7 november 2013 VSV café Ouderbetrokkenheid

26 november 2013 Masterclass Ouderbetrokkenheid

O N D E R W I J S G R O E P T I L B U R GR O C T I L B U R G

OUDERBETROKKENHEID

Een gezonde

samenhangtussen school-

en thuiscultuur

Hoe zorgen we ervoor dat minder jongeren voortijdig de school verlaten? Een mogelijkheid is om ouders meer te betrekken bij de opleiding. Maar hoe stimuleer je ouderbetrokkenheid? Regio 35 zet het thema op de kaart.

In het VSV-convenant 2012 – 2015 hebben onderwijsinstel-lingen en de contactgemeente van de RMC-regio Midden Brabant maatregelen vastgelegd om samen te werken aan een daling van het aantal VSV’ers. Ouderbetrokkenheid is daar één van. Het convenant bevat diverse activiteiten (zie kader) die in de periode 2012 - 2015 uitgevoerd worden. Deze maatregelen hebben in 2015 óf een plek in het re-guliere aanbod binnen de scholen gekregen óf worden op een andere manier geborgd.

In gesprek Het vormgeven van ouderbetrokkenheid vraagt expliciet de aandacht binnen het VSV-project. Scholen gaan intern en extern in gesprek over het onderwerp om te kijken wel-ke mogelijkheden er zijn om processen, onderlinge afstem-ming en afspraken te verbeteren en te intensiveren.

VSV-café Het thema ouderbetrokkenheid werd afgelopen november besproken tijdens een VSV-café. Zo’n café brengt mensen uit onderwijs, gemeente en hulpverlening twee tot drie keer per jaar samen. In het café wordt van gedachten gewis-seld om samen creatieve ideeën te bedenken voor zware items als schooluitval, verzuim, cultuurverschillen tussen scholen en ouderbetrokkenheid. Voor docenten van het ROC Tilburg is er een masterclass ouderbetrokkenheid ge-organiseerd. Want hoe betrek je ouders bij de school? En waarom is dat zo belangrijk? In 2014 wordt er een vervolg gegeven aan de masterclass voor docenten van het ROC en gaat het management van het ROC zich laten inspireren over het thema onder leiding van Iliass el Hadioui.

We zijn begonnen Het VSV-café ouderbetrokkenheid van 7 november 2013 is het startschot: we zijn begonnen! We hebben een mooi document gemaakt dat als input kan dienen om ouders binnen de school te betrekken bij de opleiding van hun kind. Een plan voor ouderbetrokkenheid dat staat als een huis en klinkt als een klok binnen de scholen en de harten van de studenten.

Marion Kolsterprojectdirecteur Voortijdig Schoolverlaten

Samen voor meer ouderbetrokkenheid

De voorzieningen die beschreven staan in het plan van maatregelen zijn:• Het transferium, De Rebound, Herstart en Op de rails zijn voorzieningen voor vo-leerlingen die tijdelijk niet deel kunnen nemen aan het onderwijs. Zij krijgen buiten de school opvang en begeleiding om vervolgens de schoolloop- baan te hervatten.

• De AKA-Wildstraat en de AKA voor Tiener moeders. Een extra intensieve vorm van AKA voor jongeren die op deze manier een diploma kunnen halen.

• Het mbo Expertiseprogramma, een rebound -achtige opvang voor mbo-studenten waarbij jongeren niet buiten de school geplaatst worden maar tijdens de opleiding extra ondersteuning krijgen in groepsverband of individueel.

• Route 35, het regionale trajectbureau waar jon- geren die voortijdig de school verlaten zonder startkwalificatie opgeroepen worden om te kijken welke stappen nodig zijn om de weg naar een opleiding terug te vinden. Binnen het bureau wordt nauw samengewerkt met Leerplicht, RMC, Hulpverlening en het jongerenloket Blink (UWV).

