; proces 27-28; brochure . "Moderne Ketters" 29; in de gevangenis 46; een knecht van Poutsma colporteur 61; breuk 66-68; poging Troelstra voor "De Nieuwe Tijd" te houden 73; geen verzoening 118; 133.

PreI, Du.-111, Spiritisme 76.

Presentiegeld. -IV, Nierstrasz 51.

Pressemanne (Fransche socialist).IV, Fransche minderheid 106.

Prins Hendrik. -11, Voorstel jaarlijksch inkomen van 200.000 gulden 170; druk op minister Eland tegen oefentijd acht maanden 190; 111, tegen beslissende stem in den Raad van State 65; 217.

Prinsterer, Groen van.lIl, Zaak Ferrer 163.

Processen. -Zie: Advocaat.

Program (Erfurter). -Il, 44; 235; 241; IV, 258.

Program (Gotha'er). -11,48.

56

Program (Leidsche). -11, Verelendungstheorie laten vallen 235; IV, Karl Renner 82; revolutionaire episodes 168 .

Program (Partij). -Il, Herziening aangekondigd 323; "dienstweigering", Nieuwe Tijdgroep 324; lIl, Deventer-program over Verelendung 97; manifest der 48 Marxisten 118; nieuw beginselprogram 165; ontwerp-Kuypcr en ontwerp Troelstra 171.

Proletariaat (politieke organisatie van het).-

Il, Voor 1894: 48. Propagandist. -

Il, Strijd met Nieuwenhuis om Friesche Volkspartij 7; verwijdering Volkspartij en soc. demo bond 8; breuk 9; Nieuwenhuis naar anarchisme 10; geboren democraat 10; oprichting soc. demo partij uitgesteld 12; mislukte poging van Nieuwenhuis om Troelstra onschadelijk te maken 12-18; redacteur Sneeker Crt. 19; toestand spoorwegpersoneel en bakkers 19-21; sociale processen 21-29; beruchte rede Franeker 29; ontslag uit "Neerlandia" 30-32; niet voldoende steun van gezin 33; audiëntie bij koningin-moeder 33-34; de sigarenwinkel van Waalkes 35---38; dalende populariteit in Friesland door actie tegen het koningschap 39; spreekbeurten 38-43; geassocieerd met Bleckmann 43-44; Erfurter program en oprichting "De Nieuwe Tijd" 44-46; naar Amsterdam 47; geestelijk-politiek milieu 47-49; taak soc. demo 49; opvattingen Nieuwenhuis, "neemen eetrecht", "de groote dag" 50; revolutionaire tactiek contra parlementarisme 51-54; politieke en economische actie 54-55; anarchisme en geleidelijke weg 55---56; hatelijke personenstrijd 57-58; debat Constantia 58-60; colportage 61-62; Zürich 62-63; breuk met Bleckmann 63-64; financieele débacle, Vader weigert steun 64-66; breuk met Poutsma 66-68; ontslag uit "De Nieuwe Tijd" 68; steun van Bahlmann 72; naar Utrecht 73; de "Baanbreker" 75; de "advocaat" colporteert 78; cursusleider en


voorzanger 83; een stuk arbeidersbeweging groeit 84; belasterd door de geestelijkheid 86; kapbeweging 91; haagepreeken 94-97; radica-1en en oud-liberalen 98; Meifeesten Utrecht, Gouda en Stolwijk 99-103; enquête gemeentepersoneel 103; te veel kleinwerk van den leider gevergd 104; processen 105-112; oprichting S.D.A.P. en ondergang Soc. Dem. Bond 114-115; de twaalf apostelen 120; kracht en rpeping ligt in de geestelijke leiding 123; journalistiek werk 127; vakbeweging en politieke actie in nauw verband 130; internationaal contact 137-140; Kamerlid 144-156; afrekening met revolutionai-

Querido, Em. (Uitgever). -I, 193; IV, waardeering voor den uitgever 352.

Raad van bijstand voor de economische onderhandelingen met het buitenland. -

IV, Politiek systeem 338. Raad (Middenstands). -

IV, Politiek systeem 338. Raad (Nijverhcids). -

IV, Politiek systeem 338. Raad van Arbeid (Hooge).

IV, Politiek systeem 338. Raden (van Arbeid) .-

111, Ontwerp ziekteverzekering van Talma 160.

Radenwet. -111, Ontwerp ziekteverzekering van Talma 160.

Racine. -I, 138.

Radek (Russische communist).IV, Eenheidsconferentie Berlijn '22: 275.

Radicaal Weekblad (Het).-11,48.

Radicalen. -11, Helpers uit den zaalnood 98;

Q

R

ren 167; de drukst bezette propagandist 221.

Protectionisme. -Zie ook: Graanrechten. 11, Verkiezingsstrijd te Winschoten 148-149; verkiezingsstrijd Tietjerksteradeel 150; 111, voorspel wereldoorlog 258.

Proudhon.-111, Statuten Eerste Internationale over klassemoraal 103.

Puberteit. -Zie ook: Kantoor, School, Vader, Verliefdheid, Vrouwen. 1,100.

Pytters, Mart jen. -1,12.

Pyttersen (Liberaal).-11,146; 155; 162.

deelneming kiesrechtcomité 136; geen samenwerking met S.D.A.P. bij de verkiezingen 142; program zonder kiesrechtuitbreiding 142; pogingen arbeiders te winnen 143; verkiezingen Winschoten, Tietjerksteradeel en Leeuwarden 148-153; steun kiesrechtactie S.D. A.P. 180; revisie Hogerhuiszaak 212; 111, opgegaan in Vrijz. Dem. Bond 6; IV, vrouwenkiesrecht 49.

Ragaz (Professor). -IV, Zwitsersche bijbel 30; Stockholm en het Duitsche imperialisme 150.

Ram, De (Katholiek). -11, Zwendeldebatten 299.

Rambonnet (Minister). -IV, Conflict met bond van marinepersoneel 65-66; convooiplan 93 -95; 180.

Rappard (Minister van Oorlog). -111, Opvolger van min. Staal 63.

Rathenau, Walter. -I"v, Vermoord 277; critiek op het

57


Parlement 340. Rauwerda. -

1,270. Ravestein, Dr. W. van. -

Zie ook: Tribune. 11, Utrechtsche colporteur 78; de cursussen van Troelstra 86; 111, redacteur Tribune 89; rede Verkooplokaal Nov. '18: 207.

Reactie (Clown der). -Zie: Clown -.

Recht (voor Allen).-11, 8; sollicitatie van Troelstra 13 -18; haat tegen de Sneeker Courant 19; hoon voor de gratie-actie zaak Poutsma 28; betere verhouding Sneeker Crt. 45; "de groote dag" 51; revolutionaire tactiek en parlementarisme 51-56; haat tegen "De Nieuwe Tijd" 57; persoonlijke aanvallen op Troelstra 58; parlementarisme 60; colportage 61; int. congres Zürich 62; Deventer kiesrechtbetooging 120; internationaal congres te Londen 138; Nieuwenhuis uit de redactie 167; Hogerhuiszaak 207.

Recht (Boete). -Zie: Boeterecht.

Recht (Staats). -Zie: Staatsrecht.

Recht (Straf). -Zie: Strafrecht.

Recht (Volken). -Zie: Volkenrecht.

Recht en Plicht. -11, Bootwerkersvereeniging 260.

Recht en Plicht. -11, Katholieke strijdbrekersbrigade 75.

Rechten (Graan).Zie: Graanrechten.

Rechterlijke macht. -Zie : Justitie.

Rederijkerskamer. -Zie ook: Halmael. I, Te Leeuwarden 110.

Reens (Anarchist). -H, lOl.

Referendum. -11, In plaats van Eerste Kamer 299; 111, vervanging Eerste Kamer 11; staatscommissie voor grondwetsherziening 185; IV, politiek systeem 336-337.

Reformisme. -11, Revisionisme en reformisme 304

58

-308; 111, Gorter aan Lenin 126; beginselprogram 165-172; portefeuillekwestie 238; IV, ultrareformisme 46; Tweede Internationale 270.

Regeeringsdeelneming. -Zie Ministerialisme, Portefeuillekwestie.

Regout (Aardewerkfabrikant). -1,210.

Regout, Mr. E. R. H. (Minister van Justitie). -

111, Zedelijkheidswet 165. Regout, Mr. H. L. W. (Minister van Waterstaat). -

111, Spoorwegpersoneel 164-165; idem, "Ned. Ver. op apegapen" 179 -182.

Renaissance. -Zie ook: Klassieken, Litteratuur. 1,142.

Renaudel (Fransche socialist). -IV, Fransche meerderheid 106; 112; 121; 159; Bern 1919, voor de commissie in zake vredesvoorwaarden en Volkenbond gepasseerd 254; Volkenbondsplan 260; Luzern 1919: 263.

Renner, Karl (Oostenrijksche socialist). -

IV, "Krieg, Marxismus und Internationale" 81-82.

Rennes, Catharina van. -1II,74.

Renschje (Tante).-1,50; 69.

Republiek. -11, Onder kapitalisme 61; republikeinsche gezindheid in Holland en België 168.

Research (Society of Psychical). -111, Spiritisme 75.

Residentiebode (De). -IV, Zimmermann 195.

Revisionisme. -11, Marxisme en revisionisme 304-308; 322; 111, Wijnkoop: "revisionistische afdwalingen" 91; beginselprogram 168-172; aanvallen van mevr. Holst, "op de revisionistenjacht" 191.

REVOLUTIE. -Zie ook: Duitschland, Frankrijk, enz ..

Revolutie (Algemeen). -lIl, Politieke massastaking 6; de roode vlag en de bijl 7; IV, middel


tot vrede 150; sociale revolutie Luzern 1919: 263; idem 278; Kamerdebat Mei 1919: 280; anti-revolutiewet 287.

Revolutie 1848. -II, Constitutioneele monarchie in Nederland 169.

Revolutie (Duitsche). -Zie: Duitschland.

Revolutie (Fransche).Zie: Frankrijk.

Revolutie (Oostenrijksche).Zie: Oostenrijk-Hongarije.

Revolutie (Russische). -Zie: Rusland.

Revolutionaire tactiek. -Zie ook: Internationale, November 1918. II, Opvatting Domela Nieuwenhuis 51-56; Hoogezand-Sappemeer 113 -115; lIl, anti-oorlogsactie 268; opvattingen Hervé, J aurès en Bebel 269; resolutie Stuttgart: revolutie in geval van oorlog 271; Marokko en Tripoli 276; onvoltooid boek 286; Revolution in Permanenz 287; van Zürich naar Brussel: "gaan wij nu werkelijk revolutie maken?" 290; Augustus 1914: 292.

Revolutionair-socialistische clubs. -IV, Arnhemsche congres 28.

Ridderorden. -Zie: Lintjeskwestie.

Rietvlechters. -II,95.

Rijksdag (Duitsche). -IV, Vredesresolutie Juli 1917: 133.

Rijksverzekeringsbank. -II, Amendement Kuyper ongevallenwet 184.

Rijn, Van.-II, Partijsecretaris onder schuilnaam Van Dam 133.

Ringia, Eelt je. -II, Hogerhuiszaak 195; 196; 197; 198.

Rink. -IV, November '18 : 215.

Rinkes, J. J. -1,21.

Roberts (Engelsche socialist). -IV, Reis naar Stockholm verhinderd door de zeelieden 144.

Roëll (Oud-liberaal). -11, 98; veiligheidswet 165; 111, Ka-

-=--~--

mervoorzitter 39; zwangerschap koningin 129-131.

Roergebied. -IV, Bezetting 298-300.

Roland Holst. -Zie: Holst.

Roman tiek. -Zie ook: Litteratuur. I, Aangetrokken tot de romantische school 142-145; student~nleven 173; neiging naar de romantiek 181; als romanticus op de universiteit 206; verwantschap met Kneppelhout 209; 111, Briand 2; spiritisme 79.

Rome. -IV, Congres LV.V. 1922, algemeene

. werkstaking 251; 293. Roode, J. J. de. -

II, Redacteur "Het Volk" 224; verhouding Nieuwe Tijd-groep 324; lIl, 129; portefeuillekwestie 237; congres Zwolle 243-244; IV, concept-manifest begin Nov. '18 : 183; uitnoodiging Troelstra congres Nov. '18: 224; dank aan Troelstra 229; hoofdredacteur 283; "Voorwaarts" 284; naar Genève 284.

Roode-Heijermans, Marie de. -1II,32.

Roode Duivel (De) . -11, Colportage 61.

Roodhuizen (Liberaal). -111, Herstemmingen 1905: 37; lintjeskwestie 154; kiesrechtdebat 196; portefeuillekwestie 225-226.

Rosanof (Russische socialist). -IV, Te Stockholm 137.

Rosen, Dr. (Duitsche gezant in Den Haag). -

IV, Zaak Calleaux 70; omkooping 88; ultimatum transport Duitsch oorlogsmateriaal 89-91; "geestelijke vader" van Stockholm 116.

Rot, De.-II, Voorzitter kiesrechtmeeting Zwolle 137.

Rotterdamsche arbeidersbeweging. -IV, Onbetwist de leiding Nov. '18: 192; haven proletariaat 199; revolutionaire plannen, rede Verkooplokaal 200-209.

