Een veilige gemeente begint bij de raad

Van schone straat tot klimaatbeleid

Peter Otten “Rol raadslid alleen maar complexer”

De kennis ligt op straat

Academie met actualiteit en actie

André Bolhuis“Sport heeft hoog rendement”

Raadslid in beeld

Magazine voor gemeenteraadsleden, griffiers, burgemeesters en wethouders, uitgave winter 2011

raad.2011

“ een veilige gemeente begint bij de raad ”

minister Ivo Opstelten

voorwoord

Tijdens het onlangs gehouden jaarcon-gres van de vereniging, dat in het teken stond van ‘Het raadslid van de toekomst’, passeerde een groot aantal actuele on-derwerpen de revue. Van bezuinigingen en duurzaamheid tot de decentralisatie van taken en van nieuwe weten regel-geving tot papierloos werken en social media. Allemaal onderwerpen die bij de koepelorganisatie voor gemeenteraads-leden op de agenda staan, maar die ook voor burgemeesters, wethouders, ge-meentesecretarissen, griffiers en ambte-naren interessant zijn. Het gaat immers om ontwikkelingen waarmee alle be-stuurders en werknemers van gemeen-ten te maken hebben. Om die reden is besloten om een aantal actuele thema’s verder uit te diepen in een magazine, dat alle genoemde partijen gratis ontvan-gen.

In deze eerste editie leest u achtergrond-verhalen, reportages en interviews van bestuurders, overheidsexperts, bedrij-ven en organisaties die dagelijks bij ge-meenten aan het werk zijn. Zij geven hun visie of komen met antwoorden op actu-ele vraagstukken waarmee de lokale overheid te maken heeft. Zo kunt u in een interview met minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie alles lezen over de nieuwe weten regelgeving die met zijn portefeuille te maken heeft. “Neder-land veiliger maken” ziet hij als zijn be-langrijkste opdracht. Paal en perk stellen aan criminaliteit, overlast en geweld. Daarom is hij bezig met het vergroten van de slagkracht van politie en justitie.

Peter Otten, voorzitter van Raadslid.Nu, geeft in een interview aan dat ‘zijn’ ge-

meenteraadsleden turbulente tijden be-leven. “Er zijn nogal wat nieuwe zaken waarmee raadsleden te maken krijgen. Ik denk aan de decentralisatie van taken vanuit het Rijk en de provincies, maar ook aan de mogelijke vermindering van het aantal raadsleden per gemeente, het thema veiligheid en de consequenties van de steeds verdergaande automatise-ring, de elektronische dienstverlening en het gebruik van social media. De wereld van de lokale overheid is behoorlijk aan het veranderen.”

Roel Wever, directeur van het adviesbureau BMC, geeft in deze uitgave aan dat gemeenten door de toename van ta-ken en verantwoordelijkheden ook een grotere bestuurskracht moeten hebben. “Dat zal leiden tot schaalvergrotingen en een toename van allerlei samenwer-kingsvarianten”, aldus Wever. “Het spel zal gaan over de zorg en de on-derkant van de arbeidsmarkt en over ruimtelijke ordening. De gemeente krijgt een grotere verantwoordelijkheid voor de kwetsbare groepen, voor de veilig-heid in buurten en wijken.”

De verwachting is dat dit magazine voor-ziet in een behoefte van bestuurders en ambtenaren die bij gemeenten werk-zaam zijn. Nog dit jaar wordt onderzocht of het wellicht de moeite waard is om dit magazine vaker te laten verschijnen. Het was in elk geval een boeiende ervaring om dit blad voor u te mogen maken. We wensen u veel leesplezier!

Mede namens Raadslid.Nu, De redactie

U leest nu de

eerste uitgave

van Raad.2011,

een magazine

dat is gemaakt

in nauwe samen-

werking met de

Nederlandse

vereniging voor

raadsleden

(Raadslid.Nu).

In dit voor-

woord leggen

wij u graag uit

hoe het maga-

zine tot stand

is gekomen.

raad.2011.1 | 3

Tevreden burgersHoe denken uw burgers en ondernemers eigenlijk over hun gemeente?

Hoe veilig is de gemeente? Hoe hoog scoort de organisatie op klant

tevredenheid? Op deze en nog veel meer vragen vinden alle gemeenten

antwoord op de website waarstaatjegemeente.nl van KING.

Goed bestuur, krachtige gemeenteEen goed en collegiaal bestuur: iedereen wil het, maar hoe krijg je het?

KING geeft workshops en adviezen over bestuurskracht. Voor gemeenten die

zowel intern als extern prima samen willen werken. Van raad en college tot

ambtelijke organisatie en externe partners. KING helpt gemeenten bij de vraag:

doen wij als gemeente de goede dingen en doen wij die op de goede manier?

E-overheid: efficiënte en snelle dienstverleningEdienstverlening kan een gemeente veel opleveren: burgerparticipatie,

snellere en efficiëntere dienstverlening en daardoor tevreden burgers en

ondernemers. KING heeft een aantal tools en standaarden in huis waarmee

gemeenten meteen aan de slag kunnen.

www.kinggemeenten.nl

decentralisaties, bezuinigingen, excellente dienstverlening en tevreden inwoners: gemeenten staan voor grote uitdagingen. het kwaliteitsinstituut nederlandse gemeenten (king) is opgericht door de vng en helpt gemeenten kosteloos bij deze uitdagingen met advies, ondersteuning en tools.

tevreden burgers, efficiënte dienstverlening, krachtig bestuur

3094.1093 Adv Raadslid nu_166x242_WT.indd 1 18-10-11 16:47

Raad.2011

Raad.2011 is een magazine voor

raadsleden, burgemeesters,

wethouders, griffiers en anderen

die beroepsmatig of vanuit interesse

bezig zijn met het openbaar bestuur.

Het magazine wordt uitgegeven

door Actorion Communicatie in een

oplage van 14.000 exemplaren.

Actorion Communicatie

Arnhemsestraatweg 346

6881 NK Velp

T 026 443 82 87

F 026 389 25 48

E [email protected]

Actorion Communicatie

Hans Bongers, Thomas Cech, Leoni

Delsink, Justine de Haas, Frits de Jong,

Thijs Kolster, Heidi Letter, Hans

Rebers, Peter Smit, Fred Teunissen

Actorion Communicatie, Anoek

Bleumer, Roelof Bos, Harm ten Brink,

Bob Bronshoff, Thadde van der

Bruggen - Van Mourik, Manon

Bruininga, Roeland de Bruyn, the

Flexible Platform, Gemeente Schoon,

Ineke Heijting, Jurgen Huiskes, Rodney

Kersten, Nationale Beeldbank,

NederlandSchoon, NOC*NSF, Rens

Plaschek, ProDemos, Nicole Romijn,

Joop Wever

Ontwerpbureau NEO, Velp

DeltaHage, Den Haag

Het auteursrecht op de in dit magazine

verschenen artikelen wordt door de

uitgever voorbehouden. De verant-

woordelijkheid voor een artikel ligt bij

de betreffende organisatie.

November 2011

inhoud

adres

redactie

concept en

realisatie

redactie

fotografie

ontwerp en

vormgeving

druk

copyright

uitgave

colofon

“Een veilige gemeente begint bij de raad”

“Rol raadslid alleen maar complexer”

Klaar voor de toekomst!

Hulp bij burgerparticipatie

Begeleiding kandidaat-raadsleden

Een treetje hoger en toch minder kosten

Investeren in mensen

raadslid in beeld Inge Eshuis-Hermens

“Raad, toon je betrokken!”

column Annemarie Jorritsma

“Sport heeft hoog rendement”

“Een internetverbinding, verder niets”

Samenhang telt, niet de techniek

Van schone straat tot klimaatbeleid

Academie met actualiteit en actie

De raad ontwaakt

Bestrijding van zwerfafval

column Herman Pleij

Samen aan de slag voor een goed debat

Vraagbaak voor politici

Hulp bij aanpak zwerfafval

20 28 54 89

raad.2011 | 5

61 Mirjam van Houwelingen raadslid in beeld

62 “Brug slaan tussen kiezer en gekozene”

65 Roel Wever column

66 De kennis ligt op straat

68 Meer succes met bezuinigen

70 1 miljard kilo

71 Monique Leyenaar column

72 The natural step, succes in de kern

74 Digitaal loket is de toekomst

77 Jan Heijman raadslid in beeld

78 Hergebruik software voordeliger

80 In 30 minuten een voedzame maaltijd op tafel kookraad

82 Onderzoek CCV en Raadslid.Nu

84 Taskforce Midoffice Community

87 Miriam Haagh-Reijne raadslid in beeld

89 Hanneke Balk column

90 I & G Events

91 Frans van der Mooren raadslid in beeld

92 Kennis en vaardigheden

94 Goed bereik, maar geen straling

6

8

10

12

14

16

20

23

24

27

28

32

36

38

42

44

46

49

50

54

58

Huis voor democratie en rechtstaat voor het hele land

U als raadslid kan uw burgemeester oproepen de middelen die ter beschikking staan ook echt te gebruiken; dat verwachten de inwoners van uw gemeente ook van u. Veiligheid staat en valt met het nemen van politieke verantwoordelijkheid. De ge-meenteraad speelt daarbij een cruciale rol!

Ik heb een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend dat gemeenteraden verplicht om minstens eens per vier jaar een integraal veiligheidsplan vast te stellen. De raad stelt de ka-ders van het integraal veiligheidsbeleid vast, de prioriteiten en de gewenste resultaten. Het college bereidt die plannen voor, voert ze uit en maakt afspraken met de betrokken partners. De gemeenteraad controleert de uitvoering. Als plannen slechts papier blijven dan hebben onze inwoners er niets aan. De ge-meenteraad moet hier de burgemeester en het college scherp houden.”

De nationale politie“De burgemeester heeft het gezag over de politie. Dat is nu zo en dat blijft ook zo. Wat verandert, is dat de burgemeester zich niet langer hoeft te bekommeren over het beheer, die aan-dacht kan nu worden gestoken in de gezagsrol. Een kans dus

om de politie nog meer te binden aan wat lokaal belangrijk is.De nationale politie leidt tot méér eenheid en een betere sa-menwerking. Ik wil een efficiëntere bedrijfsvoering, met min-der bureaucratie en minder bestuurlijke drukte. Dat gaat ruim-te voor meer professionaliteit opleveren. De nationale politie stelt dienders zo in staat méér tijd te besteden aan het ‘echte’ politiewerk op straat. Dat komt de veiligheid - en de veilig-heidsgevoelens - van de burgers ten goede.

Terug naar de basis van het veiligheidsbeleid: de gemeente-raad. Een integraal veiligheidsplan bevat de veiligheidsop-dracht en prioriteiten van de gemeente. En daarmee de be-leidsopdracht voor de politie. Op basis van dat plan moet de burgemeester aan de slag. Op basis van de doelen en prioritei-ten van de gemeenteraad maakt hij in de driehoek afspraken met de officier van justitie en de politie over wat de politie gaat doen in de gemeente. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld gaan over onder meer de prioriteiten voor de inzet van de po-litie in de gemeente, de te behalen doelen door de politie, het dienstverleningsniveau van politie aan burgers, zoals aangif-temogelijkheden, (tijden van) bereikbaarheid en beschikbaar-heid, de bestrijding van criminaliteit, samenwerking met toe-zichts- en handhavingsdiensten en private partijen en informatieuitwisseling.

Over de uitoefening van zijn gezag over de politie kan de ge-meenteraad de burgemeester altijd ter verantwoording roe-pen. Een handvat voor de raad dus, om er op toe te zien dat de prioriteiten uit het gemeentelijke integrale veiligheidsplan in de praktijk ook echt worden uitgevoerd. Zo is de gemeente-raad de basis en het sluitstuk van veiligheid!”

minister ivo opstelten

Minister Opstelten

was op 12 novem-

ber hoofdspreker

op het jaarcongres

van Raadslid.Nu.

Wij vroegen de

minister ook bij

te dragen aan het

congresmagazine.

Deze uitnodiging

inspireerde de

heer Opstelten

om nog eens te

benadrukken dat

veiligheid niet al-

leen een zaak van

de politie of Justitie

is, maar het resul-

taat moet zijn van

een veel breder ge-

dragen verantwoor-

delijkheid. Ook op

lokaal niveau.

“Gemeenten hebben een belangrijke rol in het veiliger maken van Nederland. (Sociale) Veiligheid is namelijk niet alleen een zaak van politie of Justitie, maar gaat veel breder en moet inte-graal worden opgepakt: samen met o.a. onderwijs, welzijn, jeugdwerk, woningbouwcorporaties, horeca, bedrijfsleven en de inwoners. Juist omdat er zoveel instellingen betrokken zijn bij de veilig-heid, is het van belang dat er één is die de regie voert en ver-antwoordelijk is voor het beleid en de uitvoering daarvan. Bij uitstek is dat de gemeente, die de problematiek en behoeften van de inwoners het best zou moeten kennen.

De afgelopen jaren hebben burgemeesters veel extra midde-len gekregen om hun verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid te kunnen waarmaken. Ik noem de instrumenten die voortvloeien uit de Overlastwet, het cameratoezicht en de be-voegdheid om preventief te kunnen fouilleren op wapenbezit. Middelen alleen zijn echter niet genoeg; het draait vooral om handelen.

een veilige gemeente begint bij de raad”

“

Om u te ondersteunen in uw rol als raadslid, is onder-zoek uitgevoerd naar de behoeften van raadsleden op het terrein van veiligheid. Het Centrum voor Cri-minaliteitspreventie en Veiligheid gaat met de uit-komsten aan de slag. In elk geval zal volgend jaar een handreiking voor u verschijnen, specifiek gericht op veiligheid. Op de website www.hetccv.nl kunt u hier-over meer informatie vinden.

Minister Ivo Opstelten: “De gemeenteraad is de basis en het sluitstuk van veiligheid!”

raad.2011 | 7 6 | raad.2011

Jasmijn Miete start Politiek Adviesbureau PAB

gesloten zijn bij onze vereniging via onze website aan de hand van een individueel profiel zien op welke competenties zij zich verder kunnen ontwikkelen en welk aanbod van opleidingen daarbij hoort. Ik ben heel blij dat we nu over zo’n instrument beschikken.”

Meer verantwoordelijkheid De raadsleden krijgen steeds meer op hun bordje. Met name door de decentralisatie van taken van Rijk en provincies krij-

gen ze meer verantwoordelijkheid: voor Werken naar vermo-gen, Begeleiding van AWBZ naar Wmo, de jeugdzorg, ruimte, natuur en economie en water. In april van dit jaar sloten Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen hierover het Be-stuursakkoord 2011-2015. Daarnaast wordt veiligheid in de directe leefomgeving in buurten en wijken een belangrijk item in de lokale politiek. “Vooral wat de basale terreinen aangaat, zoals zorg, jeugd-zorg, welzijn, de onderkant van de arbeidsmarkt en veiligheid, zal de burger meer verwachten van de lokale overheid”, denkt Otten. Aan de andere kant schrijven de partijen van het Be-stuursakkoord in de preambule over wat hun ambitie is: “een krachtige, kleine en dienstverlenende overheid; een overheid die zich tot haar kerntaken beperkt en waarbij taken zo dicht mogelijk bij de burger worden gelegd.” De overheid verwacht meer eigen verantwoordelijkheid van de burger.

Dynamiek Volgens Otten heb je het in die dynamiek als raadslid nodig om continu te blijven werken aan het ambt en aan de positio-nering ten opzichte van het College van Burgemeester en Wethouders. “Raadsleden moeten mee met de dynamiek in het politieke bestel. Die dynamiek komt bij twee krachtenvel-den vandaan: de bezuinigende en krimpende overheid en de lokale bevolking. Dat vraagt om bezinning op de manier waar-op je je rol als lokale volksvertegenwoordiger invult of in gaat vullen. Raadslid.Nu ondersteunt de leden hierbij.”

raadslid.nutekst Peter Smit / fotografie Actorion Communicatie

Een gemeente-

raadslid besteedt

gemiddeld

twintig uur per

week aan de rol

als lokaal volks-

vertegenwoordiger.

En dat wordt in

de toekomst niet

minder. Steeds

meer vraagstukken

en verantwoorde-

lijkheden komen

terecht op het

bordje van de

gemeenteraad.

Voorzitter Peter

Otten van Raads-

lid.Nu: “Het raads-

werk vraagt in

toenemende mate

een professionele

insteek.”

Het jaarcongres van Raadslid.Nu, de Nederlandse vereniging voor raadsleden, stond onlangs in het teken van het thema ‘Het raadslid van de toekomst’. Hoe kijkt Otten zelf tegen dit onderwerp aan? “Raadsleden krijgen steeds meer beleidsvel-den te behartigen. Tegelijkertijd daalt het aantal politieke ambtsdragers – van raadslid tot minister en alles ertussenin – en groeien de budgetten. Daardoor wordt de rol van raadsle-den alleen maar complexer. In deze tijden van veranderingen moeten raadsleden voortdurend werken aan ontwikkeling en onderhoud van hun competenties. De invulling van de volks-vertegenwoordigende rol, kaders stellen en controleren, zal steeds meer aandacht vragen. Inwoners gaan namelijk steeds meer verwachten van hun gemeente.”

Assessment toolRaadslid.Nu wil de gemeenteraadsleden de helpende hand bieden. Speerpunten van de vereniging zijn belangenbeharti-ging, deskundigheidsbevordering en het organiseren van the-mabijeenkomsten die raadsleden tevens in de gelegenheid stellen om kennis en ervaring te delen.

Otten: “Tijdens het jaarcongres hebben we een speciale as-sessment tool voor raadsleden gepresenteerd. Dit instrument hebben we in nauwe samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties door Berenschot laten maken. Met dit instrument kunnen raadsleden die aan-

Raadslid.Nu wil gemeenteraadsleden de helpende hand bieden

rol raadslid alleen maar complexer”

“

Lidmaatschap Raadslid.Nu

Het lidmaatschap van de Nederlandse vereniging voor raadsleden (Raadslid.Nu) kost € 75,00 per jaar. Wordt een gemeenteraad collectief lid, dan geeft de vereniging een korting van tien procent. Leden van de verenigingen ontvangen regelmatig een nieuwsbrief over actuele onderwerpen. Daar-naast worden geregeld themabijeenkomsten ge-houden met interessante sprekers en workshops. Een hoogtepunt op de kalender is het jaarcongres.

Meer informatie over de vereniging is te vinden op www.raadslid.nu. Belangstellenden kunnen zich via de website aanmelden als lid van de vereniging.

raad.2011 | 9 8 | raad.2011

Scoren met afval – NVRDAfval is niet meer alleen maar een grote kostenpost die in ge-meenten naar inwoners wordt doorberekend in de zogeheten afvalstoffenheffing. Afval levert ook veel op. Tijdens de work-shops gaat het eens een keer niet over zaken die geld kosten, maar vooral zaken die geld opleveren.

Sta sterk in de decentralisatiestormKwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING)Met of zonder bestuursakkoord: waar eerst drie overheidsla-gen afzonderlijk en in samenspraak drie omvangrijke wetten uitvoerden, komen de taken nu volledig in handen van ge-meenten. In deze workshop een zoektocht naar de ideale uit-gangspositie voor gemeente en raad bij de komende decen-tralisaties.

Help, ik heb een iPad en nu moet ik op Twitter!Necker van NaemTijdens deze sessie worden de beste Tips & Tricks voor efficiënt online samenwerken en netwerken gedeeld. Er wordt stilge-staan bij de laatste digitale ontwikkelingen en de beste iPad apps voor raadsleden. Een praktijkgerichte workshop afge-stemd op uw wensen.

De rol van de raad bij een regievoerende gemeenteNecker van NaemSpreken we binnenkort óók over de regisserende rol van ge-meenteraden? En staat het voeren van regie dan naast, tegen-over of boven de rollen als kadersteller, volksvertegenwoordi-ger en controleur? In deze workshop krijgt het begrip ‘regie voeren’ werkelijke betekenis (in termen van do’s).

Raad en Griffie 2020 – SDU Information SolutionsIn deze workshop wordt aan de hand van stellingen uitgebreid gedebatteerd over welke ontwikkelingen het werk van de raad en griffie in de aankomende jaren zullen beïnvloeden. Welke kansen en bedreigingen zullen zich gaan voordoen? Een ac-tieve workshop waarbij gezamenlijk de blik op de toekomst van de lokale democratie gericht wordt!

iTV.Loket, de nieuwe manier van communiceren! – CentricMet iTV.Loket kan de burger via internet een beveiligde live verbinding maken met een gewenste ambtenaar van de ge-meente. Ze kunnen elkaar zien en met elkaar spreken, maar ook samen documenten delen en door websites browsen. De burger krijgt op een persoonlijke manier informatie en advies vanachter zijn computer.

De veiligheidsregio en u? Waarom moeilijk doen? Hulp voor raadsleden! – Nederlands Instituut Fysieke VeiligheidWorkshop over de Wet op de veiligheidregio’s en Infopunt

Veiligheid. Infopunt Veiligheid, hét loket waar professionals en bestuurders vragen krijgen beantwoord over fysieke (externe) veiligheid, crisisbeheersing en rampenbestrijding. De Wet op de veiligheidsregio’s (Wvr) is op 1 oktober 2010 in werking ge-treden. In de workshop een handreiking voor uw rol en invloed als raadslid.

Sport goed voor uw gemeente?! – NOC*NSF De maatschappelijke waarde van sport is groot. Sport zorgt voor gezonde, vitale, productieve en participerende burgers. Sport is een bindmiddel in de wijk. Sport verbroedert. Sport voedt op. Sport zet uw gemeente op de kaart. Tijdens de work-shop zal NOC*NSF ingaan op de mogelijkheden van raadsle-den bij het vormgeven van effectief beleid met sport.

Papierloos vergaderen – NotuBizBinnen gemeenten worden er voor het vergaderen jaarlijks vele stapels papier gebruikt. Tegenwoordig is de techniek ech-ter zo ver dat papierloos vergaderen een volwaardig alterna-tief is geworden voor al dit papier. Bij deze workshop komt u te weten welke voordelen NotuBox van NotuBiz u kan bieden als het om papierloos vergaderen gaat.

Risico’s bij gebiedsontwikkeling en de rol van de gemeente-raad – Twynstra GuddeHoe houdt u als raadslid grip op projecten die vaak aanzienlij-ke risico’s met zich meebrengen? Deze projecten hebben vaak een hoog ambitieniveau, zijn complex en besluitvormingsmo-menten spelen zich af over een langere periode. In een inter-actieve workshop zullen de adviseurs van Twynstra Gudde dit aan de hand van enkele actuele praktijkcases samen met de deelnemers bespreken.

Duurzame kansen voor de toekomst – Ernst & YoungDe workshop van Ernst & Young is gericht op de kwaliteit van de gemeentelijke overheid met het oog op actuele en toekom-stige vragen die op het gemeentebestuur afkomen. Bezuini-gingen en herijkingen zijn nodig en bieden veel kansen voor de toekomst. De workshop van Ernst & Young gaat met prakti-sche handreikingen in op recente ontwikkelingen.

Het Nieuwe Besturen – BMC Advies & ManagementGemeenten zijn behoorlijk in beweging. Het nieuwe werken, 2.0 denken, allerlei vormen van samenwerking, complexe op-drachten, mondige burgers. Kern hierin is de voortdurende verandering. De omgeving wordt steeds minder voorspelbaar. BMC presenteert een aantal ontwikkelingen in de wereld van bestuur en overheidsorganisaties en hoe raadsleden daarmee om kunnen gaan.

actueel

Een goed raads-

lid is van alle

markten thuis.

Tijdens het jaar-

congres passeer-

den maar liefst

zestien work-

shops de revue.

Alle informatie

die u als raadslid

nodig hebt om

uw taak goed uit

te voeren, werd

belicht.

En nu kunt u de

informatie nog

eens rustig

nalezen via

www.raadslid.nu.

Een overzicht.

Hoe kun je online politiek bedrijven met sociale media? Actieprogramma Lokaal BestuurVeel raadsleden gebruiken social media om zichzelf online te profileren. Welke social media zijn er nu eigenlijk en waarvoor kun je deze nu goed benutten als raadslid? Wat zijn do’s en don’ts bij bijvoorbeeld het gebruik van Twitter en LinkedIn? Tij-dens deze workshop komen concrete voorbeelden uit de (raads)praktijk aan de orde.

Integriteit - De Beuk OrganisatieadviesAls raadslid heb je een bijzondere positie in de lokale gemeen-schap. Je bent gekozen door burgers die verwachten dat je voor hun belangen opkomt. Je bent ook lid van de raad en in die rol moet je verschillende belangen afwegen. In deze work-shop maakt u kennis met zeven stappen die je helpen individu-eel of als fractie tot de juiste keuzes te komen.

Strijd en samenspel - De Beuk OrganisatieadviesBinnenkort vieren we tien jaar dualisering! Ervaren raadsleden zijn al beter thuis in het duale stelsel, nieuwe raadsleden weten niet beter. Hoewel? In deze workshop wordt een open discus-sie gevoerd aan de hand van stellingen over de verschillende borden waarop je als raadslid moet schaken.

Teamwork in de openbare ruimte - NVRD De NVRD en haar circa 500 leden zetten zich dagelijks in voor maatschappelijk verantwoord afvalbeheer in een schone open-bare ruimte. De gemeente heeft de centrale regierol maar heeft anderen nodig om de gemeente schoon te krijgen en schoon te houden. Om gemeenten hierbij te ondersteunen heeft de VNG het programma Gemeente Schoon geïnitieerd dat mede wordt uitgevoerd door de NVRD.

klaar voor de toekomst!

Zestien workshops voor leergierige raadsleden

raad.2011 | 11 10 | raad.2011

Het ‘huis’ staat in Den Haag, tegenover het Binnenhof en is op 15 september 2011 officieel van start gegaan. Het biedt onder-dak aan een bezoekerscentrum waarin ‘politiek Den Haag’ is nagebouwd. Er wordt via simulaties, rondleidingen, debatten, exposities en cursussen informatie verstrekt over onder andere de grondwet, de (geschiedenis van de) Nederlandse democra-tie, de rechtsstaat, het Koninkrijk der Nederlanden en Europa. Daarnaast is ProDemos door het hele land actief en betrekt in gemeenten en provincie kinderen, scholieren en burgers bij de democratie. Het bekendste product is de StemWijzer en het laatste product is de Nationale Begrotingswijzer.

Interesse wekken bij burgersProDemos is er ook voor professionals. Gemeenteraadsleden, bestuurders en ambtenaren kunnen gebruik maken van het kenniscentrum over alles dat met democratie te maken heeft. Wie bijvoorbeeld ondersteuning wil bij het inrichten van inter-actieve beleidsprocessen kan bij de adviseurs van ProDemos aankloppen voor advies en ondersteuning.Het huis heeft ook een huisvader, Kars Veling: geen onbekende naam in politiek Den Haag. In 2003 werd hij als fractievoorzitter van de ChristenUnie opgevolgd door André Rouvoet. Na enige jaren leiding over een scholengemeenschap keerde hij eerder dit jaar als directeur van ProDemos terug in de directe nabijheid van zijn oude liefde, de politiek.“Een fantastische baan, waarin mijn hart voor politiek, onder-wijs en samenleving heel mooi samenkomen”, zo ervaart de oud-politicus. Veling ziet voor zijn organisatie een belangrijke taak weggelegd om bij burgers de interesse te wekken voor po-litiek en bestuur, ze actief bij de democratie te betrekken. “We beschikken hier over fantastische middelen om bezoekers te laten zien en zelf te laten meemaken hoe onze democratie werkt met alle instituties die er zijn. Het is elke dag weer inspi-rerend om te zien hoe schoolklassen vol met kinderen en groe-

pen volwassenen enthousiast onze excursieprogramma’s vol-gen.” Om te benadrukken dat ProDemos niet alleen een Haagse aangelegenheid is, werd de officiële opening op 15 september ook in de provincie Overijssel gevierd. “We zijn door het hele land actief als kenniscentrum en leveren onder-steuning aan mensen die zich beroepsmatig met burgerpartici-patie en democratie bezighouden. Zo ondersteunen we begin-nende raadsleden met cursussen en hebben we adviseurs en projectleiders die gemeenten helpen bij participatieprocessen, zoals interactieve beleidsvorming.”