Het derde VSV café werd op 7 novem-ber geopend voor een breed publiek. Directeuren, studieloopbaanbegelei-ders, teamleiders, mentoren, mede-werkers van de gemeente Tilburg, decanen en hulpverleners kwamen bijeen. Centraal stond het thema ou-derbetrokkenheid dat werd ingeleid door Iliass El Hadioui. De 45 aanwezi-gen hebben kennis en ervaringen uit-gewisseld en met elkaar vastgesteld dat ouderbetrokkenheid een belang-rijk onderwerp is om op diverse ni-veaus verder uit te diepen; in de klas, binnen de school, in het management van onderwijsinstellingen en bij de hulpverlening.

Op 26 november is deze bijeenkomst opge-volgd door een masterclass over ouderbetrok-kenheid georganiseerd voor docenten van On-derwijsgroep Tilburg.

Tijdens beide bijeenkomsten vormde wederom de lezing van Iliass el Hadioui het startpunt van de discussie. Deze socioloog en onderzoeker van de Erasmus Universiteit Rotterdam ging tij-dens zijn lezing in op het gelijktijdig opgroeien van jongeren in verschillende leefwerelden met soms onderling tegenstrijdige boodschappen. Hij schetste een driehoek van de thuis-, school- en straatcultuur waarbinnen een mismatch kan ontstaan als de verschillende pedagogische boodschappen met elkaar in botsing komen. In zijn lezing presenteerde Iliass el Hadioui meerdere oplossingsrichtingen om uiteindelijk te komen tot een pedagogisch partnership tus-sen school en ouders.

De lezing werd gevolgd door interactieve rondetafelgesprekken waarin deelnemers aan de hand van vragen met elkaar in gesprek gin-gen over hun eigen ervaringen en belevingen rondom ouderbetrokkenheid. Er ontstonden vele geanimeerde gesprekken waaruit bleek dat het thema genoeg stof oplevert om over te praten. Voor veel aanwezigen was de beschik-bare tijd dan ook te kort. Tot slot is er aan de deelnemers gevraagd om op basis van eigen ervaringen die dag een ‘tegeltje’ te beschrij-ven met daarop een tip of aanbod rondom ou-derbetrokkenheid. Deze tegeltjes zijn geïnven-tariseerd voor de start van het vervolgtraject ouderbetrokkenheid. De opbrengsten hiervan leest u verspreid door dit document terug.

Programma- Ontvangst

- Lezing van Iliass el Haidoui

- Rondetafelgesprekken aan de hand van vragen

- Formuleren van tip / aanbod op tegeltje

- Afsluiting

VSV café in een alternatieve vorm

Iliass el Hadioui

Tijdens beide bijeenkomsten stond het verhaal van socioloog en onderzoeker Iliass el Hadioui centraal. Wie is de man achter deze lezingen? Een profielschets...

Iliass El Hadioui, MSc. is in 1983 geboren in Maassluis. Hij rondde zijn vwo af in 2002. Daarna is hij sociologie gaan stu-deren aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en hij rondde deze studie in 2006 cum laude af. In 2007 begon hij daar als promovendus en sindsdien onderzoekt hij de relatie tussen ervaringen met sociale uitsluiting en identificatiepatronen met de stad Rotterdam en de Nederlandse samenleving onder in Rotterdam studerende jongeren. Verder doceert hij als weten-schappelijk docent verschillende stadssociologische vakken bij de opleidingen Sociologie en Pedagogische Wetenschappen aan de Erasmus Universiteit. Naast deze wetenschappelijke activiteiten maakt El Hadioui zich sterk om in Nederland een publieke sociologie vorm te geven waarin wetenschappelijke inzichten vertaald worden naar het publieke debat over the-ma’s als de verhouding tussen straatcultuur en schoolcultuur, overlastgevend gedrag van jongeren in stedelijke contexten, vraagstukken rondom identiteit, multiculturaliteit en integratie en sociaal-pedagogische kwesties. In die hoedanigheid ver-zorgt hij lezingen en masterclasses voor een breed publiek. Iliass El Hadioui publiceerde diverse wetenschappelijke arti-kelen en essays. In juli 2011 heeft Uitgeverij Van Gennep zijn essay; “Hoe de straat de school binnendringt; Denken vanuit de pedagogische driehoek van de thuiscultuur, de schoolcul-tuur en de straatcultuur” gepubliceerd.

