E VERENIGING VRIENDEN VAN BLijDORP

14e jaargang nummer 3

VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP Schepenstraat 71, 3039 NC Rotterdam

Vrienden nieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt tenminste 4 maal perjaar. OPLÁGE: 4.500 De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel : "/let o~wekken van belangstelling voor de Diergaarde Blijdorp, het steunen daarvan door het bijeenbrengen van gelden en het doen van giften in geld oT natura, voorts het geven van bekendheId aan het doel en streven van culturele zoölogische tuinen". De iaarlijkse contributie bedraagt (minimaal) f 35,-, waarvoor de leden 4 keer ~r jaar het verenigmgsorgaan

· Vriendennieuws ontvaQgen, alsmede 2 gratis : toegangsbewiize~ v~r Diergaarde Blijdorp' in I Rotterdam of Artls In Amsterdam. Bovendien i worden de leden in staat gesteld om deel te : nemen aan excursies naar binnen- en , buitenlandse dierentuinen , speciale lezingen gedurende het winterseizoen bij te wonen en wq~den zij uitgenodigd voor de Jaarlijkse .

· BhJdorp-dag annex Algemene ledenvergadenng.

! VERENIGINGSSECRETARIAAT: A.M.Bo~ Schepenstraat 71, 3039 Nv Rotterdam. VRIENDENFOON: 010 - 465 9015; GIRO: 1357803. BANKREKENINGNR. 98.55.33.099 Ver. Spaarbank

AFDELING REIZEN: mevr. C.Berger-Kindt Kortedreef 4B, 3075 GR Rotterdam, telefoon 010 - 4191863; giro 2071059.

PROMOTIETEAM: fam . H.Gerritse, Cley'burchstraat 5a, 3039 DA Rotterdam, telefoon 010 - 466 36 82; giro 6217917.

REDACTIE-ADRES VRIENDENNIEUWS: A.Noordermeerl Roemer Visscherstraat 118,

: 3132 EV Vlaaraingen, telefoon 010 - 4347746

SAMENSTELLING VERENIGINGSBESTUUR: voorzitter A.Noordermeer vice-voorzitter mevr. C.Berger-Kindt secr.-penningmeester A.M. Bos

· 2e secretaris C.M.Groenhorst leden H.Gerritse

D.A. van Herwijnen T.Slijkoort

FOTO'S EN ILLUSTRATIES: Diergaarde Blijdorp (2), Frankfurt Zoo, G.Groshart, Karlsruhe Zoo, Neuwied Zoo, A.Noordermeer, Plaswijckpark, Saarbrücken Zoo

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: A.M.Bos, R.J.Bruin , T.Groenhorst, D.A. van Herwijnen, A.Noordermeer, K.van Zwieten

, FOTO VOORPAGINA: Mannelijke leeuw in Blijdorp

INHOUDSOPGAVE pag.

Van de redactie 3 Nieuws uit Blijdorp 4 Nieuws uit andere dierentuinen 8 Verslag excursie Krefeld 9 Een stukje nostalgie (5) 10 Kort verslag ledenvergadering 12 Lezingen winterseizoen 1992/93 13 Convocatie najaarsexcursie 14 Bezoek aan Plaswijckpark 15 Interview met J.van Om meren 18 Verslag meerdaagse reis 24 Giften 31

VERENIGINGSAGENDA

19 september 1992 excursie Ouwehand in Rhenen

8 november 1992 lezing door hr. Bleyenberg

13 december 1992 lezing door hr. Schaftenaar

10 januari 1993 lezing door hr. Dorresteyn

14 februari 1993 lezing door hr. Radder

14 maart 1993 lezing door hr. Klapwijk

i.

"'- ~---

/

Van de redactie Midden in de zomervakantie valt deze derde uitgave van Vriendennieuws in uw brievenbus, zodat er een grote kans is dat u pas op een later tijdstip aan het lezen ervan toekomt. Stelt u dat lezen echter niet te lang uit, want anders mist u wellicht de convocatie voor de najaarsexcursie (19 september a.s.) naar Ouwehands Dieren­park. En voorkomt u in elk geval, dat Vriendennieuws ongelezen op de oud-papier­stapel terecht komt; dan loopt u wellicht ook nog de zondagochtendlezingen mis!

Veel tijd is er de laatste tijd gestoken in de kwestie met de belastingen en hoewel deze zaak nog lang niet is afgesloten lijkt het er op dat er toch wat licht in de duisternis komt. De voorlopige stand van zaken geeft aan, dat we als vereniging over de winst, be­haald uit de verkoop van artikelen in onze eigen winkel, wèl belastingplichtig zijn, maar dat er wellicht toch mogelijkheden zijn om de aanslagen aanzienlijk te verlagen. De eerste aanslag (over 1989) is inmiddels door onze secretaris-penningmeester ontvangen en hoewel belastinggelden ongetwijfeld goed worden besteed, zullen we er uiteraard alles aan doen om de behaalde winst zo veel mo­gelijk in onze eigen kas te houden om deze uiteindelijk rechtsstreeks ten goede aan Diergaarde Blijdorp te laten komen!

Begin juli ontvingen we een uitnodiging voor de "I. Tagung Europäischer Zooförderer" (Eerste Congres van Europese Dierentuinbe­gunstigers) van 2 tJm 4 oktober 1992 in de Oostenrijkse stad Innsbruck. Hoewel je je kunt afvragen wat onze Blijdorp-fanclub van een dergelijke internationale bijeenkomst wijzer wordt, heeft het bestuur gemeend, dat de Vereniging Vrienden van Blijdorp in Innsbruck toch vertegenwoordigd zou moe­ten zijn. Tenslotte is onze vereniging qua op­zet en omvang voor Nederlandse begrippen uniek en we zijn eigenlijk wel een beetje be­nieuwd hoe vergelijkbare verenigingen in andere Europese landen werken en welke resultaten zij boeken. In principe kun je na­tuurlijk altijd van elkaar leren en als we onze resultaten verder kunnen vergroten, zullen we dat zeker niet laten! Bovendien hopen we d.m.v. deze bijeenkomst een idee te krijgen van onze internationale positie en

op voorhand gaan we er al van uit, dat die zeker niet slecht zal blijken te zijn! Het dagelijks bestuur (voorzitter en secreta­ris-penningmeester) zal namens de Vereni­ging in Innsbruck aanwezig zijn en het spreekt vanzelf, dat u over hun ervaringen te zijner tijd via Vriendennieuws wordt geïn­formeerd .

Nu de bouw van het Amoerpanterverblijf langzaam maar zeker vordert en de voorbe­reidende werkzaamheden voor het nieuwe dikhuiden verblijf steeds serieuzere vormen gaan aannemen (eind juni is de bizon-stal gesloopt en zijn er hekken geplaatst rondom de gigantische bouwplaats) gaat het vereni­gingsbestuur zich weer beraden over een nieuw actie-project. Onze bijdrage aan het nieuwe dikhuidengebouw (f 1.000.000,-) is overgemaakt aan de Diergaarde en ook een belangrijk deel van de kosten van het pan­terverblijf is inmiddels al door ons betaald. Hoewel de belastingen, zoals reeds vermeld, nog roet in het eten kunnen gooien, is de fi­nanciële positie van de Vereniging dusdanig, dat we voorzichtig over een nieuw (niet tè omvangrijk C.q. kostbaar) geschenk gaan na­denken . In het maandelijkse overleg met de Blijdorp-directie is dit inmiddels aangekaart en er zijn wederzijds al diverse ideeën geop­perd, zoals passende huisvesting voor een van de onlangs uit China ontvangen dier­soorten . In de komende maanden zal van Diergaarde-zijde een aantal voorstellen wor­den uitgewerkt en aan het verenigingsbe­stuur worden gepresenteerd, inclusief de daarbij behorende kostenbegrotingen . Zodra een en ander meer uitgekristalliseerd is, verneemt u dat uiteraard via dit onvol­JDrezen blad!

Nieuws uit Blijdorp De belangrijkste wijzigingen in de Burgerlijke Stand van Blijdorp gedurende de maanden maart, april en mei 1992:

GEBOREN 46 Bruine grondhaaien, Brabantsbont baars, Panamese harnasmeervallen, 15 Nieuwguinese slangehalsschildpadden, 2 Roodbuikspitskopschildpadden, 6 Pauwoogsierschildpadden, 2 Stekelstaartvaranen, 14 Children's pythons, 3 Helena klimslangen , 11 Grijze rattenslangen, 5 Nandoes, 2 Ooievaars, 2 Witnekkraanvogels, 7 Molukken ibissen, 4 KJuten, 9 Mandarijn­eenden, 9 Carolinaeenden, 4 Bergeenden, 4 Manenganzen, 10 Zwarte zwanen, 6 Coscoroba zwanen, Stella lori, 2 Viooltjeslori's , 2 Edelpapegaaien, 3 Kea's, Langsnavelkakatoe, 2 Geel­kuifkakatoes, Prachtfazantduif, 2 Manenduiven, 3 Oehoes, Kerkuil , 18 Java hoenders, Sneeuwhoen, Gestreepte muisvogel , 3 Vorkstaartscharrelaars , 3 Roodkuifkardinalen , 4 Drie­kleurglansspreeuwen , 2 Roodvleugelspreeuwen, Rode reuzenkangoeroe , 4 Grijze reuzen kan­goeroes, Grondkoeskoes , 2 Slanke lori's , 8 Muismaki's , 2 Pinche's, Mantelbaviaan, 3 Gambia hamsterratten, 5 Relmuizen , 8 Stekelmuizen, veel Nijlroezetten, Caracal, 2 Bengaalse kat­ten, 3 Steenmarters, 2 Genetkatten, Zeebeer, 2 Chapman zebra's, Addax, Bontebok, 2 Eland­antilopen, 3 Indische antilopen, 2 Poedoes, 3 Rendieren, Pater Davidshert, 2 Schotse hoog­landrunderen , Bizon

ONTVANGEN 3 Roggen , 2 Zwartpuntrifhaaien , Rode slangekopvis, 2 Snoekcichliden, Arowana, Panter­baars, 4 Vuursalamanders, 4 Alpenwatersalamanders, 2 Australische boomkikkers, Chinese driekielschildpad, Moorse landschildpad, Griekse landschildpad, 2 Neushoornleguanen, Ano­lis , Gewone agame, 2 Groene wateragamen, 2 Mandarijnslangen, Russische rattenslang, Ringslang, Esculaapslang, 6 Gele boomeenden, 2 Canadese ganzen, Purperreiger, Mantsjoe­rijse kraanvogel, 2 Witkopgoeans, Salvadori fazant, 2 Blauwe oorfazanten, 2 Grote hokko's, Mesbekhokko, Laplanduil , 2 Geelkuifkakatoes, 2 Zwarte rallen, Sumatraanse patrijs, Muis­maki,4 Francois langoeren , Moeraskat, 2 Bontebokken, 3 Rendieren, 2 Kuifherten, 2 Witlip­herten, 2 Rode gorals, 2 Blauwschapen