Lokale ondersteuningVeling noemt zichzelf een bevoorrecht mens om als directeur van deze organisatie bij te dragen aan de kwaliteit van onze samenleving. “Het is ook mijn persoonlijke missie om bij te dra-gen aan een goed contact tussen de bevolking en alles dat met het bestuur van het land te maken heeft. Als politicus deed ik dat natuurlijk ook al, maar dan ingevuld vanuit een politieke opvatting. Nu is de politiek een belangrijke partner om onze doelstelling te realiseren. ProDemos biedt programma’s en in-strumenten voor alle doelgroepen. We zijn door het hele land met veel energie bezig onze positie in te nemen in de wereld van democratie en rechtstaat. We staan daarbij uiteraard bo-ven de partijen en bieden aan organisaties en lokale overheden ondersteuning.” Hij ziet daarbij het liefst structurele relaties op gemeentelijk niveau ontstaan. De gemeentelijke overheid en de politiek zitten echt heel dicht bij de bevolking en het is ei-genlijk de beste plek om te werken aan een goede verbinding met de burger. Het zou fantastisch zijn als op een heleboel plekken in het land ProDemossen ontstaan!” aldus een enthou-siaste Veling.

Op de pagina’s 14 en 15 leest u meer over het aanbod van Pro-Demos voor raadsleden.

prodemosKars Veling, directeur van ProDemos, Huis voor democratie en rechtstaat

hulp bij burgerparticipatie

tekst Hans Bongers / fotografie Jurgen Huiskes

Huis voor democratie en rechtstaat voor het hele land

Mensen bij politiek

en bestuur betrek-

ken en daarmee

zorgen dat de kwa-

liteit van ons demo-

cratisch bestel op

peil blijft, is een

veelomvattende

missie van Pro-

Demos, Huis voor

democratie en

rechtstaat. Uiter-

aard valt ook de

raad hieronder.

Directeur Kars

Veling: “We onder-

steunen beginnen-

de raadsleden met

cursussen en

helpen gemeenten

bij participatie-

processen, zoals

interactieve beleids-

vorming.”

raad.2011 | 13

zes avonden. Op die avonden oriënteren de deelnemers zich op de lokale politieke situatie. Het Nederlandse politieke be-stel wordt uitgelegd: van heden naar verleden. De lokale poli-tieke partijen worden verkend en de manieren waarop je daarbinnen actief kunt zijn of daarop invloed kunt uitoefenen. Hoe is de burgerparticipatie in de gemeente georganiseerd en welke mogelijkheden zijn er voor burgerinitiatieven? Er is een kennismaking met de lokale politici. Praktische vaardigheden zoals duidelijk spreken en presentatietechniek komen aan de orde.

En zelf de raad inVoor mensen, die echt belangstelling hebben voor het raads-lidmaatschap, gaat de cursus verder.Leidend daarbij is de vraag hoe je een goed raadslid kunt wor-den. De rollen van de gemeenteraad komen aan de orde: ver-tegenwoordigen, kaderstellen en controleren en ook wat hoofdlijnen en wat details zijn. Ook wordt veel aandacht ge-geven aan de specifieke vaardigheden van raadsleden, zoals argumenteren en debatteren. Vooral als de gemeente bij het werven van nieuwe raadsleden ook graag burgers van buiten de kring van bekenden rond de gemeenteraad wil interesse-ren voor het raadslidmaatschap kan de cursus Politieke Parti-cipatie nuttig zijn. Natuurlijk komen niet alle deelnemers aan de training uiteindelijk in de gemeenteraad. Maar er komen wel mensen in de gemeenteraad, die daar eerst helemaal niet aan dachten. Honderden deelnemers hebben zo kennisge-maakt met de politiek.

Ondersteuning Raadslid.NuDe grote landelijke partijen hebben over het algemeen eigen programma’s voor belangstellenden, net als enkele gemeen-

ten. ProDemos wil met het cursus- en trainingsaanbod de ge-meenten, maar ook de politieke partijen die daar behoefte aan hebben, de helpende hand bieden. ProDemos richt zich hierbij vooral op inwoners die nog geen definitieve keuze voor een politieke partij hebben gemaakt. Voor veel mensen een hoge drempel. ProDemos ziet daarbij veel aanknopingspun-ten met Raadslid.Nu. Vooral de competentiescan waarover Raadslid.Nu beschikt, ziet ProDemos als een mooi begin. Met de beschikbare kennis en ervaring kan ProDemos bijvoor-beeld ondersteuning bieden bij het vinden van mogelijke kan-didaten voor gemeenteraden en bij het ondersteunen van potentiële raadsleden om zich voor te bereiden en de goede keuzes te maken.

Teleurstelling omdat er te hoge verwachtingen zijn over wat men als raadslid kan bereiken, kan daarmee voorkomen wor-den. Vroegtijdig afhaken van raadsleden heeft een negatief effect op de kwaliteit van het gemeentebestuur. ProDemos ziet daarom een goede voorbereiding op het raadslidmaat-schap als een belangrijke bijdrage aan stabielere gemeente-raden en hopelijk ook aan een leuker raadslidmaatschap.

De medewerkers van ProDemos zijn in ieder geval de over-tuiging toegedaan dat raadsleden die goed in hun vel zitten beter functioneren en de kwaliteit en de openheid van het be-stuur ten goede komen. Meer informatie over de Cursus Politieke Participatie is te verkrijgen via www.prodemos.nl. ProDemos is tot stand gekomen na een samenvoeging van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) en het Bezoekers-centrum Binnenhof.

tekst Hans Bongers / fotografie ProDemos

Raadsleden zijn

moeilijk te vinden

en te veel nieuwe

raadsleden ver-

kijken zich op hun

werk. Het aantal

raadsleden dat

vroegtijdig opstapt

is hoog. Het is

kennelijk moeilijk

om vooraf een

goed beeld te

vormen wat het

raadswerk inhoudt.

ProDemos - Huis

voor democratie en

rechtsstaat, heeft

ervaring met ken-

nismakingstrajec-

ten voorafgaand

aan het gemeente-

raadslidschap.

Juist nu, ruim-

schoots voor de vol-

gende verkiezingen,

is het tijd om een

start te maken met

dit soort trajecten.

begeleiding kandidaat- raadsleden

Beginnende raadsleden beschrijven vaak hoe moeilijk het is om in het raadswerk te komen, terwijl belangstellende bur-gers veel moeite hebben om te begrijpen hoe het nu eigenlijk gaat in de gemeenteraad. ProDemos is er juist om die kloof tussen politiek en burgers te overbruggen. Het instituut ver-zorgt twee ‘cursuslijnen’, waarmee in de afgelopen jaren veel ervaringen is opgedaan: scholing voor burgers en voor potentiële raadsleden. De cur-sussen zouden, in de visie van ProDemos, in elke gemeente structureel ingebed moeten worden. Dat hoort in een breder beleid te passen om burgers en openbaar bestuur met elkaar te verbinden. ProDemos ondersteunt lokale initiatieven die daar op gericht zijn.

Kennismaking met politiekVoor belangstellende burgers, die willen begrijpen hoe de raad werkt, is een kennismakingscursus ontwikkeld van vijf of

Goed voor humeur raadsleden en kwaliteit bestuur prodemos

Voor burgers met interesse in het raadlidmaatschap heeft ProDemos een kennismakingscursus ontwikkeld van vijf of zes avonden

raad.2011 | 15 14 | raad.2011

ernst & youngtekst Hans Bongers / fotografie Harm ten Brink

Duurzaam ombuigen met Ernst & Young

Door de huidige

economische crisis

zijn gemeenten

genoodzaakt fors

te bezuinigen.

Maar er liggen

ook kansen voor

heroverwegingen

en een andere

aanpak die de

pijn verzachten

of zelfs ruimte

geven voor

nieuwe ontwikke-

lingen.

Uit onderzoek

van Ernst & Young

blijkt dat 66

procent van de

bezuinigings-

maatregelen niet

duurzaam is.

Tweederde van

de potentiële

bezuinigingen

wordt binnen

een periode van

drie jaar niet

gerealiseerd.

Er valt dus nog

een wereld te

winnen!

een treetje hoger en toch minder kosten

Rob Ellermeijer, sectorleider Public Sector bij Ernst & Young

De kaasschaaf voldoet niet meer. Het gaat nu om echte beleidskeuzes en om stevige efficiencyverhoging. Het is tijd om kritisch te kijken naar de gemeente-lijke processen: hard werken is nog niet hetzelfde als efficiënt werken. Verbete-ring van werkprocessen vraagt om een lange adem. Eigenlijk moet je als be-stuurder van een overheidsorganisatie altijd bezig zijn met de vraag hoe je de organisatie beter afstemt op de omge-ving. Een omgeving die continu veran-dert. “Wat van nu is, is niet meer van toen, straks is niet meer van nu.” Wijze woorden van een man die een carrière lang werkt aan het verbeteren van orga-nisaties in de publieke sector. Aan het woord is Rob Ellermeijer, sectorleider Public Sector bij Ernst & Young.

raad.2011 | 17

Nieuw evenwichtIedere gemeente is wel druk bezig met het terugdringen van kosten, de oplopende werkloosheid, de stijgende spanning op de arbeidsmarkt, het beteugelen van rente en inflatie en de malaise op de vastgoedmarkt. Rob Ellermeijer wijst op de oor-zaak die is te vinden in een onevenwichtige economische situ-atie. “Het principe is dat wat we uitgeven in de publieke sector in de private sector moet worden verdiend. We zien dat de uit-gaven in de private sector te ver zijn doorgeschoten ten op-zichte van de inkomsten in de private sector. We zitten nu mid-den in een tijd waarin we een nieuwe balans moeten vinden”. Het is, volgens Ellermeijer, zaak om weer evenwicht te bren-gen tussen de publieke en private sector. “Dat vraagt heel dui-delijk om terugdringen van kosten en dus ook van het aantal medewerkers bij overheidsorganisaties. Door efficiënter en bedrijfsmatiger te werken kan het aantal functies verminde-ren en nemen de kosten af. Nadelige gevolgen voor de ar-beidsmarkt kunnen beperkt blijven als mensen over kunnen stappen naar de private sector. Maar dat gaat pas soepel als privaat en publiek meer naar elkaar toe groeien, bijvoorbeeld door zakelijker en bedrijfsmatiger te werken. Binnen de over-heid zijn al veel functies die uitwisselbaar zijn met het bedrijfs-leven. Dat zou verder gestimuleerd moeten worden zodat mensen flexibel van de ene sector naar de andere kunnen switchen.”

“In zo’n arbeidsmarkt is het belangrijk dat de overheid een aantrekkelijke werkgever blijft”, zo stelt Ellermeijer. De ar-beidsvoorwaarden en omstandigheden in de publieke sector moeten in een krappe arbeidsmarkt kunnen concurreren met die in de private sector. Over een aantal jaren neemt het aantal werkenden met tien tot twintig procent af als gevolg van de vergrijzing. Daar zorgen over maken lijkt misschien raar in deze tijd van bezuinigingen, want nu zetten afslankingsopera-ties nog de toon.“Het punt is dat we op langere termijn met minder mensen de kwaliteit van de dienstverlening op peil moeten houden in een situatie waarin steeds hogere eisen aan de overheid worden gesteld. Dat vraagt om fundamentele veranderingen in de or-ganisatie van de overheid”, aldus Ellermeijer. Hij wijst er daar-bij op dat veel winst is te behalen door slimmer gebruik te ma-ken van ICT, door een efficiëntere inrichting van de procesketens voor jeugdzorg, het sociale domein en voor de werklozenzorg en re-integratie en door uitvoerende werk-zaamheden naar een groter schaalniveau te brengen.

Politieke keuzesDe huidige taakstellingen vragen om duidelijke keuzes: welke voorzieningen blijven en op welk niveau? Ellermeijer: “Het gaat vooral om de combinatie van serieus terugdringen van kosten en het handhaven van bepaalde volumes en voldoende kwaliteit van dienstverlening. Dit betekent dat er vanuit ver-schillende invalshoeken – ook vanuit de politiek – moet wor-den nagedacht over de mogelijkheden die er zijn om tekorten terug te brengen. Daarbij kan het gaan om beleidsmatige maatregelen zoals het heroverwegen van beleidsdoelstellin-gen, de keuze van beleidsinstrumenten en het optimaliseren van de doelgroepbenadering. Ook de inzet van ICT en het rea-liseren van meer schaalgrootte en flexibiliteit door met omlig-gende gemeenten samen te werken in bijvoorbeeld shared service centers bieden goede mogelijkheden.”Dat soort ontwikkelingen vraagt om eerst goed de voors en tegens in beeld te brengen, te kijken naar de verschillende processen en daarbij de vraag te stellen aan welke opties de voorkeur wordt gegeven. Veel werkprocessen kunnen met be-hulp van ICT efficiënter worden ingericht, andere lenen zich erg goed voor een gezamenlijke aanpak met omliggende ge-meenten.“Verdergaande automatisering en het verhogen van de effici-ency in publieke organisaties vragen juist nu om actief investe-ren in veranderingen. Het slechtste wat je nu kan doen is stil-vallen en afwachten”, benadrukt Ellermeijer. Winst is volgens hem ook te behalen door eens de ketenpro-cessen in de sociaal-maatschappelijke zorg goed tegen het licht te houden. Meestal levert dat én efficiencywinst én kwa-

ernst & young>

liteitsverbeteringen op. “Vaak zie je dat waar verschillende organisaties samen-werken on-gemerkt dubbelingen en an-dere inefficiënties naast elkaar bestaan. Ieder raadslid weet dat het politiek ge-voelige onderwerpen zijn, waar je voor-zichtig mee om moet gaan. Maar kwali-teit bevorderen door zaken slimmer te organiseren tast de politieke doelstellin-gen niet aan en tegen efficiënter werken zal weinig weerstand zijn. Ook slimme toepassingen van automatisering kun-nen hier de kosten drukken en de dienst-verlening verbeteren.”

Goed medicijnNieuwe kansen benutten en meer doen met minder zijn uitdagingen waarin sa-menwerking met buurgemeenten een belangrijke rol kan spelen. Eigenlijk is sa-menwerking in een tijdperk waarin met minder mensen en middelen meer moet worden gedaan niet een keuze maar een must. Het handhaven van bepaalde voorzieningen en van kwaliteitsniveaus lukt meestal wel in een grotere schaal waarin de kosten lager uitvallen. Veel ge-meenten onderzoeken inmiddels moge-lijkheden voor samenwerking en er zijn al genoeg voorbeelden van geslaagde initiatieven die hebben geleid tot lichte of heel omvangrijke samenwerkingscon-structies. Toch zie je, zo vervolgt Eller-meijer, dat er nog veel koudwatervrees is, ondanks de goede voorbeelden in het land. “Meestal starten initiatieven voor sa-menwerking in moeilijk vaarwater. Er is vaak angst voor het verlies van de ‘eigen’ cultuur. Het vraagt om enig inzicht en ook wel lef om door te zetten ondanks de ‘leeuwen en beren’ die opdoemen. Bij evaluaties hoor je dat de betrokkenen erg gelukkig zijn met de genomen stap-pen en dan zie je dat het verlies van de

‘eigen’ cultuur wel meevalt en zeker op-weegt tegen de voordelen voor de bur-ger.” Die voordelen zitten volgens Eller-meijer vooral in de continuïteit, kwaliteitsverbetering, efficiency, slag-kracht en meer kansen voor innovatie. Zaken die zich goed lenen voor samen-werking zijn bijna alle gemeentelijke ta-ken op gebied van onderhoud en beheer, en ook de uitvoerende taken op het ge-bied van administratie, ICT, HRM en communicatie. Goede, doordachte af-spraken als basis zijn daarbij essentieel. “Uit de praktijk blijkt iedere keer weer dat de aandacht in het begin om goede afspraken vast te leggen zich later dub-

bel en dwars terugbetaalt. De betrokken gemeenteraden zullen daarbij vooral belangstelling hebben voor het niveau van de dienstverlening en de wijze waar-op de gemeentelijke verantwoordelijk-heden, invloed en controle worden ge-borgd. Gemeenten moeten beseffen dat ze de verantwoordelijkheid houden, en dus bij uitbesteden invloed en controle goed moeten regelen”, aldus Ellerme-ijer. “Als het later fout gaat kom je im-mers niet weg door te zeggen dat het uitbesteed is en dat we daar dus niet meer over gaan”, zo besluit hij met na-druk.

Bron van inspiratie en vernieuwing

Als de middelen schaars worden, is het belangrijk de ‘goede dingen’ te kiezen en deze ‘goed te doen’. Bij het uitwerken van mogelijkheden voor duurzame vernieuwing om efficiënter en beter te kunnen werken en kostenreducties te realiseren heeft het veel toegevoegde waarde om externe expertise mee te laten kijken. Ook in de aanloop naar het reali-seren van gemeenschappelijke uitvoeringsorganisaties, kan ervaring van buitenaf in een later stadium veel narigheid en extra kosten voorko-men. Binnen Ernst & Young is veel expertise verzameld over de publieke sector. Er is in ieder geval voldoende ervaring en kennis voorhanden om lokale overheden te inspireren en te helpen met vernieuwende ideeën en deze in de praktijk te realiseren. De adviseurs van Ernst & Young wer-ken daarbij vanuit de vier expertisegebieden, de pijlers waarop de dienstverlening van de Public Sector van Ernst & Young is gebaseerd:

• Informatietechnologie: beveiliging en continuïteit.• Public finance: planning en control en ondersteuning van de financiële

functie om te komen tot een solide financiële positie, ondersteuning bij ontwikkelen en realiseren van mogelijkheden voor kostenbesparing.

• Transformatie: samenwerkingsprocessen; inrichting gezamenlijke uitvoeringsorganisaties; scenarioplanning.

• Corporate responsibility: duurzaamheid en MVO: werken aan een duurzame samenleving en vorm geven aan maatschappelijke betrok-kenheid.

raad.2011 | 19 18 | raad.2011


doen? Hoe vergroot ik de effectiviteit van mijn medewerkers? Hoe houd ik medewerkers onder hoge druk gemotiveerd?”

Zijn er redenen voor zorgen?“Vanuit mijn ervaring bij eerder werk bij de VNG en nu Beren-schot kan ik zeggen dat het lokale bestuur grotendeels op orde is. Maar soms ook wel kwetsbaar. Dat wordt ook erkend. Bij grote decentralisaties als de WWB, WMO en komend jaar de jeugdzorg, wordt de lat wel erg hoog gelegd.”

Welke ondersteuning biedt Berenschot?“Wij buigen ons op meerdere plaatsen over vraagstukken van

dualisering, samenwerking met andere gemeenten, profes-sionalisering van bestuur, integriteitkwesties en morele be-wustwording van zowel college, raad als ambtelijk apparaat. Zo voeren we assessments uit voor (kandidaat)burgemees-ters en trainen we directies en management van ambtelijke organisaties. Samen zorgen wij er zo voor dat de ambities in concrete doelstellingen worden vertaald en zo daadwerkelijk kunnen worden verwezenlijkt. Strategische keuzes zoals decentralisatie, regionalisering, ‘meer met minder’ en een andere manier van werken, hebben altijd gevolgen voor het gedrag van medewerkers en leidinggevenden binnen een ge-meente. Daarom maken wij ook de vertaling naar mogelijke

berenschottekst Hans Rebers / fotografie Rodney Kersten, Studio Bell

Op het jaarcongres

van Raadslid.Nu is

de assessmenttool

gepresenteerd die

raadsleden en

wethouders advies

op maat biedt, met

daaraan gekoppeld

een opleidingen-

aanbod.

Organisatieadvies-

bureau Berenschot

beschreef beide

competentie-

profielen. Een

logische keus,

gezien de meer dan

75 jaar ervaring in

de publieke sector.

“Als geen ander

kennen we de

gemeente van bin-

nenuit en weten wij

aan te sluiten bij

wat er goed gaat

binnen een gemeen-

te en te onder-

steunen bij wat er

nog beter kan.”

investeren in mensen

Jan van Leijenhorst, adviseur bij Berenschot én voormalig raadslid en wethouder: “Professionalisering van het openbaar lokale bestuur staat hoog op de agenda. De omgeving is com-plex en er wordt zowel van de medewerkers van de ambtelijke organisatie als van de politiek steeds meer gevraagd. Omdat de financiële middelen beperkt zijn, dienen bepaalde zaken, denk aan jeugdzorg en de regionale uitvoeringsdiensten, slim-mer en efficiënter opgepakt te worden. Het vraagt om een an-dere manier van werken en, zeker bij kleinere gemeenten, om krachtenbundeling op regionaal niveau. Dit laatste ligt, zeker op politiek niveau, vaak nog erg gevoelig.”

Welke vragen komen jullie tegen?“Gemeentesecretarissen geven ons aan met vragen te zitten als: Hoe vertaal ik de nieuwe koers van de gemeente naar het dagelijkse gedrag van medewerkers? Hoe doorbreek ik daarbij vastgeroeste patronen? Hoe komen wij van uitvoering naar re-gie? Hoe zorg ik ervoor dat de goede mensen blijven? Recente bezuinigingen leiden tot vragen als: Hoe kunnen we binnen de gemeente met minder mensen toch ons werk goed blijven

Jan van Leijenhorst, adviseur bij Berenschot

raad.2011 | 21 20 | raad.2011

gevolgen voor het feitelijke gedrag van mensen. Als het gaat om hoe je een samenwerking tussen gemeenten moet vorm-geven, heeft Berenschot de toon gezet. Het project rondom de Drechtsteden geldt daarbij als hét voorbeeld.”

Wat heeft Berenschot op het terrein van HRM te bieden?“Naast assessments verzorgen wij leiderschapsprogramma’s, waarbij leden van de directieraad, sectormanagers, afdelings-

hoofden en teamleiders een op maat gemaakt ontwikkelings-traject doorlopen. Ook begeleiden we gemeenten bij het doorvoeren van een bepaalde gewenste cultuurverandering, door zowel bij de analyse als in de uitvoering met de voeten in de klei, te ondersteunen. Daar waar gewenst geven we allerlei trainingen aan ambtenaren of raadsleden, bijvoorbeeld poli-tiek bestuurlijke sensitiviteit, projecten programmamanage-ment, stakeholdermanagement, het nieuwe werken, het voe-ren van functioneringsgesprekken et cetera.”

berenschot>

Dit is slechts een greep uit de vragen die beantwoord worden met behulp van het Berenschot Competentie-spel. Berenschot heeft dit spel ontwikkeld om op een interac-tieve manier met elkaar in gesprek te raken over compe-tenties, bijvoorbeeld voor de functie van raadslid, frac-tiemedewerker of woordvoerder. Tevens is het spel zeer

geschikt voor het bepalen van teamcompetenties, zoals de gehele fractie.

Hoe werkt het?Het spel helpt de deelnemers om op een praktische ma-nier naar competenties te kijken. Het spel zet aan tot na-denken over concreet, gewenst gedrag. Aan de hand van vraagkaartjes, foto’s en het spel(profiel)bord krijgen deelnemers inzicht in de betekenis die zij zelf en die an-deren aan bepaalde competenties geven. Spelenderwijs stuurt het spel aan op een onderlinge normafstemming over gewenst gedrag. Het Berenschot Competentiespel kan voor elke (doel)groep op maat worden gemaakt.

Het Berenschot Competentiespel

Welke competenties hebben wij als fractie nodig om suc-cesvol te zijn? In welke competenties zijn wij goed en welke moeten wij nog verder versterken? Hoe draag je als raadslid bij aan het succes van de fractie?

Inge Eshuis-Hermens, 50 jaarD66, AssenRaadslid sinds 2002

Waarom raadslid?Liever stuurman op het schip dan aan de wal! Ik vind het een uitdaging om niet alleen te roepen, maar ook om daadwerkelijk een bijdrage te leveren aan een leefbare stad. Ambitie? Tot 2014: Zorgen dat de regeringstaak-stellingen die grote consequenties hebben voor de gemeente en dus haar inwoners goed uitpakken voor alle partijen. Dit is een enorme uitdaging. Hierbij liggen ook kansen. Dáár moe-ten we het over hebben! De aantrekkelijkste kant? Het is een divers en dynamisch vak en je ontmoet allerlei mensen. Ik verge-lijk het weleens met topsport: je moet kunnen schakelen op (onverwachte) momenten en een groot uithoudings- en incasseringsvermogen hebben.

Minder leuk...Niet alles kan. En dat is soms moeilijk uit te leggen. Wij hebben miljoenen ontvangen aan compensatiegelden voor het niet doorgaan van de Zuider-zeelijn. Maar dat geld mag je niet in-zetten om bijvoorbeeld een voedsel-bank in de benen te houden. Ook al is dat wat de mensen willen. Tip voor de toekomstDe bekende drie W’s: waarom doen we iets, wie moet het doen en welk re-sultaat moet het hebben? Er is veel creativiteit aanwezig bij alle partijen, maak daar gebruik van. Begin met de verbonden partijen (je partners), wie doet wat? Waarom? En wat moet het resultaat zijn? Wij hebben deze sessies gehad in het kader van de nieuwe wetswijzigingen op zorg. Verrassende uitslagen waarmee je verder kunt.

raadslid in beeld

raad.2011 | 23 22

er de slogan ‘Let’s make things better!’. Totaal vanuit de interne organisatie be-dacht. Wetenschappers bedachten mooie dingen voor de consument. Philips

maakte producten die knap in elkaar zaten, maar die niet aansloten bij de con-sument. Philips heeft ervan geleerd en de slogan luidt nu: ‘sense en simplicity’,

gedacht vanuit de vraag wat de consu-ment graag wil hebben en hoe het moet werken. “Kijk, zo zou de gemeentelijke overheid ook moeten werken.”

klant is koningkingtekst Hans Bongers / fotografie Jurgen Huiskes

Dit is de harten-

kreet van Tof

Thissen, directeur

van het Kwaliteits-

instituut Neder-

landse Gemeenten,

KING kortweg.

Twee jaar geleden

is het instituut

opgericht om

gemeenten te

helpen de dienst-

verlening op een

hoger plan te

brengen.

De respons vanuit

de lokale overheid

is inmiddels zeer

bemoedigend.

raad, toon je betrokken!”

“

KING is een initiatief van de Vereniging van Nederlandse Ge-meenten (VNG). Voor Tof Thissen is het werkgebied bekend terrein. Hij heeft een lange politieke en bestuurlijke carrière achter de rug bij de lokale overheid. Sinds 2004 is hij tevens lid van de Eerste Kamer en hij kent het klappen van de zweep dus vanuit verschillende politieke en bestuurlijke niveaus. Thissen: “We merken dat we meer dan welkom zijn. We zijn er voor de gemeenteraad, voor B&W en voor de ambtelijke organisatie. Wij staan klaar, of dat nou is voor de bestuurder, voor de over-heidsmanager of voor raadsleden. We staan klaar met de website ‘Waar staat je Gemeente’, met ‘Slimmer organiseren door samenwerking’, met concepten van ‘Leren en ontwikke-len’ en met diverse ICT-programma’s en standaarden. Alle-maal om gemeenten te helpen hun diensten aan burgers en bedrijven op een excellent niveau te brengen.”

