1

Een hartinfarct. En dan?

Onderzoek en behandeling

2

Je hart ben jij en wij zijn er voor je hart

Wij zetten ons in voor een gezond hart voor iedereen.

Want je hart laat je groeien, liefhebben, leven. We willen dat

hart- en vaatziekten eerder opgespoord en opgelost worden.

Daarom hebben wij drie doelen voor een gezond hart voor jou

en je dierbaren:

1. Voorkomen dat je hartproblemen krijgt

2. Snellere hulp in noodsituaties

3. Betere behandeling voor de meest voorkomende ziektes

Maar dit kunnen wij niet alleen. Dit doen wij samen met patiën-

ten, vrijwilligers, donateurs, zorgprofessionals, wetenschappers

en zakelijke partners. Door samen te werken staan we sterker en

kunnen we in een kortere tijd meer bereiken. Lees achterin de

brochure wat jij kunt doen voor jouw hart en dat van anderen.

3

Inhoudsopgave

Waarover gaat deze brochure? 5Hoe werkt een gezond hart? 6Wanneer ontstaan er problemen? 7Wat is een hartinfarct? 9Hoe wordt een hartinfarct vastgesteld? 11Zo snel mogelijk behandelen 12Wat zijn de gevolgen voor je hart? 13Medicijnen na een hartinfarct 14Hartrevalidatie 16Weer thuis na een hartinfarct 18Voorbereiding op de controles 19Aandacht voor emoties 20Werk, ziektewet en WIA 21De risico’s na een hartinfarct 22Hoe kun je de kans op een volgend hartinfarct verkleinen? 23Wat betekent je hartinfarct voor je naasten? 25Wanneer bel je het alarmnummer 112? 26Veelgestelde vragen 27Waar vind je meer informatie? 28Meer weten over gezond leven, stoppen met roken of medicijnen? 29Help je mee? 32Sluit je aan bij Harteraad! 33Wij zijn benieuwd naar jouw reactie! 34

4

Henny van Kempen (58): Tijdens een flinke wandeling met mijn dochter, kreeg ik ineens een drukkende pijn op mijn borst.

4

5

Het hart is de belangrijkste spier van je lichaam. Het pompt bloed door de grote lichaamsslagader naar de rest van het lichaam. Zo zorgt het hart voor aanvoer van zuurstof en afvoer van afvalstoffen, waardoor het lichaam goed kan functioneren.

Maar wat als je een hartinfarct krijgt, en je hart daarna niet meer

zo goed werkt? Wat merk je daar dan van? In deze brochure lees je

er meer over. Ook vind je informatie over de oorzaken, mogelijke

onderzoeken en de verdere behandeling.

De Hartstichting vindt het belangrijk dat je goed geïnformeerd

bent over je aandoening. We geven je met deze brochure graag een

steuntje in de rug.

Een hartinfarct kan je leven behoorlijk op z’n kop zetten. Daarom

besteden we in deze brochure ook aandacht aan de gevolgen van

een hartinfarct. Voor jou, maar ook voor je naasten. En we vertellen

hoe je de kans op een volgend infarct kunt verkleinen.

Heb je nog vragen naar aanleiding van deze brochure? Bel of mail

dan met de Infolijn Hart en Vaten: 0900 3000 300,

e-mail: infolijnChartstichting.nl

Chatten kan ook: www.hartstichting.nl/infolijn

Waarover gaat deze brochure?

Henny van Kempen (58): Tijdens een flinke wandeling met mijn dochter, kreeg ik ineens een drukkende pijn op mijn borst.

6

Bovenste holle ader

Longader

Rechterboezem

Onderste holle aderPulmonalisklep

Tricuspidalisklep

Rechterkamer

Aorta

Longslagader

Linkerboezem

Longader

AortaklepMitralisklep

Linkerkamer

Zuurstofarm bloed

Zuurstofrijk bloed

Alle spieren in ons lichaam, waaronder

ook de hartspier, hebben zuurstof nodig.

De hartspier krijgt zuurstof uit de

kransslagaders. Deze slagaders liggen als

een krans om het hart heen en zijn maar

een paar millimeter in doorsnee. Zolang

de slagaders van binnen een mooie gladde

vaatwand hebben, krijgt de hartspier

Hoe werkt een gezond hart?

Om te kunnen functioneren, heeft ons lichaam zuurstof en voedings­stoffen nodig. Deze stoffen bereiken de spieren en organen in ons lichaam via het bloed. Het hart pompt dit zuurstofrijke bloed door de slagaders ons lichaam in. Het hart is een holle spier met vier ruimtes: twee kamers en twee boezems. Een volwassen hart klopt – in rust – ongeveer 60 tot 100 keer per minuut en pompt dan 4 tot 5 liter bloed rond. Bij inspanning kan de hartslag oplopen naar 160 tot 180 keer per minuut.

voldoende bloed en zuurstof. Ook bij extra

inspanning, zoals tijdens het sporten.

Wil je meer weten over de werking van het

hart? Bekijk dan het filmpje op onze

website:

www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziek-ten/bouw-en-werking-hart

Bouw van het hart

7

Wanneer ontstaan er problemen?

De binnenkant van de bloedvaten kan beschadigen, onder andere door roken en hoge bloeddruk. Het lichaam probeert zelf deze beschadigingen te herstellen. Maar soms lukt dit niet goed. Op de beschadigde plaats ontstaat een bloedpropje: het bloed kan dan niet meer goed door het bloedvat stromen.

Op de beschadigingen gaan witte bloedcellen

en vetachtige stoffen (waaronder cholesterol-

deeltjes) vastzitten. Zo’n opeenhoping heet

een plaque. Het ontstaan van een plaque

wordt slagaderverkalking of atherosclerose

genoemd: de kransslagaders slibben van

binnen langzaam dicht. Op de plaats van

de plaque wordt de doorgang voor de

bloedstroom steeds nauwer. Het hart

krijgt minder zuurstof dan het nodig

heeft. Door een vernauwde kransslagader

kun je bij inspanning pijn op de borst

krijgen (angina pectoris). Dat kan een

voorteken van een hartinfarct zijn.

