Een kind dat meerdere talen tegelijk leert, zal vaak een ... · • Ik heb het laatste exemplaar...

Taalontwikkeling van het meertalige kind 24/09/2013

Ellen Vandewalle – expertise taal en meertaligheid

Code, expertisecentrum van Thomas More 1

TAALONTWIKKELING VAN HET MEERTALIGE KIND

Meertalige taalontwikkeling

Code slaat de brug tussen wetenschappelijk onderzoek en

hulp- en dienstverlening op het vlak van:

• Lezen, spellen en dyslexie

• Rekenen en dyscalculie

• ADHD

• Autismespectrumstoornissen

• Taal en taalontwikkelingsstoornissen

• Meertaligheid

EXPERTISEGEBIEDEN

228 mei 2013

Een kind dat meerdere talen tegelijk leert, zal vaak een vertraagde taalontwikkeling

vertonen.

28 mei 20133 Meertalige taalontwikkeling

27/06/20134


Afhankelijk vanaf wanneer de tweede taal wordt

aangeboden:

• Tweetalig aanbod vanaf de geboorte− Simultane taalontwikkeling

− Bilingual first language acquisition (Paradis et al., 2011)

− Tweetalige eerste taalverwerving (De Houwer, 1998)

• Tweede taal nadat basis is gelegd in T1− Successieve taalontwikkeling

− (Early) second language acquisition (Paradis et al., 2011)

− Vroege tweede taalverwerving (De Houwer, 1998)

VORMEN VAN MEERTALIGHEID (De Houwer, 1998; Paradis et al., 2011)

SIMULTANE TAALONTWIKKELING (ZINK & BREULS, 2012)

5Meertalige taalontwikkeling

Voortalige

fase

Vroegtalige

fase

Differentiatie-fase

Voltooiings-

fase

28 mei 2013

In beide talen verloopt de taalontwikkeling hetzelfde als bij eentaligen!

SIMULTANE TAALONTWIKKELING (ZINK & BREULS, 2012; JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2010)


Voortalige

fase

(< 1;0 jaar)

Vroegtalige

fase

Differentiatie-fase

Voltooiings-

fase

• Eenvoudige woorden en zinnen begrijpen

• Vocaliseren: experimenteren met klanken

• Medeklinkers

• Brabbelen, bv. /papapa, dadedi/

� maakt zelf nog geen betekenisvolle woorden en zinnen

� veel interactie met omgeving (lachen)

28 mei 2013

Eigen aan simultane taalontwikkeling :

• Kind verkent klanken in beide talen

• Kind bootst klanken na uit beide talen




SIMULTANE TAALONTWIKKELING (ZINK & BREULS, 2012; JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2010 )


Vroegtalige

fase

(1;0 -2;6 jaar)

Differentiatie-fase

Voltooiings-

fase

• Begrip neemt toe

• Eerste woorden

• Woorden combineren:

� Tweewoordzinnen, bv. /mama pakken/

� Meerwoordzinnen, bv. /mama koek

pakken/

� Telegramstijl: geen grammatica toepassen

� Concrete zaken

28 mei 2013

Eigen aan simultane taalontwikkeling:

• Eenwoorduitingen in beide talen

• Codewisseling bij meerwoorduitingen



Differentiatie-fase

(2;6 – 5;0 jaar)

Voltooiings-

fase

• Woordenschattoename: begrip: 2500 � 5000 woorden

• Woordenschattoename: productie: 1000 � 3000

woorden

• Ontwikkeling metalinguïstisch bewustzijn

� Grammaticale regels (correct) toepassen

• Mededelende, vragende en negatieve zinnen

• Enkelvoudige en samengestelde zinnen

� Buiten hier en nu praten

28 mei 2013


• Groei in beide talen

• Nog steeds voorkomen van codewisseling



Voltooiings-

fase

(5;0 – 12;0 jaar)

• Figuurlijk taalgebruik

• Woordenschatuitbreiding (begrip: 3000 woorden/jaar)

• Woordenschatuitbreiding (productie: 1000

woorden/jaar)

• Onregelmatige vervoegingen en verbuigingen

• Lange zinnen met moeilijke zinsconstructies

� Verhalen vertellen

� Overeenkomsten en verschillen tussen woorden

omschrijven

� Onderhandelen

28 mei 2013


• Talen worden stilaan van elkaar gescheiden

• Belangrijke opmerkingen (Wagenaar, 2003):

− Deze fasen zijn universeel

− Duur van de fasen is echter variabel � tijdsaanduiding is een

schatting!