Meest ‘nabije’ overheidVoor Thissen staat bevlogenheid voor de publieke sector en vooral voor de lokale overheid voorop. Gemeenten zijn, zoals hij het noemt, de meest ‘nabije overheid’. Hij wil met zijn insti-tuut op de eerste plaats een betrouwbare partner zijn van de gemeenten in hun zoektocht naar manieren om de burger be-ter van dienst te zijn. “Je ziet dat het voor de gemeentelijke overheid lastig is om met de mondige burger om te gaan. Vroeger was men gewend om binnen de muren van het ge-meentehuis te bedenken wat goed was voor de burger. Maar dat wil nog niet betekenen dat het resultaat ook werkelijk door de burger werd omarmd.” Als voorbeeld haalt Thissen het leerproces aan dat het elektronicaconcern Philips met schade en schande doormaakte. In de jaren negentig was

Tof Thissen, directeur Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten

raad.2011 | 25 24 | raad.2011

Andere aanpak raadswerk Lokale politici spelen een cruciale rol in de contacten met de burger. Voor de burger zichtbaar zijn, echt aandacht be-steden aan de volksvertegenwoordigen-de rol is erg belangrijk. Raadsleden kun-nen de gemeente helpen van buiten naar binnen te denken en zodoende bij-dragen aan een betere relatie met de burger. Het is jammer dat veel raadsle-den na de verkiezingen nauwelijks meer zichtbaar zijn voor de burger. “Je alleen bezighouden met raadstukken en ver-gaderagenda’s is niet goed. Zorg dat je op een andere manier aan informatie komt en wees zichtbaar voor de burger. Mobiliseer mensen met specifieke des-kundigheid rond ingewikkelde thema’s. Laat je zien op bijeenkomsten met bur-gers en weet de weg te vinden naar maatschappelijke organisaties die je kunnen helpen. Het is in mijn ogen de basale werkwijze van het raadslid, en bovendien past het beter bij deze tijd waarin het raadswerk steeds ingewik-kelder wordt.” Aldus Tof Thissen, wij-zend op de decentralisatiegolf met de AWBZ, de Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen. “Als je ziet wat er de ko-mende jaren op de gemeentelijke over-heid afkomt – en dan hebben we het over een bedrag van 8,5 miljard aan ex-tra werk bovenop het huidige totaal van 15 miljard euro – dan is het echt nodig je werk als raadslid anders in te richten”,

benadrukt hij. “Als KING willen we daar graag bij helpen. Wij zijn er voor de ge-meenten en bewijzen dat ook door heel concreet naar gemeenten toe te ko-men!”Daarbij is het volgens directeur Thissen vooral zaak om als organisatie klein en wendbaar te blijven en daardoor opti-maal toegerust te zijn om het lokale be-stuur te helpen de dienstverlening op essentiële punten te verbeteren. “Dat doen we vanuit veel betrokkenheid, een warm hart voor de publieke zaak en met veel gevoel en respect voor de moeilijke situatie waarin gemeenten opereren!”

king annemarie jorritsmaVoorzitter Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Een glazen bol heb ik niet nodig om te weten hoe het raads-lid van de toekomst er uitziet. Als ik mijn ogen sluit zie ik echte volksvertegenwoordigers voor me: bevlogen men-sen die de straat opgaan en hun oor te luister leggen. Die vragen stellen aan de buurman zodat ze weten van welke gemeentelijke regels hij last heeft. Die luisteren naar wat de buurvrouw vertelt over haar situatie, hoe ze zich moet zien te redden met drie schoolgaande kinderen. Die bij werkgevers langsgaan en kijken hoe de gemeente hen kan helpen. Kortom, die weten wat er leeft, niet alleen in hun eigen straat maar ook in de andere buurten van de stad of de dorpen die tot de gemeente behoren.

Maar hoe kom je daar achter? Daar heb ik maar een ant-woord op: ga naar buiten! Naar de markt, een concert van de muziekschool, een inspraakavond voor omwonenden, een buurtbarbeque of leg werkbezoeken af aan bedrijven en werkgevers. Wees zichtbaar als raadslid en leg je oor te luister.Die zichtbaarheid is om twee redenen belangrijk. Aller-eerst, en dat heb ik hierboven al voldoende aangeven, om te weten wat er in de maatschappij leeft. Maar het is ook belangrijk omdat een raadslid moet kunnen – en willen – uitleggen wat er in de politiek gebeurt. Waarom worden bepaalde besluiten genomen? Hoe kan het dat de partij toch heeft ingestemd met een voorstel waar ze eerst op tegen was? Zichtbare raadsleden zijn nodig om draagvlak te creëren voor besluiten. Want je moet soms water bij de wijn doen om te overleven. Wat dat betreft is politiek soms net een doorsnee gezin, want ook daar is onderhandelen onvermijdelijk: over feestjes, make-up, de scooter, het zak-geld, de kleding, noem maar op.

Dat brengt me op een ander punt dat van belang is voor alle (toekomstige) raadsleden: focus op de hoofdlijnen.

Verlies u niet in details. En volg in het begin zoveel mogelijk cursussen. Dat heb ik zelf ook gedaan toen ik raadslid werd. Hier ligt ook een taak voor Raadslid.Nu: zorg ervoor dat raadsleden kennis kunnen delen, start intervisiegroepjes op en geef tips. Maar er ligt ook een taak voor ambtenaren om begrijpelijk(er) te schrijven en de conclusies van een voorstel op een A4-tje te presenteren. Mijn tip aan alle huidige en toekomstige raadsleden: laat zien dat u er bent. Raadslid zijn is een belangrijke functie waar u heel trots op mag zijn. U bent gekozen door het volk en dat is niet niets. Zelf ben ik altijd met veel plezier raads-lid geweest en dat plezier wil ik graag aan u en alle toekom-stige raadsleden doorgeven.

Laat zien dat u er bent!

>De drie pijlers van KING

KING richt zich op drie terreinen. De eerste is de ondersteuning gericht op de verbetering van de elektronische dienstverlening. Een slimme inzet van ICT is het werkterrein van een aantal goed ingevoerde adviseurs van KING. Een aandachtsgebied daarbij is standaardisering. Te veel gemeen-ten besteden nog energie, tijd en geld aan eigen oplossingen terwijl dat al lang niet meer hoeft. KING beheert en ontwikkelt een aantal standaarden ten behoeve van gemeenten, bijvoorbeeld het Standaard Uitwisselings-formaat (StUF). KING denkt ook mee over de ontwikkeling van standaar-den en doelstellingen op landelijk niveau, zoals NORA, GEMMA en NUP.Een tweede pijler is het verbeteren van bestuurskracht. KING doet dat door gemeenten te adviseren hoe je als overheid de goede dingen doet en hoe je die goed doet. Samen met KING kan een gemeente zichzelf verbe-teren op het gebied van dienstverlening en inrichting van de organisatie.De derde pijler bestaat uit de activiteiten gericht op benchmark, ontwik-keling en innovatie: wat vinden burgers van de dienstverlening en hoe kunnen gemeenten die verbeteren? KING adviseert over benchmarks op diverse terreinen en geeft heel concreet inzicht in hun sterke en zwakke kanten. Kijk maar eens op www.waarstaatjegemeente.nl!

raad.2011 | 27 26 | raad.2011

noc*nsftekst Peter Smit / fotografie NOC*NSF

NOC*NSF-voorzitter André Bolhuis rekent op steun van gemeenten

“Sport was in veel

gemeenten lange

tijd een onderge-

schoven kindje.

Gelukkig zien

steeds meer ge-

meentebestuurders

sport als een vol-

wassen beleids-

thema dat hoog op

de politieke agenda

staat. Sport brengt

mensen bij elkaar,

bevordert de

gezondheid en

heeft in toenemen-

de mate een

economische

betekenis. Sport

kost geld, maar

heeft ook een hoog

rendement.”

sport heeft hoog rendement”

André Bolhuis, voorzitter sportkoepel NOC*NSF

Woorden van André Bolhuis (65), voor-zitter van de sportkoepel NOC*NSF. De bestuurder maakte zelf furore als hoc-keyspeler. Met Kampong werd hij diver-se keren landskampioen en in de jaren zeventig boekte hij zijn grootste succes-sen als international: hij werd zowel we-reldkampioen in 1973 als Europees kam-pioen in 1978. Hij nam twee keer deel aan de Olympische Spelen (in 1972 en in 1976). Na zijn loopbaan als speler bleef hij ac-tief in de sportwereld. Zo was hij twee keer chef de mission van de Olympische Zomerspelen, in 1992 in Barcelona en in 1996 in Atlanta. In 1996 werd hij vice-voorzitter van de Koninklijke Neder-landse Hockeybond en in 1998 voorzit-ter. In 2006 legde hij deze functie neer.

Begin 2010 volgde hij Erica Terpstra op als voorzitter van NOC*NSF.

“We hebben op dit moment eigenlijk niets te klagen”, meent Bolhuis. “Er wordt volop bezuinigd, maar gelukkig heeft de rijksoverheid niet gesneden in de sportbudgetten. Het huidige kabinet heeft topsport en sportparticipatie hoog in het vaandel staan. En het is goed om te zien dat gemeenten sport serieus ne-men. Overheden zien steeds meer de samenhang tussen sport en andere be-leidsvelden. Goede sportvoorzieningen trekken mensen aan, sport heeft een di-recte verbinding met welzijn en gezond-heid, het hoort bij onderwijs en opvoe-ring, het is meer en meer een economische factor, het levert een bij-

“

raad.2011 | 29

drage aan het imago van een gemeente, enzovoort.”

Positief effectVolgens de voorzitter van de sportkoe-pel heeft het Olympisch Plan 2028 een positief effect gehad op het sportbeleid van de diverse overheden. “Samen met overheden, bedrijven en andere organi-saties maken we ons sterk voor de orga-nisatie van de Olympische en Paralym-pische Spelen in 2028. De overheden hebben deze ambitie uitstekend opge-pakt. Samen proberen we Nederland op Olympisch niveau te brengen. Daar werkt de rijksoverheid aan mee, maar ook provincies en gemeenten dragen hun steentje bij. Veel gemeenten heb-ben hun sportbeleid naar een hoger plan getild. Dat is een zeer positieve ontwik-keling. We richten ons nu eerst op 2016, dan kijken we waar we staan en of Ne-derland daadwerkelijk een serieuze kan-didaat kan zijn voor de organisatie van de Olympische Spelen in 2028. Het be-sluit hierover wordt pas in 2021 geno-men.”André Bolhuis geeft aan dat het verbe-teren van het sportbeleid in een ge-meente niet direct meer geld hoeft te kosten. “Door creatief en inventief te handelen kunnen mooie dingen ont-staan. Kijk maar eens naar de ontwikke-lingen binnen de kinderopvang en de buitenschoolse opvang. Op steeds meer locaties kunnen kinderen sporten. Dat is gezond en goed voor hun algemene ont-wikkeling. Veel kinderen kampen met overgewicht. Met sport en beweging kunnen we daar iets aan doen. Ook bin-nen het onderwijs moet de sport beter worden ingevuld.”

Nationale Sport WeekDe Nationale Sport Week, die elk jaar in de maand april plaatsvindt, laat zien dat

veel gemeenten actief zijn op het gebied van sportpromotie en -participatie. “We hebben te maken met een explosieve groei van het aantal gemeenten dat aan de Nationale Sport Week deelneemt. Nog niet zo lang geleden spraken we over enkele tientallen deelnemende ge-meenten, maar dit jaar waren het al meer dan 120 gemeenten met in totaal meer dan 750.000 deelnemers in alle leeftijdscategorieën. Dat zijn mooie cij-fers. De participatiegraad van gemeen-ten en deelnemers zal in 2012 opnieuw toenemen.”

“Sport heeft gewoon aantrekkings-kracht. En dat wordt alleen maar gesti-muleerd als we blijven investeren in de (top)sport. Er valt nog genoeg te doen. Vooral in gemeenten kunnen we nog meer doen. Denk aan een beter gebruik van sportaccommodaties en van sport-parken. Of de opzet van buurtcompeti-ties. Breng de sport naar de mensen toe! De praktijk toont aan dat sport ook een belangrijke rol kan spelen in sociaal-maatschappelijke projecten. Ook men-sen zonder werk kunnen een rol van be-tekenis spelen in de sport. Als actief deelnemer of als vrijwilliger.”

noc*nsf>Alphen aan de Rijn

Gemeente metgeweldigsportklimaat

Volgens André de Jeu, raadslid namens de lokale partij Nieuw Elan, heeft de ge-meente Alphen aan de Rijn een “gewel-dig sportklimaat”. De 47-jarige Alphe-naar, die jarenlang topsport bedreef als waterpoloër van AZC De Robben, heeft een nauwe band met sport. Als raadslid en als lid van het directieteam van de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG).

“Alphen aan de Rijn is een echte sport-gemeente. Net als NOC*NSF zetten wij in op een leven lang sporten. Ons sport-beleid is gericht op alle leeftijdsfases van de inwoners. Beweging is vooral voor kleine kinderen belangrijk. In de leeftijd tot vier jaar leggen kinderen de basis voor de rest van hun leven. Kinde-ren die al vroeg leren bewegen blijven als volwassene langer actief”, aldus De Jeu. “Alphen aan de Rijn bezuinigt niet op de sociale infrastructuur. De sport krijgt zelfs extra geld. De gemeente werkt goed samen met de sportverenigingen. We hebben veel gedaan aan de vernieu-wing van de buitensport, we bieden onze inwoners zeven dagen per week sportarrangementen aan en volgend jaar nemen we een nieuw zwembad in gebruik.”

“Alphen aan de Rijn staat niet voor niets in de top tien van sportgemeenten. Met de voorzieningen en activiteiten op sportgebied zetten we de gemeente goed op de kaart. We zitten nu in een herindelingstraject met Boskoop en Rijnwoude. Dat betekent dat we straks een gemeente worden met meer dan 100.000 inwoners. Dat geeft weer een nieuwe dynamiek, ook als het om sport gaat.”

Amsterdam

Meer budgetdan ooitvoor de sport

Het VVD-raadslid Brian Benjamin (38) raakt niet uitgepraat over het sportbe-leid van de gemeente Amsterdam. “We bezuinigen op alle beleidsvelden, maar niet op sport en onderwijs. We hebben voor sport een budget van ongeveer 80 miljoen euro. Dat is meer dan ooit. We investeren in topsport én in de breedte-sport. Er lopen allerlei programma’s om inwoners, jong en oud, aan het sporten te krijgen.”

“Uiteraard deelt Amsterdam de Olympi-sche ambities van NOC*NSF. En dan gaat het niet alleen om goede sport-voorzieningen, we willen ook dat inwo-ners ten aanzien van de sport een hoger bewustzijn krijgen. Heel concreet is de samenwerking met de universiteiten en de HBO-instellingen om talenten goede faciliteiten te bieden. We bieden centra-le huisvesting en bijvoorbeeld centrale krachttrainingen aan. Dit is een werk-wijze die voor Nederland heel vernieu-wend is, maar die erg lijkt op de Ameri-kaanse aanpak. Amsterdam heeft een heldere visie op sport, van topsport tot breedtesport tot sport in de wijk en in het onderwijs.”

“Ook de breedtesport krijgt in de hoofd-stad alle aandacht. Ik denk dat Amster-dam in heel veel zaken voorop loopt. Zo hebben we samen met de GGD en Agis een speciaal programma voor kinderen op basisscholen in achterstandswijken. Kinderen met overgewicht krijgen indi-viduele begeleiding. En samen met ver-enigingen zorgen we voor verbreding en verbetering van het sportaanbod bij na-schoolse opvang. Het is belangrijk om steeds weer nieuwe wegen in te slaan en projecten op maat te maken. Amster-dam maakt daar elke dag werk van.”

Rotterdam

Heel belangrijkdat kinderen kunnen sporten

“Rotterdam heeft topsport én breedte-sport al jaren hoog in het vaandel staan. Heel belangrijk is dat kinderen de kans krijgen om aan sport kunnen doen. Dat is goed voor hun geestelijke en lichame-lijke ontwikkeling. Bij kinderen tot 12 jaar springt de gemeente bij als ouders de contributie niet kunnen betalen. Ook kunnen we dankzij het Jeugdsportfonds ‘startsetjes’ uitdelen.”

Aldus Leo Bruin (54), PvdA-raadslid in Rotterdam. De gemeente stimuleert dat Rotterdammers aan sport gaan doen, maar dat gaat niet altijd even makkelijk. “We zijn een stad met veel verschillende nationaliteiten. In diverse culturen is het helemaal niet gebruikelijk dat bijvoor-beeld moeders aan sport doen.”

“Rotterdam kent een breed en actief sportbeleid. Er lopen programma’s om meer mensen aan het sporten te krijgen, we werken samen met scholen, we zet-ten professionals in en we proberen vrij-willigers te ondersteunen. Uiteraard doen we er ook alles aan om Rotterdam op Olympisch niveau te brengen in ver-band met de mogelijke kandidatuur voor de Spelen van 2028. We krijgen in elk geval in Zuid een nieuw wedstrijd-zwembad waarmee we voor de dag kun-nen komen.”

raad.2011 | 31 30 | raad.2011

klant is koning

De Centric-toepassing heeft ten opzich-te van al bestaande oplossingen een aantal voordelen, zo laat Koster weten. “Wat je ziet is dat er best wel onderde-len van onze oplossing in de markt aan-wezig waren, maar wij hebben een aan-

tal dingen gecombineerd. Grootste voordeel is dat de consument of burger alleen maar internet nodig heeft en zelf geen software hoeft te installeren. Dat maakt het een erg flexibel systeem, waarbij het bovendien niet uitmaakt

met welk besturingssysteem of met welke browser verbinding wordt ge-maakt. Momenteel zijn we bezig om de toepassing ook beschikbaar te maken voor tablet-pc’s (zoals de iPad en de Ga-laxy Tab) en smartphones.”

centrictekst Frits de Jong / fotografie Jurgen Huiskes

Een medewerker

bij een gemeente,

bibliotheek of

bank zien en spre-

ken op het moment

dat het jou uitkomt.

Dankzij iTV.Loket,

een door Centric

ontwikkelde digi-

tale toepassing,

kan het.

“Het enige dat de

burger, consument

of klant nodig heeft,

is een internet-

verbinding”, aldus

Jaap Koster, senior

accountmanager bij

Centric.

een internet-verbinding, verder niets”

“

Het moet circa drie jaar geleden zijn geweest dat Gerrit Scheers, directeur Particulieren en Private Banking Rabobank Graafschap-Noord, bij IT-dienstverlener Centric aanklopte met de vraag om na te denken over het probleem van de weg-blijvende klanten. Scheers zei: we hebben veel banken en veel gebouwen, alleen komen de klanten niet meer naar ons toe. Toch willen wij een ‘dichtbij-bank’ zijn. “Die vraag triggerde ons en uiteindelijk heeft die specifieke vraag voor die ene lo-kale Rabobank geleid tot dit product. Inmiddels wordt het ge-bruikt door meerdere bedrijven en organisaties”, aldus Jaap Koster.

WebcamKern van het product is dat gebruikers met behulp van een speciaal daarvoor aangemaakte website contact hebben met een medewerker van een gemeente, bank of bibliotheek. Zo kunnen burgers, op een tijdstip dat het hen schikt, via internet verbinding maken met bijvoorbeeld een ambtenaar van hun gemeente. De burger en ambtenaar kunnen elkaar zien (“Mits beide partijen beschikken over een webcam.”) en digitaal met elkaar spreken. Ook het doornemen en delen van documen-ten behoort tot de mogelijkheden. “Het hebben van een web-cam door de gebruiker is overigens geen verplichting. Mocht de gebruiker geen webcam hebben, dan kan de ambtenaar de burger niet zien, maar andersom gaat dat nog altijd wel.”

Jaap Koster, senior accountmanager bij Centric

raad.2011 | 33 32 | raad.2011

VeiligheidHet in eerste instantie voor een lokale Rabobank ontwikkelde product, wordt inmiddels door een groeiend aantal partijen gebruikt. “In binnen- en buitenland. Momenteel wordt een pi-lot uitgevoerd bij de Politie Rotterdam-Rijnmond, waarbij de toepassing gebruikt wordt om vanuit huis aangiftes te doen. Hierover zijn ze zeer tevreden en ze hebben nu al aangegeven na de pilotfase graag door te willen gaan”, aldus Koster, die laat weten dat veiligheid een belangrijk thema is. “Voordat wij bij de eerste commerciële partij iets mochten doen, hebben we een uitgebreide veiligheidscheck moeten ondergaan. We hebben één groot voordeel. Met deze applicatie leggen we al-leen de metagegevens van een gesprek vast. Hoelang was het gesprek, waar ging het over, wie voerde het gesprek. Dat soort gegevens. Beelden of gesprekken worden niet vastgelegd.”

Ook bij een aantal gemeenten zijn er inmiddels plannen om de toepassing te gebruiken. Zoals bij de gemeente Zoetermeer, waar Centric momenteel bezig is om een pilot van de grond te krijgen. “Het staat er en binnenkort zal er echt mee worden gestart.” Koster schetst dat meer gemeenten serieus geïnte-resseerd zijn, maar dat krimpende budgetten een beetje in de weg zitten. “We merken dat in gemeenteland er weinig bud-get is voor nieuwe zaken.” Over geld gesproken: een ‘stan-daardversie’ van het pakket komt neer op een eenmalige in-vestering van circa 20.000 euro en jaarlijks 10.000 euro aan licenties. “Dan heb je een pakket waar de meeste partijen goed mee uit de voeten kunnen. Hoeveel je daarmee be-spaart? Dat is moeilijk te zeggen, omdat iedere partij andere wensen heeft en de mogelijkheden steeds groter worden.”

Volgens Koster moet de digitale toepassing gezien worden als een additioneel communicatiekanaal. “De gemeente is dienst-verlenend en heeft diverse communicatiekanalen met zijn burger. Dit moet je beschouwen als één daarvan. Op dit mo-ment is het misschien nog redelijk innovatief, futuristisch, maar ík ben ervan overtuigd dat over drie jaar een enorm aan-tal overheidsorganisaties en bedrijven deze manier van zich openstellen naar de consument of burger heeft gerealiseerd”,

aldus Koster, die benadrukt dat de overstap wel een nieuwe manier van werken met zich meebrengt. “Het is niet gezegd dat iemand die goed in telefonie is, ook goed voor de camera werkt. Zo leert de ervaring dat telefonie erg servicegericht is, en dat werken voor de camera vooral sturend is.”

Ouderen Belangrijkste voorwaarde om gebruik te kunnen maken van iTV.Loket is een internetaansluiting. Uit onderzoek van de Universiteit Twente (2010) is gebleken dat in 2009 circa tien procent van de Nederlandse bevolking geen beschikking heeft over een pc of anderszins gebruikmaakt van het internet. Ouderen bijvoorbeeld. “Ook daaraan hebben we gedacht. Er draait een aantal pilots waarbij ruimten in bejaardentehui-zen zijn ingericht als pc-ruimte. Daarvan wordt relatief veel gebruikgemaakt en tot onze verbazing is gebleken dat juist deze oudere groep dit een erg interessante toepassing vindt. Misschien ook omdat het hen op die manier in staat stelt om contact te houden met de kleinkinderen. Deze digitale oplos-sing heeft nog een voordeel. Vaak zijn ouderen niet meer goed ter been en deze toepassing zorgt ervoor dat het reiscompo-nent wegvalt. Bijvoorbeeld richting bank of gemeentehuis. Een hele zorg minder.”

Koster heeft in de afgelopen maanden gemerkt dat niet alleen ouderen enthousiast zijn over iTV.Loket. Ook raadsleden blijken de toepassing interessant te vinden. “Ik heb met een flink aantal raadsleden gesproken en wat zij als een erg interessante optie zien is het feit dat zij zich door middel van een digitaal vragenuur/spreekuur zouden kunnen openstellen voor de mensen uit hun gemeente. Zij zien dat dan als een mogelijkheid om een erg interessant contact te kunnen maken met hun achterban.” Het zijn deze en andere ervarin-gen die Koster tot de overtuiging brengen dat de door Centric ontwikkelde toepassing binnen niet al te lange termijn door steeds meer gemeenten en organisaties gebruikt gaat worden. “Door burgers en consumenten zal ook steeds vaker gevraagd worden om dit soort diensten. Wat dat betreft komen we precies op tijd.”

centric>

De huidige economische crisis is uniek in zijn aard en de gevolgen voor de overheidsfinanciën zijn ingrijpend. Centrale en decentrale overheidsorganisaties zijn genoodzaakt fors te bezuinigen. Dit vraag om keuzes en een ingrijpende transformatie van de organisatie. Samenwerking en herijking van processen, ondersteund met slimme IT oplossingen, bevorderen de efficiency en kwaliteit van de overheid. Veranderingsprocessen die moeten leiden tot een daadkrachtige overheid met een solide financiële positie en een overheidsapparaat dat inhoud geeft aan de veranderende maatschappelijke ontwikkelingen. Ernst & Young speelt daar met het programma Duurzaam Ombuigen optimaal op in. Onze overheids professionals van de Public Sector bieden u passende oplossingen om doelstellingen te realiseren. Van accountant tot fiscalist en van jurist tot adviseur spelen wij samen met u in op actuele ontwikkelingen. Met praktische oplossingen benutten wij alle mogelijkheden die bijdragen aan een transparante, betrouwbare en doelmatige lokale overheid. Graag ondersteunen wij uw organisatie bij Duurzaam Ombuigen. Kijk voor meer informatie op www.ey.nl

Contactpersonen:Rob Ellermeijer RA • + 31 (0)88407 12 67drs. Jan Willem Pauw • + 31 (0)88407 14 36

Duurzaam Ombuigen

raad.2011 | 35

raad.2011 | 37

Het digitale tijdperk heeft een hele revolu-tie teweeggebracht in de informatievoor-ziening. Digitalisering, de e-dienstverle-ning aan de burger en de toegenomen informatiebehoefte hebben de documen-taire informatievoorziening op een heel ander niveau gebracht. Van analoog naar digitaal is meer dan een gedaanteverande-ring en het toepassen van techniek. Het grijpt in op de achterliggende organisatie en werkprocessen. Juist op dat gebied heeft Doxis veel te bieden. Aan het woord zijn Titia Beuker, manager Sales & Delivery en Jan Erik Stijnman, manager Operatie.

VerantwoordingStijnman: “We zien helaas maar al te vaak dat een organisatie informatisering met IT-middelen probeert op te lossen, zonder de onderliggende organisatie en processen in het verhaal mee te nemen. Dat loopt vroeg of laat mis. Een goede aanpak vraagt om een integrale visie en samenhangende op-lossingen door de hele organisatie heen. Geen knoopwerkje van verschillende sys-

temen.” Doxis beschikt over diepgaande kennis en ervaring op het gebied van infor-matisering en archivering en van de gehele wetgeving erom heen. Beuker: “Kenmer-kend daarbij zijn ook de eisen die verbon-den zijn aan ons democratische bestel. Er is regelgeving waarin de verantwoording naar de burger is geregeld. Documenten die een rol hebben of hadden bij besluit-vorming moeten dus aan bepaalde nor-men en waarden voldoen.”