Slagaderverkalking is een ingewikkeld

proces. Het is nog steeds niet helemaal

duidelijk hoe het ontstaat en waarom het

bij de ene persoon anders verloopt dan bij de

ander. Zo ontwikkelt slagaderverkalking

zich bij vrouwen vaak anders dan bij

mannen.

Wil je meer weten over de verschillen

tussen mannen en vrouwen?

Kijk dan op onze website:

www.hartstichting.nl/vrouwen

Zuurstofarm bloed

Zuurstofrijk bloed

Grote lichaamsslagader/Aorta

Kransslagaders

Zuurstofarm bloed

Zuurstofrijk bloed

Grote lichaamsslagader/Aorta

Kransslagaders

De kransslagaders

Uit de lichaamsslagader komen twee kransslagaders die het hart van zuurstof en voedingsstoffen voorzien.

8

De kans op vernauwing van de kransslagaders en op hart- en vaatziekten (zoals angina pectoris, een hartinfarct en een beroerte) wordt verhoogd door:

• roken, ook meeroken• verhoogd cholesterol• hoge bloeddruk• overgewicht• diabetes mellitus (suikerziekte)• te weinig lichaamsbeweging• erfelijkheid (hart- en vaatziekten bij vader, moeder, broer of zus voor het

65e levensjaar)• leeftijd, bij het ouder worden neemt het risico toe• geslacht, mannen krijgen vaak op jongere leeftijd een hart- of vaatziekte dan

vrouwen• langdurige stress

We noemen dit de risicofactoren voor hart- en vaatziekten.Er zijn factoren waar je zelf geen invloed op hebt, zoals leeftijd, geslacht of erfelijkheid. Vrouwelijke hormonen lijken tot de overgang bescherming te bieden. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes of heel hoge bloeddruk tijdens de zwanger-schap en vrouwen die al voor hun 40e in de overgang komen hebben een hoger risico. Op sommige factoren heb je wel invloed: je kunt kiezen voor gezond eten, genoeg bewegen, niet roken en voldoende ontspanning.

SlagaderverkalkingVerschillende stofjes hopen zich op in de vaatwand.

Wil je meer weten over slagaderverkalking? En vooral wat je kunt doen om de kans op hart- en vaatziekten te verkleinen? Kijk dan eens op www.hartstichting.nl/slagaderverkalking. Op onze website kun je ook brochures bestellen over hoge bloeddruk, hoog cholesterol, overgewicht, bewegen en gezonde voeding.

9

HartinfarctAfsluiting

Wat is een hartinfarct?

De verschijnselen kunnen gepaard gaan

met zweten, misselijkheid of braken en een

angstig of onrustig gevoel.

Als de klachten ook in rust langer dan

vijf minuten duren, bel dan direct het alarmnummer 112! Blijf rustig zitten of

liggen tot de hulp arriveert.

Klachten bij een hartinfarctDe meest voorkomende klachten bij een

hartinfarct zijn: pijn of een beklemmend,

knellend, of drukkend gevoel midden of

links op de borst. Bijvoorbeeld alsof

iemand een band om de borst snoert of

alsof er een olifant op de borst zit.

De pijn kan uitstralen naar de kaak, hals,

bovenarmen, rug of maagstreek. De pijn

duurt ook in rust langer dan vijf minuten.

Een hartinfarct treedt op doordat een kransslagader afgesloten raakt. Als de plaque in het bloedvat scheurt, ontstaat een bloedstolseltje. Zo’n bloedstolsel kan losraken en ergens in een kransslagader blijven steken. Als de bloedtoevoer daar helemaal afgesloten wordt, is er sprake van een hartinfarct. Een deel van de hartspier krijgt geen zuurstof meer en trekt niet meer samen. Dat gedeelte sterft geleidelijk af.

SlagaderverkalkingVerschillende stofjes hopen zich op in de vaatwand.

10

Vrouwen hebben daarnaast vaker dan mannen een of meer van de volgende klachten: • pijn in de maagstreek, onderkaak, nek, rug, tussen de schouderbladen• kortademigheid• extreme moeheid• duizeligheid• onrustig gevoel• angst• snelle ademhaling• misselijkheid en/of braken

De klachten kunnen verschillen per persoon.

Ze kunnen heel plotseling of heel geleide-

lijk ontstaan. Een hartinfarct kan - vaker

bij vrouwen dan bij mannen - ook zonder

de kenmerkende pijn op de borst verlopen.

Scherpe steken? Heb je scherpe steken in de borst? Die

wijzen vrijwel nooit op een hartinfarct.

Neem voor de zekerheid wel contact op

met de huisarts als deze steken niet minder

worden of als je ongerust bent.

Op onze website kun je een filmpje bekijken

over het ontstaan van een hartinfarct:

www.hartstichting.nl/hartinfarct

11

Hoe wordt een hartinfarct vastgesteld?

Er wordt zo snel mogelijk een hartfilmpje

(elektrocardiogram, afgekort ECG) gemaakt

om hier helemaal zeker van te zijn. Dit

gebeurt meestal al in de ambulance. Verder

wordt het bloed in het laboratorium

onderzocht op bepaalde afvalstoffen

(hartenzymen). Als deze in het bloed

zitten, dan wijst dit erop dat er een stukje

hartspier is afgestorven. Deze test is al na

een paar uur mogelijk.

De ambulanceverpleegkundige vraagt waar de pijn precies zit en hoe erg deze is. Meestal vermoedt hij (of zij) dan al dat er sprake is van een hartinfarct.

ECG

11

12

Door snel te behandelen proberen de artsen de schade van het hart­infarct zo veel mogelijk te beperken en de klachten te verminderen. Die behandeling bestaat uit medicijnen en een dotterbehandeling of bypassoperatie. Hoe eerder het verstopte bloedvat weer open is, hoe beter. Als de hartspier weer bloed en zuurstof krijgt, dan sterven er geen hartspiercellen meer.

