Is uw gemeente voorbereid op een hartstilstand?

Gemeente in actie

2 3

1. InleidingElke dag sterven er 35 mensen aan een hartstilstand. Jong, oud, man vrouw: het kan iedereen overkomen, ook in uw gemeente. De mees-te slachtoffers vallen in of rond het huis, maar het gebeurt ook op straat, op de werkvloer of op het sportveld.

De Hartstichting wil dat meer mensen een

hartstilstand overleven. De overleving na

een hartstilstand kan overal in Nederland

25% zijn als slachtoffers binnen 6 minuten

gereanimeerd en gedefibrilleerd worden.

Dat is nu nog niet overal zo.

Bij een hartstilstand is er acuut levensge-

vaar. De enige kans op overleven is als

omstanders snel hulp bieden. De eerste 6

minuten bij een hartstilstand zijn cruciaal.

Als een omstander binnen 6 minuten 112

belt, start met reanimeren en bij een AED

inzet een schok toedient, is de kans op

overleven het grootst; elke minuut later

defibrilleren verlaagt de overlevingskans

met 10%. Een ambulance heeft een wette-

lijke aanrijtijd van 15 minuten en is dus

zelden binnen 6 minuten bij het slachtoffer.

Daarom is het van groot belang dat burgers

worden opgeroepen die binnen 6 minuten

ter plaatse kunnen zijn en kunnen starten

met reanimeren. Door het inrichten van

zogenaamde 6-Minutenzones zijn er veel

extra levens te redden. Uw gemeente kan

actief bijdragen aan het redden van levens

van uw inwoners door een bijdrage te

leveren aan het opzetten, uitbreiden en

behouden van een 6-Minutenzone.

2

InhoudsopgaveInleiding 3De 6-Minutenzone 4Wat kan uw gemeente concreet doen? 6Steun van gemeente is belangrijk 8Waarom moet uw gemeente meedoen? 9Feiten en cijfers hartstilstand 10Contactgegevens 11

3

4 5

2. De 6-MinutenzoneEen 6-Minutenzone is een gebied, bijvoorbeeld een gemeente of woonwijk, dat zo is ingericht dat binnen 6 minuten de juiste hande-lingen kunnen worden verricht wanneer iemand een hartstilstand krijgt: 112 bellen, starten met reanimeren en een AED inzetten.

Bij een hartstilstand belt een omstander

direct 112. De medewerkers van de meld-

kamer activeren het oproepsysteem. Vanuit

het systeem worden berichten gestuurd

naar mensen die kunnen reanimeren en

zich in de buurt van het slachtoffer

bevinden.

BurgerhulpverlenersDe mensen die via het oproepsysteem

worden opgeroepen, noemen we burger-

hulpverleners. Zij kunnen reanimeren en

hebben zich vrijwillig aangemeld bij het

oproepsysteem. Als zij in de mogelijkheid

zijn, gaan ze na een oproep zo snel mogelijk

naar het slachtoffer toe om hulp te bieden.

Omdat zij zich al in de buurt van het

slachtoffer bevinden, zijn ze vaak eerder ter

plaatse dan de ambulance. Zij starten met

reanimeren tot de ambulance arriveert. Er

worden altijd meerdere burgerhulpverle-

ners tegelijk opgeroepen door het oproep-

systeem. Een aantal burgerhulpverleners

krijgt het bericht om eerst een AED te halen

en dan naar het slachtoffer te gaan. Anderen

worden direct naar het slachtoffer

verwezen.

Aanmelden als burgerhulpverlenerIedereen van 18 jaar of ouder met een geldig

reanimatiecertificaat mag burgerhulpverle-

ner worden. Mensen die nog niet kunnen

reanimeren, kunnen een reanimatiecursus

volgen. Een cursus duurt 3 à 4 uur waarbij

men leert reanimeren en een AED bedienen.

Een jaarlijkse herhalingscursus is nodig om

goed op te hoogte te blijven van de laatste

ontwikkelingen en de geleerde vaardighe-

den te blijven trainen. Op www.hartstich-ting.nl/burgerhulpverlener kunnen

mensen terecht voor alle informatie of om

zich aan te melden als burgerhulpverlener.