− Taal komt steeds tot stand in communicatieve situaties, in

interactie met anderen

FASEN IN DE TAALONTWIKKELING

27/06/201310


27/06/201311


Afhankelijk vanaf wanneer de tweede taal wordt

aangeboden:

• Tweetalig aanbod vanaf de geboorte− Simultane taalontwikkeling

− Bilingual first language acquisition (Genesee et al., 2011)

− Tweetalige eerste taalverwerving (De Houwer, 1998)

• Tweede taal nadat basis is gelegd in T1− Successieve taalontwikkeling

− Early second language acquisition (Genesee et al., 2011)

− Vroege tweede taalverwerving (De Houwer, 1998)

VORMEN VAN MEERTALIGHEID (De Houwer, 1998; Genesee et al., 2011)

T1 ontwikkelt zoals bij eentaligen

SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2010)


Voortalige

fase

Vroegtalige

fase

Differentiatie- fase

Voltooiings-

fase

28 mei 2013




T2: kenmerken

− Gebruik T1 in T2-omgeving

− Non-verbale periode

− Telegramstijl in T2

− Productief taalgebruik T2



28 mei 2013

T2: kenmerken







• Continu gebruik van de thuistaal (T1)

• Reden: Nog geen actieve kennis T2

• Duur periode ~ kind

28 mei 2013

T2: kenmerken







• Receptieve taalontwikkeling

• Wel communicatief (gebaren)

• Belang van:

� interactie met leeftijdsgenoten

� voldoende taalaanbod in T2

• Duur ~ leeftijd: hoe jonger, hoe langer

28 mei 2013

Valkuil: Deze kinderen te weinig aandacht schenken

Belangrijk om kinderen in deze periode heel actief te

betrekken bij alle activiteiten met veel non-verbale

ondersteuning (mimiek, gebaren, concrete materialen,...)

T2: kenmerken







• Imitatieve uitingen (eenwoorduitingen)

• Vaste uitdrukkingen formuleachtige uitingen

(bv. “Ik weet niet.”)

• Fase van formuleanalyse: grotere gehelen analyseren

� gradueel opbouwen bij simultaan tweetaligen

28 mei 2013

VOORBEELD


P: Vind je het leuk op school?

A: ja.

P: Hoe heet je juf?

A: juf Vicky.

P: Wat doe je graag?

A: Kleuren.

P: Dat is heel leuk, heb je al eens een regenboog gekleurd?

A: Euh, nee

P: Hier bij ons regent het vaak. Regent het in Israël ook zo veel?

A: Ik hou daarvan, van regen.

Eenwoorduitingen

Vaste uitdrukking

27/06/2013

T2-ontwikkeling: kenmerken







• Productie van volwaardige zinnen met vast begin of

einde

(bv. Ik wil …)

• Nog geen vloeiende sprekers: fonologische

beïnvloeding vanuit T1

28 mei 2013





www.thomasmore.be/code

Mogelijkheid om

ook

informatiebrochure

voor hulpverleners

aan te vragen.

28 mei 201320

28 mei 2013

Een kind dat meerdere talen tegelijk leert, zal vaak een vertraagde taalontwikkeling

vertonen.


Taalachterstand in één van beide talen is mogelijk, los van een taalstoornis, maar hangt veelal samen met het taalaanbod (~ taaldominantie) (Paradis et al., 2010)

“Het door elkaar gebruiken van talen moet vermeden worden.”


28 mei 2013


Koppel zoveel mogelijk taal aan één persoon (OPOL).

TAALSITUATIES

Alternatief: situatiegebonden

• Tijdstip

• Ruimte

Belang van structuur!

2228 mei 2013

Bv.


• I have bought the last copy.• Ik heb het laatste exemplaar gekocht.

1. Ik heb gekocht the last copy.2. Ik heb the last copy gekocht.3. I have bought het laatste exemplaar.4. I have het laatste exemplaar bought.

27/06/2013

CODEWISSELING

• is meestal aangepast aan de grammaticale regels in

beide talen.

• is een typisch verschijnsel van taalgebruik onder

tweetalige kinderen.

• is een communicatief hulpmiddel.

• is tot stand gekomen door sociale

normen in families en gemeenschappen waarin

meertalige kinderen leven.

• reflecteert het kind zijn culturele identiteit.

CODEWISSELING …

2428 mei 2013






• Vermijden als volwassene: binnen een gesprek met kind niet switchen

• Normaal verschijnsel bij kinderen omwille van− Opvullen van leemtes (bv. woord is in de ene taal niet gekend)

− Pragmatische redenen (bv. iets benadrukken)

− Sociale redenen (bv. aanvaard binnen de gemeenschap)

CODEWISSELING

Regel: Begin je in een taal, ga dan ook door in die taal.

Kinderen niet dwingen om codewisseling te vermijden.

2528 mei 2013

“Thuis spreken ouders beter Nederlands, zo ondersteunen ze de schoolse ontwikkeling

het beste!”