GESTORVEN 2 Zeesterren, Blauwe zeester, Langstekelzeeëgel, 11 Bruine grondhaaien, Filamentbarbeel, Mescichlide, Pauwoogcichlide, Halfsnavelbekje, Siddermeerval, Rode slangekopvis, Wimpel­aaI, Argusvis, Koraalduivel, Vleermuisvis, Alpenwatersalamander, 2 Matamata's, Panter­schildpad, 10 Griekse landschildpadden, 2 Vierteenschildpadden, Nieuwguinese slangehals­schildpad, 2 Philippijnse zeilhagedissen, Groene leguaan, Neushoornleguaan, Baardagame, Afrikaanse doornstaartagame, 2 Indische doornstaartagames, Reuzenpantsergordelstaart, Witkeelvaraan, Stekelstaartvaraan, Guenthers daggecko, Eierslang, Maisslang, Haiti boa, 3 Childrens pythons, 2 Nandoes, 2 Aalscholvers, Arfakboshoen, Kluut, Zwarte ibis, 2 Molukken ibissen, 2 Koereigers, Zwartsnavelooievaar, 3 Carolinaeenden, 3 Mandarijneenden , Manen­gans, Roodhalsgans, Zwarte zwaan, Langsnavelkakatoe, Edelpapegaai, Stella lori, Oehoe, Sumatraanse patrijs, Roul roul, Chinese dwergkwartel, 9 Javahoenders, Wallichfazant, Ge­wone hokko, Chaco chachalaca, 2 Oehoes, Jobi grondduif, Bartlett dolksteekduif, Prachtfa­zantduif, Witbuiktok , Geelpootsuikervogel, Gestreepte muisvogel, Driekleurglansspreeuw, Tasmaanse mierenegel, Zandwallaby, Rode reuzenkangoeroe. 4 Muismaki's, Vari, Slanke lori , Senegal galago, Pinche, Mutslangoer, Guereza, Bengaalse kat, Steenmarter, Genetkat, Zee­beer, 6 Nijlroezetten, 4 Stekelmuizen, Gambia hamsterrat, Poedoe, 2 Rendieren

VERZONDEN 4 Verpleegsterhaaien, 2 Luipaardhaaien , 5 Bruine grondhaaien, 8 Children's pythons, 4 Ti­mor waterpythons, 4 Griekse landschildpadden , 4 Panterschildpadden, 4 Woudschildpadden, 6 Pauwoogsierschildpadden , 7 Roodbuikspitskopschildpadden, 3 Philippijnse zeilhagedissen,

yRJE~~~NIEL-v.s

Baardagame, Java reiger, 2 Wilde zwanen, 4 Zwarte zwanen, 2 Candese ganzen, 3 Nene's, 6 Carolina eenden, Witnekkraanvogel, Paradijskraanvogel, 2 Mansjoerijse kraanvogels, Zwart­kaplori, Meyer's papegaai, 2 Geelkuifkakatoes, 5 Java hoenders, 7 Wallich fazanten, Lady Amherstfazant, 2 KJuizenaarstinamoes, 6 Zandwallabies, 2 Grijze reuzenkangoeroes, Muis­maki, Rolowaymeerkat, Leeuw, Sumatraanse tijger, KJeine panda, Zeebeer, 4 Stekelmuizen, Zebra, 2 Wapiti's , 2 Bizons

Sinds 6 juni bewonen twee Spaanse wolven de nieuwe Wolvenvallei in Diergaarde Blijdorp, een fraai stukje "Blijdorp nieuwe stijl". Op een tamelijk ongelukkig gesitueerd terrein (waar tot voor kort nog Amoerpanters, Poema's en Hawaiiganzen huisden en grenzend aan de ver­blijven voor Europese otters en Wilde katten ) is architekt G.Schröder er in geslaagd een schitterend wolvenverblijf te creëren, waarbij de bezoekers vanaf drie punten (twee zonder enige afscheiding en één met twee grote glazen ruiten) vrij zicht hebben over een deel van de wolvenvallei. Ter bescherming van de nog jonge beplanting blijft de bezetting van de vallei voorlopig beperkt tot twee dieren; wanneer de beplanting goed is aangeslagen (en dat vergt minimaal een jaar) zal de wolvengroep worden vergroot en stijgt de kans om ook daadwerke­lijk een wolf in het verblijf te zien . Tot dan zullen de Blijdorp-bezoekers enig geluk moeten hebben of zich rustig enige tijd gunnen om de vallei af te speuren op zoek naar een van de be­woners.

Op donderdagavond 25 juni overleed Blijdorp-takin "Erwin", die stond afgebeeld op de voor­pagina van ons vorige Vriendennieuws. Kortgeleden werd het dier ziek. Hij kon niet meer staan en nog maar nauwelijks zijn kop opti llen. Eten en drinken was er ook al snel niet meer bij . Het dier is aan alle kanten onderzocht en er is meerdere malen bloed voor onderzoek naar Utrecht gegaan. Het enige dat hier uitgekomen is, is dat de lever niet helemaal naar be­horen funktioneerde . Een idee over wat het dier nou eigenlijk mankeerde was er niet en ma­nieren om hem te helpen al evenmin. Toen woensdag 24 juni zijn temperatuur ook nog eens gezakt was van 38C tot 36,8C wist men, dat het snel afgelopen zou zijn. Hoe lang Gompie nu op haar beurt haar dagen in eenzaamheid zal moeten slijten, daar is nog niets over te zeggen .

Zeeleeuwin Sjaan is voor het zevende achtereenvolgende jaar moeder geworden. Het jong (een vrouwtje ) is op 15 juni j.l. geboren en maakt een gezonde indruk. De zeeleeuwengroep in Blijdorp bestaat nu uit vier volwassen wijfjes, het mannetje Maarten en twee jonge dieren, die vorig jaar geboren zijn .

Als eerste van de uit China gearriveerde dieren zijn de vier Francois langoeren (één volwas­sen en een jong mannetje en twee volwassen vrouwtjes) inmiddels voor het publiek te zien in het Henri Martinhuis, waar ze zich als buren van de Mutslangoeren prima hebben aange­past. Voor zover valt na te gaan zijn Francois langoeren pas één keer eerder in Europa te zien geweest en wel in Duisburg, waar men in november 1966 een halfvolwassen paartje van deze merkwaardige apen ontving; de eerste exemplaren van deze soort die ooit buiten Azië te zien zijn geweest. De apen in Duisburg bleven weliswaar enkele jaren in leven , maar hebben zich er niet voortgeplant, zodat de Francois langoeren Blijdorp binnenkort aan een nieuwe Europese primeur kunnen helpen.

Bronnen : De Nieuwsbrief (maandelijkse uitgave van de rondleiders in Diergaarde Blijdorp) en de Interne Mededelingen (maandelijkse nieuwsbrief voor (oud) personeelsleden van Dier­gaarde BlijdorpJ

Het ideale arrangement voor partijen

personeelsfeestjes en

gezelschappen

Diner met avondrondleiding

Voor meer informatie:

Diergaarde Blijdorp Van Aerssenlaan 49

3039 KE Rotterdam Telefoon 010-465 43 33

~. ~ ... CII.I ••

KRAANVERHUUR

vlaardingweg 22 3044 CK rotterdam tel. 010 • 437 57 77* fax 010· 462 1295

Verhuur van mobiele kranen tlm 200 ton

Hoogwerkers • Vorkheftrucks

TRANSPORT vlaardingweg 22 3044 CK rotterdam tel. 010 • 437 57 77* fax 010· 462 1295

Nieuws uit andere dierentuinen In de Lowry Park Zoological Gardens in TAMPA (Florida) werden 3 Sumatraanse tijgers geboren. De moeder van de jongen is afkomstig uit de dierentuin van (West) Ber­lijn, terwijl de vader in ons eigen Blijdorp ter wereld kwam.

In de dierentuin van ST. LOUIS kon een jonge Zwarte neushoorn worden begroet, het derde kalfje van dezelfde moeder. Zoals be­kend is de Zwarte neushoorn een van de meest bedreigde diersoorten van dit moment en dus is elke geboorte een klein wapenfeit in de gezamenlijke strijd tegen het uitster­ven van deze schitterende dieren.

Riverbanks Zoological Park in COLUMBIA meldt de geboorte van een Smaradgvaraan (Varanus prasinus kordensis ), een zeer zeldzame gebeurtenis in gevangenschap.

In het Virginia Zoological Park in NOR· FOLK werd een mannelijke Baird's tapir ge­boren. De ouderdieren zijn eigendom van de dierentuin van Los Angeles. De Baird's of Middenamerikaanse tapir (Tapirus bairdi ) wordt in een klein aantal Noord- en midden­amerikaanse dierentuinen gehouden en af en toe gefokt. In Europa is deze tapirsoort nergens te zien .

De Gladys Porter Zoo in BROWNSVILLE (Texas ) slaagde er voor de tweede keer in om jongen te fokken van de met uitsterven be­dreigde Philippijnse krokodil (Crocodylus mindorensis), vier stuks dit maal. In 1989 kwamen hier al vijf jongen uit het ei, die men nu naar het land van oorsprong wil te­rugsturen om deel uit te gaan maken van het fokprogramma van de Stilliman Univer­siteit in Dumaguete City. Zeker zo belangrijk is de geboorte van een (mannelijk) Hunter's hartebeest in Browns­ville. Deze gevoelige antilopensoort, die ook wel Hirola wordt genoemd, wordt uiterst zel­den in dierentuinen gehouden en hoewel dit al de 1ge geboorte van een Hunter's harte­beest in Brownsville is, beschikt men thans

in deze dierentuin met de nieuweling erbij toch maar over vier dieren. En deze vier die­ren betekenen tegelijk de totale wereldpopu­latie in gevangenschap: in geen enkele ande­re dierentuin ter wereld zijn op dit moment nog Hunter's hartebeesten aanwezig!

In CINCINNATI Zoo arriveerde een man­nelijke Sumatraanse neushoorn als echtge­noot voor het al sinds 1989 in die dierentuin vertoevende vrouwtje. De dierentuinen van Los Angeles en New York bezitten vrouwelij­ke Sumatraanse neushoorns en zijn in af­wachting van de aankomst van mannelijke dieren , terwijl San Diego inmiddels ook al over een paar beschikt.

Een in het VANCOUVER Public Aquarium geboren vrouwelijke Orka werd de eerste twee weken goed door de moeder gezoogd, daarna bleek de moeder onvoldoende melk voor haar jong te produceren en moesten de verzorgers de baby verder met de fles groot­brengen, een nog nooit eerder volbracht kar­wei. Helaas stierf het jong ondanks alle goe­de zorgen na drie maanden aan een hersen­infectie.

Op 21 september 1991 werd er in MONT· GOMERY een "nieuwe" dierentuin geopend. Meer dan 24.000 mensen bezochten de onge­veer 17 ha. grote dierentuin op de openings­dag. Voor 10 miljoen dollar werd de oude (2 ha. kleine ) Montgomery Zoo uitgebouwd tot een 5-continenten tuin met grote verblijven voor gemengde diergroepen.

De dierentuin van PHOENIX meldt de eer­ste geboorte van een Reuzenmiereneter. Fokresultaten met deze dieren behoren nog altijd tot de grote zeldzaamheden.

In de dierentuin van LOS ANGELES kwam een Verreaux's sifaka (Propithecus v. ver· reauxi ) ter wereld en in AURORA Sea World kwam een Blauwoogaalscholver (Phalacrocorax carunculatus) uit het ei.

Boeiende excursie naar de Zoo. in Krefeld. Op zaterdag 9 mei j.l. vertrokken twee bussen met "Rotterdammers" naar de Duitse stad Krefeld voor een bezoek aan de plaatselijke dierentuin.

