Bijlagen onderzoek Jongeren betrekken bij de energietransitie · Jongeren betrekken bij de...

Jongeren betrekken bij de energietransitie

Een onderzoek naar communiceren met jongeren vanuit de gemeente

Iris Rouwhorst (S418986)Media, Informatie en Communicatie

Journalistiek en Voorlichting17 juni 2019

Bijlagen

Inhoudsopgave

Bijlage 1: Organogram organisatie Gemeente Oost Gelre .............................................................................. 2

Bijlage 2: Stakeholderanalyse ............................................................................................................................ 3

Bijlage 3: Enquête resultaat ............................................................................................................................... 4

Bijlage 4: 9 uitgewerkte interviews .................................................................................................................. 37

Interview Benthe ............................................................................................................................................ 37

Interview Lars ................................................................................................................................................. 40

Interview Jody ................................................................................................................................................ 45

Interview Ivanka ............................................................................................................................................. 51

Interview Mick ................................................................................................................................................ 57

Interview Det................................................................................................................................................... 68

Interview Mariska ........................................................................................................................................... 77

Interview Daan................................................................................................................................................ 84

Interview Bella ................................................................................................................................................ 92

Interviews medewerkers Marianum ............................................................................................................. 95

Bijlage 5: Uitwerking gesprek met Marianumleerlingen en wethouder........................................................ 98

Bijlage 6: interview Linda Hindriks project ‘Energiedialoog met jongeren’ .............................................. 100

2

Bijlage 1: Organogram organisatie Gemeente Oost Gelre

3

Bijlage 2: Stakeholderanalyse Stakeholder/doelgroep Betrokkenheid/gevolgen per stakeholder

Landbouwsector/agrariërs Mogelijke initiatiefnemers of deelnemers. En ook gevolgen voor de landbouwgrond van ‘zon op erf’ en windmolens

Grootverbruikers Vanuit wetgeving maatregelen treffen om energie te besparen/vergroenen

Belangenorganisaties als GNMF, LTO, IKGL en dorpsbelangenorganisaties

Impact voor de “achterban” in beeld brengen, standpunt formuleren en deze uitdragen

Installateurs en aannemers Partijen die maatregelen uitvoeren en hun kennis en capaciteit zullen/moeten opschalen

Woningcorporaties Rol in verduurzamen van de woningvoorraad

AGEM Kennis en ervaring ontwerpen en inzetten

Verduursaam energieloket Verleent diensten en kennis aan inwoners

Energiecorporaties Projecten mede ontwikkelen en belangen vormgeven

Gemeenteraad Besluitvorming op onder andere beleid en plannen

Netwerkbeheerders Aanpassingen doen aan netwerk

Inwoners gemeente Oost Gelre

1. Bewustwording en actieve rol krijgen 2. Bewust kijken naar landschap en groene energiemogelijkheden

Gemeenten en Regio Achterhoek

Samenwerking aan gezamenlijke uitvoering ambitie Akkoord van Groenlo

Provincie Meer interactie met decentrale overheden, beleid ontwerpen en uitvoeren

Waterschap Uitvoerende partij die initiatieven neemt, ondersteunend aan gemeentelijke opgaven

4

Bijlage 3: Enquête resultaat

Jongeren betrekken bij het klimaatvraagstuk

May 10th 2019, 9:34 am CEST

Q1 - Woon je in de gemeente Oost Gelre?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 85.47% 300

2 Alleen in het weekend (uitwonend student of werknemer) 10.26% 36

3 Nee 4.27% 15

Totaal 100% 351

5

Q2 - Val je in de leeftijdscategorie 15 tot en met 24 jaar?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 100.00% 332

2 Nee 0.00% 0

Totaal 100% 332

6

Q3 - De gemeente Oost Gelre heeft als doel om in 2030 energieneutraal te

zijn. Dat betekent dat we evenveel (groene) energie opwekken als dat we

verbruiken. Hiervoor is allereerst energiebesparing belangrijk, zodat we

minder energie hoeven op te wekken. Om te peilen hoe jij als jongere uit

de gemeente Oost Gelre denkt over energiebesparing, ga ik je wat stellingen

voorleggen. Hierbij is het de bedoeling dat je kiest wat jou het meeste

aanspreekt. Zou je een trui aantrekken of de kachel opstoken als je het koud

hebt?

# Antwoord % Aantal

1 Trui aantrekken 66.25% 212

2 Kachel opstoken 33.75% 108

Totaal 100% 320

7

Q4 - Zou je met het openbaar vervoer reizen of een auto delen met de buren?

# Antwoord % Aantal

1 Openbaar vervoer 75.63% 242

2 Auto delen met de buren 24.38% 78

Totaal 100% 320

Q5 - Zou je korter douchen of minder vlees eten?

# Antwoord % Aantal

1 Korter douchen 49.84% 160

2 Minder vlees 34.58% 111

3 Beide 15.58% 50

Totaal 100% 321

8

Q6 - Ben je bereid om minder kleding te kopen en je kleding langer te

dragen?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 68.54% 220

2 Nee 31.46% 101

Totaal 100% 321

9

Q7 - Ben je bereid minder te vliegen voor vakantie/werk om CO2-uitstoot te

besparen?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 52.80% 170

2 Nee 47.20% 152

Totaal 100% 322

10

Q8 - Om als gemeente energieneutraal te worden moeten we ook weg van de fossiele

brandstoffen en overstappen op groene energie. Er zijn veel discussies over de

verschillende vormen van groene energieopwekking. Zonnevelden kunnen veel energie

opwekken maar nemen grond in beslag dat eerst gebruikt werd voor landbouw.

Windmolens nemen weinig ruimte in beslag maar vallen erg op in het landschap. Toch

moeten er keuzes gemaakt worden om groene energie te kunnen opwekken in de

gemeente. Om te peilen welke keuzes jij het beste vindt, ga ik je opnieuw stellingen

voorleggen. Het is de bedoeling dat je het antwoord kiest dat het meest overeenkomt met

jouw mening. De gemeente wil groene energie opwekken door zonnepanelen te

gebruiken. Dit doet zij door zonnevelden te creëren, zonnepanelen op weilanden te

plaatsen en door zonnepanelen te plaatsen op boerenerven en -daken. Dit is een

voorbeeld van een zonneveld. Ik vind de zonnevelden een goede manier om energie op

te wekken.

# Antwoord % Aantal

1 Mee eens 55.88% 171

2 Neutraal 31.37% 96

3 Mee oneens 12.75% 39

Totaal 100% 306

11

Q9 - Voorbeeld van zonnepanelen op boerenerven en -daken Ik vind de

zonnepanelen op boerenerven en -daken een goede manier om groene

energie op te wekken.

# Antwoord % Aantal

1 Mee eens 92.16% 282

2 Neutraal 7.19% 22


Totaal 100% 306

12

Q10 - De gemeente wil ook groene energie opwekken door gebruik te maken

van windenergie. Dit door het plaatsen van 1 of enkele grote windmolens

(ongeveer 150m) in de gemeente. Voorbeeld van een windmolen van 150m

Ik vind het een goed idee om in de gemeente een of enkele grote windmolens

te plaatsen.

# Antwoord % Aantal

1 Mee eens 63.40% 194

2 Neutraal 23.86% 73


Totaal 100% 306

13

Q11 - Ik vind het goed om in de gemeente een windmolen te plaatsen, zolang

dit maar niet vlakbij mijn huis is.

# Antwoord % Aantal

1 Mee eens 59.15% 181


3 Het maakt mij niet uit waar de windmolen komt 33.99% 104

Totaal 100% 306

14

Q12 - Groene energie kan ook worden opgewekt door het vergisten van

biomassa. Dit gebeurt met mestvergisters. Vind je dit een goed alternatief

voor energie? Voorbeeld van een mestvergister

# Antwoord % Aantal

1 Ja 75.57% 232

2 Nee 24.43% 75

Totaal 100% 307

15

Q13 - Nu volgen er een paar stellingen over de verschillende vormen van

groene energieopwekking. Het is wederom de bedoeling dat je het antwoord

kiest dat het meest past bij jouw voorkeur. Liever 130 daken of 1 hectare

weiland met zonnepanelen?

# Antwoord % Aantal

1 130 daken 81.82% 234

2 Weiland 18.18% 52

Totaal 100% 286

16

Q14 - Liever één grote windmolen (150m) of 200 kleine windmolens (15m)

# Antwoord % Aantal

1 Eén grote windmolen 91.03% 264

2 200 kleine windmolens 8.97% 26

Totaal 100% 290

Q15 - Liever 9 grote windmolens (150m) of alle daken vol zonnepanelen?

# Antwoord % Aantal

1 9 windmolens 35.74% 104

2 Alle daken vol zonnepanelen 64.26% 187

Totaal 100% 291

17

Q16 - Liever zonnepanelen of windmolens in de natuur?

# Antwoord % Aantal

1 Zonnepanelen 48.29% 141

2 Windmolens 31.85% 93

3 Allebei 19.86% 58

Totaal 100% 292

Q17 - Liever een grote windmolen (150m) of 50 mestvergisters?

# Antwoord % Aantal

1 Een grote windmolen 79.11% 231

2 50 mestvergisters 20.89% 61

Totaal 100% 292

18

Q19 - De gemeente merkt dat zij met haar communicatiemethoden voor de

energietransitie vooral de oudere doelgroep bereikt. Zij wil echter de

jongeren ook graag bereiken. Daarom gaan de volgende vragen over de

communicatiemiddelen die jij als jongere gebruikt. Ben je actief op social

media?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 95.52% 277

2 Nee 4.48% 13

Totaal 100% 290

19

Q20 - Welke kanalen gebruik je het liefst? (Kies maximaal 3 antwoorden)

# Antwoord % Aantal

1 WhatApp 30.60% 250

2 Facebook 10.65% 87

3 Instagram 26.93% 220

4 Snapchat 20.81% 170

5 Twitter 0.73% 6

6 LinkedIn 0.86% 7

7 YouTube 8.08% 66

8 Pinterest 0.37% 3

20

9 Tumblr 0.49% 4

10 Iets anders: 0.49% 4

Totaal 100% 817

Q20_10_TEXT - Iets anders:

Iets anders: - Tekst

Reddit

Playstation plus

Ook Snapchat, Twitter, Youtube en Pinterest

Reddit

21

Q21 - Wist je dat je de gemeente kan bereiken via WhatsApp op het nummer 06-

39635556?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 8.71% 25

2 Nee 91.29% 262

Totaal 100% 287

Q22 - Als de gemeente je informatie wil toereiken over de energietransitie, wil je dit dan

online of offline ontvangen?

# Antwoord % Aantal

1 Online 66.67% 190

2 Offline 33.33% 95

Totaal 100% 285

22

Q23 - Als de gemeente je online informatie wil toereiken over de

energietransitie, via welk kanaal zou je dan het liefst bereikt worden door de

gemeente? (Kies maximaal 3 antwoorden)

# Antwoord % Aantal

1 E-mail 38.91% 200

2 WhatsApp 13.04% 67

3 Facebook 15.76% 81

23

4 Instagram 10.51% 54

5 Snapchat 1.56% 8

6 Twitter 1.17% 6

7 LinkedIn 1.36% 7

8 YouTube 4.67% 24

9 Pinterest 0.78% 4

10 Tumblr 0.19% 1


12 Ik wil niet gecontacteerd worden door de gemeente 10.70% 55

Totaal 100% 514



Brief

Openbaar

Speciale gemeente-app zodat je daarin kan inloggen en via die manier in contact kan komen met de gemeente

brief per post

Niet!!!!

Mail

Site van de gemeente

24

Q24 - Als de gemeente een social media kanaal zou hebben, zou je deze dan

volgen?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 59.09% 169

2 Nee, omdat 40.91% 117

Totaal 100% 286

Q24_2_TEXT - Nee, omdat

Nee, omdat - Tekst

Ik het niet nodig vind

Kijk ik toch niet op

Alleen als er ook dingen voor jongeren op komen.

ik dat niet bepaald interessant vind

Ik heb daar geen behoefte aan

het ligt eraan wat ze dan zouden plaatsen. Als ze dingen zouden plaatsen waar ik belang bij heb dan wel.

weet ik niet

dat van mij niet perse hoeft

Ik hou me er niet echt zo mee bezig

Ik denk dat het voor mij niet relevant is

25

Niet interessant

Er sws veel onzin op komt hahah

De gemeente toch doet wat de gemeente doet, ze maken domme beslissingen omdat er mensen achter bureautjes zitten die helemaal niks weten van wat ze ontwerpen of doen of hoe de situatie eogenlijk waar is, ze gevem geld uit aan dubieuze kwesties

Geen interesse

niet interessant

geen zin in

het me niet interessant lijkt

Ik betere dingen te doen heb

Het me niks interesseert

ik daar geen interesse in heb

ik weinig kennis heb over waar de gemeente zich mee bezighoudt en ook al weinig weet over de daadwerkelijke staat van hoezeer dit soort maatregelen werkelijk nodig zijn.

als ik informatie, updates van de gemeente zou willen, zou ik die informatie het liefst op papier lezen.

Ik daar geen interesse in heb

Niet echt mijn doelgroep

Ik er niks aan heb waarschijnlijk. En ik gebruik mijn sociale media alleen goor dingen waar ik in geintereseert ben en geen energie in hoef te stoppen.

Niet interessant

Ik me er niet echt meebezighoud

niet echt geinteresseerd in gemeente op mn social media

Ik van mezelf weet dat ik het toch niet zou lezen als ze iets plaatsen.

Vind ik niet interessant

Ik dit niet zo interessant vind

Persoonlijk vindt ik het niet interresanf

ik daar niet in geïnteresseerd ben

.

Er waarschijnlijk veel op gespamt zal worden, ik heb dan geen zin om dat te lezen

Het interesseert mij niet heel veel maar als het nodig is zal ik het wel doen

Lijkt mij niet interessant

Geen interesse

26

Ik denk dat ik daardoor uiteindelijk niet veel verschil zou maken

Ik daar niks mee doe

Dat mij niks interesseert

Ligt mijn interesse niet bij

Ik hun informatie niet altijd hoef te zien, als ik iets over hen wil weten zoek ik het zelf wel op.

Saaie informaties

Ik voor mijn plezier op social media zit, dus zou ik liever op een andere manier de informatie ontvangen.

geen behoefte aan

Niet interessant voor mij

Ik er niks mee heb

Ik maak me er niet zoveel zorgen om

Ik het niet interessant vindt

Niet boeiend

ik er niet mee bezig ben

Geen behoefte

Denk niet dat het actueel is voor mij en zal het waarschijnlijk ontvolgen (tenzij het echt interessant is)

Niet relevant

misschien wel maar het lijkt me wel saai

mail maar

Das kut

Vanzelfsprekend

er zitten bij informatieverstrekkende accounts vaak een heleboel onzinposts tussen waarmee dan mijn homepagina volgespamd wordt

Zoveel interesseert het me niet.

Vind het zelf nrit heel interessant

Ik denk dat er veel dingen geplaatst zullen worden die mij niet interesseren

Het intereseert mij vrij weinig

Ik de informatie die ze geven dan minder serieus zou nemen. Sociale media kanalen voelen minder serieus en professioneel dan bijvoorbeeld mails of brieven

Het me niet heel veel uitmaakt

Ik het weinig nut vindt hebben

27

Intereseert me niet

Ik mijzelf te jong vind om mij daarmee te bemoeien

Hier 9 van de 10 keer dingen geplaatst worden die voor mij niet interessant zijn.

Geen social media

Licht eraan wat ze erop plaatsen het moet word aantrekkelijk zijn en interessant om te volgen.

Vaak niet interessant voor mij

Het lijkt mij niet interessant

ik momenteel ook niet voor een langere periode in 1 gemeente woon

Er eigenlijk nooit schokkend nieuws is, anders hoor je dat wel via via of via Nu.nl oid

-

Geen behoefte aan.

Geen interesse

Het is saai

ik de social media kanalen van de gemeente als stoffig en saai ervaar. Als er interessante content wordt geplaatst en moeite wordt gestoken in het design van de content dan zou ik het overwegen

Er vaak op dat soort kanalen maar 1 bericht wordt geplaatst en daarna houdt het op.

Ik vind het minder belangrijk wat de gemeente doet

ik de nu nog niet zo mee bezig ben

28

Q25 - Als de gemeente je offline informatie wil toereiken over de energietransitie, via welk

kanaal zou je dan het liefst bereikt worden door de gemeente?

# Antwoord % Aantal

1 Brief via post 61.32% 176

2 Bellend via de telefoon 1.74% 5

3 Bericht in de krant (Elna of Groenlose Gids) 18.47% 53


5 Ik wil niet gecontacteerd worden 15.68% 45

Totaal 100% 287



Posters op straat, social media advertenies

mail

Social media. Lees de post amper tot nooit

social media

email

e-mail

e-mail

29

Q26 - Dan nog een paar laatste vragen. Hoe oud ben je?

Q26 - Dan nog een paar laatste vragen. Hoe oud ben je?

# Antwoord % Aantal

1 15 9.06% 26

2 16 23.34% 67

3 17 21.60% 62

4 18 6.62% 19

5 19 4.18% 12

6 20 9.06% 26

7 21 11.50% 33

8 22 6.27% 18

9 23 5.92% 17

10 24 2.44% 7

Totaal 100% 287

30

Q27 - Was je voor deze enquête al bekend met de plannen van de gemeente

voor de energietransitie?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 21.68% 62

2 Nee 78.32% 224

Totaal 100% 286

31

Q28 - Zou jij je mening vaker willen geven over de plannen van de gemeente

voor de energietransitie?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 62.94% 180

2 Nee 37.06% 106

Totaal 100% 286

32

Q29 - Hoe zou jij je mening dan willen geven?

# Antwoord % Aantal

1 Lid worden van een panel 2.78% 5

2 Deelnemen aan online enquêtes 80.56% 145

3 Een telefonisch gesprek 2.22% 4

4 Reageren onder social media posts 6.67% 12

5 Deelnemen aan maandelijkse bijeenkomsten 3.89% 7

6 Anders: 3.89% 7

Totaal 100% 180

Q29_6_TEXT - Anders:

Anders: - Tekst

Serieuze pollen op het meest betrokken social media netwerk van de gemeente. Waarover vervolgens gediscussieerd kan worden.

33

Zowel deelnemen aan online enquêtes als reageren onder social media posts

als ik het tegenkom en het mij interesseert

Enquête

Iets zoals dit

Gewoon via een link in een insta account

34

Q30 - Voor het vervolg van mijn onderzoek wil ik ook wat enquête-invullers

interviewen, mag ik jou daarvoor interviewen? (je mailadres wordt niet

gebruikt voor andere zaken dan dit onderzoek)

# Antwoord % Aantal

1 Ja, dit is mijn e-mailadres: 13.31% 37

2 Nee 86.69% 241

Totaal 100% 278

In verband met privacy worden de mailadressen die zijn opgegeven door de respondenten niet

weergegeven.

35

Q31 - Wil je nog iets kwijt over dit onderwerp?

# Antwoord % Aantal

1 Ja 10.75% 30

2 Nee 89.25% 249

Totaal 100% 279

Q31_1_TEXT - Ja

Ja - Tekst

Ik vind dat we die groene energie vaarwel moeten zeggen en meer bomen moeten planten bijv. In Brazilië waar het hele oerwoud wordt gekapt. Maar mocht er dan toch een groene energie oplossing moeten komen dan zou ik waterkracht willen in zoals in Scandinavië en niet zonnepanelen of wind molens.

Als de windmolens maar achteraf komen te staan is het prima. Groetjes

Mensen zijn zo gewend aan het gebruik van fossiele brandstoffen dat een stap terug nemen lastig is, ga gewoon ook voor kernenergie, zonnepanelen KUNNEN het elektriciteitsnetwerk overbelasten, elektrische auto's zijn niet de oplossing, maak openbaar vervoer gratis door heel het land en stimuleer dat mensen dit gaan gebruiken en zorg dat de verbindingen beter geregeld worden

Ik ben totaal niet bezig met klimaatverandering.

Wind en zon engergie gaat nooit genoeg opwekken er moet dus of een revolutionair model komen voor zonne panelen of we moeten terug naar kernenergie

Kerncentrales werken beter sukkels

Ik zou er wel iets over willen zeggen, maar ik weet zoals eerder vermeld niet heel veel van deze energietransacties en heb nog nergens er iets over gelezen.

Kernenergie is een efficiëntere en betere manier van groene energieopwekking

Ik vind het top dat jij hier jongeren heel erg bij wil betrekken! Ik denk dat de gemeente dat ook echt zou moeten doen.

36

Als we het toch over duurzaam hebben zou de overheid gewoon subsidies moeten geven aan bedrijven als ze duurzaam gaan werken en het juist in goed daglicht moet zetten door mensen te belonene als ze duurzaam leven. Het is goed dat hier aandacht aan word gegeven en vooral ook aan jongeren

Ik heb twee aanvullingen op de enquête: 1) Ik wil helemaal geen windmolens, die optie was er niet bij de vraag over de beste plaats voor windmolens(tweede vraag over windmolens). 2) De gevolgen van een mestvergister waren niet zo duidelijk aangegeven, terwijl er vooral veel negatieve gevolgen zijn.

Ik denk dat er ook goed gekeken moet worden naar de mogelijkheden om via water energie op te wekken; zowel waterraderen als zoet-zout mechanismen

Zonnepanelen moet je niet op weilanden plaatsen. Je kunt niks meer met de grond en het ziet er niet uit. Help de boeren aan grond ipv het weg te halen.

wat 'rechtsere' opties zouden ook leuk zijn. Ik vind windmolens en zonnepanelen allebei niks. een kernreactor stoot ook geen CO2 uit.

Kernenergie is ook een goeie

Ik denk dat het vooral voor onze gemeente belangrijk is om de

Zonnepanelen op grond van boeren is het domste wat ze ooit kunnen doen de grond is geschikt voor het verbouwen van voedsel dus moet je er geen panelen op plaatsen

Ik wil echt geen windmolens!!

