Overheidstransparantie in internationaal perspectief Een inventarisatie en beleidsadvies voor een open overheid

Pepijn Aarnink

Inleiding, aanleiding, focus en probleemstelling

• Nederland en het OGP

• Internationale blik als aanvulling

• Overheidstransparantie als focus

• Twee delen: een inventarisatie en een beleidsadvies, dus:

Welke beleidsadviezen zijn, op basis van een internationale inventarisatie van beleid ter stimulering van overheidstransparantie, te geven voor de

Nederlandse Rijksoverheid?

Afbakening, bronnen en opzet

• De opdracht: vijf landen

• Bronmateriaal: Actieplannen en andere (beleids)kaders

• Opzet onderzoek: - 1. Benchmarks- 2. Open overheid in Nederland in het kort niet in presentatie- 3. Open overheid in vijf landen: een inventarisatie- Conclusie inventarisatie- Beleidsadvies en mogelijk vervolgonderzoek

Benchmarks (1)

• Overheidstransparantie: containerbegrip en essentially contested concept

• Benchmarks die aan het thema rakenOpen financiën, open data, openheid bedrijfsleven, integriteit openbaar bestuur,

transparante ontwikkelingshulp.

• Open financiën: Nederland mist op de Open Budget Index 2012:

International Budget Partnership, Open Budget Survey 2012: Open Budget Index 2012.

Benchmarks (2)

• Open data: Open Data Barometer (2015) en OUR Data Index (2014):

The World Wide Web Foundation, Open Data Barometer Global Report – Second Edition OECD, Government at a Glance 2015: OUR Data Index (2014).

(2015).

Benchmarks (3)

• Openheid bedrijfsleven, integriteit openbaar bestuur en transparante ontwikkelingshulp:

World Economic Forum, The Global Competitiveness Report 2014–2015 (2014). Transparency International, Corruption Perceptions Index 2014. Publish What You Fund, ATI 2014.

Open overheid in vijf landen: een inventarisatie

• Denemarken, Verenigd Koninkrijk, Zweden, Duitsland en Estland

• Per land aandacht voor:- relatie t.o.v. OGP- focus en scope- beoogde doelen van stimuleren transparante overheid- aansprekende acties- wettelijk kader

Conclusies

Conclusies inventarisatie: focus en scope

• Nederland heeft bredere scope dan meeste andere landen

• Het belang van openheid over besluitvormingsprocessen

• Open data: speerpunt in Denemarken, Verenigd Koninkrijk en Duitsland

• Duitsland en Zweden: transparante dienstverlening

• Zweden: focus op ontwikkelingshulp

Conclusies inventarisatie: beoogde doelen transparantie

• Democratische waarden (verantwoording en participatie) meest relevant

• Legitimiteit van en vertrouwen in overheidsapparaat (VK, Zweden, Duitsland)

• Verder: economische meerwaarde (innovatie, kostenbesparingen)

• Overeenkomsten met beoogde doelen Nederlandse overheid

• Denemarken: profijt voor private sector

Conclusies inventarisatie: wettelijke kaders

• Dikwijls verzoekgestuurd

• Duitsland: groot verschil tussen federaal en regionaal niveau– Informationsfreiheitsgesetz vs.Hamburgisches Transparenzgesetz

• Zweden: cultuur van open overheid– offenlighetsprincipen

• Europa: Verdrag van Tromsø (2009)

Algehele conclusie inventarisatie: veelal overeenkomsten op grote lijnen

Beleidsadvies (1)

• Vooral in de vorm van verkenningen en het onderzoeken van mogelijkheden

• Financiële transparantie: open contracting- Verenigd Koninkrijk- wijziging ARVODI- online platform

• Open by design: ontwikkeling toolbox publieke diensten- Estland- richtlijnen, methoden en best practices

• Open data: mogelijkheden verkennen van een Open Data Instituut- VK- experts bij elkaar brengen- advies, educatie, innovatie publiciteit!- samenwerking tussen (semi-)publieke en private partners

Beleidsadvies (2)

• Transparantie in publiek-private sector: transacties en betrokken personen openbaar- Estland- Transactiepartners koppelen aan bedrijvenregister- Privacy?

• Transparante ontwikkelingshulp: meer gedetailleerde informatie ontsluiten en aansluiting zoeken- Zweden en VK- informatie op projectniveau en resultaten- openaid.nl

• Cultuur van open overheid: Transparantieadviesraden- VK- interdepartementaal vooruitbrengen open overheidsbeweging

• Wettelijk: ondertekening Verdrag van Tromsø- Estland en Zweden

Beleidsadvies (3): het nieuwe Actieplan en vervolgonderzoek

• Beperkte scope en grondige uitwerking commitments- Thematisch?- Eigenaarschap

• Uitdragen Actieplan als kabinetsstuk - AZ?

• Mogelijk vervolgonderzoek: verleg de grenzen!

Vragen en/of opmerkingen?