Integrale aanpakIn de gemeentelijke organisatie is informa-tiemanagement een dynamisch onderdeel geworden van de bedrijfsprocessen. Stijn-man: “Wij volgen alle nieuwe ontwikkelin-gen op dat vlak en proberen hierin zoveel mogelijk vooraan te lopen. Onze expertise is de juiste vertaalslag te maken naar ver-antwoorde ontwikkelingen binnen over-heidsorganisaties.”Een integrale aanpak richt zich op drie ni-veaus: de organisatie, de informatie (con-tent) en de processen. Hierbij is het hante-

ren van dezelfde werkwijzen door de hele organisatie heen van groot belang.Stijnman: “Op organisatieniveau krijgt ook het zaakgericht werken aandacht. Denk aan koppelingen met de vergunningen-verlening, zoals de Wabo. En wat gebeurt er met de e-formulieren die binnen- komen? Worden deze digitaal via een workflow afgehandeld? Of toch nog ge-print en via de interne post?”

Proces en techniekHet tweede niveau is het gebied van in-houd en vorm. Hoe ga je om met social media? Opslaan? Archiveren? En hoe richt je het ‘Nieuwe werken’ in? Hier komen in-formatiemanagement en ICT samen. Or-denen en structureren van informatie is het kennisgebied van Doxis; systemen die van IT-specialisten. De derde laag behelst het proces. Hoe wordt informatie bewaard, beheerd en toegankelijk gehouden? “Wij kennen de techniek, de gemeentelijke processen en de weten regelgeving. Dat geeft ons meerwaarde om de goede adviezen te ge-ven over de in te zetten middelen en tech-niek en een beoogd doel te bereiken. Maat-werk dus, afgestemd op de organisatie en de mensen die er mee moeten werken”, aldus Beuker. Zij signaleert dat het nog wel eens mis gaat als de techniek overheerst. Een kloof tussen systeem en gebruiker is dan dikwijls het gevolg. “Onze werkwijze is om direct al een goede verbinding te ma-ken tussen gebruiker, proces en techniek. Wij zitten er dus op een andere manier in.”

doxisJan Erik Stijnman, manager Operatie en Titia Beuker, manager Sales & Delivery bij Doxis

tekst Hans Bongers / fotografie Jurgen Huiskes

Een raadslid dat via een Ipad

werkt, verwacht toegang te

krijgen tot veel meer dan al-

leen een enkel documentje:

ingekomen post bekijken, een

beleidsnotitie inzien of een

motie van tien maanden gele-

den raadplegen. En hoe staat

het met de Wabo-vergunning

voor het bedrijf van Jansen?

Informatievoorziening als slagader van de hele organisatie

samenhang telt, niet de techniek

Ipads in Den Bosch

Het gebruik van Ipads neemt een grote vlucht. Zo ook bij de gemeente Den Bosch, waar Doxis bij college en gemeenteraad de implementatie on-dersteunt van Ipads. Vanuit de kennis van de IT-systemen zorgt Doxis voor een naadloze aansluiting op bestaande informatiesystemen, zodat ge-bruikers optimaal ‘papierloos’, tijden plaatsongebonden kunnen werken.Doxis is ooit ontstaan uit de VNG-organisatie en nu met ruim honderd pro-fessionals actief bij gemeenten, provinciale overheden, ZBO’s, wooncorpo-raties, zakelijke dienstverlening en onderwijs. Doxis biedt competenties op alle functieniveaus, van informatiespecialisten tot adviseurs en managers.

36 | raad.2011

nvrdtekst Peter Smit / fotografie Anoek Bleumer

met maatschappelijke partners alles uit afval halen

Nog niet zo lang

geleden was afval

een saai onder-

werp, maar

tegenwoordig is

het een aantrek-

kelijk thema.

“Afval heeft in

korte tijd een

geheel andere

dimensie gekre-

gen”, constateert

Erik de Baedts,

directeur van

de NVRD.

“Afval en reiniging

zijn van groot

maatschappelijk

belang. En dan

doel ik niet alleen

op het belang van

een schone straat,

maar ook de

invloed van afval

op ons klimaat en

de toekomstige

grondstoffen-

voorziening voor

onze economische

ontwikkeling.”

van schonestraat totklimaatbeleid

De NVRD, gevestigd in Arnhem, is de brancheorganisatie voor het afvalbeheer en de reiniging van de openbare ruimte. Het is een overkoepelend orgaan van ge-meenten en hun gemeentelijke afvalbe-drijven in een wereld die voortdurend en in een hoog tempo verandert. En toch bestaat de club al meer dan een eeuw, omdat directeuren van reinigings-diensten in diverse grote steden in ons land het in 1907 belangrijk vonden om kennis met elkaar te delen en de krach-ten te bundelen. De Baedts: “Meer dan honderd jaar na de oprichting vinden we het nog steeds

Bas Peeters (l), coördinerend beleidsmedewerker en Erik de Baedts, directeur van de NVRD

raad.2011 | 39

belangrijk om kennis te delen en elkaar te helpen. Onze orga-nisatie verenigt nog steeds de gemeenten die verantwoorde-lijk zijn voor afvalinzameling en reiniging en hun publieke be-drijven. Anno 2011 zijn in de totale branche honderden publieke en pri-vate bedrijven actief. Samen hebben zij meer dan 28.000 werknemers en een omzet van meer dan zes miljard euro. Afval en reiniging zijn belangrijke beleidsthema’s geworden, die een directe relatie hebben met hygiëne, volksgezondheid, milieu, grondstoffen en klimaat.”

DuurzaamheidAfval is niet meer alleen maar een grote kostenpost die in gemeenten naar inwoners wordt doorberekend in de zoge-heten afvalstoffenheffing. “Afval levert ook veel op. Op het gebied van recycling zijn elektronicaproducten op dit mo-ment gewoon geld waard en dan hebben we het nog niet eens over de bijdrage van het afvalbeleid op het gebied van duurzaamheid.

Door goed om te gaan met afval kunnen we als branche een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de interna-tionale klimaatdoelstellingen. Als NVRD vinden we dan ook dat nieuwe inzamelmethodes en verwerkingstechnieken van afval moeten leiden tot een forse CO2-reductie. In Neder-land zetten we op dit gebied goede stappen, maar het kan nog veel beter”, aldus De Baedts.

Bas Peeters, coördinerend beleidsmedewerker van de NVRD, onderschrijft de woorden van zijn directeur: “We helpen gemeenten en hun publieke bedrijven bij het bereiken van hun doelstellingen en brengen professionals bij elkaar. Dat doen we door onder meer een nationaal en internatio-naal erkend platform te vormen voor de uitwisselingen van kennis en ervaring op het gebied van afvalbeheer en reini-ging. Samen zetten we ons in voor maatschappelijk verant-woord afvalbeheer in een schone openbare ruimte.”

Netwerk De NVRD is het kloppende hart van een netwerk waarbij meer dan vijfhonderd organisaties, gemeenten en hun afval- en rei-nigingsbedrijven zijn aangesloten. Deze leden zijn ingedeeld in drie sectoren: de regievoerende gemeenten, publieke dienstverlenende bedrijven in afval en reiniging van de open-bare ruimte en de dienstverleners aan de afval- en reinigings-branche.

Peeters: “We zitten in een sector waarin veel innovatieve ontwikkelingen plaatsvinden. Het recyclen van afval staat in Nederland al op een hoog niveau. Twintig jaar geleden ging een groot deel van het afval nog naar de stortplaats of de verbrandingsoven. Tegenwoordig wordt maar liefst tachtig procent van het afval van huishoudens en bedrijven herge-bruikt. En het is de bedoeling dat dit percentage de komende jaren nog verder toeneemt.”

“Sommige soorten afval zijn geen kostenposten meer, maar leveren juist geld op”, zegt De Baedts. “Denk aan de elektroni-caproducten, maar ook textiel. Veel bedrijven zijn al bezig om uit afval weer nieuwe grondstoffen te maken. Door een goede inzameling te stimuleren kunnen gemeenten recycling bevor-deren en tegelijkertijd de afvalstoffenheffing verlagen. Recyclen is niet alleen een goede zaak voor het milieu, het is ook pure noodzaak. Als we niet structureel en gestructureerd recyclen, dan hebben we over een jaar of tien geen kostbare metalen voor onze mobiele telefoon meer.”

“Als we ons gedrag niet aanpassen, dan zijn diverse soorten grondstoffen straks gewoon op. Aan de andere kant ligt het geld gewoon op straat: voor diverse soorten afval wordt betaald of er zijn subsidiemogelijkheden om de inzameling en verwerking in goede banen te leiden. Hierin kan de NVRD gemeenten adviseren.

Ook voert de NVRD een benchmark uit waarmee de leden ge-prikkeld en gestimuleerd worden om doeltreffender en doel-matiger te werken. Bij de verwerking van afval volgen we de voorkeursvolgorde die is vastgelegd in de zogeheten Ladder van Lansink. Hierbij gaat het om afvalpreventie, product- hergebruik, materiaalhergebruik, verbranden met energie- terugwinning, verbranden en storten. Dat rijtje bestaat al lang, maar het werkt nog steeds.” Burgerparticipatie“De burgers, beter gezegd de consumenten, zijn in Nederland druk bezig met het inzamelen van allerlei soorten afval”, aldus Peeters. “Denk aan groente-, fruit- en tuinafval, papier, glas, plastic en restafval. Het is dan ook belangrijk de burger actief te laten meewerken aan een schone stad, vooral als de budgetten onder druk staan. Waarom de gemeente bellen om iets op te ruimen als je als burger ook zelf de handen uit de mouwen kunt steken? Dat heeft een positieve invloed op de beleving van de burger en de leefbaarheid in de stad. Op het

nvrd>

gebied van afval en reiniging kan burger-participatie uitstekend werken. Als in-woners kunnen meepraten, dan heb je als gemeente direct draagvlak voor het nieuwe beleid.”

Een van de nieuwe trends is het opwekken van energie met bijvoorbeeld snoeihout, mest of groente-, fruit- en tuinafval. De NVRD heeft hiervoor het spoorboek-

je biomassa gemaakt. “Duurzaam ener-gie opwekken vraagt vaak om forse in-vesteringen”, zegt Peeters. “Essentieel is dat klanten inzicht krijgen in de moge-lijkheden om op een rendabele wijze energie op te wekken. In het spoorboek-je geven we aan welk proces moet worden doorlopen in één of meerdere gemeenten om een project te realiseren en welke afwegingen daarbij een rol van betekenis spelen.”

raad.2011 | 41 40 | raad.2011

Bij de afronding van de cursus vindt een excursie plaats naar Den Haag, waarbij de cursisten na een rondleiding door het gebouw van de Tweede Kamer in gespek gaan met een aantal landelijke politici.

Waarde“De Academie biedt de raadsleden toegevoegde waarde”, zegt Peter Smit, directeur van Actorion Communicatie en één van de initiatiefnemers van De Academie. “We verwachten dat raadsleden direct baat hebben bij het volgen van de prak-tische lessen die wij aanbieden. Het gaat om een gebundelde reeks van thema’s die bij veel raadsleden hoog op de agenda staat.”

Aan de cursus wordt meegewerkt door advies- en trainings-bureaus die de wereld van de lokale overheid door en door kennen. Het programma is opgezet in overleg met de Neder-landse vereniging voor raadsleden (Raadslid.Nu). Deel- nemende bureaus en organisaties zijn o.a. BMC, NotuBiz, De Beuk, ProDemos, KING, Politiek Adviesbureau PAB, Debatrix, the Sustainability Company en Actorion Communicatie.

Impuls “Het is de bedoeling dat raadsleden bij De Academie kennis en ervaring opdoen die ze direct naar de praktijk kunnen verta-len”, aldus Smit. “We willen graag een positieve impuls geven aan de pittige functie die raadsleden hebben. We zien De Aca-demie als een bijzonder experiment. In Nederland is een der-gelijk cursusprogramma nog niet eerder in deze vorm aange-boden. Bij voldoende deelname gaan we in vier regio’s aan de slag. Met als afsluiting een gezamenlijke excursie naar Den Haag. Slaat het programma aan, dan is de kans groot dat De Acade-mie blijf bestaan.”

De cursus kost € 850,00. Leden van Raadslid.Nu krijgen 10% korting. Dit bedrag is inclusief lesmateriaal, excursiekosten, accommodatiekosten en catering. Meer informatie over De Academie is te vinden op de website www.actorion.nl. De cursus start in januari en loopt door tot en met de maand juni. De deelnemers ontvangen bij voltooiing van de cursus een certificaat.

actueel

Verschillende

advies- en trai-

ningsbureaus

organiseren vol-

gend jaar samen

een nieuwe cur-

sus voor gemeen-

teraadsleden:

De Academie.

De cursus staat

in het teken van

actuele thema’s

en (inter)actie.

Het programma

kent internet-

sessies, trainingen,

workshops en

excursies. Raads-

leden kunnen

de cursus in de

eerste helft van

2012 in de eigen

regio volgen.

Het verbeteren van de eigen competenties staat bij raadsleden hoog in het vaandel. Tegelijkertijd hebben de lokale volksvertegenwoordigers (te) weinig tijd om opleidingen en trainin-gen te volgen. Daarom heeft een groep van bedrijven besloten om raadsleden één cursus met tien verschillende thema’s aan te bieden. De titel van deze unieke cursus: De Academie.

Tijdens de cursus komen de volgende thema’s aan bod: • Persoonlijke effectiviteit • Decentralisaties• Omgaan met de pers• Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Besturen• Debattechniek voor gevorderden• Het Nieuwe Besturen• Het gebruik van social media• Nieuwe weten regelgeving (o.a. politie, jeugdzorg, WWnV)• Papierloos Werken • Op bezoek bij de Tweede Kamer (excursie).

ExcursieVoor een deel kunnen de raadsleden de cursus gewoon thuis volgen. Dit zijn de thema’s die volgens het concept van e-lear-ning kunnen worden belicht en bestudeerd. Daarnaast zijn er interactieve trainingen en workshops, waarbij het verstandig is dat de docenten de cursisten elkaar op locatie ontmoeten.

academie met actualiteit en actie

Speciale cursus voor gemeenteraadsleden

raad.2011 | 43 42 | raad.2011

andere raadsleden een introductie te geven en na afloop nog even mee na te praten. Als je dit omlijst met bijvoorbeeld een permanente expositie of mooie presentatiewanden waarop je in woord en beeld laat zien wie je bent en wat je doet als ge-meenteraad, dan lever je een mooi visitekaartje af!”

Hans Rebers, adviseur nieuwe en social media: “Ik adviseer wel eens een gemeenteraad om niet individueel als raadslid te ‘tweeten’ maar collectief als raad. Doe aan gezamenlijke agen-dasetting voor de stad via Twitter en ‘vecht’ de politieke dis-cussies uit in de raadsarena. Het aantal volgers op dat ene ka-naal neemt toe en raakt niet nodeloos versnipperd. Je kunt

individuele raadsleden niet verbieden hun tweets te plaatsen, maar een raadstwitteraccount kan een zeer sterk medium zijn in het maatschappelijk debat en de agendasetting van een stad. Koppel dat bijvoorbeeld aan een eigen YouTube-kanaal waarop je in korte filmpjes laat zien waar een onderwerp op de agenda van de gemeenteraad om gaat, en je maakt met beel-den zo’n krachtig statement!”

Hans Bongers, senior adviseur communicatiestrategie, “De afgelopen jaren is de rol van een raadslid aan steeds meer in-vloeden onderhevig. De toenemende individualisering van onze samenleving maakt dat een raadslid bijvoorbeeld niet langer automatisch kan vertrouwen op zijn politieke achter-ban. De huidige kiezer kiest zijn thema’s, is mondiger en ver-wacht ook meer. Ik zeg wel eens in gesprekken met raadsle-den dat vooral die thematische keuze van kiezers voor raadsleden geweldige kansen biedt. Je kunt je als raadslid een onderwerp toe-eigenen. Daardoor zelfs het gezicht worden van een probleem in een wijk of buurt. En daarmee in gesprek met je achterban komen. Daar waar het probleem mensen zelf raakt, moet een raadslid zichtbaar zijn, meedenken, op-lossingen aanbieden en die in de politieke arena ook realise-ren. ‘Maar dan ben ik met de bijzaken bezig en niet met de

kaderstelling’, wordt mij dan wel eens tegengeworpen. Ik zie juist voor een raadslid de taak om die bijzaak te gebruiken om de hoofdzaak aan te kaarten en die voor de stad op te lossen. En dan mag de opgeloste bijzaak exemplarisch zijn in de com-municatie om de hoofdzaak tastbaar te maken.”

Corine Jansen, event manager, “Het organiseren van evene-menten is in mijn ogen: leren dat een evenement in dienst staat van je opdrachtgever om iets te bereiken. Dienstverle-nend is hoe ik mijn vak dan ook zie. Ik ben niet de grootste expert op het gebied van raadscommunicatie, maar gemeen-teraadsvergaderingen heb ik wel eens bekeken met mijn eve-nementenbril. Dan begint een raadsvergadering voor mij met gastvrijheid. Voelen je bezoekers zich welkom, heb je aan-dacht voor ze, wil je echt met hen in gesprek? Raadsleden heb-ben een voorbeeldfunctie. Een beetje show is altijd mooi maar het moet wel ergens om gaan en mensen moeten zich verbon-den gaan voelen met een gemeenteraad. Laat als raad zien dat je gaat voor je stad. Die eenheid zal mensen aanspreken. En ik hoop daarnaast dat de gemeenteraad juist uit zijn eigen raadszaal gaat. Ik heb dat principe van een vaste vergaderplek

nooit echt begrepen. Waarom kun je niet naar de mensen gaan met je vergadering? Ik denk dat zelf bewegen naar de ander communicatief meer effect heeft dan wachten tot de ander in jouw huiskamer komt.”

Raadscommunicatie vanuit vier disciplines bekeken

tekst Thijs Kolster / fotografie Rens Plaschek, Joop Wever

Raadscommunicatie

is sinds de invoe-

ring van het dualis-

me een nieuwe tak

van sport binnen de

overheidscommuni-

catie geworden. Hoe

kan de gemeente-

raad zich profileren

en beter positione-

ren, is een steeds

vaker gestelde

vraag. De ervaring

van Actorion Com-

municatie is dat de

gemeenteraad op

dit terrein geen

‘sleeping giant’ is,

maar een ontwaken-

de reus, die de

komende jaren aan

communicatie-

kracht zal winnen.

In dit artikel geven

vier adviseurs hun

eigen kijk op de mo-

gelijkheden voor

raadscommunicatie.

de raadontwaakt

Peter Smit, directeur Actorion Communicatie en een ervaren adviseur met een geheel eigen kijk op communicatie, “Ik mis soms in de raadscommunicatie het simpele handwerk. Er is nog veel ‘laaghangend fruit’ te plukken. Ik bedoel daarmee dat de raadsvergadering zelf een mogelijkheid is om mensen voor uit te nodigen en van dichtbij mee te laten beleven hoe betekenisvol het raadswerk is. Waarom geef je ieder raadslid niet dertig VIP-kaarten? Die dertig kaarten kan hij gedurende het jaar geven aan iedereen die hij wil uitnodigen, maximaal drie per vergadering. Voor deze speciale gasten is hij dan zelf ook verantwoordelijk om ze te ontvangen en samen met de

actorion

raad.2011 | 45 44 | raad.2011

gestart met de Landelijke Opschoondag waarop gemeenten, bedrijven, vrijwilligersorganisaties en scholen op feestelijke wijze de voorjaarsschoonmaak inluiden. Aansluitend vinden er gedurende de week verschillende activiteiten plaats waarbij de focusgebieden centraal staan. Hou de website www.neder-landschoon.nl in de gaten om op de hoogte te blijven van het programma.

Verkiezing Schoonste StrandDe verkiezing van het Schoonste Strand heeft ertoe geleid dat de Nederlandse stranden inmiddels meer dan twee keer zo schoon zijn. Een mooi resultaat! Vanaf dit jaar kan ook het pu-bliek bepalen wat zij het schoonste strand vinden. Volgend jaar is een jubileumjaar: dan bestaat de verkiezing alweer tien jaar. Voldoende reden voor een speciale editie met een groot-se aanpak!

ZwerfAfvalPakker verkiezingenZAP’pers zijn mensen die altijd klaar staan om onze omgeving schoon te houden. Mensen die alleen of samen met anderen op pad gaan om het zwerfafval op te ruimen. Deze mensen verdienen het om in het zonnetje te worden gezet. Om deze reden heeft NederlandSchoon de verkiezing ZAP’per van het jaar geïntroduceerd, dit jaar op 8 december. Met deze verkie-zing kunnen actieve vrijwilligers een blijk van waardering krij-gen. Ook een groeiend aantal gemeenten doet mee met de ZAP-activiteiten van NederlandSchoon. Om gemeenten ver-der te stimuleren hun ZAP-activiteiten uit te breiden, is de ZAP-gemeente van het jaar in het leven geroepen. Om voor deze titel in aanmerking te komen, hoeft een gemeente slechts een mooi verslag van de feestelijke bijeenkomst te ma-ken die zij zelf voor hun vrijwilligers in december organiseren. Dit verslag sturen zij met een aantal sprekende foto’s en een toelichting op de wijze waarop de gemeente zijn vrijwilligers ondersteunt naar Stichting Nederland Schoon. Uiteindelijk wordt in de Week van NederlandSchoon de winnende ge-meente bekend gemaakt. Deze winnaar krijgt een volledig verzorgd ZAP-evenement bij de volgende editie.

De plannen voor 2012Voor het komende jaar staat een geïntegreerde communica-tiecampagne op landelijk en lokaal niveau op de agenda. Hier-mee wil NederlandSchoon de perceptie over schoon Neder-land veranderen, de waardering ervoor vergroten en uiteindelijk het gedrag van Nederlanders beïnvloeden. In de communicatie ligt de focus op het positieve (de oplossing) en niet op het probleem (zwerfafval). Een positieve benadering waarin gewenst gedrag aantrekkelijk wordt gemaakt, de voor-uitgang wordt benadrukt, goed gedrag normaal is en inspire-rende voorbeeldpersonen worden ingezet. De nieuwe cam-pagnemiddelen zijn vanaf 1 februari in de webwinkel van NederlandSchoon te bestellen. In de planning van de campag-nes voor 2012 op pagina 48 staat alles op een rijtje.

Zorg voor een hoger schoonpeil in je gemeente

tekst Justine de Haas / fotografie NederlandSchoon

NederlandSchoon is

een onafhankelijke

stichting die zich

richt op de preven-

tie en bestrijding

van de hinder van

zwerfafval. Doel is

om uiteindelijk het

gedrag van de bur-

ger/consument in

de juiste richting

om te buigen.

Daarbij is de lijf-

spreuk “Met het-

zelfde gemak gooi je

het in de afvalbak.”

bestrijding van zwerfafval

In de afgelopen jaren is Nederland ob-jectief een heel stuk schoner geworden. Behaalden we in 2001 nog een 6,2 als rapportcijfer, nu ligt dat al op een mooie 7,7. Maar er is nog wel een fors aantal gebieden die stevig onder dit gemiddel-de scoort. Deze zogenaamde focusgebieden zijn winkelcentra, Openbaar Vervoer-gebieden, scholen en verzor-gingsplaatsen. Mede hierdoor blijft de beleving fors achter bij de werkelijkheid. En daar wil NederlandSchoon nadruk-kelijk iets aan gaan doen.Om dit te bereiken werkt Nederland-Schoon nauw samen met beheerders zoals VNG, NVRD, Rijkswaterstaat (o.a. parkeerplaatsen langs snelwegen), Ne-derlandse Spoorwegen en andere par-tijen. Ook het bedrijfsleven, zoals super-marktketens, horecabedrijven en diverse fabrikanten, is een belangrijke partner in het realiseren van deze doel-stellingen.

SchoonpeilHoe zorgt u voor een nog hoger ‘schoon-peil’ in uw gemeente? Raadsleden be-

kleden verschillende rollen binnen hun gemeente. Kaderstelling, waakhond-functie, controleur, u zult ze allemaal al eerder hebben gehoord. Maar bovenal oefent u grote invloed uit op de agenda-setting binnen de gemeente. Zo kunt u bij het college van B&W het belang be-nadrukken om burgers te stimuleren een actieve bijdrage te leveren aan het schoonhouden van de eigen woonom-geving. Uiteraard blijft het ook belang-rijk om zelf het goede voorbeeld te ge-ven en bijvoorbeeld op de Landelijke Opschoondag op 10 maart 2012 met de gehele gemeenteraad de directe omge-ving van het gemeentehuis van zwerfaf-val te ontdoen. Goed voorbeeld doet immers goed volgen!

ProjectenJaarlijks organiseert NederlandSchoon verschillende projecten die inmiddels landelijk grote bekendheid genieten.

De Week van NederlandSchoonMedio maart is de Week van Nederland-Schoon. De Week wordt traditiegetrouw

nederland-schoon

Resultaten campagne 2011

• 18% vindt dat Nederland schoon is. Voor onze campagne was dit nog 14%• 66% zegt nooit afval op straat te gooien. Voor de campagne was dit 60%• 49% wil meehelpen hun eigen buurt schoon te houden. Voor de campagne was dit 40%• TV campagne heeft een verrassend hoog bereik en hoge recall gehad op jongeren• Uitingen op tv worden hoog gewaardeerd, met 7,2• 68% van de personen die het gezien heeft, geeft aan dat dit een stimulans is om de eigen omgeving schoon te houden

raad.2011 | 47 46 | raad.2011

herman pleijCultuurhistoricus en als hoogleraar Historische Nederlandse letterkunde verbonden aan de Universiteit van Amsterdam

Hoewel wij Nederlanders er een handje van hebben te kla-gen over alles wat los of vast zit, is Nederland al zes eeu-wen lang een zeer gelukkig en welvarend land. De gouden formule hiervoor is volgens mij decentralisatie. Onze op gelijkheid gebaseerde samenleving heeft nooit iets moe-ten hebben van centraal gezag, van een sterke staat. Nee, in Nederland zijn gemeenten de baas. Het verzet tegen het Spaans-Habsburgse bewind toont dit denk ik het beste aan. de Habsburgers wilden in de zestiende eeuw een mo-dern bewind, met hiërarchische structuren en een sterk centrum. Dit was tegen het zere been van de Hollandse steden. Zij hadden immers welvaart vergaard door op basis

van middeleeuwse privileges zaken te doen in de wereld. Dit botste enorm met de plannen die de Habsburgers voor ogen hadden. De opstand tegen dit gezag is dus ook niet zozeer een revolutie, maar juist verzet tegen een nieuw systeem! De steden waren gewend te doen wat ze wilden, en wilden dit graag zo houden.

Dit is ook altijd de kracht van gemeenten en daarmee Ne-derland geweest: doen wat je wilt, initiatief ontplooien. Raadsleden in Nederland moet hiervan profiteren. Bedenk dingen, toon initiatief! Op die manier vergroot je je eigen speelruimte. Dat we hier zo goed in zijn, komt door egali-teit. In Nederland bemoeit iedereen zich met van alles, met als voedingsbodem ons onderwijssysteem. We hebben geen topuniversiteit die een happy few produceert en vele anderen gedesillusioneerd achterlaat. Onze universiteiten verschillen qua niveau nauwelijks van elkaar, en zorgen er-voor dat velen kunnen participeren aan de brede top. Dit wordt tegenwoordig minachtend de zesjescultuur ge-noemd, maar het is wel waar we onze welvaart aan te dan-ken hebben!

Dat iedereen overal maar iets van vindt, komt op social me-dia overigens overduidelijk naar voren. Moderne commu-nicatiemiddelen hebben de geïnformeerdheid fabelachtig doen toenemen, zowel in omvang als in snelheid. Laat ik vooropstellen dat ik dit een positieve ontwikkeling vindt. Voor raadsleden zijn er echter wel enkele valkuilen. Hoe fil-ter je bijvoorbeeld de juiste informatie uit dat enorme aan-bod? En bereik je de mensen nog wel, die zelf ook aan een overkill aan informatie blootgesteld worden? Om mensen écht te bereiken, zal je ze moeten emotioneren, confronte-ren. En dit gaat veel makkelijker door ze recht in de ogen aan te kijken, dan toe te spreken via een tweet. Leren om-gaan met moderne middelen is dan ook een belangrijke opgave voor het raadslid van de toekomst.