Hoewel in de aan de excursie voorafgaande briefwisseling door de dierentuin was medege­deeld dat de directeur in het buitenland vertoefde en wij er derhalve van uit gingen, dat we de tuin op eigen gelegenheid zouden bekijken, bleek Dr. PVogt (adjunct-directeur) ter verwel­koming aanwezig en met een bewonderenswaardig enthousiasme leidde hij de Blijdorp­Vrienden door zijn dierentuin. Hij wist daarbij gedurende bijna drie uur per diersoort of ver­blijf zo veel interessante zaken te vertellen, dat geleidelijk meer en meer excursisten door honger of vermoeidheid afhaakten.

De volhouders hadden echter het gelijk aan hun zijde, want speciaal voor hen maakte Dr. Vogt de slapende Tamandoea's wakker, zodat deze mooie en in dierentuinen vrijwel nooit ge­houden boom miereneters uitermate goed bekeken konden worden. Ons werd verteld, dat men in Krefeld met vallen en opstaan steeds meer ervaring opdoet met deze moeilijke dier­soort; er hebben hier inmiddels al de nodige geboortes plaats gevonden maar helaas ligt ook het sterftecijfer voorlopig nog vrij hoog. Van het huidige fokpaartje is het nog jonge vrouwtje in Krefeld geboren en kort voor ons bezoek had zij zelf al een (helaas dood geboren) jong ge­kregen. De Tamandoea is geen zeldzame diersoort; in Suriname leven ze in grote aantallen in het woud rondom Paramaribo en de plaatselijke dierentuin laat de regelmatig aangeboden tamandoea's gewoon los in de bomen in en naast de dierentuin , waar ze zich goed handha­ven. In Europa worden ze echter maar zelden ingevoerd en meestal overleven deze voedsel­specialisten de ontberingen van de overtocht maar kort .

Een ander unicum vormde het paartje Moerasherten (naast de fokgroep in West-Berlijn , waar deze dieren ook uit stammen, de enige van hun soort buiten Zuid-Amerika), dat door de 'Vrienden" bijzonder goed kon worden bestudeerd en gefotografeerd. AI was dat laatste nog geen sinecure, doordat hun ruime verblijf onder dichte bomen is gelegen en gevoegd bij het sombere weer in nogal donkere foto's resulteerden.

Hoewel somber bleef het droog tot tegen vieren, zodat de rondleiding door Dr. Vogt en de in­drukwekkende dressuurvoorstelling met de olifanten nog droog konden worden afgehandeld. Daarna ging het mis en begon het flink te regenen. Velen gebruikten zo het laatste uur om stil en droog te genieten van het nieuwe vogelhuis, dat weliswaar niet zo gek groot is, maar de vogelliefhebbers uitzonderlijk veel fraais te bie­den heeft. In een glazen kas heeft men temidden van een weelderige tropische beplanting een vijftal totaal verschillende biotoopvolières ingericht met daarin een keur van schitteren­de tropische vogels, waaronder bijvoorbeeld verschillende soorten bijeneters, cotinga's, tanga­ra's en breedbekken. Tussen deze volières volgt de bezoeker een slingerend bospad, dat met een klein bruggetje over een waterstroompje gaat. Diverse banken nodigen uit tot het rustig observeren van de ook vrij in het gebouw rondvliegende vogels. Wie hiervoor rustig de tijd nam ontdekte met grote regelmaat weer nieuwe soorten, zoals de betoverende dwergijsvogel­tjes, die in perioden van "bezoekers-luwte" plaats namen op de brugleuning.

Tesamen met al die andere bijzonderheden, die de dierentuin van Krefeld zijn bezoekers te bieden heeft (zoals Muskusossen, DalI schapen, Spieshert, Gorilla's, Europese otters, Aard­wolfjes, Anoa's, Leeuwaapjes, Witgezichtsaki's) zorgden zij er voor, dat deze excursie bijzon­der geslaagd genoemd mag worden.

Lex Noordermeer

Een stukje nostalgie (5) In het vorige nummer hebben we getracht de week van 12 tot en met 17 mei 1957 in beeld te brengen. Zaterdag 18 mei 1957 was het dan zover, de dag dat het 100 jaar geleden was, dat de Rotterdamse Diergaarde officiëel zijn beslag kreeg. Zover de dienst het toeliet was ieder­een van het personeel die dag vrij, maar .... om 11 uur werd het gehele personeel uitgenodigd om in het Paviljoen op de speelplaats een toost uit te brengen op de jarige Diergaarde. Om 12.00 uur ging men gezamenlijk naar de directe buitenomgeving van het Restaurant, waar de heer L.Keijzer namens het personeel zou spreken en het personeelscadeau zou overdragen aan de voorzitter van het bestuur, de heer Ir. L.P.Ruijs. De jongste dochter van diereninspec­teur C. van Doorn mocht het kunstwerk onthullen. Het personeelsgeschenk is een plastiek, gemaakt door de Rotterdamse kunstenaar Huub Noorlander en is bevestigd aan de buiten­muur van het restaurant. Na deze plechtigheid welke ongeveer een uur in beslag nam, kon het personeel een gedenktegel afhalen in de Winkel van Sin-keI. Deze herdenkingstegel met een afmeting van 12 x 12 centimeter is vervaardigd door de aardewerkfabriek Groene­veld in Voorschoten. Het is een serie van 24 met de hand ge­maakte tegels met voorstellin­gen van o.a. een hert, een tij­ger, pelikaan, ara, zeepaardje, enz. De gehele serie is te zien in het Tegelmuseum 'lt Loflik Sté" in Otterlo. Niet onvermeld mag worden gelaten , dat nog niet zo lang geleden zo'n tegel­tje is gekocht voor de prijs van f 80,-.

Rond 14.00 uur was er weer een nieuw evenement, name­lijk de opening van het Diora­magebouw door de wethouder van onderwijs A.J .v.d.Vlerk . Op deze plaats was oorspron­kelijk het zeeleeuwenbassin, maar dit is in de oorlog door een bom verwoest. Later is er een terras van gemaakt, maar gezien het feit, dat de wind al­tijd een heerlijke en rustige zit verstoorde is er een gebouw op gezet, dat het Dioramagebouw werd genoemd vanwege de vier grote diorama's die aldaar wa­ren opgesteld (In het boekje 125 jaar Diergaarde wordt dit nader beschreven). Weer later is in het Dioramagebouw het Natuurhistorisch Museum on­dergebracht en helaas is op 5

% U

0:: o I­(I)

" m Z

..

ROTERO DA MUM

J. M. PATTIST

HONDERD JAAR

ROTTE ROAI\ISE DIERGA RDE

o o ~SCHAP ROTI:RODANUM

z

" m

c:

~ w > w

mei 1987 het gebouw met een deel van de collectie van genoemd museum door brand verlo­ren gegaan. Aansluitend op deze opening vond vanaf 15.30 uur in de Rivièra-hal de officië~e receptie plaats ter ere van het eeuwfeest van de Diergaarde. Een zeer druk b~zo?ht:ereceptIe met verschillende sprekers met als eerste de Commissaris van H.M. de KOnIngIn In d~ Pr~­vincie Zuid-Holland Mr. Klaassez. Hij deelde het heugelijke feit mee, dat het Hare MajesteIt Koningin Juliana heeft behaagd de Rotterdamse Diergaarde het predikaat " Konink~ijke" te verlenen, zodat men vanaf heden mag zeggen Stichting Koninklijke Rotterdamse Dle.rga~r­de. Let wel, de Stichting heeft het predikaat gekregen en niet Blijdorp. Maar al te dIkWIjls wordt wel gesproken over de Koninklijke Diergaarde Blijdorp, maar dit is a~soluut fout:. De naam Diergaarde Blijdorp is eerst op 5 februari 1940 officiëel vastgesteld. D~t eve~ terzIjde. Verder spraken de Burgemeester van Rotterdam Mr. G.E.van Walsum, mej . LOUlse Beau­dour, de 72-jarige kleindochter van de eerste directeur, de h~e~ Henri Marti.n, Mr. H.Vlu.~, voorzitter van de V.vV Rotterdam, de voorzitter van de VerenIgIng van ZoogdIeren Prof. Shj­per, Dr. E.J.Jacobi, directeur van de hoofdstedelijke dierentuin Natura Artis Ma~stra en nog vele andere vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en verenigingen. De voorzItter van het Bestuur dankte de sprekers, waarna het nog lang aangenaam vertoeven was in de ~ivièra­hal. Met deze officiële receptie werd de honderdste verjaardag van de Rotterdamse DIergaar­de afgesloten.

Er waren voor de jarige veel geschenken o.a. in de vorm van dieren van verschillende dieren­tuinen waarvan we hier alleen de allervoornaamste zullen noemen , namelijk de okapi's "Di­nota" en "Mamboeti" van de Belgische Regering middel s de dierentuin van Antwerpen . Daar­naast natuurlijk stapels telegrammen en vele, zeer vele bloemstukken. Publicitair hebben we er natuurlijk ook wel wat aan gedaan. Er was in die tijd nog geen Stads T.v., maar niettemin was de Diergaarde vele malen in de ether, middels o.a. de VARA, de AVRO de NCRV en de Wereldomroep in niet minder dan 17 talen. Niet alleen de Rotter­damse d~gbladen en dat waren er in die tijd tien, alsmede de huis-aan-huis-, landelijke en provinciale dagbladen schreven ellenlange verhalen over het 100-jarig bestaan. Verder kre­gen alle scholen in Rotterdam en omgeving voor alle leerlingen één jaar lang de elf nummers van Blijdorp-Geluiden, met in het jubileum-nummer een inlegvel met een kleurenfoto van de Kleine gele paradijsvogel. Voor de kleuterscholen zijn 150.000 boekjes gedrukt met als motto "Feest in Blijdorp". Een poster op twee formaten, n.1. een grote voor de reisburo's en een klei­nere voor de winkeliers, voorstellend een papegaaienkop met het gewei van een hert, hals van een zebra, staart van een vis en poten van een zeeleeuw trok de bijzondere aandacht. Zelfs zo dat deze poster een paar jaar later bij het 100-jarig bestaan van de Frankfurter Zoo is nage~aakt, dus pure plagiaat. Naast de 100.000 folders voor de reisburo's is er ook ee~ j~­bileumkrant gedrukt, helemaal in het teken van het jubileum en huis aan huis vers'pr~ld In

Rotterdam en omgeving in een oplage van 350.000 exemplaren. Verder nog het boekje Hon­derd Jaar Rotterdamse Diergaarde" geschreven door J .M.Pattist onder auspiciën van het Historisch Genootschap Roterodamum en uitgegeven door Ad.Donker. Tenslotte was er in de week van 13 tot en met 18 mei een speciaal poststempel, d.W.Z . dat alle post en dan ook alle post, welke vanuit Rotterdam werd verzonden het stempel "100 jaar Diergaarde" mee kreeg.

Maar het feest was nog niet afgelopen. In twee groepen kreeg het personeel met hun dames een uitstapje met alles er op en er aan aangeboden. 's Morgens werden de busse~ uitge­zwaaid door diegenen die de volgende reis meegingen . Onderweg koffie met gebak, I.~ Hotel Baars in Harderwijk stond de lunch klaar en daarna weer met de bus over de KnardIjk naar Lelystad in wording. Daar lag een passagiersboot die het gezelschap over het IJsselmeer naar Amsterdam bracht. Achter het Amsterdamse Centraal Station werd afgemeerd en daar stonden de bussen weer klaar om het gezelschap naar Treslong in Hillegom te brengen. Hier werd een groots diner geserveerd en de indertijd wel zeer bekende artiest Lou Ban?y en de pianist Joop de Leur verzorgen aldaar het entertainment. Zij brachten niet alleen bIJ ~e eer­ste groep de stemming er goed in, maar deden dat ook bij de tweede groep. Een prachtige af­sluiting van een 100-jarige Diergaarde.