Zo snel mogelijk behandelen

MedicijnenDe behandeling begint al in de ambulance.

Het ambulancepersoneel geeft zo nodig

medicijnen om de kransslagaders te

verwijden (nitraten), pijnstillers en

antistollingsmedicijnen.

DotterbehandelingMeestal krijg je direct na aankomst in het

ziekenhuis een dotter- en stentbehandeling.

Dit is een behandeling om het afgesloten

bloedvat weer open te maken. Met een

buigzaam slangetje (katheter) wordt via de

pols of de lies een klein ballonnetje tot in de

kransslagader van het hart gebracht.

Door het ballonnetje op te blazen wordt de

vernauwing in de kranssalgader opgerekt.

Meestal wordt ook een stent in de kransslag-

ader gebracht. Dit is een metalen of kunst-

stof buisje dat voorkomt dat de vaatwand

weer terugveert. Hoe eerder dat gebeurt,

hoe minder schade aan de hartspier.

BypassoperatieDe hartchirurg maakt tijdens een operatie

een omleiding of bypass om de vernauwing.

Of je een dotterbehandeling of een bypass-

operatie krijgt is afhankelijk van de ernst

van de aandoening.

Meer uitleg en filmpjes vind je op onze

website:

www.hartstichting.nl/hartinfarct

Brochures over de behandelingen kun je

downloaden of bestellen via:

www.hartstichting.nl/brochures

Dotteren

13

HartritmestoornissenJe hartslag en hartfunctie worden op de

afdeling hartbewaking goed in de gaten

gehouden. In de eerste uren na een

hartinfarct kunnen ritmestoornissen

ontstaan. Deze worden met medicijnen

behandeld om nieuwe ritmestoornissen te

voorkomen. Soms ontstaat een gevaarlijke

ritmestoornis: ventrikelfibrilleren.

Door de chaotische ritmestoornis trekken

de kamers niet goed samen en kan het

hart het bloed niet meer rondpompen.

De bloedsomloop stopt. Dan is defibrilleren

(een elektrische schok) nodig om het

normale hartritme te herstellen.

LittekenOp de plaats waar de hartspier beschadigd

is, ontstaat een litteken. Dat bestaat uit

bindweefsel. Het hart blijft wel pompen

maar het littekenweefsel doet niet actief

meer mee. De ernst van een hartinfarct

hangt af van de plaats en grootte van het

Wat zijn de gevolgen voor je hart?

Als gevolg van een hartinfarct kun je een te snel of chaotisch hart­ritme krijgen. Soms is een elektrische schok nodig om het normale regelmatige hartritme te herstellen. Hiervoor wordt een AED (automatische elektrische defibrillator) gebruikt.

aangetaste deel van de hartspier. Zeker bij

een groot hartinfarct kan het hart minder

goed samentrekken. Het hart pompt minder

bloed naar het lichaam. De organen krijgen

minder bloed, dit heet hartfalen. Verlies

van pompkracht kan echter ook pas later

optreden. Elk hartinfarct is anders en ook de

gevolgen kunnen daarom nogal verschillen.

Hoe groot is de schade?Na enkele dagen kan de arts je vertellen

welk gedeelte van het hart getroffen is

door het infarct en hoe groot de schade is.

Soms stelt hij nog andere onderzoeken

voor: een echo, isotopenonderzoek of

hartkatheterisatie. Met behulp van deze

onderzoeken kan de arts de beste behande-

ling bepalen.

Wil je meer lezen over de gevolgen van een

hartinfarct?

Dat kan op onze website:

www.hartstichting.nl/hartinfarct

14

Na een hartinfarct is het belangrijk om te voorkomen dat je weer klachten of een nieuw hartinfarct krijgt. Je krijgt hiervoor medicijnen en adviezen om gezond te eten en te leven. Ook krijg je het advies om mee te doen met de hartrevalidatie.

Medicijnen na een hartinfarct

MedicijnenNa ontslag uit het ziekenhuis moet je

voor korte of langere tijd verschillende

medicijnen blijven gebruiken. De meeste

mensen krijgen na hun hartinfarct de

volgende medicijnen: plaatjesremmer(s),

een statine, een bètablokker en een

ACE-remmer of angiotensine II-antagonist.

Soms zijn ook diuretica (plaspillen) of

antistollingsmid delen nodig.

• Plaatjesremmers zorgen dat bloed-

plaatjes minder snel samenklonteren en

hechten aan de plaque (plaatjesremmers

zijn bijvoorbeeld acetylsalicylzuur,

carbasalaatcalcium, clopidogrel,

ticagrelor of prasugrel).

• Statines verlagen het cholesterolgehalte

in het bloed.

• Bètablokkers verlagen het hartritme en

de bloeddruk.

• Bloeddrukverlagende medicijnen

verlagen de bloeddruk (plaspillen,

bètablokkers, ACE-remmers, calcium-

antagonisten en angiotensine

II-antagonisten).

• Antistollingsmiddelen gaan de

vorming van bloedstolsels tegen.

• Nitraten voor het geval pijn op de borst

optreedt (tabletje of spray voor onder de

tong).

Neem de medicijnen in volgens de

aanwijzingen op het etiket. Verander de

voorgeschreven dosis nooit op eigen

initiatief en stop niet zelf met de behande-

ling. Medicijnen kunnen bijwerkingen

hebben. Deze nemen meestal in de loop

van de tijd af, of je hebt er minder last van.

Vraag de arts wat je van een medicijn kunt

verwachten. Hoe werkt het medicijn en

wat zijn de bijwerkingen? Hoe lang moet

je het medicijn gebruiken? Als je last hebt

van hinderlijke bijwerkingen, zoek dan

met je arts naar een oplossing.

Veel apotheken hebben medicijnkaarten

waarop je al je medicijnen kunt noteren.

Je kunt ook om een uitdraai vragen van de

medicijnen die je gebruikt. Draag deze

kaart of uitdraai altijd bij je.

1515

Wil je meer lezen over de medicijnen na

een hartinfarct en de werking ervan?

