Een antwoord van Een antwoord van christenen op de crisischristenen op de crisis

Enkele aanzetten tot Enkele aanzetten tot discussiediscussie

Forum 3 oktober 2009

De ‘christenen en de crisis’ . De ‘christenen en de crisis’ . Standpunt van de Belgische Standpunt van de Belgische bisschoppen 1981bisschoppen 1981• ““Kunnen wij thans nog spreken met Kunnen wij thans nog spreken met

elkaar over de vernieuwing van de elkaar over de vernieuwing van de samenleving. Wat betekent morele samenleving. Wat betekent morele weerbaarheid als de gevestigde weerbaarheid als de gevestigde structuren dreigen te begeven…”structuren dreigen te begeven…”

• ““De crisis is meer dan een De crisis is meer dan een economische crisis”economische crisis”

StellingenStellingen

• De economische crisis staat niet op De economische crisis staat niet op zichzelf: het is een element van een crisis zichzelf: het is een element van een crisis in het complexe sociale systeem dat de in het complexe sociale systeem dat de samenleving is.samenleving is.

• Hoe complexer alles is, hoe meer mensen Hoe complexer alles is, hoe meer mensen zich machteloos voelen om er iets aan te zich machteloos voelen om er iets aan te doen + mensen koesteren argwaan doen + mensen koesteren argwaan tegenover oude mentaliteiten en tegenover oude mentaliteiten en structurenstructuren

• Geen eensgezindheid over grondwaardenGeen eensgezindheid over grondwaarden

PositiefPositief

• Wij zijn niet machteloos en er zijn Wij zijn niet machteloos en er zijn tekenen van hooptekenen van hoop

• Geloof kan bijdragen tot een nieuwe Geloof kan bijdragen tot een nieuwe oriëntatieoriëntatie

ProbleemveldenProbleemvelden

• Geruisloze versplinteringGeruisloze versplintering

• Welvaart en welzijnWelvaart en welzijn

• WerkloosheidWerkloosheid

• Sociale zekerheidSociale zekerheid

Analyse vandaagAnalyse vandaag

• Niet neutraal: de kerk is ‘verbonden Niet neutraal: de kerk is ‘verbonden met de mensheid en haar geschiedenis met de mensheid en haar geschiedenis door de diepste banden’.door de diepste banden’.

• Positieve en destructieve evolutiesPositieve en destructieve evoluties

• De positieve tendensen bevestigen als De positieve tendensen bevestigen als tekens van het Rijk Godstekens van het Rijk Gods

• Destructieve tendensen onder kritiek Destructieve tendensen onder kritiek plaatsen. plaatsen.

AanleidingAanleiding

• De subprime crisis in de VSDe subprime crisis in de VS

• Faillissementen van bankenFaillissementen van banken

• Invloed op de reële economie: Invloed op de reële economie: bedrijven kunnen moeilijker kapitaal bedrijven kunnen moeilijker kapitaal vindenvinden

• WerkloosheidWerkloosheid

Fundamentele oorzakenFundamentele oorzaken

• Globalisering Globalisering

• Algemene cultuurcrisisAlgemene cultuurcrisis

• Crisis van het leiderschapCrisis van het leiderschap

GlobaliseringGlobalisering

• Verwevenheid van de wereldeconomieVerwevenheid van de wereldeconomie

• Document van de bischoppelijke Document van de bischoppelijke commissie Gaudium et spes (nu samen commissie Gaudium et spes (nu samen met Diakonie geïntegreerd in ‘Kerk als met Diakonie geïntegreerd in ‘Kerk als dienst aan de wereld’): “De economische, dienst aan de wereld’): “De economische, culturele en sociale gevolgen van culturele en sociale gevolgen van globalisering: een evangelisch-ethische globalisering: een evangelisch-ethische benadering”benadering”

• De armen zijn de eerste slachtoffers De armen zijn de eerste slachtoffers

Globale cultuurcrisisGlobale cultuurcrisis

• Geen consensus over waarden + Geen consensus over waarden + emotivismeemotivisme

• Toynbee: sociale schisma’s gaan Toynbee: sociale schisma’s gaan gepaard met een ‘schisma van de gepaard met een ‘schisma van de ziel’ziel’

Crisis van het leiderschapCrisis van het leiderschap

• Eenzijdige vorming en advies (“op Eenzijdige vorming en advies (“op een niets ontziende wijze financieel een niets ontziende wijze financieel gewin nastreven”)gewin nastreven”)

• Taalspel van nut, berekening, controle Taalspel van nut, berekening, controle (“primaire kennis”) leidt tot een (“primaire kennis”) leidt tot een eenzijdige kijk op mens en organisatieeenzijdige kijk op mens en organisatie