K.van Zwieten

Kort verslag van de algemene ledenvergadering Met een speciaal woord van welkom voor het erelid F.Ramack (de ereleden B.Swaep en mevr. S.Smael hebben bericht van verhindering gegeven) en Blijdorp-directeur TDorresteyn opent de voorzitter de vergadering. Hij merkt op, dat het goed gaat met onze vereniging, zowel in financiëel opzicht als wat betreft de groei van het aantal leden (inmiddels meer dan 4.000l. Vroeger vormde het "Geschenk" een vast agendapunt van de ALV: een aantal jaren geleden is dit agendapunt bijna ongemerkt verdwenen. Sinds onze vereniging in 1987 een belangrijke financiële bijdrage leverde aan de nieuwe slal voor Ramon is er gespaard voor het nieuwe dikhuidenverblijf en vervolgens voor het nieuwe amoerpanterverblijf.

De groei van de vereniging doet het bestuur enerzijds uiteraard genoegen, maar anderzijds brengt dit een toename van werkzaamheden met zich mee. Daarom wordt, ter ondersteuning van de secretaris-penningmeester, uitgezien naar iemand die op het administratieve vlak kan helpen, terwijl ook de voorzitter/redacteur voor de vervaardiging van Vrienden nieuws best wat hulp kan gebruiken.

De notulen van de vorige vergadering worden ongewijzigd goedgekeurd en door de voorzitter ondertekend.

Er zijn geen schriftelijke vragen binnengekomen en ook ter vergadering blijkt het jaarverslag van de secretaris-penningmeester geen aanleiding tot vragen, zodat het jaarverslag accoord wordt bevonden.

De kascontrolecommissie heeft de administratie over 1991 gecontroleerd en in orde bevon­den, waarop de vergadering het bestuur decharge verleent voor het gevoerde financiële be­leid . De heer H.L.Zwijnenburg treedt af als voorzitter van de kaskontrolecommissie. De heer G. van Vuuren blijft lid en hoewel de heer J .V.Kriek niet aanwezig is wordt er van uitgegaan dat hij accoord gaat met zijn benoeming tot voorzitter. De heer A.van Leeuwen treedt toe als reserve-lid .

De reisverslagen van de in 1991 gemaakte excursies zijn alle in Vriendennieuws opgenomen. Zowel voor de reis naar Krefeld als voor de zesdaagse reis naar Kaiserslautern zijn nog enke­le plaatsen beschikbaar. Besloten wordt om tijdens de najaarsexcursie een bezoek te brengen aan Ouwehands Dierenpark in Rhenen en wel op zaterdag 19 september 1992.

Op enthousiaste wijze doet mevrouw Gerritse uitgebreid verslag van alle activiteiten van het Promotieteam. 1991 was qua omzet een goed jaar; dank aan alle leden van het Promotieteam voor hun inzet en de goede samenwerking. Er zijn nog altijd veel aanvragen voor braderieën en andere evenementen. Het vierduizendste lid is op feestelijke wijze in de Diergaarde ont­vangen met een boeket bloemen en een pluche beer voor de dochter. De Knakendag was dit jaar vervroegd en omdat het weer op die dag slecht was bleef de omzet achter. De Paasdagen hebben het gemis weer enigszins goed gemaakt. Het Promotieteam bestaat dit jaar 12 jaar en kan nog wel wat vrijwilligers gebruiken; belangstellenden kunnen zich via het bestuur of secretariaat van de vereniging aanmelden.

Aftredend volgens rooster zijn de heren A.M.Bos en D.A. van Herwijnen. Er zijn geen namen van tegenkandidaten bij het bestuur binnengekomen . Beiden hebben zich herkiesbaar ge­steld en worden door de vergadering bij acclamatie herkozen.

yRfENDENNlEt·""" 12 . ~

Vorig jaar is besloten de jaarlijkse (minimumlcontributie te verhogen naar! 35,- en .het be­stuur stelt thans voor om voor 1993 dit bedrag te handhaven. De vergadenng beslUit over­eenkomstig. Op de vraag of deze verhoging per 1 januari 1992 extra leden heeft gekost, wordt geantwoord dat niemand heeft aangegeven dat de contributieverhoging oorzaak was van de opzegging. De huidige stand van het ledenaantal is 4.090.

Voor de rondvraag zijn geen schriftelijke vragen ingediend. De heer Dorresteyn verklaart zich bereid om wat laatste nieuws uit Blijdorp te vertellen. Binnenkort zullen de langver­wachte dieren uit China in Rotterdam arriveren (zoals Francois langoeren, Kuifherten, Wit­lipherten, Blauwschapen en Gorals) onder begeleiding van de directeur en enkele verzorgers van de dierentuin van Shanghai. De KLM zal het vervoer gratis verzorgen. Volgende week wordt de verbouwde salamanderhoek officiëel geopend; getracht zal worden hier als eerste dierentuin ter wereld te fokken met de Chinese reuzensalamanders. Knakendag is dit jaar op een wat raar tijdstip gehouden wegens de Paardenmarkt op de Kleiweg. De wolvenvallei zal op 4 juni klaar zijn en op 22 mei wordt de dinosaurusse~.-ten­toonstelling officiëel geopend. Op koninginnedag zal op de TV. ook aandacht aan BhJdorp worden besteed.

Om 11.00 uur dankt de voorzitter alle leden voor hun aanwezigheid en inbreng en sluit de vergadering. Het woord is aan de heer G.Verbiest, die een schitterende diapresentatie ver­toont over de natuur en bevolking van Indonesië en Nieuw-Guinea .

Lezingen voor de Vrienden Het is weliswaar nog volop zomer, maar vóór u het weet staat de winterperiode weer voor de deur. En het is a l jaren een goede gewoonte dat voor onze leden gedurende de wintermaan­den zondagochtendlezingen door stafleden van Diergaarde Blijdorp worden gehouden.

Ook het komende winterseizoen kunt u deze lezingen weer bijwonen en wij presenteren u hierbij een overzicht van de data en de "optredende" lezinggevers, die zich met het oo? op alle veranderingen in Blijdorp nog niet willen vastleggen op bepaalde onderwerpen; het IS de be­doeling, dat tijdens deze lezingen zoveel mogelijk wordt ingespeeld op de actualiteit vanuit de betrokken afdeling.

Op 8 november 1992 komt Ir.K.Bleyenberg u informeren over de afdeling Levende Have van Blijdorp.

Op 13 dece mber 1992 zal Blijdorp-dierenarts W.Schaftenaar u vertellen over de dagelijkse

Op 10 januari 1993 is het de beurt aan Blijdorp-directeur T Dorresteyn, die u op onnavolg­bare wijze op de hoogte zal brengen van alle nieuwtjes uit en rondom Blijdorp,

14 februari 1993 is gereserveerd voor de heer J.Radder van de Botanische Afdeling van Blijdorp.

Tenslotte zal op 14 maart 1993 de heer J.Klapwijk, Hoofd Presentatie van de Diergaarde de lezingencyclus van dit winterseizoen afsluiten.

Deze lezingen vinden in principe plaats in het Educatief Centrum van Diergaarde Blijdorp en de aanvang is lU)() uW'. De mogelijkheid bestaat, dat bij zeer grote belangstelling voor een of m~r van deze lezingen wordt uitgeweken naar het Kiboko Jungle-café of (een deel van) het zelfbedie­ningsrestaurant. Elke lezing duurt ongeveer één uur en op vertoon van uw lidmaatschapskaart van de Vereniging Vrienden van Blijdorp voor het lopende jaar heeft u gratis toegang.

Najaarsexcursie naar Rhenen op 19 september 1992. De najaarsexcursie voert ons dit jaar naar Ouwehands Dierenpark op de Grebbeberg en wel op zaterdag 19 september a.s. Hierbij worden de leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot deelname aan deze excursie.

De volgende punten zijn van belang: • vertrek om 9.00 uur • plaats: Conradstraat (bij het Centraal Station) in Rotterdam • geplande aankomsttijd in Rotterdam: ca . 18.30 uur • kosten : f 42,50 voor leden en f 47,50 voor introducees

In deze bedragen zijn begrepen: • de busreis Rotterdam - Rhenen - Rotterdam • kopje koffie bij aankomst in Ouwehands Dierenpark • toegang tot Ouwehands Dierenpark • fooi voor de buschauffeur In Ouwehands Dierenpark bestaat de mogelijkheid een lunch te gebruiken (op eigen gelegen­heid en uiteraard op eigen kosten ), maar u kunt natuurlijk ook zelf een lunchpakket meene­men.

Aanmelding voor deze excursie: Het verschuldigde bedrag dient u over te schrijven naar pootrekening nummer 20.71.059 ten name van Vere­niging Vrienden van Blijdorp, Afd Excursies, Kortedreef 48 te Rotterdam, onder vennelding van "Rhenen". De giro-overschrijvingen dienen uiterlijk 8 september 1992 te zijn ontvangen. Mocht het in verband met de beschikbare ruimte in de buS:sen) noodzakelijk blijken, dan zullen de aanmeldingen in volgorde van ontr vangst worden behandeld Indien u zich dus wenst te verzekeren van deelname aan deze excursie is snelle overmaking van het te betalen bedrag aan te bevelen. In verband met de scherpe prijscalculatie voor deze tocht is het helaas niet mogBlijk het verschuldigde bedrag te restitueren voor afine\dingen die later dan 16 september as. zijn ontvangen. De giro-overschrijving is uw bewijs van deelname; bijzondere omstandigheden voorbehouden ontvangt dan ook geen nader bericht.

Ouwehands Dierenpark op de Grebbeberg was al in 1976 en 1986 het reisdoel voor najaarsexcursies van onze vereniging. Er is daar gedurende de afgelopen zes jaren inmiddels al weer zo veel veranderd, dat een bezoek nu zeker weer op zijn plaats is.

Naast alle reeds bekende voorzieI1i.ngBn in het Jmk (o.m de mooie doorloopvolière, het schitterende aquarium en het op Krefeld-leest geschoeide mensapenhuis) is er bijvoorbeeld nieuwe accommodatie gebouwd voor de nieuw geïmporteerde groep (werkJolifanten (de twee al jaren in Rhenen levende olifanten Anka en Raya ma­ken nu deel uit van de Blijdo~ kudde). Op 18juni van dit jaar werd het nieuwe waddenverblijf officiëel in gebruik genomen. Bij de eerste plannen om het oude zwembad in Ouwehands Dierenpark om te bouwen had men al snel de aandacht gevestigd op het unieke waddenbiotoop. Het is onm~elijk om dit biotoop echt na te maken, maar men wilde wel binnen de beperkte ruimte van 60 bij 40 meter een zo realisti!rll mogBlijk beeld geven van het Waddengebied. Het grote waterbassin heeft een inhoud van een miljoen liter, waarin de 7 zeehonden alle zwemruimte hebben. Daar­naast zonnen zeehonden graag, zodat ook een zandplaat in het verblijf is gemaakt, die wordt doorsneden door een waterstroompje. Het geheel is met een net overspannen om ook diverse wadvogels ruime vluchtmogelijk­heden te bieden en een viertal schapen op de kunstmatige diJK completeren het waddenbeeld

Een bezoek aan Ouwehands Dierenpark kan dus zeker worden aanbevolen; we verwachten dan ook grote belangstelling voor deze excursie!