Socioloog Iliass El Hadioui gaat in zijn lezingen in op een maatschappelijk fenomeen waarmee steeds meer jonge-ren te kampen hebben, namelijk het gelijktijdig opgroeien in verschillende leefwerelden met onderling tegenstrijdige pedagogische boodschappen.

Deze pedagogische meerstemmigheid vormt een ware uit-daging voor de hedendaagse schoolcultuur en in het bij-zonder de schoolcultuur van vmbo en mbo-instellingen. El Hadioui zal in zijn lezingen, samen met de aanwezigen, de uitdaging oppakken om, in de diepte, te doordenken hoe de hedendaagse schoolcultuur vitaal en uitnodigend kan blijven in een dynamische wereld waarin die school-cultuur ondermijnd lijkt te worden door populaire, hedonis-tische en flitsende codes.

Ouderbetrokkenheid en goede schoolresultaten han-gen positief samen. Als ouders betrokken zijn bij de opleiding en positief staan tegenover de school en le-ren, doen hun kinderen het beter op school en vallen minder vaak uit. Een grote ouderbetrokkenheid kent veel positieve effecten.

Socioloog Iliass El Hadioui ging in deze lezing in op het gelijk-tijdig opgroeien van jongeren in verschillende leefwerelden met soms onderling tegenstrijdige boodschappen. Hij zette aan tot denken door een wetenschappelijk kader te schetsen vanuit de pedagogische driehoek te weten; van de thuis-cultuur, de schoolcultuur en de straatcultuur. In deze driehoek kan een mismatch ontstaan daar waar de verschillende pedagogische boodschappen met elkaar in botsing komen.

Deze mismatch beschrijft El Hadioui als ‘pedagogische meerstem-migheid’. Wanneer er thuis een cultuur heerst van luisteren naar je ouders en vooral doen wat je gevraagd wordt en binnen de school staan eigen inbreng, zelfreflectie en luisteren naar ande-ren centraal dan is er sprake van tegenstrijdige boodschappen. Daarbovenop kan de straatcultuur lijnrecht tegenover de school-cultuur staan.

Op school is iedereen gelijk, in de straatcultuur geldt het recht van de sterkste. In de schoolcultuur heb je te maken met vaste roosters, dien je op tijd te komen en je aan regels te houden, op straat heb je dat niet.

Op school werk je voor je toekomst, geld op de lange termijn, op straat moet het geld snel zijn. Zo zijn er nog tal van voorbeelden. De jongeren switchen dagelijks tussen drie verschillende culturen. Dat is erg lastig, maar de realiteit is dat scholen het soms onge-merkt nog lastiger maken. Het pijnpunt zit in de verschillende lad-ders die door jongeren worden beklommen; de maatschappelijke ladder tegenover de straatladder. Op de eerste ladder bepalen (school)prestaties hoe hoog je kunt klimmen op deze ladder. Het draait dan onder andere om het ontwikkelen van talenten. Bij de straatladder daarentegen draait het om status en respect binnen de eigen peergroup. En deze peergroup kenmerkt zich door een eigen waarden- en normenkader, met bijpassend gedrag en ei-gen omgangsvormen.

Van contact in oorlogstijd naar communicatie in vredestijd

De vraag nu is: Wat is precies ouderbetrokkenheid en hoe kun je als school het contact met de ouders suc-cesvol organiseren?

El Hadioui spreekt over de verschillen tussen ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie. Daar waar het bij ouderparticipatie draait om het ‘meedoen’ van de ouder op school zoals MR, Oudercomis-sie en hand- en spandiensten draait het bij ouderbetrokkenheid om iets totaal anders. Ouderbetrokkenheid heeft betrekking op de wijze waarop ouders onderwijsondersteunend gedrag laten zien en de mate waarin ouders contact onderhouden met school over het eigen kind.

El Hadioui pleit er voor om het contact met de ouders op te bou-wen en te communiceren in ‘vredestijd’, in tijden dat er niets met het kind aan de hand is. “Creëer een positieve sfeer rondom de betrokkenheid van de ouders”. Daarnaast schetst El Hadoui nog meerdere oplossingsrichtingen zoals het stimuleren van ouder-ou-dercontacten, klankborden met ouders om uiteindelijk te komen tot een pedagogisch partnership.