Toon initiatief!

AGENDA 2012 AGENDAjanuari

februari

maart

april

mei

juni

juli

augustus

september

oktober

november

december

Landelijke campagne NederlandSchoon 2012

Nederlanders oproepen om massaal te participeren

aan de schoonmaak van deeigen woonomgeving tijdensde Landelijke Opschoondag.

THEMAVoorjaarscampagnerondom LandelijkeOpschoondag en

Week NederlandSchoon

Nederlanders blijven stimuleren en enthousiasmeren om

de eigen omgeving schoonte houden, ook ná de grote

voorjaarsschoonmaak.

Ombuigen vanschoonmaken naar

schoonhouden van Nederland

Nederlanders de schoonheid van Nederland tonen.

Bewijzen dat Nederland schoon is d.m.v. bekendmakingonderzoeksresultaten en

winnaars.

Beleving is Schoon

1

2

3

25 aprilStart Strandcompetitie

30 AugustusPrijsuitreikingSchoonste Strand

1 april - 1 oktober 2012Beschikbare materialen:Gepersonaliseerde posters

10 maartLandelijke Opschoondag

11 juliPaviljoen Verkiezing

24 SeptemberDuurzaamste FastserviceBedrijf

13 DecemberVerkiezing ZAP’per

1 februari - 16 maart 2012Beschikbare materialen:Gepersonaliseerde postersLandelijke Opschoondag

12-16 maartWeek van NederlandSchoon

juni - juliSchoonste Evenementvan Nederland

raad.2011 | 49

maar vooral door goed te luisteren naar de standpunten van anderen en daar op in te gaan. Zo bewaar je echt het overzicht – voor deelnemers en toehoorders.”

Debat in de praktijkHet overzichtelijk houden van het debat is uiteindelijk een be-langrijke voorwaarde voor het beter besturen van de gemeen-

te. Voor veel volksvertegenwoordigers is dit echter nog een struikelblok. “Dit komt doordat veel raadsleden in hun betoog vaak de aanname maken dat iets wat zij belangrijk vinden ook belangrijk is voor een ander”, aldus Bijl. Duursma: “Inderdaad. Ze hebben er een handje van om dat wat zij belangrijk vinden terloops te noemen, omdat het voor hen zo vanzelfsprekend is. Juist het duidelijk blijven maken van de waarom-vraag is

Trainingen voor raadsleden, fracties en bestuursledendebatrix

tekst Leoni Delsink / fotografie Joop Wever

Als hoogste orgaan

in de gemeente,

is het nemen van

heldere beslissin-

gen een van de

belangrijkste taken

van de gemeente-

raad. Het debat is

hierbij een onmis-

baar middel om

abstracte onder-

werpen concreet te

maken en meningen

en standpunten

gezamenlijk te

onderzoeken.

Maar wat nu als

het debat niet ver-

helderend werkt?

En het niet duide-

lijk wordt waar

men het wel en

niet over eens is?

samen aan de slag voor een goed debat

Lars Duursma en John Bijl, de directie van Debatrix

Met dit dilemma weten Lars Duursma en John Bijl van Deba-trix wel raad. Debatrix traint veel raden, fracties en bestuur-ders in de lokale, landelijke en internationale politiek. Het trai-ningsbureau richt zich echt op de toepassing van het debat. Duursma: “Het probleem is niet zozeer dat volksvertegen-woordigers niet weten op te komen voor het standpunt van hun partij. Ieder fractie traint zijn leden immers vaak uitge-breid op het beheersen van de debatvaardigheden. Maar hier-mee zijn zij er nog niet, want uiteindelijk gaat het er om dat een debat leidt tot een gezamenlijk besluit en het iedereen duidelijk is wie wat vond en waarom. Dat gebeurt nu nog te weinig, maar we zijn hard bezig om daar verandering in te brengen.”

Samen verantwoordelijkVolgens Duursma en Bijl zit de kracht van een goede raadsver-gadering niet alleen in het duidelijk maken van je standpunt, maar vooral ook in het elkaar ondervragen naar wat dat stand-punt dan precies betekent voor de gemeente. Het op gang brengen van die dialoog is een belangrijke drijfveer voor Duursma: “Wanneer een debat een dialoog wordt, is het voor mij pas echt een debat. Raadsleden moeten beseffen dat zij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor een overzichtelijk de-bat.” Bijl, die werkte als raadslid van de Rotterdamse deelge-meente Delfshaven, vertelt: “Die verantwoordelijkheid geef je niet alleen vorm door je eigen standpunt te bespreken,

raad.2011 | 51 50 | raad.2011

De NVRD verenigt de Nederlandse gemeenten en hun publieke bedrijven die verantwoordelijk zijn voor het afvalbeheer en de reiniging van de openbare ruimte.

Lid worden of meer weten? Kom op dit congres naar de NVRD stand. Kijk op www.nvrd.nl of bel naar 026 3771 333.

DE NVRD STAAT VOOR DE PUBLIEKE ZAAK!DIT KAN DE NVRD VOOR U BETEKENEN:• U blijft op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van afval- en

grondsto� enbeheer en beheer openbare ruimte.

• Uw belangen als gemeente worden actief ingebracht in Den Haag en Brussel.

• Wij zorgen ervoor dat u handige hulpmiddelen en instrumenten tot uw beschikking hebt,

die u helpen bij het maken van beleidskeuzes zoals zelf doen of uitbesteden.

onmisbaar voor een goed debat. Dit in-zicht proberen wij raadsleden in onze trainingen daarom ook echt mee te ge-ven.”

In de visie van Debatrix spreekt een volksvertegenwoordiger in de raadszaal ook om mensen aan het denken te zet-ten. Duursma geeft hiervan een pak-kend voorbeeld. “In een gemeente waar wij net een training hadden gegeven ontstond een discussie over het raadshuis. De grootste fractie vond dat er een nieuw raadshuis moest komen aan het stadsplein om de levendigheid van het centrum te vergroten.” Bijl springt bij en vertelt verder: “Waarop een eenmansfractie zei: als je een leven-dig stadscentrum wilt, dan moet je er juist geen stadshuis neerzetten. Mensen komen daar voor hun paspoort, vergun-ning of om bij deze vergadering te zijn. Maar niet om gezellig iets drinken met vrienden. Dus juist als je voor levendig-heid bent, kies je niet voor het stadshuis aan het stadsplein.” Duursma en Bijl kijken op zo’n moment met trots hoe het debat zich ontwikkelt. Bijl: “De succesfactor hier was dat hij het meningsverschil niet alleen heeft weten te gebruiken om zijn eigen standpunt te versterken, maar ook andere fracties aan het denken zette en uiteindelijk voor zich won. Als dat lukt, dan stijgt het de-bat tot nieuwe hoogten.”

Het campagneplanHet raadswerk en -debat laat zich moei-lijk vergelijken met een ander ambt. Een reden voor Duursma om in zijn team al-leen te werken met trainers met politie-ke ervaring. Zij kennen en herkennen de werkwijzen van de raad als geen ander. Bijl vertelt hoe de trainingen worden op-gezet: “Als we aan de slag gaan met het

verbeteren van een debat, beginnen we meestal met een observatie vanaf de publieke tribune. We kijken dan precies hoe het debat gevoerd wordt, letten op wat er goed en wat er slecht gaat en waar dit door komt. Daarna organiseren we een plenaire bij-eenkomst waarin we de hele raad onze observaties voorhouden. We hebben bovendien een oefendebat ontwikkeld speciaal om raadsleden het belang van luisteren en debatteren vanuit een geza-menlijke verantwoordelijkheid te laten ervaren.” Het doel van deze specifieke aanpak is

voor Duursma erg duidelijk. “Wij trainen vaak niet zozeer in debatvaardigheden, want daarmee alleen verbeter je het de-bat niet. We kijken naar alle factoren die de kwaliteit van het debat en de besluit-vorming beïnvloeden. Als gevolg van onze trainingen moet de raad als geheel beter gaan functioneren.” Bijl vult aan: “Wij leren hen om het bestuursinstru-ment dat zij hebben, effectiever te ge-bruiken.” “En dat is ontzettend belangrijk,” ver-volgt Duursma, “want wanneer de raad beter debatteert, kan zij de gemeente beter besturen. ”

debatrix>Het debat in uw gemeenteraad

Als u wilt weten of het debat in uw gemeenteraad goed verloopt, kun u uzelf de volgende vragen stellen:

1 Is na afloop van ieder raadsdebat duidelijk wie wat vond?2 Is altijd duidelijk welk besluit is genomen en waarom?3 Gebruiken wij het debat daadwerkelijk om onze gemeente beter te besturen?

Is het antwoord vaker nee dan ja, dan is er volgens Debatrix nog ruimte voor verbetering.

Wie gingen u voor?Peter van Gool raadslid in Tilburg: “Wat ik erg merk is dat raadsleden in Tilburg na de training van Debatrix zich veel bewuster zijn geworden van de gezamenlijke verantwoordelijkheid die we dragen voor het voe-ren van een goed debat. En belangrijk is dat duidelijk wordt waarover we van mening verschillen en ook op zoek gaan naar de overeenkom-sten. Dat is voor mij de winst die we hebben behaald ten opzichte van de periode voor de training.”Bülent Isek, raadslid in Utrecht: “Als nieuw raadslid heb ik heel veel geleerd van de trainingen en coaching van Debatrix. Door de goede structuur van de training, de feitelijke situaties die de trainers als voor-beeld nemen, had ik elke keer weer zin om naar de training te gaan. Ik ben van mening dat het voor ieder raadslid, wethouder en andere per-sonen die deelnemen aan debatten, een aanrader is om deze training te volgen.”

raad.2011 | 53

tekst Hans Bongers / fotografie Roeland de Bruyn

Angstaanjagende telefoontjes, hatemails en erger

Bestuurders en

politici zijn voor

iedereen zicht-

baar en benader-

baar. Dat bete-

kent dat ze ook

makkelijk slacht-

offer kunnen

worden van

agressie of

bedreiging.

Voor hen is er de

Vertrouwenslijn.

“De Vertrouwens-

lijn biedt een

mogelijkheid om

stoom af te blazen

en geeft deskun-

dige onder-

steuning bij het

zetten van de

juiste stappen.”

vraagbaakvoor politici

Ellen Verbeem, manager communicatie van de Vertrouwenslijn

Een raadslid maakt nogal een punt van overlast door hangjongeren. Vanaf dat moment krijgt ze het voor haar kiezen: ruiten besmeurd, auto bekrast, rare te-lefoontjes, achtervolging en na afloop van openbare bijeenkomsten staat altijd hetzelfde groepje jongeren zwijgend en grijnzend bij de uitgang. Ze houdt het lang voor zich, wil haar ge-zin niet belasten met de dreigementen. Op een ochtend ziet ze tot haar schrik dat de zojuist opnieuw aangelegde tuin grondig is vernield. Haar echtgenoot is in alle staten en vraagt haar dringend uit die ‘rotpolitiek’ te stappen. Gaat ze het bijltje erbij neergooien?

Dreigbrieven, nachtelijke telefoontjes, stalking, vernieling en soms fysiek ge-weld. De helft van alle burgemeesters en wethouders en éénderde van de

raadsleden is in aanraking gekomen met intimidatie, agressie en geweld.

De bedreigingen richten zich vaak ook op de directe familieleden: telefonische bedreigingen met teksten als ‘Ik weet waar je kinderen zijn’, zijn niet zeld-zaam.

Bestuurders blijven vaak zitten met vragen.• Wanneer en hoe vertel ik het aan mijn

partner, of aan mijn kinderen?• Wanneer is het tijd om de politie in te

schakelen en aangifte te doen?• Licht ik mijn collega’s in, of neem ik de

burgemeester in vertrouwen? In de politiek wordt het al snel tegen je ge-bruikt!

• De dader is opgepakt, maar hoe ga ik verder na deze nachtmerrie?

vertrouwenslijn

raad.2011 | 55

De VertrouwenslijnBedreigingen die maar doorgaan, hebben uiteindelijk invloed op het functioneren van bestuurders en politici. Zij lijden snel schade als dit soort zaken op straat komt te liggen. De per-soon in kwestie zal daarom niet snel iemand in zijn directe om-geving in vertrouwen nemen. Dat zie je ook terug in het aantal aangiften: slechts in één op de vier gevallen volgt aangifte.Om bestuurders en politici in deze situaties bij te staan, is de Vertrouwenslijn opgericht. Het is een initiatief van de Rijks-overheid. De lijn wordt beheerd door Stichting M., bekend van ‘Meld Misdaad Anoniem’.

Vertrouwelijkheid vooropEllen Verbeem is communicatiemanager van de Vertrouwens-lijn: “Iedereen kent de openlijke bedreigingen die vaak de me-dia halen als een politicus fysiek is aangevallen of als groepen jongeren het huis van een burgemeester belagen. Maar vaker zijn het de meer subtiele bedreigingen. Het gaat dan bijvoor-beeld om stalking, telefoontjes en e-mails. Psychologische oorlogsvoering, die je functioneren gaat beïnvloeden en uit-eindelijk toch ook de besluitvorming.” De Vertrouwenslijn is geen hulpverleningsinstantie, zo maakt Verbeem duidelijk: “We zijn eerste aanspreekpunt en vangnet: een mogelijkheid om stoom af te blazen en we bieden deskundige ondersteu-ning om de juiste stappen te zetten.” Vertrouwelijkheid en po-litiek onafhankelijkheid staan daarbij voorop, benadrukt ze.

Ambtsgenoten geven steunWie de Vertrouwenslijn belt, wordt te woord gestaan door een ervaren vertrouwenspersoon. Deze brengt de aard van het probleem in kaart en geeft een eerste advies. Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden om contact te leggen met een col-lega die vergelijkbare ervaring heeft opgedaan.Verbeem: “Aan de Vertrouwenslijn is een klein netwerk van

mensen in soortgelijke beroepen verbonden, om in alle ver-trouwelijkheid collega’s in problemen bij te staan. Het zijn vak-genoten uit de praktijk: politici en burgemeesters die begrij-pen wat er aan de hand is en goede adviezen en coaching kunnen geven. Bijvoorbeeld hoe om te gaan met bedreiging van gezinsleden en hoe te voorkomen dat je in een isolement komt. Die mensen bieden niet alleen een luisterend oor, maar weten ook de goede vragen te stellen. Ze kunnen praktische adviezen geven om beroepsmatige schade te beperken.”Zo’n collegiaal gesprek kan ook ‘onder vier ogen’ plaatsvin-den. Er wordt dan een afspraak gemaakt om samen de zaak verder te bespreken en te komen tot de goede stappen.

vertrouwenslijn> De Vertrouwenslijn

088-55 43 288

De Vertrouwenslijn is bedoeld voor alle openbaar bestuurders, politieke ambtsdragers, politici, volks-vertegenwoordigers én hun familieleden. De lijn is op alle dagen bereikbaar via nummer 088 55 43 288. Voor meer informatie: www.devertrouwenslijn.nl.

Workshops De Vertrouwenslijn organiseert op verzoek ook work-shops voor lokale bestuurders en politici. Deze a-po-litieke workshops zijn ontwikkeld samen met een ex-raadslid en zijn bedoeld om de deelnemers bewust te maken van situaties die bedreigend kunnen zijn. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de vraag hoe je iemand weerbaarder maakt tegen ongewenst ge-drag. Ook het omgaan met de media en de do’s en don’ts in het gebruik van sociale media komen aan bod. De Vertrouwenslijn kan ook helpen met het op-stellen van een protocol voor mogelijk te nemen maatregelen.

Raadslid gestalktEr loopt een aanbesteding voor bedrijven die het ou-derenvervoer in een gemeente willen verzorgen. De gemeenteraad heeft voorkeur voor één van aanbe-stedende bedrijven. Een raadslid verbaast zich daar-over: een ander bedrijf biedt veel betere garanties. Ze krijgt de indruk dat er sterk is gelobbyd voor het bedrijf dat de voorkeur krijgt. In een raadsvergade-ring geeft ze voorkeur aan het andere vervoersbe-drijf. Tijdens de raad zit een man in een zwart leren jasje haar de hele vergadering aan te staren. Bij elke volgende vergadering over het onderwerp herhaalt zich dat. Het raadslid is alleenstaand. Op straat wordt ze door de man gestalkt. Als ze naar hem kijkt, loopt hij hard weg. Thuis gaat steeds de telefoon over. Als ze opneemt blijft het stil. De situatie raakt haar meer dan haar lief is. Na verloop van tijd stoppen de acties. Ze denkt dat het is overgewaaid. Maar op een avond zit een bierviltje achter haar ruitenwisser met daarop getekend een smiley met een sardonische grijns. Ze overweegt uit de raad te stappen.

Burgemeester mist gezinDe aanhoudende stankoverlast doet een burgemees-ter besluiten een vergunningaanvraag voor de uit-breiding van een varkenshouderij af te wijzen.Na de opening te hebben verricht van een nieuw bowlingcentrum blijken de banden van zijn auto lek te zijn gestoken. Zit hier de benadeelde varkenshou-der achter? De burgemeester gaat een gesprek met hem aan. Hij ontkent en wijst andere mogelijke schuldigen aan. Een dag later vliegt een steen door de ruit bij de burgemeester thuis. De politie vindt geen verdachte. De sfeer in het dorp wordt grimmig. Enkele inwoners steunen hem, maar hij mist zijn ge-zin dat tijdelijk bij familie elders is ondergebracht.

Burgemeester onder drukB&W staan op het punt een bedrijf te sluiten dat al lang de milieuwetten overtreedt. Sluiting zal tot fail-lissement leiden. Er is verdeeldheid in de gemeente vanwege het verlies van werkgelegenheid. De burge-meester moet de doorslag geven. Hij is op de hoogte van de dreiging van de bedrijfseigenaar dat hij zijn gezin en zichzelf ‘iets’ aan zal doen als zijn bedrijf, zijn levenswerk, failliet gaat. De lokale media weten dat de burgemeester van die dreiging op de hoogte is. De besluitvorming gaat gewoon door en de media beginnen zich te roeren. Een journalist maakt er een sport van de burgemeester voortdurend negatief neer te zetten. Ook in eerdere zaken is de burge-meester door de journalist voortdurend in een kwaad daglicht gesteld. De stemmingmakerij neemt heftige vormen aan en de burgemeester voelt zich sterk on-der druk gezet. Hij vermoedt dat de bewuste journa-list hier achter zit.

Bedreigde wethouderVanwege ernstige personele wantoestanden besluit een wethouder het bedrijf van een bollenteler te slui-ten. De wethouder komt niet uit de streek. De omge-ving veroordeelt hem scherp: hij zou geen hart heb-ben voor de telers omdat hij van buitenaf komt. Er ontstaat een hetze tegen de bestuurder en er zijn anonieme bedreigingen. De wethouder krijgt ’s avonds thuis een beller die ‘wel weet waar zijn kinde-ren naar school gaan’. Hij probeert het voor zijn vrouw te verbergen. Straks wil ze nog dat hij zijn baan opgeeft. Er komen gemeenteraadsverkiezin-gen aan. In de partij van de wethouder rijst twijfel of het wel goed is nu zo’n impopulaire maatregel te treffen. Ondertussen weet de politie dat de wantoe-standen erger waren dan gedacht. Maar de wethou-der raakt in een isolement. Hij vertelt niemand van de bedreigingen. Af en toe twijfelt hij aan de juist-heid van zijn besluit. Dat baart hem zorgen.

raad.2011 | 57 56 | raad.2011

bureaus. Met zwerfafvaltrajecten en trainingen helpt dit actieprogramma gemeenten een flinke slag te slaan bij de verbetering van de leefomgeving van bijvoorbeeld winkelcentra, binnen-steden en snoeproutes in OV-gebieden en schoolomgevingen. Ook als gemeen-ten de aanpak op een bepaald onder-deel willen verbeteren, krijgen ze deze ondersteuning. Bijvoorbeeld voor de reinigingsmethode, communicatie, par-ticipatie, handhaving, afvalbakken of de monitoring. Maatwerk is hierbij het uitgangspunt. Gemeente Schoon regelt de inzet en betaalt de bureaus. En be-spreekt met iedere gemeente welke zwerfafvaltrajecten en -trainingen het

best passen bij de wensen. ‘U de lusten, wij de lasten: makkelijker kunnen we het echt niet maken’, is het credo van het actieprogramma.

Van kennis en advies tot grijpers en campag-nemateriaalVoor uitwisseling van kennis en ervarin-gen verzorgt Gemeente Schoon voor gemeenten ook een kwartaalmagazine, een digitale nieuwsbrief, een kennis-bank, netwerkbijeenkomsten door het hele land, een jaarlijks zwerfafvalcon-gres en social media als LinkedIn en Twitter. De webwinkel biedt bovendien campagnemateriaal dat met eigen ge-

meentelijke logo’s en boodschap inzet-baar is voor positieve beïnvloeding van weggooigedrag. Maar ook gratis grij-pers, zakken en hesjes voor actieve bur-gers. Daarnaast zet Gemeente Schoon een benchmark ‘zwerfafval’ op, waarin gemeenten door actieve prestatiever-gelijking van elkaar leren.

Wilt u ook gaan voor een schonere leef-omgeving? Wijs de verantwoordelijken van uw gemeente dan op het Gemeen-te Schoon-programma. Ga voor alle mogelijkheden naar de website: www.gemeenteschoon.nl.

gemeenteschoontekst Thomas Cech / fotografie Gemeente Schoon

Het staat steevast

in de ergernissen-

top 3 van burgers:

zwerfafval. Boven-

dien draagt het bij

aan verloedering

van de leefomgeving

en het gevoel van

onveiligheid.

Belangrijk dus om

de gemeente schoon

te houden. Maar

hoe pak je dat in

krappe tijden slim

aan? Gemeente

Schoon biedt de

helpende hand.

En maakt nuttige

kennis en ervaring

van andere gemeen-

ten beschikbaar.

Bijvoorbeeld voor

een gezamenlijke

aanpak met bur-

gers, bedrijven en

organisaties.

hulp bij aanpakzwerfafval

Gemeenten moeten de openbare ruimte schoon, heel en vei-lig houden. Het voorkomen en opruimen van zwerfafval draagt hieraan bij. Hoe doe je dit goed, slim en efficiënt? Ge-meenten die deelnemen aan Gemeente Schoon gebruiken hierbij elkaars expertise. Denk aan verbeterde reinigingsme-thoden en communicatie voor gedragsverandering. Of een inrichting van de openbare ruimte die zwerfafval voorkomt én opruimen makkelijk maakt. Een zwerfafvalaanpak met be-trokken en actieve burgers, bedrijven en organisaties draagt bovendien bij aan sociale cohesie, werkgelegenheid en kos-tenbesparing en een betere leefomgeving. Inventieve ge-meenten maakten met hun slimme, integrale zwerfafvalaan-pak al een forse slag – zowel beleidsmatig als in de uitvoering. Andere gemeenten kunnen ook bij Gemeente Schoon aanha-ken en zo hun voordeel doen door bestaande kennis en erva-ring te benutten.

Kosteloos een flinke slag slaanGemeente Schoon is een actieprogramma voor gemeenten in opdracht van de VNG, uitgevoerd door Agentschap NL en de NVRD. Het biedt gemeenten kosteloze inzet van deskundige

Met één telefoontje naar een schonere en veiligere gemeente?

raad.2011 | 59 58 | raad.2011

Mirjam van Houwelingen, 26 jaarVVD, BergambachtRaadslid sinds maart 2010

Waarom raadslid?Omdat het een leuke, (netto-)ener-giegevende ‘hobby’ is waarmee je ook nog een bijdrage kan leveren aan de lokale leefomgeving. Ambitie? Een mens zonder ambitie? Die staat stil. Ambitie om de ambitie? Dan ren je het doel voor eigenbelang voorbij. Ambitie voor een doel? Ja, dan doe je gewoon en draag je je steentje bij aan het doel: bij mij is dat met een liberale agenda bijdragen aan een ruimtebie-dende overheid in plaats van een hin-derend blok en aan het simpelweg goed en veilig kunnen leven. De aantrekkelijkste kant? Heeft u even? Ik heb na één jaar raad-lidmaatschap een evaluerend betoog geschreven van ruim twee pagina’s. Het meest aantrekkelijke is dat hoe-wel je veel dient te praten en lezen, je daar ook wat mee bereikt! Daarbij is het fijn het gemak te ervaren van slechts één vraag centraal stellen bij alles wat je doet: wat kost iets en wat levert het op? Trouwens, wat het op-levert hoeft niet per se in financiële zin te zijn, het kan ook een toegevoegde waarde zijn aan het genot in onze gemeente te wonen, werken of recre-eren.

Minder leuk...Staande recepties. Eenieder die mij kent weet dat mijn lengte stokt bij circa 1,5 meter. Tip voor de toekomstVerander wat je niet accepteren kunt, accepteer wat je niet veranderen kunt.

raadslid in beeld

De kortste weg naar schone straten en tevreden burgers

Burgers ergeren zich aan zwerfafval op straat. Met een structurele aanpak van dit hardnekkige probleem investeert u duurzaam en ef� ciënt in hun gevoel van welbevinden en veiligheid. In deze tijd van bezuinigingen is dat mooi meegenomen.

Met Gemeente Schoon een vliegende start Wij helpen gemeenten met begeleidingstrajecten op maat, workshops en trainingen en een landelijk kennis-netwerk. Maar ook met praktijkvoorbeelden, methodieken, online tools en lokale campagnemiddelen.

Deelnemen aan Gemeente Schoon is gratis en zonder administratief gedoe.

Vind alle mogelijkheden op www.gemeenteschoon.nl of bel 088-6022707.

www.gemeenteschoon.nl

Gemeente Schoon is een actieprogramma van

Zelfs uw begroting knapt ervan op

In het lokaal bestuur is sprake van veranderende verhoudingen en rollen.Gemeenten krijgen meer taken, verantwoordelijkheden en mogelijkheden.Een goed samenspel binnen de gemeenten is daarom van groot belang.Het Actieprogramma Lokaal Bestuur ondersteunt daarbij. Ontdek wat hetActieprogramma voor ú als raadslid kan betekenen!

• Kennis en Kunde:workshopsvoorgemeenteraden.

• Quick Scan Lokaal Bestuur:hoewerkenraad,collegeenambtelijkeorganisatiesamen?

• Raad op zaterdag: regionaleraadsledencongressenwaarkennis,vaardighedenenervaringsuitwisselingcentraalstaan.

• Raadgevers:beknopteenactueleinformatieoveronderwerpenwaarraadsledenregelmatigmeetemakenhebben.

• Hoekuntudeideeënendenkkrachtvaninwonersvanuwgemeentebenutten?Wijbiedenbijeenkomstenenpraktijkvoorbeelden.

LOKAAL BESTUUR = SAMENSPEL!

Het Actieprogramma Lokaal Bestuur is een gezamenlijk project

van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het ministerie van

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).

Op de hoogte blijven van de activiteiten van het Actieprogramma? Meld u aan via actieprogramma.nl en ontvang de digitale nieuwsbrief.

Actieprogramma Lokaal Bestuur p/a Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435, 2500 GK DEN HAAG T 070 373 8020 E [email protected]

www.AcTIEPROGRAMMA.NL

0933.1082 Adv VNG Congresmagazine_WT.indd 1 18-10-11 16:46

raad.2011 | 61

Vrije Universiteit Amsterdam, werd frac-tievoorzitter.