De tweede dierentuin van Rotterdam Ja , u leest het goed: naast ons eigen Blijdorp is er in Rotterdam nóg een dierentuin te vin­den! Het Plaswijckpark (want daar hebben we het over) is gelegen aan de C.N.A.Looslaan in Hillegersberg en een recent bezoek aan dit al sinds 1923 voor het publiek toegankelijke park vormde de directe aanleiding om ook in Vrienden nieuws een pagina aan Plaswijck te wijden.

Het betreft hier natuurlijk geen echte concurrentie voor Diergaarde Blijdorp: het grootste deel van het park wordt in beslag genomen door een rosarium, midgetgolfbaan, doolhof, po­nybaan, speeltuinen en een uitgebreide verkeerstuin . Maar tussen deze attracties en het vele schitterende groen zijn ook al van oudsher diverse dierenverblijven te vinden. Naast allerlei huisdieren als schapen, geiten, konijnen en kippen krijgt men in Plaswijck ook exotische die­ren te zien. In het (onlangs opgeknapte ) apenhuis worden Java-apen en Capucijners gehou­den en ook de reptielen (o.m. Groene leguaan, Groene wateragames, Koningspython) zijn hier ondergebracht. Het papegaaienhuis beschikt over vier buitenvolières met daarin naast Grijze roodstaarten en Blauwgele ara's ook diverse soorten amazones en kakatoes. Aan de achterzijde van dit gebouw is een open verblijf voor witte Beverratten. In een achttal om een centraal gebouwtje gelegen en redelijk ruime volières ziet u o.m . fraaie koppels Zilver-, Goud-, Glans- , Pauw-, en Wallichsfazanten en schitterende Tragopans. Ruime weiden herbergen een Emoe, een kleine kudde (witte) Damherten, een Saruskraanvo-

Apenhuis in Plaswijck

gel, Bennett's wallabies en een Kroonkraanvogel, Nandoes en Mara's . In een blijkbaar nog vrij nieuwe volière zag ik één Chileense en twee Dwergflamingo's tesamen met drie Ibissen. Overal in het fraaie park komt u watervogels tegen, waaronder de zeldzame Hawaiiganzen . Het (dierkundige) klapstuk van het park wordt echter gevormd door het dit voorjaar in ge­bruik genomen neusbereneiland: op een zeer ruim, begroeid eiland zijn niet minder dan tien Neusberen gehuisvest. Enkele banken nodigen uit om dit actieve groepje in alle rust te bekij­ken. Het is een attractief verblijf, dat in Blijdorp zeker niet zou misstaan!

Net als Diergaarde Blijdorp wordt Plaswijckpark beheerd door een stichting en, jawel , er is ook een vereniging 'Vrienden van het Plaswijckpark"! De toegangsprijs wordt bewust laag gehouden (J 3,50 voor een volwassene, kinderen en 65+-ers f 2 ,50> zodat het voor iedere Rot­terdammer mogelijk moet zijn om een bezoek aan het park te brengen .

(jt;~l(wl'a/l ~rd«/ef'i 1(011,/

Bij MultiMaii aan 't juiste adres

Met onze desk top publishing computer (DTP) maken wij de mooiste ontwerpen voor uw druk- of kopieer werk. Rond zetten, rasters, kortom: onbeperkte mogelijkheden (dus ook uw zetwerk).

MultiMail drukwerkservice is een vliegensvlugge drukkerij waar bijna alles mogelijk is. Briefpapier, enveloppen, visitekaartjes, stickers, (kleur-) kopieën, enz. enz .. Kleine of grote oplage: ze worden met dezelfde zorg behandeld.

AFWERKING ~;.l

yRiENDfNNlllJllt.. 16 -"::)

In onze afdeling afwerking beschikken wij over verschillende vouW-, inbind-, brocheer-, papierboor-, nummer-, ril-, perforatie-en snijmachines die uw drukwerk de beste nabewerking garanderen.

Daar schrikken wij niet van! Doordat MultiMail alles onder 1 dak heeft kunnen wij het hele traject met vliegensvlugge snelheid doorkruisen zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit of prijs.

Een vrijblijvende offerte of bestelling: Bij MultiMail aan 't juiste adres.

P.S. Heeft u al eens uw kopieerprijs vergeleken met onze drukprijs? De uitkomst zal u verrassen!

personen opgeeft als

iend van Blijdorp

ik word ook 'Vriend' van Blijdorp en ontvang bij mijn lidmaatschap twee gratis kaartjes voor Blijdorp of Artis en vier maal per jaar "Vriendennieuws" .

dhr.lmevr. : ................................ .. ..................... .............. .. .. ...... .

adres: ............................................ .............. nr.: ............ .. .. ..... ..

postcode: ....................... plaats: ................. ... ......................... .

geboorte datum: ............................ .. .......... ..... .. ....................... .

telefoon: ................................................... ......... ...... ................ .

girolbankrekening: ................... .......... ........ ............................. .

Ik betaal na ontvangst van een acceptgiro.

Ik heb 2 nieuwe leden opgegeven en kies voor het tinnen beeldje van: 0 olifant Irma met jong

o Dwergnijlpaarden-paar

Na betaling het beeldje sturen aan:

dhr.lmevr.: ................................................................... ........... ..

adres: ............................. .. ..... .. .................... nr.: .................... .. .

postcode: ....................... plaats: ........................................ .. ... .

Vereniging Vrienden van Blijdorp Schepenstraat 71, 3039 Ne Rotterdam

I1den

J - 450 1586

~DfNNIllJllt.. 17 - '::)

D. T.p. 5 Met onze c bi>+.;

~ . ~ ontwerpen So4:: kortom: or Qi ~

IJJÄlO3~'4 ~ .c N s.. ...., til en til

8..e

MultiMail dl alles moge (kleur-) kop ze worden

E!a~~~il, In onze afd vouw-, inbil en snijmac

I~~ilij~i Daar schri~ heeft kunn. doorkruis€'

Een vrîjblijv

P.S. Heeft De uitkom!

MultiMail B. K~straat3 3 11 RSR, Telefoon 0] Telefax 01C

~

~ 0 ~ .~ ..... ...... ~

= = > LO

= LO ~ LO

0 ~ Cf:)

= ~ ~ Cl) .....

S > S ~ :;j

= ~ .Q "'C

~ ..... 0

= 0 ~ ~ $.4 +J ~ ~ >

~ ~ ~ ~ ~ ~ 0 ~ ~

~ 0 Cf:)

0 Cf:)

Vereniging vrienden 4 van Blijdorp

Van Hoorn BY. BOUW- EN AANNEMINGSBEDRIJF

Groenedijk 12 2903 LZ Capelle aan den Ijssel Tel. : 010 - 450 33 33 Telefax 010 - 450 1586

Interview met een (ex) Blijdorp-medewerker Joop van Ommeren's entree en exit: meer d a n 30 jaar dienst aan de poort van Blijdorp.

Een belangrijke en bekende persoonlijkheid heeft onlangs de Diergaarde verlaten. Na 31 jaar diensttijd heeft de heer J (oop) van Ommeren (59) de leiding over de portiers en suppoosten aan zijn opvolger overgedragen. Tot teleurstelling van de directie van Blijdorp heeft hij gebruik gemaakt van een speciale mogelijkheid om vervroegd met VUT te gaan. Eigenlijk wordt zijn dienstver­band in november 1992 beëindigd.

De Vereniging Vrienden van Blijdorp is Van Ommeren veel dank verschuldigd voor zijn hulp en bereidWilligheid gedurende vele jaren. Bij de lezingen op zondag en de promotie-activitei­ten van het winkeltje kon op hem altijd een beroep worden gedaan. Voor de Vrienden was hem niets te veel: "Ik wilde de zaken voor bijvoorbeeld de lezingen altijd graag zoveel moge­lijk zelf doen. Ik was er dan namelijk zeker van dat de Vrienden, - mensen, toch, die zich erg voor Blijdorp inzetten -, goed werden ontvangen. Dat is altijd prima gelukt! Kortom, met de Vrienden heb ik altijd enorm fijn gewerkt."

Bovendien is Joop van Ommeren de "vlaggenmaker" van de vereniging. In het jubileumjaar van de Vereniging Vrienden van Blijdorp heeft hij eigenhandig de ter gelegenheid van die feestelijke gebeurtenis ontworpen vlag vervaardigd C'kltqlgelwerk, dat er toch prima uit­zag!").

Dit alles lijkt de redactie van Vriendennieuws een goede reden om 'ns met 'Vriend" Van Om­meren in Spijkenisse te gaan praten. Wie is er niet benieuwd naar het "hoe en wat" van het werk van de chef-portier-suppoost en van zijn voor velen "onbekende" dienst? Zijn vrouw, die hij in de Diergaarde (waar zij ook werkte) heeft leren kennen, luistert mee en vult af en toe zijn verhalen aan.

Aanvankelijk wijst niets er op, dat Van Ommeren een groot deel van zijn leven in de Dier­gaarde werkzaam zal zijn. Hij lijkt "de metaal in te gaan", Een aantal jaren volgt hij een op­leiding tot metaalbewerker. (In Blijdorp zal hem de daar opgedane kennis trouwens nog vaak van pas komen!) Daarna werkt hij als broodverkoper bij een bekende Rotterdamse bakkerij. Met zijn mand sjouwt hij de flats in en uit.

Als in die tijd zijn buunnan hem vertelt dat er een plaats als portier in Blijdorp vrij is, is zijn belangstelling voor deze andere, ook nog beter betaalde baan gewekt. Het sollicitatie-gesprek met "meneer" Okkerse (destijds de Hoofd-administrateur) verloopt goed en op 29 mei 1961 begint Van Ommeren als portier-suppoost aan de Van Aerssenlaan (Dr. Van Bemmel is zijn eerste directeur). "Bij nacht en ontij" zal hij 17 jaar lang deze functie uitoefenen. 's Avonds zijn er dan nog in de Rivièra-hal allerlei activiteiten: (personeels)fees­ten, bokswedstrijden, recepties, carnaval, diners en uitvoeringen van het Rotterdams Phil­harmonisch Orkest. Deze lange werkdagen zorgen voor een welkome aanvulling op het nor­male dag-salaris. Als hij weer eens geassisteerd heeft ("soep scheppen") bij zo'n diner voor 1500 personen, krijgt hij van de heer V.d.Berg, - een echte gerant -, persoonlijk zijn f 5,- (!) loon voor die avond.

Als later dan zijn chef, de heer Smeman, met pensioen gaat, is Van Ommeren geïnteresseerd in zijn functie . Hij solliciteert en, mede vanwege het aantal dienstjaren, krijgt ras-Rotterdammer Van Om­meren de leiding over de dienst, die, in wezen, het visitekaartje van de Diergaarde is. Niet onvenneld mag Van Ommeren's "archivaris"-functie blijven. Door de jaren heen heeft hij ten behoeve van Blijdorp's geschiedschrijving en het nageslacht een grote collectie "druk­werk" (posters, boekjes, gidsjes, brochures etc.) verzameld. Veel van wat hij bewaard heeft ia van onschatbare waarde.

Over het nieuwe Blijdorp is hij opgetogen. "De tijd van het beestjes achter tralies bekijken ia gelukkig voorbij", zegt hij als het Masterplan ter sprake komt. Nuchter en ingehouden-Rot­terdams- enthousiast stelt hij tenslotte: "Ze zullen niet veel last meer van me hebben in de Diergaarde, maar bij de vele openingsfestiviteiten van nieuwe verblijven zal ik er in de toe­komst zeker bij zijni"

Uit de vele vragen aan Van Ommeren volgt hieronder een selectie.