Zonnepanelen en windmolens zorgen voor veel uitstoot tijdens de productie ervan. Kernenergie werkt veel beter, is schoner en is efficiënter.

Wat een slechte enquête. Is dit nagekeken door docent of iemand van de gemeente? Je zegt; ik leg je een aantal stellingen voor, zijn geen stellingen. Tevens leg je in de rest van de enquête ons verplicht een keuze voor, windmolen of zonnepanelen bv, maakt mij het uit.. door deze verplichte keuze kan je dit geen goed onderzoek noemen want het zijn geen harde feiten, is niet een mening maar een keuze ‘best of the rest’. Neig er haast naar dit aan te kaarten bij de gemeente, wat een niveau

Succes met je afstuderen! Goed onderwerp gekozen

Mijn interesseerd het niet zo veel, ik houd mij er daarom ook niet zoveel mee bezig

Goed bezig meid!💚

Ik vind het een erg mooi onderwerp om mee bezig te zijn. Echter vind ik sommige stellingen wat onvoldoende geformuleerd. Tevens ontbreken andere vormen van groene energie zoals kernenergie.

Dat ik mijzelf super knap vind

Betreft het social media account. Dit vind ik namelijk een heel leuk idee, je moet hiet echter wel opletten dat het account niet te formeel wordt. Dit stoot de jongere generatie af.

Zonnenvelden zijn een goed idee, maar we moeten niet vergeten dat die ruimte ook gewoon nodig is voor landbouw. Het is ook belangrijk dat we genoeg eten produceren.

Wellicht dat het een idee is om ook de effecten op de natuur van de verschillende 'groene' energiebronnen te benoemen. Zo is recentelijk gebleken dat zonnepanelem wellicht niet zo goed zijn voor de natuur als men denkt. Dit kan van invloed zijn op de voorkeur die deelnemers hebben.

Kijk ook naar welke bedrijfstakken al veel geinvesteerd hebben in verduurzaming. Als boerendochter stoort het mij dat er, naar mijn mening, te veel naar de landbouw wordt gewezen.

Succes met je onderzoek & afstuderen!

37

Bijlage 4: 9 uitgewerkte interviews Legenda kleuren: Roze = energie besparen Groen = energie opwekken Geel = communicatie Blauw = overig maar belangrijk

Interview Benthe Geïnterviewde: Benthe (B), 20 jaar Interviewer: Iris (I) Datum: 1 april 2019 om 9:00 Locatie: Gemeentehuis Lichtenvoorde I: Dan gaan we je enquête door bespreken. B: Dat is goed. I: Het viel me op bij vraag 4 zou je met het openbaar vervoer reizen of een auto delen met de

buren, je een auto zou willen delen. Waarom? B: Nou ik twijfelde wel heel erg bij dit antwoord. Dat ik dacht: ik vind het beide wel goed, maar

ik vind een auto delen met de buren denk ik dan toch chiller want die kan je dan ook zelf gebruiken weet je wel, en ik vind het gewoon mooi. Kijk als je allemaal boodschappen moet doen, waarom ga je dan niet allemaal met dezelfde auto. En het openbaar vervoer is gewoon een beetje kut hier in de omgeving. Dus dan is zo’n auto wat makkelijker. En in Zieuwent hadden we ook zo’n deelauto.

I: Ja, die was alleen niet zo’n succes. B: Nee, maar ik vond het wel heel leuk dus ik dacht: dan ga ik toch voor een auto delen. I: Je geeft hier aan dat biomassavergisting je voorkeur heeft (Q18). Waarom? B: Eigenlijk wist ik niet zo heel goed wat het was. Ik dacht: oh daar heb ik nog nooit van

gehoord. En het is toch overblijfselen van mest enzo. Dus ik dacht, als dat toch geproduceerd wordt en het is over, kunnen we dat mooi doen. En windmolens en zonnepanelen zijn ook wel mooi, maar daar moet je weer iets voor bouwen. En voor die biomassa moet je ook wel een apparaat bouwen maar dat is wel wat natuurlijker.

I: Je hebt aangegeven dat je het liefst informatie toegereikt krijgt via e-mail, WhatsApp en

Instagram. Maar hoe zie je dat voor je? B: Ik dacht e-mail is sowieso wel handig want dat lees ik veel dus dat zie ik wel. WhatsApp zou ik

niet echt lange berichten sturen maar af en toe een kort berichtje ofzo? Ik vond dat wel lastig maar een soort update ofzo. Of als er een keer een enquête of vraag is, dat ze die dan naar je sturen en dat je niet eerst naar een link toe moet maar gewoon via WhatsApp kan antwoorden. En Instagram, ja gewoon reclame denk ik. Dat Oost Gelre een pagina heeft ofzo. Dat zie je nu ook wel in stories ofzo, je krijgt gepersonaliseerde reclames. En je ziet het wel of het nu onbewust is of niet. Je wordt ermee in aanmerking gebracht.

I: Onderneem je zelf actie voor het klimaat?

38

B: Ja, niet echt actie… Het is niet zo van: ik ga niet met de auto maar fietsen, dat niet echt. Maar

wel van plastic en afval scheiden. En ook dingen die je gebruikt. Ik had altijd zo’n dopperfles, maar die moest ik weggooien want die stonk en toen dacht ik: oké, ga ik nu een nieuwe kopen of koop ik allerlei plastic flesjes maar dat vond ik ook niks en een dopper is ook nog steeds plastic. Dus nu heb ik een roestvrij stalen drinkfles. Toen dacht ik: dat is milieuvriendelijk. En brood meenemen enzo, daarvoor gebruik ik nu nog plastic broodzakjes tot ze op zijn zolang het kan en ik wil ook van mijn wattenschijfjes af om mijn make-up te verwijderen. Maar die ga ik ook wel eerst opmaken want ik vind het zonde om ze gewoon maar weg te gooien. Je hebt ook van die uitwasbare wattenschijfjes, die kun je gebruiken en in de was te gooien en dan was je ze uit en kan je ze opnieuw gebruiken. En met autorijden rijd ik in de hoogst mogelijke versnelling zodat je de minste toeren rijdt.

I: En heb je het idee dat je omgeving je stimuleert om je gedrag aan te passen voor het

klimaat? B: Thuis wel heel erg. Want pap en mam zijn ook beiden wel van een beetje duurzaam enzo,

maar verder niet echt vanuit de gemeente ofzo. Misschien zie ik het ook wel niet, dat het er wel is maar het is alleen echt thuis.

I: Wat voor een tone of voice wat de gemeente gebruikt bij de communicatie richting jou? Zeg

maar heel serieus of juist de jongerentaal overnemen? Of iets er tussen in? B: Ja, ik denk een beetje er tussen in. Een beetje aangepast aan de jeugd, geen moeilijke

woorden dus maar geen “jow” gebruiken. Een beetje laagdrempelig. I: Er wordt gezegd dat jongeren sterk visueel zijn ingericht. Daarom heb ik in de enquête

gebruik gemaakt van beelden. Vond je dat fijn? B: Ja! Dat vond ik wel fijn. Dan zie je het ook gewoon even echt staan, weet je wel. Wat er dan

echt mee bedoelt wordt, zie je dan ook. Ik vind het echt fijn. I: En stel de gemeente zou een hele campagne opzetten over energie voor jongeren, moet dat

dan echt alleen nog maar met beeld zijn als foto’s en video’s of zouden tekstposters er wel bij kunnen?

B: Mijn voorkeur gaat dan wel uit naar een filmpje. Maar dan weer niet langer dan een minuut.

Of een duidelijke foto met een beetje tekst erbij. Maar ik zou geen heel artikel lezen. Dat hoor ik dan liever.

I: En wat voor een berichten wil je wel ontvangen en welke niet op de social media kanalen van

de gemeente? B: Niet van die vet irritante reclames, en ook niet te veel. Want dan ga je dus ontvolgen. Maar

een beetje met een doel is wel oké. Een update zou wel kunnen. Dat het wat gepersonaliseerd is.

I: En wat zorgt ervoor dat jij een geplaatst bericht in het algemeen wel liket? B: Als de foto er leuk uitziet. Dan ga ik meestal ook de tekst eronder lezen. Ik volg een paar van

die kanalen die hele inspirerende teksten hebben en dat vind ik wel heel bijzonder om te

39

lezen. Dus dat like ik wel. Maar van die foto’s waar van die meisjes opstaan in insta post. Dan denk ik wel: ugh, flikker een end op. Het moet een beetje spontaan zijn en uitnodigend. En een pakkende tekst er dan onder, dan denk ik: ja. Like.

I: En zou je reageren op berichten die de gemeente plaatst? B: Ik vind dat een beetje eng omdat mensen kunnen zien wat je zegt. Maar als het in een story

(instagram) staat met een poll dan vul ik die wel in want dat ziet alleen de persoon die de poll plaatst. Stel ze zouden een bericht plaatsen en ze zeggen: wat is jouw mening, het ene of het ander. En er hebben al 100 mensen gereageerd, dan doe ik het ook wel. Dan is de druk gewoon minder hoog.

I: Tegenwoordig heb je heel erg bij bijvoorbeeld een nieuwsbericht dat iedereen daaronder z’n

mening plaatst maar jij doet dat niet? B: O nee. Sommige haat reacties, denk ik: had gewoon niets geplaatst. En NOS Stories, die

hebben wel eens dat ze er een stelling onder zetten, maar daar reageer ik ook nooit op. I: Toen ik startte bij de gemeente, kreeg ik als onderzoeksvraag: “Hoe kunnen we jongeren uit

de gemeente betrekken bij de energietransitie?” Wat zou jouw antwoord daarop zijn? B: Oeh… Sowieso al iets meer bekendheid aanmaken en dan vooral via social media. Zo gaat dat

gewoon tegenwoordig. Of bijvoorbeeld een bus of een trein, die informatieschermen die er zijn. Daar kijk je ook vaak naar, misschien onbewust. Dus sowieso meer bekendheid aan geven, via social media. Of een keer een mail zodat je weet dat het er is.

I: En hoe zou jij betrokken willen worden bij de energietransitie? Specifiek alleen jou? B: Als in hoe ik die informatie wil ontvangen? I: Wil je alleen informatie ontvangen, op de hoogte gehouden worden van de stappen? Of wil

je echt meespelen in het proces met je mening? B: Nou ik vind het wel echt belangrijk dus ik zou er wel meer voor willen doen dan alleen maar

dingen lezen. Maar ik zou ook weer niet iedere week naar een bijeenkomst gaan. I: En stel die bijeenkomst is een keer in de maand? B: Ja, dan zou ik er wel heen gaan. Of gewoon een beetje nadenken over ideeën. En dan

informatie krijgen via social media. I: Wat moet de gemeente doen zodat jij betrokken wil worden bij de energietransitie? B: Sowieso eerst meer informatie geven, zodat ik meer op de hoogte ben van wat er al is in

Oost Gelre etc. Vragen of ik er betrokken bij wil worden ook, en misschien iets er tegenover zetten (een beloning). En op welke manier ik de informatie wil ontvangen weet ik niet zo goed. Als ik er al voor gekozen heb om er betrokken bij te zijn, dan vind ik een voorlichting ook prima. Anders een mail of op social media iets.

40

Interview Lars Geïnterviewde: Lars (L), 20 jaar Interviewer: Iris (I) Datum: 8 april 2019 om 11:00 Locatie: Gemeentehuis Lichtenvoorde I: Ik heb hier je enquête uitgeprint, die heb ik doorgenomen. Ik ga er eerst even met je

doorheen, als je dat goed vindt? L: Ja, is goed. I: Je geeft hier aan (Q3) bij deze vraag over of je liever een trui aantrekt of de kachel op stookt,

je de kachel opstookt. Waarom? L: Ja, dat is makkelijk. Een paar keer op dat knopje drukken in plaats van naar boven lopen en

een trui aantrekken. I: Oké, maar je weet wel dat een trui aantrekken eigenlijk beter is voor het milieu? L: ja, dat snap ik maar I: Geen zin in? L: Nee. I: En je geeft hier aan (Q5) dat je liever korter doucht dan dat je minder vlees eet. L: Ja, ik hou erg van vlees. I: Zou ik zelf ook hebben gekozen. Daar zeg je (Q8) dat je het niet eens bent met zonnevelden,

waarom? L: Ik vind dat er echt niet mooi uitzien. I: Maar dus alleen omdat het er niet mooi uitziet? L: Nee, zonnepanelen kunnen beter op een dak. Want hier had je ook andere dingen kunnen

doen met dat stuk grond. Terwijl een dak in dat geval niet op een andere manier zou kunnen worden gebruikt en daarom zou ik zonnepanelen eerder op een dak plaatsen dan op een stuk grond.

I: Je bent ook geen voorstander van windmolens? L: euh.. tja.. I: Of heb je hier geen mening over? L: Nee niet echt een mening. Ik ben er ook niet tegen maar ik zou niet zo’n ding naast mijn huis

willen. I: Nee, oké. Maar als die ergens anders in de gemeente komt is het oké?

41

L: Ja, maar dan staat het nog altijd naast iemand anders z’n huis. I: Ja, dat is waar. L: Ja. I: Die windmolens die je bij Harreveld ziet, vind je dat heel storend? L: Daar kom ik haast nooit. I: Nee, maar je ziet ze ook in Zieuwent L: Ja, nee dat is niet heel storend. I: Dus als ze zo ver weg zouden zijn dan L: is het goed. I: Het is hier wel grappig. Bij de vraag: Liever windmolens of zonnepanelen in de natuur? Dan

stem jij wel op zonnepanelen. Terwijl je zou verwachten aangezien je zo tegen zonnepanelen was net…

L: Ja, dat is een goeie. Ehm… ik heb zonnepanelen liever niet op open grond maar

windmolens… ja ik weet het niet. I: Het heeft niet je voorkeur. L: Ik zou zonnepanelen op een dak leggen en niet op een stuk grond, maar windmolens vind ik

ook niet mooi. I: Nee, maar met alle zonnepanelen op daken bereiken we nog niet energieneutraliteit. L: Nee. I: Dus bij de optie: zonnepanelen in het veld of windmolens in het veld zeg jij L: Dan windmolens. Dat heb ik denk ik niet goed gezegd dan in de enquête. Maar, dat heb ik

daaronder (Q18) wel zo aangegeven. I: O ja, daar heb je het wel goed staan. I: Je geeft hier aan (Q23), bij als je informatie wilt krijgen van de gemeente, dat je dit graag via

Twitter ziet. Maar hoe zie je dat voor je? L: Eh ja, op Twitter kan. Maar LinkedIn kan ook. I: Volg je de gemeente online? L: Wel op LinkedIn. Sinds kort. Op andere dingen denk ik niet.

42

I: Nu ben ik door de enquête heen. Nu heb ik nog andere vragen. Onderneem je zelf actie voor het klimaat? Of doe je aan energiebesparing? Of doe je eigenlijk helemaal niks?

L: Helemaal niks. Denk ik. I: En heb je het idee dat je omgeving je stimuleert om het wel te doen? L: Ja, wij hebben wel zonnepanelen op het dak maar verder… I: Maar je hebt niet zoiets van: goh ik ga korter douchen, of minder vlees eten of minder vaak

met de auto en meer fietsen… L: Nee eigenlijk niet. I: En als de gemeente naar jou wil communiceren, met wat voor een toon wil je dan dat ze dat

doen? Zeg maar heel serieus, of dat ze juist jongerentaal overnemen? L: Ehm… ik denk wel serieus. Het is een serieuze instantie dus ze moeten niet gek gaan praten. I: Nu wordt er gezegd dat jongeren visueel gericht zijn, en daarom had ik allemaal plaatjes in

de enquête gestopt. Vond je dat fijn? Of had je zoiets van: had niet gehoeven? L: Met plaatjes heb je wel een duidelijk idee waar het over gaat. I: Dus je hebt er wel een beeld bij? L: Ja. I: Dus jij zegt: de volgende keer moet de gemeente vaker iets met beelden sturen? L: Ja, denk het wel. Je hebt er dus wel gelijk een beeld bij. I: En stel de gemeente zou je online volgen op LinkedIn, wat voor een berichten wil je dan wel

en wat voor een berichten wil je dan niet ontvangen? L: Ehm… ja… weet ik eigenlijk niet. I: Lastig he L: Ja. Nou zag ik laatst wel een mooie vacature langskomen. Voor iemand die civiele techniek

doet, wat ik ook doe maar… ja verder… Ik weet het eigenlijk echt niet. I: Stel ze sturen heel vaak achter elkaar berichten waar je niks aan hebt, ga je het dan

ontvolgen? Of blijf je de gemeente gewoon volgen en negeer je de berichten? L: Als het irritant wordt, ontvolg ik het. I: Maar als ze gewoon dagelijks wat plaatsen? L: Dat zou kunnen. Als het interessant is, dan lees ik het en anders niet.

43

I: En wat zorgt ervoor dat jij een bericht in het algemeen, niet perse van de gemeente, wel liket?

L: Dat het gaat over dingen die ik leuk vind I: Viel te verwachten. L: Ja… I: Je liket wel berichten van je vrienden online, toch? L: Ja. I: Like je dan ook berichten van algemene dingen die je volgt? L: Op Facebook doe ik dat niet zo vaak, want dan zien anderen weer van: die vindt dat leuk. I: Stel de gemeente plaatst een algemeen bericht over civiele techniek, zou je daar dan op

reageren? L: Reageren doe ik niet zo vaak. I: Ook niet als het bericht helemaal ingaat op jouw vakgebied? L: Ja als ik het er dan niet mee eens ben. Soms zie je van die discussies op Facebook, dan wil ik

wel iets typen. I: En doe je het dan ook? L: Soms. Of anderen liken die zeggen wat ik vind. I: O ja, dat doe ik ook wel eens. En denk je dat als de gemeente een online kanaal zou maken

speciaal voor jongeren, dat dit een succes zou zijn of zou het echt tijdelijk werken en na een tijdje ontvolgt iedereen weer?

L: Ik denk dat ze er niet zoveel volgers op kunnen krijgen. Als jongere heeft de gemeente niet je

eerste interesse. Denk ik. I: Voor de jongeren is de gemeente niet interessant. Voor de gemeente zijn de jongeren wel

interessant. L: Ja. I: Ik kreeg toen ik hier startte als vraag: Hoe kunnen we jongeren betrekken bij de

energietransitie? Wat zou jouw antwoord daarop zijn? L: Weet ik niet. I: Ik ook niet, daarom stel ik deze vraag aan jou. L: In ieder geval… iets van gastcolleges ofzo. In ieder geval dat ze er iets over komen te weten.

Via school want zo kan je de jongeren bereiken denk ik. En niet via social media want dan

44

moet die ander jou volgen en het lijkt me niet dat de gemeente dan heel interessant is daar. En als je iets echt wilt doen werkt belonen zoals een subsidie geven of iets maar dat is niet echt iets voor de jongeren.

I: En wat moet de gemeente doen zodat jij betrokken wil worden bij de energietransitie? L: Geen idee eigenlijk. Ik doe gewoon wat voor mezelf het makkelijkst is. Ik ben er nog niet zo

mee bezig.

45

Interview Jody Geïnterviewde: Jody (J), 21 jaar Interviewer: Iris (I) Datum: 9 april 2019 om 14:00 Locatie: Gemeentehuis Lichtenvoorde I: Ik ga gewoon de enquête met je door. J: oké. I: Als je de vraag krijgt: als je het koud hebt, zou je dan een trui pakken of de kachel opstoken,

dan ga jij de kachel opstoken. En toen dacht ik: dat is niet heel milieubewust, maar ik was wel benieuwd waarom je dat doet.

J: Nou, ik heb het eigenlijk altijd koud. Bij ons thuis staat de verwarming altijd heel warm, dat

zegt ook iedereen. Maar ik doe ook wel een trui aan en ik pak ook wel een deken maar dat is

meestal niet genoeg. Dus ik dacht: ik antwoord gewoon eerlijk wat ik doe.

I: Ja, dan is het wel begrijpelijk. En hier bij vraag 4, bij de vraag: openbaar vervoer vs. een auto

delen met de buren, ga je voor het openbaar vervoer. Kan je uitleggen waarom?

J: Ja, dat is nu gratis natuurlijk.

I: Met studenten-ov?

J: ja. En wij hebben thuis een auto en we zijn met zes mensen thuis waarvan er vier een auto

hebben, dus die auto is best wel vaak weg.

I: Ja, dat verklaart dan wel je keuze voor het ov.

J: Ja, maar we delen ook wel eens de auto met de buren.

I: Je geeft hier aan (Q8) bij dit plaatje dat je geen zonnepanelen op veld wilt. Kan je uitleggen

waarom?

J: Ik denk op zich dat er genoeg plek is op daken. En ja, ik ben ook wel een beetje van minder

landbouw in verband met alle dieren. Dat vind ik niet heel milieubewust, maar toch vind ik

dat het niet allemaal op het veld hoeft. Maar gewoon op de daken.

I: Ja, oké. Maar bij de gemeente zeggen ze dus: we moeten energieneutraal zijn en met alleen

alle zonnepanelen op daken is dat niet genoeg om energieneutraal te zijn.

J: O oké.

I: Dus zou je dan zeggen van: dan is in het veld wel goed of zou je dan een windmolen erbij

plaatsen.

J: Dan denk ik toch een windmolen.

46

I: Je hebt hier (Q20) aangegeven dat je veel YouTube gebruikt. Denk je dat de gemeente dat

ook kan gebruiken als communicatiemiddel of wordt dat een grote flop? Of denk je juist dat

het een succes wordt?

J: YouTube kan je wel makkelijk delen. Al moet je ook iemand hebben die goede filmpjes kan

maken. Het kan wel, maar ik weet niet of dat vaak wordt gebruikt. Ik denk wel dat als je

social media gebruikt, je een link naar een site moet plaatsen waar je uitgebreider kunt

lezen.

I: Want je hebt nooit de site gezien die ze nu hebben?

J: Nee!

I: Ja, die staat heel erg verborgen op de website van de gemeente zelf. Dus niemand kan het

ook vinden.