Rotterdamsc11e stadhuis. -IV,Met mitrailleurs versterkt, congres Nov. '18: 227.

Roubanowitsj (Russische socialist) .-111, Int. congres Stuttgart 26.

59


Rousanoff (Russische socialist). -IV, Te Stockholm 137.

Rugge. -lIl, "Discipline noodig" 312; IV, November '18: 235.

RUSLAND.-Rusland (Algemeen). -IV, Conservatisme in de politieke geschiedenis 46; 63; optreden vakbeweging 1920: 251; Genève 1920, Volkenbond 267; Georgië 274.

Russisch -Hollan dsch -Scan dinavisch comité. -IV, 137-139.

Russisch-Japansche oorlog. -I1I,256.

Russische revolutie. -lIl, Mevr. Holst: "de opstandelingen" 194; IV, Maart 1917: 113-114; offensief Kerensky 138; optreden Havelock Wilson tegen MacDonald 145; bedreigd 146; 151; Kamerspeech 166; Verkooplokaal 207.

Russische socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Conferentie Kopenhagen 1915 neutrale socialisten 26; MacDonald aan Vandervelde 120; oproep int. soc. conferentie Mei 1917: 122; Haase 131; Zimmerwald 135; coalitieregeering 135; te Stockholm, Russisch - Hollandsch - Scandinavisch comité, overeenstemming 137-139; verbitterd over gebrek aan medewerking van de Westersche

Saint Simon. -1,83.

Saks. -Zie: Wiedijk.

Samson (Anarchist). -Il,57.

Sand, George (Fransche romanschrijfster). -

11,295. Sandberg, H. W. (Secretaris van Troelstra) . -

11,6. Sannes, Mr. G. W. -

Il, Tactiek herstemmingen 317; 111, congres Zwolle 242; mobilisatiecredieten 321-322; IV, leven smid-

60

s

socialisten 140; vredesinitiatief van den paus 145; terug te Stockholm 146; program van Stockholm niet onderteekend 147.

Sovjet. -IV, Niet van bolsjewistischen oorsprong 135; nog geen afzonderlijke vrede met Duitschland 136.

Sovjet-Rusland. -111, Klassernoraal 105-106.

Tsaar. -111, Voorspel 1914: 290.

Rutgers. - . IV, Politiek systeem 48; presenh.~geld 51; rapport-Rutgers onderwijs 60; "compromiUeerend gezelschap" 280.

Ruys de Beerenbroeck, Jhr. Mr. Ch. M.-

Il, Minister van justitie 164; staatscommissie sociale toestanden 165; IV, eerste troonrede 168-170; militaire relletjes Harskamp 176; ontslag gen. Snijders 179-180; Zimmermann 194; idem 197; 198; antwoord op rede in het Verkooplokaal 210-211; 214; vervolging ambtenaren 239; burgerwachten 278; anti-revolutiewet 286-288; veiligstelling gulden 303; vlootwet 306-308; grondwetsherziening 1922: 333.

Ruyter, Michiel de. -I1I,244.

delenvoorziening 36; levensmiddelenpolitiek 71; idem 76; 78; toestand leger 91; concept-manifest begin Nov. 1918: 183; besturenvergadering Zondagmorgen 10 Nov. 191-192; eenheidsresolutie congres 1919; 243-244; warme vriendschap 250; nationale ontwapening 291; socialisatiecommissie en politiek systeem 323; opening Troelstra-oord 352.

Sassolitz, Vera (Russische revolutionaire). -

11, Int. congres van Londen 140. Savornin Lohman, De. -

Zie: Lohman.


Scala. -11, Te Milaan 313.

Schadevergoeding. -Zie: Oorlogsschatting.

Schaepman, H. J. A. M. (Katholiek Kamerlid). -

11, Stemming leerplichtwet 187. Schaper, J . H. A. -

I, "Achter de schermen" 215; 11, gehechtheid aan Nieuwenhuis 42; proces 107; samenwerking met Nieuwenhuis moeilijker 119; de soc. demo bond nog niet losgelaten 120; de twaalf apostelen 120; in het bestuur der S.D.A.P. 123; vergadering Constantia 124; partij secretaris 133; 1899 in de Kamer, "maling aan juristerij", beteekenis als Kamerlid 159; "het legerwetschandaal" 191; herkozen 1901: 229; Kamerdebat dwangwetten 1903, "sloeberstreek" 279; verhouding Nieuwe Tijd-groep 319-326; 111, tienurendag 20- 22; arbeidscontract 50; lijntrekkerij in het leger 61; tegenstander van vergadering met de Tribune-redacteuren 115; voor een buitengewoon congres, ontslag als partijbestuurder 116-117; herkozen 119; geweigerde deelneming aan conferentie partijbestuur, fractie, Volk-redactie en Marxistische groep 119; Talma en aristocratie 159; tienurendag 160; zaak Ferrer 163; uitsluiting textielarbeiders 173; petitionnement in zake kiesrecht 195; gedienstigheid van Kuyper 184; obstructie kiesrecht 202-203; advies van Troelstra aan de koningin 221; "niet opgewassen tegen groote momenten" 230- 231; bij dr. Bos 232-242; congres te Zwolle 243; 248; IV, Int. Soc. Bur. 22; levensmiddelenvoorziening 36; stemplicht 51; levensmiddelenpolitiek 71; idem 76; arbeidswetgeving en sociale verzekering 95; "maakt u geen illusies over den kant, waar wij zullen staan" 168; levensmiddelenvoorziening Sept. 1918: 169-170; "te veel troeven uitgespeeld" 216; meesterlijke verdediging 218; onvergetelijke houding 225; tegen een persoonlijk régime 230; reactie-gevaar 231; "minister van Arbeid" 232; congres Arnhem 1919:

243-247; afscheid 310; oorlogsverklaring en Parlement 342.

Scheepvaart. -Zie ook: Neutraliteit. IV, f 700.000 per week 77.

Scheepvaart Vereeniging Zuid. -IV, November 1918: 192.

Scheidemann, Ph. -111, Portefeuillekwestie 220; IV, bespreking met P.B. en N.V.V. en Volk-redactie 12-13; deportaties Belgische arbeiders 69; zaak Calleaux 70-71; minister 70; zaak Max 71 ; "durchhalten" 126; te Stockholm 126; Elzas-Lotharingen 127; verdediging meerderheid te Stockholm 128-130; keizer zeer tevreden 131; vredesresolutie Rijksdag 1917: 133; program Stockholm aanvaard, verwijten van de meerderheid 156-159; vlucht Wilhelm 11 naar Holland 191.

Schelde. -111, Fortenbouw te Vlissingen 1911, overleg met Vandervelde, Duitsche invloed 281-285; IV, intrekking militaire verloven door Duitsche bedreiging 85.

Scheltema, Adama van. -Zie: Adama -.

Schepers, Dr. -111, "Het Kindje" 135; "Troelstra als Friesch dichter" 137.

Schermerhorn (Dominee). -IV, Grove behandeling in België 269.

Scheurer, Dr. -IV, Incident Nierstrasz 54.

Scheveningsche visschershaven. -11, Kamerdebat 160-161.

Schieringers. -I, Strijd tusschen Schieringers en Vetkoopers 182; 188.

Schilders. -11, Verkiezingsactie Leeuwarden 152; syndicalisme 245.

Schiller.I, 138.

Schimmelpenninck, Graaf (Officier van justitie). -

11, Beleedigingsproces 210-212; steun van De Savornin Lohman 215.

Schimmelpenninck (Kamerlid). -11, Stemming leerplichtwet 187.

Schippel, Max (Duitsche socialist).-11,235.

61


Schneider. -III,261.

Schoenen (van Troelstra). -Il, Anecdote van H. Tap 84.

Schönlank (Duitsche socialist). -Il, "Förderungen und Grundsätze der Sozialdemokratie" 44; "Wünsche und Forderungen der Sozialdemokratie" 235.

Scholten (Papierfabrikant). -I, Grafschrift 210.

SCHOOL. -School (Bewaarschool en tusschenschool). -Zie ook: Jeugdherinneringen, J ongensj aren. 1,46.

School (Hoogere Burger). -I, Weigering vim Vader 98; toestemming van Vader 104.

Scholier (Hoogere Burger).-Zie ook: Jeugdherinneringen, Jongensjaren, Levensbeschouwing. I, Beteekenis voor cultureele vorming 106; de waarde van middelbaar onderwijs 113-117; liefde voor de natuurwetenschap 116; ontwikkeling intellectueele vermogens 117; vlegeljaren, ongebondenheid en gemis aan discipline, spotzucht 118; tweede persdelict 119-125; conflict met Vader en vlucht uit ouderlijke woning 125-129; gemis aan moederliefde 126; droomer en dweeper, fantast en poëet, afkeer van philisterdom en kruideniersgeest 130; geen verliefde natuur 131-134; eindexamen 134.

Gymnasium. -Zie ook: Friesland, Milieu. I, Voorbereiding universiteit; voorliefde voor letteren, maar "rechten" beslist 169-170; dichterschap en liefde voor het Friesch 175-192; vreemd tegenover de "Tachtigers" 192-194; voorbereiding van politiek optreden 195; geestelijk en sociaal milieu 195; de zaak Agema 197-200.

School (Hooge). -Zie ook: Advocaat, Milieu, Propagandist. I, Toegelaten 200; nadeel Friesch element: provinciale figuur 204-2.06; "de fideele student" van Kneppelhout 173; 206-209; verwantschap met hem door romantisme

62

en "ploertendom" 209-211; wars van Streberei 211-213; gemis aan contact met burgerlijke kringen 213; dolle studentenstreken 214-234; briefwisseling met het gezin te Leeuwarden 216-221; afkeer ploertendom 224-227; Lustrumfeesten van 1884: 227-234; opvatting over wetenschappelijke kennis 234; meest gewaardeerde professoren 235-237; verhouding tot Vader minder aangenaam 237-240; Venus Urania en Venus Vulgivaga 244; engagement en eerste huwelijk 246; pennestrijd ds. Wagenaar 246;-248; pleidooi voor algemeen kiesrecht 248; aansluiting Friesche Volkspartij 248; belangstelling voor het socialisme 251; terug naar studenten omgeving 251; invloed Cort v. d. Linden: de sociale beweging beheerscht de politiek 253; doctoraal examen en promotie 254.

School (Confessioneele). -I, 101; 236.

School (Openbare). -I, School van Van der Bruggen 77; geliefde openbare school 101-102; 236.

Schoolkleeding en -voeding. -Zie : Onderwijs.

Schoolkwestie. -Zie: Onderwijs.

Schoonmoeder·. -U, In 1905 overleden 290; 312.

Schoonvader. -U, In 1904 overleden 290.

Schopenhauer. -Il,236.

Schuitenvoerders. -UI, Zeeliedenstaking 1911: 175.

Schuldvraag. -Zie: Oorlogsschuldvraag.

Schwarzenberg. -I, 181.

Scott, Walter. -I, 138.

Sectarisme. -U, 242.

Seingever (De-, Orgaan Spoorwegpersoneel). -

U,20. Seitz (Oostenrijksche socialist). -

IV, Program Stockholm 156. SeIskip Rjucht en Sljucht. -

III,137.


Sembat (Fransche socialist). -IV, Fransche meerderheid 106; 112.

Serajewo. 0:

lIl, 288. Serrarens. -

IV, Katholieke vakbeweging Nov. '18 en koningschap 220.

Servië. -IV, Conferentie neutrale socialisten Den Haag 109; Stockholm 124; idem 148.

Sevenaer, Van Nispen tot.Zie: Nispen - .

Shakespeare. -I, 138; 1I, 230; III, 78.

Shaw, Bernard. -1I,236.

Shaw, Tom (Engelsche socialist). -IV, 254; Genève 1920: 267; Haagsche vredesconferentie '22: 275.

Sheldon. -1I, Brochure Melchers 230.

Siebelts. -lIl, Tweede Roode Dinsdag 209.

Sigarenmakers. -1I, Proces vier sigarenmakers 110; steun aan de S.D.A.P. 129; verkiezingsactie 148; steun kiesrechtactie S.D.A.P. 180; staking 1900: 243; III, oprichting N.V.V. 18-22.

Sigg, Jean. -IV, Genève 1920: 268.

Sijmons (Professor). -1I,89.

Simons (Professor). -1I, Hogerhuiszaak in "Het Paleis van Justitie" 202; oordeel over Leeuwarder justitie 203.

Singer. -1I, Int. congres van Londen 140.

Sint Josef. -IV, November 1918: 236.

Sint Josefsgezellen. -1I,79.

Sleef. -1I, Lid partijbestuur 323.

Sloos. -IV, Manifest 4 Nov. '18: 186.

Sluis, Van der. -IV, Manifest 4 Nov. '18: 186.

Smetana. -lIl, "Libussa" te Praag 278.

Smillie (Engelsche socialist).-IV, Geen pas naar Zwitserland 159.

Smirnoff (Russische socialist). -IV, Te Stockholm 137.

Smit. -1I, Bloemenverkooper en colporteur 78.