U bent chef-portier-suppoost geweest, Kunt u eens uitleggen wat de taken van bei­de~ portier en suppoost, zijn? Hoe zit die dienst in elkaar ? De portiers werken in de kassa's voor de kaartverkoop, ze controleren de binnenkomende be­zoekers op hun entreebewijs en bedienen het grote toegangshek voor auto's die het terrein op moeten. Suppoosten doen de surveillanoe-dienst in de tuin. Zeer vaak op de fiets houden ze er toezicht op de bezoekers. Ze letten ook op kinderen die hun ouders kwijt zijn. Uiteindelijk komen zij bij de portier terecht. Vroeger ving de EHBO-post ze op.

Als chef had ik 's winters 12, in 't hoogseizoen 17 medewerkers bij me werken: altijd 6 vaste en 6 GSD (Gemeentelijke Sociale Dienst, nu Multibedrijven Rotterdam) krachten. Vljf op­roep-medewerkers sprongen in de drukke tijd bij. De dienst loopt van 7.00 uur tot 19.00 uur. Daarna neemt de nachtbewaking het over,

De drukke tijd begint in de Diergaarde altijd tegen Pasen. Een paar weken ervoor is het er altijd een gekkenhuis en gonst het op alle posten van de activiteiten. Iedereen in de tuin werkt altijd weer naar de Pasen toe. Mijn medewerkers helpen ook vaak bij het opbouwen van grote tentoonstellingen in de Rivièrahal; ze schilderen er bijvoorbeeld de afscheidings­schotten. Laat ik ook nog zeggen dat wij door de bewoners van de Van Aerssenlaan altijd pri­ma geholpen worden bij onze surveillance-taak. Hun "sociale controle" komt illegale (meest jonge) bezoekers duur te staan!

Is er 's winters, als e~ minder bezoekers in de tuin zijn, voor uw dienst wat te doen? Er is genoeg te doen! Ik liet de 12 fietsen, 100 wandelwagens en 5 rolstoelen helemaal uit el­kaar halen en nakijken. Die moesten er met de Pasen weer helemaal nieuw bijstaan! Verder liet ik het klein onderhoud aan bijvoorbeeld banken en prullenmanden doen: schoonmaken en verven. Dat doen sinds kort de tuinderij en de technische dienst. We hebben nu meer onze aandacht nodig voor het toenemend vandalisme.

Wat is voor wat b etreft d e kaartverkoop uw "slechtste" dag geweest ? Het zal omstreeks 1964 geweest zijn dat ik op een dag, - niet eens op een slechte winterdag -, aan het einde van mijn dienst zag dat de dagafdracht 0,00 cent was! De twee (!) bezoekers die naar de Diergaarde kwamen, brachten vanwege hun abonnement niets in het kassalaatje! De heer Dirkzwager van het restaurant had op die gedenkwaardige dag een omzet van twee blikjes limonade.

De drukste dagen? Wat betreft de weekdagen is Blijdorp 's zaterdags rustig te noemen. Zaterdag is de winkeldag voor het gezin. Ik vond het de fIjnste dag om dienst te hebben; kon een hoop administratief werk als dienstroosters rustig afwikkelen. De zondag daarentegen kon je er weer tegenaan! 's

~

Zondags is het in de Diergaarde altijd druk . Op maandag komen er vaak schoolkinderen. In het jaar gezien is de tijd voor de grote schoolvakantie een toptijd: vanaf 9.00 uur tot 11.30 uur komen er rijen bussen met schoolkinderen de tuin in. Ik vind dat we dan wel wat erg krap in de suppoosten zitten! Met de "knakendag" is het natuurlijk altijd afgeladen vol.

Is het publiek en met name de jeugd in al die jaren veranderd? In de eerste tien jaren heb ik eigenlijk voor wat het gedrag van de jeugd betreft, weinig te klagen gehad. Daarna zijn vooral de schoolgaande jongelui meer en meer voor problemen gaan zorgen. Kinderen die door de week, in schoolverband, vaak "rotzooi" (in de breedste be­tekenis) maken, leveren ons 's zondags, als ze met hun ouders in de Diergaarde komen, geen enkel probleem op! Ik heb het idee dat de leerkrachten meer hun gezag moeten laten gelden! Als je een schoolklas, nadat die in de leslokalen van de Educatieve Dienst is geweest, zonder leiding in de tuin los laat, is dat om problemen vragen. Ze gaan vaak onderling vechten of tot handtastelijkheden over. Dat laatste zien we tegenwoordig steeds meer. Misschien het gevolg van het feit, dat Blijdorp er de laatste jaren meer donkere "hoeken en gaatjes" (grot!) bij heeft gekregen .... ? Onze suppoosten hebben dan ook soms de handen vol aan de "lieve jeugd".

U heeft vast wel een "gek", amusant verhaal te vertellen ..... Mensen komen natuurlijk allereerst naar ons toe met serieuze vragen als: waar zit dit of dat dier, waar is het toilet, heeft u filmrolletjes enz., enz. Wij zelf gaan naar de mensen toe als we een overtreding constateren. Over dat laatste heb ik wel een aardig verhaal.

Er kwam altijd een juffrouw in de tuin ...... Zij had de "kracht", zei ze zelf, om met tijgers en leeuwen om te kunnen gaan. In het roofdierengebouw drukte ze altijd haar gezicht tegen de tralies van de tijgers. Als ik, op mijn ronde, het gebouw binnenkwam en dat weer eens zag, moest ik daar natuurlijk wat van zeggen. Ik heb er haar ontelbare malen op gewezen, dat haar gedrag niet te tolereren was. Maar ze luisterde nooit! Als ze bij de tijgers naar binnen ging kon ik er donder op zeggen, dat ze weer in de fout ging .... !

Nou, die dame komt op een gegeven moment gillend het roofdierengebouw uitrennen. Oh, meneer Van Om meren, kijk 'ns, kijk 'ns! riep ze. Ze liet me haar totaal opengerukte arm zien, inclusief slagaderlijke bloeding, natuurlijk! Mijn eerste reactie op haar geroep om hulp was, dat begrijpt u, erg lauw! Ik had haar toch immers genoeg gewaarschuwd? Tenslotte is ze dan met de door mij opgeroepen ziekenwagen (met politie ervoor) naar een zie­kenhuis vervoerd. Nu komt het "mooiste" van het verhaal: deze dame presteert het om zich zo'n drie maanden later bij de directeur te vervoegen. Ze kwam verhaal halen bij Blijdorp: als typiste werd ze ernstig gehinderd door het feit dat haar armspieren kapot waren getrokken! Van Ommeren moest erbij (beter gezegd: bij de directie) komen. Hoe zat dat precies, meneer Van Ommeren? Na mijn verhaal kon die mevrouw natuurlijk zonder enige genoegdoening ge­woon vertrekken!

Ook heb ik wel eens meegemaakt, dat een man zijn over de arm gedragen regenjas in één van de vroeger "loslopende" olifanten zag verdwijnen. Volgens de oppasser, die met de olifan­ten meeliep, moet deze man de olifanten in het verleden wel 'ns getreiterd hebben. U weet wat men altijd zegt: "Een olifant vergeet nooit!"

Heeft u wel eens gevallen van dierenmishandeling door het publiek meegemaakt? Het ergste was wel wat een man ooit bij de apen aan "bestialiteit" liet zien . Ik betrapte hem er op, dat hij in een appel een scheermesje verborg ..... .! Die vent heb ik persoonlijk, hardhan­dig de tuin uitgezet!

Welke zijn uw favoriete dieren? Okapi's vind ik prachtige dieren. Blijdorp heeft er prima mee gefokt. I~ was erg begaan met de dieren toen er, vele jaren geleden, een pokkenepidemie uitbrak.

De leukste en meest speelse diertjes zijn voor mij de klein­klauwotters. Ik had er de hele dag zicht op: zij zijn met hun verblijf bij de por­tiersloge onze bu­ren .

Een speciaal kon­takt heb ik met de mensapen gehad. Bij het afsluiten moeten ook de ge­bouwen op slot, na­tuurlijk. Er is dan bijna niemand meer in de tuin te zien .... De apen zitten er dan altijd heerlijk rustig bij. Ik ging altijd even naar "Makoea", de voor­ganger van gorilla­man "Ernst" en naar "Mano" de chimpansee. Ge­woon een babbeltje met ze maken. ... 't Klinkt misschien gek, maar ik praatte dan met ze, zo in de trant van: "Zo jon­gens, het zit er weer op voor vandaag; we gaan sluiten ... . !" Uit hun reactie kon ik opmaken dat ze be­grepen wat ik zei. Als ik de volgende dag, op ronde, het mensapenhuis aan­deed, liet "Makoea" direct merken dat Okapi met jong in Blijdorp hij me gezien had.

t • t .

\

Hij begon op zijn borst te roffelen en liep opgewonden heen en weer. De bezoekers zeiden me dan altijd: "Hij kent u goed, hè?"

"Mano" was een heel lieve aap voor zijn verzorgers. Het was een van de chimpanseees die eens geschilderd heeft. Jarenlang heb ik zijn "schilderijen" onder m'n beheer gehad.

Wij danken Joop VRn Ommeren voor dit interviewen wensen hem en de zijnen nog veel geluk en gezondheid voor de toekomst!

Daan van Herwijnen

-; CLCt-'IIO-;CL Dt, 11 ~ 11 " 1 .11'.

telecommun i cat i e

1t:1t:IUUII; U IU • 41Z H~ :,9 Telefax: 010· 404 92 62

Showroom: "Slaakhuys" Slaak 34 B, 3061 CS Rotterdam

Postbus 81099. 3009 GB Rotterdam

Maak zelf een catalogus... I

... van uw boekenkast

... van uw videofilms

... van uw platen en/of cd's

... van uw diaverzameling

met behulp van uw PC! Wij leveren het programma, u brengt de gegevens in, wij printen en binden uw uitgave.

JE' VDDI "'1}f~

I H. VAN DONGEN STALENSTEIGERBOUW BV

MONTAGE EN DEMONTAGE VERHUUR - VERKOOP

ADVIES

Ohmweg 6 - Spijkenisse - Tel. 01880 18133

~Ji8 UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman -----~------- ------

Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel. 010 - 414 53 43 B99. 01 0 - 414 55 64

Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. Informatie over: het O.R.v. depositofonds (=verzorgingsfonds) de N.V.V.O. natura (gezins, kinder (tot 20 jaar) en per persoon), aanvullende-, senioren- (tot 83 jaar) en monumentenverzekering. Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.

U zoekt een spaarvorm die goed voor uw geld zorgt.

Als u spaart, kiest u natuurlijk de spaarrekening die u het meeste ople­vert. Bij ons vindt u spaarvormen die uw spaargeld snel laten groeien: spaarrekeningen waarbij uw tegoed altijd opvraagbaar is, spaarrekeningen met vaste looptijd en hoge rente, en ver­schillende soorten waardepapieren.

Geïnteresseerd? Op onze kantoren vertelt men u er graag meer over.

De Verenigde Spaarbank doet meer.

• Ei verenigde spaarbank

Verslag van de meerdaagse reis ... ... naar de dierentuinen van Neuwied, Karlsruhe, Frankfurt, Saarbrücken en Heidelberg van 27 mei tot en met 1 juni 1992.