J: Oké.

I: En je hebt hier (Q23) gezegd dat je wel bereikt zou willen worden via de mail, maar hoe zie je

dat dan voor je?

J: Als een soort van nieuwsbrief ofzo. Als er iets gebeurd, als er iets nieuws is. Het hoeft niet

perse elke week of iedere maand, maar gewoon als er nieuws is. Daar zou ik wel een

nieuwsbrief van willen krijgen.

I: En hoelang zou deze dan moeten zijn denk je? Bijvoorbeeld geen ellendig lange brief?

J: Nee, dat liever niet. Gewoon to the point geschreven. Geen dingen erbij halen die niet heel

belangrijk zijn.

I: En voor zo’n brief moet je je dan inschrijven want we mogen niet zomaar mailadressen

pakken. Waar zou jij je dan inschrijven denk je?

J: Dat zou dus weer via social media kunnen, maar dan wel met een link ergens naar toe.

I: Onderneem je zelf actie voor het klimaat?

J: Ik eet minder vlees. En ik probeer niet zo lang te douchen, maar dat lukt niet altijd. Maar ik

probeer het wel.

I: Doe je bijvoorbeeld ook aan afval scheiden?

J: Ja. We hebben drie containers. Plastic, groen en papier. En voor restafval is er dan zo’n

container in de grond.

I: Vind je energie besparen en actie ondernemen voor het klimaat belangrijk?

47

J: Ik vind het echt onzin dat mensen zeggen dat het niet gebeurd.

I: Ja, maar ik ken wel mensen die zeggen: ik denk er gewoon niet aan. En heb je het idee dat je

omgeving je stimuleert om energie te besparen en je gedrag te veranderen voor het klimaat?

J: Het is meer dat het andersom is. De rest van mijn gezin wil nog niet minder vlees eten. En

dan zeg ik van: “dat kan toch wel!” of “dan doe je gewoon iets minder”, of anderhalf ofzo. Er

wordt wel steeds iets meer meegegaan maar het blijft wel lastig.

I: Bij mij thuis is dat ook hoor, mijn vader gaat niet minder vlees eten.

J: Mijn moeder die gaat wel echt mee, maar de rest ook niet echt. Ze zijn nog team vlees.

I: En als de gemeente naar jou communicatie-uitingen richt, wat voor een toon wil je dan dat

ze gebruiken? Heel serieus of juist dat ze jongerentaal overnemen?

J: Het hoeft niet met u ofzo, maar het hoeft ook geen straattaal. Gewoon wel een beetje netjes

maar niet al te netjes. Een beetje er tussen in.

I: En er wordt gezegd dat jongeren sterk visueel gericht zijn, daarom heb ik in de enquête

gebruik gemaakt van plaatjes. Wat vond je daarvan?

J: Dat vond ik wel fijn. Geeft ook een duidelijk beeld van zonnepanelen op weides enzo. Dat zie

ik in ieder geval nog niet echt hier in de buurt.

I: Nee, er is er nu een in Groenlo maar daar kom je niet snel langs.

J: Ja, dus zo’n plaatje geeft wel goed weer wat het is.

I: Dus denk je nu dat de gemeente vaker met beelden zou moeten communiceren?

J: Ja, maar net als met die filmpjes: als er maar goede mensen zijn die het maken.

I: Heb je eisen aan zo’n filmpje zoals bijvoorbeeld ondertiteling en niet langer dan zoveel

minuten?

J: Nou ik zou het wel weer to the point willen. Het hoeft echt geen vijf minuten te duren.

Vloggen zou ook kunnen.

I: En wat voor een soort berichten wil je wel ontvangen op social media kanalen van de

gemeente?

J: Leuke initiatieven ofzo? Dingen die belangrijk zijn voor jongeren.

I: En welke berichten niet?

J: Eh… noem eens wat.

48

I: Eh, ze posten best veel. Bijvoorbeeld in Harreveld komt een fietscrossbaantje. En die gaat

ook naar andere dorpen en dat plaatsen ze steeds dat die verplaatst wordt.

J: Ja, dat hoeft voor mij niet perse.

I: want het is niet relevant, dus dan heb je zoiets van…

J: Nee. Ik zou het wel een beetje… tja. Of je moet kunnen aangeven waar je in geïnteresseerd

bent, dat je alleen die berichten ontvangt. Ik heb geen flauw idee of dat kan.

I: Ik eigenlijk ook niet. En wat zorgt ervoor dat je een bericht wel of niet liket?

J: Visuele dingen doen het inderdaad wel goed, maar of ik het onderwerp leuk vind hangt er

ook van af. En wat daarmee gebeurd is.

I: En als een van je vriendinnen wat plaatst, like je dat dan ook automatisch? Of hangt het er

echt vanaf of het leuk is of niet?

J: Dat denk ik wel.

I: En zou je ook reageren op berichten die geplaatst worden?

J: Ik denk niet zo snel.

I: Ook niet, stel, je krijgt een hele discussie op gang en dat je dan daarop inspeelt als je zeker

weet dat dit klopt.

J: Nee, dat denk ik niet. Misschien alleen als ze vragen hoe iemand ergens over denkt ofzo.

Maar niet perse om de discussie aan te gaan.

I: En stel je volgt de gemeente online, wat zouden ze dan moeten doen, of niet moeten doen

eigenlijk, waardoor je ze zou ontvolgen?

J: Heel veel spammen. Als ik echt elke dag of een paar keer per week iets zou krijgen, zou ik dat

best wel irritant vinden, of als het elke keer over hetzelfde gaat. Of dat het nooit relevant is.

Dan zou ik wel een keer ontvolgen.

I: Hoe denk jij dat de gemeente jongeren zou kunnen bereiken om meer informatie te geven?

J: Echt jongeren vanaf de basisschool school? Eh… middelbare school?

I: Ja, de doelgroep is 15 tot en met 24 jaar. Dus dat heb ik al opgesplitst in middelbare

scholieren en studenten. Dus hoe je hen zou bereiken?

J: Je moet er denk ik eerst voor zorgen dat ze iets volgen van de gemeente. Want ik denk dat

heel veel mensen niet weten dat dat kan. Maar hoe je dat dan perse zou moeten gaan

promoten… Je kan ook van die berichten sponsoren? En dan kan je een doelgroep kiezen.

49

I: Maar jij zegt dus wel: ik zou het online doen. Niet bijvoorbeeld offline met posters in de bus,

of in de trein op die schermpjes.

J: Dat zou ook kunnen, al is het wel meer voor studenten denk ik.

I: Ja, dat wel.

J: Ja, het zou wel kunnen. Ik weet bijvoorbeeld van mijn zusje, zij leest de krant niet. Maar als je

het tegen zou komen ergens in de buurt, zou dat wel kunnen.

I: Wat vind je zelf van dat de gemeente op social media zit? Vind je het goed dat ze het doen,

ze gaan mee met de trein of het is raar dat de gemeente dat doet want het is een officiële

instantie?

J: Nee, ik vind het wel goed. Want ik denk dat je dan wel sneller contact hebt met de

doelgroep. Het is wel afhankelijk van welke social je gebruikt.

I: En wat denk je ervan als de gemeente een online kanaal zou starten specifiek gericht op

jongeren. Zou dat een succes worden of zou het kanaal langzaamaan doodlopen?

J: Ik weet niet of de animo daarvoor goed is. Of heb je daar onderzoek naar gedaan?

I: Ja, veel middelbare scholieren zijn van: het interesseert me niet, terwijl juist veel studenten

zeggen dat ze het wel interessant vinden.

J: Dus het zou dan op iets latere leeftijd komen… wat was de vraag ook alweer?

I: Of je denkt dat als de gemeente zich op die leeftijd zou richten…

J: O ja, nou dan zou ik dus niet op de middelbare scholieren focussen, maar de net iets ouderen

zouden wel kunnen. Maar dan dus wel relevante berichten en niet zo vaak.

I: En toen ik startte bij de gemeente kreeg ik als onderzoeksvraag: hoe kunnen we jongeren

betrekken bij de energietransitie? Wat zou jouw antwoord daarop zijn?

J: Misschien moet je van die initiatieven starten. Dat mensen er meer mee in aanraking komen.

Ik heb het idee dat dit nog best wel van de mensen afligt. Dat zij er nog niet over nadenken

over hoe je makkelijk iets kunt veranderen. Dus misschien zo’n initiatief starten met de

doelgroep op scholen.

I: O ja.

J: Ja, dat ze daar dan iets mee doen?

I: Ik heb er van gemaakt: op welke wijzen kan de gemeente jongeren betrekken bij de

energietransitie? Denk je dat social media daarvoor een goede start kan zijn, of zou jij iets

anders doen?

50

J: Als men wel geïnteresseerd is, kan het wel. Maar ik denk dat je de mensen eerst moet

interesseren voor zij die dat nog niet zijn. En… ja…

I: En wat moet de gemeente doen zodat jij betrokken wil worden bij de energietransitie (stel

dat je alles kon veranderen)?

J: Goeie vraag. Ehm… Met voorbeelden komen denk ik toch. Want ik denk dat iedereen wel

weet van: korter douchen enzo, maar ik denk niet dat iedereen dat doet.

I: En op wat voor een manier zou je betrokken willen worden bij de energietransitie? Als je dat

niet wilt, moet je gewoon zeggen: dat wil ik niet. Maar stel met online enquêtes invullen, of

een panel of een bijeenkomst bijwonen. Of…

J: Als je echt jongeren wil, die zijn meestal best wel druk. Dus ik zou iets doen wat niet zoveel

tijd kost. Dus dan zou zo’n online enquête wel kunnen. En ik weet niet hoeveel tijd je in zo’n

panel wil steken.

I: Ik denk dat omdat jongeren best druk zijn, iets van 1 keer in de maand ofzo. Dan een avond.

Maar dat moet weer niet twee uur duren want daar hebben jongeren geen zin in.

J: Nee, inderdaad. Nee, het moet wel laagdrempelig zijn. En anonieme enquête is altijd goed.

51

Interview Ivanka Geïnterviewde: Ivanka, 24 jaar Interviewer: Iris Datum: 10 april 2019 om 16.00 Locatie: Bij Ivanka thuis, Lichtenvoorde

Iris (interviewer): Ik heb hier je enquête mee, die ga ik even met je door bespreken.

Ivanka (geïnterviewde): O, oké.

Iris: Je geeft aan bij vraag 3 dat je de kachel zou opstoken in plaats van een trui aantrekken.

Ivanka: Ja, dat klopt.

Iris: Maar ben je je ervan bewust dat een trui aantrekken beter is voor het milieu dan de kachel

opstoken?

Ivanka: Ja, daar ben ik me heel goed van bewust maar ik moet even goed nadenken hoor. Want ik

wilde aanvinken dat ik een trui aan zou trekken maar toen dacht ik: wacht, dat doe ik

helemaal niet. Waar dat mee te maken heeft, nou ja, mede omdat ik hier met meerdere

mensen thuis woon. Dus dan kan ik wel een trui aan gaan trekken maar dan zal mijn moeder

vijf minuten later toch de verwarming omhoog doen. En ik moet zeggen dat als ik ’s ochtends

beneden kom, dan is een trui qua warmte niet voldoende. Dan is het zo erg afgekoeld ’s

nachts in huis, dan kan ik wel een trui aantrekken maar dan heb ik het nog koud. Dus ik maak

wel soms de keuze om een trui aan te trekken en een deken erbij te pakken in plaats van de

verwarming nog een graadje hoger. Maar de verwarming uitlaten vind ik iets te veel van het

goeie.

Iris: Nee, oké. Maar het is ook niet zo dat de verwarming helemaal niet aan mag. Het gaat er

meer om dat als je merkt dat je het koud hebt, je eerder een deken pakt dan dat je de kachel

nog hoger zet.

Ivanka: Ja, precies dat. De kachel hoeft niet op 20 graden te staan maar ik vind 18 wel te koud.

Iris: Oké. En hier (Q4) geef je aan dat jij liever het openbaar vervoer hebt, dan dat je een auto

deelt.

Ivanka: Dat klopt. En dat heb ik gekozen omdat het mij heel lastig lijkt om een auto te delen met de

buren. Want je zult toch, ik merk, ik heb zelf een auto, dat je dan toch vaak spontaan de auto

nodig hebt. Of met mijn werk, ik heb de auto gewoon 4 dagen nodig. En dan kan ik de auto

wel delen met de buren maar dan heb ik iemand nodig die maar 1 dag in de week werkt, die

dan op woensdag mijn auto zou kunnen meenemen. En dat lijkt me niet handig. Daarom

dacht ik: ik ga voor het openbaar vervoer, mits ze dat beter regelen hier, dan dat ik een auto

deel. Maar ik kan me wel voorstellen dat als je in de stad woont, bijvoorbeeld in Nijmegen

waar ik heb gestudeerd, dat ik het dan eerder zou hebben gedaan. Dan heb je en baan

waarschijnlijk snel in de stad waar je snel met de bus kan komen, dan zou ik een auto wel

delen. Want de enige keer dat ik de auto dan nodig heb is wanneer ik naar Lichtenvoorde ga

of iets. Dus dat is mijn afweging daarin.

52

Iris: Oké. En je geeft hier (Q8) aan dat je tegen zonnevelden bent. Kan je uitleggen waarom dat

is?

Ivanka: Nou, dat is toevallig omdat ik met de provinciale staten me een beetje heb ingelezen en

omdat ik heb gelezen dat ze heel vaak dan zonnepanelen op grond van boeren gaan zetten

en dan lijkt het me beter om zonnepanelen op daken te leggen in plaats van velden te

gebruiken. Dus als je bijvoorbeeld hier de hele straat, nou ja niet verplicht, maar subsidie

geeft voor zonnepanelen op daken, heeft niemand daar last van. Of bijvoorbeeld van die

platte daken op bedrijven, leg daar zonnepanelen neer in plaats van op zo’n veld.

Iris: Ja oké, maar het is dus zo dat stel alle daken in Nederland zouden zonnepanelen hebben,

dan zou dat niet genoeg zijn om energieneutraal te zijn. Dus zou je dan zeggen: ik zet

zonnevelden in of zou je dan zeggen ik plaats er een windmolen bij want ik wil daar gewoon

echt geen zonnepanelen op het veld.

Ivanka: Nee, ik zou dan een windmolen kiezen boven zonnepanelen in velden. Ja.

Iris: Oké. Je geeft hieraan (Q11) dat je wel een windmolen wilt, maar niet dicht bij je huis. Waar

zou je dan denken van in Oost Gelre: dat is wel een goeie plek.

Ivanka: Poeh… mijn navigatie is niet heel goed. Ik weet wel dat als wij precies daar tussen die huizen

doorheen kijken, dan zie je de windmolens.

Iris: Oh, die van Aalten!

Ivanka: Ja. Nou, daar heb ik geen last van. Dat vind ik niet erg. En het punt is, ik ben er niet tegen

omdat ik het lelijk vind. Maar ik kan me wel voorstellen dat het een bepaald geluid met zich

meebrengt, en dat zou ik wel storend vinden. Dus niet perse het zicht, maar het geluid.

Iris: Ja oké, en de schaduw die het meebrengt.

Ivanka: O ja, daar had ik nog niet eens over nagedacht. Nee, ik kan me wel voorstellen dat dat dan

vervelend is. Nee dat geluid is dan de enige reden dat het niet dicht bij mijn huis hoeft. Maar

waar het dan wel moet? Op een afstand waar mensen zo min mogelijk last hebben van het

geluid? Denk ik dan… Ik zou het eigenlijk ook niet zo weten dan. Maar ik zou minder last

hebben van windmolens in een weiland dan zonnepanelen.

Iris: Oké, maar je geeft dan wel weer bij vraag 15 aan dat je liever alle daken vol zonnepanelen

hebt dan negen windmolens. Dus je hebt wel zoiets van: als het niet geplaatst hoeft te

worden in een weiland, of überhaupt geplaatst hoeft te worden dan…

Ivanka: Dan niet. Maar dat is dus wat ik net zei, de zonnepanelen daar heeft niemand last van want

niemand ziet dat. Nou ja, je ziet het wel maar ik stoor me er minder aan. Wij hebben ook

zonnepanelen hier thuis. Dat zie je toch niet dus daar heb ik geen last van. Dus dat is het

meer. Als het dan toch hetzelfde opbrengt, dan zou ik kiezen voor de zonnepanelen op

daken. Maar is het niet voldoende, dan heb ik er geen moeite mee dat er windmolens bij

geplaatst worden.

53

Iris: Oké, dat was de enquête.

Ivanka: Mooi.

Iris: Onderneem je zelf actie voor het klimaat, duurzaamheid of het milieu?

Ivanka: Ik probeer het wel, maar het is gewoon heel makkelijk om de verkeerde keuze te maken. Dus

ik probeer wel echt… recyclen doen we wel heel erg, afval scheiden en dergelijke. En morgen

moet ik best wel ver voor mijn werk, naar Utrecht. Dus dan kies ik ervoor om de trein te

pakken in plaats van de auto. Maar ja, maar dat is het dus. Als het hier makkelijker geregeld

kon worden en ik kan een NS-businesscard krijgen. Maar ja, ik werk op verschillende scholen

en ik moet ook op een dag zelf naar een andere school reizen en dat gaat me gewoon veel te

veel tijd kosten als ik dan met het openbaar vervoer moet.

Iris: En zoals korter douchen of minder vlees eten spreekt je niet aan?

Ivanka: Korter douchen vind ik zo lastig. Ik heb gewoon dingen te doen onder de douche. Het is niet

zo dat ik 10 minuten lang voor me uitstaar, maar ik red het gewoon niet in 5 minuten.

Minder vlees eten zou ik wel voor zijn maar dat gaat me pas lukken als ik op mezelf woon. Ik

heb twee ouders die daar niet zo blij van worden.

Iris: Ja, die heb ik ook.

Ivanka: Ja, daarom. Dat zijn van die dingen die komen denk ik meer als ik mijn eigen plaats heb.

Iris: En vind je zoals energie besparen en actie ondernemen wel belangrijk?

Ivanka: Ja, absoluut! Het punt is, ik ben daar echt te makkelijk in. Maar ik denk dan: als de gemeente

voor mij besluit dat ik het zo moet doen, dan doe ik het wel. Maar het echt zelf moeten

besluiten… daar ben ik dan toch te lui voor.

Iris: En heb je het idee dat je omgeving je stimuleert om je gedrag aan te passen?

Ivanka: Nee. Nou, ligt eraan. Hier thuis niet echt. Op werk hebben we het er wel eens over. Ik werk

op een groene school, dus die zijn er wel veel mee bezig. En ik heb vriendinnen die er wel…

ja, niet allemaal. Maar eentje woont in Wageningen en Wageningen heeft überhaupt wel

een mentaliteit van minder vlees eten en dit en dat duurzaam. En zij probeert wel echt ons

ook te stimuleren, maar hier thuis: nee.

Iris: Ook niet vanuit de gemeente ofzo?

Ivanka: Vanuit de gemeente? Hmm… Nee. Dat komt bij mij echt alleen binnen tijdens de

verkiezingen. Wanneer de partijen gaan aankondigen waar ze voor staan.

Iris: Ja oké. En stel de gemeente moet iets naar je communiceren. Wat voor een toon wil je dan

dat ze gaan gebruiken? Heel serieus of juist dat ze jongerentaal gaan overnemen?

54

Ivanka: Dat lijkt me geen goed idee, de jongerentaal overnemen. Misschien bij de echt jongeren wel,

maar ik ben 24 dus ik heb dan toch liever een serieuze toon. Anders wordt het voor mij ook

lastig om ze serieus te nemen.

Iris: En moet het dan laagdrempelig zijn? Of mag er ook wel iets meer volwassen taal of

moeilijkere begrippen?

Ivanka: Voor mij wel. Maar ik realiseer me ook best wel goed dat er, niet lullig bedoelt, mensen zijn

met een iets lager niveau. En jongeren, daar vallen 16-jarigen ook onder. Ik kan me

voorstellen dat moeilijke woorden daar niet zo goed vallen. Dus voor mij persoonlijk wel,

maar ik denk dat als je de grote groep wilt aanspreken, je het laagdrempelig moet houden.

Iris: En stel ze spreken de grote groep aan, voel jij je dan zeg maar belemmert of beledigd als je

de taal leest en ziet hoe makkelijk het is?

Ivanka: Nee, nou ja. Dan weet ik op wie het gericht is dus ik zou me er niet persoonlijk door

aangevallen ofzo. Of ik zou de informatie ergens anders gaan zoeken. Dus als ik doorheb dat

een platform echt gericht is op jongeren, dan zoek ik zelf wel een bron op die wat meer op

volwassenen gericht is.

Iris: Er wordt gezegd dat jongeren sterk visueel gericht zijn en daarom zijn in de enquête plaatjes

gebruikt. Wat vond je daarvan?

Ivanka: Verhelderend. Ik vond het zelf ook wel heel fijn. Ik bedoel ik weet wel wat ze bedoelen met

bepaalde dingen maar het is toch wel fijner om het dan ook te zien.

Iris: Oké. En als de gemeente meer visueel te werk zou gaan met filmpjes en posters en alles,

denk je dat de gemeente dan meer jongeren en mensen in het algemeen bereikt?

Ivanka: Ligt eraan waar ze het plaatsen. Als je het op Facebook doet, dan wel. Dan komt het gewoon

voorbij in je feed. Maar ik denk dat je het dan wel interessant moet maken. Dus de mensen

die nog niet geïnteresseerd zijn, dat je dan wel iets hebt voor hen dat het hen trekt. En zelf

heb ik nog wel vaak dat ik in situaties zit waarbij ik geen geluid kan hebben. Dus van vind ik

het heel fijn als een filmpje ondertiteling heeft. Zodat ik gewoon mee kan lezen met wat er

gezegd wordt in het filmpje.

Iris: Jij volgt de gemeente online toch?

Ivanka: Ja.