28 mei 2013


Maak als ouder een bewuste keuze over de taalopvoeding van je kind.

NEDERLANDS THUIS?

• Kies als ouder een taal waarin je

je gevoelens en ideeën goed kan

uitdrukken (de taal waarin je

denkt, voelt en droomt).

• Kwaliteit > kwantiteit

2728 mei 2013

• Context: allochtone gezinnen waar verwerving van tweede

taal start bij aanvang school

Moedertaal/Eerste taal

• Bv. Turks, Pools, Arabisch, Spaans …

• Thuistaal

• Binnen eigen gemeenschap

Tweede taal

• Nederlands

• School• Leeftijdsgenoten opschool

Meertalige taalontwikkeling28

28 mei 2013

NEDERLANDS THUIS?


Ouders voelen zich verdeeld

Belang moedertaal (T1)

• Emotioneel: deel van de gemeenschap

• Bewaren van de identiteit

Belang tweede taal (T2)

• Wens om opgenomen te worden in de meerderheidsgemeenschap

• Afwezigheid schoolse ondersteuning T1

• Kind moet zich integreren in cultuur en taal T2 �taalverschuiving (oorzaak en gevolg)

Realiteit: verlies van de minderheidstaal T1 tijdens de verdere ontwikkeling van T228 mei 2013

NEDERLANDS THUIS? STELLING 1


Belang T1

• Emotioneel: deel van de gemeenschap

• Bewaren van de identiteit

• Emotionele problemen:

verbinding taal en emotie

• Minder goede ontwikkeling

T2

GOED EN BLIJVEND

AANBOD T1 IS CRUCIAAL!

Oplossing: ouders, kinderen en volwassenen overtuigen van belang behoud T1

Belang T1

• Bv. Berbers

Belang T2

• Nederlands

=

3028 mei 2013




“Het vertellen van een verhaal in de moedertaal kan ook het

Nederlands stimuleren.”


28 mei 2013

• Beheersing van de moedertaal− T1 heeft belangrijke invloed op T2 verwerving (Paradis, Genesee &

Crago, 2010)

BEHEERSING MOEDERTAAL

CUP

T1 T2

(Cummins)

Kinderen moeten elk

concept van twee

woorden voorzien en dit

vraagt tijd!

Onderliggende

conceptuele kennis is

belangrijk

3228 mei 2013


• Voordelen: − Vergroot de woordenschat (Vernooy, 2008)

− Draagt bij tot het taalgevoel en taalbegrip

− Prikkelt de fantasie/voorstellingsvermogen

− Oefent de luistervaardigheid en het

concentratievermogen

− Stimuleert de sociaal/emotionele vaardigheden

− Motiveert het kind om zelf te leren lezen

− Stimuleert ontluikende geletterdheid

VOORLEZEN


28 mei 2013

• Nadelen/moeilijkheden:

− Tijdrovend

− Onzekerheid bij de ouder over de eigen

leesvaardigheid

− Geen boeken beschikbaar in thuistaal

− Geen kinderboeken in huis

− Als ouder zelf niet graag lezen

VOORLEZEN


28 mei 2013

• Tips− Maak een eigen voorleesritueel (plan in op vaste

momenten)

− Bekijk samen de kaft

− Laat het kind vertellen en speel erop in

− Voorspel samen het verhaal

− Besteed aandacht aan moeilijke woorden

− Herhaal (!)

VOORLEZEN


28 mei 2013

• Interactief voorlezen

− Principe: Kind wordt actief betrokken bij het

voorlezen; met kinderen in gesprek gaan over het

boek

− Aandachtspunten

» Stel open vragen � hierdoor vertellen de

kinderen uiteindelijk zelf het verhaal

» Interactieve boeken…… zijn spannend, vol onverwachte gebeurtenissen;

… bevatten humor.

VOORLEZEN


28 mei 2013




Voorlezen is belangrijk in beide talen; mogelijkheden voor meertalige kinderen:

− Meertalige prentenboeken

» bv.

VOORLEZEN

Turks Nederlands


www.meertaligheid.be

3728 mei 2013

• Alternatieven− Digitale prentenboeken

» www.hetsprekendboek.nl (3 gratis boeken)» http://opmaat-eduware.nl (zelf aanmaken van verhalen)» www.leesmevoor.nl (20 boeken, gratis)

− Levende boeken; gebruik van Levende boeken heeft een positief effect op de taalontwikkeling (Bus & de Jong, 2007)» www.fundels.com» www.bereslim.nl � zelf interactieve boeken maken» www.levendeboeken.nl

− Voorlezen in de bib http://www.antwerpen.be/eCache/ABE/80/33/361.Y29udGV4dD04MDM0MDM4.html

WAT MET LAAGGELETTERDE OUDERS?