Op woensdag 27 mei 1992 om 08.00 uur vertrokken 42 Vrienden van Blijdorp vanaf de Con­radstraat richting Duitsland. Gedurende de heenreis zou de eerste dierentuin op het pro­gramma aangedaan worden, namelijk Neuwied. Rond de geplande tijd komen wij aan in hotel Barbarossahof in Kaiserslautern, alwaar wij tot onze schrik bemerkten dat er brand geweest was. Gelukkig had dit voor ons gezelschap (nagenoeg) geen gevolgen. De kamers varieerden van goed tot bijzonder luxueus; de conditie van menigeen zal wel verbeterd zijn na het vele trappen lopen.

Neuwied De Zoo van Neuwied is 12 ha. groot en schitterend gelegen op de zuid-west helling van een uit vulkanisch gesteente bestaande berg (en dat hebben we geweten tijdens de rondleiding!). We worden verwelkomd door Dr. Klein, directeur van de Zoo. In tegenstelling tot eerdere be­richten, zullen wij toch een rondleiding krijgen. Onze groep staat onder leiding van Frau Meyer (Lehrerin Zooschule). De dieren­tuin van Neuwied bestaat ongeveer 22 jaar, was aanvankelijk privé eigendom en is op een gegeven moment in handen ge­komen van een dierenhandelaar, waar­door de tuin verwaarloosde en een slechte naam heeft opgebouwd, die inmiddels ook in de Nederlandse regionen is doorge­drongen . Gelukkig is daar de laatste ja­ren verbetering in gekomen. Doordat de Zoo op deze wijze de stad een slechte naam bezorgde is deze inmiddels door de stad Neuwied overgenomen.

Ook bij de bisons geboorteplanning. Om te voorkomen dat de jongen tegen de win­ter geboren worden (zij beschikken s lechts over een buitenverblijf), wat bij­zonder ongunstig is voor pasgeboren die­ren , worden de stieren apart gehouden van de koeien . Op het gewenste tijdstip worden zij van een ander "Gehcge" bij de kudde toegelaten.

Een van de successen van de dierentuin van Neuwied is de fok van cheetahs. Dit succes is o.a. te danken aan de bijdrage van katers, afkomstig uit de dierentuin van Keulen . Om de dieren in beweging te houden worden zij gevoerd op de wijze die wij ook in de dierentuin van Duisburg Jonge cheetah in Neuwied hebben zien toepassen bij de hyenahon-den , namelijk het "afschieten" van vlees via een kabel door het verblijf. Hierdoor moeten de dieren , teneinde een stuk vlees te bemachtigen , achter hun Z.g. prooi aan rennen. Helaas

~DENNIELI\\r, 24 ;)

stonden de cheetahs op de dag van ons bezoek op dieet en moesten wij het doen met de herin­nering aan ons bezoek aan Duisburg in het voorjaar van 1991.

Een tweede topic van de dierentuin van Neuwied is de fok van kangoeroes. De tuin beschikt over de grootste kangoeroe-groep buiten Australië. Na de geboorte moet het jong op eigen kracht naar boven klimmen in de buidel van de moeder en zit daar vervolgens gedurende 235 dagen . Soms drinkt het jong van de vorige worp ook nog mee en hangt dan (wegens plaatsge­brek) half binnen en half buiten de buidel. Bij gevaar springt de kangoeroe met zijn kop in de buidel en blijft soms met zijn 2 achterpoten naar buiten steken wat eens bij het publiek de alarm-boodschap deed ontstaan dat er bij een kangeroe "twee stokjes uit de buidel staken". De groep Grijze reuzenkangoeroes bestaat uit 30 exemplaren; de groep Bennett's wallabies telt 20 dieren .

Een in dierentuinen zelden getoond dier is de uiterst zeldzame Wigstaart-arend, geïmpor­teerd uit Australië. De huidige dieren zijn 4 jaar en derhalve te jong voor de fok. Hiervoor moeten zij minstens 5 à 6 jaar oud zijn. De verwachtingen zijn hoog gespannen!

De tuin heeft zich voornamelijk toegelegd op de fok van cheetahs, kangoeroes en struisvogels. Als in het voorjaar door de struisvogels eieren worden gelegd, worden zij uitgebroed in de broedmachine, omdat het dan nog te koud is buiten en zij daardoor wellicht verloren zouden kunnen gaan.

Karlsruhe

, "

, "~:!M ........ '''· ';' .. ' •• J,;"~ :.

Indische olifanten in Karlsruhe

We worden verwelkomd door Dr. Becker. Dr. Becker heeft onderzoek gedaan naar de orang oetans, o.a. in Blijdorp en is houder van het EEP voor de orang oetans. Stadspark en Zoo werden in 1865 opgericht. Aanvankelijk bestond de Zoo voornamelijk uit volières; daarna kwamen er verblijven voor bruine beren bij, de eerste apen enz. De doorbraak kwam, zoals bij de meeste Duitse dierentuinen tijdens de tweede wereldoorlog. De dierentuin van Karlsruhe is een combinatie van stadspark en dierentuin. De dierentuin heeft de afgelopen jaren ongeveer 1,4 miljoen bezoekers per jaar gehad, wat een goede 5e plaats binnen de Duit­se dierentuinen oplevert. Voor een stad met 270.000 inwoners is dat heel veel. Er zijn 25.000 jaarkaarten. Kort staat Dr. Becker stil bij de EEP's (Europäisches Erhaltungszucht Pro­gramm). Met behulp van een computerprogramma worden diverse diersoorten in internatio­naal verband "gemanaged". De bestaande dieren worden "bewaakt" door een coördinator.

Specialiteit is het houden van het z.g. Wallochen-schaap, dat oorspronkelijk uit de omgeving van Hongarije en Tsjechoslowakije komt. Het roofdierenhuis is 20 jaar oud en nog in voor onze huidige begrippen "oude stijl" (asfalt-bodem, betegelde wanden, kleine kooien ). Tien jaar geleden leefden hier nog tijgers, poema's, zwarte panters en jaguars. Met slechts twee buitenverblijven en vier binnenverblijven moest er voortdurend gewisseld worden . In die tijd was het houden in een goed schoon te maken ruimte noodzakelijk omdat men destijds veel problemen had met parasieten. Dieren die uit het wild kwamen zaten meestal vol parasieten; daardoor werden verblijven soms wel 2 a 3 maal per dag met een harde waterstraal schoon gespoten . Tegenwoordig heeft men de zaak medisch gezien veel beter onder controle. Hier­door kunnen natuurlijke elementen , zoals gras, aarde, zand, wortels en hout in de verblijven verwerkt worden .

Uitleg wordt gegeven bij het door de Vrienden van de dierentuin van Karlsruhe geschonken verblijf van de lynxen. Verschillende "wegen" in het buitenverblijf, die het ene punt (boom om aan te krabben) verbinden met het andere punt (voederplaats ). Op deze wegen kan derhalve geen gras groeien. Daar staat tegenover dat er gedeelten in het verblijf zijn die voortdurend uitgedund moeten worden omdat het dier op die plaatsen helemaal niet komt. Hieruit kan geconcludeerd worden, dat een verblijf niet altijd "groot" behoeft te zijn omdat de gehele ter beschikking staande ruimte niet wordt benut.

Interessante discussie over "gevangenschap". Aan de ene kant de ouderwetse kooi van het luipaard met tralies, die naar het publiek toe duidelijk de gevangenschap van het dier be­wijst. Vlak ernaast zien wij de "Freianlage" van de leeuwen die verhoudingsgewijs eigenlijk maar heel erg klein is (180 m2), terwijl de ervoor liggende waterpartij 240 m2 is en toch de indruk geeft dat de leeuw niet gevangen is, terwijl het luipaard achter de tralies wel gevan­gen lijkt. Kortom de zaak ligt niet zo eenvoudig als het lijkt.

Reusachtig interessant is de demonstratie bij de chimpansees. De leider van de groep (het mannetje) wordt aanvankelijk ontzettend kwaad wanneer de directeur over het hek heen stapt en tegen de glaswand gaat leunen. Wij als groep vormen geen bedreiging voor hem, maar wel de directeur die hij ziet als de leider van een andere groep. Door het terugtrekken­de en onderdanige gedrag van de directeur (hurkt in elkaar, gaat achteruit met afgewende blik) komt de mannetjes-chimpansee tot bedaren en gaat zelfs zo ver, dat hij met een poot door de tralies het haar en de snor van de directeur gaat "onderhouden" zoals dat ook bij soortgenoten gebeurt en vervolgens ook toestaat dat de directeur hetzelfde bij hem doet. De vrede is weergekeerd!

IJsbeerman Willi is op basis van breeding loan van de dierentuin van Berlijn sinds jaren in Karlsruhe. Karlsruhe is zeer succesvol met de fok van ijsberen (binnen enkele jaren 25 jon­gen). Wat is zo moeilijk aan de fok van ijsberen? Hoefdieren krijgen na een relatief lange zwangerschap grote jongen, die na een half tot driekwart jaar al bijna volwassen zijn. Bij ijs­beren is dat heel anders. De vrouwtjes worden weliswaar in maart, april of mei gedekt, maar dan staat de ontwikkeling stil. Pas in september begint de embryonale ontwikkeling, hetgeen betekent dat binnen een periode van 2 a 3 maanden de vrucht zich verder volledig ontwik-

~2~1EL~

kelt. Bij de geboorte wegen ze ongeveer 500 a 600 gram. Bij de geringste storing eet de moe­der het jong op omdat ze het in dit stadium nog niet als een jong dier beschouwt. In deze pe­riode moet het gevoel van moederbinding zich dan ook in alle rust kunnen ontwikkelen. De verzorger gaat 's morgens, afgeschermd door strobalen, alleen even kijken . De dieren worden niet gevoerd . De temperatuur in het verblijf varieert van 20 tot 25 graden . Aanvankelijk werd het mannetje steeds in Berlijn opgehaald en weer teruggebracht. Ieder jaar was het een ware strijd om het mannetje weer in de groep vrouwtjes te introduceren en werd er veel ge­vochten . Tenslotte is drie jaar geleden besloten de ijsbeerman in Karlsruhe te laten blijven en de problemen zijn over.

Bijzonder zijn de Kropgazellen. De aanwezige groep bestaat alleen uit vrouwtjes en jonge dieren . Om het tijdstip van dekking in de hand te houden (zie ook geboorteplanning van de bisons in Neuwied l, zijn de bokken op dit moment allemaal in een "buitentuin". Zeven jaar geleden werden veel jongen geboren in maartJapril; de meeste dieren zijn toen vanwege de weersomstandigheden omgekomen. Perzische Kropgazellen komen uit Iran, Irak, waar nog enkele groepen leven, maar sinds enkele tientallen jaren vindt geen bloedverversing plaats. Dat is ook het probleem van de Europese dierentuinen. De dieren uit Duisburg, Berlijn en Zurich stammen allemaal uit Karlsruhe en zijn aan elkaar verwant. Wellicht zal dit jaar met hulp van Zürich bloedverversing uit San Diego komen. Het is erg moeilijk om hoefdieren uit Ameri­ka te importeren. Zurich als niet EEG-lid wil hierbij helpen door als "tussenstation" te fungeren. Enkele paren zullen naar Zürich komen en daar een poosje blijven. Het uitwisselen van Zwitserland naar Duitsland zal daarna geen belemmering vormen .