Iris: Wat voor een soort berichten wil je dan wel ontvangen en bij wat voor een soort berichten

denk je: dat zouden ze wel weg mogen laten?

Ivanka: Oh dan moet ik even heel goed denken wat voor een berichten ik normaal gesproken

tegenkom.

Iris: Ja, ze plaatsen heel veel hoor. Maar in het algemeen: wat voor een berichten wil je op je

social media en welke niet?

55

Ivanka: In principe vind ik bijna alles wel interessant wat de gemeente aangaat. En als ik het niet

interessant vind, scrol ik er wel overheen. En wat ik dan wel wil zien… dat is een goeie vraag.

Eh… de vacatures die voorbij komen vind ik vaak wel interessant. Niet dat ik er altijd wat aan

heb maar het is toch goed om te weten wat er speelt. Qua duurzaamheid, als er bijvoorbeeld

acties zijn waar ik aan mee kan doen, dan wil ik dat wel weten. Of als ze bijvoorbeeld

informeren over nieuwe plannen wat ze echt gaan inzetten: ja, prima. Dat wil ik best wel

lezen.

Iris: En wat zou de gemeente moeten doen of eigenlijk niet moeten doen waardoor jij ze

ontvolgt?

Ivanka: Ehm… als het heel dwingend wordt. Als ik echt teveel ga zien of dat het zo’n toon aanslaat

dat het… Dat ze je een schuldgevoel gaan aanpraten ofzo? Dan ga ik het irritant vinden en

dan heb ik er geen zin meer in. Dus teveel en persoonlijk gaan aanvallen, dat zou ik niet zo

waarderen.

Iris: En hoe denk jij dat de gemeente jongeren betere kan bereiken qua informatievoorziening?

Ivanka: Eh… ik denk dat wat ze doen al wel helpend is. Dus Facebook en Instagram, dat is toch wel

waar jongeren het meest op zitten. Ik denk dat er meer te behalen valt in het de jongeren te

laten volgen. Want als ze al volgen, zien de jongeren het toch wel op Facebook, maar je moet

het wel verleidelijk maken om te gaan volgen. Dus ik denk dat het daar dan meer in zit.

Iris: Ja, alleen studenten zeg maar wel. Maar nu krijg je dat Instagram meer populair is.

Ivanka: Ja, maar dan gewoon dat de social media wordt gekozen waar veel gebruik van wordt

gemaakt. Dus bijvoorbeeld Instagram. Verder weet ik niet echt wat er nog meer gebruikt

wordt. Want ja, de papieren dingen als de krant lezen ze toch niet.

Iris: Ja, tenzij je gaat promoten bij de bus met posters, of in de trein die informatieschermen.

Ivanka: Ja, precies. Of op scholen, op middelbare scholen. Hang daar dan posters op of zorg dat het

een les wordt. Of ja, les. Dat het een onderdeel wordt van het curriculum van een

middelbare school. Probeer ze daar enthousiast te maken. Op school moeten ze toch

verplicht luisteren naar de leerkrachten.

Iris: En toen ik startte bij de gemeente kreeg ik als onderzoeksvraag: hoe kunnen we jongeren

betrekken bij de energietransitie? Wat zou jouw antwoord daarop zijn?

Ivanka: Jongeren dus… de transitie van energie?

Iris: Ja, dus zeg maar hoe ze daar meer in mee kunnen spelen.

Ivanka: Ja, dat vind ik lastig. Want jongeren wonen dus nog bij hun ouders. Dus die gaan toch vaak

mee in wat hun ouders dan doen. Ik denk dat je het dan meer bij de jonge starters moet

zoeken. Die op zoek gaan naar hun eigen woning, dat je daar iets doet in iets van subsidie

ofzo? Dat ze meer geneigd zijn om een groene vorm van energie te kiezen voor hun huis. Ik

56

denk zoiets. Ja, je kunt het vast gaan promoten bij de jongeren, zodat het iets wordt waar ze

om geven en waar ze later als ze op zoek gaan naar een huis dat ze als ze een energie

moeten gaan kiezen, dat het dan verleidelijker voor ze is om een groene soort te kiezen.

Maar ik denk dat je echte verandering pas gaat maken bij de mensen die op zichzelf gaan

wonen.

Iris: En hoe zou je het dan gaan promoten?

Ivanka: Ja… viel te verwachten die vraag. Toch een beetje waar we het al over hadden. Proberen via

social media duidelijk maken welke opties er zijn. Want dat is ook zo iets, wanneer ik straks

een eigen huis ga zoeken, moet ik mezelf verdiepen in “oké, wat is er allemaal?” en hoe kan

ik dan toch de goedkoopste variant vinden die dan wel groen is? Dus misschien iets meer

duidelijkheid over wat er precies is. Ik bedoel ik weet dat er groene energie is maar verder…

De enige reden waarom ik een beetje weet wat er precies is, is doordat er af en toe een

reclame voorbij komt op tv. Dus ehm… ik zou het dan toch meer zo aanpakken. Of dat als je

weet dat iemand een nieuwe woning koopt, dat je dan vraagt: goh mogen we je informeren

over hoe je je juist kunt voorzien van energie.

Iris: En op wat voor een manier zou jij betrokken willen worden bij de energietransitie?

Ivanka: Ehm…

Iris: Dat kan ook gewoon zijn dat je eens in de zoveel tijd je mening wilt geven, of dat je echt bij

bijeenkomsten wilt zijn.

Ivanka: O dat ga ik toch niet doen. Daar kunnen ze me wel voor uitnodigen maar daar ga ik niet naar

toe. Ik denk dat je dat inderdaad heel laagdrempelig moet houden. Dus een enquête nou ja

binnen 5 tot 10 minuten heb je het ingevuld. Prima, ik zit toch op de bank niks te doen. Dus

eh… ja dat. Online enquêtes, daar ben ik altijd wel voor in om dat in te vullen. En dan zou ik

toch inderdaad, wat jij ook hebt gedaan, achteraf dan vragen: goh wil je meer informatie

geven, mogen we je dan bellen of even langs komen. Of weet ik veel wat en dan kan ik altijd

nog aangeven of ik daar tijd voor heb of niet.

Iris: En stel je zou echt betrokken willen worden bij de energietransitie, met online enquêtes, zijn

er dan nog eisen die je stelt aan de gemeente of aan die enquêtes?

Ivanka: Ik zou het wel fijn vinden als ze er dan nog iets mee doen. Dat die enquêtes niet voor niks

worden ingevuld. Een beetje informatie verzamelen van ja, oké en dat er dan ook wat mee

gedaan wordt. Denk dat dat ook wel aan de politiek en alles ligt maar… Dus als je dan

regelmatig dat soort enquêtes invult, dat je dan ook ziet wat er mee gedaan wordt. Dus dan

wil ik ook wel een keer een uitslag zien van een onderzoek dat ze gedaan hebben.

57

Interview Mick Geïnterviewde: Mick (M), 17 jaar

Interviewer: Iris (I)

Datum: 16 april 2019 om 10.15

Locatie: Marianum Groenlo

I: Ik heb hier je enquête mee, en ik begin gewoon vooraan, naar vraag 8.

M: oké.

I: je geeft hier aan dat je over zonnevelden neutraal bent.

M: Ja.

I: Kan je uitleggen waarom?

M: Ja. Ik vind het beter dan windmolens maar er moet wel ruimte voor zijn en ik weet niet of die

ruimte er is. Dus in principe is het wel een goede manier als er ruimte is. Maar ik weet niet

hoeveel ruimte je dan nodig hebt en hoeveel.. waar het dan ten kosten van gaat. Want ik kan

me best voorstellen dat er wel ruimte is om zonnevelden te plaatsen maar ik weet niet of dat

dan genoeg is of dat je er heel veel landbouwgrond aan kwijt bent of natuurgebied, dat lijkt

me niet heel ideaal. Dus daarom heb ik neutraal geantwoord.

I: Ja oké, dus je bent niet perse voor maar ook niet tegen.

M: Nou nee ja.. binnen de voorwaarde ben ik voor. Maar ik weet niet of die voorwaarden

kloppen.

I: Volgens mij wel.

M: Oké.

I: Tenminste, de wethouder zegt van wel. En je geeft hierna aan dat je tegen windmolens bent.

Kan je uitleggen waarom?

M: Nou, ik ben tegen windmolens vooral omdat ik denk dat je aan zonnepanelen wel genoeg

hebt. En dan… Windmolens zijn heel groot en ik vind ze gewoon heel lelijk wat dat betreft. En

dan denk ik: ik weet niet of een windmolen veel efficiënter is maar als het rendement even

hoog is en het een niet duurder is dan het ander, dan zou ik gaan voor zonnepanelen. Ik denk

dat als je de meeste daken vol legt, denk ik, dat je dan al een heel eind komt. En dat is ook

lelijk vinden sommige mensen, maar minder lelijk dan een gigantische paal. Met wieken.

I: Ja oké. Alleen is het zo: willen wij echt energieneutraal zijn in de gemeente, dan is alle daken

vol zonnepanelen niet genoeg.

M: En hoeveel heb je dan ongeveer?

58

I: Geen flauw idee, maar dat werd laatst verteld in een uitleg. Maar zeg je dan: alle daken vol

zonnepanelen, en zonnevelden? Of toch een windmolen.

M: Ik weet niet hoeveel zonnevelden je dan nodig hebt.

I: Ja, dat weet ik ook niet.

M: ja, dat is wel van belang.

I: Maar stel het zijn er heel veel…

M: Ja, dan moet je wel een windmolen. Dan vind ik energieneutraal belangrijker dan dat het

lelijk is. Maar als het zonder windmolens kan: graag.

I: En heb je het zonneveld op de Laarberg al gezien?

M: Nee.

I: Ik ook niet. Maar daar hebben ze dus ook een zonneveld en dat heeft ook meerdere functies.

Dat het water op kan vangen als het veel regent, en je kan er schapen onderdoor laten

lopen. Dus boeren kunnen wel blijven hobbyboeren zoals ze dat dan noemen.

M: Maar dat is alleen maar goed dan, denk ik.

I: En, waarom ben je tegen mestvergisters?

M: Ik heb vooral dingen tegen mestvergisters gelezen, dus dat is niet helemaal eerlijk. Maar: ze

stinken, ze zijn heel groot, groot gevaar op brand, ze zijn niet heel efficiënt, je krijgt heel veel

overlast van alle mest die hier naartoe wordt gevoerd. Dat vond ik wel redenen genoeg. Het

lijkt me niet verstandig om naast Groenlo een mestvergister te bouwen. Dat is nu het plan en

dat wordt volgens mij ook al wel redelijk uitgevoerd.

I: Ik weet voornamelijk dat ze nu bezig zijn met de windmolens en zonnevelden.

M: Windmolens? Er was in ieder geval heel veel ophef in Groenlo over de mestvergister die zou

komen op de Laarberg.

I: Zou maar zo kunnen.

M: Maar ik weet niet hoe dat er nu voor staat.

I: Er zijn ook mensen die zeggen van: voor de mestvergister gebruik je restproductie dat

ontstaat bij het produceren van ander spul en daardoor kan je het mooi dan weer een

tweede leven… ja een tweede leven is het niet maar dan kan je het toch nog weer gebruiken

en dan zeg jij van: dat weegt niet op tegen de nadelen.

M: Je kan mest ook gebruiken voor de landbouw. En het schijnt gewoon niet zo efficiënt te zijn.

En dan heeft het niet zoveel zin.

59

I: Maar je gebruikt voor een mestvergister ook ander spul dan mest he, bijvoorbeeld

houtsnippers. En dat kan je niet gebruiken voor de landbouw.

M: Dat klopt. Ehm… ik heb daar niet heel veel over gelezen.

I: Als je het niet weet, dan weet je het niet hoor. Dat maakt niet uit.

M: Ja, maar dan denk ik alsnog dat het gebrek aan efficiënte en het ontploffingsgevaar blijft

staan. Maar dan gaat een deel van de overlast al weg.

I: Dus jij zegt: eerder zonnepanelen en de windmolens

M: dan de mestvergister.

I: En… hier bij vraag 23 geef je aan dat je wil dat de gemeente je informatie geeft via

Instagram.

M: Nou ja, dat is de beste optie denk ik.

I: En hoe zie je dat dan voor je?

M: Ik heb geen idee. Ik weet alleen dat e-mail heel veel mensen daar niet goed kijken en dat

WhatsApp me heel raar lijkt. Facebook doe ik zelf niet aan. Snapchat lijkt me ook heel raar.

Twitter daar kijken ook heel veel jongeren niet op. LinkedIn… ooh…

I: Dat maak je pas aan als je student bent. Dan wordt dat verplicht op school.

M: en YouTube zou wel kunnen. Maar dan moet je toch op een of andere manier bij die filmpjes

terecht komen.

I: Maar dat is met Instagram ook. Want heel veel mensen geven aan: ik heb social media

omdat ik dat leuk vind en de gemeente vind ik niet leuk.

M: ja…

I: en dat wil ik niet volgen dus…

M: Dat snap ik. Dan schiet het ook niet op. Ik weet niet wat een goede manier is. Misschien e-

mail zou wel kunnen maar ik denk niet dat heel veel mensen dat gaan lezen. Dus ik weet het

niet zo goed.

I: Dus jij denkt dan niet dat offline beter is?

M: Ehm…

I: Een brief via de post, of lees je de krant? Dat doet bijna niemand…

60

M: Ik lees wel de krant. Nou ja, de Groenlose Gids wat minder. Omdat dat meestal niet heel

interessant. Ik weet ook niet of mensen daar naar kijken. Ik weet echt niet waar mensen dan

wel naar kijken.

I: Nee ik ook niet. Vandaar de enquête.

M: Zeker niet bij de gemeente, want de gemeente is gewoon inderdaad niet leuk.

I: Ja, iedereen zegt ook: ik ga pas naar de gemeente toe op het moment dat ik zelf de

gemeente nodig heb. Maar met iets zoals de energietransitie kan je niet wachten tot mensen

er iets mee willen doen. Dat moet je voor zijn.

M: Ja precies.

I: En de vraag is hoe.

M: Dat weet ik niet. Je kan wel… je kan ook adverteren op Instagram.

I: O ja, dat is waar.

M: dus dat zou op zich wel kunnen. Dat doet de Nederlandse overheid ook. Ik krijg nu

advertenties te zien over dat ik me moet inschrijven voor 1 mei. Ik denk dat dat wel helpt. En

dat je dan een keer er iets over ziet.

I: Ja, dan weet je in ieder geval van het bestaan af.

M: Precies. Ik weet niet hoe duur dat is en of het echt werkt maar het is misschien wel het

overwegen waard.

I: Ik neem het mee. Oké, de enquête is nu door besproken en nu ga ik je gewoon wat dingen

vragen. Onderneem je zelf actie voor het klimaat of duurzaamheid?

M: Ik wil nog wel gaan staken, maar ik wil dat niet een paar weken voor mijn examens gaan

doen.

I: Dat kan ik me voorstellen. Ben je toen wezen staken in februari?

M: Nee, er was iets die dag dat ik niet kon en dat vond ik heel jammer. Ik vind het helemaal niet

ver genoeg gaan maar ik wil wel een keer mee doen. Maar echt acties, ja, ik ben vegetariër

vanwege het klimaat. Telt dat?

I: Ja, vind ik wel tellen. Dat is energie besparen.

M: Ja. Maar verder niet echt. Ik wil nog wel meer doen, maar ik weet niet zo goed wat.

I: Ja. eh… heb je een rijbewijs?

M: Nee.

61

I: Nou dat scheelt al. Dan moet je sowieso met het OV of de fiets.

M: Ja, dat zou ik ook wel doen.

I: En… korter douchen? Ik weet niet hoelang je doucht…

M: Dat wordt wel moeilijk…

I: Daarom. Maar stel je zit onder de 10 minuten, dan zit je denk ik wel goed. Je moet proberen

onder de tien minuten te komen, dan zit je zeg maar goed.

M: ja, precies.

I: Vind je het wel belangrijk om energie te besparen en actie te ondernemen?

M: Dat vind ik wel heel belangrijk. En ik probeer het ook wel te doen. En ik probeer er ook wel

over na te denken wat zou kunnen werken, maar ik weet niet zo goed wat. Of wat de

overheid zou kunnen doen, al heb ik daar niet zoveel invloed op, maar dat is wel iets om over

na te denken.

I: En stel de overheid verplicht je ergens toe van goh ik wil dat je nu op deze manier energie

gaat besparen…

M: Ligt er een beetje aan wat

I: Dan doe je het meteen?

M: Ligt er ook wel een beetje aan wat. Hoe zou je dat denken?

I: Ik heb eigenlijk nog geen flauw idee maar dat werd me laatst voorgelegd. Maar scheid je

bijvoorbeeld wel afval en zo?

M: Ja. Zoals iedereen dat doet nu. Volgens mij gaat het ook redelijk goed dus dat is wel fijn. Ik

denk dat de overheid ook iets meer dwang achter moet zetten. Als ze het willen halen voor

2030.

I: Ja, ik ben benieuwd of dat gaat lukken.

M: Ik denk het niet.

I: Ik ook niet.

M: Nee.

I: Misschien de gemeente wel maar de overheid, heel Nederland niet. En heb je het idee dat je

door je omgeving wordt gestimuleerd om je gedrag aan te passen voor het klimaat?

62

M: Niet echt. Maar ook niet het tegenovergestelde. Zeg maar, er zijn wel mensen die het erover

hebben maar het nog niet echt stimuleren.

I: Ook niet door school dat ze zeggen van

M: Nee.

I: Dus je hebt er geen lessen over?

M: Nee. Al is dat misschien wel een goed idee. We hebben wel projectweken, daar zou het wel

in passen denk ik. Dan moet je wel hopen dat je niet iemand hebt die er ontzettend tegen is,

daar hebben we ook mensen van. Maar in principe zou dat wel werken. Dus dat is wel een

goed idee.

I: Mee eens. En ik ga nu omdat ik dus wil dat de gemeente jongeren kan betrekken bij de

energietransitie, ga ik je wat vragen stellen over de communicatie van de gemeente.

M: is goed.

I: Wat voor een toon heb je het liefst dat de gemeente gebruikt als ze naar jou

M: als in formeel of informeel?

I: Ja als in jongerentaal of als in super serieus.

M: Jongerentaal gaat wel iets te ver. Maar je kan wel… je hoeft geen u en hoogachtend te

gebruiken. Gewoon een beetje informeel kan wel. Ja… de… de dingen die ik van de overheid

op Instagram voorbij zien komen zijn qua taal redelijk oké, denk ik. Maar je hebt ook

advertenties van Tele2…

I: Ja, Tele2 vind ik heel heftig. Ik heb daar zelf een abonnement van maar niet door die

reclames.

M: Nee precies. Even kijken of ik het kan vinden. Hoe heet dat account?

I: Van de overheid? Ik heb geen flauw idee. Kan je op zo’n account wel gesponsorde berichten

zien dan? Ik dacht dat je er dan gewoon doorheen moet scrollen en het toevallig voorbij ziet

komen.

M: jawel, volgens mij kan je ze ook gewoon vinden.

I: Misschien Rijksoverheid?

M: O ja, Rijksoverheid is wel een goede… nee.

I: Misschien hebben ze verder zo geen Instagramaccount ofzo.

63

M: Defensie wel maar daar schiet je ook niet veel mee op. Nou, ik zie ze zo snel niet dus dan ga

ik ook niet alles doorzoeken als je het niet erg vindt. Maar die zijn wel oké denk ik. Wel een

grappig gifje erbij maar geen heel informele taal zoals Tele2 wel doet. Die gaan te ver.

I: Ja, het moet wel een beetje logisch blijven ofzo? Bij Tele2 denk ik soms: waar kijk ik naar?

M: Een bedrijf moet niet heel wanhopig proberen cool te doen.

I: En er wordt dus gezegd dat jongeren sterk visueel gericht zijn en daarom heb ik in de

enquête plaatjes gebruikt. Wat vond je daarvan?

M: O ja.

I: Vond je het overbodig of verhelderend ofzo dat je meer een beeld kreeg?

M: Nou op zich was het wel… het was… ik denk.. het was wel fijner. Ook qua windmolengrote

vergelijkingen. Het is wel gewoon een leukere enquête als er af en toe een plaatje in zit. Dat

is een heel cliché-opmerking maar. Dus ik denk dat het wel goed is ja.

I: Top. En heb je daardoor het idee dat de gemeente vaker met beelden zou moeten werken?

Dus zeg maar posters door Groenlo heen of op school.

M: Ja ik denk dat dat wel… Als je alleen tekst hebt schiet het ook niet op. En ik denk dat je met

beeld wel… Beeld heeft gewoon een sterke associatie. En dat trekt ook meer de aandacht

denk ik. Maar als het niet functioneel is heeft het ook niet heel veel zin denk ik. Dus… ik denk

het wel.

I: Het hangt er vanaf dus. En stel je voor je volgt de gemeente online. Denk niet dat je dat

doet…

M: Kan dat?

I: Ze hebben wel een Instagram maar volgens mij hebben ze daar niets op gepost. Ze plaatsen

niks want dat mogen ze nog niet. Maar stel dat uit mijn onderzoek blijkt dat ze dat wel

moeten doen, dan gaan ze dat natuurlijk wel doen.

M: Dat mogen ze? Ik zie wel politie Oost Gelre. D66 Oost Gelre, Jeugdbrandweer Oost Gelre.

Gemeente Oost Gelre. Met 104 volgers?

I: Ik heb geen flauw idee want ik volg ze zelf niet. Want ze plaatsen niks. Dus ik dacht dan is dat

nog niet.

M: Nou volgens mij volg ik nu de gemeente.

I: Oké, en wat voor een berichten zou je dan wel willen ontvangen, stel je zou ze volgen, en

welke niet?

M: Ehm… heb je voorbeelden?

64

I: Ehm… je hebt dus geen Facebook maar daar plaatsen ze heel veel op. Eigenlijk gewoon ieder

nieuws dat er is, dus zoals in Harreveld komt er een crossbaantje voor fietsers en die kan je

verplaatsen. Dus die staat nu in Harreveld maar dan daarna naar Lichtenvoorde, Zieuwent en

dan Groenlo. En dat plaatsen ze dan online als in nu staat ie hier en volgende week staat ie

daar.