28 mei 2013

− Prentenboeken zonder tekst

WAT MET LAAGGELETTERDE OUDERS?

Voorbeeldprent uit het boek


28 mei 2013

“Leerkrachten hebben een invloed op de ontwikkeling van

de thuistaal.”


28 mei 2013

EEN KRACHTIGE LEEROMGEVING(IN: ÌŞÇI & WILLAERT, 2010)

28 mei 201341


Positief en veilig klasklimaat

Zinvolle, motiverende taken

Ondersteuning door leerkracht

en medeleerlingen

Vlaamse scholen bannen Turks en MarokkaansBewerkt door: redactie −04/12/12, 04u50 − Bron: belga.be

© photo news.

Acht op de tien kinderen die thuis Turks of Marokkaans spreken, krijgen strafstudie wanneer ze hun thuistaal op school gebruiken. Op basis van een grootschalige bevraging pleiten onderzoekers voor meer thuistaal op school. Dat staat in De Standaard.

Ongeveer twee derde van de leerlingen die thuis een andere taal dan het Nederlands spreken, mag die taal in de les of tijdens de speeltijd niet gebruiken. Bij kinderen van Turkse en Marokkaanse origine stijgt dat percentage naar ongeveer 80 procent.

ZittenblijvenScholen blijken dus vooral repressief op te treden bij kinderen die op school Turks en Marokkaans

spreken. "Het stigma rond Turks, Arabisch en Berbers is op de scholen het grootst. "Dat weegt op hoe die kinderen zich op school voelen", zeggen de onderzoekers. "En een laag welbevinden gaat hand in hand met zittenblijven."


28 mei 2013




Werkinstrument: kijkwijzers

EEN KRACHTIGE LEEROMGEVING

28 mei 201343


� Deze kijkwijzers zijn

gratis te downloaden via

www.meertaligheid.be.


THUISTAAL IN DE KLAS

In de lagere school, actief binnenbrengen

van activiteiten m.b.t. andere thuistaal

Bv. a.h.v. basispakket ‘Thuis spreek ik ook’

» Anderstalige kinderen in expertenrol duwen» http://www.foyer.be/spip.php?page=article&id_article=678&lan

g=nl&var_recherche=recherche

28 mei 2013


• Maak als ouder bewuste keuzes over de taalopvoeding van

je kind.

• Bied in een meertalige opvoeding het kind houvast door

taal zoveel mogelijk te verbinden met personen.

• Kies als communicatietaal met je kind voor je eigen

moedertaal of een taal die je echt vloeiend beheerst en

waarin je je gevoelens en ideeën goed kan uitdrukken.

4527/06/2013

ENKELE ‘GULDEN REGELS’ VOOR OUDERS (TAALGEZIND, 2012)

27/06/201346


• Zorg dat er veel taalaanbod is voor je kind: praten,

voorlezen, samen zingen…

• Denk na over het taalaanbod in de

vrije tijd.

• Een meertalige taalontwikkeling vraagt

tijd! Heb geduld met je kind en zorg

ervoor dat er niet teveel leerdruk ontstaat.



• Als je je zorgen maakt, praat er dan over met anderen.

• Het is normaal dat je kind talen wel eens mengt, zelf vermijd je dit best.

• Corrigeer je kind niet te snel, maar geef steeds het goede voorbeeld.

4727/06/2013



• Je bent mee verantwoordelijk voor elke taal die het kind

leert: het kind ondersteunen en motiveren is essentieel.

• Zelf inspanningen doen om de tweede taal (schooltaal) te

leren EN te gebruiken (bv. tegen de juf) heeft een

positieve invloed op je kind.

4827/06/2013





27/06/201349


Met medewerking van:

expertisegroep taal, taalstoornissen en meertaligheid

Eline Liekens, logopedist

[email protected]

Charlotte Mostaert, logopedist

[email protected]

Kirsten Schraeyen, onderzoeksmedewerker

[email protected]

Eline Van Kerckhove, logopedist

[email protected]

Contact

• Ellen Vandewalle| [email protected]

• Tel. 03 241 08 09 | [email protected]

• www.thomasmore.be/code

Code is een expertisecentrum van de Groep

Gezondheid & Welzijn van Thomas More.

Het slaat een brug tussen wetenschappelijk

onderzoek, hulp- en dienstverlening op het

vlak van dyslexie, dyscalculie, ADHD,

autisme, taal, taalstoornissen en

meertaligheid.

Een kind dat meerdere talen tegelijk leert, zal vaak een ... · • Ik heb het laatste exemplaar...

Documents

Transcript of Een kind dat meerdere talen tegelijk leert, zal vaak een ... · • Ik heb het laatste exemplaar...