“Je springt op zo’n moment echt in het diepe, maar het was tegelijkertijd een boeiend tijdperk. We kwamen uit het niets en stonden opeens in het middel-punt van de belangstelling. Het was een

hectische periode waarin ik veel heb ge-leerd. Naast het raadslidmaatschap kreeg ik bestuursfuncties bij de Vereni-ging van Nederlandse Gemeenten, bij de koepelorganisatie voor lokale partij-en en bij Raadslid.Nu, de Nederlandse vereniging voor raadsleden. Ik ben in korte tijd veel wijzer geworden.”

“In 2006 moesten we als Leefbaar Pur-merend een stapje terug doen: we gin-gen van acht naar vijf zetels en kwamen in de oppositie terecht. Eind 2009 ben ik gestopt als raadslid. Na ruim 7,5 jaar in de gemeenteraad vond ik het tijd om iets anders te gaan doen. Ik heb als raadslid veel in de spotlights gestaan.

Jasmijn Miete start Politiek Adviesbureau PABpab

tekst Peter Smit / fotografie Manon Bruininga

Jasmijn Miete

had helemaal

geen politieke er-

varing toen ze in

2001 debuteerde

als raadslid en als

fractievoorzitter

van Leefbaar Pur-

merend. Ze was

21 jaar en zat nog

middenin het

studentenleven.

Nu, een decennium

later, gaat ze door

het leven als direc-

teur van Politiek

Adviesbureau PAB.

“Het publieke do-

mein is erg boeiend.

Ik maak dagelijks

gebruik van de erva-

ring die ik in de poli-

tiek heb opgedaan.”

brug slaan tussen kiezer en gekozene”

“

Het geboortejaar van Politiek Adviesbureau PAB is 2011. “Ja, ik ben als ondernemer eigenlijk nog maar net bezig. Ik heb al lange tijd het idee dat bij veel mensen behoefte bestaat aan een aanspreekpunt waar zij terecht kunnen met vragen over de politiek”, aldus Jasmijn Miete. “Daarom heb ik Politiek Ad-viesbureau PAB opgezet. Iedereen kan een beroep op ons doen: mensen die geen ervaring hebben in de politiek, maar ook mensen die politiek actief zijn en ondersteuning nodig hebben. Ik wil met het bureau een brug slaan tussen de kiezer en de gekozene, maar ook tussen een ambtelijke organisatie en de inwoners. Wil je iets met elkaar bereiken, dan moet je elkaars taal spreken. Ik kan partijen daarbij helpen.”

Jasmijn Miete werd op 15 juni 1980 geboren in Amsterdam als oudste kind van een vierling. De flatwoning in de hoofdstad werd voor een gezin van zes personen al snel te klein. De fami-lie verhuisde uiteindelijk naar een grotere woning in Purme-rend. En in die gemeente woont ze nog steeds.

BliksemcarrièreAls raadslid maakte Jasmijn Miete een bliksemcarrière. De nieuwe partij Leefbaar Purmerend boekte een klinkende overwinning bij de raadsverkiezingen in 2002 en kwam met maar liefst acht zetels in de gemeenteraad. De partij leverde twee wethouders en de jonge Jasmijn Miete, die nog volop bezig was met haar studie staats- en bestuursrecht aan de

raad.2011 | 63 62 | raad.2011

Ik vond het prettig om wat meer achter de schermen te gaan werken. Als ondernemer ben ik dit jaar begonnen aan een nieuw hoofdstuk mijn loopbaan. Ik wil de kennis en ervaring die ik in de politiek heb opgedaan, graag met anderen delen.”

DualismeHet jaar van haar debuut als raadslid was ook het jaar van de invoering van het dualisme. “Daar hebben we allemaal wel even aan moeten wennen. Het dualisme in de raadszaal moest zich nog nestelen. In deze pioniersfase vonden interessante ontwikkelingen plaats. Elke gemeenteraad kreeg de beschik-king over een eigen griffie en ook een thema als ‘de communi-catie van de raad’ kreeg aandacht.”“De laatste tijd zie ik een terugval. De dynamiek van de eerste jaren van het dualisme lijkt over. De griffies worden gewone afdelingen en de periode van nieuwe initiatieven en vernieu-wing lijkt achter de rug. Vooral in de grote steden lijkt de tijd van vernieuwing voorbij. Ik zou graag zien dat de griffies weer op zoek gaan naar verbeteringen. In 2012 bestaat het dualis-me precies tien jaar. Dat lijkt me een mooi moment om het dualisme nog eens goed tegen het licht te houden”, aldus Jas-mijn Miete die zelf jarenlang als raadsadviseur bij de gemeen-te Hoorn werkte.

Netwerk Politiek Adviesbureau PAB is meer dan Jasmijn Miete. “Ik werk nauw samen met een netwerk van een stuk of dertig specialis-ten. Dit zijn doorgewinterde professionals die, als dat nodig is, mij kunnen helpen bij het uitvoeren van opdrachten. Ik kan op-drachten op eigen titel uitvoeren, maar we kunnen ook in teamverband opereren. Ik zit trouwens vaak bij mijn klanten, maar ik heb ook de beschikking over ruimte in Amsterdam waar ook trainingen kunnen worden gegeven.”

“Ik vind het belangrijk dat ik een klant maatwerk kan bieden. Op dit moment ben ik bezig met een omvangrijke opdracht bij de gemeente Amsterdam, maar ik adviseer ook een belangen-vereniging over de contacten met de overheid. In mijn werk laat ik vooral zien hoe de politiek werkt en hoe je de politiek kunt beïnvloeden. Ik begeleid mensen die politiek actief willen worden en mensen die op een gestructureerde manier cam-pagne willen voeren. Dus niet alleen in de aanloop naar de ver-kiezingen, maar gedurende een gehele bestuursperiode. Als raadslid moet je laten zien waar je mee bezig bent en wat de ambities zijn. Daar hebben de kiezers recht op.”

EilandjesJasmijn Miete ziet binnen gemeenten nog steeds veel eilan-den. “Bestuurders, ambtenaren en inwoners hebben op zich weinig met elkaar te maken. Elke groep heeft zijn eigen ge-woontes en patronen. Het komt nog vaak voor dat deze groe-pen langs elkaar heen werken of elkaar niet begrijpen.”

“Beleidsmakers in een ambtelijke organisatie moeten produc-ten maken die aansluiten bij de wensen van de gemeenteraad. Maar dat lijken verschillende werelden. Ik hoor vaak het ver-wijt dat ambtenaren niet aanvoelen wat de politiek wil en an-dersom dat raadsleden te weinig kennis hebben van het werk van de ambtenaren. Hetzelfde geldt voor de relatie met de in-woners. Ik ontmoet veel mensen die moeite hebben met de wijze waarop bestuurders en ambtenaren opereren. De inwo-ners kennen de wetten en regels niet en zijn niet thuis in de overheidscultuur. Hierdoor krijg je vaak misverstanden en frustraties. Ik probeer partijen op dezelfde golflengte te bren-gen. De ene keer werk ik voor een gemeente, de andere keer begeleid ik inwoners. Het is heel leuk werk. En het geeft erg veel voldoening als het gewenste resultaat wordt bereikt.”

pab> roel weverDirecteur adviesbureau BMC

In de toekomst zijn de decentralisering van taken en de be-zuinigingen cruciaal voor het lokaal bestuur. Voor gemeen-teraadsleden betekent het dat zij zich hun kaderstellende rol goed eigen moeten maken.

BMC is kennispartner van Raadslid.Nu, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Het adviesbureau, dat al de-cennia een toonaangevende rol speelt in de wereld van lo-kale overheden, helpt veel gemeenten bij het oplossen van nieuwe, complexe vraagstukken.

Als adviesbureau voor de publieke sector willen wij een bij-drage leveren aan de kwaliteit van het lokale openbaar be-

stuur, dus ook zéker aan het hart daarvan: de gemeente-raad. BMC ondersteunt gemeenteraden met diverse visietrajecten op maat. Dat doen we ook voor colleges van B&W. Nee, dat werkt geen verschillende loyaliteiten in de hand. Het gaat in het dualisme juist om het samenspel en ieders positionering daarin. We hebben hiervoor een heel aardige spelsituatie ontwikkeld. Die werken we helemaal op maat uit, toegespitst op de eigen lokale en politieke omgeving van de opdrachtgever.Hoe het politieke spel in 2020 gespeeld wordt en waar het over zal gaan? De tendens is dat gemeenten meer taken en

verantwoordelijkheden krijgen. Dat betekent dat gemeen-ten een grotere bestuurskracht moeten hebben. Dat zal leiden tot meer schaalvergrotingen en een toename van al-lerlei samenwerkingsvarianten waarin gemeenten een van de spelers zullen zijn, meestal in een regisserende rol. Ge-meenten worden zo steeds meer onderdeel van de samen-leving.Het spel zal gaan over de zorg en de onderkant van de ar-beidsmarkt en over ruimtelijke ordening. De gemeente krijgt een grotere verantwoordelijkheid voor de kwetsbare groepen, voor de veiligheid in buurten en wijken.

Meer schaal-vergroting, meer samen-werking

raad.2011 | 65 64 | raad.2011


De afgelopen jaren hebben technologi-sche innovaties burgers én beter geïn-formeerd én ervoor gezorgd dat ze deze informatie op eenvoudige wijze met an-dere burgers kunnen delen. Notenbo-mer is van mening dat deze informatie de politiek nog niet voldoende bereikt. “The wisdom of the crowd is enorm, maar er blijft nog teveel kennis op straat liggen. De meeste raadsleden laten zich voornamelijk informeren door de amb-telijke organisatie en deze informatie kan gekleurd zijn. Volledig objectieve in-formatie bestaat niet, maar wanneer een raadslid verschillende informatie-bronnen raadpleegt, dan is de kans gro-ter dat de pluriformiteit van de samenle-ving in de besluiten van de raad tot zijn recht komt.”

Raad2020Als specialist in innovatieve webbased oplossingen voor de overheid ontwik-kelde GemeenteOplossingen een zeer veelzijdig Raadsinformatiesysteem. No-tenbomer: “Samen met onze klanten en onze partner Sdu Uitgevers werken we nu aan de toekomst. In het nieuwe con-cept Raad2020 wordt innovatieve tech-nologie gecombineerd met betrouwba-re content, kennis en dialoog. Het resultaat is een volksvertegenwoordiger die perfect op de hoogte is van de mo-gelijkheden, meningen en eventuele op-lossingen voor een bepaald thema. Het op de hoogte zijn heeft niet eindeloos speurwerk, diepte-interviews en ander researchwerk gekost. Slimme technolo-gie structureert kennis en maakt deze integraal toegankelijk via de raadsite,

digitale fractiekamers en apps.”

Kennis structurerenRaad2020 maakt informatie toeganke-lijk voor gemeenteraadsleden, om een beter inzicht te krijgen in alle belangrijke ontwikkelingen in de gemeente. Agen-dapunten, documenten en themados-siers vanuit de eigen organisatie worden aangevuld met extra content: video-webcasts, social media, naslagwerken en expertisedatabases. Ook hulpmidde-len voor het stimuleren van de openbare dialoog en het structureren van kennis worden opgenomen in Raad2020. Ge-meenteOplossingen is in de levering van deze integrale informatieketen uniek. Op de app zijn ze natuurlijk extra trots. “Dat we zo snel met de juiste technieken mee kunnen gaan is wel een verdienste voor iedereen binnen GemeenteOplos-singen. Het kenmerkt ook echt onze or-ganisatie”, aldus Notenbomer.

Van debat naar kennisDe discussies en standpunten van de straat als kennis bij het raadslid krijgen is ronduit een uitdaging, beseft Noten-bomer. “Over negentig procent van de thema’s waar het raadslid mee bezig is, zullen individuele burgers zich niet be-kommeren. Maar de tien procent die overblijft, is groot en relevant genoeg om hier toch mee bezig te zijn. Het ul-tieme doel is in ieder geval de straat mee te laten praten over een onderwerp en de uitkomst van die discussie toeganke-lijk te maken voor het raadslid. En na-tuurlijk ook het participeren en luisteren naar deze discussies door raadsleden. Hierbij worden ze geholpen door de

techniek. Tien tot vijftien jaar geleden was dit toch lastig. Tegenwoordig is er door het gebruik van social media de mogelijkheid om de burgers met elkaar te laten praten over een onderwerp en ook om dit als buitenstaander te bekij-ken en er je voordeel mee te doen. Dit is wat Raad2020 beoogt.”

PapierloosSinds september wordt er in Flevoland succesvol gewerkt met iPad’s en een app. Sinds begin oktober zijn ze in Am-sterdam stadsdeel Zuidoost ook met de app van GemeenteOplossingen aan de slag. Griffier Sjam Jokhan: “De resulta-ten zijn zeer positief en de besparingen in papierverbruik zijn enorm. Elke ver-andering is even wennen natuurlijk, maar het verloopt bijzonder soepel. Nu staan alleen de raadsstukken erin, maar vanaf november worden de videover-slagen ook toegankelijk via de app. Het is echt de toekomst.” Ook is Gemeente-Oplossingen in samenwerking met Sdu Uitgevers bezig om kennisbronnen toe-gankelijk te kunnen maken via het sys-teem. Notenbomer: “De gedachte is dat alle burgers toegang hebben tot be-stuurlijke informatie en op die wijze zal het raadslid er ook iets voor terug krij-gen. Met zijn allen weten we gewoon meer en de hedendaagse techniek (maar ook de mindset van de burgers) maakt het mogelijk om deze kennis te gebruiken en dus mee te nemen in de beslissingen in de raadszaal. Dat is in de ogen van GemeenteOplossingen de ge-meenteraad van de toekomst, en met ons systeem dragen we er graag aan bij dit mogelijk te maken.”

gemeenteoplossingenRené Notenbomer, directeur van GemeenteOplossingen

de kennis ligt op straat

tekst Thomas Cech / fotografie Roelof Bos

GemeenteOplossingen biedt

al 15 jaar webbased innovaties

voor overheidsinstellingen.

Voor raadsleden is er het

Raadsinformatiesysteem,

dat verschillende soorten

kennis voor een raadslid ont-

sluit en toegankelijk maakt.

raad.2011 | 67

Beide adviseurs hebben al veel gemeenten in deze situaties kunnen helpen. “Onze ruime kennis van en ervaring met be-drijfsvoering en bestuurlijke processen in gemeenten hebben wij nu vertaald naar de Bezuinigingskiezer.nl. Met dit instru-ment verwachten we veel gemeenten te helpen met succes-volle bezuinigingen.” Op Bezuinigingskiezer.nl. is meer infor-matie is te vinden.

Verdere verdiepingSamenwerken is een optie waarmee structureel veel kosten kunnen worden bespaard. Een goede invulling daarvan is ook niet altijd even gemakkelijk te vinden. Rozenberg: “Op dit punt willen we een verdere verdieping aan Bezuinigingskiezer.nl geven. Samenwerken is niet alleen een item om bezuinigingen te realiseren, maar ook een middel om de kwaliteit van de ge-meentelijke dienstverlening naar bestuur, inwoners en be-drijfsleven te waarborgen. Het gaat dan om de Samenwer-kingskiezer.nl. Op dit moment werken we er hard aan om ook deze zo snel mogelijk voor gemeenten beschikbaar te heb-ben.”

Samenwerkingskiezer.nl werkt volgens hetzelfde principe als de Bezuinigingskiezer: aan de hand van een aantal vragen wordt voor uw gemeente een samenwerkingsprofiel opge-steld. Deze vragen hebben betrekking op de situationele sa-menwerking (met welke partner samengewerkt gaat worden), het zelf als centrumgemeente optreden of van een andere ge-meente met die rol gebruikmaken, het SETA-model (Samen En Toch Apart), het inrichten van een shared service of de ge-zamenlijke ambtelijke uitvoeringsorganisatie.

Ook de vraag of toch herindeling een meer passende oplos-sing is, wordt door de samenwerkingskiezer beantwoord.

Wie meer wil weten over dit instrument kijkt op de website Samenwerkingskiezer.nl.

obmcconsultingFrank Rozenberg is directeur van OBMC Consulting en combineert zijn advieswerkzaamheden met het raadslidmaatschap in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Hij is tevens secretaris van de Nederlandse vereniging voor raadsleden, Raadslid.Nu. Verder is hij lid van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid.

meer succes met bezuinigen

OBMC Consulting BV en Schotman Acht-tienribbe, Adviseurs voor Bestuur en Or-ganisatie, hebben onlangs de Bezuini-gingskiezer.nl gelanceerd. Dit praktische hulpmiddel geeft gemeenten inzicht hoe en waar het best bezuinigd kan worden.

Maatwerk opties Frank Rozenberg van OBMC Consulting legt uit: “Bezuinigingskiezer.nl leidt een gemeente naar een viertal mogelijke thema’s om bezuinigingen te realiseren. Het gaat daarbij om een op de gemeen-telijke situatie afgestemd programma, met opties op het gebied van kerntaken-discussie, uitbesteding, samenwerken en procesoptimalisatie.” Aan de hand van een aantal vragen stelt Bezuinigings-kiezer.nl een specifiek profiel voor een gemeente op. “Na het invullen van de gemeentenaam, de rol die men heeft, dus bestuurder, raadslid of ambtenaar, en het beantwoorden van de vragen is het profiel te downloaden. ”Het profiel bestaat uit een korte omschrijving van de gemeente, een pdf-bestand met de

uitkomsten van de IFLO-begrotingsscan, de score op de vier thema’s en een na-dere toelichting op deze thema’s. Ook bevat het profiel een aantal aandachts-punten om bij een bezuinigingsoperatie rekening mee te houden.

Stoere doelen Rozenberg: “Mijn collega Wim Schot-man en ik weten maar al te goed hoe het met bezuinigingen gaat. Er worden stoe-re doelen gesteld, in de gemeenteraad volgen hevige discussies over de bezuini-gingen en na verloop van tijd liggen de uitgaven weer op hetzelfde zo niet hoger niveau. Bezuinigen heeft daarmee veel weg van het volgen van een dieet. In onze verbeelding zien wie onszelf na een paar maanden lijnen altijd met een six pack voor de spiegel staan. In de praktijk komt daar door het zogenoemde jojo-effect meestal niets van terecht. ”Hij wijst erop dat door onrealistische bezui-nigingsdoelen te stellen, een terugval in de oude situatie, of soms nog erger, vaak plaatsvindt.

Bezuinigingskiezer.nl helpt de uitgaven duurzaam te verlagen

OBMC Consulting

OBMC Consulting B.V. is een gespecialiseerd advies-bureau op het gebied van strategische beleidsadvi-sering, bestuurlijke organisatie (zoals samenwerking tussen en herindeling en fusie van gemeenten) en veiligheid (politie, brandweer, veiligheidsregio’s en gemeentelijk veiligheidsbeleid). OBMC Consulting geeft heldere en pragmatische adviezen met oog voor de politiek-bestuurlijke context en de operatio-nele uitvoerbaarheid.

Wilt u meer weten over OBMC Consulting? Kijk dan op www.obmc.nl.

tekst Hans Bongers / fotografie Joop Wever

We willen allemaal

bezuinigen: maar

veel voorstellen

leveren in de prak-

tijk nauwelijks iets

op. Met haalbare,

realistische plan-

nen komen is een

vak apart. Twee

adviesbureaus

slaan de handen

ineen en presen-

teren ‘Bezuinigings-

kiezer.nl’, een

instrument dat

gemeenten helpt

de uitgaven duur-

zaam te verlagen.

raad.2011 | 69

monique leyenaarHoogleraar Vergelijkende Politicologie i.h.b. Politieke Participatie en Politieke Vernieuwing, Radboud Universiteit Nijmegen

Het politieke landschap heeft wel iets weg van de glazen bolletjes die toeristen van de meest onmogelijke oorden mee naar huis slepen. Binnenin zit een markant tafereeltje opgesloten: de slag bij Waterloo, de Lorelei op de Drachen-fels, een dansend paar onder de Eifeltoren of erger. Als je er niet aankomt, blijft alles in serene rust. Maar houd je het ding even op zijn kop, dan steekt er een woedende storm op van witte sneeuw, gouden glitters, groene blaadjes of blauwe regen die het geheel een totaal ander aanzien geeft. Na verloop van tijd keert de rust terug en blijkt alles bij het oude te zijn gebleven. Verandering vereist dus con-tinu ingrijpen.

Mutatis mutandis geldt dit ook voor het raadslid. Om nog even bij de metafoor van de glazen bol te blijven: de afge-lopen jaren is er door velen aan geschud, maar papier is geduldig en bureauladen en ronde archieven zijn gulzig en onverzadigbaar. Het blijft dus maar al te vaak bij schudde-bollen, maar als de confetti is neergedaald is er ten princi-pale weinig veranderd.Teneinde werkelijk over het raadslid van de toekomst te kunnen spreken, zijn er wezenlijke veranderingen nodig die te maken hebben met de rol van de politieke partijen en de rol van burgers in het besluitvormingsproces. Om de bol geschikt te maken om veranderingen te kunnen zien, is het nodig om, na eerst flink schudden, het geheel te bevriezen. In het aldus ontstane peilglas zien we dat de personalise-ring van de politiek zich verder heeft gemanifesteerd en onder meer heeft geleid tot veel meer ‘persoonspartijen’ met vrienden en volgers in plaats van leden en met de soci-ale media in plaats van organisaties. De raadsleden zullen, afhankelijk van het issue, samenwerking zoeken bij andere raadsleden en zich in hun stemgedrag vooral laten leiden door de mening van hun vrienden en volgers. Bestaande politieke partijen kunnen hier natuurlijk ook op inspelen, maar dienen dan veel minder aan fractiediscipline te hech-ten of raadsleden te stijven in een verkrampte opvatting van het hen door de kiezers verstrekte absolute mandaat.Een tweede ontwikkeling is dat groepen burgers zich direc-

ter met de besluitvorming zullen willen bemoeien en niet zoals dat nu gebeurt alleen in de eerste fasen van het be-sluitvormingsproces. De instrumenten – zoals burgerjuries, participatieve begroting, referenda – zijn ontwikkeld, ge-evalueerd en in de praktijk getoetst, maar ondanks alle lip-pendienst die aan burgerparticipatie wordt bewezen, zien velen alleen maar beren op de weg naar grotere politieke invloed van burgers.Kortom, er zijn vele rijke gedachten ontwikkeld om het raadslid van de toekomst gestalte te geven. Maar voorals-nog zitten ze grotendeels als legosteentjes in een grote doos. Zolang die doos wordt gezien als de ‘bol van Pan-dora’ zal het vrees ik bij schudden blijven.

Glazen Bol

Mijlpaal inzameling elektronisch afvalwecycle

De producenten

en importeurs van

elektrische appa-

raten en energie-

zuinige verlichting

hebben sinds de

start van hun natio-

naal inzamel-

systeem in 1999

inmiddels meer

dan één miljard

kilo afgedankte ap-

paraten en spaar-

lampen (e-waste)

duurzaam laten

inzamelen en

recyclen. Dit is een

mijlpaal op een

nog lange weg naar

het inzamelen en

recyclen van al het

e-waste dat vrij-

komt in Nederland.

1 miljard kiloIn Nederland organiseert Wecycle de inzameling en recycling van afge-dankte elektrische apparaten en ka-potte energiezuinige verlichting. Ook Wecycle passeerde een mijlpaal door in 2010 voor het eerst meer dan 100 miljoen kilo e-waste in te zamelen: een stijging van 27 procent ten op-zichte van het jaar ervoor. De goede resultaten in 2010 zijn toe te schrijven aan meerdere factoren. Wecycle heeft afgiftecontracten gesloten met alle gemeenten en een inzamelcon-venant ondertekend met de Branche-vereniging Kringloopbedrijven Ne-derland.

De stijging in de inzamelresultaten is het meest zichtbaar bij groot wit-goedapparaten (bijvoorbeeld was-machines, vaatwassers, magnetrons) en kleine elektrische apparaten. Jan Vlak, directeur Wecycle, is verheugd over de forse stijging van de inzame-ling: “Wecycle garandeert dat alle ap-paraten die in ons systeem komen, verantwoord worden gerecycled.Hierdoor hoeven minder grondstof-fen te worden onttrokken aan de na-tuur en komen schadelijke stoffen niet in het milieu terecht. Gebruikte

apparaten komen ook niet terecht in de illegale export.” Wecycle rappor-teert over de resultaten aan het mi-nisterie van Infrastructuur en Milieu. Hulp voor gemeentenOp dit moment wordt ruim veertig procent van al het vrijgekomen e-waste geregistreerd gerecycled. De Europese Unie bereidt een nieuwe richtlijn voor die ertoe leidt dat over tien jaar zo’n tachtig procent van het vrijgekomen e-waste moet worden ingezameld. “Wecycle doet er alles aan zoveel mogelijk in te zamelen”, zegt Vlak. “Zo krijgen gemeenten hulp en ondersteuning om de ge-scheiden inzameling van e-waste bij hun inwoners te stimuleren. Zij kun-nen een aanvraag doen uit het Wecy-cle-fonds voor pilots om de inzame-ling van e-waste te stimuleren en communicatieprojecten die daaraan bijdragen. Ook onze accountmana-ger kunnen ze vragen om advies.”Met name voor kleine apparaten en spaarlampen vraagt Wecycle extra om de aandacht: nog steeds ver-dwijnt hiervan zo’n twee kilo per per-soon in de vuilnisbak, in totaal zo’n 33 miljoen kilo per jaar.

raad.2011 | 71 70 | raad.2011

ondernemers en overheden inzichten die aanzetten tot den-ken maar vooral tot doen. Aanraad: “Vaak ontbreekt het organisaties aan een definitie van succes en een visie op de rol van de eigen organisatie in een duurzame samenleving. Daardoor weten organisaties vaak niet waar ze naartoe moeten navigeren. Vervolgens be-landen veel organisaties in de details, zonder het grote over-zicht en de verbanden te zien. Wij helpen hen om duurzaam-heid in de kern van hun organisatie te krijgen.”

Schaakspel Oprichter van The Natural Step en voormalig oncoloog, Dr. Karl-Henrik Robèrt, vergelijkt het belang van een strategische benadering van duurzaamheid met een schaakspel. “De com-plexiteit van het schaakspel maakt dat we niet van tevoren alle stappen exact kunnen voorspellen, maar we kunnen wel een definitie van succes op basis van principes formuleren, zoals schaakmat. Daarnaast zijn de regels van het spel essentieel om de juiste stappen richting winst te kunnen zetten. Dit geldt ook voor een complex probleem als duurzaamheid: voordat we stappen in de richting van duurzaamheid kunnen zetten, moeten we eerst een heldere definitie van succes hebben vast-gesteld.”Steeds meer bedrijven en overheden werken volgens deze aanpak. Voorbeelden hiervan zijn Nike, IKEA, Interface, Phi-lips, Dublin, Vancouver, Portland en sinds kort ook de gemeen-te Eindhoven. Aanraad: “Voor Eindhoven betekent dit dat in de komende vier jaar alle projecten, afdelingen, processen en ook de besluitvorming uitgaan van de universele duurzaam-heidsprincipes. In Eindhoven hebben we in de eerste fase on-der meer workshops gehouden. Hieraan namen meer dan 250 personen deel. Iets wat in deze fase weer heel duidelijk beves-

tigd werd, is dat samenwerking tussen het bedrijfsleven, ken-nisinstellingen en de overheid nodig is om het succes, dat Eindhoven voor ogen heeft, in de praktijk ook echt mogelijk te maken. Open innovatie en weten waar de kennis zich bevindt, zijn cruciaal voor een succesvolle duurzame gemeente.”