M: Ik denk dat dat wel nuttig is. Als het niet teveel is. Ik weet niet hoeveel ze doen.

I: Ik denk zo’n vier per dag?

M: O dat is wel veel. Maar dan kan je het ook meer iets, misschien dingen die voor jongeren niet

interessant zijn, hoef je niet op Instagram te zetten denk ik. Ik denk dat een, twee per dag

wel…

I: De max?

M: De max ja. Maar ik weet het niet. Ik weet ook niet… dat is van mij. Als ik alleen maar

gemeente zie dan word ik wel een beetje…

I: Dan ga je het ontvolgen?

M: Ja. Ik denk het wel.

I: En zou je reageren onder berichten die de gemeente plaatst?

M: Doe ik überhaupt niet. Dus ik ben daar niet de goeie persoon voor denk ik.

I: En stel ze zouden een soort stelling plaatsen, doe je het dan wel?

M: Misschien wel. Maar dan is het misschien beter om een linkje naar een formulier te doen.

Want anders… ik zou liever anoniem reageren. Tenminste niet openbaar.

I: Niet dat iedereen het kan lezen.

M: Ja, precies.

I: Ja. Ja oké, ja. En wat vind je ervan als de gemeente jongeren via de gemeente wil bereiken.

M: ik denk dat het wel kan. Dan bereik je wel mensen die je normaal niet zo snel bereikt. Dus ik

denk dat het wel slim is. Als het zin heeft.

I: Dus het is niet zo van: de gemeente is veel te officieel om zoiets te doen?

M: Nee. Dat heb ik juist niet. Denk dat de gemeente juist wel veel interactie moet hebben met

de inwoners.

I: Mee eens.

65

M: Juist omdat het de gemeente is.

I: Ja. En ik startte bij de gemeente en toen kreeg ik als vraag: “hoe kunnen we de jongeren

betrekken bij de energietransitie?” en wat zou jouw antwoord daarop zijn?

M: ehm…

I: Lastig he.

M: Dat is lastig. Ik weet het niet. Concreet dingen waar je wat aan kan doen zouden wel helpen

denk ik. Vragen stellen. Van wat vind je van als er … zoals deze enquête. Dat helpt al. Je zou

om voorstellen kunnen vragen, ik weet niet hoeveel mensen daarop reageren maar als je 1

of 2 nuttige voorstellen hebt dan heeft het al zin gehad denk ik. Ehm… ja, denk dat dat wel

zou werken.

I: Oké. En denk je dat jongeren betrekken door eerst informatie toe te zenden via social media

ook zou werken?

M: Ja. Eventueel dat ze daar op kunnen reageren. Maar dat je in ieder geval weet wat er al

gaande is en dat je er iets van kunt vinden, dat helpt al denk ik. Als mensen ergens iets van

gaan vinden, dat helpt wel denk ik. Dan krijg je ze wel weer bezig denk ik.

I: En op wat voor een manier zou jij betrokken willen worden bij de energietransitie. Gewoon

specifiek jij?

M: Wat ik net zei eigenlijk. Dat je gewoon… Stuur mij wat informatie en dan... de mogelijkheid

geven om te reageren of zoiets. En ja, dan kan ik zelf wel kiezen of ik boos word of niet. Nou

ja, trouwens. Nu je met die mestvergister zit. Daar hebben ze vrij weinig mee gedaan. Met de

hele petitie die in Groenlo is opgestart. Dat is wel jammer. Er zijn volgens mij

inspraakavonden geweest. Dat is wel fijn. Maar dat ze het dan toch laten liggen is toch wel

jammer.

I: Dat ze er niets mee hebben gedaan bedoel je?

M: Ja. Ik weet niet meer hoe het precies nu zit. Ik ga het zo even opzoeken want ik ben nu wel

benieuwd.

I: Zijn er nog bepaald eisen die je dan stelt voor als je wilt meehelpen met de energietransitie?

Dus bijvoorbeeld geen mestvergister?

M: Dat zou niet perse een eis zijn, ik denk dat alles helpt. Maar het is wel iets dat ik heel graag

niet wil. En ik denk dat het niet voor de inwoners te duur moet worden. Het kost wel geld, en

dat hoort ook denk ik, maar wat dat betreft vind ik niet dat het heel duur moet worden. Ik

weet ook niet hoe je het dan zou moeten doen, ik weet niet of je bedrijven daarvoor kan

laten betalen. Maar, het moet wel gebeuren maar als het te duur wordt dan werkt het niet

denk ik.

66

I: Ja, dat denk ik ook. Laatste vraag, ik moet dan eerst even iets uitleggen. De hele doelgroep is

jongeren van 15 tot en met 24 jaar, in de gemeente en dan ook studenten die doordeweeks

buiten de gemeente wonen en in het weekend wel hier. Wat denk je dat dan beter werkt

voor een middelbare scholier, dus ik zeg 15 tot en met 18. Dat de wethouder hier op school

zou komen en een presentatie zou geven waar je echt interactie hebt of gewoon via online

iets?

M: Nou ik denk dat het wel… ook gewoon wel… ik weet niet of het werkt. Want heel veel

mensen hebben niets met die presentaties die we hier hebben.

I: Ja daarom, dan zit je er echt bij en denk je: ik heb hier geen zin in.

M: Ja. Ik denk dat er vast wel leerlingen zijn die het wel leuk zouden vinden. Maar ik weet niet,

de andere optie was social media?

I: Ja. Tenzij je nog wat anders weet.

M: Hmm… ik weet niet wat dan beter werkt. Ik denk dat het sowieso wel goed is als hij een keer

langs komt. Gewoon ook voor het beeld van: de wethouder is hier op school.

I: Ja. Hij is hier laatst ook een keer geweest. Maar dat was voor een gesprek met maar vijf

leerlingen.

M: Echt?

I: Ja, toen hadden we het ook over de energietransitie.

M: O. Niks van gemerkt. Bart Porskamp, toch?

I: ja.

M: Ja, dus ik weet niet zo goed. Ik zou allebei doen. Ik weet niet wat beter werkt, durf ik niet te

zeggen.

I: En wat zou jouw voorkeur hebben?

M: Dat hij hier op school komt. Ik vind dat altijd wel leuk. En dan krijg je best wel ook wel

redelijk genoeg informatie in een keer, niet steeds kleine beetjes. En dan kan je ook meteen

wel in gesprek. Als hij daar de ruimte voor geeft.

I: Oké en we hadden laatst… oké dit is dan wel echt mijn laatste vraag. We hadden laatst, we

moesten naar de basisschool. Dat is natuurlijk wel een andere leeftijdscategorie en daar

hadden we dan stellingen bij waarbij je dan moest staan of zitten om de meningen te peilen.

Zeg je dan van: dat kan je hier ook doen of is dat dan te kinderachtig ofzo?

M: Nee ik denk dat dat hier ook wel kan. Ik denk dat dat wel leuk is.

I: Oké.

67

M: De eerste keer zal nog een beetje zijn van: uhm.. wat is dit voor een gedoe? Maar dat het op

een gegeven moment de meesten wel mee doen. Volgens mij doen we zulke dingen wel

vaker. Weet ik niet zeker. Of gewoon handen opsteken maar staan-zitten is duidelijker.

I: Ja, en met staan-zitten ben je continue in beweging tenzij je continue de mening hebt dat je

zit maar anders dan kom je een beetje in beweging en daar word je een beetje wakker van

ofzo.

M: Als iedereen gaat praten dan heeft het geen zin. Om een of andere manier als mensen gaan

opstaan gaan ze altijd praten.

I: Ja.

M: Dus… ik zou het wel proberen.

I: Oké. Weet ik genoeg. Heel erg bedankt.

M: Ja, graag gedaan.

68

Interview Det Geïnterviewde: Det (D), 17 jaar

Interviewer: Iris (I)

Datum: 16 april 2019 om 10.40

Locatie: Marianum Groenlo

I: Ik heb hier je enquête uitgeprint en die wil ik eerst even met je doorspreken.

D: Ja, helemaal goed.

I: Oké. Je geeft hier aan dat je neutraal bent over zonnevelden.

D: Ja.

I: Kan je uitleggen waarom?

D: Ik vind ze niet prachtig mooi ofzo. Dus daarom ben ik niet helemaal voor. Maar het is wel

hartstikke goed. Dus daarom neutraal want het is wel gewoon het kost wel heel veel grond

ook om allemaal zonnepanelen neer te leggen en dan krijg je er zo’n vol veld voor terug.

Maar ja, als het gewoon wel een goede manier is dan… ja prima. Maar het zal niet mijn

grootste voorkeur hebben dan.

I: Wat heb je dan wel liever? Op daken of?

D: Ja. Dat vind ik dan een betere want daken zijn er toch al en je ziet ze bijna overal

tegenwoordig al op daken liggen dus waarom niet alle daken gewoon volpakken?

I: Ja, maar als we alle daken volpakken, dan hebben we niet genoeg zonnepanelen zeg maar

om energieneutraal te zijn. En zeg je dan van: dan zou ik er een zonneveld bij doen of ik zou

er een windmolen bij doen.

D: Poeh dat is een goeie. Want het is of één zonneveld of één windmolen?

I: Ja, ik weet niet precies hoe de vergelijking is.

D: Oké.

I: Anders zou je denk ik iets meer zonneveld of één windmolen hebben ofzo.

D: Oké. Ja. Zonneveld dan toch? Denk ik.

I: Ja, het is jouw mening.

D: Ja, dat denk ik ja. Ik denk toch een zonneveld ja. Want die windmolens zijn helemaal van

die…

I: Van die gigantische

69

D: Precies. Van die bullenbakken in het weiland.

I: Ja, aan de andere kant: ze staan midden in het weiland, maar daar omheen kan je gewoon de

grond gebruiken.

D: Dat is waar. Hmm…

I: Maar zonnevelden kun je ook weer gebruiken want die worden gebruikt als wateropvang, die

grond daaronder, stel er is wateroverlast. En er kunnen schapen lopen enzo. Dus beide

gronden kunnen nog wel gebruikt worden.

D: Ja. Dan toch een zonneveld denk ik.

I: Dat mag.

D: Ja. Fijn.

I: Je gaf hier aan neutraal te zijn over windmolens, en is dat dan gewoon omdat ze zo gigantisch

in het zicht staan?

D: Ja. Precies. Want opzich, windmolens zijn best… een goede manier denk ik en een zo’n

windmolen levert ook flink wat energie wel op. Maar het is wel zo: ze kunnen alleen goed

draaien als echt veel wind is. Maar dat is met zonnepanelen ook natuurlijk. Ze kunnen niet

altijd draaien en energie opwekken. Dus daarom neutraal.

I: Oké. En je geeft hier aan dat je het liefst informatie offline ontvangt.

D: Ja.

I: Kan je aangeven waarom?

D: Ik vind het zelf veel fijner om papier in mijn handen te hebben en dat te lezen. Dan komt het

ook veel beter binnen bij mij. Kijk online op de hoogte gehouden worden een beetje is wel

fijn, maar als er echt langere lappen tekst zijn dan houd ik dat gewoon op mijn mobiel niet

vol. Dus dan offline vind ik zelf prettiger.

I: En stel ze willen je gewoon op de hoogte houden met een paar nieuwtjes ofzo?

D: Ja. Als dat dan online is, eh prima. Dus ja. Dat.

I: En je geeft hier aan dat je het liefst informatie ontvangt online via e-mail, Instagram en

YouTube.

D: Ja.

I: En hoe zie je dat dan voor je?

70

D: Eh nou dat zijn zeg maar naast WhatsApp en Twitter en Snapchat de dingen die ik gebruik.

Maar via WhatsApp zou ik dat liever niet willen en Snapchat vind ik dan ook een vreemde.

Via Insta om kleine nieuwtjes enzo te krijgen vind ik best een goed idee. Dat je gewoon een

post hebt met dit is nu even aan de hand ofzo. Soort van korte updatejes zou wel grappig

zijn, denk ik. En e-mail is gewoon wel praktisch denk ik. Dat je gewoon informatie

toegestuurd kan krijgen in plaats van een brief ofzo. Als ze het dan online gaan doen is e-mail

denk ik wel de makkelijkste. En als er echt grotere dingen zijn, projecten ofzo, is het wel

grappig om er een beter beeld van te krijgen dus dan een YouTubefilmpje ofzo misschien.

I: O ja. En zoals met Instagram, zou je dan een speciaal kanaal willen voor alleen de

energietransitie of zeg je ik volg de algemene gemeentepagina wel.

D: Ehm…

I: Die hebben ze nu nog niet hoor.

D: Nee precies. Maar zelf zou ik dan meer geïnteresseerd zijn in alleen… voor…

I: Voor de energietransitie

D: Ja. Dan zou ik nog wel overwegen om ook de gemeente wel te gaan volgen maar ik denk dat

het dan prettiger is om er een apart te hebben voor de energie.

I: Ja, want anders dan plaatsen ze best wel veel berichten waar je misschien niets aan hebt.

D: Precies, waar je misschien minder mee hebt en dan ga ik zelf de neiging hebben om te

denken: laat maar zitten dan. Ik vind het niet interessant, ontvolgen die handel. Ja.

I: En nu heb ik de enquête gehad. Onderneem je zelf actie voor het klimaat of duurzaamheid of

iets?

D: Nou ik ben zelf wel flink aan het minderen met vlees eten. Ook bewust wel mee bezig om, als

we dan vlees eten, hele kleine porties en minimaal twee keer in de week ook zonder vlees te

eten. En als ik onder de douche sta is het wel zo van: oké, snel even doen. Hoe fijn ik het om

vind om lang te douchen. Maar wel bewust daarmee omgaan zelf maar inderdaad niet echt

initiatief nemen om andere mensen daarin te betrekken. Meer voor mijn eigen ding wel.

I: Dus je bent vooral zelf energie aan het besparen.

D: Ja, precies.

I: En stel ze zouden hier echt een hele actie opzetten, zou je dan meedoen?

D: Als ik tijd heb. Dan zou ik denken: nou, ik kan kijken wat ik kan bijdragen en of ik daar iets in

mee kan helpen wel. Ik weet niet of dat dan oprecht zou doen, maar ik zou het in ieder geval

overwegen en over nadenken dan.

I: En vind je het wel belangrijk om energie te besparen en actie te ondernemen?

71

D: Ja, dat wel. Ja. Ik denk zelf ook wel eens dat ik daar meer in zou moeten kunnen doen, dus ja.

I: En heb je het idee dat je door je omgeving wordt gestimuleerd om dat te doen of

D: Ja, dat wel. Vriendinnen van mij ook. Die zijn ook al vegetarisch enzo. En zo ben ik er zelf ook

mee in aanraking gekomen. Dat heeft me ook wel meer aan het denken gezet. En ik heb het

geluk dat mijn moeder ook niet… we vinden vlees best lekker maar ze is er ook niet de

grootste liefhebber ervan. Dus thuis gaat het ook heel makkelijk wel. Dus ja, dat is wel fijn.

I: En op school niet echt? Of op school ook wel?

D: Ja, op school is daar niet heel veel mee. Kijk bijvoorbeeld als we in de pauze met de

vriendinnen zitten ofzo hebben we het best vaak over dat soort dingen. Dus dan ben je er

wel met z’n allen mee bezig. En dat vind ik ook best wel belangrijk want dat zijn wel dingen

die meespelen en die wel belangrijk zijn.

I: En wordt het in lessen besproken?

D: Nee. Bij biologie heb je dan op een gegeven moment iets over landbouw en teelt enzo en dan

komt het wel eens voorbij dat “eigenlijk moet je geen vlees eten want eh dat kost heel veel

grond en is slecht voor het milieu enzo”. En toevallig, Meneer Gierveld, die ken je nog wel

denk ik… van Nederlands.

I: O, die ken ik nog wel ja.

D: ja, die is ook heel erg tegen vlees eten dus die heeft eh… we moesten laatst presentaties

houden, betoog en beschouwing voor de klas. En er waren ook mensen die hadden dat

onderwerp en toen ging hij er helemaal fel tegen in en zo dus dan komen dat soort

onderwerpen wel aan bod en dan wordt er ook wel over in de les gesproken even. Maar dat

is dan een les ofzo.

I: Maar dat is dan eigenlijk het initiatief van de leerling, omdat die het onderwerp kiest.

D: Precies, ja.

I: Dus niet in maatschappijleer

D: Nee precies. Dus dan wordt het er eigenlijk niet over gesproken. En bij biologie ergens een

lesje en

I: Dan houdt het op.

D: Precies.

I: En ook niet in aardrijkskunde dan?

D: Heb ik zelf niet, dus dat weet ik niet.

72

I: Ah oké. Ik heb ook nooit aardrijskunde gehad. Dat heb ik in de derde laten vallen. Ik vond het

niet zo leuk.

D: Nee. Ze zullen het er vast over hebben, maar dan zal het net zoals bij Biologie een of twee

lesjes zijn dat het er even over gaat en dan… maar bij Aardrijkskunde kan het ook anders

liggen. Ik weet het niet precies.

I: Ja ik heb ook twee docenten van het Marianum gesproken en volgens mij zeiden die ook: het

wordt wel eens besproken in Aardrijkskunde of Biologie maar niet heel veel.

D: Ja. En bij Biologie is het dan 2 maximaal 3 lessen in een jaar.

I: o ja oké. Dat is niet heel veel.

D: Nee precies.

I: Ehm… mijn onderzoek is dus eigenlijk hoe we jongeren kunnen betrekken bij de

energietransitie. Dus ik heb ook wat vragen over de communicatie van de gemeente richting

jou als jongere. En wat voor een toon zou je dan willen dat de gemeente gebruikt?

D: Als in formeel of informeel of?

I: Ja, als in jongerentaal of

D: Nou echt jongerentaal hoeft nou ook weer niet. Maar het hoeft allemaal niet zo strak en met

moeilijke woorden strooien. Maar op zo’n Instagrampost gewoon een kort berichtje. Of in

een e-mail of een brief of wat het dan ook wordt, gewoon dat duidelijk wordt wat de ideeën

zijn en dat soort dingen. Het hoeft niet met hoge Nederlandse taal allemaal voor mij,

persoonlijk. En ze hoeven ook geen “jo jo” met goeie jongerenslogans hoeft denk ik ook niet.

I: Oké, er wordt gezegd dat jongeren sterk visueel gericht zijn.

D: Ja.

I: En daarom stonden er in de enquête allemaal plaatjes. Wat vond je daarvan?

D: Ja dat is wel prettig. Visueel is wel fijn om erbij te hebben.

I: En vind je nu ook dat de gemeente wat vaker visueel zou moeten communiceren, zeg maar?

D: Nou kijk bijvoorbeeld in een e-mail als dat gewoon een lap tekst doet vind ik het prima, of in

een brief. Maar ja dan komt het toch weer stel je gaat het op Instagram doen met een

fotootje erbij, dat maakt het wel aantrekkelijker om het te gaan lezen.

I: En stel we hangen posters op?

D: Top.

73

I: Maar dan wel visueel met een beetje tekst?

D: Ja.

I: In plaats van vooral tekst?

D: Ja. Want posters met vooral tekst gaat bijna niemand lezen denk ik. Of als er een heel mooi

plaatje bij staat en het spreekt wel een beetje voor eh… dan ga je wel de tijd nemen om een

beetje te lezen. Maar niet te veel tekst want dan haak je al sneller af.

I: Dan duurt het te lang.

D: Ja precies.

I: En stel je volgt de gemeente online, wat voor een berichten zou je wel willen ontvangen en

welke niet? Of zeg je dan van: er moet een apart kanaal komen voor de energietransitie want

de rest wil ik allemaal niet ontvangen.

D: Nou ik vind het best interessant om daar ook een beetje van op de hoogte gehouden te

worden. Maar dat is niet waar ik het meest in geïnteresseerd ben, zeg maar. Dus nou ja, stel

je voor ze zouden gewoon één kanaal doen dan volg ik dat prima wel. Maar ik zou dan zelf

inderdaad, die berichten die daar dan overkomen zou ik waarschijnlijk eerder overslaan en

als het dan wel over de energietransitie gaat, zou ik dat wel verder gaan lezen zeg maar.

I: En heb je een max aantal berichten per dag ofzo? Dat je zegt van: ik wil niet dat de hele

tijdlijn onderstaat met alleen maar gemeente.

D: Ja, dat zou ook wel een beetje overdreven zijn misschien. Maar als er per dag eens een keer

vier meldingen komen max ofzo, nou ja, dan heb je ook nog tijd om ze allemaal toch eens te

bekijken. Zoiets. Niet dat er 20 op een dag je kant op gestuurd worden.

I: Nee precies, maar ik had het er net met Mick over en toen ik vier berichten noemde zei hij:

wo dat is wel veel. Dus toen dacht ik: o dan moet ik wel wat minder doen maar jij zegt: vier is

goed.

D: Ja.

I: Oké, dan weten we dat ook weer. En zou je reageren op berichten, stel die worden

geplaatst?

D: Als ze zeg maar gewoon een soort van een idee bij staat of als er ook nog een vraag bij staat

van wat…

I: Ja gewoon… beide.

74

D: Als er gewoon een mededeling staat, zou ik er verder niet veel mee doen. Dan zou ik het

gewoon lezen en dan prima. Weet ik dat ook weer. En als er een vraag onder zou staan en ik

heb daar zelf wel een mening over, dan zou ik daar…

I: Die zou je wel gewoon plaatsen.

D: Ja.

I: Ook gewoon als het openbaar is, dat maakt je niet uit

D: Nee. Daar heb ik niet zoveel problemen mee zelf.

I: Nee, oké. Heel veel andere mensen wel, dus daarom dacht ik van: even checken.