Kijk dan op onze website:

www.hartstichting.nl/medicijnen

Op de website van alle apotheken in

Nederland, www.apotheek.nl, kun je

terecht voor uitgebreide informatie over

medicijnen. De werking, de bijwerkingen,

het gebruik, de wisselwerking met andere

medicijnen en over het gebruik in relatie

tot bijvoorbeeld autorijden, alcohol of

voeding. Als je het antwoord op een vraag

niet kunt vinden, dan kun je op deze

website je vraag aan de webapotheker

stellen. Je krijgt dan binnen enkele dagen

antwoord per e-mail.

Bij sommige antistollingsmedicijnen

(Acenocoumarol en Fenprocoumon) sta

je onder regelmatige controle van de

trombosedienst. Bij andere antistollings-

medicijnen (zoals Rivaroxaban) is dat niet

nodig.

16

Tijdens de hartrevalidatie werk je aan je

herstel, je lichamelijke conditie en krijg je

weer vertrouwen in je lichaam. In het

programma leer je je lichamelijke grenzen

kennen en verleggen. Er is aandacht voor

sport en spel, maar ook voor de sociale en

psychische kant van het leven na een

hartinfarct. Bijvoorbeeld voor het leren

omgaan met spanningen, angsten,

seksualiteit, het terugvinden van je

zelfvertrouwen, het hervatten van werk,

huishoudelijke taken of hobby’s. Ook krijg

je informatie over de medicijnen die je

voorgeschreven hebt gekregen.

Met je begeleider praat je over de problemen

die je ervaart. Ook kun je in contact komen

met lotgenoten tijdens dit programma.

Veel deelnemers vinden dat prettig. Verder

krijg je voorlichting over de factoren die de

kans op hart- en vaatziekten vergroten,

bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, hoog

cholesterol of overgewicht. En je krijgt

adviezen over gezond eten en bewegen.

Je kunt deze periode gebruiken om een

goed plan te maken voor de toekomst.

Hartrevalidatie

In een aantal Nederlandse ziekenhuizen kun je na een hartinfarct een poliklinisch revalidatieprogramma volgen. Ook revalidatie­centra verzorgen hartrevalidatie. In enkele centra kun je klinische hartrevalidatie krijgen; dat betekent dat je een tijdje wordt opge­nomen.

Hoe kun je gezonder leven om het risico

op een volgend hartinfarct te verkleinen?

De cardioloog doet je een voorstel voor

een revalidatieprogramma dat bij je past.

Het is belangrijk dat je er zo snel mogelijk

na de opname mee begint, liefst twee tot

drie weken na het ontslag uit het zieken-

huis. Je voorkomt hiermee namelijk dat

je je thuis zorgen gaat maken of dat je

angstig wordt voor herhaling van de

hartklachten.

Wil je meer weten over hartrevalidatie,

wat je dan gaat doen en wie je daarbij

begeleiden? Kijk dan op onze website:

www.hartstichting.nl/hartrevalidatie

1717

18

Weer thuis na een hartinfarct

Als je een hartinfarct hebt gehad, blijf je meestal ongeveer vijf dagen in het ziekenhuis. Daarna mag je weer naar huis. Je merkt dan vast dat je nog niet meteen de oude bent: je zult thuis verder moeten herstellen. Een infarct is een ingrijpende gebeurtenis voor jezelf en je omgeving. De eerste weken kun je waarschijnlijk nog niet alles doen wat je voorheen deed. Probeer dat ook niet te forceren; het herstel heeft tijd nodig.

Hulp inschakelen als dat nodig isHeb je hulp nodig in de huishouding of bij

je verzorging? Misschien zijn er familie-

leden of vrienden die kunnen helpen.

Je kunt ook een beroep doen op de

Thuiszorg. Veel ziekenhuizen hebben

een transferverpleegkundige. De transfer-

verpleegkundige bespreekt je thuissituatie

met je en welke zorg je daar nodig hebt.

Zij (of hij) legt bijvoorbeeld contact met

een Thuiszorgorganisatie als je thuishulp

nodig hebt.

18

19

Voorbereiding op de controles

Als je van de cardioloog naar huis mag, is dat waarschijnlijk een hele opluchting. Maar eenmaal thuis, komen er misschien nog vragen bij je op. Om je goed voor te bereiden op de volgende gesprekken met de cardioloog, of met de begeleiders van het hartrevalidatieprogramma, is het handig om vooraf een vragenlijstje te maken. Tip: neem een vertrouwd persoon mee naar het spreekuur. Je partner, of degene die veel voor je zorgt, heeft misschien zelf ook wel vragen. En je kunt later samen de antwoorden nog eens rustig doornemen.

19

20

Aandacht voor emoties

Jij en de mensen om je heen hebben een spannende tijd doorgemaakt. Door het infarct heb je gemerkt dat je leven kwetsbaar is en je lichaam je zomaar in de steek kan laten. Het duurt even voordat je weer vertrouwen krijgt in je lichaam. Het is verstandig om over je gevoelens, angsten en gedachten met anderen te praten, bijvoorbeeld met je partner, familieleden, vrienden of collega’s.

Via Harteraad de organisatie voor mensen

met hart- en vaataandoeningen kun je in

contact komen met mensen die hetzelfde

hebben meegemaakt. Kijk op

www.harteraad.nl/ervaringen-ontmoeten

Ook het hartrevalidatieprogramma kan

veel steun bieden. Natuurlijk kun je ook

met je huisarts praten over je zorgen of

emoties. Eventueel kan hij je doorsturen

naar een psycholoog.

Blijf je piekeren, ben je lusteloos en lukt

het je maar niet om goed te slapen?

Dat zijn signalen om goed in de gaten te

houden. Ze kunnen namelijk wijzen op

een depressie. Neem in dat geval contact

op met de huisarts.

Langzaam opbouwenIn de loop van de volgende weken ga je je

geleidelijk aan beter voelen. Dat herstel

gaat op en neer; de ene dag gaat het heel

goed, de volgende weer minder. Wees zuinig

op je energie, ga niet tot het uiterste.