‘MVO doe je zo’The Natural Step in Nederland ondersteunt het project ‘MVO doe je zo’, dat dit jaar in de provincie Gelderland is gestart. Initiatiefnemers van dit project zijn Judy van der Lijke (the Sus-tainability Company) en Peter Smit (Actorion Communicatie). ‘MVO doe je zo’, een digitaal platform voor MKB-bedrijven en gemeenten, is gebaseerd op The Natural Step Framework. “We willen bedrijven en gemeenten helpen om op een prakti-sche wijze werk te maken van duurzaamheid en maatschap-pelijk verantwoord ondernemen. Het platform krijgt onder meer een bedrijfsscan, een productenscan en een MVO-marktplaats waar vraag en aanbod bij elkaar komen”, aldus Van der Lijke. ‘MVO doe je zo’ heeft een eigen Kennis Council. In deze groep van deskundigen heeft ook Berend Aanraad zit-ting genomen. De website ‘MVO doe je zo’ gaat naar verwachting begin 2012 de lucht in. Naast de genoemde scans, die worden gemaakt door de Radboud Universiteit Nijmegen, geeft de site alge-mene informatie over The Natural Step en specifieke informa-tie over gemeenten en bedrijven die aan het platform gaan deelnemen. Bezoekers kunnen straks in één oogopslag zien welke bedrijven zich op het gebied van maatschappelijk ver-antwoord ondernemen en duurzaamheid onderscheiden.

www.flexibleplatform.nl

Berend Aanraad, mede-oprichter van The Flexible Platform

the natural step, succes in de kern

Twee decennia na de start in Zweden hebben honderden be-drijven, overheden en organisaties succesvol gebruik gemaakt van het framework om wezenlijke stappen richting duurzaam-heid te zetten en duurzaamheid in hun strategie in te bedden, inmiddels in meer dan vijftig landen over de hele wereld.

Context“The Natural Step Framework fungeert als een gedeelde taal en biedt context aan alle instrumenten en concepten voor duurzaamheid die veel organisaties al gebruiken, maar die nog niet op een strategische manier worden gebruikt en daardoor niet tot hun volle potentie worden benut”, zegt Berend Aan-raad. Hij is mede-oprichter van The Flexible Platform, dat werk maakt van The Natural Step in Nederland. Hij heeft zich gespe-cialiseerd in New Business Development op het gebied van duurzaamheid en de vertaling van MVO naar de praktijk. Door anders te kijken naar maatschappelijke vraagstukken en de za-ken te benaderen vanuit ‘disruptive innovations’ biedt Aanraad

tekst Peter Smit / fotografie The Flexible Platform

Gemeente Eindhoven werkt aan duurzaamheid volgens Zweeds model

the flexibleplatform

Twintig jaar gele-

den ontwikkelden

wetenschappers

in Zweden een

definitie van duur-

zaamheid, die ie-

dereen kan accepte-

ren, omdat het

generiek, universeel

en tóch concreet en

operationeel is.

The Natural Step

heeft sinds een jaar

ook een Nederland-

se vertegenwoor-

diging.

De hoofdtaak is

het verduurzamen

van de samenleving.

Eindhoven is de

eerste grote

gemeente die dit

model met de hele

organisatie volgt.

raad.2011 | 73


dere doelgroep? Deze vraag wordt Biblionet ID met regelmaat gesteld. “Misschien niet bij alle oudere hulpvragers, maar de groep ouderen die wel vaardig is met de computer en internet wordt steeds groter. En vergeet de familieleden en andere on-dersteuners van hulpvragers niet!”

Nieuw Wmo-modelHet project De Kanteling van de VNG (Vereniging van Neder-landse Gemeenten) inspireerde Biblionet ID om een nieuw di-gitaal Wmo-loket te ontwikkelen, in samenwerking met een aantal voorhoedegemeenten (o.a. Kerkrade, Doetinchem, Til-burg en de regio Rivierenland). De VNG heeft dit initiatief po-sitief ontvangen. Het nieuwe loket is niet gericht op ‘het recht op zorg’, maar op ‘zorg en hulp op maat’. Bezoekers van de site worden geholpen om na te gaan wat ze nog zelf kunnen doen. Ze krijgen tips en verhalen om samen met hun directe omgeving problemen op te lossen. Pas in laatste instantie ko-men de collectieve en individuele voorzieningen in beeld. Het is straks de bedoeling dat de Wmo-consulenten bij de mensen thuis komen om onder andere een goede inschatting van de situatie te maken en advies op maat kunnen geven. Verbeek: “Ik kan me goed voorstellen dat het nieuwe digitale Wmo-lo-ket, of zelfs de app-versie ervan, als hulpmiddel gebruikt wor-den tijdens zo’n huisbezoek en het gesprek. De consulent zal met een tablet samen met de burger door het digitale loket browsen. Alle informatie is digitaal on the spot beschikbaar.”

“Maar,” vervolgt Verbeek “kinderen of kleinkinderen, kunnen ook op afstand het digitale loket van de gemeente van ouders of grootouders raadplegen om op die manier hulp te kunnen bieden. Onze digitale loketten sluiten zo op verschillende ma-nieren aan bij verschillende doelgroepen.”

biblionet IDtekst Thomas Cech / fotografie Roelof Bos

Wat voor gemeente

wil je zijn voor je

burger? Volgens

Biblionet ID is dit

een belangrijke

vraag die elk raads-

lid zichzelf zou

moeten stellen.

Met hun producten

als het digitale loket

kunnen zij gemeen-

ten helpen een gro-

te stap richting de

toekomst te zetten.

Het soort digitaal

loket en hoe dat

digitaal loket is

ingericht, draagt

enorm bij aan de

beeldvorming

over de gemeente,

aldus directeur

Michiel Verbeek.

digitaal loket is de toekomst

Biblionet ID levert complete service op het gebied van digitale loketten en sociale kaarten, nu al voor ruim honderd gemeen-ten, bibliotheken en maatschappelijke instellingen. Ze onder-scheiden zich doordat ze zich zowel met de techniek, vormge-ving als dataverzameling bezighouden, als ook met scholing en databeheer. Michiel Verbeek, zelf acht jaar wethouder en zeven jaar raadslid geweest, is er directeur. Hij geeft aan hoe de producten van Biblionet ID de gemeente van de toekomst helpen vormgeven: “De mate waarin en de manier waarop een gemeente zijn inwoners informeert is erg belangrijk. Het ou-derwets zenden van informatie is niet meer voldoende. De hui-dige maatschappij verlangt interactieve en op elkaar afge-stemde en geïntegreerde toepassingen van een website. Klakkeloos de papieren brochure online plaatsen is niet meer voldoende en laat volgens mij een verouderde indruk achter.”

“In essentie is een digitaal loket een instrument om grote com-plete hoeveelheden informatie toegankelijk en inzichtelijk te maken”, vervolgt Verbeek. “Dit is in sommige gemeentes een behoorlijk heet hangijzer. De digitale loketten van Biblionet ID zorgen ervoor dat de inwoners goed geïnformeerd worden en blijven. Een digitaal loket is niets meer en niets minder dan een informatieve website voor iedereen die vragen heeft of infor-matie zoekt over bijvoorbeeld wonen, welzijn, sport en zorg of opgroeien en opvoeden. Zo kan een ouder die informatie zoekt over de groei en ontwikkeling van zijn peuter terecht op het digitale Centrum voor Jeugd en Gezin.”

Theoretisch klinkt dat vanzelfsprekend en eenvoudig. Toch blijken genoeg gemeentelijke informatievoorzieningen een doolhof voor een argeloze burger. Sluit een digitaal loket wel aan bij de kennis en behoefte van de doelgroep, vooral de ou-

Biblioned ID

Naast het digitale (Wmo-)loket is Biblionet ID ver-antwoordelijk voor nog een aantal interessante pro-ducten en diensten. Biblionet ID heeft bijvoorbeeld goede ervaring met hun chatbot (digitale assistent) in het CJG. Verbeek: “Deze is zelfs door Kassa goed-gekeurd!” Verder is Bibilonet ID goed in het opstellen van de sociale kaart (organisaties en producten in kaart brengen binnen een samenhangend thema) en zijn ze erg trots op Bemiddelpunt. Verbeek legt uit: “Bemiddelpunt is een online platform waar enerzijds mensen hun hulpbehoeftes kunnen aangeven en an-derzijds mensen hun hulp kunnen aanbieden. Verge-lijk het maar met de ouderwetse briefjes in de super-markt. Het is soort ‘sociale marktplaats’. Dit initiatief is inmiddels door een aantal gemeenten omarmd en de resultaten zijn veelbelovend.”

Michiel Verbeek, directeur Biblionet ID

raad.2011 | 75 74 | raad.2011

Jan Heijman, 48 jaarVVD, TilburgRaadslid sinds maart 2010

Waarom raadslid?Toen ik in 2008 naar Tilburg kwam en ik actief werd in de Tilburgse VVD, was het tijd om mij kandidaat te stellen. Lokale politiek is het meest direct, de lijnen tussen burger, gemeente- organisatie en politiek zijn laagdrem-pelig, zodat je ook concreet zaken voor elkaar kan krijgen. Ambitie? Ik probeer vooral een zo goed moge-lijke volksvertegenwoordiger te zijn (en is eigenlijk niet het vak van raads-lid het leukste vak in de politiek?). Als er dan kansen komen om iets anders te gaan doen, kijk ik wat ik daar mee wil. De aantrekkelijkste kant? Er zijn heel veel leuke kanten aan de raadsfunctie. Ik ben voor mijn partij onder andere woordvoerder op het gebied van Wonen, Bouwen, Natuur en Milieu. Omdat je op dit gebied direct te maken hebt met het leven en de wensen van burgers vind ik dat ook direct een van de charmantste dingen.

Minder leuk...Het is niet een kwestie van minder leuk, maar je bent aan het raadslid-maatschap veel tijd kwijt. Het bete-kent wel dat je minder tijd heb voor familie en vrienden en er lekker op uit gaan op een moment dat je er zin in hebt. Tip voor de toekomstPositief en optimistisch naar de toe-komst kijken. We moeten vooral be-seffen dat de euro- en bankencrisis vervelend is, maar ook dat het maar een tijdelijke terugslag is en dat uit-eindelijk alles weer beter zal gaan.

raadslid in beeld

raad.2011 | 77

mende populariteit besluiten steeds meer gemeenten om open source software in gebruik te nemen. Vloemans: “Open source software wordt in toenemende mate toegepast binnen de gemeentelijke ICT-architectuur. Deze software maakt immers uitsluitend gebruik van open stan-daarden bij de uitwisseling van allerlei soorten gegevens. Juist met de komst van de diverse basisregistraties zijn dergelijke standaarden essentieel gebleken voor een betrouwbare gege-vensuitwisseling tussen een gemeente en haar vele partners in de informatieketen.”

“Gebruikers kunnen de software naar eigen behoefte (laten) aanpassen. Hoewel gemeenten in hun taakstelling op elkaar lijken, hoeft dit zeker niet te gelden voor de specifieke wijze waarop ze intern een en ander uitvoeren. Open source applica-ties bieden door de grote vrijheid om aanpassingen te mogen plegen de gelegenheid naar eigen behoefte programma’s in te richten en op maat te maken. Eigen wensen en eisen blijven dus leidend en de organisatie en haar werkprocessen hoeven daarmee niet aangepast te worden aan de software.”

Doublures Het aloude gezegde ‘Elk wetje een eigen pakketje’ heeft juist binnen de gemeentelijke wereld ervoor gezorgd dat er onno-dig gelijksoortige - en dus kostbare - software is ontstaan.

Waarbij de ene gemeente niet op de hoogte was dat eenzelfde software bij de buren reeds was aangekocht en geïmplemen-teerd. Laat staan dat ze het zomaar konden overnemen of de-len.

Vloemans: “Open source software biedt de unieke mogelijk-heid om kostbare doublures te vermijden. Onder de term ‘Her-gebruik van software’ krijgen gemeenten voortaan de gele-genheid om in de praktijk bewezen software van elkaar over te nemen of te delen.”

Naast het hergebruik zorgt ook de afwezigheid van licentie-kosten voor besparingen. Er wordt betaald voor daadwerkelijk geleverde diensten en niet voor het gebruiksrecht. Reguliere zaken als beheer en onderhoud zijn ook voor open source ge-regeld. “Er is al veel open source software beschikbaar”, aldus Vloe-mans. “Zo hebben overheden al geïnvesteerd in allerlei appli-caties, zoals zaak- en content managementsystemen. Steeds meer gemeenten ontdekken dat deze applicaties ook voor hen beschikbaar zijn. De overstap naar open source is niet moeilijk. De dienstverleners van OSSLO zorgen voor keuze-vrijheid uit gespecialiseerde leveranciers en ondersteuning door betrouwbare partijen.”

tekst Peter Smit / fotografie Harm ten Brink

Open source soft-

ware en open stan-

daarden zijn niet

meer weg te denken

uit de gemeentelijke

praktijk van alle

dag. Na het Rijk,

de provincies,

waterschappen en

uitvoeringsorgani-

saties oriënteren

nu ook de lokale

overheden zich in

toenemende mate

op vrijelijk her-

bruikbare software.

hergebruik softwarevoordeliger

De jaarlijkse monitor van NOiV (Neder-land Open in Verbinding) geeft aan dat meer dan de helft van de gemeenten concrete plannen heeft om open soft-ware toe te passen. De kernvraag is waar ze dan terecht kunnen voor de uiteinde-lijke implementatie. Om hieraan tege-moet te komen is drie jaar geleden de Open Source Software Leveranciers Or-ganisatie opgericht, afgekort OSSLO.

Aanspreekpunt“Wij zijn de landelijke brancheorganisa-tie die zich inzet voor de toepassing van open source software en open standaar-den binnen organisaties. Van grote generieke dienstverleners tot en met gespecialiseerde bedrijven, de belang-rijkste spelers op dit gebied zijn verte-genwoordigd”, vertelt Marc Vloemans, voorzitter van OSSLO. “Onze organisa-tie is in Nederland het centrale aan-spreekpunt voor de markt op het gebied van open technologie.”En: “We hebben de OSSLO Referentie Matrix in het leven geroepen. Hier tref-

fen belangstellenden een overzicht aan van de meeste toegepaste open applica-ties; van zogenaamde ‘operating’ syste-men tot en met specialistische desktop-toepassingen. Voor medewerkers, ketenpartners, burgers en andere be-langhebbenden. Bezoekers kunnen ano-niem op dit onderdeel van onze website www.osslo.nl zoeken naar producten, diensten, aanbieders en referenties. Voor specifieke vragen kunnen zij vervol-gens terecht bij experts.”

VrijhedenMeer dan met traditionele software is toegestaan geeft open source software gebruikers aanzienlijke vrijheden bij het gebruik ervan. Zij mogen naar wens de software (laten) aanpassen naar eigen specifieke behoeften en delen met een ongelimiteerd aantal gebruikers. Een an-der groot voordeel is dat de software wordt gekenmerkt door afwezigheid van licentiekosten. Iets wat in tijden van be-zuinigingen een extra reden kan zijn om de koers te veranderen. Door de toene-

Marc Vloemans, voorzitter van OSSLO

Steeds meer gemeenten kiezen voor open source software

osslo

raad.2011 | 79 78 | raad.2011

Het leven van een

raadslid is soms

hectisch. Meerdere

avonden per week

een vergadering

is eerder regel

dan uitzondering.

Zie dan nog maar

eens gezond te

eten! Voor Kook-

raad bedacht

Vitam Catering

twee gerechten

die makkelijk te

bereiden zijn.

Voor als u vlak

voor de raads-

vergadering toch

nog iets lekkers

én voedzaams

wilt eten.

thaise roerbak

Bereiden• Snijd een stukje van de onderkant van de broccoli. Breng

2 liter water aan de kook en kook de brocoli 2 minuten, schep ze in een vergiet.

• Kook in het kookwater de rijst beetgaar volgens de aan- wijzingen op de verpakking.

• Halveer de ui, snijd de helften in smalle partjes. • Pel de knoflooktenen en snijd ze in plakjes. • Snijd de kipfilet in ½ cm dikke reepjes. • Spoel de bamboescheuten af met water en dep ze droog.• Snijd de bosui kleine ringen.• Halveer de peper, verwijder de zaadlijst en snijd in kleine ringen.• Verhit olie in een wok en bak de knoflook ca. 1 minuut. • Voeg de ui en rode peper toe.• Voeg de reepjes vlees toe en roerbak op hoog vuur circa

3 minuten. • Voeg de groente toe en schep goed door. • Verkruimel het bouillontablet boven de wok, voeg de oes-

tersaus, sojasaus, suiker en 200 ml water en toe en breng het al omscheppend aan de kook.

• Breng pittig op smaak met versgemalen zwarte peper.

kookraad

pastapesto

In 30 minuten een voedzame maaltijd op tafel

met kip en broccolischeuten met gestoofde groene kool & gegrilde paprika

Ingrediënten600 g broccoli

300 g pandanrijst1 ui

2 tenen knoflook300 g kipfilet

1 potje bamboescheuten1 bosje bosui1 rode peper

3 el arachideolie1 kippenbouillontablet

4 el oestersaus1 el sojasaus

1 tl bruine suikerzout, versgemalen peper

Bereiden• Breng alvast een pan met water en zout aan de kook voor de pasta.De pasta• Kook de pasta gaar volgens de gebruiksaanwijzing. De pesto• Hak basilicum fijn, houd een kwart achter.• Pel en hak de knoflook.• Voeg de pijnboompitjes, knoflook, basilicum samen en meng geheel met de staafmixer.• Voeg langzaam wat olijfolie toe.• Meng de olijfolie, met het sap van een halve citroen en de pesto met elkaar. • Giet de pasta af en roer het pestomengsel erdoor.De groene kool• Snijd de groene kool in fijne reepjes.• Verhit een pan met de boter en voeg de groene kool toe, stoof hard aan.• Hak de tijm fijn en voeg toe.• Voeg 100 ml water toe en doe de deksel op de pan. De pasta afmaken• Snijd de paprika’s in reepjes.• Voeg dit samen met de groene kool en de basilicum toe aan de pasta.• Breng ze op smaak met zout en peper.

Eventueel wat rucola toevoegen.

Ingrediëntengegrilde paprika’s

300 g schelpjespastaolijfolie vierge

0,5 citroen 2 bosjes Basilicum

pijnboompitjes0,5 knoflook

olijfolie1 groene kool

tijm0,5 bosje basilicum

75 g rucola zout, versgemalen peper

raad.2011 | 81 80 | raad.2011

van belang om de taak als raadslid goed te kunnen uitoefenen. Zeker als het gaat om het integrale veiligheidsbeleid van een gemeente.

Uit het onderzoek blijkt dat slechts 37 procent van de raadsle-den aangeeft over voldoende deskundigheid en informatie te beschikken om tot goede lokale veiligheidsplannen te komen. Ook geeft een meerderheid (54 procent) aan meer invloed op het lokale veiligheidsbeleid te willen uitoefenen. Raadsleden ervaren bijvoorbeeld weinig mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de invulling van de politie op het lokale veiligheids-beleid en de bijbehorende prioriteiten. Tot slot is de informa-tiebehoefte over veiligheidsonderwerpen inzichtelijk gemaakt. In totaal gaf 56 procent van de raadsleden aan informatie over veiligheidsonderwerpen te willen ontvangen, zoals toezicht & handhaving en jeugdoverlast.

Rol CCVHet CCV draagt kennis over het lokale integrale veiligheidsbe-leid over aan raadsleden en stelt informatie beschikbaar. Hier-bij richt het CCV zich vooral op de gemeente als geheel, en de veiligheidspartners met wie de gemeente samenwerkt voor een goed afgestemd lokaal veiligheidsbeleid. Gemeenteraads-leden vormen een belangrijke schakel in het veiligheidsbeleid vanwege hun kaderstellende en controlerende rol. Zij bepalen de prioriteiten en de kaders voor het lokale veiligheidsbeleid. Om deze rol goed te kunnen vervullen, is het van belang dat gemeenteraadsleden beschikken over de juiste en gewenste

informatie. In het komende jaar wil het CCV hier in samenwer-king met Raadslid.Nu invulling aan geven.

Het CCV gaat onder andere een webdossier voor raadsleden ontwikkelen. Dit dossier moet informatie bieden over de rol, taken en bevoegdheden van raadsleden op het lokale veilig-heidsbeleid. Ook wil het CCV een (digitale) handreiking ont-wikkelen, die inzicht geeft op welke wijze raadsleden een goed lokaal veiligheidsbeleid kunnen vormgeven en bijhouden. Met deze informatie wil het CCV raadsleden zo goed mogelijk in-formeren, zodat zij hun taken op het lokale veiligheidsbeleid beter kunnen uitvoeren.

In samenwerking met Raadslid.Nu wil het centrum ook bijeen-komsten organiseren om theorie en praktijk met elkaar in ver-binding te brengen. Het bijwonen van deze bijeenkomsten biedt raadsleden ook een ontmoetingsplaats en de kans om ervaringen uit te wisselen en nieuwe inzichten op te doen.

Meer informatieBent u geïnteresseerd in het volledige onderzoeksrapport? Deze vindt u als download op de website van het CCV: www.hetccv.nl

tekst Heidi Letter (CCV) / fotografie Nationale Beeldbank

Raadsleden willen

hun kennis over

lokaal veiligheids-

beleid verbeteren.

Vooral over hun

eigen taken en

bevoegdheden en

over thema’s als

toezicht & handha-

ving, jeugdoverlast

en drugsoverlast

willen raadsleden

informatie. Dat zijn

enkele conclusies

uit het onderzoek

van het Centrum

voor Criminaliteits-

preventie en Veilig-

heid (CCV) in sa-

menwerking met

Raadslid.Nu. De

algehele conclusie

is dat raadsleden

goed geïnformeerd

moeten zijn over

lokaal veiligheids-

beleid om hun

taken beter uit te

kunnen voeren.

onderzoek ccv en raadslid.nu

Met dit onderzoek willen het CCV en Raadslid.Nu, de Neder-landse vereniging voor raadsleden, inzicht krijgen in de kennis die raadsleden hebben over hun eigen taken en bevoegdheden bij het lokale veiligheidsbeleid van hun gemeente. Ook is raadsleden gevraagd aan te geven in welke mate zij nu hierop invloed uit (kunnen) oefenen en hoe zij dit doen. Tot slot is de informatiebehoefte op dit onderwerp in kaart gebracht. In to-taal hebben ruim 500 raadsleden deelgenomen aan dit onder-zoek.

De gemeenteraad is verantwoordelijk voor het stellen van de kaders en het controleren van de uitvoering van het lokale vei-ligheidsbeleid. Hiermee kan de gemeenteraad invloed uitoefe-nen op de koers van een gemeente en de te voeren regie. Het hebben van kennis over de eigen taken en bevoegdheden is

Raadsleden willen meer weten over lokaal veiligheidsbeleid

het ccv

Top 10 informatiebehoefte raadsleden (veiligheids- thema’s)

Toezicht & Handhaving 62%Taken/Bevoegdheden gemeenteraad 52%Jeugdoverlast 47%Drugsoverlast 40%Politie 36%Huiselijk Geweld 32%Veiligheidsregio 30%Taken/Bevoegdheden burgemeester 30%Hennepteelt 30%Verkeersveiligheid 29%

Raadsleden ervaren weinig mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de invulling van de politie op het lokale veiligheidsbeleid en de bijbehorende prioriteiten.

raad.2011 | 83 82 | raad.2011

Van der Geest schildert de complexiteit van de gemeentelijke automatisering: “Je hebt allerlei soorten basisadminis-traties, die we tot de backoffice rekenen. De midoffice moet die vervolgens ont-sluiten naar de frontoffice, dus al die plekken waar die gegevens nodig zijn in de contacten met de burgers. Hier in

Nunspeet bijvoorbeeld hebben we een applicatie van de SIM groep voor onze frontoffice en de midoffice bestaat uit een aantal applicaties van verschillende, met elkaar samenwerkende leveran-ciers. Daarnaast zijn er allerlei andere applicaties, zoals Squit XO voor het ver-gunningenbeheer en Cipers voor de be-

volkingsadministratie. Dat alles moet naadloos kunnen samenwerken. Dat kun je op twee manieren doen. De eer-ste is koppelingen maken, zeg maar draadjes, waarmee je die applicaties aan elkaar verbindt. Dat is uiteindelijk niet de beste oplossing. Want als er nieuwe wensen komen vanuit de overheid, en je

“De tijd dat één leveran-cier een oplossing had voor alles ligt achter ons”moc

tekst Fred Teunissen / fotografie Rodney Kersten, Studio Bell

Er komt ongelofelijk

veel aan nieuwe

weten regelgeving

af op de gemeente-

lijke organisatie.

Om daaraan te

kunnen voldoen en

tegelijkertijd de

dienstverlening op

een hoger peil te

brengen, is een

kwantumsprong

nodig. Trefwoorden:

flexibele midoffices,

open standaarden,

uniforme en geza-

menlijke data.

“Het is geen kwestie

van domweg nieuwe

systemen neerzet-

ten. Het gaat er

vooral om de be-

staande systemen

door middel van

een open archi-

tectuur en open

standaarden beter

op elkaar te laten

aansluiten.”

taskforcemidofficecommunity

Edward van der Geest is een bestuurder met een it-achter-grond, een combinatie die je niet zo heel vaak ziet en die zeker zal hebben bijgedragen aan zijn verkiezing tot voorzitter van de taskforce MOC, het sturende orgaan van de Midoffice Community (zie ook het kader over de MOC op pagina 86). Van der Geest is al negen en een half jaar namens de partij Gemeentebelang wethouder van de gemeente Nunspeet. De laatste anderhalf jaar beheert hij de portefeuilles van Volks-huisvesting en Ruimtelijke Ontwikkeling, Sport, Openbare Ruimte en ICT. Voorafgaand aan zijn wethouderschap was hij werkzaam als manager automatisering bij een dochterbedrijf van Wehkamp. Uit zijn dagelijkse praktijk zal Van der Geest tijdens ons gesprek wat voorbeelden aanhalen, maar we spre-ken met hem in zijn hoedanigheid van voorzitter van de task-force MOC.

Edward van der Geest, voorzitter van de taskforce MOC

raad.2011 | 85 84 | raad.2011

dus nieuwe applicaties of systemen in gebruik moet nemen, dan moet je al die draadjes opnieuw leggen. Op den duur kan het om tientallen nieuwe verbindin-gen gaan, telkens als de actuele situatie zich ingrijpend wijzigt. Dat is uiteraard geen doen. Daarom moet er een archi-tectuur zijn waardoor applicaties moei-teloos op elkaar aansluiten. Leveranciers van software moeten bij de ontwikke-ling van hun producten met die architec-tuur rekening houden. Zo kom je tot een integraal geheel in plaats van allerlei punt naar punt koppelingen. Het gevolg is dat je snelheid kunt maken en boven-dien scheelt het heel veel in de kosten voor het beheer. Dit is de opgave waar we nu voor staan. De gemeentelijke it-systemen zijn complex. De tijd dat één leverancier een oplossing had voor alles ligt inmiddels ver achter ons. Het is geen kwestie meer van domweg een nieuw systeem neerzetten. Het gaat er vooral om de bestaande systemen door middel van een open architectuur en open stan-daarden beter op elkaar te laten aanslui-ten.”