D: Nee, ik heb zelf: bij zo’n Facebook vind ik het dan weer anders. Dat heb ik zelf dan niet. Maar

daar heb je ook dat berichten die jij stuurt dat anderen dat kunnen zien. En Instagram dan

moet je het account al volgen om het te zien. En dan zijn er ook anderen… mensen die dat

lezen. Die zijn dan zelf ook al geïnteresseerd anders volg je dat account al minder snel. Dus ik

heb dan geen problemen mee dat het openbaar is.

I: En… dat is trouwens ook wel een goeie, hoe zou jij ervoor zorgen dat heel veel mensen de

gemeente op Instagram gaan volgen?

D: Oeh… dat is een goeie vraag wel.

I: Ja want heel veel mensen reageren op de enquête, vooral mensen die op het Marianum

zitten van: ja, ik wil de gemeente niet volgen online want ik doe social media voor leuke

dingen en de gemeente is niet leuk.

D: Nou, ik volg ook wel andere instanties zeg maar, dus nou ja, daar past de gemeente prima bij.

Ehm… Sorry wat was je vraag.

I: Hoe we vooral veel volgers kunnen krijgen.

D: O ja, ehm… dat is nog best een lastige denk ik. Omdat onder aandacht te brengen bij

jongeren… ja, als het er is en ik zie het dan zal ik het gaan volgen. Maar hoe ga je het zien?

I: Ja, of je moet zeggen dat je eerst berichten gaat sponsoren zeg maar… maar ja, dan moet je

zeg maar.. dan moet je een fantastische post hebben, willen mensen dat gaan aanklikken en

denken van: goh…

D: Ja precies. En dan moet je wel flink wat uit de kast gaan trekken om dat voor elkaar te

krijgen. Met poster red je het niet tegenwoordig. Dus dan moet je al denk ik integraal een

mail uitdoen naar alle jongeren in de gemeente Oost Gelre. Ik weet niet of dat geregeld kan

worden maar dat je op zo’n manier iedereen een eerste idee geeft van: oké, dit is er. Met

een linkje erbij van dan kun je hier… dit zijn de pagina’s waarop we allemaal te volgen zijn. En

als er dan maar eenmaal mensen zijn, dat het dan ook wel verder over gesproken wordt en

75

dat er dan meer komen. Maar zo’n eerste stap is denk ik best lastig om te maken. Ja… ik zou

het niet zo goed weten denk ik zelf.

I: Nee, maakt ook helemaal niet uit. Ik dacht wat ik niet weet, vraag ik aan jullie.

D: Heb je goed.

I: En wat vind je er zelf van dat de gemeente jongeren wil bereiken via social media?

D: Dat vind ik goed.

I: Ja, wel? Want de gemeente is best wel een officiële instantie.

D: Ja. Maar ik vind het ook wel belangrijk dat jongeren ook wel een beetje een soort van op de

hoogte worden gehouden zodat je ook een beetje een idee hebt van wat er nou gebeurt.

Want ik ben zelf ook wel van plan, ik ga dan nu studeren binnenkort, maar om dan daarna

wel weer terug te komen en dan wil ik wel een beetje weten wat er speelt. Dus ik vind het

opzich wel echt goed dat er meer naar gekeken gaat worden. En dat jongeren er meer bij

betrokken gaan worden.

I: Mooi. Dan doe ik een goed onderzoek.

D: Yes!

I: En toen ik startte bij de gemeente kreeg ik als onderzoeksvraag: hoe kunnen we de jongeren

uit de gemeente betrekken bij de energietransitie. Wat zou jouw antwoord daarop zijn?

D: Ehm…

I: Ja, dat is heel lastig.

D: Ja. Ehm… toch wel inderdaad korte berichten met waar ze mee bezig zijn en projecten die er

lopen. Dat je een beetje een beeld hebt van wat er eigenlijk gebeurt want wat er gebeurt:

geen idee. Dus dat wel dat je of wel met een e-mail of dan met een poster ofzo een beetje op

de hoogte gehouden wordt van wat er speelt en stel je voor er wordt nog gezocht naar

ideeën, dat je dan gewoon ideeën kan droppen ofzo. Doe er iets leuks mee ofzo. Ja, dat je

toch wel een beetje een beter beeld krijgt van waar de gemeente dan mee bezig is.

I: Dus eerst informatie toereiken en daarna kijk je pas verder.

D: Ja.

I: En op wat voor een manier zou jij betrokken willen worden bij de energietransitie?

D: Ehm…

I: Ook gewoon eerst kijken wat er speelt en dan?

76

D: Ja, dat sowieso. Anders wordt het wel heel lastig om er iets mee te gaan doen denk ik. Maar

inderdaad stel er zou iets van een actiedag zijn ofzo, en er kan daar toch al een soort van

vrijwilliger al is het maar met koffie inschenken, dat ik dan toch mijn steentje kan bijdragen:

prima. Ja. Dat.

I: En stel je gaat jezelf erbij betrekken, zijn er dan nog bepaalde eisen die je stelt aan de

gemeente dat je zegt: ik wil eerst dat je dit oplost…

D: Nee. Ik denk niet dat dat heel reëel is. Ik zou het wel graag willen maar ik denk niet dat je

daarmee weg komt. Nee maar als je dan erbij betrokken wordt en je gaat dan met mensen in

gesprek, dat je dan toch wel je eigen ideeën en nu ook, dat je er dan toch wel over kan

praten en dan misschien toch wel ergens iets kan droppen van: doe er iets mee ofzo. Maar

niet met eisen stellen van: anders niet, ofzo. Nee.

I: Oké. En dit is mijn laatste vraag, als het goed is. De algemene doelgroep die de gemeente nu

voor ogen heeft is 15 tot en met 24 jaar en dan allemaal in de gemeente dus dat is een hele

brede doelgroep want dan heb je middelbare scholieren en studenten.

D: Ja.

I: En ik ben van plan om dat dan te gaan splitsen. En nu heb ik als idee dat ik twijfel tussen of ik

de wethouder naar de school stuur om dan een presentatie te geven die interactief is

D: Dat is ook een goeie

I: of dat het allemaal via online gaat.

D: Ik denk dat het eerste best een goede is, want dan heb je inderdaad dat iedereen het wel ziet

en hoort. En dan kan je mensen inderdaad doorverwijzen naar online. En als er dan

inderdaad zo’n dag georganiseerd wordt. Daar wordt bijna niemand blij van in eerste

instantie. Dat is gewoon zo. Dat weet iedereen hier. Maar als je dat dan doet, dan zijn er wel

mensen die daar denk ik door getriggerd worden en dan inderdaad bijvoorbeeld als er dan al

een pagina ergens hebt, dat je mensen kan doorverwijzen. Dan wordt er thuis waarschijnlijk

ook over gesproken van vandaag hebben we zus en zo. En hoe meer er dan over gesproken

wordt hoe meer mensen dan ook wel… dus ik denk dat het best een goede is als een eerste

stap. Om dan toch…

I: Om dan mensen te trekken.

D: Precies. Om dan ergens te beginnen. Dat klinkt als best een goede.

I: Oké. Top.

77

Interview Mariska Geïnterviewde: Mariska (M), 22 jaar Interviewer: Iris (I) Datum: 17 april 2019 om 10.00 Locatie: gemeentehuis Lichtenvoorde I: Ik start gewoon met je enquête die ik heb uitgeprint. M: Ja is goed. I: Je geeft hier aan, bij vraag 3, dat je eerder de kachel opstookt dan je trui aantrekt als je het

koud hebt. Kan je uitleggen waarom je dat doet? M: Nou omdat ik dat makkelijker vind en ik heb altijd koude voeten. En dan is een kachel

aansteken omdat wij vloerverwarming hebben, dan heb ik het sneller warm dus… ik denk dan als ik het echt koud heb ik eerder mijn uggs zou aantrekken dan een trui. Maar een trui aantrekken, dat doe ik gewoon niet en ik weet wel dat het beter is voor het milieu maar dan begint mijn bovenlichaam zo te zweten en dan heb ik het onderaan nog koud omdat ik altijd koude voeten heb.

I: Ja, oké. Dat is dan wel logisch. En je geeft hier bij vraag 8 aan dat je het wel eens bent met

zonnevelden. M: Daar ben ik het niet mee eens denk ik. I: Ja, je geeft aan van wel. Maar ik had ook verwacht dat je het er niet mee eens zou zijn

aangezien je… M: O nee! Ik bedoelde dus eigenlijk dat ik het er niet mee eens was, want eh… even kijken.

Zonnevelden… ik vind het gewoon jammer dat een heel groot stuk natuur wat voor landbouw gebruikt had kunnen worden dan wel dat het beplant wordt voor bos. En we hebben ontzettend veel boeren in Oost Gelre die ontzettend veel grote daken hebben, alhoewel mits het asbest eraf is, waar je ook die zonnepanelen op kan pakken en dan vind ik het een beetje zonde om dan… ja weet je dat dak van die boeren is er al. Daar hoef je niets mee te doen, alleen die panelen op het dak leggen. Ik snap wel dat op het moment dat er schade om de hoek komt kijken dat het dan een moeilijker verhaal is, maar ik vind dat zo’n weiland. Dat kan zoveel meer functionelere functies hebben dan alleen zo’n zonneveld.

I: En stel zeg maar… ze willen zo’n zonneveld, net wat je zegt, meerdere functies geven zoals de

grond bewerken ze dan zo dat het meer water opvangt, stel het regent heel veel. En je kan er ook schapen onderdoor laten lopen. Zeg je dan van: nu het meerdere functies heeft, mag het wel. Of nog steeds liever niet?

M: Nee, want ehm… even kijken, als zonnepanelen eraf kunnen en je zou bijvoorbeeld in de

winter wanneer de grond toch niet wordt bewerkt door de boer zeg maar eraf kunnen halen, zeg maar in de zomer dat het er af is. Al is dat niet rendabel omdat het natuurlijk de zomer is en dan de zon schijnt. Maar de wereldbevolking groeit, en er moet steeds meer voedsel geproduceerd worden en ik denk dat de grond die we hebben die schaars is niet moeten gebruiken voor zonnevelden maar moeten gebruiken voor dan wel dat de boer er mest op kan uitrijden, want als de boer meer grond heeft, mag hij meer koeien houden, dan wel voor aardappels en bieten of welke andere product dan ook. En niet als zonneveld. Want ik denk

78

dat als je er zonnepanelen op wilt plaatsen, er genoeg andere initiatieven zijn maar voor aardappels kan niets anders dan dit.

I: Ja oké. Dat was dus, ik las dat je dit koos en toen las ik dat je een boerendochter was en toen

dacht ik: goh opvallend dat je dan zonnevelden goed vindt M: Nee, nee! Ik weet nog dat ik de vraag las en dacht: dat vind ik zo stom, zonnevelden. I: Nee, oké. Maar dan is dat wel duidelijk. Je geeft wel weer aan bij vraag zestien dat je liever

zonnepanelen dan windmolens in de natuur hebt. M: O, in de natuur. Was dat de vraag… I: Ja, volgens mij wel. M: In de natuur… eh… ja meer als in op de daken. I: O ja. Maar het is dus wel zo, stel we willen volledig energieneutraal zijn, dan is alleen

zonnepanelen op daken niet genoeg. Zeg je dan: dan wil ik er een zonneveld bij of een windmolen?

M: Nee dan de windmolen. I: Oké. M: Nee dat vind ik niet zo megastorend. Want het neemt ook minder plek in beslag. I: Ja, alleen in de lucht. M: Ja, alleen in de lucht. Maar ik denk dat we daar als Nederlander ook vanaf moeten stappen

dat we dat idyllische plaatje toch niet kunnen houden. Dat we op een gegeven moment toch wel naar de windmolens toe moeten. En dat je dat maar moet… ja… accepteren.

I: Ja. En bij vraag 23 geef je aan dat je informatie wel zou willen ontvangen via de mail. Kan je

een beetje uitleggen hoe je dat voor je zou zien? M: Ik ben nu aangesloten bij een andere vereniging via mijn werk en dan krijg ik, hangt een

beetje van de vereniging en organisatie af maar dan krijg ik maandelijks mail, of per kwartaaltje. En dat is dan een nieuwsbrief met alle dingen waar ze mee bezig zijn en dat vind ik het meest overzichtelijk. Want de, kijk de andere mogelijkheid als WhatsApp, ja, dat vind ik vrij onhandig want WhatsApp gebruik ik vooral voor mensen die mij persoonlijk willen benaderen. Facebook klik ik er gauw langs heen, dan lees ik het gewoon niet. Instagram… ja, ik weet niet of je dan iedereen… ook meer: hoe bereik je dan iedereen? Ik denk dat je dan niet iedereen bereikt die je wilt bereiken. Snapchat klik ik weg. LinkedIn… ja LinkedIn zou ook goed kunnen maar ik denk dat heel veel mensen het niet hebben. Dus ja toen dacht ik: als je dan… ik zou het lezen maar als ik dan ook kijk naar mijn omgeving, die eh… dat ook zouden willen lezen, lezen het niet omdat het op LinkedIn staat en ze hebben daar niet zo veel mee. YouTube, ik weet niet hoe ik daar moet komen. Pinterest gebruik ik alleen voor leuke plaatjes en Tumblr kende ik helemaal niet.

79

I: Tumblr is een soort Amerikaanse blogsite. Sommige mensen kennen het heel goed maar niemand zegt: goh dat wil ik gebruiken voor de gemeente. Dus daar ben je niet de enige.

M: Oké. I: Volgens mij was dat de enquête. Ehm… onderneem je zelf acties voor duurzaamheid of het

klimaat? M: Ja. Ik probeer niet bij elke maaltijd vlees te eten. Als ze het thuis toelaten kook ik ook nog wel

eens vegetarisch maar ik ben niet tegen het gebruik van dierlijke producten. Wel moet het met… het moet wel minder. Ik douche niet zo lang. Probeer het ook zo veel mogelijk uit te stellen. Gebruik weinig bewerkte producten. Veel vers. Niet perse biologisch omdat ik de grens tussen biologisch en zeg maar het reguliere eten heel klein vind en biologisch is niet per definitie duurzamer. Want de opbrengst per vierkante meter die dan per dier is lager. Ik pak zoveel mogelijk de fiets, als het mogelijk is en het weer het toelaat. Even kijken wat nog meer… dat was het eigenlijk wel een beetje. Ik probeer ook niet heel veel te stoken in huis.

I: Ja, maar dit is al best wel veel hoor. M: Ja. Dat was het eigenlijk wel een beetje. I: En vind je het dan ook belangrijk om energie te besparen en je actie te ondernemen? Of ja,

actie… M: Ik denk dat je er in deze tijd ook niet meer omheen kunt om het niet te doen. Want ik zal niet

zeggen dat ik een Toyota Prius ga rijden omdat die nou beter zou zijn voor het milieu. Maar ik denk dat alles wat binnen je bereikt ligt… o ja, ik bestel ook nooit wat online. Want ik vind dat echt eh… ik vind al dat gecross met die busjes vind ik ook een beetje zonde geld want het moet dan weer terug en dan moet het weer naar het postkantoor omdat het niet past en dan wordt het weer opgehaald en dan denk ik: ja, volgens mij is dat ook niet zo best. Ik denk dat alles wat je kunt doen en wat binnen je bereik ligt en wat mogelijk is en je hoeft het niet altijd leuk te vinden want je doet het wel voor de volgende generatie en als iedereen maar doet wat voor diegene past dan lukt het toch niet. Je moet wel in zekere zin offers brengen door af en toe die auto te laten staan ook al is het makkelijker. Door, ook al kun je kleren online bestellen, even niet doen. Dat soort dingen. Dat je laat zien dat je niet voor de makkelijkste weg gaat. En dan ook af en toe de keuze neemt die dan niet je eerste keuze is maar omdat het beter is voor het milieu dan toch die andere kiest.

I: En heb je het idee dat je omgeving je stimuleert om beter bezig te gaan voor het milieu? M: Hangt een beetje af van welke omgeving. Want ik zit dan in Nijmegen op school en daar

wordt het iets meer gestimuleerd. Maar zoals dan hier in de Achterhoek. Ja, dat minder vlees eten en dat soort dingen blijven toch een gevoelig puntje maar ik merk wel mijn vader zelf is boer die zegt: het is ook niet meer haalbaar om de hele wereld te voeden met elke dag een stuk vlees. Dat wel. Dus het wordt wel gestimuleerd maar hangt een beetje af van wat. Zoals de fiets pakken wordt ook gestimuleerd in het kader van gezondheid. En minder bestellen wordt ook wel gestimuleerd omdat je dan meer de lokale winkeliers ondersteunt, dus het zijn vaak dubbele reden wel. Maar echt puur op milieu, op welke… ik koop geen rietjes, maar als ik thuis zeg: doe maar niet. Dan wordt het ook niet. En als ik de auto wil pakken dan zegt mijn vader: dat kun je toch ook wel fietsen? En dan denk ik: o ja, dat is ook wel zo. En dan niet eens per se uit milieuoogpunt altijd, maar ook vanuit gezondheidsoogpunt.

80

I: Ja oké. En stel de gemeente wil iets qua communicatie naar jou richten. Wat voor een toon

moet ze dan hebben? M: Eh niet zo met het vingertje wijzen. Heel erg… ook in samenspraak met de burger over wat er

moet gebeuren en niet… zeg maar wat achter een kantoortje bedacht is van dit vinden wij leuk en dat naar de consument en de burger toeleggen van: jullie moeten dit doen.

I: Ja, dus het moet meer in overleg? M: Veel meer overleggen en het idee ook hebben dat de inwoner van Oost Gelre ook gehoord is.

Zoals ik dat hier dan doe. Daar bijvoorbeeld gehoor aan geven. Dat mensen die er wat van vinden, dat die ook een kans krijgen er wat van te zeggen. Want anders krijg je ontzettend: ja de gemeente wil van alles, maar het sluit niet aan.

I: Ja. En zeg je dan: stel ze gaan dan in overleg met jullie, moet het dan heel formeel of juist een

beetje informeel? M: Ik zou het informeel houden. Want ik denk als je het heel formeel gaat doen, dan krijgt het

een bepaalde lading. En ik denk dat als je het heel informeel doet, dat mensen zich vrijer voelen om wat te zeggen.

I: Ja. En er wordt gezegd dat jongeren sterk visueel gericht zijn. En daarom zaten er in de

enquête afbeeldingen om het meer een beeld te geven. En wat vond je daarvan? M: Prettig. Ja, ik heb als ik een plaatje zie, dan heb ik er sneller een beeld bij en een mening over

dan als ik het eerst moet lezen. I: Ja oké. En heb je dan ook het idee dat de gemeente dan ook vaker visueel zou moeten

werken? M: Ik heb nog niet heel veel met de gemeente van doen gehad. Alleen met een paspoort

aanvragen en dat soort dingen maar alles wat ik van de gemeente weet is omtrent vergunningen aanvragen en niet heel veel visueel, dat is vooral papierwerk.

I: Maar stel ze willen dan bijvoorbeeld posters ophangen bij bushaltes of bij de trein, ik weet

niet precies waar jij reist, maar zeg je dan: van dat moet tekst hebben maar dan een paar zinnen of echt alleen een afbeelding en dan in een opslag echt duidelijk?

M: Ik zou een afbeelding doen met een beetje a la Loesje en omdenken-achtige tekst. Dat het

blijft hangen zeg maar. Ik weet niet zoals… je had bij Lievelde een poster van ALS. En dat was dan een foto van een man en daar stond bij: “Ik ben er ondertussen niet meer”, weet je dat zijn dingen die blijven hangen in plaats van: pak de fiets. Ja die kennen we ondertussen wel.

I: Ja. M: Eet minder vlees. Ja, dat is niet nieuw. Dat blijft niet meer hangen. I: En volg je de gemeente online nu? M: Nee. Ik wist niet eens dat dat er was.

81

I: Ja, ze hebben Facebook maar ik weet niet of je Facebook gebruikt. Maar stel je zou ze wel

volgen, wat voor berichten zou je dan wel willen ontvangen en welke niet? M: Ik denk de berichten die laten zien dat de gemeente toekomstbestendig is. Dus bijvoorbeeld

ook in het kader van veiligheid in het verkeer. In het kader van gezondheid of de ouderenzorg dat er leuke dingen georganiseerd worden. Dat soort dingen zou ik dan graag willen zien. En niet eh… dat Ria al 25 jaar hier receptionist is. Dat zie je ook wel eens voorbij komen en dan denk ik: ik wil juist zien wat ze aan het doen zijn. Wat de plannen zijn bijvoorbeeld ergens voor. Denk dat als je dat erop zet dat mensen daaronder dan ook wel reageren. Je hebt er altijd zeikerts tussen zitten. Maar dat mensen wel zien waar de gemeente mee bezig is.

I: En zou je zelf reageren op berichten? M: Nee. I: Omdat het openbaar is? M: Ja. Ik weet niet wanneer het tegen me gebruikt kan worden. Als ik bijvoorbeeld ergens op zeg

dat ik het er niet mee eens ben en twee/drie jaar later ben ik het er wel mee eens en ik heb gesolliciteerd en dan zeggen ze: ja maar hier ben je het er niet mee eens. Het is wel internet en het staat voor altijd vast.

I: Ja. M: Zeker omdat het dingen zijn waar mensen vaak een uitgesproken mening over hebben.

Omtrent de gemeente bijvoorbeeld en nieuw fietspad of dat soort dingen. Of een nieuwe windmolen. En ik zou daar op reageren… het staat er wel voor altijd en ik kan het niet meer weghalen.

I: Ja oké. En hoe denk jij dat de gemeente beter informatie kan verspreiden onder jongeren? M: Zo dat is een moeilijke… I: Ja. M: Ik heb werkelijk geen idee. Ik denk dat het een hele moeilijk te bereiken doelgroep is. Zeker

als je… ik ben 22 dat gaat nog. Ik heb een zusje van 15, dat gaat niet. Dan zou ik echt zeggen van: stuur iemand op scholen langs en ga in de les staan want ik zou anders geen manier weten om hun te bereiken. Want dat is toch niet de… weet je social media is een heel mooi platform maar dat is niet het social media wat zij gaan volgen.