Sneeker Courant. -1I, Hoofdredacteur 18; V. d. Goes mede-redacteur 19; polemieken "Friesche Crt." 30; pleidooi alg. kiesrecht 33; optreden Oranjemannen 34; reizen door de provincie 38-39; betere verhouding van Recht voor Allen 45; veranderd in "De Nieuwe Tijd" 46; "De Vrije Gedachte" 74; over "geloof" 234.

Sneevliet, H. -lIl, Zeeliedenstaking 1911: 177; idem, naar de S.D.P. en vervangen door Moltmaker 179-182; uit de S.D.P. en naar Indi'ë 182.

Snijders (Generaal). -IV, Relletjes Harskamp en ontslag 173-180; 211.

Snowden (Engelsche socialist). -IV, Uitbreken van den oorlog 10.

SOCIAAL-DEMOCRATIE. -Sociaal-democraat (Orgaan S.D.A.P.). -II Geheime zitting van het N.A.S. do; Troelstra redacteur 133; inhoud te ingewikkeld 135; indrukken van int. congres te Londen 139; deelneming aan de verkiezingen van 1897; 141; 1500 abonné's 143; verslag verkiezingspropaganda 147; incident boer Tijdens 163; parlementaire debatten 166; verschijnt twee keer per week 167; Atjeh 173; omschrijving algemeen kiesrecht 179; Hogerhuiszaak 203; achtergrond idem 209; verhouding partij en vakbeweging 225; hist. mat. 236.

Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. -1I, Haar taak 49; utopisme, wondergeloof en geweld 51; Hoogezand-Sappemeer 114; stichting 118 -123; vechtpartij Constàntia 124 -125; aansluiting bij het N.A.S. 129; geschorst 130; vakbeweging op internationalen bodem 130; geldnood, Duitsche steun 132; Schaper, Van Rijn en Harms secretarissen 133; de "Sociaal-democraat" 133; eerste congres 1895 Deventer, beginselen strijdprogram, koningschap 134; tweede congres 1896 Utrecht 135; zelfstan-

63·


dige verkiezingsstrijd 142; congres arbeiderskiesvereenigingen 114; opgewekt partijleven, congres 1898: 167; kiesrechtbehandeling Leeuwarder congres 1899: 178; leiding van de kiesrechtactie 180; ongevallenwet Leeuwarder congres 183; leerplichtwet Rotterdamsche congres van 1900: 186; congres Amsterdam 1898, het militaire vraagstuk 187-188; oprichting "Het Volk" een waagstuk, 3200 leden 223; "Het Volk", dagblad voor de Arbeiderspartij 224; verhouding tot de vakbeweging en hun beider taak 225-226; verkiezingscongres Utrecht 1901: 226; congressen 1898 en 1900: verhouding vakbeweging 242-243; congressen 1896(97: het landbouwvraagstuk 246-251; congres 1902: schoolkwestie 256-258; spoorwegstaking 1903, manifest partijbestuur 265; vergadering partijbestuur en "comité van verweer" 265-267; nog lang niet sterk genoeg voor een greep naar de macht 270; tegen de April-staking, doch voorgestemd 280; eer der partij schitterend gehandhaafd 285; commissie van onderzoek over verraad, politiek fortuintje 286; congres Enschedé 286-287; reorganisatie-congres Zwolle 293; congres van Utrecht 1901: "de voortreffelijke Gorter" 303; congressen 1904 -1907: 315; congres Den Haag: hoofdredactie "Het Volk" en herstemmingen 315; congressen te Utrecht en Haarlem: verhouding Nieuwe Tijd-groep 320-326; lIl, congres 1904: algemeene werkstaking 2-4; congres 1908: kiesrechtcomité opgeheven 6; idem: voor vrouwenkiesrecht 16; samenwerking met N.V.V. 19-22; congres 1906 en 1907: tienurendag 20-22; N.V.V. 22-24; congres Den Haag: herstemmingen 30-31; te langzame groei 43; congres Utrecht: arbeidscontract 51; congres van Arnhem 1908: de Tribune, Vliegen: "een zeer slecht congres" 89-93; idem 111; congres van Deventer 121-128; congres Rotterdam: verkiezingsprogram 1909; oproep tot eenheid, "drukt ze dood, die scheurmakers" ' 131-132; congres

64

van Utrecht 1911: sociale verzekering 160; congres van Leiden 1912: beginselprogram 165-172; verhouding N.V.V., textielarbeidersuitsluiting 172-174; idem zeeliedenstaking 1911: 174-177; buitenparlementaire actie 177-179; congres van Leiden 1912: verhouding partij en vakbeweging 177; verhouding partij tot Ned. Ver. 180-182; congres te Leeuwarden: kiesrechtactie, nederlaag mevr. Holst 190-195; congres van Utrecht 1911: petitionnement en werkstaking, eerste Roode Dinsdag 198-199; congres 1912: tweede Roode Dinsdag 204; congres te Utrecht 1913: kiesrecht, staatspensioen en verkiezingen 212-214; congres van Zwolle 242-246; oppositie tegen: "de nationale gedachte overheerscht de nationale geschillen" 301-303; 100-jarige onafhankelijkheid 303; landsverdediging en ontwapening 304-310; discipline, "Troelstra moet zorgen, dat de bourgeoisie hem als een ploert beschouwt" 311-315; congres Arnhem, mobilisatiecredieten 319-325; actie tegen legeruitbreiding 329; IV, revolutionair-socialistische clubs 28-29; onderwijsparagraaf program 1922: 61; congres 1917: dreigement aan Eerste Kamer alg. kiesrecht 62-63; verkiezingscongres 1918: 96; ministerialisme 100; buitengewoon congres 1916:verslag Huysmans 105; Kerstcongres 1917, resultaat Stockholm 151; verkiezingscongres Februari 1918: revolutionaire verschijnselen 166; Bond van Nederlandsche dienstplichtigen 172; congres 23 en 24 November '18: 186; congres vervroegd tot 16 en 17 Nov. 203; naar het congres uitgenoodigd 223-227; congres Arnhem 1919, eenheidsmotie 243-248; houding tegenover de Tweede Internationale 266; idem 268; idem 272; 25-jarig bestaan 279; congres 1919: niet bedanken als Kamerlid 283; congres 1921: nationale ontwapening 288-293; congres 1920: wethouderskwestie 301; verhouding vakbeweging 301-302; congres 1924, afscheid 309-310; socialisatie-com-


mISSIe en commISSIe "voor de nieuwe organen" 323-332; nieuwe organen, verkiezingsprogram 1922: 344.

Sociaal-Democratische Bond. -I, Landarbeidersbond "Broedertrouw" 249; Friesche Volkspartij 250; Blauwhuis 256; 260; Ir, verwijdering van Friesche Volkspartij en breuk 8-9; debat Nieuwenhuis te Leeuwarden 12; groei 38; onderwijzerspropaganda 41; cholerameeting Den Haag voor kiesrecht 42; Zwolsche congres 44-46; program van Gotha 48; schrikbewind tegen de socialisten 51; revolutionaire tactiek en parlementarisme 51-56; waarde vakbeweging 55; janboel in Amsterdam 56; hatelijke personenstrijd 58; houding "De Nieuwe Tijd" 69; congres 1893 begin van het einde 113; voorstel Hoogezand-Sappemeer 113-115; polemiek met V. d. Goes, dogmatische contra organische tactiek 116 -118; uittreden van Helsdingen 119; samenwerking na Constantia onmogelijk 125; oprichting N.A.S. 129; geen medewerking voor staatspensioen 131; anarchisten buiten de Internationale 137-139; uit elkaar gespat, in de war schoppen gemeentefinanciën 167; ineenstorting van den bond 208; IV, S.D.A.P. in November 1918: 243.

Sociaal-Democratische Partij. -IU, Opgericht na Deventer, van S.D.P. tot C.P. 124-125; verkiezingen 1909: 133; overgang Sneevliet en Nathans 180-181; uittreden Sneevliet 182; IV, levensmiddelen7 voorziening 75; verkiezingen 1918: 98.

Sociaal-Democratische Vereeni-ging. -U, 48.

Sociaal-patriotisme. -UI, Gorter aan Lenin 126.

Sociaal-revolutionairen. -IV, Rusland 135.

Sociale toestanden. -I, Friesland 248-250; U, spoorwegpersoneel en bakkers 20-21; processen 21-29; misstanden bij Utrechtsche patroons 75; spoorwegarbeiders 76; rietvlechters 95; Utrechtsch gemeentepersoneel 103;

sigarenmakers 110; oprichting S.D.A.P. 120; "De S.D.A.P., haar ontstaan, doel en streven" 128; sociale wetgeving van 1897: 164-166; oude arbeiders 178; armoede heidestreken in Tietjerksteradeel 186; Hogerhuiszaak 208; Friesche landarbeiders en pachters 21!7-248; spoorwegpersoneel 268.

Sociale wetgeving. -U, Eerste begin 48; Alg. Ned. Werk!. Verb. 48; parlementarisme en revolutionaire tactiek 52; waarde onder het kapitalisme 53; program van de "Unie" 126; program der radicalen 142; ministerie van sociale rechtvaardigheid 164; sociale wetten van 1897: 164-166; weinig voldaan over min. van sociale rechtvaardigheid 177; kiesrecht noodzakelijk 178; ongevallenwet 183-185; leerplichtwet, schoolvoeding en -kleeding, woningwet 185-187; congres Utrecht 322; IU, kiesrechtuitbreiding 1887 en 1896: 12; kabinet De Meester 42; Duys 134; minister Talma 157 -162; commissie S.D.A.P. 160; IV, Bismarck 14; comité voor alg. kiesrecht en comité ter bespreking van de sociale kwestie 44; "de sociale beweging beheerscht de politiek" 47; Schaper op congres 1918: 95-96; Duitsche socialisten 109; Berner program van sociale wetgeving 148; Nov. '18: "niet met het pistool op de borst" 214; 231; gevolgen Nov. '18: 239-240; Handelsblad 241; Bern 1919: 255; zedelijke dwang geestelijkheid 303.

Socialisatie. -IV, Manifest 11 Nov. '18: 205; N.R. Crt. 205; "niet met het pistool op de borst" 214; plannenDeKay 258; politiek systeem 260; Genève 1920: 267; Kamerspeech Mei 1919: 279; anti-revolutiewet 287; verkiezingsprogram 1922: 302; politiek sys-teem 313-345. .

Socialisme. -Zie ook: Christen-Socialisme, Staatssocialisme. I, 167; belangstelling voor het socialisme 251; kennismaking met het socialisme iri zijn revolutionairen vorm 261; "Een nieuwe Tijd", eerste bekentenis tot het so-

65


cialisme 264; U, genoeg van de advocatuur 14; gevoelssocialisme 48; schrikbewind 51; utopisme, wondergeloof en geweld 51; kathedersocialisme 165; utopistisch socialisme 176; beteekenis voor Troelstra : zedelijke wedergeboorte 279; UI, beteekenis voor stille werkers 32; klassemoraal 106.

Socialisten. -Zie: België, Duitschland, Frankrijk, enz ..

Socialisten (Katheder)._ Zie: Kathedersocialisten.

Socialistenwetten. -U, 56; 312.

Socialistische Gids (De).-Zie ook: Wetenschappelijk Maandschrift. I, Joh. WinkIer 266; IV, concept manifest begin Nov. '18: 183; 228; "de revolutie en de S.D.A.P." 248; garantieverdragen 296; zedelijke dwang geestelijkheid 302; de revolutie en de S.D.A.P. 319; IJzerman: "referendum en volksinitiatief" 336.

Socialistische partij. -IV, Verkiezingen 1918: 97.

Societeit (Witte). -U, Deballotage Stoffel 163.

Society of Psychical Research. -UI, Spiritisme 75.

Sociologie. -UI, R. Kuyper 169.

Soldatenraad (Arbeiders- en). -IV, Rusland 135; te Kiel 176; 181; Zimmermann 196-197; 201; 208; 234; 237.

Soucup (Tsjechische socialist).III, 277.

Sovjet. -Zie: Rusland.

Sovjet-Ruslanq.. -Zie: Rusland.

Spaansche socialisten. -UI, Opstand tegen oorlog in Marokko 276.

Spartakus. -IV, Oprichting, arrestatie Liebknecht 103-104.

Speelman. -H, 60.

Speenhof. -UI, Troelstra naar hef Loo 216-217.

66

Speetwetje. -UI, Kuyper 158.

Spiekman, Hendrik. -H, Deventer kiesrechtbetooging 119; de twaalf apostelen 120;vakbeweging 243; vrees voor te nauwen band partij en vakbeweging 245; verhouding Nieuwe Tijdgroep 319; lid partijbestuur 323; Hl, algemeene werkstaking 3; oprichting N.V.V. 18; arbeidscontract 50; referendum over een buitengewoon congres 117.

Spill, Ter (Liberaal Kamerlid). -IV, 76.

Spinoza. -I, 156.

Spionnage. -IV, Stockholm 130; 155; 159-160; November 1918: 199; Rotterdamsche plannen 201; 209; aanbod wapens 220-221; Limburg 237.

Spiritisme. -IU, Ernstige belangstelling, innerlijke onrust 74-78; spiritisme en arbeidersbeweging 78-80.

Splendid isolation. -UI, Boerenoorlog 255.