Samenwerking is het sleutelwoord bij de aanpak van de grote uitdaging, die de midoffice vormt, aldus Van der Geest. Het is een samenwerking die drie di-mensies kent: enerzijds van de gemeen-ten met de leveranciers, maar evengoed van de respectievelijke leveranciers on-derling.“We zien de leveranciers van midoffice-oplossingen als strategische partners. We willen aan de voorkant met ze sa-menwerken, dus bij de ontwikkeling van hun nieuwe producten, zodat die beter aan onze behoeften voldoen. Samen kunnen we hier goede afspraken over maken. Binnen de taskforce MOC heb-ben we dan ook een Partner Council. Op dit moment nemen daar zo’n tien leve-

ranciers aan deel.”De tasforce heeft trekjes van een pres-siegroep, die de leveranciers onder druk zet. “Dat is ook goed,” erkent Van der Geest, “want het gaat om grote investe-ringen die met belastinggeld worden gedaan. Dan mogen wij onze eisen stel-len. Maar we moeten ook realistisch zijn. Nederland telt 418 gemeenten. Dat is een beperkte markt voor it-bedrijven om op te opereren. Zij moeten hun in-vesteringen ook kunnen terugverdie-nen. Daar hebben we een gezamenlijk belang bij, want wij als gemeenten zijn gebaat bij de continuïteit van hun dienst-verlening. Daarom spreken we van een strategisch partnership.”

Maar ook de gemeenten onderling moe-ten hun samenwerking versterken, be-nadrukt Van der Geest. “Je ziet dat er ongelofelijk veel aan nieuwe regelge-ving afkomt op de gemeentelijke orga-nisatie. Denk aan het EU-dienstenloket of aan OLO, het nieuwe stelsel voor om-gevingsvergunningen. Vaak wordt dat met veel donder en geweld afgekon-digd, maar blijken er in de praktijk aller-lei problemen op te duiken waar vooraf niet goed over was nagedacht, zoals de-finitiekwesties. Of neem de BAG, de

Basisregistratie Adressen en Gebouwen. Die moet allerlei onderliggende syste-men op elkaar aansluiten. Ook daar doen zich definitieproblemen voor. Het gevolg is dat er complexe situaties ont-staan. Gemeenten moeten de winkel verbouwen, maar tijdens de verbouwing moet hij wel open blijven. Al die druk is te groot voor individuele gemeenten, zeker voor de kleinere. Daarom kun je beter kijken naar best practices en niet overal zelf het wiel gaan uitvinden. Wat elders goed werkt kun je beter overne-men. Bij deze best practices kun je aan-sluiten voor de verdere ontwikkeling. Binnen de Midoffice Community werken we daarom aan zogenaamde kwartier-makersprojecten. Die resulteren in con-crete producten en diensten waar ge-meenten direct behoefte aan hebben. Zo realiseerden de gemeenten Veere, Urk en Nunspeet een Belastingloket. Twenterand, Urk en Bronkhorst ontwik-kelden een omgevingsloket en Huizen en Veere een Burgerportaal GIS. Andere kwartiermakersprojecten lopen nog, zo-als voor eHerkenning en Buitengemeen-telijke verhuizingen. Dat zijn allemaal bouwstenen, die ook elders kunnen worden ingezet.”

moc>Midoffice Community

De Midoffice Community is voortgekomen uit de Gebruikersvereniging van PinkRoccade Local Government. Inmiddels heeft de organisatie de vorm van een Stichting aangenomen en is zij onafhankelijk geworden van bepaalde leveranciers, oplossingen of oplossingsrichtingen. Het doel van de Stichting is in brede zin aandacht te geven aan de midoffice. Niet alleen als een it-vraagstuk, maar ook of vooral als een essentieel onderdeel van een betere bedrijfsvoering en een betere digi-tale dienstverlening aan de burgers. De Midoffice Community werd in 2007 opgericht door een elftal gemeenten en telt inmiddels tachtig deelnemers.

Meer informatie: www.midofficecommunity.nl

Miriam Haagh-Reijne, 38 jaarPartij van de Arbeid, BredaRaadslid sinds maart 2006

Waarom raadslid?Sinds 1997 ben ik werkzaam in het lo-kale bestuur, wereldwijd. En overal waar ik kwam, ontmoette ik gepassio-neerde raadsleden en bestuurders die met kennis van hun eigen lokale situ-atie er alles aan doen om vooruit te komen. Die passie trok me enorm, dat wilde ik ook graag zo ervaren. Ambitie? Natuurlijk! Op dit moment combineer ik het werk als fractievoorzitter met een baan en het moederschap. Een prachtige combinatie die wel de nodi-ge flexibiliteit vraagt! Mijn liefde voor het lokale bestuur is groot en ik hoop in de toekomst mijn bestuurlijke kant daarbij nog veel verder te ontwikke-len. De aantrekkelijkste kant? Voor mij is het de veelzijdigheid van het raadswerk: diep in dossiers dui-ken, overal in de stad en dorpen ko-men en ervaren welke uitdagingen er zijn, het ontmoeten van en samen-werken met vele mensen die mijn le-ven enorm verrijken!

Minder leuk...Ik vind het snel groeiende populisme in de Nederlandse politiek niet altijd leuk. De debatten gaan vaak niet meer over de inhoud, maar om one-liners. Tip voor de toekomstEr moet nog eens heel goed gekeken worden naar de zwaarte van het raadswerk. Het raadswerk/fractie-voorzitterschap is zoveel meer dan een parttime maatschappelijke func-tie en het vraagt ongelofelijk veel tijd.

raadslid in beeld

raad.2011 | 87 86 | raad.2011

hanneke balkVice-voorzitter Raadslid.Nu

Er zijn tijden dat ik mijn collega-raadsleden en zeker de le-den van mijn fractie, meer zie dan mijn echtgenoot. Die ver-zucht dan ook wel eens: “J e kan beter een relatie met één van hen aangaan, want hier thuis ben je bijna nooit meer.” Natuurlijk meent hij dat niet, maar toch…

Een goede relatie met je griffier is voor alle raadsleden wél een aanrader. De hele gemeenteraad zou een verstandshu-welijk met zijn griffier moeten aangaan. Gebaseerd op goe-de afspraken, waarin duidelijk is voor beide partners wat ze van elkaar verwachten. Hoe kom ik op deze gedachte?Steeds vaker wordt Raadslid.Nu geconfronteerd met raadsleden die ontevreden zijn over hun griffier. En tijdens gesprekken met griffiers blijkt soms onzekerheid: wat wil-len die raadsleden van mij? Onvrede bij raadsleden en on-zekerheid bij griffiers…

Toen in 2002 bij de invoering van het dualisme de raad een griffier als ondersteuner kreeg, was voor zowel de raadsle-den als voor die nieuwe griffiers de invulling van die rol nog onduidelijk. Er waren gemeenteraden die een minimaal budget voor die nieuwe functie hadden uitgetrokken. Een halve fte voor de griffie is echt geen uitzondering. Maar er zijn ook (grote) gemeenten met meer dan 25 ondersteu-ners van de raadsleden.

De verwachtingen die raadsleden bij dergelijke verschillen van hun griffie mogen hebben, moeten bij die gemaakte keuze aansluiten. Raadsleden die voor een minimale be-zetting kiezen, hebben daarmee aangegeven dat ze een griffier willen die hen slechts administratief en facilitair on-dersteunt. Zo’n griffier kan alleen worden aangesproken op hele basale zaken.

Een raad die meer van een griffier wil; de kwaliteit van de raadsstukken bewaken en daarvan een samenvatting ma-ken, de jaarplanning van de raad geregeld met de gemeen-tesecretaris doornemen, initiatieven en vragen van raads-leden bij de ambtenaren uitzetten en de trainingen van raadsleden regelen, moet bij die keuze ook de euro’s leg-gen. Wie meer wil, moet de griffie ook ruimer bemensen.Bespreek met de griffier wat je van hem of haar verwacht. Laat de griffier aangeven wat hij/zij daarvoor nodig heeft en neem dat in de begroting op. Maak heldere keuzes en bespreek die steeds tijdens het functioneringsgesprek (minimaal één keer per jaar!).

Met goede en heldere afspraken tussen griffier en gemeen-teraad kan veel ontevredenheid en frustratie worden voor-komen.

Overigens, binnenkort komt Raadslid.Nu met een handlei-ding ‘De relatie met uw griffier’. Gemeenteraden die goede voorbeelden hebben van afspraken met de griffier, nodig ik uit die naar mij te mailen. In overleg wil ik die opnemen in de handleiding, zodat collega raadsleden van die ervarin-gen kunnen leren. Uw mail kunt u sturen naar: [email protected]

Een relatie met je griffier

Andere mogelijkheden ?Roelof Martens [email protected] of (020) 521 76 58. www.prodemos.nl

Prodemos laat zien hoe de de-mocratische rechtsstaat werkt.ProDemos richt zich op alle burgers, vooral op jongeren, maar ook op bestuurders, politici, ambtenaren en andere professionals in bestuur en politiek. ProDemos legt de Haagse poli-tiek uit, maar ook de lokale en regionale politiek.

•ProDemosverspreidttoegankelijkeinformatieviawebsites,brochuresenanderepublicaties.

•ProDemosgeeftadviesaangemeenten.•ProDemosmaaktlesmateriaalenorganiseert‘politiekeexcursies’voorscholen.

•ProDemosgeeftcursussenentrainingenenorganiseertdebatten.

De laagdrempelige cursus Politieke participatie is voor inwoners met politieke interesse die wel ‘iets’ zouden willen doen, maar niet weten wat de mogelijkheden zijn.

De cursus Burgerparticipatie is voor betrokken inwoners die invloed willen uitoefenen. Tijdens de cursus worden de instrumenten behandeld waarmee invloed kan worden uitgeoefend. Theorie en praktijk, een interactieve cursus waarin de deelnemers aan de slag gaan met de uitvoering van een eigen idee of project.

Wegwijs op het gemeentehuis voor inburgeraars is een variant van Wegwijs op het gemeentehuis voor scholieren. Een groep nieuwe Nederlanders een dag lang actief aan het werk als ‘gemeenteraad’. Binnen een thema ontwikkelen ze in hun ‘fractie’ pro-jectvoorstellen. Voorstellen worden in de ‘raadvergadering’ ingediend en bediscussieerd. Het voorstel dat de meerderheid van stemmen krijgt wordt door de gemeente uitgevoerd

ProDemos organiseert Workshops over burgerparticipatie voor gemeente-raadsleden. De bijeenkomsten geven informatie over achtergrond, doelen, instru-menten en methoden van burgerparticipatie. Praktijkvoorbeelden gaan in op de rol van raadsleden.

Cursussen of workshops op maat. Staat de cursus die u wenst er niet bij, neem dan contact met ons op.

Andere mogelijkheden ?Roelof Martens [email protected] of (020) 521 76 58. www.prodemos.nl

raad.2011 | 89

Mr Frans van der Mooren, 64 jaarChristenUnie, OmmenRaadslid sinds 2007

Waarom raadslid?Raadslid is een interessante functie en sloot aan bij mijn eerdere functies als bestuurslid en lid van de steunfractie. Daarnaast speelt verantwoordelijk-heidsbesef een grote rol. Voor alle dui-delijkheid: de raadszetels in Ommen zijn niet voorzien van pluche. Ambitie? Bij te dragen aan het besef dat de raad een collectief is dat de belangen van Ommen behartigt: de raad is de som van de fracties. De aantrekkelijkste kant? Inzicht krijgen in het besturen van de gemeente Ommen, vanuit een chris-telijk standpunt bestuurlijke verant-woordelijkheid dragen met zo con-creet mogelijke resultaten in het belang van Ommen.

Minder leuk...Is het van tijd tot tijd moeten aanho-ren van lange betogen die óf herhaling zijn van eerdere uitspraken dan wel niets toevoegen aan de voortgang van de behandeling van een onderwerp. Tip voor de toekomstLeren van het verleden, je bewust zijn van de bestuurlijke realiteit, de bijbe-horende bestuurlijke arrangementen durven realiseren en daarbij pal staan voor het behoud van de lokale ken-merken (identiteit).

raadslid in beeldi & g events

Waarom standbouw?“Hoewel we bij onze oprichting in 1999 van plan waren ons op de organisatie van evenementen te richten, zijn we zeer snel in de wereld van de beurzen terecht gekomen. In die tijd had je veel banenbeurzen, en het uitzendbureau waar we beide gewerkt hadden, vroeg ons daar de stands te ver-zorgen. Omdat we er behoorlijk uitsprongen met die stands, zijn steeds meer mensen ons hiervoor gaan vragen. Op dit moment bouwen we 350 individuele stands en pre-sentaties; daarnaast verzorgen we ook de totale aankle-ding van diverse beurzen, congressen en exposities.”

Voor wie doen jullie dit allemaal?“We hebben een zeer breed klantenbestand, van de Kamer van Koophandel tot het ministerie van Binnenlandse Za-ken. Ook voor de lokale overheid (we zijn gevestigd in Elst) voeren we regelmatig opdrachten uit. Zo regelen wij de

presentatiepanelen voor de bewonersbijeenkomsten die in Lingewaard plaatsvinden, en werken we voor de gemeen-ten Arnhem en Overbetuwe. In Nijmegen verzorgen we bo-vendien in de zomer de inrichting van de Nijmeegse Vier-daagse, dus tapijt, meubilair, afscheidingswanden, audio, video et cetera. Voor de sponsors van de Vierdaagse verzor-gen wij tevens de inrichting van de hospitality units.”

Hoe onderscheiden jullie je?“Door het totaalpakket dat we leveren. We beginnen met advies, vervolgen met het ontwerp, het transport en het bouwen van de beursstand en sluiten af met de inrichting. Desgewenst regelen we ook de technische faciliteiten en de parkeerkaarten, zodat onze klanten bij wijze van spre-ken alleen hun visitekaartje mee moeten nemen.”

Ingrid Janssen en Ger Jansen, compagnons bij I & G Events

raad.2011 | 91 90 | raad.2011


Het gehele aanbod van workshops is te vinden op de website www.actieprogramma.nl, onder het kopje ‘ Kennis en kunde’.

Quick Scan Lokaal BestuurDe Quick Scan Lokaal Bestuur is een gratis zelfdiagnose- instrument, dat gemeenten eenvoudig en snel inzicht biedt in de interne onderlinge verhoudingen en de eigen bestuurs- cultuur. De griffier is procesbegeleider. Alle raadsleden, college-leden en het MT vullen de digitale vragenlijst in. De scan signa-leert sterke en zwakke plekken en spoort verbeterpunten op. Met de resultaten kunnen raad, college en ambtenaren aan de slag. Het Actieprogramma kan uw gemeente ondersteunen bij de presentatie en bespreking van de uitkomsten van de scan. Het is ook mogelijk om te kiezen voor een uitgebreider vervolg-traject. Kijk voor meer informatie op www.actieprogramma.nl, onder het kopje ‘Quick Scan Lokaal Bestuur’.

Bijeenkomsten voor raadsledenHet Actieprogramma organiseert lokale en regionale bijeen-komsten voor raadsleden, die in het teken staan van kennis, vaardigheden en ervaringsuitwisseling. Zo worden bijvoor-beeld jaarlijks de regionale raadsledencongressen ‘Raad op zaterdag’ georganiseerd. Omdat het leren van elkaar belang-rijk is, worden concrete gemeentelijke praktijkvoorbeelden besproken. Bij de organisatie van bijeenkomsten wordt veel samengewerkt met de provinciale VNG-afdelingen. In de agendarubriek op www.actieprogramma.nl ziet u een ac-tueel overzicht van de activiteiten in het land.

Raadgevers en andere publicatiesSpeciaal voor raadsleden geeft het Actieprogramma een serie ‘Raadgevers’ uit, met beknopte en praktische informatie over onderwerpen waar raadsleden regelmatig mee te maken heb-ben. Deze Raadgevers zijn beschikbaar op bijeenkomsten van het Actieprogramma en via de website. Verschenen zijn onder meer: ‘De rollen en instrumenten van het raadslid’, ‘De financi-ele verordening’ en ‘Integriteit‘. Zie www.actieprogramma.nl, onder het kopje ‘Raadgevers’. Op de website zijn ook andere (digitale) publicaties van het Actieprogramma te vinden. Een greep uit de onderwerpen: samenwerkingsverbanden, omgaan met de media, gemeen-telijke vergaderpraktijken, burgerparticipatie en gemeente-financiën.

In actie met burgers!In actie met burgers! is een deelproject van het Actieprogram-ma Lokaal Bestuur. Het delen van kennis en ervaringen van gemeenten rond het betrekken van burgers staat centraal. Dit gebeurt onder meer via publicaties en regionale bijeen-komsten voor gemeentebestuurders en ambtenaren. Hoe benut u de ideeën en denkkracht van uw inwoners? Op vng.nl/burgerparticipatie kunt u terecht voor nieuws, prak-tijkvoorbeelden, bijeenkomsten, kennis en informatie.

tekst Actieprogramma Lokaal Bestuur / fotografie Nicole Romijn

Als raadslid heeft

u verschillende

rollen en taken.

Hoe kunt u deze

zo goed mogelijk

invullen en

uitoefenen, ook

nu gemeenten

steeds meer

verantwoordelijk-

heden krijgen?

En hoe geeft u

invulling aan de

relatie met uw

inwoners?

Het Actieprogram-

ma Lokaal Bestuur

ondersteunt u

daarbij.

kennis en vaardigheden

Het Actieprogramma Lokaal Bestuur is een gezamenlijk pro-ject van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het project is een platform voor kennis- en ervaringsuitwisseling tussen gemeenten, met als doel het lokaal bestuur een kwali-teitsimpuls te geven en een goed samenspel binnen de ge-meente te stimuleren. “De activiteiten van het Actieprogram-ma zijn vooral gericht op raadsleden en wethouders.Ervaringsuitwisseling staat centraal”, zo vertelt projectleider Roelie Lenten. “We organiseren bijeenkomsten over actuele onderwerpen, zoals gemeentelijke samenwerking en sociale media. Belangrijk is de vraag: Hoe houd je het raadslidmaat-schap interessant en aantrekkelijk? Wij begeleiden raden en raadsleden om op een adequate manier invulling te geven aan hun rollen en taken.”

Workshops voor gemeenteradenOnder de titel Kennis en kunde biedt het Actieprogramma verschillende praktische en inhoudelijke workshops aan, die raadsleden kunnen ondersteunen bij de verschillende rollen en taken die zij hebben. Elke workshop is incompany, duurt een dagdeel en vindt meestal ’s avonds in de eigen gemeente plaats.

Afhankelijk van de trainingsbehoefte van een gemeenteraad wordt in overleg met de griffier een passend aanbod samen-gesteld. De workshops hebben onder meer de volgende onderwerpen:• De kaderstellende rol van de raad • Debatteren • Gemeentefinanciën en programmabegroting• Omgaan met de media

Digitale nieuwsbrief

Regelmatig verschijnt de digitale nieuwsbrief van het Actieprogramma, met nieuws, informatie over bijeenkomsten en ontwikkelingen van het Actie- programma Lokaal Bestuur. Aanmelden kan via www.actieprogramma.nl > nieuwsbrief

actieprogrammalokaal bestuur

Een greep uit de publicaties van het Actieprogramma Lokaal Bestuur

raad.2011 | 93 92 | raad.2011

direct contact met de burger. Dat vraagt veel aandacht voor de emoties die meespelen bij een antenneplaatsing. Verhalen op internet en in de media over de risico’s die antennes zouden hebben op de gezondheid, veroorzaken veel onrust. Deze on-

rust proberen wij weg te halen door zo veel mogelijk op ratio-nele grond informatie te verstrekken en de discussie zuiver te houden. Daarbij nemen we een neutrale positie in. Want als rijksoverheid zijn we er voor de belangen van de burger, maar

Emoties rond antennes mobiele telefonie

tekst Hans Bongers / fotografie Rodney Kersten, Studio Bell

Antennes, het

mobiele telefoon-

verkeer in ons land

is ervan afhanke-

lijk. Met zo’n 21

miljoen aansluitin-

gen in Nederland

is het een hele

drukte op ons

mobiele telefoon-

net. Geregeld

worden er nieuwe

antennes geplaats

om dat verkeer

mogelijk te maken.

Niet iedereen is

hier even blij mee.

Burgers storen zich

aan het uitzicht op

zo’n installatie,

maar vaker is de

angst voor nega-

tieve effecten op

de gezondheid

aanleiding voor

bezwaren.

goed bereik, maar geen straling

In de media en vooral op internet circuleren verontrustende verhalen over de gezondheidseffecten van antennes. Hier-door kan het plaatsen van een antenne voor veel beroering zorgen onder de bevolking. Soms levert dit een flinke kluif op voor de lokale politiek. Is de bezorgdheid van de burgers ge-grond? Wiens belangen wegen zwaarder?

Het Antennebureau biedt, door feitelijke informatie te geven, ondersteuning bij het maken van (beleids)keuzes op antenne-gebied. Mobiele operators, gemeentelijke overheden en ook burgers maken dankbaar gebruik van de diensten van dit voorlichtingsbureau van de rijksoverheid. Het bureau geeft antwoord op vragen over de gezondheidseffecten van anten-nes, de wetgeving rond plaatsing van antennes en legt uit waarom antennes op bepaalde locaties worden geplaatst.

Discussie zuiver houden Klaas Kregel is als adviseur antennevraagstukken werkzaam bij het Antennebureau. Hij wordt regelmatig uitgenodigd door met name gemeenten om tijdens voorlichtingsbijeenkomsten uitleg te geven. “Op voorlichtingsbijeenkomsten komen we in

het antenne-bureau

Klaas Kregel, adviseur antennevraagstukken bij het Antennebureau

raad.2011 | 95 94 | raad.2011

HANDEN AF VAN ONZE RAAD

SLED

EN

www.veiligbestuur.nl

Raadsleden worden te vaak geconfronteerd met agressie en geweld. De website www.veiligbestuur.nl biedt handvatten om de veiligheid van iedereen in het openbaar bestuur te vergroten en de kans op agressie en geweld te verkleinen.

Veel van de benoemde maatregelen hebben hun nut al in de praktijk bewezen. Het stappenplan zorgt ervoor dat deze kennis nu op één plek op een toegankelijke, overzichtelijke en samenhangende wijze is gebundeld.

B-11052_Advertentie Veilig bestuur.indd 1 18-10-11 14:53

ook voor die van de mobiele operators die hebben betaald om de telefoondiensten te mogen leveren.”

Wettelijke regelingenWat betreft gezondheidsaspecten wijst Kregel op de bestaan-de wettelijke regelingen waarin onder andere blootstellingsli-mieten voor de openbare ruimte zijn vastgelegd.“Om onze gezondheid te waarborgen, hanteren we in Neder-land blootstellingslimieten. Deze limieten geven aan, aan hoeveel elektromagnetische straling wij maximaal blootge-steld mogen worden zonder dat dit gevolgen heeft voor onze gezondheid. Door regelmatig veldsterktemetingen uit te voe-ren, controleren we of de straling binnen de perken blijft. Te hoge dosissen kunnen namelijk voor opwarming van het li-chaam zorgen. U leest hier alles over op onze website”, aldus de antenne-adviseur.

Maatwerk voor gemeentenHet Antennebureau is een voorlichtingsbureau. Dat begrip wordt ruim gehanteerd. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld ook aankloppen voor hulp als informatie nodig is om tot een pas-send gemeentelijk antennebeleid te komen. Het bureau heeft daarvoor een voorbeeldnota Antennebeleid ontwikkeld dat verder ‘op maat’ kan worden uitgewerkt. Ook kunnen gemeenten een beroep doen op het Antenne-bureau voor advies bij bouwaanvragen en plaatsingsplannen. “Hierbij kijken we vanaf de zijlijn mee en geven vanuit tech-nisch oogpunt informatie over netwerkopbouw. Een operator streeft naar een zo goed mogelijke dekking. De locatie van een antenne in een netwerk luistert nogal nauw, anders krijg je een ‘gat’ in het bereik. Dat vindt de beller onplezierig.”Het Antennebureau wordt regelmatig op voorspraak van de partij die de mast wil bouwen door de gemeente erbij gehaald. Ook komt het voor dat ambtenaren ruimtelijke ordening of medewerkers communicatie van de gemeente direct naar het bureau verwijzen. Een adviesgesprek is altijd de eerste stap.”Wij zorgen ervoor dat er tijdig gecommuniceerd wordt met de belanghebben-den, niet pas als de spade de grond in gaat!”

het antennebureau>Breed pakket aan diensten

Het Antennebureau is het informatiebureau van de overheid over antennes. Zowel burgers als overhe-den en bedrijven kunnen bij het bureau terecht met vragen en advies over antennes, gericht op de the-ma’s gezondheid, weten regelgeving en techniek.

Waar een antenne wordt geplaatst, kan een adviseur van het Antennebureau uitgenodigd worden om in-formatie te geven over antennes. Bijvoorbeeld als spreker tijdens een voorlichtingsavond voor burgers. Desgevraagd kan het Antennebureau ook aanwezig zijn bij gemeenteraadsvergaderingen om toelichting te geven. Dat kan in de vorm van een voorlichtings-bijeenkomst, maar ook in een adviesgesprek waarin een adviseur van het Antennebureau helpt met het opstellen van antennebeleid, of bij andere vragen betreffende de plaatsing van antennes.

Het Antennebureau verzorgt cursussen voor profes-sionals: de Basiscursus Antennevraagstukken en de daarop aansluitende Updatecursus Antennevraag-stukken. Deze cursussen zijn bedoeld voor professionals die in hun werk te maken hebben met het onderwerp an-tennes, zoals gemeente-ambtenaren, medewerkers van woningcorporaties, mobiele operators, GGD’ers, politie et cetera.Tijdens de basiscursus wordt algemene informatie verstrekt over antennes. Denk aan informatie over de gezondheidseffecten van antennes, de regels om-trent de plaatsing van antennes en de werking van antennes en het antennenetwerk. De Updatecursus Antennevraagstukken geeft de meest actuele infor-matie over de tijdens de basiscursus besproken on-derwerpen.

Alle diensten van het Antennebureau en ook de cur-sussen zijn kosteloos.

raad.2011 | 97

Heeft u ook een vraag over zorgverzekeringen? Wij geven antwoord op

al uw vragen op zilverenkruis.nl

Altijd antwoord. Dat is de Plus van Zilveren Kruis

“Wat gebeurt er eigenlijk met de premie die ik betaal?”

“Bij Zilveren Kruis gaat van elke 100 euro premie 96 euro rechtstreeks naar de zorg. Het grootste deel gaat dus direct naar bij-voorbeeld de huisarts, specialist of apotheek.”

95807-1110_Adv_Premie_166x242.indd 1 01-11-11 11:22

Duurzaamheid

Kwaliteit

Milieu

Printing on demandBetrouwbaar

Vormgeving

Magazines

DTPTablet publishing

(Vertrouwelijk) Drukwerk

Binckhorstlaan 401 • 2516 BC Den Haag • Postbus 20023 • 2500 EA Den Haag

t 070 75 07 500 • f 070 75 07 578 • [email protected] • www.deltahage.nl

Deltahage 165x245.indd 1 17-08-11 15:11Deltahage 166x242.indd 1 27-10-2011 12:19:03

U en Actorion Communicatie:

Eén team.Eén doel.

Communicatie is ónze sport. Bouwen aan een boodschap die scoort. De lat hoog leggen. Samen de horden nemen. Soms met een lange adem, maar ook met oog voor snelheid als het moet. Met dat ene doel voor ogen: een goed resultaat voor onze klanten. Dat is de drive van onze adviseurs: de wil om te winnen. Met dezelfde passie en emotie als in sport.

Sprint naar www.actorion.nl of toets behendig 026 443 82 87.

Actorion Communicatie zorgt o.a. voor:• strategisch advies• detacheringen / interim-management• productiecoördinatie • interactieve media

Actorion CommunicatieArnhemsestraatweg 3466881 NK VelpT 026 443 82 87E [email protected]

Een veilige gemeente begint bij de raad

Documents

Transcript of Een veilige gemeente begint bij de raad