Aangemelde AED’s Een AED is een draagbaar apparaat dat het

hartritme weer kan herstellen bij een

hartstilstand. Dit gebeurt door het geven

van een elektrische schok. Iedereen mag een

AED bedienen. Op veel openbare plekken

hangt al een AED: op treinstations, in

winkelcentra en in kantoren. Het is van

groot belang dat er ook voldoende AED’s in

woonwijken komen omdat ongeveer 70 %

van de hartstilstanden in of rond het huis

1. Iedereen boven de 18, met een reanimatiediploma, kan zich aan-melden als burgerhulpverlener.

4. Burgerhulpverleners gaan zo snel mogelijk naar de locatie van het slachtoffer.

6. Burgerhulpverleners gaan door met reanimeren tot de ambulance er is.

5. Burgerhulpverleners starten met reanimeren, halen een AED en zetten deze in.

2. Een omstander belt 112 bij een hartstilstand.

3. Burgerhulpverleners krijgen een oproep op hun mobiele telefoon.

plaatsvindt. Hoe meer AED’s er in de buurt

hangen, hoe sneller er een apparaat bij het

slachtoffer kan zijn. De Hartstichting wil

dat er overal in Nederland binnen 6

minuten een AED beschikbaar is bij een

hartstilstand. Daarom moeten zoveel

mogelijk AED’s 24 uur per dag beschikbaar

zijn, makkelijk bereikbaar zijn voor

burgerhulpverleners én aangemeld zijn bij

het oproepsysteem.

6 7

3. Wat kan uw gemeente concreet doen?Elke gemeente in Nederland kan met steun aan 6-Minutenzones een essentiële bijdrage leveren aan de veiligheid en overlevingskans van haar inwoners. Dit kan op verschillende manieren: de regie nemen bij het opzetten van een 6-Minutenzone, een faciliterende rol vervullen, een financiële bijdrage leveren en/of samenwerkingen tot stand brengen tussen initiatiefnemers en andere partijen. Onderstaande punten zijn voorbeelden van hoe uw gemeente zich kan inzetten.

Natuurlijk zijn er nog tal van andere voorbeelden te noemen hoe de gemeente zich kan inzetten. Wij denken hierover graag met u mee!

Regisserende rol•Hetsamenbrengenvanverschillendeorganisaties(bijv.GGD,brandweer,ambulance,politie,hetRodeKruisofEHBOverenigingenindebuurt).Ditkanbijvoorbeelddoordat een gemeente een bijeenkomst organiseert, waarbij zij verschillende partijen uitnodigt om het opzetten van 6-Minutenzones in de verschillende woonwijken of kernen te bespreken. Een zogenaamde stuurgroep. Vaak wordt zo’n stuurgroep na de eerste vergadering overgedragen aan een op te richten stichting.

•Externepartij(hierbovengenoemden)ofvrijwilliger(s)aanstellenalsverantwoordelijke(n)voorde6-Minutenzone.

•Eenbeleidsverantwoordelijke(contactpersoontussengemeenteenexternepartners)aanstellen als aanspreekpunt binnen de gemeente. Deze persoon houdt contact met de projectleden binnen de gemeente en met de deelnemers aan het project.

•HetopstartenvaneencampagnevoordewervingvanburgerhulpverlenersofAED’s.•Hetorganiserenvaninformatieavondenvoorbelangstellenden.•Hetorganiserenvanevenementenvoorburgerhulpverleners.

Faciliterende rol•Deinzetvanmediabinnendegemeenteoppakken.Bijvoorbeeldeenitemopdelokale

omroep, op internet of in de lokale krant om meer burgerhulpverleners te werven.•Folders/affichesverspreidenindeverschillendewijkenomdebewonerste

informeren en op te roepen om mee te doen als burgerhulpverlener. •Databasegegevensbeschikbaarstellen(bijv.bedrijven,buurthuizen,sportverenigingen,openbareruimten,sportprofessionalsenzovoort)waarnaardeinitiatiefnemers een brief kunnen sturen met een oproep om burgerhulpverlener te worden en/of hun AED ter beschikking te stellen.

•HetinventariserenvanbestaandeAED’sindegemeenteenzorgendatdezegeregistreerd worden in het oproepsysteem.

Opleidende rol•Hetpromotenen/ofverzorgenvanreanimatieprojectenopscholen(middelbarescholen,MBO’senHBO’s).Hierkandewethoudervanonderwijswellichteenrolinspelen.DeHartstichtingbiedthiervooreenprojectaan,kijkop: www.hartstichting.nl/reanimatieonderwijs.

•Hetorganiserenvanreanimatieonderwijsvoor(toekomstige)burgerhulpverleners.•ZelfhetgoedevoorbeeldgevenalsgemeentedooralsraadofB&Wookeen

reanimatiecursus te volgen en aan te melden bij het oproepsysteem.

76

Controlerende taak•HetbeherenenbijwerkenvandelijstmetaangeslotenAED’sindegemeente.•Contactenonderhoudenmetcontactpersonenvande6-Minutenzoneindegemeente

en hulp bieden waar nodig.• Jaarlijksecontroles(laten)uitvoerenopdestaatvanallegeregistreerdeAED’sinde

gemeente en eventueel onderhoud uitvoeren.

Financieel bijdragen•AED’saanschaffen/subsidiërenendezeophangenindegemeenteomvervolgensaante

melden bij het oproepsysteem.•BuitenkastenvoordeaangemeldeAED’saanschaffen/subsidiërenzodatdeapparaten

elk moment beschikbaar kunnen zijn.•Hetsubsidiërenvanreanimatieonderwijsenhetlesmateriaalvoordezecursussen.

8 9

4. Steun van gemeenten is belangrijk

Bindende schakel6-Minutenzones worden tot nu toe vaak

opgezet door vrijwilligersorganisaties.

Vrijwilligersorganisaties, met name de

kleinere, zijn kwetsbaar: als de trekker van

de 6-Minutenzone wegvalt, valt vaak het

hele initiatief om. Dit kan de gemeente

levens kosten! Steun vanuit de gemeente

zorgt voor meer stabiliteit, wat het behoud

van de lokale 6-Minutenzone initiatieven

ten goede komt. De gemeente is een

bindende schakel met andere partijen.

Steun, interesse en betrokkenheidSteun, interesse en betrokkenheid vanuit

de gemeente geeft extra gewicht aan het

initiatief. Dit levert naast draagvlak bij

lokale organisaties ook media-aandacht

op: het werven van burgerhulpverleners

en AED’s wordt hierdoor een stuk

eenvoudiger, waardoor nog meer levens

worden gered. Zo komt de gemeente in

positief daglicht te staan binnen de regio.

Een voorloper, die geeft om de veiligheid

van haar inwoners!

Financiële steunFinanciële steun vanuit de gemeente

zorgt voor een enorme versnelling bij het

opzetten van een 6-Minutenzone: AED’s

kunnen sneller worden aangeschaft,

burgerhulpverleners kunnen sneller

worden getraind door middel van

reanimatieonderwijs etc. Daarnaast kan de

gemeente bedrijven stimuleren om mee te

doen door bijvoorbeeld sponsoring of de

aanschaf van AED’s en buitenkasten.

Oproepsysteem activerenIn sommige gemeenten is het überhaupt

niet mogelijk het oproepsysteem te

activeren zonder medewerking van de

gemeente zelf. Deelname van de gemeente

kan dus een eis zijn van bijvoorbeeld de

ambulancedienst. Zonder oproepsysteem

kunnen burgerhulpverleners niet

opgeroepen worden bij een hartstilstand.

Zorg dus dat de gemeente zo snel mogelijk

het oproepsysteem activeert zodat de

werving voor burgerhulpverleners en AED’s

direct kan starten!

Mogelijkheden binnen gemeenteSteun vanuit de gemeente geeft toegang tot

tal van mogelijkheden binnen de gemeente

zelf, bijvoorbeeld voor een collectieve

vrijwilligersverzekering.

5. Waarom moet uw gemeente meedoen?

Levens redden!De allerbelangrijkste reden is natuurlijk dat

door het opzetten van een 6–Minuten er

veel levens in uw gemeente gered kunnen

worden.

Versterking sociale cohesieIedere gemeente heeft een diverse bevol-

kingssamenstelling en een grote diversiteit

aan wijken. Men kent elkaar niet altijd en in

bepaalde wijken is er gebrek aan sociale

cohesie. 6-Minutenzones dragen bij aan een

versterking van deze lokale verbanden. Het

is belangrijk dat mensen zich goed realise-

ren dat hulpverleners niet altijd op tijd ter

plaatse kunnen zijn. Dit gezamenlijke

gevoel van nut en noodzaak schept een

band en helpt bij het creëren van een

6-Minutenzone. Mensen voelen zich meer

verbonden met hun buurt en zetten zich in

voor elkaar, dit is een vorm van

burgerparticipatie.

Resultaten voor PR doeleindenGemeenten kunnen meeliften op het succes

van 6-Minutenzones en door het publicitair

in te zetten voor allerlei doeleinden. De

opbrengsten zijn heel duidelijk: inwoners

die hun hartstilstand hebben overleefd

dankzij de inspanningen van de gemeente.

9

10 11

6. Feiten en cijfers hartstilstand 7. Contactgegevens

Ongeveer 45% à 50% van de hartstilstanden

is schokbaar met een defibrillator. De meest

voorkomende oorzaak van een hartstilstand

is een hartinfarct (70%). Niet ieder slachtof-

fer wordt gereanimeerd, bijvoorbeeld

omdat de slachtoffers alleen zijn of in hun

slaap een hartstilstand krijgen en ‘s

morgens niet meer wakker worden.

Ongeveer 7.000 à 8.000 slachtoffers per jaar

worden wel gereanimeerd.

Slachtoffers hartstilstand• 15.000 tot 16.000 mensen per jaar; per

week zijn dit dus ongeveer 300 personen;

• De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers

is 66 jaar;

• Het percentage mannen is 70-75%;

• Ongeveer 50% van de slachtoffers was al

bekend met hartklachten; voor de andere

50% is de hartstilstand het 1e signaal dat

‘er iets met het hart is’.

Dat wil zeggen dat ongeveer 1 op de 1000 inwoners van uw gemeente een hartstilstand krijgt.

Plaats van de hartstilstand en reanimatie• Thuis/in en rond het huis (65-70%);

• Op straat (10-15%);

• In een openbaar gebouw (7-11%);

• In een sport-/ontspanningsgelegenheid

(ca. 5%).

Kwaliteit van leven na reanimatie80% van de slachtoffers functioneert na een

hartstilstand over het algemeen goed

ondanks klachten van vermoeidheid (50%)

en emotionele problemen (30%). Gemiddeld

geven overlevenden hun kwaliteit van leven

een rapportcijfer 7. Van de personen die nog

werkten ten tijde van de hartstilstand is

ruim 70% na een jaar terug aan het werk, zij

het dat een deel minder ging werken.

Slechts 2-4% is afhankelijk van zorg bij

dagelijkse zaken als aankleden en eten. Het

is dus een misverstand dat mensen na een

hartstilstand verder leven als een kasplant-

je. Dit is een extreem zeldzame complicatie.

6-Minutenzones redt levens, maar wat gebeurt er eigenlijk precies bij een hartstilstand? Een hart- of circulatiestand is altijd het gevolg van kamerritmestoornissen van het hart. Men onderscheidt de schokbare (defibrilleerbare) hartritmestoornissen en de niet schok-bare hartritmestoornissen.

Ga direct aan de slag met een 6-Minutenzone in uw gemeente. Hulp of advies nodig?

De Hartstichting helpt u graag verder. Kijk op: www.hartstiching.nl/6-minutenzone.

Vragen stelt u gemakkelijk via zesminutenzoneBhartstichting.nl

11

www.hartstichting.nl

Hartstichting

Postbus300,2501CHDenHaag

RE7

9