I: Nee. M: Denk wel dat je dan op scholen moet zijn. Dat je dan daar pas de boodschap over kunt

brengen. I: Ja, dat was ik ook al wel aan het denken. En toen ik startte bij de gemeente kreeg ik als

onderzoeksvraag: hoe kunnen we de jongeren betrekken bij de energietransitie? Wat zou jouw antwoord op die vraag zijn?

82

M: Jongeren… dan hebben we het over de leeftijd 12 tot en met 18? I: Ja, 15 tot en met 24 willen ze. M: Ah 15 tot en met 24. Ik wou net zeggen als het jonger is zou ik zeggen ga naar het Marianum.

Wat ouder: denk als je een beetje 15 tot 20 kan je nog wel bereiken via school. Ik denk wat ouder… ja een debat of iets van eh… een avond waarop mensen kunnen komen en wat zeggen maar ja die leeftijd is ook weer heel druk met andere dingen dus dan is het maar weer de vraag of iedereen komt. Of af en toe iets van een forumdiscussie waarop mensen goede ideeën kunnen inleveren of als je het ergens niet mee eens bent. Of een poll op Facebook. Misschien wel doen/niet doen.

I: O ja. M: Dat zijn denk ik wel… En als je maar wat mensen weet te bereiken die dat een beetje

stimuleren om die poll… Zeg maar dat is wel vaak vrij anoniem. Maar wat… eh windmolen ergens een windmolen tussen Vragender en Lievelde, en je doet een poll: wel doen/niet doen, denk dat mensen dan vrij snel reageren omdat het anoniem is. En het is heel kort en je hoeft het niet perse te onderbouwen. En als er heel veel nee is of juist heel veel ja. Als er heel veel nee is zou je onderzoek kunnen doen waarom niet. En bij heel veel ja zou ik zeggen vooral doen. Wel een beetje onderzoek maar dan heb je in ieder geval… niet dat je weerstand achteraf kan krijgen.

I: En hoe zou jij betrokken willen worden bij de energietransitie? Als je het niet wilt, kan je ook

gewoon zeggen: dat wil ik niet. M: Als ik betrokken zou worden dan zou ik door gesprekken als deze. Want dan kan je alles wat

je vindt goed kunnen onderbouwen. En ik denk dat je je onderbouwing, als die maar goed is, dat je een ander ook kunt overtuigen van wat anders. En gewoon ja/nee kun je een ander niet mee overtuigen op een enquête. Denk dat als je maar goed kunt onderbouwen en ook met bepaalde non-verbale communicatie weet over te brengen, je het meeste bereikt. En zo zou ik dan ook benaderd willen worden. Want ik heb er wel een mening over en die wil ik dan wel graag zeggen en waarom ik dat vind kan ik niet via papier doen. Dat is vaak makkelijker om dat in het echt te doen.

I: Ja. En zeg je dan van, je wilt het dus zeg maar maandelijkse bijeenkomsten in de avond ofzo? M: O niet maandelijks. Dat wordt wel heel veel. I: Of in het kwartaal… M: In het kwartaal ofzo dat zou… ook denk ik haalbaar zijn. I: Moeten er wel mensen op af komen. M: Ja. En ook dat je het idee hebt dat er wel wat mee gedaan wordt en dat het niet alla… ik weet

niet wat er met het referendum gedaan wordt zoals in Nederland. En dan is de meerderheid het ermee eens “maar we doen het toch niet”. Ja dan denk ik: dan heeft het ook niet zoveel zin om zo’n bijeenkomst te houden. Je moet wel laten zien dat als er die avond iets besloten is en de meerderheid is het daarmee eens, dat er daarna ook wat mee gedaan wordt en dat

83

je ziet wat die avond overlegd is, dat je dat ook terugziet in de gemeente. Ik denk dat je anders heel gauw de kracht van zo’n avond verliest. Als je de hele tijd overlegd, en overlegd, en overlegd en er gebeurt de hele tijd niks, of het gebeurt niet het geen dat afgesproken is…

I: Ja, ja oké. En heb je nog bepaalde eisen van de gemeente, zeg maar, stel je wil erbij

betrokken worden dan moeten ze eerst dit aanpakken en dan kom ik erbij. M: Nee, dat heb ik niet. Denk dat als ze dat willen aanpakken. Dan mogen ze dat zo ook wel

vragen. I: Ja maar je zou kunnen zeggen van: minder op landbouwgrond werken of… M: Ja, maar dat zou voor mij niet een instapvoorwaarde zijn. Ik wil dat het gebeurt, en als het

nog niet gebeurt zou ik er wel bij betrokken willen worden dat die verschuiving plaats vindt. Dus minder boertje pesten en op andere gebieden…

I: Oké. Dat was het.

84

Interview Daan Geïnterviewde: Daan (D), 18 jaar Interviewer: Iris (I) Datum: 24 april 2019 om 10.30 Locatie: Gemeentehuis Lichtenvoorde

I: Ik heb hier je enquête uitgeprint, niet heel milieubewust maar voor nu wel wat makkelijker.

En ik was van plan om die eerst gewoon snel met je door te nemen, ik heb gearceerd wat me

opviel en dan heb ik nog een paar andere vragen.

D: Ja.

I: Je geeft hier aan bij vraag 3 dat je de kachel op zou stoken als je het koud hebt

D: Wij hebben niet echt een kachel ofzo.

I: Ja, maar de verwarming ofzo of weet ik het wat

D: Meestal heb ik ook al… gewoon… ik heb het sowieso niet heel snel koud ofzo. En meestal is

het wordt bij ons al de kachel opgestookt of de verwarming aangezet zonder dat het

überhaupt voor mij is. Dus ik dacht: dan kies ik die wel gewoon want dat is wat bij mij in huis

over het algemeen gebeurd.

I: Ja, dus je zou niet zelf een trui aantrekken omdat gewoon… het gebeurt al voordat jij het

koud hebt?

D: Het is meestal warm… ik heb het nooit echt heel snel koud in huis en buiten trek ik gewoon

een jas aan dus dat is eh…

I: Ja, oké. Dat is wel logisch. En je geeft hier aan dat je het niet eens bent met zonnevelden.

D: Nee, want dat komt doordat… bij ons in de buurt is dus daarachter bij de… ruitverband..

achter de Laarberg daar, is een zonneveld aangelegd. En op zich daar heb ik niet zoveel

problemen mee. Maar ik zie ook wel heel veel richtingen, ik woon niet op het platteland

maar net gewoon aan de Slinger aan de buitengrens van Groenlo en ja over het algemeen die

boeren ja… die doen ook allemaal gewoon wat. Het was meer gewoon dat ik het beter vond

om zonnepanelen op daken te leggen dan op velden. Want er zijn daken zat hier in de buurt

en als je die dan gewoon eerst vol legt en dan kijkt of je er nog zonnevelden bij moet leggen

dan… zo was het meer eh…

I: Ah oké.

D: Dus het is meer uit preferentie.

I: En je bent het ook niet eens met windmolens?

D: Nee, dat is hetzelfde verhaal. Dan moet je weer die ruimte innemen en ik denk dat als je

eerst de ruimte gebruikt die we al hebben, dus als je daken vol legt, als je… bijvoorbeeld dat

85

heeft de ehm Nedap toen ook eerst uitgeprobeerd. Daar hebben ze, om hun nieuwe

zonnepanelen uit te testen, gewoon gezegd: wij leggen bij jullie nieuwe zonnepanelen aan.

Jullie krijgen de helft van het stroom, wij krijgen de helft van het stroom. Zoiets kan de

gemeente bijvoorbeeld ook doen. Dat je daken van mensen huurt, om het maar even zo te

zeggen.

I: Ja, maar een windmolen neemt niet heel veel ruimte in beslag qua grond toch?

D: Nee maar daar moet wel een bepaalde richtlijn omheen en dat…

I: Ja, er mogen geen woningen in de buurt staan en alles.

D: En ik moet ook zeggen dat die windmolens er niet bepaald heel mooi uitzien.

I: Dat ben ik wel met je eens. Heb je dan daarom ook liever 200 kleine windmolens dan een

hele grote?

D: Ik dacht: dan heb je minder, die kunnen ook waarschijnlijk ook dichter… ze kunnen dan ook

dichter bij andere dingen in de buurt staan en zo. En in Duitsland kom ik nog wel enigszins

vaak dus ik dacht dan… daar werkt het ook wel.

I: Ja. In Duitsland zijn ze ook wel kleiner dan de grote die ze hier willen. Maar dat vind je dan

zeg maar windmolens zijn dus niet mooi…

D: Nee, maar dit was meer… nu moest ik kiezen tussen de twee en ik zou liever geen van beiden

doen maar ja…

I: Dan wel…

D: Dan word je geforceerd te kiezen en ja…

I: Ja daarom het was even peilen van: als je moet kiezen, wat kies je dan?

D: Ja.

I: En ehm… je geeft hier aan dat je het liefst informatie toegestuurd zou krijgen via e-mail,

WhatsApp en YouTube.

D: Ja want ik kijk niet heel erg regelmatig op die andere, daar kijk ik alleen af en toe, sporadisch

op van: goh, is er nog wat gebeurd ofzo. Maar als je mij zou willen bereiken om wat te

zeggen dan kijk ik dagelijks op mijn e-mail, WhatsApp. En ja, Youtube, daar krijg ik ook

meldingen van binnen dus…

I: Maar je zou dus wel liever online ontvangen dan offline.

D: Ja nee, voor de rest, ik lees niet echt een krant ofzo.

I: En via de post ook niet?

86

D: Dat zou wel kunnen op zich.

I: O ja.

D: Is niet heel milieubewust he…

I: Nee, dat is waar, maar we moeten iets. En hier geef je aan dat je de gemeente wel zou

volgen, maar welk kanaal dan?

D: Maakt niet uit. Als de gemeente er eentje aanmaakt

I: Aangezien je geen social media gebruikt.

D: Nou ik gebruik het wel maar niet echt regelmatig ofzo.

I: Nee oké, maar zoals: heb je Facebook?

D: Ik heb het wel maar ik gebruik het niet.

I: Nee oké, dus stel ze zouden een kanaal aanmaken, dan zou het op YouTube moeten zijn?

D: Ja nee, ik bedoel: ik heb dat wel eens bij andere gemeentes gezien dat ze er van die video’s

op gooien en zo.

I: Ja en die delen ze dan op Facebook en alles. Niemand heeft dat van de jeugd. En volgens mij

was dat de enquête al.

D: Volgens mij wisten ze ook niet echt dat zoiets aangemaakt is. Het is niet heel, als er iets

aangemaakt zou zijn geweest…

I: Van de gemeente? Die hebben Facebook en Twitter, dat zijn niet de meest moderne

kanalen…

D: Nou, Twitter moet nog kunnen op zich.

I: Ja, Twitter heeft wel weer een soort tweede leven gekregen.

D: Maar dat komt meer doordat alle politici er ook allemaal opzitten.

I: Ja dat. Ja en mensen… ik volg dan weer op Instagram een of ander kanaal dat heet Dit is

waarom mensen op Twitter zitten en dan zie je flauwe grappen die mensen op Twitter

maken en daarom vind ik Twitter dan wel weer leuk.

D: Uhu, ik zit niet zo veel op Instagram. Ik heb het ook wel en ik volg weleens mensen en ik ga

er wel eens op kijken, maar ik zet er zelf niks op ofzo.

I: Nee, maar dat doe ik ook niet. Dat is teveel moeite.

87

D: Precies.

I: Neem je zelf actie voor het klimaat of duurzaamheid?

D: Nou nee niet heel actief. Het is wel eens dat ik denk van: oh na, als het echt gewoon een heel

simpel iets is, zoals afval ruim ik wel op en zo maar het is niet echt zo van eh… ik ben hier ook

met de auto dus…

I: Dus ook niet energie besparen?

D: Ik bedoel ik zet ook wel alles uit als ik weg ga, en ik zet de computer dan ook wel helemaal

uit, niet op standby, maar dat zijn meer van die dingen die ik altijd al deed dus dat doe ik niet

vanwege het klimaat.

I: Ja oké, en zou je minder vlees eten of korter douchen ofzo?

D: Nou, korter douchen misschien. Maar minder vlees eten dat eh…

I: Dat kan niet?

D: We hadden laatst nog een hele vervelende met de gourmet. M’n moeder was van: o ja we

hebben nog veganistische hamburgers ofzo. Of vegetarisch, weet ik veel wat het allemaal

was. Maar het was ook allemaal niet te kanen.

I: Van die voedselvervangers?

D: ik blijf toch bij vlees.

I: Maar vind je het zeg maar wel belangrijk dat mensen zich daar voor inzetten?

D: Ik heb het ook wel een beetje.. ik ben wel van de cijfers en zo, van de statistieken en als

Nederland überhaupt echt een impact wil maken, moet Nederland moet überhaupt is

überhaupt niet echt een land dat veel uitstoot. Vergeleken met andere landen zoals

Duitsland, dat is volgens mij de zesde grootste vervuiler van de wereld dacht ik zelfs.

I: Ik zou het niet eens weten. Weet alleen dat China en zo heel groot zijn.

D: Ja, China en Amerika staan ver bovenaan. Daarna komen dan Rusland, Duitsland, India, dat

soort landen. Frankrijk ook heel erg. Maar Frankrijk wel wat minder dan Duitsland. Maar als

je die landen nou eerst even iets meer laat doen want daar eh… wat wij doen dat wordt

gewoon alweer nietig gemaakt door Duitsland die ernaast zit, qua uitstoot.

I: Maar ja het is op zich wel lastig om als land te zeggen: goh, jullie eerst en dan volgen wij.

D: Nee, dat niet. Maar daarom ben ik er niet super actief mee bezig. Want ook al zou ik alles

doen, dat levert nog steeds 0,0000000 weinig effect dat ik het niet waard vind om daar een

paar leuke dingen voor op te offeren om het zo te zeggen.

88

I: Ja oké, dus dan heb je ook niet het idee dat je omgeving je stimuleert…

D: Ik heb niet het idee dat het voor mij heel veel uitmaakt of ik dat wel of niet doe. Of dat het

voor het klimaat uitmaakt of ik dat wel of niet doe.

I: Oké. Als de gemeente jou informatie wil toereiken via een bericht ofzo, via de mail. Wat voor

een toon wil je dan dat ze hebben?

D: Dat maakt mij niet zoveel uit. Maar gewoon officieel want het is gewoon officieel wel volgens

mij.

I: Ja maar echt met vet moeilijke woorden of een beetje… niet jongeren taal maar…

D: Ik ga rechten studeren dus…

I: O, dus jij hebt daar geen last van.

D: Ik heb daar geen last van.

I: En er wordt gezegd dat jongeren sterk visueel gericht zijn, en daarom heb ik plaatjes in de

enquête gedaan. Wat vond je daarvan?

D: Het is me niet echt opgevallen dat het zo gedaan zou zijn. Denk dat het misschien sommige

wel zou… dat ze een beter beeld bij krijgen wat je precies bedoelt want ik denk niet dat

iedereen weet wat een zonneveld is, dus ik denk dat het daar wel geholpen zou hebben. En

met die kleine en grote windmolens dan heeft natuurlijk ook de schaal er weer mee te

maken met wat je bedoelt. Dus ik denk dat het wel helpt.

I: En denk je dan ook dat de gemeente vaker met beelden zou moeten communiceren?

D: Ik denk dat het wel helpt.

I: Oké. En wat voor een berichten zou je wel willen ontvangen en welke niet?

D: Ja dat weet ik niet, welke berichten jullie sturen…

I: Nee oké, maar de energietransitie vind je dat belangrijk of niet echt heel interessant?

D: ja ik weet niet… wat ik zei: ik denk dat je de daken gewoon het beste kan vol gooien met

zonnepanelen en dan heb ik er verder niet een hele sterke mening over van: goh, als er

zonnevelden gaan komen zou ik er niet tegen gaan protesteren. Dat ook weer niet.

I: Nee oké, maar zou je dan zeg maar op de hoogte gehouden willen worden van wat de

gemeente doet of zeg je van: ik zie het wel verschijnen en dan…

D: Ik denk dat het wel handig is als je er een beetje over hoort.

89

I: En zou je dat dan via via willen horen of heb je liever een soort nieuwsbrief ofzo?

D: Een nieuwsbrief.

I: En dan via de mail? Of in de krant? Ja, je leest de krant niet dus dat werkt niet maar…

D: Nee, de mail controleer ik eigenlijk het meest. Ook voor m’n werk dus.

I: En hoe vaak zou je dan zo’n nieuwsbrief willen ontvangen?

D: Weet ik veel eh… wekelijks ofzo, of als er iets gebeurd kan ook…

I: Ja, sommige mensen zeggen van: een keer in de maand vind ik meer dan genoeg want

anders vind ik het wel heel veel.

D: Ja, ik weet niet. De meeste dingen die ik ontvang, krijg ik wekelijks. Dus ik ben dat een beetje

gewend en dan… het ligt er maar net aan wat mensen gewend zijn denk ik.

I: En hoe zou jij jongeren bereiken voor informatie. Dus niet dat jij de gemeente bent maar

gewoon: hoe zou jij het aanpakken?

D: Eh… Denk op het moment dat je jongeren wil bereiken en die zijn geïnteresseerd in het

ontvangen van die informatie, dat je dan met Snapchat wel snel resultaten boekt. Daar kun

je het gewoon op je verhaal zetten dan, en dat is wel iets wat mensen vaak controleren. En

dan kunnen ze het ook hier in de buurt zien. Dus ook al zijn ze niet, volgen ze je niet dan

vinden ze het alsnog wel. Denk Instagram ook wel. Gewoon als je het op allemaal zet, kost je

10 minuten extra per dag dan…

I: zien ze het wel.

D: Ja, dan zien ze het wel. En als ze het willen zien dan zoeken ze er ook wel naar.

I: Ja, ja, maar ja, je zegt eigenlijk: de mensen die het willen die kan je wel bereiken maar die die

het niet willen…

D: Die… je moet altijd wel enige moeite doen om iets te bereiken omdat het altijd wel veel is,

op dit moment. Met alle informatie en alles.

I: En denk je dan dat het zou werken stel we zouden de wethouder van duurzaamheid naar het

Marianum sturen, ik weet niet of je op het Marianum zat hoor,

D: Ja dat zat ik.

I: Maar dat die dan een interactieve presentatie geeft?

D: Weet ik niet, want het is dat eh die presentaties die… daar wordt niet heel erg goed opgelet.

En dat heeft niets met het onderwerp te maken, maar dat is gewoon in het algemeen. Dat

90

mensen denken van: o een uurtje vrij, die gaan dan gewoon op de mobiel en dan krijgen ze

de helft niet mee.

I: Ja oké.

D: Zelf let ik altijd wel een beetje op, want ik heb wel eens ook wel eens baantjes langs zien

komen en ik dacht wel: dat is wel interessant om in de gaten te houden. Maar ik zou niet

zeggen dat ik geen enkele keer op mijn mobiel zit tijdens de presentatie. En ja af en toe zijn

het ook… zoals laatst dan hadden we een studiekeuzehulp presentatie terwijl 90% al had

gekozen. En iedereen moest verplicht aanwezig zijn. Dus dan gaan degene die daar wel

interesse in zouden hebben, daarvoor wordt het eigenlijk verpest door degene die al hebben

gekozen.

I: En stel je biedt ze een keuze aan van goh je moet of naar maatschappijleer of je gaat naar die

presentatie

D: Dan gaat iedereen naar die presentatie.

I: Maar ze gaan dan alsnog niks doen?

D: Ja. Dan willen ze dat uurtje weg en niet de presentatie.

I: Oké. En toen ik startte bij de gemeente kreeg ik als onderzoeksvraag: hoe kunnen we de

jongeren betrekken bij de energietransitie? Hoe zou jij het doen?

D: Social media, denk ik.

I: Dus wel gewoon informatie toereiken?

D: Misschien… de NOS, ik weet niet of je dat wel eens…

I: Ja.

D: Ja, die hebben op YouTube ook zo’n kanaal en die video’s vind ik altijd wel… op zo’n manier

kan je het wel goed brengen denk ik. Is gewoon feiten en dit is wat jij kunt doen en dan… Het

is gewoon eerst een soort van beschouwende tekst alleen dan met een activerende toon

erin.

I: En in beelden omdat het fijner is dan tekst lezen.

D: Ja, daarom.

I: En stel de gemeente wil jou betrekken bij de energietransitie, heb je dan een bepaalde eis

waaraan de gemeente moet voldoen?

D: Ik weet niet wat voor een eis je dan bedoeld.

I: Eh bijvoorbeeld: ik wil geen windmolens.

91

D: ja, dat eh… niet dat ik tegen windmolens ben maar ik denk gewoon dat er eerder een

volgorde is van dingen die je het beste zou kunnen doen. Ik zou niet zeggen dat ik echt heel

fanatiek tegen iets ben.

I: Nee oké, maar het is wel zo: stel we leggen alle daken vol zonnepanelen, dan hebben we niet

genoeg zonnepanelen op energieneutraal te zijn. Zeg je dan van: dan wil ik er een windmolen

bij, of 200 kleine windmolens, of toch een zonneveld?

D: Dan denk ik eerder een zonneveld… ja maar het is hier in de buurt, het waait hier niet heel

vaak. Echt hard genoeg om heel veel energie op te wekken denk ik. Er is wel een beetje wind

maar… en voor de rest, de zon schijnt hier ook niet echt heel consequent. Dus ik denk dat

geen van die twee echt een goede optie zou zijn, maar als het toch moet dan zou ik denk ik

eerder een zonneveld.

I: En wat zou jij een andere optie doen, zeg maar helemaal buiten beeld?

D: Helemaal buiten beeld denk ik dat het beter is om het gewoon provinciaal aan te pakken en

gewoon een kernreactor te bouwen ofzo.

I: Ja, want die kan hier niet in de gemeente.

D: Ja, die kan niet in de gemeente.