Spoorweg (Bagdad). -Zie: Bagdad -.

Spoorwegarbeiders. -Zie ook: Ned. Ver. van Spoor- en Tramwegpersoneel, "Steeds Voorwaarts", "Vrije Gedachte". U, Arbeidsvoorwaarden 20; naar Utrecht 73; tegenwerking geestelijkheid 75; ontslag V. d. Wallen 76; 128; 129; staking 1903: 261-289; int. congres 1904: 307; UI, verkiezingen 1905, wraak op Kuyper 34; invloed op de verkiezingen van 1905: 37-38; "pleizierreisje naar het buitenland" 70; reactie van minister Regout 164-165; idem179-182; IV, vergelijking met 1918: 203; intrekking stakingswetten, manifest 11 Nov. '18: 204.

Spoorwegbrigaden. -U, Onderdeel der dwangwetten 1903: 268.

Spoorweg Maatschappij (Hollandsche IJzeren). -

U, Staking 1903, alle eischen der spoorwegarbeiders ingewilligd 262; Bond van Orde 265; UI, reactie 179-180.


Spoor- en Tramwegpersoneel (Nelandsche Vereeniging van). -

Zie: Nederlandsche-. Spoorwegstaking 1903. - .

U, Aanleiding, "de leeuw, die zijn klauwen toont" 260-263; reactie 263-264; manifesten van Ned. Ver., partijbestuur en het manifest der twintigen 264-267; dwangwetten ingediend en militairen opgeroepen 267-273; bemiddeling via de werkgevers 272; "Wat Nu?" 273-277; dwangweUen door het Parlement goedgekeurd 277-280; algemeene staking mislukt 281; zware innerlijke strijd 283; afrekening met de anarchisten 281-285; congres te Enschede : "diplomatie van arbeiderszijde" 286-287; wraak door ontslag 288; "de ware schuldigen", debat met Kuyper 288-289; 850 socialistische arbeiders naar Brussel en Gent, moed ongebroken 289.

Sport. -I, Te weinig sport op H.B.S. 117; sport bij de Friezen 185.

Spotzucht. -Zie ook: School (Hoogere Burger) . I, Als uiting van zelfvertrouwen 118; 120; spotverzen 132-134.

Sta Pal (Orgaan van den Oranjebond voor Orde) . -

U, 61. Staal (Min.ister van Oorlog). -

111, Het blijvend gedeelte 57-63. Staalman (Anti-revolutionair). -

U, Scheveningsche visschershaven 161.

Staalman, A. P. -11, Laster tegen Troelstra 210; UI, herstemmingen 1905 : 35; Albert Troelstra 36.

Staangeld. -111, Arbeidscontract 50-56.

Staand leger. -Zie: Militaire Vraagstuk.

Staatspensioen. -11, Geen steun van confessioneele of liberale arbeidersorganisaties, zelfstandige actie 131-132; program arbeiderskiesvereeniging 144; 145; opvatting van Gerritsen 151; scheuring bij de liberalen verhaast 158; staatscommissie Ruys 165; ministerie van sociale rechtvaardigheid 177; landelijk comité

voor staatspensioneering 177; motie Heldt 178; liberale concentratie 183; 225; verkiezingscongres 1901: 226; 111, 45; verkiezingen 1909: 131; congres Utrecht 160; motie Troelstra 161; op het vrijzinnig program 210; voorwaarde aan vrijzinnigen 213; 215; naar het Loo 219; 221; portefeuillekwestie 228-253; IV, congres 1918: 96; manifest 11 Nov. '18 : 204; 239.

Staatsrecht. -111, Politiek systeem 27.

Staatssocialisme. -IV, Vrijheid en staatssocralisme 81.

Stad en land (Weekblad voor). -IV, Ministerialisme lOl.

Staking. -11, Nederlaag anarchisten op int. congres van Zürich over de militaire werkstaking 62; voortgezet debat hierover in Constantia 63; steun van "De Baanbreker" 77; algemeene werkstaking 1903, oordeel van mevr. Holst 266; politieke dwangstaking 273-275; "staking is geen ontslag, maar schorsing in de uitvoering van het contract" 278; IU, int. congressen 1900 en 1904, Briand, congres 1904, zwaard van Damocles 1-4; politieke massastaking 4-6; alg. kiesrecht 13; syndicalisme in Frankrijk 25-26; wet op het arbeidscontract 48 -56; parlementaire actie en algemeene werkstaking 178; kiesrecht 189-190; Leeuwarder congres 195; congres Utrecht 198-199; Kamerdebat 203; proefmobilisatie voor alg. kiesrecht 212-214; int. congressen, algemeene staking tegen den oorlog verworpen 268-273; Marokko en Tripoli 276; Kamerdebat 284; Victor Adler: "fantasie" 291; Augustus 1914: 292; Bebel 312; IV, wilde stakingen in de Entente-oorlogsindustrie 143; idem Italiaansche industrie 146; in de centrale en Entente-landen 1918: 166; congres Nov. '18 : 224; Kappputsch 251; I.V.V.-congres Rome 251; tegen een onrechtvaardigen vrede 261; Haagsche vredesconferentie 1922 : 275; congres I.V.V. Rome 276; anti-revolutiewet 286; bezetting Roergebied 299; politiek systeem 312; idem 328.

67


Stakingsgymnastiek. -111, Syndicalisme 53.

Stallen. -111, Tegen uitbreiding der stallen op het Loo 65.

Stamboom. -Zie: Troelstra.

Standaard (De). -1I, 137; opgewekt partijleven 167; de Hogerhuiszaak 203; graanrechten een fout 228; staking 1903, "het gezag is verplaatst" 263; de miliciens tegen de arbeiders opgehitst 277; Kuyper na de staking: "het socialisme heeft een knak gekregen, waarvan het niet zoo licht zal herstellen" 289; lIl, lint jeskwestie 141; socialistische ministers 228.

Standenverschil. -I, Te Leeuwarden 112; 146; 196; standentrots 199.

Stap, Jan.-I, 262; 1I, 12; 14.

Stauning (Deensche socialist). -lIl, Portefeuillekwestie 220; IV, bezoek Kopenhagen 21.

Steeds Voorwaarts. -11, Socialistische vakvereeniging 20; 75; 76; 79.

Steen, Jan. -1,207; 209.

Stellingwerf, Oebele. -I, 194; 195; 210; 11, 146.

Stem des Volks (De). -11, Liederen voor de gevangenis 216.

Stemmen des Tijds. -111, Colijn over den oorlog 262.

Stemplicht. -lIl, Tegenstander 185; IV, grondwetsherziening 39; fractie verdeeld 50-51.

Stenhuis, R. -1I, 230; IV, anti-revolutiewet 286, afscheid 310; socialisatie-commissie en politiek systeem 323.

Steuncomité. -IV, Oorlogstijd 35.

Stienstra, Klaas. -II,Hogerhuiszaak195 ;196 ;197 ;198.

Stienstra, Tjeerd (Revolutionaire volksleider). -

1I, Hogerhuiszaak 195. Stinnes, Hugo. -

IV, Deportaties Belgische arbeiders 68.

68

Stockholm. -Zie ook: Internationale. 111, Elzas-Lotharingen 267.

Stoelenmakers. -11, Colportage 94.

Stoffel (Unie-liberaal). -11, Landnationalisatie 162.

Strafrecht. -111, Arbeidscontract 49.

Strauss, David Friedrich (Natuurphilosoof). -

I, 33. Strijdbrekersvereenigingen. -

11, Christelijke arbeiders na de staking van 1903: 265.

Strindberg, A. -1,95.

Struycken (Professor). -III, 219.

Student. -Zie: School (Hooge).

Studentengezelschap 't Zal wel gaan (Vlaamsche). -

I, 191. Studentenweekblad Minerva. -

1,227,231. Stuers, De. -

1I, Indië 300-301. Stuwadoorswet. -

IV, Nierstrasz 51. Südekum (Duitsche socialist). -

IV, 13. Suez-Kanaal. -

11, 47. Sunte Martinus (Club). -

1,242. Swarte, Alberik de. -

IU, Balkanoorlog 1912: 277. Syndicalisme. -

U, N.A.S. 244-245; spoorwegstaking 1903: 259-289; UI, algemeene werkstaking 4; Fransche vakverbond 25-26; stakingsgymnastiek 53; vakvereenigingstactiek 55; zeeliedenstaking 1911: 174-179; alg. werkstaking als anti-oorlogswapen 269; landsverdediging 312; bootwerkers 315; IV, samenwerking N.V.V. over levensmiddelenvoorziening 75; forceeren revolutie '18: 167; rede Verkooplokaal 207.

Sytstra, Harmen (Friesche dichter en philoloog).-

1,177; 196. Sytstra, Onno. -

1,177; 178.


Tachtigers. -I, Weinig aantrekkingskracht op Troelstra 192-194; lIl, 87.

Tactiek. -Zie ook: Revolutionaire -. 11, Dogmatische en organische tactiek 117; parlementaire nederlagen 221; doctrinaire en organische 242; vakbeweging 244; diplomatie van arbeiderszijde",feiten van den dag", Liebknecht 287; reformisme, revisionisme en ministerialisme 306-308; herstemmingen 316-320.

Tak, P. L.-II, Onderteekenaar protest anti-socialistische vonnissen 29; gast int. congres van Londen 138; opgewekt partijleven, de "Kroniek" 167; Hogerhuiszaak 202; idem 203; idem 209; hoofdredactie "Het Volk" geweigerd 222; het landbouwvraagstuk 251; schoolkwestie 255; hoofdredacteur "Het Volk" 311; bedankt en toch gebleven 314-316; verhouding Nieuwe Tijd-groep 319-326; lIl, tegen referendum 11; overlijden 28-29; actie arbeidscontract, scherpe meeningsverschillen, overladen met werk 49-52.

Takkianen. -Zie ook: Anti-Takkianen. 11, Kiesrechtstrijd 99.

Tak van Poortvliet (Minister). -II, Ontwerp-kieswet 99; 119; gebroken man 162; eeresaluut voor kiesrechtstrijd 179; 111, 41.

Talma (Minister). -II, 228; 229; 111, tienurendag 22; herstemmingen 1905: 35-37; sociale wetgeving 157-162.

Tap. -11, Utrechtsche colporteur 78; proces 93; afgeranseld 96.

Tap, H.-11, Over colportage 78; de schoenen van Troelstra 83.

Tarieven. -111, Naar het Loo 219.

Teitsma, Haukje. -1,21.

Telegraaf (De). -I1, Artikel van Troelstra over de Hogerhuiszaak 202; 111, na Zwolle

T

245; IV, incident Nierstrasz 53; neutraliteit verachtelijk 83; verkiezingen 1918: 96-97; perskwestie 98; lastercampagne 157; idem 160; November '18: 213; bereid revolutionair bewind te steunen 233.

Tellegen (Professor). -I, 235; 237.

Tempel, Dr. J. van den. -11, Vakbeweging 243; syndicalisme 245; lIl, arbeidscontract 49; werkloosheids-Kamm:debat 93; verhouding partij en vakbeweging 178-179; IV, levensmiddelenvoorziening 73; idem 76; waarschuwing tegen avonturen Nov. '18: 210; idem tegen samenwerking met de revolutionairen 217; greep naar de macht ontkend 231; socialisatiecommissie en politiek systeem 323.

Tempel, Marten van de (Propagandist). -

11, Pleegzoon van Zandstra 35; 56; colportage 61; mee naar Utrecht 75; colportage 94; verkiezingsstrijd Leeuwarden 150-151.

Temps (Le).-111, Marokko-crisis 1911: 275.

Tennyson. -I, 138.

Terrorisme. -111, Kuyper 35; IV, manifest 4 Nov. '18: 187; eenheidsresolutie congres 1919: 246; politiek systeem 322-345.

Testament (Politiek). -IV, 309.

Textielarbeiders. -111, Uitsluiting 1910: 172-174; geen vrij voor tweeden Rooden Dinsdag 205.

Thalia (Grouster tooneelgezelschap). -

I, 202. Theorie. -

Zie ook: Crisistheorie, Wetenschap. 11, "De Nieuwe Tijd" 222; "Theorie en beweging" 234--238; wel degelijk op de hoogte der theorie 238; niet de theorie, doch het leven bron der beweging 239; tegenstelling tot mevr. Holst 240-242; 111,

69


beginselprogram 165-172. Theorie (Verelendungs). -

Zie: Verelendungstheorie. Thiel, Mr.-

lIl, Verkiezingen 1909: 132. Thijssen, Theo J. -

IV, Pacificatie 62. Thomas, Albert (Fransche socialist). -

lIl, Stockholm 267; IV, Fransche meerderheid 106; 112; tegen oproep sovjet in zake intern. conferentie 136; tegen Stockholm 142' uit de regeering 143; 149' Ber~ 1919, uitsluiting Duitsche m~erderheid 252-253.

Thomson (Kamerlid). -lIl, 39; 58; werkloosheidsdebat in de Kamer 98; verkiezingen 1909: 132-134; lintjeskwestie 155; zaak Ferrer 163; 214.

Thorbecke. -I, 77; 114; 115; lIl, zaak Ferrer 163; IV, brochure bijzonder onderwijs 44.

Thorne, Will (Engelsche socialist). IV, Delegatie naar Rusland 121.

Tideman, Mr. (Haarlemsche advocaat). -

lIl, Lintjeskwestie 139-141. Tienurendag. -

Zie ook: Achturendag. I1, Congres Utrecht 322; lIl, congres 1906; tienurendag als overgang naar achturendag 20-22' Wijnkoop: "verraad" 121; verkie: zingen 1909: 131; Schaper 160' cri-tiek van mevr. Holst 191. '

Tigier. -I,109.

Tijd (De). -lIl, Lintjeskwestie 145; 153; 155; IV, November '18: 214; nationale ontwapening 292.

Tijdens (Kamerlid). -I1, 23; 148; 149; 155; 163.

Timmer (Arbeider uit Appelscha). -I1, Proces 25.

Timmerlieden. -I1, Steun aan de S.D.A.P. 129' initiatief voor staatspensioen' 131 . verkiezingsactie 148; steun kies: rechtactie S.D.A.P. 180; wetsontwerp ongevallenwet 184; commissie van onderzoek over verraad 1903: 284; III, oprichting N.V.V. 18-22;. IV, achturendag 279.

70

Tivoli (Vergadergebouw te Utrecht). -

I1, Kiesrechtbetooging 97. Toestanden (Sociale). -

Zie: Sociale -. Tolstoiaansche denkbeelden. -

I1, Ds. Klein, Tolstoi 218; ds. Kijlstra 228; verbod van steun aan stakende diamantbewerkers 229.

Tooneel. -I, Friesch tooneel 194-195; "Th alia" 202.

Townley (Lady). -IV, 210.

Tramwegpersoneel (Nederl. Ver. van Spoor- en). -

Zie: Nederlandsche -. Transportarbeiders. -

I1, Niet werken met ongeorganiseerden 260; de kern der arbeidersbeweging 262; comité van verweer 267; de Aprilstaking 281.

Treub, Prof. Mr. M. W. F.-I1, 8; onderteekenaar protest antisocialistische vonnissen 29; debat Troelstra 42; "partijdigheid" Leeuwarder rechters zaak DijkstraHoitenga 206; lIl, achter de roode vlag en de bijl voor alg. kiesrecht 7; debat over crisistheorie 97-99; drakendooder 168; karakteristiek 316-317; IV, levensmiddelenvoorziening oorlogstijd 35; wrijving met dr. Rosen 88; November '18: 215; Oranjebetoogingen Nov. '18: 222; na Nov. '18 in de Kamer 280.

Tribune (De).-lIl, October 1907 opgericht 89; partij in de partij 91; klassemoraal 103-106; colportageverbod 106; brief aan het partijbestuur in zake royement der Tribune-redacteuren 109-114; meerderheid partijbestuur tegen buitengewoon congres 115-116; Schaper en Helsdingen uit het partijbestuur 116; referendum en manifest romp-partijbestuur 117; manifest der 48 Marxisten 118; conferentie over opheffing Tribune zonder de Tribunisten 118-122; Marxistisch weekblad 123; Deventer congres en royement Tribune-redacteuren 124 -127; spoorwegpersoneel 180.

Triebels. -I1, 239.


Troelstra, Albert. -I, 90; lIl, 36.

Troelstra, Diewke. -lIl, 329.

Troelstra, Dirk. -I, "Het Schootsvel" 22; geboorte 73; bewaarschool 90; 11, opvolger "Neerlandia" 31; van gymnasium naar kantoor 87-88; sociaal-democraat geworden te München 88; breuk met Vader en naar Berlijn 89; naar Utrecht 90; gehuwd met Sylvie de Vries, naar Tirol, twee buiten gevecht gestelden 91; kapbeweging te Utrecht 92; afgeranseld 96; Meifeest te Stolwijk 101; rapport over de kiesrechtkwestie 119; vergadering Constantia 123; het "Familieblad" 224; naar Arco 230-233; Meigave voor het Ned. proletariaat 232; heimwee naar Holland, thuiskomst en levenseinde 233-234.

Troelstra, Hendrik Jelles. -I, 173.

Troelstra, J elle. -11, Vrijwilliger 301; IV, ontmoeting te Kopenhagen 273; dolkmessen 282; te Vitel 308; brief van Vader op 21en verjaardag 353-354.

Troelstra (Mevr.). -Zie: Huwelijk.

Troelstra, Mr. P. J. -Zie ook: Moeder, Vader. I. Afgeleid van een gehucht aan een meertje uit het riviertje de "WelIe"; Ter Oele beteekent aan de Welle 9; op 11 Februari 1812 familienaam geworden 13;

Voorgeslacht van Vaders kant : Jelle Jenties (t 1773), gehuwd met Rints Gerryts, boer te Teroele 9; Ouders van :

Jent je Jelles (t 1804) 10; gehuwd met Boukjen Fedderiks 9; pachter; in armoede gestorven; proletariseering boerengeslacht 12; Ouders van :

Jelle Jent jes (Troelstra's overgrootvader) 12; gehuwd met Martjen Pytters; zes kinderen: Pieter Jelles (Troelstra's grootvader) 12; Hendrik Jelles (scheepstimmerman) 13 en Jent je Jelles (schoenmaker) 13; drie dochters, die huwden 13; een van hen huwde met

Fokke Pieters Fylstra (anarchistische tak) 14;

Pieter Jelles huwde in 1829 de dienstbode Tryntje Alberts Jonkman (bijgenaamd Piter Jelles' Tryntsje) 13; bekend als volkstheoloog ; schrijver van "de tien geboden" 14; gestorven 1848 door ongeval 16; liet achter weduwe (t 1864) en drie jongens: Jelle Troelstra (Troelstra's Vader) 16; Marten (studeerde voor ontvanger) 16 en Albert (zeeman) 18-21;

Troelstra's ouders: J elle Troelstra, geboren 15 October 1833: 22; van Calvinisme tot vrijdenkerij 23 -30; Grietje Landmeter, geboren 19 April 1837 : 30, uit Dirk Laurens Landmeter en Haukje Teitsma 21; correspondentie tusschen beiden 30-44; "De Dageraad" 32-34; conflict ds. Middelveld en Lemster kerkeraad 34-41; in 1859 gehuwd 44; Troelstra geboren te Leeuwarden 20 April 1860: 45; IV, overleden 12 Mei 1930: 353.

Troelstra, Rika. -11, Met Dirk terug van Arco naar Holland 233.

Troelstra (Zuster van). -11, Dood van Vader 291.

Troelstra-Bokma de Boer, S. (Eerste vrouw). -

Zie: N. van Hichtum, Huwelijk. Troelstra-Oosterbaan, Sjoukje (Tweede vrouw). -

Zie: Huwelijk. Troelstra-Oord. -

IV, Afscheid 310; 346; beteekenis voor Troelstra 352-353.

Tromp, Mr. T. van Hettinga. -Zie: Hettinga Tromp.

Troonopvolging. -Zie ook: Koningschap. IV, Grondwetsherziening 1922: 333 -336.

Trusts. -111, Vredeskracht 261; IV, buitenparlementaire aC,tie 250.

Tsaar (van Rusland). -Zie: Rusland.

Tscheidze (Russische socialist). -IV, Voorzitter Russisch-Hollandsch-Scandinavisch comité 137; protest tegen intergeallieerde socialistenconferentie 141.

71


Tsjechen. -lIl, Nationaliteitenvraagstuk 261; idem 277-279.

Tsjechische socialisten. -Zie ook: Internationale. lIl, Reis naar Praag Balkanoorlog 1912: 277-279; IV, verplaatsing Int. Soc. Bur. 22; delegatie te Stockholm 123.

Tubantia. -IV, Nierstrasz 51.

Tuinbouw. -Il, Friesland 248.

Tuinen, Van. -1,262.

Uitsluiting. -lIl, Arbeidscontract 54.

Uitvoerende macht. -IV, Politiek systeem 337-345.

Unden (Zweedsche socialist). -IV, Bezoek Stockholm 20.

Unie (De). -Zie: Kiesvereeniging -.

Unitas. -

Vader (van Troelstra). -Zie ook: Gezinsleven, J eugdherinneringen, Jongensjaren, Troelstra. I, 49; ambtenaar belastingen 53-54; anti-kerksche gezindheid 63; 65; geestelijk verkeer 67-70; dood van zijn vrouw 73-76; boeken en brochures 83; liberaal en Fransch gezind 84-87; anti-monarchaal 87 -89; weduwnaarsleven 90-98; geen paedagoog 92-97; Friesche literatuur 102; tweede huwelijk aangekondigd 107; Rederijkerskamer te Leeuwarden 110; conflict met zijn zoon125-129; Vader weigert studeeren 168-171; geen gelukkig leven; dood tweede vrouw en kinderen 237; minder aangename verhouding met zijn zoon 238 - 240; pennestrijd ds. Wagenaar 238; 248; tegen algemeen kies-

72

u

v

Turkije. -IV, Manifest Duitsche meerderheid 103.

Tusschenhandel. -IV, Levensmiddelenpolitiek 76.

Tydeman (Kamerlid). -III Kamerdebat "blijvend gedeelté 63; Kamerdebat kiesrecht 204; IV, pacificatie 40; idem 56.

Typografen. -1I, Sabotage bij staking Van de Weijer 82; arbeiderspers 85; verkiezingsactie Leeuwarden 152; steun kiesrechtactie S.D.A.P. 180; lIl, oprichting N.V.V. 18-22.

lIl, Uitsluiting textielarbeiders 173-174.

Urban. -1I, Proces 107.

Utrechtsche Courant. -1I, 74.

Utrechtsch Dagblad. -1I, Oordeel Leeuwarder justitie zaak Dijkstra-Hoitenga 206.

recht 250; conflict over Meifeest te Leeuwarden 257-260; Il, ontslag "Neerlandia" wegens optreden Mei-feest Franeker 30-32; incident Vader en zoon bij avontuur Waalkes 37-38; geweigerde geldelijke steun 64-66; breuk met Dirk 87-91; verkiezingsactie te Leeuwarden 152-153; feestvergadering in "De Drie Gekroonde Baarzen" 155; verzoek om gratie 215; opvolging "Neerlandia" en

. geleidelijke verzoening 231; begrafenis van Dirk 233-234; in 1906 gestorven 291; 111, dood van Vader 50; hulp voor opvoeding kinderen 71; spiritisme 74; IV, brief op 23en verjaardag 354.

Vaderland. -I, Liefde bij de Friezen 182; Hl,


"Het Kindje" 131; lintjeskwestie 149; 153-154.

Vaderland (Het). -I1, Oordeel over de Kamerfractie der S.D.A.P. 192; Hogerhuiszaak 203; oordeel Leeuwarder justitie zaak Dijkstra-Hoitenga 206; advies: stemmen op socialisten 227; IV, November 1918: 215.

Vaillant (Fransche socialist).-lIl, Staking en revolutie als antioorlogswapen 269; idem 271; 273.

Vakbeweging. -I1, Waarde onder het kapitalisme 53; geen tegenstelling tot politieke beweging 54-55; uitbreiding vakbeweging te Utrecht 104; naast kiesrecht sterke vakbeweging noodig 128; nog sterk onder den invloed van den soc. demo bond 128; internationale grondslag 130; geen neutrale vakbeweging, economische en politieke actie één 130; christelijke, katholieke, liberale en neutrale vakbeweging 130; kiesrechtcomité 136; internationaal congres te Londen 137-139; steun kiesrechtactie S.D.A.P. 180; pleidooi voor vrijheid van vakvereenigingen 191; geen plaats in de S.D. A.P. voor aangesloten vakbonden 226; verkiezingscongres S.D.A.P. 1901: 226; neutrale vakbeweging onmisbaar 242; rubriek "Het Volk" 243; waarde vakbeweging 243; neutraliteit, syndicalisme, klassenstrijd, nog geen moderne vakcentrale 243-246; N.V.V. 246; staking 1903, nog te zwak voor algemeene werkstaking 266; "manifest der twintigen" 267; Oudegeest : "Geschiedenis der zelfstandige vakbeweging in Nederland" 276; beteekenis voor zedelijke verheffing van het proletariaat 278; zware innerlijke strijd na de herrie in het comité van verweer 283; manifest S.D.A.P. over anarchie in de vakbeweging 285; afkeuring van Oudegeest over samenwerking met de S.D.A.P. 285; oorzaak verdeeldheid in de vakbeweging zelve 286; lIl, mogelijkheid eener politieke massastaking 4-6; N.V.V. tegen het alg. kiesrecht comité 6; tegen staking voor alg. kiesrecht 13; op.richting N.V.V. in 1905 "scheur-

circulaire", tienurendag, samenwerking met S.D.A.P. 18-22; congres 1907, tienurendag 20-22; samenwerking met S.D.A.P. over kiesrecht 22-24; int. congres Stuttgart: verhouding Partij en vakbeweging 25-26; vrijheid van organisatie verlangd 43; wetten De Meester op het arbeidscontract 48 -56; overheidspersoneel 64; waarde van een goed uitgerust centraal secretariaat, werkloosheidsdebatten 93; tienurenwet 160; reactie minister Regout 165; verhouding S.D.A.P.: textielarbeiders-uitsluiting 172-174; recht van posten 176; idem zeeliedenstaking 174-177; politieke actie fusieplannen met neutralen 177-179; verhouding Ned. Ver. tot de partij 180-182; geen staking voor kiesrecht 189-190; proefmobilisatie voor kiesrecht 212-214; staking Italiaansche vakvereenigingen tegen Tripoli-oorlog 276; IV, bespreking met Scheidemann 12; conferentie neutrale socialisten Kopenhagen 1915: 25; levensmiddelenvoorziening oorlogstijd 35-37; verspilling onderwijs 61; conflict Bond marinepersoneel en Rambonnet 65 -66; levensmiddelenpolitiek 71-79; samenwerking met het N.A.S. en de christelijken en neutralen 74-75; Fimmen adviseur uit de arbeidersbeweging 78-79; verzet tegen de oorlogspolitiek in Frankrijk en Duitschland 104; Stockholm en Bern 1917: 134-135; Berner int. vakvereenigingsconferentie, program van sociale wetgeving 148; levensmiddelenvoorziening September 1918: 169; Duitsche revolutie 182; "Troelstra's kijk op de zaak de juiste" 184-185; kader Rotterdamsche beweging 199; tegen Rotterdamsche plannen 200-209; November-eischen 202; rechtsche vakbeweging November 1918: 215; katholieke vakbeweging en koningschap 219-220; comité van vier 223; onjuist communiqué 229; politieke actie, boycot Hongarije, munitie Polen en Rusland, LV.V. te Rome, alg. werkstaking 251; samenwerking soc. Internationale 260; idem 270; oorlogsschatting

73


272; Haagsche vredesconferentie I.V.V. 1922: 275; congres LV.V. Rome 276; hereenigingscongres Hamburg 1923: 277; hoofdredactie "Het Volk" 282; anti-revolutiewet 286; "het militaire vraagstuk" 292; bezetting Roergebied 299; verhouding tot S.D.A.P., fusie neutralen 301--302; vlootwet 307--308; congres 1924, afscheid 309--310; politiek systeem 316--345.

Valk. --11, Hogerhuiszaak 207.

Vandervelde, Emile (Belgische socialist). -

11, Lezingen 133; int. congres van Londen 140; reformisme, revisionisme en ministerialisme 305--308; 111, int. congres Stuttgart 26; portefeuillekwestie 220; forten aan de Schelde 282; Aug.1914, vredesbetooging Brussel 293; IV, verbod van "De Belgische Socialist" 68; Int. Soc. Bureau 69; uitnoodiging aan Fransche en Belgische soc. voor conferentie Den Haag zonder "vijanden" 111--112; te Stockholm op weg naar Rusland, geen contact met Duitsche meerderheid 118 --119; brief van MacDonald over Stockholm 120; tegen oproep Sovjet in zake intern. conferentie 136; waardeering Russische leger 138; Londensche conferentie 1918: 155; open brief van Troelstra aan Henderson 159; veranderde opvattingen Duitsche meerderheid 161; Vlaamsche nationalisten 269--270; internationale eenheidsconferentie Berlijn 274; politiek systeem 321; critiek op het Parlement 340.

Vaz Dias (Persbureau). --111, Portefeuillekwestie 219; 227.

Veegens (Minister). --111, Tienurendag 21-22; 39.

Veen, Mr. Van.--IV" Incident Nierstrasz 53.

Veen, Van der (Spoorwegman). -11,76.

Veen, Prof. Van der. -IV, Bijbel cadeau 29.

Veenarbeiders. --I, Staking in Friesland 249; 11, algemeene toestand 26.

Veer, Van der (Socialistische propagandist, later imperialist). --

74

I, 256; 11, proces 22; IV, lastercampagne 157.

Vegt, Van der. --11, De twaalf apostelen 120.

Veiligheid. --IV, Garantieverdragen 296.

Veiligheidswet. --11, Van1897: 164; Roëll-Van Houten 165.

Velde, Piet van de. --1,208.

Velde, Van der. --lIl, Subcommissie voor grondwetsherziening 186.

Venlosche Courant. --11, Dwangwetten staking 1903: 274.

Verbond (Algemeen Nederlandsch Werklieden). --

Zie: Algemeen --. Verbond (Drievoudig). -

Zie: Drievoudig --. Verbond van Vakvereenigingen (Internationaal). -

Zie : Internationaal --. Verdorst. --

11, Commissie van onderzoek ' over verraad 1903: 284; lIl, oprichting N.V.V. 18--22.

Verdrag (Engelsch-Japansch). --1II,256.

Verdrag (Garantie). -Zie: Garantieverdragen.

Vereeniging van landstormplichtigen. --

IV, 172. Vereeniging (Scheepvaart -- Zuid). -

IV, November 1918: 192. Vereeniging Verweer tegen Verweer. --

Il, Dreigbrieven staking 1903: 277. Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. --

lIl, Comité voor alg. kiesrecht 6; "dameskiesrecht" 15.

Vereeniging van Nederlandsche Werkgevers. --

11, Staking 1903, regeeringsmaatregelen verlangd 264; bemiddeling Goedkoop 272.

Vereeniging van Werkgevers op Scheepvaartgebied. --

11, Bootwerkersvereeniging "Recht en Plicht" niet erkend 260; gedeeltelijk toegegeven 262.

Verelendungstheorie. --11, 235; 111, debat met Treub 97--99; beginselprogram 166--172.


Verhuel, Alexander. -1,206.

Verjaardag. -111, Vijftigste 86-88; IV, zestigste 281-282; vijf en zestigste 309; zeventigste 353.

Verkiezingen. -I, Van 1885: 247; van 1891: 268; 11, Tak's ontwerp kieswet 99; Troelstra candidaat 99; van 1897: 104-105; Hoogezand-Sappemeer 113-115; van 1897, Troelstra en VanKol gekozen voorWinschoten, Tietjerksteradeel, Leeuwarden en Enschedé 141-156; samenstelling der Kamer 158; van 1901, de antithese 191; rechtsche meerderheid, verslagen in Tietjerksteradeel 227; tusschentijdsche,Amsterdam IX en Amsterdam 111, in de Kamer terug 292-294; 111, van 1905, op de wip, in zeven districten candidaat 30-38; van 1909: rechtsche overwinning 129-135; van 1913: 211-216; IV, van 1917: "laat zitten wat zit" 63; van 1918: 98; van 1922: 302.

Verkooplokaal. -111, Colportageverbod 100; IV, rede "zonder rem" 205-209; antwoord van Ruys 210. .

Verliefdheid. -Zie ook: Puberteit. I, 80--83; geen verliefde natuur 131-134.

Vermakelijkheden (Personeel bij Openbare). -

Il, Ongevallenwet 183. Vermeer. -

lIl, "Melkmeisje" 65. Vermogensbelasting. -

III,47. Verraad. -

11, Na de verloren staking 1903: 282-285; lIl, zomer 1914: 315; IV, "Baron Von Troelstra" 28.

Versailles. -Zie: Vredesverdrag.

Versluys-Poelman. -111, Burgerlijke vrouwenbeweging 14.

Verstegen. -111, Kiesrechtdemonstratie Den Haag met militairen 8-9.

Vertegenwoordiging (Evenredige). -Zie: Evenredige -.

Verzekering (Invaliditeits). -Zie: Invaliditeits -.

Verzekering (Ongevallen). -Zie: Ongevallen -.

Verzekering (Ouderdoms). -Zie: Ouderdomsverzekering.

Verzekering (Werkloosheids). -Zie: Werkloosheids -.

Verzekering (Ziekte). -Zie: Ziekteverzekering.

Verzekering (Rijks-sbank). -Zie: Rijks _.

Vetkoopers. -I, Strijd tusschen Schieringers en Vetkoopers 182.

Veulens. -Il, "Jonge veulens" 317.

Victoria (Hotel). -III,233.

Victoria (Koningin). -III,256.

Virginum Amicorum Societas. -I, 112; 131.

Visschershaven (Scheveningsche).Il, Kamerdebat 160-161.

Visser, Dr. Theo J. de (Minister). -Il, Antithese 192; lIl, demagoog 1903: 40; IV, lageronderwijswet 60-61.

Viviani. III, 65.

Vlaamsche nationalisten. -IV, Vandervelde 269-270.

Vlegeljaren. -Zie ook: Kantoor, School. I, Als H.B.-scholier 118.

Vliegen, W. H. -11, Proces 22; debat tegen Troelstra in Constantia over militaire werkstaking en verhouding tot Dom. Nieuwenhuis 63; samenwerking met Nieuwenhuis moeilijker 119; de soc. demo bond nog niet losgelaten 119-120; de twaalf apostelen 120; voorzitter oprichtingsvergadering S.D.A.P. 121; het "fait accompli" 122; partijvoorzitter 123; vergadering Constantia 124; beginselprogram 134; naar int. congres van Londen 138-139; vechtpartij Plancius 141; het landbouwvraagstuk 251; schoolkwestie 257; staking 1903, comité van verweer 266; geen critiek op "Het Volk" 276; ruzievergadering van het comité van verweer 276; "verraad" 282; opgesloten in het bureau van het N.A.S. 284; reformisme en revisionisme 305-308; ver-

75


houding Nieuwe Tijd-groep 321-326; lIl, algemeene werkstaking 3--4;. "een zeer slecht congres" (Arnhem) 93; voorstander buitengewoon congres in zake Tribunisten 108-116; Kamerlid 1909: 134; koloniale vraagstuk 164; beginselprogram 171; verhouding partij en vakbeweging 178-179; tweede Roode Dinsdag 204-209; portefeuillekwestie: "aanpakken" 230-231; bij dr. Bos 232-242; 248; "Hollands positie" 311; IV, Int. Soc. Bur. 23; kiesrechtbetooging 1916: 38; bemiddeling Fransche socialisten 120-121; met de Russen te Stockholm 137; verbreking van tractaten door de bolsjewisten 152; eventueel revolutionair optreden 182; concept-manifest begin Nov. '18: 183; standpunt N.V.V. 184-185; rede te Amsterdam 216; "wat kunnen wij er uit slaan?" 216-217; congres Nov. '18: 224; parlementarisme 230; vo'orwaarden Telegraaf en Courant 233; toenemend aantal partijleden 238; eenheidsresolutie congres 1919: 246--247; Luzern 1919: 262-263; afscheid 310.

Vliet, P. van.-lIl, Leider van Patrimonium 41.

Vloot. -IV, Conflict Rambonnet en Bond van Marinepersoneel 65-66; November '18: 234; in Indië 240.

Vlootwet. -IV, 249; behandeling in de Kamer 303-308.

Vlugt, Prof. Van der. -lIl, 40; antithese 46; 92.

Voerlieden. -lIl, Zeeliedenstaking 1911: 175.

Volharding (Moderne Zeeliedenbond). -

lIl, Staking 1911: 174. Volk (Het). -

II, Strijdliederen van Dirk Troelstra 91; gevangenisbrieven van Troelstra 216-220; oprichting, hoofdredacteur, samenstelling redactie, steun Duitsche partij, "Op den Uitkijk", het "Familieblad" 222-224; vakvereenigingskwestie 225; last van ingezonden stukken 224; uitgaaf van Dirks gedichten in het "Familieblad" 232; begrafe-

76

nis van Dirk Troelstra 234; tegen neutrale vakbeweging 243-244; het landbouwvraagstuk 250; schoolkwestie 251; 254-255; staking 1903, kranten per rijtuig vervoerd 261; overzicht van den toestand 262; manifest Ned. Ver. van Spoor- en Tramwegpersoneel 264-265; comité van verweer 267; "Wat Nu?" 273-277; critiek van Gorter 286; Gorter: "de phiIosofie van het socialisme"; mevr. Roland Holst: "de klassenstrijd in de geschiedenis" 302; mevr. Roland Holst: "De nieuwe geboorte" en "Kapitaal en arbeid in Nederland" 303; schoolkwestie 309; ontslagaanvraag hoofdredacteur 311, Tak opvolger 311-312; opvatting omtrent het hoofdredacteurschap 314; Tak blijft 316; "de herstemmingen en nog wat" 318; verhouding Nieuwe Tijd-groep 319; lIl, oprichting N.V.V. 18; overlijden van Tak 29; verkiezingen 1905, wraak op Kuyper 34; arbeidscontract 50-56; legerdebatten 61 ; Scheltema bij Troelstra's 50sten verjaardag 87; "bezadigde" artikelen tegen de Tribune, een partij in de partij 90-91; Wijnkoop: de vijf redacteuren ongeschikt 92; "onder Gorter's banvloek", klassemoraal 103; tegenstanders beter buiten dan in de partij 106; ontslag van Schaper en Helsdingen als partijbestuurders 116; voor een buitengewoon congres 117-118; "de zes kiemen" 120-122; "het Weekblad", bijblad van "Het Volk" 123; "het Kindje" 130; lint jeskwestie 140-141; verhouding partij en vakbeweging 176; verhouding tot Ned. Ver. van spooren tramwegpersoneel180; eerste Roode Dinsdag 200; tweede Roode Dinsdag verboden 204; verslag tweeden Rooden Dinsdag 207-209; Roode Maandag 213; bezoek aan het Loo 218; tegen socialistische ministers 226-228; verdeeldheid in de redactie 230; idem, De Roode 237; Kautsky 239; landsverdediging, volksleger, dienstweigering en alg. werkstaking 284; vredesbetoogingen Augustus 1914: 293; "de leugens der feestviering"


303; hoofdredacteur en ontslag Vliegen: "Hollands positie", verklaring partijbestuur, "het proletariaat en de oorlog", "de internationale en de naHën", "nog niet sterk genoeg", "sociaal werk", "discipline noodig" 310-313; conflict met minister Bosboom over Belgische geïnterneerden 317-318; Arnhemsche congres over militarisme 320; leger uitbreiding, "adres der 22" 328; IV, bespreking met Scheidemann 12-13; internationale reisbrieven 15; bezoek bij Zimmermann: "commentaar overbodig" 18; verbod van "De Belgische Socialist" 68; aardappelen oproer 73; convooiplan Rambonnet 94; Telegraaf -campagne 97; perskwéstie 98; "het nieuwe tijdperk" 98; Fransche partij 112; besluit Stockholm 115; "brieven uit Stockholm" 123; contra V. d . Goes in zake Duitsche meerderheid 129; intergeallieerde socialistenconferentie 141; vredesinitiatief van den paus 145; vredesprogram Stockholm 146; vredesbrieven Jan. '18: 153; open brief aan Henderson 158; Stockholm-brief over revolutie 165-166; militaire relletjes Harskamp 171; S.D.A.P. is en blijft een revolutionaire partij. 176; concept-manifest begin Nov. '18: 183 -187; Brautigam en Heijkoop over Zimmermann 196-197; Albarda over Zimmermann 197; RoUerdamsche plannen 201; comité van vier 223; open brief aan de partijgenooten 230; repliek van Schaper 230; toenemend aantal abonnées 238; militaire politiek Belgische socialisten 269-270; waarschuwing tegen vierde Internationale 271; houding Tweede en Weensche Internationalen 272; vacantiebrieven uit Kopenhagen en Noorwegen 273; herstel Internationale Hamburg 277; hoofdredactie met De Roode 281-284; Ankersmit 284; "Uit de Internationale", Populair Wetenschappelijk Bijvoegsel 284; nat. ontwapening 292; FranschBelgisch militair verdrag 296; wethouderskwestie 300; "fusieplannen" verhouding partij en vak-

beweging 302; zedelijke dwang geestelijkheid 302; vlootwet 304-308; voorgoed ontslag hoofdredacteur 309; politiek systeem en grondwetsherziening 1922: 316-345; referendum 337; oor logsverklaring en Parlement 342; nieuwe organen 344; samenwerking democraten van links en rechts 346; Ned.-Belgisch verdrag 346-347; jubileum van Neder!. Vereeniging van spooren tramwegpersoneel 347.

Volkenbond. -111, Briand 2; geldkapitaal 262; kleine staten 307-308; IV, rapport portefeuillecommissie 32; geen utopie 82; MacDonald aan Vandervelde 120; Stockholm 148; open brief aan Henderson 158; 249; Bern 1919: 254-255; critiek op het ontwerp 257; teleurstelling 259; Duitschland 260; Luzern 1919: 264; Genève 1920, Rusland 267; Haagsche vredesconferentie 275; nationale ontwapening 290-291; toetreding van Nederland 293-297; grondwetsherziening 1922: 342.

Volkenrecht. -IV, Verbreking van tractaten door de bolsjewisten 152.

Volksbond (Katholieke). -11, 130; 111, Pastoors 41.

Volksdagblad. -11, Artikelen ds. V. d . Heide over de Hogerhuiszaak 206.

Volksgebouw. -11, 103; 104; 111, noodzakelijkheid te Amsterdam 36; IV, zestigste verjaardag 282.

Volksleger. -Zie : Internationale, Militaire Vraagstuk, Mobilisatiecredieten.

Volksraad. -IV, Nov. '18: 240.

Volkszaak (Comité voor de). -11, 48.

Vollmar. -111, Politiek systeem 27.

Vondel, Joost van den. -I, 136; 138; 228; 231; 232.

Voort van Zijp, Van der. -IV, Militaire relletjes Harskamp 176; peccavi Nov. '18: 215.

Voorwaarts. -IV, Albarda over Zimmermann 197.

77

'~

1


Voorwaarts (De).-IV, Opgericht 283; aanbod hoofdredactie 283; IJzerman 285.

Voorwaarts (Amsterdamsch café).-1I,60. .

Voorwaarts (Steeds). -1I, Socialistische vakvereeniging 20; 75; 76; 79.

Vorrink, Koos. -IV, Congres Nov. '18: 225.

Vorwärts. -lIl, Marokko-crisis 1911: 274-275; IV, verboden 24; vredesprogram Entente-socialisten 154.

Vosmaer, Mr. C. -1,138; 146; geen vastomlijnd maatschappelijk ideaal, louter literarisch 148-150; invloed op Troelstra 163; 168.

V ossische Zeitung. -IV, Vredesresolutie Rijksdag 1917: 134.

Vraagstuk (Koloniale). -Zie: Koloniale -.

Vraagstuk (Landbouw). -Zie: Landbouwvraagstuk.

Vraagstuk (Nationaliteiten). -Zie: Nationaliteitenvraagstuk.

Vraagstuk (Woning). -Zie: Woningvraagstuk.

Vragen des Tijds. "-lIl, Portefeuillekwestie 248; IV, Prof. Kernkamp 18.

Vredesconferenties. -Zie ook: Internationale, Vakbeweging. 1I, Van 1899 te Den Haag 191; 111, van 1907 te Den Haag 26; decoratieve beteekenis 268; neutraliteit 283; idem 305; IV, idem 92.

Vredespogingen. -Zie: Internationale, Paus.

Vredesresolutie (van Rijksdag). -IV, 19 Juli 1917: 133.

Vredesverdrag Versailles. -IV, Bern 1919: 254; stakingen in Frankrijk en Engeland, Soc. Int. op de mat 261; Luzern 1919: 264; Genève 1920: 267; Haagsche vredesconferentie 1922: 275.

Vries, De (Anti-revolutionair onderwijzer). -

1I, Verkiezingsactie Tietjerksteradeel 149-150; 228.

Vries, Jeronimo de (Redacteur). -I, 130.

78

Vries, Sylvie de. -1I, Huwelijk met Dirk Troelstra 90.

Vries-Bruins, Mevr. De. -IV, Oordeel over mevr. Troelstra 349-350.

Vrijdenkersbeweging. -I, 26; II, 49; 111, Ferrer 162-163.

Vrije Beroepen. -IV, Politiek systeem 328. .

Vrije Gedachte (De -, OntwIkkelingsclub van spoorwegambtenaren). -

11,74. Vrije Socialist (De). -

11 Door Domela Nieuwenhuis gesticht 167.

Vrijheid (De). -11, Samensmelting met "De Baanbreker" 133.

Vrijheid (Persoonlijke). -111, Landerziehungsheime 70.

Vrijheidsbond. -IV, Uitbreiding aantal Kamerleden tot 150: 340.

Vrijheidslied. - . 1I, Strijdzang der "parlementaIren" 101; lIl, Treub 7.

Vrijmetselaarsbeweging. -1I, 30; 171; 214; 223; 1I, "sterven een actieve daad" 291.

Vrijwillige burgerwachten. -IV, 219.

Vrijwillige landstorm. -IV, 219; 238.

Vrijzinnigen. -lIl, Verkiezingen 1909: 134; lintjeskwestie 149; staatspensioen 162; mevr. Holst 191; debatvergaderingen kiesrecht 196; kiesrecht en staatspensioen op het program 210; verkiezingen 1913: 211-216; vrijzinnige concentratie, kiesrecht en portefeuillekwestie 212-253.

Vrijzinnigen (Duitsche). -Zie: Duitschland.

Vrijzinnig Democraat (De). -IV, Oranjebetoogingen Nov. '18: 222.

Vrijzinnig-democraten. -Zie ook: Democraten, Vrijzinnigen. 1I, Manifest liberale unie voor algemeen kiesrecht 182; 111, Radicale Bond opgenomen 6; soc. demo comité voor alg. kiesrecht 7; blancoartikel 9-11; voorstel grondwets-


wijziging 12; blanco-artikel vervallen 13; vrouwenkiesrecht 13; blanco-artikel 38; sociale wetgeving 42; militaire zaken 57-63; aanvallen op Van Kol 64; verkiezingen 1909: 134; geen samenwerking kiesrechtpetitionnement 197; kiesrecht aanvaard 214; portefeuillekwestie 249-250; verwijt van dr. Bos 251-253; heffing-ineens 1914: 315; IV, vrouwenkiesrecht 49; ministerialisme 1917: 99; anti-socialistische ijver na Nov. 18: 281; anti-revolutiewet 287-288; nationale ontwapening 292; referendum 337.

Vrouw (Mijn). -Zie: Huwelijk.

Vrouwen (Verhouding tot). -Zie ook: Puberteit, Verliefdheid.

I, Geen verliefde natuur 126; 131-134; Texelsche meisjes 171-173; verlangen naar vrouwenliefde 176; Friesche schoonen 179; in een goed blaadje bij de Friesche meisjes 186; 203; vertrouwen in vrouwendeugd geschokt, invloed op het zieleleven 241-244; engagement in Mei 1885 en huwelijk 244-246; 1I, ontmoeting te Locarno met meisje uit jeugd 313.

Vrouwenarbeid. -1I, Program van de "Unie" 126; beperking 164; landarbeid Friesland 248.

Vrouwenbeweging. -lIl, Nog niet rijp voor kiesrecht, "woorden van vrouwen" 13-17; zomer 1914, ongeremde felheid 314; zoetelijke propaganda 323-324; IV, geen persona grata 49.

Vrouwenkiesrecht. -Zie ook: Kiesrecht. 1I, Landelijk comité voor algemeen kiesrecht 180; "woorden van Vrouwen" 181; voorstel grondwetsherziening 1903: 299; lIl, "dameskiesrecht", principieele eisch, maar nog geen practische politiek, gewijzigde houding congres 1908, overdreven angst 13-17; staatscommissie voor grondwetsherziening 186; vrijzinnigen 197; voorwaarde aan vrijzinnigen 213; naar het Loo 219; Cort van der Linden 246; IV, grondwetsherziening, dameskiesrecht 39; zwakke punt 48 -50; congres 1918: 96; manifest 11 Nov. '18: 204; 214; Voort van Zijp voorstander 215; gevolgen Nov. '18: 239; November-eisch 278; 282; verkiezingen 1922: 302.

w Waakhond. -

IV, Politieagent der regeerende partijen 166.

Waalkes, Van Borssum (Sigarenwinkelier). -

1I, Avontuur bij intocht koningin 35-38; lIl, 209.

Waarzeggerij. -I, 201.

Waerden, Dr. Ir. Th. van der. -lIl, Arbeidscontract 51; manifest der 48 Marxisten 118; IV, Genève 1920, socialisatie 267; socialisatie en medezeggenschap 343.

Wagen aar (Geschiedschrijver). _ I, 100.

Wagen aar, Lutsen (Predikant). -I, 238; 246; 248; 267.

Wageningen, Jan van. -I, 181; van liberalisme naar Calvi-

nis me 252; invloed van Winkier 253.

Walden (Kolonie in het Gooi). -1I,228.

Waldersee, Von (Generaal). -lIl, Pantserplaten-industrie 261.

Wallace, Alfred Russel (Natuuronderzoeker). -

lIl, 77-78. Walle, F. v. d. -

IV, Troelstra-Oord 352. Wallen, Van der.-

1I, Spoorwegman 75 ; wegens propaganda ontslagen 76; colporteur 78; afgeranseld, proces tegen Leidschen burgemeester 97; voorbereiding Deventer kiesrechtbetooging 119; vergadering Consfantia 123.

Wapenfabricage. -lIl, Voorspel wereldoorlog 261; IV, Entente-socialisten 28.

79


Wapenstilstand. -IV, 181.

Ward, Leicester. -111, Spiritisme 77.

Waterschappen. -IV, Politiek systeem 316; 343.

Wauters, Joseph (Belgische socialist). -

111, Portefeuillekwestie 220; Waver en, Van.-

11, 83; 84. Webb (Engelsche socialist). -

IV, Politiek systeem 320-321 ' critiek op het Parlement 340. '

Weekblad (Het). -lIl, Oprichting Marxistisch orgaan onder redactie van Wibaut en mevr. Holst 120-124; aanvallen van mevr. Holst 191; principieel tegen socialistische ministers 228.

Weekblad voor stad en land. -IV, Ministerialisme 101.

Weensche Internationale. -Zie: Internationale.

Weijer, Van de. -11, Typografenstaking 82; proces 106.

Weiler, Von (Christelijk historisch). lIl, Herstemmingen 1905: 34.

Weismann. -11, 236.

Welle (De). -Zie: Troelstra.

Wereld (Blad der vrijz. dem.). -lIl, Hettinga Tromp over soc. ministers 235.

Wereldoorlog. -Zie ook : Imperialisme, Militarisme, MobiIisatiecredieten, Oorlog. lIl, Voorspel 254-295.