Het is van belang dat het helder is dat ouders bijdragen aan op-lossingen en dat ouders niet bijdragen aan problemen.Wees blij met de groep ouders die klagen; zij komen met een boodschap waar de school mee aan de slag kan.

Pedagogische ‘mismatch’

Thuiscultuur (traditioneel) (volks)

Schoolcultuur (feminien)

Straatcultuur (masculien)

4. Mismatch Straatcultuur & Schoolcultuur

Straatcultuur Schoolcultuur Snel geld verdienen Discipline Flexibel Structuur / patroon Anti formele regels Orde / regels Bewegen / dynamiek Zitten Doen Denken Snelle succes Geduld ‘macho’ ‘Nerd’ / ‘Stuudje’ Toegeven aan passies Zelfbeheersing Agressie / geweld Argumenteren ‘Bijdehand’ met de mond ‘Bijdehand’ met de pen Straattaal ABN

Maar wat is nu eigenlijk ‘ouderbetrokkenheid’?

•  Ouderparticipatie

(bijv. MR, Oudercommissie, hand- en spandiensten, etc.)

•  Ouderbetrokkenheid

–  Thuis > onderwijsondersteunend gedrag

–  Op school > contact over eigen kind

-> Ouderbetrokkenheid vaak niet zichtbaar voor mentor, niet afmeten

aan opkomst op collectieve ouderavonden

Pedagogische driehoek: ‘match’

Thuiscultuur

Schoolcultuur Peergroup

cultuur

Onderwijsondersteunend gedrag ouders thuis

•  Steunen, sturen, stimuleren •  Verdiepende communicatie met kinderen

(over school gerelateerde zaken) •  Hoge reële verwachtingen •  Een rijke leeromgeving in de vrije tijd •  Ruimte en hulp bij (plannen van) huiswerk

Uitkomsten RondetafelsTips en Aanbod

Resultaten

In totaal hebben er 79 personen

één van de twee bijeenkomsten bijgewoond

71% van de respondenten beoordeelt de inhoud van de lezing met goed of zeer goed

88% van de respondenten beoordeelt de presentatie met goed of zeer goed

84% van de respondenten zou deze lezing aanbevelen aan

een collega of partner

• Per school verder denken over ouderbetrokkenheid;

• Uitwisselen van drijfveren, overtuigingen en good practices;

• Ervaringen met het realiseren van ouderbetrokkenheid delen

om van en met elkaar te leren;

• Samen brainstormen,

samen nadenken over een plan van aanpak;

• Zelf aan de slag gaan/in gesprek gaan over ouderbetrok-

kenheid en de manier waarop dat in het schoolbeleid en/of

in de schoolvisie geïmplementeerd kan worden;

• Interactie over mogelijkheden om ouders daadwerkelijk in

school te krijgen;

• Praktijkinitiatieven in deze richting voor verschillende doel

groepen formuleren;

• Concrete succesverhalen van andere scholen delen;

• Meer tips voor diverse doelgroepen uitwisselen;

• Kijken naar je eigen school en vertalen naar verbeterpunten

formuleren;

• Een vervolg op de tegels;

• Een blauwdruk/advieskaart maken hoe ouderbetrokkenheid

ingevuld kan worden.

• Welke actie kun je ondernemen om ouderbetrokkenheid te

bevorderen?;

• Praktische voorbeelden en daarbij zelf meedenken naar

oplossingen;

• Toepassing in je school bespreken.

Wat hebben we geleerd ? Wat hebben we nodig om een volgende stap te zetten?

Foto impressie

1

Vragen voor rondetafelgesprekken

2

3

4

5

6

Naast de tegels leveren deze vragen een levendige discussie op waarbij medewer-kers ervaren dat het thema ouderbetrok-kenheid van wezenlijk belang is voor de school, voor de docent, voor de student en vooral ook voor de ouder. Kortom, een onmisbaar element in een succesvolle op-leiding.

Kun je voorbeelden noemen van succesvolle interventies op het gebied van ouderbetrokkenheid? Wat maakte dat het lukte? Wat zijn de ingrediënten voor dit succes?