92

Interview Bella Geïnterviewde: Bella (B), 15 jaar Interviewer: Iris (I) Datum: 2 mei 2019 Locatie: via de mail, online Klimaat-vragen I: Onderneem je actie voor een beter klimaat? B: Ik probeer er zo veel mogelijk rekening mee te houden, door bijvoorbeeld niet zo lang te douchen. Ik vind het in ieder geval heel erg belangrijk om bewust te leven en te weten wat bepaalde acties voor gevolg hebben voor het klimaat. I: Doe je aan energiebesparing? B: Ja, mijn ouders vinden het heel belangrijk en dat hebben ze mij en mijn broer en zus ook meegegeven. Thuis hebben we zonnepanelen en mijn ouders overwegen een zonneboiler aan te schaffen. Tevens hebben we gevel-, daken vloerisolatie en overal dubbel glas, zodat er in de winter minder warmte en in de zomer minder koelte verloren gaat en we dus niet de verwarming of de airco aan hoeven doen. Verder hebben we een houtkachel en zo proberen we de verwarming zo min mogelijk te gebruiken. Ook is ons hele huis verlicht met ledverlichting. Verder probeer ik dus niet al te lang te douchen en zet ik apparaten uit als ik ze niet gebruik. I: Vind je energiebesparing en actie ondernemen belangrijk? B: Ja, heel erg belangrijk, omdat het uitstoot van fossiele brandstoffen, die de natuur vervuilen en op den duur het klimaat verpesten, vermindert. Voor alle schade die nu wordt aangebracht, moet in de toekomst weer een oplossing gevonden worden, dus ik denk dat het goed is om de schade zo veel mogelijk te beperken, zodat mijn generatie en volgende generaties ook nog een leefbare omgeving hebben. Ik denk dat het belangrijk is om aan de toekomst te denken en niet alleen aan of wij het nu goed hebben. I: Heb je het idee dat je omgeving je stimuleert om je gedrag aan te passen voor het klimaat? B: Van thuis uit heb ik dus al meegekregen dat het belangrijk is om te denken aan het klimaat en op school wordt er wel een over verteld, maar dat gaat over het algemeen meestal over hoe het klimaat al verpest is en niet zo zeer over hoe we dat kunnen veranderen en wat we er zelf aan kunnen doen. Social media-vragen I: Ontvang jij liever informatie in de vorm van beeld (zoals foto’s en video’s) of in de vorm van tekst? B: Dit ligt een beetje aan het onderwerp, maar persoonlijk vind ik beeldmateriaal aantrekkelijker dan een lap tekst, want dat nodigt vaak niet echt uit om helemaal te lezen. Een filmpje hoef je alleen naar te kijken en dat werkt voor veel mensen denk ik beter. I: Als de gemeente een kanaal op Instagram zou hebben, zou je deze dan volgen? B: Ik denk het wel, want ik vind het best belangrijk om te weten wat er allemaal speelt in de gemeente en wat wij, jongeren, hierin eventueel zouden kunnen betekenen. Op deze manier wordt het werk van de gemeente ook toegankelijker en ik denk zelf ook aantrekkelijker, omdat ik eigenlijk geen idee heb wat daar nu allemaal gebeurt en op deze manier krijg ik daar meer inzicht in. I: Wat zorgt ervoor dat je een geplaatst bericht op social media wel of niet liket? B: Dit ligt eraan of ik de inhoud van het bericht leuk of interessant vindt en of ik het eens ben met wat er in het bericht staat. Het ligt er ook wel een beetje aan wie het plaatst, want als een beroemd

93

persoon bijvoorbeeld iets plaatst over milieuvervuiling of zoiets dergelijks, heeft dat denk ik meer invloed dan wanneer het op een nieuwskanaal wordt vermeld. I: Wanneer (of wanneer niet) zou je reageren op berichten die geplaatst worden op social media? B: Wanneer in een bericht iets staat waar ik het wel of juist helemaal niet eens ben, ben ik geneigd erop te reageren, omdat ik graag mijn mening wil laten horen en anderen mijn standpunt wil laten zien. Dan lees is ook reacties van anderen om te kijken of zij het zelfde standpunt hebben en wat hun argumenten daarvoor zijn om zo meerdere kanten van het verhaal te bekijken. I: Waardoor zou je een kanaal of account niet meer willen volgen? B: Als het heel erg veel berichten plaatst en de volgers te veel pusht om van alles te doen, omdat ik denk dat mensen zelf moeten kunnen kiezen of ze wel of niet willen meedoen met iets. Ik vind het wel goed om volgers te stimuleren om iets te doen, maar niet te veel, want dat kan averechts werken. Als een account over veel dingen anders denkt dan ik, ben ik geneigd het te ontvolgen, want soms is dat in strijd met mijn moraal en ik heb geen behoefte aan dingen waar ik het niet mee eens ben. I: Hoe zou de gemeente jongeren beter kunnen bereiken om informatie te geven? B: Ik denk dat een Instagram-account wel een goed idee is, waarop nieuwtjes en actualiteiten vermeld worden, zodat iedereen die het volgt een beetje op de hoogte wordt gehouden van alles wat er in de gemeente gebeurt. De NOS heeft bijvoorbeeld ook zo’n kanaal, waarop nieuws op een aantrekkelijke manier gebracht wordt en zo blijven jongeren toch meer op de hoogte van wat er allemaal gebeurt. I: Wat vind je van de gemeente die mensen informatie toereikt via social media? B: Ik denk dat het een goede manier is om mensen te bereiken, vooral jongeren, want die hebben nu vaak geen idee van wat er bij de gemeente speelt. Op deze manier wordt dat voor hen toch iets toegankelijker en dat zorgt er, denk ik, voor dat de jeugd zich meer gaat interesseren voor dingen die spelen in de gemeente, wat zorgt voor meer participatie. Vragen over betrekken bij de energietransitie I: Wat is jouw antwoord op de vraag: ‘Hoe kunnen we de jongeren betrekken bij de energietransitie?’ B: Ik denk dat er op scholen aandacht besteed moet worden aan het onderwerp en eventuele oplossingen. Hiervoor moeten de scholieren wel eerst verder geïnformeerd worden over het probleem en de huidige gang van zaken, zodat zij met realistische oplossingen zouden kunnen komen. Voor veel jongeren is dit echter misschien niet erg interessant, dus ik denk dat er ook aandacht besteed moet worden aan het feit dat het gaat om hun toekomst en dat het belangrijk is dat we dus nu ingrijpen en bepaalde maatregelen treffen. I: Wat denk je dat voor middelbare scholieren werkt qua informatie ontvangen over de energietransitie: een wethouder die langs komt op school om een interactieve presentatie te geven of online informatie ontvangen via social media? B: Ik denk dat voor beide manieren wel iets te zeggen is. Jongeren zijn tegenwoordig wel heel erg veel bezig met social media, dus ik denk dat het voor hen gemakkelijk is om het zo te ontvangen, voor hen is dit namelijk gemakkelijk te vinden en ook weer terug te vinden. Hiermee bereik je waarschijnlijk wel alleen een gedeelte dat er naar op zoek gaat of ervoor kiest de gemeente te volgen (in geval van een Instagramaccount) en niet alle jongeren. Wanneer een wethouder langskomt op school krijgen wel alle jongeren het mee, alleen zijn er waarschijnlijk ook jongeren die totaal niet geïnteresseerd zijn en dit kan effect hebben op de rest van

94

de groep. Anderen zijn misschien minder snel geneigd hun mening te geven of actief mee te doen als ze merken dat bepaalde mensen het ook niet doen. (Dit geldt echt niet voor iedereen, maar ik heb wel eens ervaren dat dit wel gebeurde en dan werkt de presentatie misschien averechts).

95

Interviews medewerkers Marianum Er zijn twee teambegeleiders en een decaan van scholengemeenschap Het Marianum, de middelbare

school uit de gemeente, geïnterviewd via de mail voor het onderzoek. Bert: teambegeleider

onderbouw Lichtenvoorde, Bianca: teambegeleider locatie Groenlo. Ook is er via de telefoon een

vraag gesteld aan Margreet, de decaan van de locatie in Groenlo.

Klimaat

1. Op welke manier(en) wordt er op het Marianum aandacht besteed aan het klimaat? Bert: Op dit moment is er weinig centraal georganiseerd voor onze leerlingen m.b.t. het klimaat. In

de projectweek van afgelopen oktober waren er enkele workshops over het zuinig omgaan met de

aarde. Leerlingen konden kiezen om bepaalde workshops te kiezen. Niet alle leerlingen hebben deze

klimaat-workshops dus gevolgd. Daarnaast besteden individuele docenten binnen hun vak aandacht

aan het milieu. Bij vakken als biologie, aardrijkskunde, levensbeschouwing, maatschappijleer en

geschiedenis komt het zeker aan bod. Waarschijnlijk ook wel bij de andere vakken. Dit is echter

docentafhankelijk.

Bianca: Er wordt tijdens lessen als aardrijkskunde, biologie, NASK en de beroepsgerichte lessen als

BWI, PIE, Z&W en E&O aandacht besteed aan dit onderwerp. We bieden ook een keuzevak

"Duurzame energie" aan. Bij de lessen PIE en BWI worden resten van hout en metaal verzameld en

dit wordt vervolgens voor kleinere opdrachten weer gebruikt.

We sporen de leerlingen aan om van huis een plastic flesje mee te nemen, zodat ze op school het

flesje kunnen vullen met water uit de watertap in de aula.

We gebruiken voor het personeel papieren bekertjes ipv plastic bekertjes, houten lepeltjes ipv plastic

lepeltjes. Tevens delen wij veel informatie via de cloud ipv op papier.

We hebben zonnepanelen op het dak.

Margreet: Scholengemeenschap het Marianum, de middelbare school in de gemeente Oost Gelre,

probeert haar leerlingen te stimuleren bewust te zijn van hun gedrag en goede keuzes te maken voor

het klimaat. Zo heeft de school een nieuwe printer, deze heeft een bepaalde scanner waarmee de

school de jongeren probeert te stimuleren meer te scannen en minder te printen.

Daarnaast had de school eerder meerdere soorten drinkbekertjes maar hebben ze een onderzoek

uitgevoerd en gekozen om de minst belastende beker voor het milieu te behouden en alleen deze

nog te gebruiken. Ook worden er geen plastic roerstaafjes meer gebruikt. Dit zijn nu staafjes van

hout.

Daarnaast doet de school en haar leerlingen aan afvalscheiding.

Twee jaar geleden is de schoollocatie in Groenlo verbouwd. Tijdens de verbouwing gekozen voor

triple glas wat beter werkt voor isolatie. Beide schoollocaties, Groenlo en Lichtenvoorde, hebben

zonnepanelen op het dak.

Ook probeert het Marianum leerlingen te stimuleren zich meer bewust te zijn van het klimaat door

lespakketten aan te bieden van externen.

2. Welke acties ondernemen de leerlingen voor het klimaat?

Bert: Leerlingen zijn mondeling zeer begaan met het klimaat en zeggen er ook alles voor te willen

doen. Wanneer je dit concreet probeert te maken dan krabbelen ze allemaal terug (goh, het lijken

net volwassenen…..)

Vaak blijkt dat ze de adapter van de mobiele telefoon nog gewoon in het contact hebben laten zitten

ook al kost dit jaarlijks ongelooflijk veel ‘lekstroom’. Ze gaan liever met de auto dan met de fiets etc.

96

We hebben dit jaar wel vier meiden in een tweede klas zitten die hun best hebben gedaan een bus

leerlingen bij elkaar te krijgen om samen te gaan klimaatspijbelen. Het is ze echter niet gelukt dit

voor elkaar te krijgen…..

Bianca: De leerlingen komen over het algemeen altijd met de fiets op school. Veel leerlingen hebben

een waterflesje dat ze vullen met water uit de watertap.

Plastic wordt in speciale bakken verzameld in de aula.

Communicatie

1. Voor welke toon (heel serieus of juist jongerentaal overnemen) zou de gemeente moeten

kiezen in de communicatie met jongeren en waarom?

Bert: Dat is moeilijk te zeggen. Dit is afhankelijk van de situatie, onderwerp, persoonlijkheden, relatie

tussen zender en ontvanger etc.

Over het algemeen wil de leerling serieus genomen worden. In de communicatie betekend dit

volgens mij dat je ze benaderd als bijna volwassenen in het taalgebruik. Binnen mijn lessen werkt het

goed wanneer ik net iets moeilijker woorden gebruik dan zij al in hun bagage hebben. Ik ben er dan

wel bij om eventuele onduidelijkheden weg te nemen, dat zal je als gemeente niet hebben.

De hedendaagse jeugd houdt niet van lange stukken tekst. Het zal dus pakkend en positief

geformuleerd moeten zijn.

Bianca: Ik zou een combinatie maken. Als je nl te veel meegaat in de jongerentaal als volwassene dan

komt het ook niet serieus over. Toch moet je wel op zoek naar de belevingswereld van deze jongeren

om ze te bereiken.

2. Wat vindt u van het idee dat de gemeente jongeren wil bereiken via social media?

Bert: Wanneer je jongeren wil bereiken zal je hun kanalen op moeten zoeken. Op dit moment zijn

dat Instagram en Snapchat. Je zal goed moeten bijhouden welk programma (app) populair is bij de

jeugd. Loop je achter dan plaats je berichten op Facebook terwijl de jeugd daar al niet meer te

vinden is.

Bianca: Dat lijkt mij een prima plan.

3. Hoe zouden Marianum-leerlingen denken over een bezoek en een (interactieve) presentatie

over de energietransitie van een wethouder?

Bert: Euhh, dat ligt enorm aan wie-wat-hoe er komt presenteren. Presenteren aan jongeren is echt

een vak apart. Een wethouder die een verhaal verteld aan de hand van wat leuke dia’s of foto’s is

waarschijnlijk kansloos. De wethouder zou namelijk de juiste toon moeten vinden in het contact met

de leerling. Dit verschilt per groep die je voor je hebt zitten. Dat is weer afhankelijk van leeftijd,

niveau en vooral groepsdynamiek.

Voorbeeld: Met jongeren uit de Basisgroep leerjaar 2 of 3 zou ik naar iets toegaan (windmolen,

Tenten Solar etc) om aan de hand van praktische voorbeelden iets te vertellen over de

energietransitie, vervolgens zou ik deze leerlingen wat technisch laten ‘knutselen’ . Havo leerlingen

zou ik met een opdracht aan het werk zetten en vwo leerlingen zou ik vragen een oplossing te

bedenken voor een energie-probleem.

Bianca: Als het een pakkende presentatie is, dan vinden jongeren dit wel interessant. Ik denk

namelijk niet dat de energietransitie als term al heel erg leeft onder de jongeren. De term

"duurzaamheid" is wel bekend.

97

4. Wat kan de gemeente doen in haar communicatie richting jongeren om de jongeren meer

aan te spreken?

Bert: Het puberende brein laat zien dat jongeren vooral iets doen voor zichzelf, voor een persoon (in

relatie) voor hun groep of om ergens bij te horen. De gemeente is geen groep waar zij graag bij willen

horen. Je zal dus een groep moeten aanspreken op iets dat zij belangrijk kunnen vinden, iets waar zij

iets aan zouden kunnen hebben. De communicatie zou dus dicht bij de leerling moeten komen.

Bianca: Inspelen op de belevingswereld van de jongeren. Het moet voor hen iets opleveren anders

gaan ze er niet zo veel mee doen.

5. Toen ik startte bij de gemeente kreeg ik als onderzoeksvraag: “Hoe kunnen we de jongeren

betrekken bij de energietransitie?” Wat zou uw antwoord op deze vraag zijn?

Bert: Aansprekend

- Soort wedstrijd waarin het beste plan…….

- Via school > projectweek

- Voorlichting direct gevolgd door project

Bianca: Zie antwoord vorige vraag.

98

Bijlage 5: Uitwerking gesprek met Marianumleerlingen en wethouder 4-4-2019 Scholengemeenschap Marianum Groenlo Gesprek wethouder Bart Porskamp met vijf leerlingen van het Marianum Onderstaande informatie is een samenvatting van het gesprek dat plaatsvond op 4 april 2019 van 9:00 tot en met 11:00. Matthias zei als eerste: ik vind de website niet duidelijk. Het is een overload aan informatie. Daarbij is alles wat er staat niet heel erg duidelijk en een beetje vaag. Nadat Bart per punt (wat op de leerlingen erg georganiseerd en duidelijk overkwam) besprak wat de plannen van de gemeente waren, werd het onderwerp energietransitie en het klimaat duidelijker voor alle aanwezigen. Daarna mochten de leerlingen ideeën of hun mening geven voor de energietransitie en het klimaat.

- Door heel erg veel bomen te planten (wel 142 per persoon) is de CO2 uitstoot neutraal doordat deze hoeveelheid bomen het in balans brengt.

- Ook werd benoemd dat het vervoer betere brandstof-bronnen kan hebben. Denk aan elektrisch of waterstof. Echter was dit wel een zaak voor de provincie omdat zij dit bepalen en niet de gemeente.

- Kernenergie, al is dit niet mogelijk in de gemeente Oost Gelre. Daarbij was wel het punt dat dit niet de enige energiebron kon zijn omdat uranium ook ooit zal opraken.

- Nieuwbouw van huizen en bedrijven moeten aan bepaalde duurzaamheidseisen voldoen - Betere verhouding tussen de verschillende energiebronnen door het jaar heen. In de winter

heb je niet veel aan zonnepanelen in de periode dat de zon bijna niet schijnt, dat dit dan wordt opgevangen door bijv. windenergie.

- Waterenergie, het gevoel heerste dat hier niets mee werd gedaan maar het bleek dat het Waterschap hier onderzoek naar doet.

- Urban warming: maak de bovenste laag van asfalt een andere kleur dan zwart. Deze kleur houdt namelijk hitte vast en daardoor wordt het warmer binnen steden. Een andere kleur houdt de hitte niet vast.

- Maanlichtsensors op lantaarnpalen. Soms geeft de maan genoeg licht en door die sensors kunnen de lantaarnpalen daarop worden aangepast.

Op het Marianum werd in de lessen niet heel veel aandacht besteed aan het klimaat, behalve bij aardrijkskunde en heel af en toe maatschappijleer. Af en toe wordt het wel even genoemd, maar er worden nooit oplossingen bedacht als een soort lesopdracht. Ook hebben deze vijf leerlingen meegelopen met de klimaatmars van 7 februari 2019 in Den Haag. Toen gevraagd werd of ze het idee hadden wat ze ermee hadden bereikt, werd gezegd dat de leerlingen de indruk hadden dat de klimaatmars te weinig impact heeft gemaakt. De organisatie van de mars mocht wel op gesprek met de minister president maar daar kwam niets uit voort. Bart denkt echter dat er achter de schermen van vele organisaties etc. wel indruk is gemaakt. Communicatie over energietransitie en gemeente in algemeen Hetgeen wat het beste werkt voor middelbare scholieren is om als gemeente langs te komen op scholen, in bijvoorbeeld lessen Maatschappijleer. Jongeren gaan niet meer moeite doen voor een onderwerp zoals de gemeentelijke politiek of de energietransitie en vooral niet als ze het onderwerp niet interessant vinden. Dat doen ze niet in het echt maar online ook niet.

99

Daarbij vinden leerlingen het fijn als mensen op scholen langskomen zodat er meer interactie is. Ze kunnen vragen stellen aan de man/vrouw die de presentatie houdt of iets komt vertellen. Face to face werkt volgens hen beter bij middelbare scholieren, daar is de prikkel er sneller (omdat het gebeuren naar de leerlingen wordt gebracht) en het is makkelijker. Ze hoeven zelf geen moeite ervoor te doen. (Dus niet zelf op zoek gaan naar iets) De leerlingen stellen: interactie is belangrijk. Dus een presentatie waarbij de mening wordt gevraagd van de luisteraars, of bijvoorbeeld een workshop. Maar je moet de leerlingen niet alleen laten luisteren. Wat hen een idee leek om verveelde luisteraars die niet opletten omdat ze er eigenlijk niet willen zijn tegen te gaan: laat de leerling kiezen. Een gewone maatschappijleerles bijwonen of naar de presentatie van de wethouder gaan. Doordat er gekozen is, zal de leerling sowieso meer motivatie hebben voor zijn of haar keuze. De leerlingen konden zich wel indenken dat studenten het fijner vinden om online benaderd te worden.

100

Bijlage 6: interview Linda Hindriks project ‘Energiedialoog met jongeren’

Op 17 juli kwamen de resultaten van het onderzoek naar buiten. 239 jongeren uit de gemeente

hebben gewerkt met Swipocratie. Van hen zou 84% meer willen doen tegen klimaatverandering.

Energie besparen begint bij jezelf. Het merendeel van de jongeren is bereid om korter te douchen,

vaker te reizen met het OV, minder vlees te eten en minder kleding te kopen. Ze zijn nog niet bereid

om minder te vliegen en willen liever ook geen deelauto’s gebruiken.

Als jongeren duurzame energie moeten opwekken, is 89% voor zonnepanelen op woningdaken en

93% voor zonnepanelen op bedrijfsdaken. Zonneweides in de natuur daarentegen ziet 68% niet

zitten. Wel zijn de jongeren groot voorstanders van windmolens: 71% stemt voor windmolens in het

weiland en 85% voor windmolens bij bedrijventerreinen. Koeienmest omzetten in bio-energie met

mestvergisters vindt 90% een goed idee, maar wanneer de jongeren moeten kiezen tussen vijftig

mestvergisters of een windmolen, kiest 73% toch voor de windmolen.

Ook blijkt uit het onderzoek dat 80% van de jongeren liever één grote windmolen van 150 meter

hebben dan tweehonderd kleine van 15 meter. Ook heeft 75% van de jongeren liever 130 daken vol

zonnepanelen dan één hectare zonneweide

Bijlagen onderzoek Jongeren betrekken bij de energietransitie · Jongeren betrekken bij de...

Documents

Transcript of Bijlagen onderzoek Jongeren betrekken bij de energietransitie · Jongeren betrekken bij de...