Werken (van Troelstra). -Zie ook: Halbertsma, Litteratuur. I, "Het oude dorp" 82; "Armoede en socialisme" 110; "Daniël in den leeuwenkuil" 120; "Van Alphen vrij gevolgd" 121; "Strijdlied van Simson" 122; "Jan Jansz. Jansen kruidenier en in koloniale waren'~ 130; "De Jonkvrouwen in het dwergslot" 131; "Aan ... " 132' "Aan 't kerkervenster" 175' Ver: langen naar liefde" 176; "It j' onge Fryslan" 178; "Fen Liet en Libben" 181; "Koning Friso" 183' "Jan de Wit" 191; "Wiersizzer~ oan 'e Fryske fammen" 201; graf-

80

schrift bij Scholten 210; "das theure Vaterhaus" 223-224; Apolloos Weghwijser 228-230; "Rispinge" 230; "Ny Frysk Lieteboek" 235; Klacht tot de Godheid 263; "Een nieuwe tijd" 264; II, "De Propagandist" 70; "Het kiesrecht en de soc. dem." 116; "Wat willen de sociaal -democraten?" 127; "De S.D.A.P., haar ontstaan, doel en streven" 128; "Woorden van Vrouwen" 181; "het Legerwetschandaal" 190; "Theorie en Beweging" 234; "Sociaal christendom" 238; "Evolutie" 242; Nederland in het coalitiemoeras 300; in zake partijleiding 320-326; lIl, "Woorden van Vrouwen" 14; "Revolutiebouw" 43; "Het kindje" 130; "Het oude dorp" 136; Epos van den arbeid 136; "Rispinge" 137; "Fen Liet en Libben" 138; "De wereldoorlog en de soc. dem." 257; onvoltooid boek over het ministerialisme 286; "De soc. demo en de wereldoorlog" 318-319; IV, resultaat van Stockholm als brochure 151; "De wereldoorlog en de sociaal-democratie" 165; brochure Leidsche beginselprogram 168; "de revolutie en de S.D.A.P." 242; "de ~~c. demo na den oorlog" 250; "polItIeke taak der Socialistische Internationale" 257; "De S.D.A.P., wat zij is en wat zij wil", bijgewerkt 285; "Anregungen zum politischen System der Sozial-Demokratie" 313-345.

Werkgevers (Vereeniging van Nederlandsche). -

Zie: Vereeniging -. Werkgevers (Vereeniging van - op Scheepvaartgebied). - .

Zie: Vereeniging -. Werkloosheidsverzekering. -

lIl, 45; Kamerdebat 93-99; congres Utrecht 160; beginselprogram 167; IV, manifest 11 Nov. '18: 205.

Werkman (De Katholieke). -Zie: Katholieke -.

Westmeijer, Mathilde. ~ lIl, Lintjeskwestie 140; 146; 150.

Wetboek (Burgerlijk). -Zie: Burgerlijk -.

Wetboek (van Koophandel). -11, Zwendeldebatten 299.


Wetenschap. -Zie ook : Materialisme (Historisch), Natuurwetenschap, Tactiek, Theorie. I, Opvatting van wetenschappelijke studie 234; 1I, ernstige studie der socialistische theorie 234; Marx, Engels, Kautsky, LassalIe, Shaw, Labriola 235-236; geheel onder Duitschen invloed 235; studie van het Marxisme als strijder, niet als kamergeleerde 237; altijd wetenschappelijken zin gehad, ook zonder te werken met citaten 238; zonder ethischen kant dorre Spielerei 239; "intellectueel en en specialisten" 240; Gorter en mevr. Holst 303; IV, populair wetenschappelijke voorlichting 285.

Wetenschappelijk Maandschrift. -Zie ook: Socialistische Gids. 1I, Geen zeggenschap der partij 323.

Wetgevende macht. -IV, Politiek systeem 337-345.

Wetgeving (Arbeids). -Zie : Arbeids -.

Wetgeving (Drank). -Zie: Drankwetten.

Wetgeving (Dwang). -Zie: Dwangwetten.

Wetgeving (Grond). -Zie: Grondwet.

Wetgeving (Jacht).Zie : Jachtwet.

Wetgeving (Militaire) . -Zie: Militiewet.

Wetgeving (Sociale). -Zie: Sociale -.

Wetgeving (Veiligheids). -Zie: Veiligheidswet.

Wetgeving (Vloot) . -Zie: Vlootwet.

Wetgeving (Zedelijkheids).Zie : Zedelijkheidswet.

Wethouderskwestie. -IV, Verkiezingen 1918: 98; incident met Wibaut 300; congres 1920: 301.

Wevers.-I, Lyon~che zijdewevers, Silezische wevers 145.

Wiardi Beckman, Dr. H. B. (Secretaris van Troelstra) . -

Zie: Beckman. \VlDaut, Dr. F. M. -

11, Uitgaaf "Moderne Ketters" 29; gastheer 33; invloed Fabians 43;

propaganda onder de intellectueelen 133; gast int. congres van Londen 138; "de voortreffelijke Gorter" 303; verhouding Nieuwe Tijdgroep 319-326; 111, tienurendag 20; 42; in "Het Volk": "moet dat zoo?" 90; voorstander vergadering met de Tribune-redacteuren 108; 115; tegen een referendum en een buitengewoon congres 117; Troelstra bezworen de partij-eenheid voor oogen te houden 119; in de redactie van "Het Weekblad" 122-123; zeeliedenstaking 1911: 176; verhouding partij en vakbeweging 177-179; tweede Roode Dinsdag 209; feestelijkheden 223; congres Zwolle 243; militarisme congres Arnhem 320; IV, Int. Soc. Bur. 23; samenwerking met vredeskrachten van de bourgeoisie 26; portefeuillekwestie 33; congres Arnhem 1915: 36; levensmiddelenvoorziening en aardappelenoproer 72-73; voorstel Posthuma op te volgen 78; congres 1918 : 95; met Huysmans naar Parijs en Londen 106; "de economische oorlog na den militairen oorlog" 110; besluit Stockholm 114; kosten Stockholm 123; concept-manifest begin Nov. '18 : 183; manifest 4 Nov. 186; congres Nov. '18: 224; voorloopig bestuur Internationale 259; 282; nationale ontwapening 291; wethouderskwestie 300; vlootwet 306; plan-Wibaut 307; socialisatie en politiek systeem 323.

Wiedijk. -11, Schoolkwestie 255-256.

Wiersma, Dirk. -1,19.

Wigersma. -1,109.

Wiggerman (Baker) . -1,48.

Wijck, Prof. Van der.-1I,98.

Wijnkoop, David. -Zie ook: Tribune. 1I, Propagandist van Gorter in Twente 309; verhouding Nieuwe Tijd-groep 319; lIl, redacteur Tribune 89; voorzitter Amsterdam 111, naar congres te Arnhem 91-93; jong broekje over Verelendung 99; brief van Troelstra in zake can-

81


didaat Amsterdam III 106-107; brief van Troelstra aan het partijbestuur 112-114; geen verzoening 116; niet toegelaten tot con

ferentie partijbestuur, fractie, Volkredactie en Marxistische groep 119; vijand S.D.A.P. 120; beschuldiging van verraad 125; "de" vertegenwoordiger van de Internationale in Nederland 121; "de Tribune blijft" 123; "drukt ze dood, die scheurmakers" 132; verkiezingen 1909: 133; spoorwegpersoneel 179-180; debatvergadering kiesrecht 196; mobilisatiecredieten 319; IV, verkiezingen 1917: 63; levensmiddelenvoorziening 78; verkiezingen 1918: 97; rede Verkooplokaal Nov. '18: 207; Kamerdebat idem 211.

Wilde, De.-IU, Lintjeskwestie 144.

Wilhelm U. -UI, Vijandschap tegen Engeland 256; brief aan de koningin over fortenbouw Vlissingen 283; ultimatum aan Servië 289; 290; IV, Scheidemann 131; democratische koers 181; afstand 181; vlucht naar Holland 187-191; haat in Limburg 236.

Wilhelmus (Het). -U, Spoorwegstaking 1903: 281.

Willem 11.-1,189.

Willem III.-I, 88- 89; 11, "Hang de socialen op" 96; Groenberg boven de sloot : "leve Willem 111" 97; niet vergeten herinneringen 168.

Willy (Cabaretzangeres). -1,222.

Zaaier (De). -IU, Actie Tribunisten 111.

Zaalnood. -UI, In Amsterdam 35.

Zand (en Grind). -Zie: Neutraliteit.

,Zandstra (Propagandist). -11, Troelstra's woning beschermd 35; in één bed 39; een propagan-

.82

z

Wilson. -IV, Vredesnota 111; idem paus 145; 14 punten 153; onderhandelingen over de 14 punten 181; Internationale over de 14 punten 260.

Wilson (Havelock).Zie: Havelock -.

Winkelnering (Gedwongen). -11, Wetsontwerp Dom. Nieuwenhuis 52; IU, arbeidscontract 52.

Winkier, Johan.-I, Friesch fanaticus 253; "Friesch dichter" onder Troelstra's naam geschrapt 266-268.

Winkier, Johan (Secretaris van Troelstra) . -

I, Over grootvader 266-268; IV, Genève 1920: 268; Vlaamsche nationalisten 269; "Uit de Internationale", "de S.D.A.P., wat zij is en wat zij wil" 284-285; nationale ontwapening 289.

Wirtz (Anti-revolutionair). -11, 230.

Witte Societeit. -U, Deballotage Stoffel 163.

Wolf-Bekker, Elisabeth (Romanschrijfster). -

1,138. Wolters, W. P.-

1,207. Woltmann.

U,236. Woningvraagstuk. -

Zie ook: Jeugdherinneringen. 1,60; 11, staatscommissie Ruys 165; gemeentelijke woningbouw 187; UI, woningtoestanden 45; verkiezingen 1909: 131; wetsontwerp Mendels 1914: 315; IV, manifest 11 Nov. '18: 205; gevolgen Nov. '18: 239.

datocht 39-40; meegevoel voor Troelstra 58; verkiezingsstrijd Leeuwarden 151; poging Troelstra voor Leeuwarden te houden 154; 111, papier van het Loo 217.

Zedelijke gemeenschap. -U, S.D.A.P. er buiteri 300.

Zedelijkheidswet. -111, Minister Regout 165 .


Zeelieden.-Il, Ongevallenwet 183; lIl, staking 1911: 174-177; brochure Sneevliet 180; IV, Havelock Wilson 144; idem 157.

Zeeuw, A. B. de. -IV, Besturenvergadering Zondagmorgen 10 Nov. '18: 192; Nijgh en Zimmermann 198.

Zelfbeschikkingsrecht. -lIl, Eisch int. congres Kopenhagen 1910: 271; IV, resolutie Kopenhaagsche conferentie neutrale socialisten 25; Londensche conferentie Entente socialisten 27; neutrale socialisten Den Haag 1916: 110; Russische Maart-revolutie 113; Stockholm 122.

Zelfbestuur (van Indië).IV, November '18: 240-241.

Zeper. -I,109.

Zetkin, Klara (Duitsche communiste). -

lIl, Int. congres Stuttgart 26. Ziekteverzekering. -

Il, Program van de "Unie" 126; lIl, wanhoopskreet van Talma 158 -159; congres Utrecht 160.

Zimmermann (Staatssecretaris van Buitenlandsche Zaken). -

IV, Gesprek voor Stockholm, passen Onafhankelijken 116.

Zimmermann, Mr. A. R.-IV, Bezoek van Troelstra, economische toenadering 17- 19; houding Nov. '18: 191-199; 227; 233.

Zimmerwald. -IV, Initiatief ltaliaansche socialisten 105-106; Branting 108; geen resultaten 135; uitnoodiging voor Stockholm 138; geen resultaat 139.

Zinderen-Bakker, Van. -Il, Lid Friesche Volkspartij 145.

Zoelen (Groeninx van). -Zie: Groeninx -.

Zola, Emile. -I, 138.

Zomerdijk (Radicaal). -11,98.

Zschokke (Heinrich). -I, 28; 34.

Zuster (van Troelstra). -11, Dood van Vader 291.

Zutphen, Jan van. -11, De veertig "toffe jongens" 284; commissie van onderzoek over verraad 1903: 284.

Zwaag, Van der (Uitgever van De Klok). -Il, 31; 146; 147; 151; 159; 227; lIl, 30; 33; 134.

Zwart (Winkelier te Gorredijk). -Il, Proces 23.

Zweedsche socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Comité der Scandinavische arbeidersbeweging 20; kosten Stockholm 122; verkiezingscampagne 149.

Zweep (van Troelstra). -lIl, 213; 215.

Zwendeldebatten. -Il, Najaar 1903: 298-301; lIl, knoeierijen met Naam!. Venn. 63.

Zwitsersche socialisten. -Zie ook: Internationale. IV, Conferentie Sept.' 14 te Lugano met de ltaliaansche socialisten 11; mobilisatiecredieten 22; in bolsjewistisch vaarwater 160; tegen aansluiting Tweede Internationale 265.

83

k ~~--------~------------~---------------------------------------------

1""'11


en Zaakregister op P.J. Troelstra's Gedenkschriften

Documents

Transcript of en Zaakregister op P.J. Troelstra's Gedenkschriften