Trap lopen mag, de trap oprennen nog

even niet. Bouw je krachten langzaam op,

bijvoorbeeld door elke dag een stukje

verder te wandelen of te fietsen. Je lichaam

geeft vanzelf aan wanneer het genoeg is.

Zo merk je dat je steeds sterker wordt en

weer op je lichaam kunt vertrouwen.

Waarschijnlijk ga je jezelf hier ook

geestelijk beter door voelen.

21

Werk, ziektewet en WIA

Je collega’s en werkgever schrokken vast, toen ze hoorden dat je een hartinfarct had. Natuurlijk zijn veel collega’s attent en bellen ze om te vragen hoe het gaat. Of ze komen zelfs even langs. Maar er zijn misschien ook collega’s die dat niet zo makkelijk doen. Het is goed om zelf te bellen of een mailtje te sturen.

Je zult regelmatig contact hebben met de

bedrijfsarts van de arbodienst. Daarmee

bespreek je op welke manier en hoe snel

je aan het werk kunt. Uiteraard wordt

daarbij indien nodig ook de huisarts of

cardioloog betrokken. Vaak kun je

hetzelfde werk blijven doen, soms moet

het takenpakket worden aangepast.

Werknemer, werkgever en bedrijfsarts

moeten er samen voor zorgen dat de zieke

werknemer zo snel mogelijk weer aan de

slag kan. Werkgevers en werknemers

hebben een aantal verplichtingen, die al

beginnen in de eerste week van de ziek-

melding. Dit traject is vastgelegd in de

Wet Verbetering Poortwachter.

Werkgevers moeten hun werknemers bij

ziekte twee jaar lang minimaal 70% van

het laatste loon doorbetalen. Lukt het niet

om de werknemer terug te laten keren in

zijn oude functie, dan moet de werkgever

hem passend werk aanbieden binnen het

bedrijf, bijvoorbeeld werken in deeltijd of

met een aangepast takenpakket. In het

uiterste geval kan de werkgever een

andere functie aanbieden of een baan bij

een andere werkgever. Lukt het ondanks

alle inspanningen niet om terug te keren

naar het werk, dan kan de werknemer een

WIA-uitkering aanvragen. Dat is de

uitkering volgens de Wet werk en inkomen

naar arbeidsvermogen (WIA). Voor

informatie over de WIA-uitkering, zie

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wia

Iemand die werkt als zzper heeft bij

ziekte geen inkomen van een werkgever.

Zzp’ers kunnen zich hiervoor verzekeren.

Voor informatie en adviezen, zie

www.zzp-nederland.nl

22

De risico’s na een hartinfarct

Wie een hartinfarct heeft gehad, heeft een grotere kans dan anderen om opnieuw een hartinfarct te krijgen. Ook de kans op andere hart­ of vaatproblemen is nu groter dan normaal. Dat heeft alles met slagaderverkalking te maken. Een hartinfarct kan ook hartfalen veroorzaken.

Risico’s van slagaderverkalkingSlagaderverkalking is vaak de oorzaak

van een hartinfarct. Slagaderverkalking

komt ook in andere slagaders in je

lichaam voor. Het gevolg kan zijn een

beroerte, etalagebenen, pijn op de borst,

een nieuw hartinfarct. Gelukkig kan je

dat risico verkleinen door een gezonde

leefstijl en door je medicijnen trouw in

te nemen.

Neem contact op met je (huis)arts als je

klachten krijgt die mogelijk veroorzaakt

worden door vernauwingen in slagaders.

Denk daarbij aan pijn in je been bij het

lopen of pijn op de borst bij inspanning.

Bij tekenen van een beroerte moet je

meteen 112 bellen: als je plotseling je

arm of been niet meer kunt gebruiken.

Of als je opeens verward praat of een

afhangende mondhoek hebt.

HartfalenHartfalen betekent dat het hart niet

voldoende bloed meer pompt. Organen en

spieren krijgen niet genoeg zuurstof en

voedingsstoffen. Hierdoor kunnen

verschillende klachten optreden, zoals:

• vermoeidheid

• kortademigheid

• opgezette benen en enkels

• een vol gevoel in de bovenbuik, een

opgezette buik

• zwaarder worden terwijl je niet meer dan

normaal eet, of zelfs als je minder eet

• vaker moeten plassen ’s nachts met soms

weinig urineproductie overdag

• prikkelhoest, vooral bij platliggen

• verminderde eetlust

• slapeloosheid of onrustige slaap

• koude handen en voeten (door slechte

bloedcirculatie)

Wil je meer weten over de oorzaken en

behandeling van hartfalen? Of over de

invloed van hartfalen op je leven?

Kijk dan op onze website:

www.hartstichting.nl/hartfalenOf lees dan de brochure Hartfalen,

die je kunt aanvragen via onze website:

www.hartstichting.nl/brochures

23

Hoe kun je de kans op een volgend hartinfarct verkleinen?

Je kunt de kans op een volgend hartinfarct verkleinen door zo gezond mogelijk te leven. Hieronder vind je enkele tips:

Gezond leven• Rook niet.

• Beweeg voldoende. Doe minstens

2,5 uur per week (verspreid over

meerdere dagen) aan matig intensieve

lichaamsbeweging. Dit is beweging die

de hartslag en ademhaling verhoogt

maar waarbij je nog wel kunt praten.

Bijvoorbeeld wandelen of fietsen.

• Eet gezond en gevarieerd volgens de

Schijf van Vijf. Eet volop groente en fruit,

kies voor volkoren producten en eet meer

plantaardig en minder vlees. Wees matig

met zout, suiker en verzadigd vet.

Vervang verzadigd vet zoveel mogelijk

door onverzadigd vet (olie, noten, vis)

• Drink geen alcohol of in ieder geval niet

meer dan 1 glas per dag.

• Probeer zo goed mogelijk om te gaan

met stress, zorg voor een goede afwisse-

ling tussen spanning en ontspanning.