Welke interventies vanuit school of hulpverlenende instantie zijn effectief omde handelingsverlegenheid of de handelingonbekwaamheid van ouders te vergroten?

Welke interventies vanuit de Zorgadviesteams binnen de scholen en Leerplicht,Schoolmaatschappelijk Werk en gemeente Tilburg kunnen bijdragen aan deouderbetrokkenheid?

Welke ankers (houvast) kunnen we de leerlingen/studenten en ouders bieden vanuitde pedagogische driehoek? Welke lijnen, ook vanuit culturele verwachtingen,kun je trekken binnen de driehoek?

Zijn we als school of als hulpverlenende organisatie in staat en bereid partnersvanuit de pedagogische driehoek te zijn? En hoe geven we vorm aan dat partnership?

Hoe kan de school een bijdrage leveren aan het (opnieuw) in gesprek komen vanouders met hun kinderen over belangrijke onderwerpen?

Hoe nu verder?

Concrete stappen naar aanleiding van het VSV-café en de masterclass ouderbetrokkenheid

• Er wordt een inspiratiesessie georganiseerd voor het management van Onderwijsgroep Tilburg onder leiding van Iliass el Hadioui. Het is de bedoeling dat aan de hand van deze inspirerende sessie directeuren met elkaar gaan praten hoe ouderbetrokkenheid een deel kan worden van het beleid, wat daar voor nodig is en op welke manier scholen er vorm aan geven.

• Er komt een vervolg op de masterclass voor docenten met als doel nog meer concreet in te zoomen op de prakti- sche invulling van ouderbetrokkenheid in de klas. Deze twee opbrengsten worden in het eerstvolgende manage- mentbijeenkomst van het ROC waar VSV op de agenda staat besproken.

• Op grond van deze ervaringen worden de resultaten besproken met andere betrokkenen.

Ouderbetrokkenheid wordt een succes binnen de school wanneer…

Ouderbetrokkenheid wordt een succes als we openstaan voor elkaars leefwereld.

Mariette van Hazendonk

Succesvolle ouderbetrokkenheid; als je de brug samen bouwt. Frank Kraus

Ouders en hun kinderen meer als deskundige benaderen. En hen per definitie uitnodigen

in ‘vredestijd’. Irma van den Brand

Doel is docent ontzorgen, leerling doelen la-ten behalen, en de ouders trots te laten zijn!

Cecile van DammeOuderbetrokkenheid wordt een succes binnen de school als ouders en school ervan overtuigd zijn

dat het onderwijs aan hun kind er beter van wordt in de mate dat zij samen – werken!

Jan van Emden

Verwachtingen voor aanvang van de schoolloopbaan naar de ouders uitspreken. In ‘vredestijd’ en ‘oorlogstijd’.

Rob Hendriks

Ouderbetrokkenheid wordt een succes wanneer de student

onderdeel van de coalitie is! Carly ten Broeke

Een succes wordt het wanneer leerlingen zich op school

‘thuis’ voelen.

Mohammed Souidi

We moeten de ouders regelmatig op de hoogte brengen. En de school moet hierin een duidelijke boodschap

naar buiten brengen. Emiel Boons

Het succes van uw kind hangt mede af van uw betrokkenheid! Manou Pistorius

We moeten vooral ook de positieve verhalen van de studenten aan ouders vertellen! Jelke Laros

We moeten meer contactenmomenten

met ouders creëren.

We kunnen geen oudercontact

niet toelaten!

We kunnen niet

zonder de ouders.

We moeten ons als school

ook kwetsbaar durven opstellen.

Ouderbetrokkenheid een succes als…

we samen de ladder beklimmen!!

Wij gaan vaker

de ouders uitnodigen.

We moeten ervaringen met elkaar

delen om zo te leren van elkaar

Leerlingen altijd betrekken

bij gesprekken met de ouders.

Pak signalen op

en ga op huisbezoek!

Leerling erkennen

en vaardigheden

aanleren te reflecteren.

Product Voortijdig Schoolverlaten Regio 35, 2012 - 2015 (Ouderbetrokkenheid)

O N D E R W I J S G R O E P T I L B U R G R O C T I L B U R G Organisatie, fotografie en verslaglegging: