Elsy Verhofstadt

Hans De Witte, Eddy Omey, Dieter Verhaest

Presentatie Conferentie Steunpunt Loopbanen

Leuven, 25 februari 2011

De gevolgen van werkdruk en autonomie in het begin van de loopbaan

Elsy Verhofstadt 2

Gebaseerd op

De Witte, H., Verhofstadt, E. & Omey, E. (2007). Testing Karasek's learning and strain hypotheses on young workers in their first job, Work&Stress, 21(2), 131-141.

Verhaest, D. & Verhofstadt, E. (2008). Overeducation and Psychological Well-Being: The Mediating and Moderating Role of Control and Workload, paper presented at Transitions in Youth, 9-11 September 2008, Dublin, Ireland.

Verhofstadt, E., De Witte, H. & Omey, E. (2007), Are young workers compensated for a high strain job? Ghent University FEB Working Paper, nr. 07/436, 18 p.

Verhofstadt, E., De Witte, H. & Omey, E. (2009), Demand, control and its relationship with job mobility among young workers, Economic and Industrial Democracy 30(2): 269-296.

Verhofstadt, E., Verhaest, D. & De Witte, H. (2011), Test of Karasek hypothesis during the first years on the labour market, unpublished manuscript

1. Job-demand control model van Karasek

2. Test van de stress en groei hypothesen

3. Gevolgen van stress

4. Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie

5. Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-

arbeidstevredenheid

6. Conclusie

Structuur

Elsy Verhofstadt 3

Werkdruk

Controle (autonomie) Learning /activation

Strain

Controle en werkdruk

Elsy Verhofstadt 4

Job Demand-Control Model of Karasek

Werkdruk

Controle

WerkdrukControle

STRESS GROEI

Stress en groei

Elsy Verhofstadt 5

passieve stressvolle low strain groei-job weinig C

weinig WDweinig C veel WD

veel C weinig WD

veel C veel WD

Man 52,4 51,8 48,1 51,0 Vrouw 47,6 48,2 51,9 49,0

Minder dan lager secundarir onderwijs 13,5 15,5 8,7 5,5 Hoger secundair onderwijs 55,1 52,3 32,0 30,1 Hoger onderwijs 31,4 32,2 59,3 64,4

full time 77,8 83,1 80,0 85,2 part time 22,2 16,9 20,0 14,8

Nachtwerk 15,1 18,6 5,6 6,9 Geen nachtwerk 84,9 81,4 94,4 93,1

Werk in ploegen 23,7 34,2 9,5 10,0 Geen werk in ploegen 76,3 65,8 90,5 90,0

Primaire sector 1,0 1,0 0,9 1,2 Secundaire sector 30,2 32,5 17,7 21,4 Diensten sector 39,7 43,2 34,0 45,9 Publieke sector 29,2 23,3 47,4 31,6

Elsy Verhofstadt 6

Wie heeft welke job?

1. Job-demand control model van Karasek

2. Test van de stress en groei hypothesen

3. Gevolgen van stress

4. Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie

5. Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-

arbeidstevredenheid

6. Conclusie

Structuur

Elsy Verhofstadt 7

De spanningsdimensie of stress-as

Oorzaak stress:

hoge taakeisen en weinig regelmogelijkheden

stijging werkdruk toename stress

daling autonomie toename stress

Elsy Verhofstadt 8

Stress-as

Interactie tussen werkdruk en autonomie mbt arbeidsontevredenheid

20.5%

14.1%

5.3%

3.6%0%

5%

10%

15%

20%

25%

lage werkdruk hoge werkdruk

werkdruk

arb

eid

so

nte

vre

de

nh

eid

lage autonomie

hoge autonomie

Elsy Verhofstadt 9

Stress hypothese

De activeringsdimensie of groei-as

Groeimogelijkheden:

hoge taakeisen en veel regelmogelijkheden

stijging werkdruk toename groei

stijging autonomie toename groei

Elsy Verhofstadt 10

Groei as

Interactie tussen werkdruk en autonomie mbt groeimogelijkheden

72.0%

85.7%

69.8%

78.9%

60%

65%

70%

75%

80%

85%

90%

lage werkdruk hoge werkdruk

werkdruk

aa

nle

ren

nie

uw

e v

aa

rdig

he

de

n

lage autonomie

hoge autonomie

Elsy Verhofstadt 11

Groei hypothese

1. Job-demand control model van Karasek

2. Test van de stress en groei hypothesen

3. Gevolgen van stress

4. Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie

5. Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-

arbeidstevredenheid

6. Conclusie

Structuur

Elsy Verhofstadt 12

Combinatie van hoge werkdruk en lage autonomie: STRESS

Compensatie door een hoger loon? NEE

Invloed op mobiliteit werknemers? JA

Elsy Verhofstadt 13

Gevolgen van stress

C WD

WDC

C WD

WDC

Elsy Verhofstadt 14

Verlaten eerste job

Situatie op 26 jaar voor starters in een stressvolle job?

Tot 26 jaar enkel vrijwillige jobwijzigingen (zelf ontslag genomen, ander werkaanbod):

– 45% naar groei job – 29% nog steeds in stress job– 2% werkloos

Ook verplichte jobwijzigingen (bvb door ontslag of sluiten onderneming):

– 21% naar groei job– 30% nog steeds in stress job– 17% werkloos

Elsy Verhofstadt 15

Situatie op 26 jaar

Schoolverlaters die starten in een stressvolle job:

Kans op werkloosheid of opeenvolgende stressvolle jobs

hoger voor:- vrouwen - laaggeschoolden

Elsy Verhofstadt 16

‘Lock in’ in stressvolle jobs

1. Job-demand control model van Karasek

2. Test van de stress en groei hypothesen

3. Gevolgen van stress

4. Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie

5. Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-

arbeidstevredenheid

6. Conclusie

Structuur

Elsy Verhofstadt 17

Elsy Verhofstadt 18

Gesimuleerde arbeidstevredenheid naar ervaring en Karasek typologie

(random effect schattingen)

0 1 2 3 4 53

3.2

3.4

3.6

3.8

4

4.2

4.4

4.6

4.8

high strainpassivelow strainactive

Elsy Verhofstadt 19

Gesimuleerde arbeidstevredenheid naar ervaring en Karasek typologie

(fixed effect schattingen)

0 1 2 3 4 53

3.2

3.4

3.6

3.8

4

4.2

4.4

4.6

4.8

5

high strainpassivelow strainactive

Years of experience

Job

sat

isfa

ctio

n

Elsy Verhofstadt 20

Gesimuleerde groei naar ervaring en Karasek typologie

(random effect schattingen)

0 1 2 3 4 5

-0.8

-0.6

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

high strainpassivelow strainactive

Elsy Verhofstadt 21

Gesimuleerde groei naar ervaring en Karasek typologie

(fixed effect schattingen)

0 1 2 3 4 5

-1

-0.5

0

0.5

1

1.5

high strainpassivelow strainactive

Years of experience

Gro

wth

1. Job-demand control model van Karasek

2. Test van de stress en groei hypothesen

3. Gevolgen van stress

4. Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie

5. Werkdruk en autonomie in de relatie

overscholing-arbeidstevredenheid

6. Conclusie

Structuur

Elsy Verhofstadt 22

Inleiding

23

Groeien aandacht voor overscholing (cfr eerdere presentaties)

Negatieve relatie tussen overscholing en arbeidstevredenheid

Waarom blijven werknemers voor langere periode overschoold?

- Arbeidsmarkt rigiditeiten

- “Compensating differentials”

• Niet door loon of leermogelijkheden

• Werkdruk en controle?

We onderzoeken de rol van controle en werkdruk in het effect van overscholing op arbeidstevredenheid.

Gesimuleerde arbeidstevredenheid

24

Werkdruk

Controle (autonomie)

Actieve jobs:- Adequaat LT: 4.44- Overschoold LT: 4.40- Adequaat HS: 4.38

Passieve jobs:- Adequaat LT: 3.74- Overschoold LT: 3.37- Adequaat HS: 3.97

‘Low strain’ jobs:- Adequaat LT: 4.35- Overschoold LT: 4.30- Adequaat HS: 4.50

‘High strain’ jobs:- Adequaat LT: 3.53- Overschoold LT: 3.16- Adequaat HS: 3.54

Effect van autonomie

25

Werkdruk

Controle (autonomie)

Adequaat LT: +0.61

Overschoold LT: +0.93

Adequaat HS: +0.53

Adequaat LT: +0.91

Overschoold LT: +1.24

Adequaat HS: +0.84

Effect van werkdruk

26

Werkdruk

Controle (autonomie)

Adequaat LT: +0.09

Overschoold LT: +0.01

Adequaat HS: -0.12

Adequaat LT: -0.21

Overschoold LT: -0.21

Adequaat HS: -0.43

Karasek hypothesen

27

Werkdruk

Controle (autonomie)

Learning /activation

Strain Adequaat LT: +0.70

Overschoold LT: +1.03

Adequaat HS: +0.41

Adequaat LT: -0.82

Overschoold LT: -1.14

Adequaat HS: -0.96

1. Job-demand control model van Karasek

2. Test van de stress en groei hypothesen

3. Gevolgen van stress

4. Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie

5. Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-

arbeidstevredenheid

6. Conclusie

Structuur

Elsy Verhofstadt 28

Conclusies

Duidelijke conclusie door de bevestiging van de Karasek hypotheses enerzijds en de introductie van het Karasek model in de literatuur omtrent overscholing anderzijds:

Om arbeidsplaatsen kwalitatief beter en gezonder te maken is het verhogen van beslissingsruimte binnen de functie een centraal element. Daardoor wordt immers een driedubbel doel gerealiseerd:

(1) de arbeidstevredenheid neemt toe

(2) de groeimogelijkheden worden versterkt

(3) voor overschoolde werknemers vermindert het de negatieve impact van hun overschoolde situatie op hun arbeidstevredenheid.

Elsy Verhofstadt 29