• Streef naar een gezond gewicht.

Durf je je nog niet echt in te spannen?

Je kunt ook sporten met professionele

begeleiding. In veel plaatsen zijn sport- en

zwemverenigingen actief voor mensen die

een hartinfarct hebben gehad. Deskundige

begeleiders kijken of je je niet te veel, maar

ook niet te weinig inspant. Kijk voor het

aanbod in de buurt op:

www.beweegzoeker.nl

Medisch• Neem je medicijnen volgens het

voorschrift in.

• Neem contact op met de arts of specialist

als je weer klachten krijgt of als je last

hebt van bijwerkingen van de medicijnen.

• Bespreek met de arts of je voor nood-

gevallen een tabletje of spray voor onder

de tong mag nemen. Dit zijn nitraat-

medicijnen die voor een verwijding van

de bloedvaten zorgen, waardoor de

hartspier meer zuurstof krijgt. Je gebruikt

ze op het moment dat het nodig is.

• Laat de huisarts ten minste één keer per

jaar je bloeddruk en cholesterolgehalte

controleren.

Wil je meer informatie over gezond leven

en het omgaan met risicofactoren, zodat je

de kans op een volgend hartinfarct kunt

verkleinen? Kijk dan op onze website:

www.hartstichting.nl/gezond-leven

24

Je kunt ook onze brochures Eten naar

hartenlust, Bewegen doet wonderen en de

Zoutwijzer bestellen of downloaden via

www.hartstichting.nl/brochures

Sociaal en emotioneelStress is een risicofactor voor hart-en

vaatziekten. Tijdens de hartrevalidatie leer

je hoe je om kunt gaan met stress. Blijf je

moeite hebben met ontspannen, bespreek

dit dan eens met de huisarts.

Het is mogelijk dat je na het hartinfarct

emotioneler of misschien zelfs wat somber

bent. Ook slecht slapen kan voorkomen.

Praten helpt. Meestal is erover praten met

je partner of familie en vrienden al

voldoende. Blijf je neerslachtig, moe of

lusteloos zoek dan professionele hulp via

de huisarts.

StressmanagementHarteraad heeft een op maat gemaakte

training stressmanagement ontwikkeld.

De nadruk ligt op het omgaan met de

aandoe ning in het dagelijks leven. Deze

training biedt Harteraad als e-learning aan.

De e-learning bestaat uit zeven lesmodu les,

waarmee je thuis in eigen tempo aan de

slag kunt. Kijk voor meer informatie op

www.harteraad.nl/stress

24

25

Wat betekent je hartinfarct voor je naasten?

De mensen om je heen zijn waarschijnlijk net zo erg van het hart­infarct geschrokken als jijzelf. Ook voor hen is het een ingrijpende gebeurtenis geweest. Het kan gebeuren dat je partner of kinderen een terugslag krijgen terwijl jij je juist weer wat beter voelt.

Je partner, kinderen, familieleden zijn

misschien erg bang geweest om je te

verliezen. Ook de eerste tijd na een

hartinfarct kan die angst nog een grote rol

spelen. Het helpt om open en eerlijk met

elkaar te praten over de spannende tijd die

jullie samen hebben doorgemaakt. Geef

duidelijk aan wat je wel en niet kunt doen.

Ook partners en andere naasten hebben er

baat bij als ze met anderen over hun

ervaringen kunnen praten. Zij kunnen

via Harteraad in contact komen met

lotgenoten, zie de website:

www.harteraad.nl/ervaringen-ontmoeten

26

Wanneer bel je het alarmnummer 112?

Het kan gebeuren dat je ineens weer die herkenbare pijn op de borst voelt. Dit kan een hartinfarct zijn, maar ook angina pectoris. Beide voelen als een beklemmende, drukkende of benauwende pijn midden op de borst, die vaak uit-straalt naar de kaak, hals, bovenarmen, rug of maagstreek en die kan samengaan met zweten, misselijkheid of braken.

Hoe herken je het verschil? • Angina pectoris is van tijdelijke aard en soms na vijf minuten al voorbij. De pijn

komt in aanvallen. De pijn zakt snel na een tabletje of spray onder de tong. Angina pectoris treedt meestal op bij inspanning, bij heftige emoties, na een zware maaltijd, of als je ineens van de warmte in de kou komt.

• Een hartinfarct duurt ook in rust langer dan vijf minuten. De pijn is heftig en zakt niet na een tabletje of spray onder de tong. Je voelt je angstig of onrustig.

Als de klachten ook in rust langer dan vijf minuten duren, bel dan direct het alarmnummer 112! Blijf rustig zitten of liggen tot de hulp arriveert.Ambulancezorgverleners kunnen direct de juiste hulp verlenen. Ga niet met eigen vervoer naar het ziekenhuis. Een snelle opname in het ziekenhuis is belang-rijk, omdat de behandeling dan eerder start en de kans op herstel groter is.

Als je korte, scherpe steken op de borst voelt, is er vrijwel nooit sprake van een hartinfarct. De pijn kan van spieren, ribben of zenuwen afkomstig zijn en treedt soms op bij ademhalingsstoornissen (bijvoorbeeld hyperventilatie). Neem wel contact op met de huisarts als de klachten niet minder worden of je ongerust bent.

Vraag het herkenkaartje Hartinfarct aan via www.hartstichting.nl/brochures

26

27

• Mag ik autorijden na een hartinfarct?

Als je na het infarct geen klachten of

schade aan de hartspier hebt, dan mag je

volgens de richtlijnen van het CBR weer

rijden. Je hebt wel een aantekening van een

(huis)arts op de Gezondheidsverklaring

nodig.

Als je na het hartinfarct pijn op de borst

klachten hebt, hangt het van de ernst

van je klachten af of je weer mag rijden

en hoe lang het rijbewijs geldig is.

Als het hart beschadigd is en minder

goed pompt dan mag je ten minste

4 weken niet autorijden. Na die 4 weken

hangt het van de klachten af of je weer

mag rijden.