• Disciplinering van mensen in het Disciplinering van mensen in het systeemsysteem

Antwoord van de KerkAntwoord van de Kerk

• Geen privatisering van het geloof, Geen privatisering van het geloof, maar actieve betrokkenheid op de maar actieve betrokkenheid op de samenleving: José Casanovasamenleving: José Casanova

• Interpreteren van de crisis in het licht Interpreteren van de crisis in het licht van het evangelievan het evangelie

1. Oefenscholen van 1. Oefenscholen van burgerdeugdenburgerdeugden

• Als antwoord op de waardecrisis: Als antwoord op de waardecrisis: opnieuw gemeenschappen opnieuw gemeenschappen ontwikkelen waarin mensen leren om ontwikkelen waarin mensen leren om hun eigenbelang te overstijgenhun eigenbelang te overstijgen

• Sociale deugden: caritas, solidariteit, Sociale deugden: caritas, solidariteit, rechtvaardigheid rechtvaardigheid

2. Vorming tot moedig 2. Vorming tot moedig leiderschapleiderschap• Aanleren van een inspirerende taal, van Aanleren van een inspirerende taal, van

wijsheid en nieuwe metaforenwijsheid en nieuwe metaforen• Contemplatie als betrokkenheid op de Contemplatie als betrokkenheid op de

werkelijkheid van mensenwerkelijkheid van mensen• Gebed en meditatie: geen navelstaarderij, maar Gebed en meditatie: geen navelstaarderij, maar

mogelijkheidsvoorwaarden tot moedig mogelijkheidsvoorwaarden tot moedig leiderschap:leiderschap:- Doen wat moet gedaan worden- Doen wat moet gedaan worden- Verbondenheid/betrokkenheid (geen - Verbondenheid/betrokkenheid (geen buitenstaanders)buitenstaanders)- Vertrouwen in mensen als remedie tegen de - Vertrouwen in mensen als remedie tegen de cultuur van het geïnstitutionaliseerde cultuur van het geïnstitutionaliseerde wantrouwenwantrouwen

3. Solidariteit en een nieuwe 3. Solidariteit en een nieuwe kijk op mensenrechtenkijk op mensenrechten

• Geen claims van individuen die anderen Geen claims van individuen die anderen uitsluiten, geen inflatie van rechtenuitsluiten, geen inflatie van rechten

• Voorwaarden tot sociale Voorwaarden tot sociale rechtvaardigheid en participatierechtvaardigheid en participatie

• Meer dan belangen: algemeen welzijn Meer dan belangen: algemeen welzijn en steeds rekening houden met het en steeds rekening houden met het effect van beleidsmaatregelen op de effect van beleidsmaatregelen op de armen armen

4. Anders omgaan met geld en 4. Anders omgaan met geld en goederengoederen

• Van beleggingsclubs tot leerscholen voor Van beleggingsclubs tot leerscholen voor kritisch en ethisch investeren: geen kritisch en ethisch investeren: geen financiële winst zonder sociale winst.financiële winst zonder sociale winst.

• Rekening houden met de draagkracht Rekening houden met de draagkracht van het milieu: niet onze verhouding tot van het milieu: niet onze verhouding tot de schaarse goederen is het probleem, de schaarse goederen is het probleem, maar onze onderlinge verhouding in de maar onze onderlinge verhouding in de omgang met schaarse goederenomgang met schaarse goederen

5. Bijdragen tot het 5. Bijdragen tot het maatschappelijk debatmaatschappelijk debat

• Mobiliseren van universiteiten en Mobiliseren van universiteiten en hogescholenhogescholen

• Oprichting van een christelijke Oprichting van een christelijke denktank over de crisis? Hoe teveel denktank over de crisis? Hoe teveel belangenconflicten overstijgenbelangenconflicten overstijgen

6. Een ‘company of critics’6. Een ‘company of critics’

• Kijken naar de samenleving in het Kijken naar de samenleving in het perspectief van het kruis: de perspectief van het kruis: de samenleving heeft het gelaat van samenleving heeft het gelaat van haar slachtoffers. haar slachtoffers.

BesluitBesluit

• Voorbij de angst: vreest niet. Elke crisis Voorbij de angst: vreest niet. Elke crisis is een uitdaging tot nieuw leven. is een uitdaging tot nieuw leven.

• Leven vanuit de volheid van het leven.Leven vanuit de volheid van het leven.

• Geen lijdzaam toezien: wij zijn de tijden. Geen lijdzaam toezien: wij zijn de tijden.

• Vertrouwen op een toekomst die ons Vertrouwen op een toekomst die ons geschonken wordt (Romero)geschonken wordt (Romero)