EEN LOW ANTERIOR RESECTIE, EN DAN?

ANNA ATSMA, VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST CHIRURGIE GASTRO- ENTEROLOGIE

MASCHA VERHOOG, WOND-,UROLOGIE-, CONTINENTIE EN STOMA VERPLEEGKUNDIGE

15 JUNI 2017

INHOUD PRESENTATIE

• Quiz

• Low anterior resectie?

• Functionele lange termijnstoornissen

• Risicofactoren lange termijnstoornissen

• Diagnostiek en behandeling lange termijnstoornissen

• Adequate voorlichting

• Interventies functionele lange termijnstoornissen

QUIZ

www.kahoot.it

http://getkahoot.com/

WANNEER LOW ANTERIOR RESECTIE (LAR)?

• Primaire rectumtumor, hoog/mid rectum

• Evt neo-adjuvante (chemo)radiotherapie

• Met of zonder ontlastend dubbelloops ileostoma

FUNCTIONELE LANGE TERMIJNSTOORNISSEN

• Anorectale dysfunctie

• Mictiestoornissen

• Seksueel disfunctioneren

RISICOFACTOREN ONTSTAAN LANGE TERMIJNSTOORNISSEN

• Leeftijd

• Verloskundige voorgeschiedenis

• Spier- of neurologische ziekten • Diabetes

• Functiestoornissen darm/blaas/seksueel

• Radiotherapie

• Low anterior resectie

• Complicaties na chirurgie

ANATOMIE/ FUNCTIE RECTUM

• Rectum

• Anale sfincters

• Bekkenbodemspieren

RISICOFACTOREN DEEL 2

• Radiotherapie - Zenuwschade verminderd functioneren v/h bekkenbodemspieren - Fibrose in het kleine bekken

• Low anterior resectie - Zenuwschade (nervus levator) - Rectum geheel/ gedeeltelijk verwijderd: verminderde reservoirfunctie - Colo-anale naad: discriminatiezin (=functie interne sphincter) - Opheffen tijdelijk ileostoma binnen 3 maanden

• Complicaties (pre-sacraal abces/naadlekkage) - Ernstige fibrosering

ANORECTALE DYSFUNCTIE

LOW ANTERIOR SYNDROOM

• Incontinentie van flatus (soiling) • Incontinentie van ontlasting • Frequentie • Urgentie • Clustering ( binnen 1 uur weer naar toilet )

MICTIEKLACHTEN

• Stressincontinentie

• Bemoeilijkte blaaslediging

• Urineretentie

• Overloopincontinentie

SEKSUEEL DISFUNCTIONEREN

Man • Erectie- en ejaculatiestoornissen Vrouw • Pijn bij vrijen

• Droogheid

• Relationeel

DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING LANGE TERMIJNSTOORNISSEN

Diagnostiek • Anamnese

• Scorelijsten

Behandeling • Gap in knowledge • Practice based

ADEQUATE VOORLICHTING,

WIE WIL DIT NU NIET?

• Kwaliteitsverbeterplan Post HBO-UCS (2015-2016)

• Ervaringen van de patiënt

• Interventies voor adequate informatie.

• Praktische interventies na opheffen stoma.

INFORMATIE EN NAZORG LOW ANTERIOR RESECTIE

Multidisciplinair

• Arts ( chirurg/ maag darm lever arts)

• Verpleegkundig specialist GE

• Stoma en continentie verpleegkundige ( info gesprek)

• Anesthesist

• Diëtiste

• Fysiotherapie

19

INFORMATIE EN NAZORG LOW ANTERIOR RESECTIE

Stoma en continentie verpleegkundige. • Pre operatief gesprek

• Pre operatief aftekenen stoma/ begeleiding

• Post operatief begeleiding/ stoma

• Nazorg na opheffen stoma/ continentie

• Nazorg poli seksualiteit

20

ERVARING VAN PATIËNTEN

…‘het gaat beter hoor, maar voor de

operatie had ik een tumor en geen klachten en nu na de operatie heb ik geen tumor ,

maar wel klachten…’

…’Eenmaal thuis kwam ik erachter dat ik mijn ontlasting niet goed kon vasthouden wat inhield dat ik af en toe in mijn broek

poepte. En heel vaak op het toilet zat. Ook ‘s nachts. Dit kostte me veel energie...‘

KWALITEITSVERBETERPLAN STATUSONDERZOEK: PATIËNTEN 2014

Low anterior resectie met tijdelijk stoma

• 14 patiënten werd de stoma opgeheven • 85% procent had fecale incontinentie klachten die langer

dan zes maanden of tot heden nog aanhouden

22

PROBLEEM WAT NEMEN MENSEN WAAR?

WAAR LEREN WE HET MEESTE VAN?

DOEL INTERVENTIES ADEQUATE INFORMATIE

• Om te zorgen dat patiënten ontvankelijk zijn voor informatie over de mogelijke fecale incontinentie klachten hebben zij kennis en inzicht nodig.

25

RICHTLIJN COLORECTAAL CARCINOOM

Informatie • Eerlijk, volledig

• Aansluiten op de behoefte en problemen

• Begrijpelijke taal

• Uniform/ op elkaar afgestemd

• Gedoseerd • Gerichte aandacht

INTERVENTIES

• Mondelinge informatie - Herhaling - Voice methode

• Schriftelijke informatie - Plaatjes

• Internet - Websites - Persoonlijk dossier (Mijn AVL) - E- Health programma’s https://medimapp.nl/

• Praktische interventies

INTERVENTIES FECALE INCONTINENTIE

• Ontlastingspatroon - Dagboek bijhouden - Bristol stool schaal - LARS score afnemen • Voedingsadvies - Voldoende vocht - Regelmatig eten - Vermijden darmprikkelend voedingsmiddelen - Vezelrijk= 30 - 40 gram www.voedingswaardetabel.nl www.voedingscentrum.nl • Diëtiste (vergoed uit basispakket – 4 x)

INTERVENTIES FECALE INCONTINENTIE

• Medicatie - Vezels (psyllium) - Loperamide • Bekkenfysiotherapie - Voor - Na de operatie

• Probiotica

• Continentie materiaal

• Huidverzorging - Schoonhouden huid. - Sudocrème©/ barrière crème, - Proshield met Questran© - Maizena

INTERVENTIES FECALE INCONTINENTIE

• Anaaltampon • Retrograde Irrigeren met conus

• Colostoma (blijvend)

• Sacrale zenuwstimulatie

INTERVENTIES FECALE INCONTINENTIE

INTERVENTIE MICTIESTOORNISSEN

• Incontinentiemateriaal

• Bekkenfysiotherapie

• Katheteriseren - residu bepalen • Condoom katheter

• Externe katheter • Medicatie

INTERVENTIE SEKSUELE DISFUNCTIE

• Bespreekbaar maken - Fertiliteit

• Poli seksualiteit en kanker Uroloog & Gespecialiseerd verpleegkundige

- PDE5 remmers (Viagra) - Intra Caverneuze injecties - Vacuumpomp

• Seksuoloog

ADVIES; KWALITEITSSTANDAARD

• Bekendheid/ eenduidigheid • Landelijke richtlijn?!

QUIZ

www.kahoot.it

http://getkahoot.com/

DANK VOOR DE AANDACHT

Vragen?