Ga je voor het eerst weer rijden? Kies dan

een vertrouwde route op een rustig

tijdstip en neem iemand mee.

Voor vragen over autorijden kun je

terecht bij je cardioloog of bij het CBR:

www.cbr.nl, tel: 088 227 77 00.

• Kan ik nog op vakantie?

Na een hartinfarct is het verstandig om

een week of vier te wachten voordat je op

vakantie gaat. Met een lange, inspannende

reis kun je beter nog iets langer wachten.

Veelgestelde vragen

Wil je de bergen in? Vraag dan eerst

advies aan je huisarts of cardioloog,

in verband met de lagere luchtdruk

op grote hoogte.

Waar je ook naartoe gaat: neem voldoende

medicijnen mee en vraag je apotheker

om een uitdraai van je medicijnen.

Zo voorkom je problemen bij de douane.

Informeer van tevoren naar de kwaliteit

van de medische voorzieningen in het

land van bestemming.

• Mag ik nog wel vrijen?

Veel mensen hebben de eerste tijd na hun

hartinfarct niet zoveel belangstelling

voor seks. Na een poosje kan dat

veranderen. Vrijen na een hartinfarct is

verantwoord. Het is ongeveer even

belastend voor het lichaam als twee

trappen lopen. Als men dat zonder echte

klachten kan doen, is er geen bezwaar

tegen vrijen. Sommige medicijnen

zorgen voor erectieproblemen of een

droge vagina. Je kunt dit met de huisarts

bespreken.

Meer weten over intimiteit en seksualiteit

na een hartaandoening? Bekijk de

brochure op www.harteraad.nl of kijk

op www.seksualiteit.nl

28

Infolijn Hart en VatenHeb je vragen over hart- en vaatziekten of

over een gezonde leefstijl? Bel dan maandag

t/m vrijdag van 9.00 tot 13.00 uur met de

Infolijn Hart en Vaten: 0900 3000 300.

Of stel je vraag per e-mail:

infolijnChartstichting.nl. Chatten kan ook:

www.hartstichting.nl/infolijn

BrochuresDe Hartstichting geeft brochures uit over

gezond leven, hoog cholesterol, hoge

bloeddruk, overgewicht en over diverse

hart- en vaatziekten. Download of bestel

de brochures via onze website:

www.hartstichting.nl/brochures

www.hartstichting.nlOp je gemak een filmpje bekijken over de

werking van het hart? En betrouwbare

informatie lezen over hart en vaten?

Of inspiratie opdoen voor gezond leven?

Ga dan eens naar onze website. Hier vind

je informatie over hart- en vaatziekten,

risicofactoren voor hart- en vaatziekten,

gezond leven en natuurlijk over de

Hartstichting zelf.

Stel ons je vragen over hart- en vaatziekten.

Waar vind je meer informatie?

29

Stel ons je vragen over hart- en vaatziekten.

Meer weten over gezond leven, stoppen met roken of medicijnen?

Op www.hartstichting.nl informeren we je uitgebreid over gezond eten en leven. Maar er zijn nog meer organisaties die je hierbij kunnen helpen.

Stoppen met rokenWil je stoppen met roken en kun je daarbij

wel wat hulp gebruiken? De huisarts kan

adviseren, bijvoorbeeld over het gebruik

van hulpmiddelen. Ook zijn er diverse

vormen van begeleiding mogelijk, die de

kans dat het stoppen lukt aanzienlijk

vergroten. Je kunt kiezen voor individuele

begeleiding, telefonische coaching of

meedoen aan een groepstraining. Je kunt

hiervoor onder andere terecht bij de eigen

huisartsenpraktijk, bij (de stoppoli van)

het ziekenhuis of bij een stoppen-met-roken

coach. Begeleiding wordt meestal vergoed

vanuit de basisverzekering. Informeer bij

je zorgverzekeraar naar de precieze

voorwaarden.

Voor meer informatie en advies over

stoppen met roken, begeleiding of

vergoedingen kun je terecht bij het

Trimbos-instituut:

Website: www.ikstopnu.nlStoplijn: 0800 1995 (gratis)

Gezonde voeding Het Voedingscentrum informeert je op

verschillende manieren over voeding en

gezond eten. De brochures met dieetadviezen,

zoals Voedingsadviezen bij zoutbeperking en

Voedingsadviezen bij een verhoogd cholesterol­

gehalte kun je in de webshop van het

Voedingscentrum bestellen. Op de website

www.voedingscentrum.nl vind je veel

informatie.

Bezoek aan de diëtistJe kunt (via de huisarts) contact opnemen

met een diëtist. Diëtisten zijn werkzaam

bij de Thuiszorg of werken zelfstandig.

Je kunt via de website van de Nederlandse

Vereniging van Diëtisten een diëtist in je

regio zoeken: dieetditdieetdat.nlof telefoon: 030 634 62 22 of e-mail:

bureauCnvdietist.nl

Je kunt ook via de website van de Diëtisten

Coöperatie Nederland zoeken naar een

diëtist in de buurt: dietist.org

of telefoon 024 200 54 91 of

e-mail: infoCdcn.nu

3030

31

Voor een bezoek aan de diëtist heb je geen

verwijzing van de huisarts nodig.

Afhankelijk van je medische situatie en

verzekeringspakket is vergoeding van een

bezoek aan de diëtist mogelijk. Hiervoor is

wel vooraf een verwijzing van een arts nodig.

Het is ook mogelijk dat je cardioloog je

adviseert de diëtist van het ziekenhuis te

bezoeken.

Veilig bewegenIn veel plaatsen zijn sport- en zwemvereni-

gingen voor hartpatiënten actief.

Deskundige begeleiders kijken of je je niet

te veel, maar ook niet te weinig inspant.

Een adres in de buurt vind je op

www.beweegzoeker.nl

Diabetes mellitus (suikerziekte)De Diabetesvereniging Nederland (DVN)

behartigt de belangen van alle mensen met

diabetes en geeft ondersteuning bij het

streven om een normaal en actief leven te

leiden. Om deze reden organiseert de DVN

diverse activiteiten. Voor persoonlijke

vragen kun je tijdens kantooruren de

Diabeteslijn bellen: 033 463 05 66.

Diabetesvereniging Nederland (DVN)

E-mail: infolijnCdvn.nl

Website: www.dvn.nl

Erfelijk hoog cholesterolBij Harteraad kun je terecht voor voor-

lichting over erfelijk hoog cholesterol.

Op de website vind je uitgebreide informatie

en je kunt de brochure Familiaire Hyper­

cholesterolemie (FH) aanvragen:

www.harteraad.nl

MedicijnenMet vragen over medicijnen kun je terecht

bij bij je eigen arts of apotheek. Bij de

apotheek kun je een uitdraai krijgen van

de medicijnen die je gebruikt.

Op de website van alle apotheken in

Nederland, www.apotheek.nl, kun je

terecht voor betrouwbare informatie over je

medicijn: over de werking, de bijwerkingen,

het gebruik, de wisselwerking met andere

medicijnen en over het gebruik in relatie

tot bijvoorbeeld autorijden, alcohol of

voeding. Als je het antwoord op een vraag

niet hebt kunnen vinden, dan kun je op

deze website je vraag aan de webapotheker

stellen. Je krijgt dan binnen enkele dagen

antwoord per e-mail.

AntistollingsmiddelenEen trombosedienst (prikpost) in de buurt

vind je op www.fnt.nl. Wil je meer weten

over de behandeling met antistollings-

middelen? Op de website van de

Trombosestichting Nederland vind je

antwoorden op veelgestelde vragen en kun

je de brochure voor trombosepatiënten

bestellen en de gratis Antistollingspas

aanvragen.

Trombosestichting Nederland

Telefoon: 071 5617717

Website: www.trombosestichting.nl

32

We vinden dat iedereen recht heeft op een gezond hart. Je hart laat je groeien, liefhebben, leven. Zorg er daarom goed voor. Wij zijn er voor je hart, maar dat kunnen we niet alleen. Met jouw hulp kunnen we eerder en sneller oplossingen vinden. Hoe kun je helpen?

• Hou je bloeddruk, cholesterol en BMI in de gaten en stuur op tijd bij.

• Meld je aan als vrijwilliger of collectant.

• Doneer, via een schenking of een eenmalige of maandelijkse machtiging.

• Volg een reanimatiecursus en meld je aan als burgerhulpverlener.

• Organiseer een sponsoractie of doe mee aan een van onze evenementen.

Een bijzondere manier om ons te steunen is door de Hartstichting op te nemen in je

testament. Een op de drie onderzoeken wordt mogelijk gemaakt door giften via testament.

Want alleen samen kunnen wij hart- en vaatziekten verslaan.

Kijk voor meer informatie op www.hartstichting.nl/help-mee

Help je mee?

Harteraad is dé patiëntenorganisatie voor mensen met hart­ en vaataandoeningen. Harteraad verbindt, vertegenwoordigt en versterkt deze mensen.

Harteraad is er voor iedereen met hart- en vaataandoeningenEr zijn heel veel mensen zoals jij. Met een aandoening aan hun hart of vaten. Patiënt ben je

dan. In ieder geval in de ogen van anderen. Maar je bent vooral wie je bent. Ook al moet je wat

aanpassen in je leven. En dat moeten de mensen die dichtbij je staan vaak ook. Harteraad

begrijpt dat. Alles wat wij doen komt voort uit wat mensen met hart- en vaataandoeningen en

hun omgeving ons vertellen. Waar ze last van hebben én wat hen helpt. Harteraad zorgt voor

veel onderlinge ontmoetingen. Zodat we samen sterker staan.

We ontdekken samen wat beter kan in de behandeling en zorg voor mensen met hart- en vaataandoeningenDaarmee werkt Harteraad aan richtlijnen voor goede zorg. We dringen aan bij verzekeraars

en overheid op zorgpakketten die passen bij mensen met hart- en vaataandoeningen.

En Harteraad heeft keurmerken, waardoor mensen weten waar de zorg goed is. Door te delen

wat je weet én ervaart, help je anderen. We roepen je dan ook op om je bij ons aan te sluiten.

Op een manier die bij jou past. Want jij weet het beste wat beter kan.

Sluit je aan, Harteraad

Meer informatie, ervaringen of

zelf je ervaring delen?

www.harteraad.nl

088-111 16 00

info@harteraad.nl

Harteraad is partner van de Hartstichting.

Sluit je aan bij Harteraad!

34

De Hartstichting heeft deze informatie met de grootst mogelijke

zorgvuldigheid samengesteld, met medewerking van de

Nederlandse Vereniging Voor Cardiologie (NVVC) en Harteraad.

Het gaat om algemene informatie, waaraan niet zonder meer

medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden

verbonden. Voor een juiste beoordeling van je eigen situatie, dien

je dus altijd te overleggen met je arts of een andere professionele

hulpverlener.

Wij zijn benieuwd naar jouw reactie!

De Hartstichting vindt het belangrijk dat onze brochures duidelijk zijn en prettig leesbaar. Daarom zijn we benieuwd naar je reactie op beide punten. Stuur een e-mail naar brochures@hartstichting.nl

ColofonTekst: Tekstschrijvers.nl, Rotterdam, Nijmegen, Amsterdam

in samenwerking met de Hartstichting

Vormgeving: Studio 66

Foto’s: Dorien van der Meer Fotografie, Amsterdam

Illustraties: Ben Verhagen / Comic House, Oosterbeek, Shutterstock

Druk: Opmeer papier pixels projecten, Den Haag

Copyright: Hartstichting

Uitgave: juli 2019 (versie 4.1)

Deze brochure is CO2 neutraal vervaardigd op chloor- en zuurvrij papier.

35

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

36

www.hartstichting.nl

Hartstichting

Postbus 300, 2501 CH Den Haag

1019

07 P

Z16

| D

eze

broc

hure

is v

erva

ardi

gd u

it ch

loor

- en

zuur

vrij

papi

er