Frankfurt De uit 1858 stammende dieren­tuin is ca. 11 hectare groot. Van­daag zullen we geen rondleiding krijgen, zodat eenieder op eigen gelegenheid en in eigen tempo de tuin kan bekijken. Topics zijn o.a. het beroemde vogelhuis met daar­in, duidelijk poserend voor de ca­mera's , twee Schoenbekooievaars. Dit nieuwtje ging al snel van mond tot mond . Moesten twee jaar geleden enkele Vrienden in Walsrode halsbrekende toeren uit­halen om dit dier te aanschouwen en voor de camera te krijgen; dit jaar werden ze op een presenteer­blaadje aangereikt. Heel bijzonder was ook het be­roemde Grzimek-Haus. Ondanks dat bij de ingang van dit dag- en nachtdieren huis staat aangegeven dat onze ogen ca. 15 minuten no- Schoenbekooieuaar in Frankfurt dig hebben om aan de daar heer-sende duisternis te wennen om zo veel mogelijk te kunnen zien ,

yRIENDENNIEU'IIr, 27 .<:1

storten de meesten zich toch ongeduldig de duisternis in. Het gebouw huisvest een fantasti­sche collectie dieren, waaronder aardwolfjes, rode brulapen, witgezichtsaki's en kiwi's (niet te verwarren met de ons bekende groene vruchten).

Saarbrücken Wij worden welkom geheten door Dr. Ceska, directeur van de dierentuin van Saarbrücken en Frau Dillenburger, Zoolehrerin. Men heeft met de voedering van de zeehonden en het tonen van de dressuur speciaal op ons gewacht. Hiermee vangt de rondleiding aan . De dierentuin heeft jaarlijks ongeveer 230.000 bezoekers en is eigendom van de stad Saar­briicken. Specialiteit van de tuin zijn de lemuren (halfapen uit Madagaskar). Met de universiteit van Straatsburg is een programma opgesteld om de katta's (ringstaart­maki's) te houden en wat nog belangrijker is, de jonggeborenen terug te zetten in de natuur. De katta's hebben een mooi verblijf met veel mogelijkheden om te klimmen en kunnen in een normale, sociale groep samenleven. De groep katta's heeft ieder jaar jongen . De vrouwtjes

Giraffen in Saarbrücken

zijn zeer geëmancipeerd. Wanneer het eten gegeven wordt, komen eerst de vrouwtjes met jongen aan de beurt. Als zij een goede bui hebben mogen de mannetjes mee aan tafel; is dat niet het geval, dan wordt de mannetjes door een paar flinke meppen duidelijk gemaakt dat zij beter even kunnen wachten. Bij de katta's valt de staart op. Wanneer een groep in het hoge gras loopt dient de staart als een vlag. Wanneer de mannetjes echter gedurende de paringstijd om de vrouwtjes vechten heeft deze staart nog een andere functie. De mannetjes hebben geurklieren en wrijven hun staart over hun armen. Door met hun staart heen en weer te wiegen verspreiden zij hun geur, Wie het meeste stinkt heeft gewonnen! Het markeren van hun gebied gebeurt echter niet alleen in het wild, maar natuurlijk ook in hun "eigen omgeving", de dierentuin, Nadeel hiervan voor de bezoekers is de in het verblijf hangende lucht. In het binnenverblijf zien wij een moeder met een tweeling, die apart gezet is , De vorige jongen werden verstoten en moes­ten met de hand grootgebracht worden, hetgeen betekent dat iedere twee uur een flesje

yYJt~~r:[l~

warm gemaakt moet worden, dag en nacht en gedurende drie maanden. De verzorgers zijn dan ook van mening dat de verzorging van hun eigen kinderen minder inspannend is dan de baby's van de katta's. Bij lemuren worden de jongen meestal aan de buik gedragen als een gordel. Bij de katta's worden ze rechtop gedragen. Vari's bouwen nesten in de bomen; daarin worden de jongen de eerste dagen en weken neergelegd en door de moeder gezoogd.

De tuin heeft zich gespecialiseerd in dieren uit Madagaskar. Negentig procent van de oor­spronkelijke natuur is daar namelijk verstoord. Getracht wordt nu om de resterende 10% te helpen.

Hondskopboa's. Op Madagaskar zijn slechts boa's, geen pythons. In Afrika, dat slechts een paar kilometer verderop ligt zijn er alleen pythons, geen boa's . De pythons leggen eieren, zij wikkelen zich er omheen . Door het geven van schokken ontstaat warmte, waardoor de eieren worden uitgebroed. De boa's daarentegen brengen levende jongen ter wereld. Saarbrücken heeft jongen van deze zeldzame Madagaskar-boa's. Bij de boa's bemoeien de moeders zich he­lemaal niet met hun nakomelingen . Om veiligheidsredenen heeft men daarom de jongen in een apart terrarium ondergebracht, alwaar zij ook voor het publiek te zien zijn.

Goudvoorhoofdslingerapen. De slingerapen hebben aan de onderkant van hun staart een "kaar' gedeelte, waardoor zij zich beter vast kunnen houden met het klimmen (met een wol­len handschoen aan heb je ook weinig "grip"). De dieren hebben van nature geen duim en daardoor aangepast aan het hangen in de bomen, waarbij een duim alleen maar in de weg zit, Hetzelfde geldt voor de gibbons; die hangen ook, maar de gibbons hebben wel een - welis­waar kleine· duim.

Seychellen-reuzenschildpadden. De Seychellen schildpadden hebben een zeer interessante stijl van vechten, althans wanneer de mannetjes om de vrouwtjes vechten, De mannetjes hebben aan hun buikpantser een soort "vork", Bij het vechten haken ze dit onder de tegen-

Rustende orang oetan in Heide/berg

yRIE.~DENM[U\,,,, 29 .;:)

stander en draaien hem op de rug. Aangezien de verliezer 1 à 2 uur nodig heeft om zich weer om te draaien, zijn zijn kansen wanneer die tijd om is wel verkeken.

Heidelberg De 11 hectare metende dierentuin werd in 1934 geopend en in 1945 nagenoeg totaal door bommen verwoest. Sinds 1972 wordt gewerkt aan een moderniserings- en uitbreidingsplan, waarvan de Afrika-Anlage, een nieuw roofdierengebouw, "Bären-schaufenster" en een nieuw groot apenhuis inmiddels gerealiseerd zijn . In verband met het bijwonen van een congres in het buitenland is directeur Poley niet aanwezig. Er is derhalve geen rondleiding en eenieder kan op eigen gelegenheid de tuin gaan bezichtigen. De tuin ontvangt jaarlijks ca. 300.000 be­zoekers en is internationaal bekend om zijn uilen-verzameling. Een hele galerij is met deze "Koningen van de nacht" gevuld. De dieren voelen zich hier kennelijk dermate thuis, dat met nagenoeg alle soorten jaar in jaar uit gefokt wordt. Een van de welhaast mooiste uilen zijn de Briluilen. Al sinds 1975 hebben zij ieder jaar een jong, waarmee Heidelberg, nà de dierentuin van Londen en Hannover, de derde plaats in­neemt met de fok van deze uilen. Al met al een mooie tuin met fraaie brede paden en vol­doende plekjes om de soms (over)vermoeide voeten even rust te gunnen.

Op maandag 1 juni 1992 breekt alweer de laatste dag van onze dierentuinreis aan. Omdat wij naar verwachting voldoende tijd beschikbaar hadden voor de terugreis naar Nederland, stelde de chauffeur voor een fraaie route langs de Moezel te nemen in plaats van de Auto­bahn. Alvorens echter de thuisreis te aanvaarden konden wij toch niet anders doen dan nog even een bezoek brengen aan de kleine dierentuin van Kaiserslautern. Onderweg treffen ons nog enkele onweersbuien. Aangezien dit echter de eerste regen is die ons treft en wij in de bus droog en warm zitten , heeft dit geen nadelige invloed op het humeur van de deelnemers. Een afscheidsdiner in Zeven bergschenhoek vormde een waardige afsluiting voor een fraaie en leerzame reis.

Tineke Groenhorst

Adverteren in Vriendennieuws Vriendennieuws heeft zich ontwikkeld van een eenvoudig stenciltje tot een blad dat zeker gezien mag worden. Op dit moment verschijnt het blad vier maal per jaar in een oplage van 4.500 stuks, waardoor de aantrekkelijkheid voor adverteerders aanzienlijk gestegen is.

Om u een idee te geven van de gehanteerde tarieven: voor f 950,- heeft u een heel jaar de beschikking over een hele pagina in Vriendennieuws, terwijl een eenmalige verschijning op een achtste pagina al voor f 70,- geregeld kan wor­den.

Voor nadere informatie kunt u bellen 010 - 465 90 15.

~~------.--------------------------~

Aktie Amoerpanter giften van mei 1992 tot en met 10 juli 1992 f.15,- van Peskens-Metaal, Rootering-Verwey en Schelterna te Rotterdam, v Katwyk te Schie­dam; f. 25,- van Slingerland-v Nispen te Barendrecht en Reiff te Rotterdam ; f. 50,- van vd Waal, Hoogvliet en v Erkel, Capelle ad Yssel en Okhuysen, Zd Beyerland en Vryz Herv Vrou­wen Fed te Alblasserdam nav lezing Hr Noordermeer; f. 65,- van Dries te Rotterdam; f. 100,-van Hol te Rotterdam; en f. 15,- MAANDELIJKS van Bood te Berkel-Rodenrys ...... !

Dikhuidenverblijf f. 40,- van Klein-Duppen te Dieren.

ATELIER ESI E I

portretopdrachten - ontwerpen I

8erkendaal 157 3075 XD Rotterdam tel.: 010 - 432 46 93

Ferdinand Sikken Joyce Turek ~

SCHILDERIJEN AQUARELLEN GRAFIEK KERAMIEK '

~basilo I i ~ VAN HOGENDORPLAAN 109-A DAK BEDEKKING 3135 SJ VLAARDINGEN RENOVATIE

. . ISOLATIE Voor Informatie: REPARATIE 1r 01 0-4705620 ONDERHOUD B.g.g. 010-471 24 74 alle soorten zinkwerken!

DE MEEST AllROUND DAKBEDEKKER UIT DE REGIO!!!

cutopa .HptCII. --~······1 De specialist voor uw touringcarreis, I'

zoals:

• Dagtochten • Bruiloften ' • Personeelsreizen • Schoolreizen • Excursies • Meerdaagse reizen

01883 • 31220 Rijksstraatweg 36 • Hellevoetsluis· Telex 29610 • Fax 01883 • 12368

yRfL~DENNlElJII.I... 31 '~

Hobby CENTRUM

MAGAZijN BLijdoRp

N obElsTRAAT 1 1 2 ~ O ~ 9 SP ROTIERdAM

TEiEfoo 0 10 - 466 ~ 1 GEREEdsdiAPPEN -IJZERWAREN

ElEkTRA - SANiTAiR -VERf - SlEUTElsERVicE

DAVEHA~ KANTOORMACHINE IMPORT B.V.

boek-en kantoorboekhandel van Setten

Bentinckplein 13 3039 KL Rotterdam tel. 010 - 466 54 44

De Vriend voor uw ogen en oren.

Statenweg 108e - Tel. 010 - 466 60 52 Walenburgerweg 77 - Tel. 010 - 465 49 91

Rotterdam

~-~ H. Maurik en Zn

Sp ecia list in Aardappelen , groente en frui t .

ROTIERDAM : Scl"eweg 45 _ 51 lel : 010 _ 466 33 99 Vers gesneden rauwkost, OUD-BEIJERLAND: Adm de RuY'erstr 58 lel : 01860 - 15799 vruc hten alade en stamppotten. DORDRECHT: Grot. Ma"'l 7 1 · 72 lel : 078· 142288 I HELLEVOETSLUIS: RIJksslraatweg 286 lel : 01883 _ 13237 Staten singe 127 DEN HAAG ln v N",uw Oost Indol! 88 lel : 070 - 347 47 27 3039 LJ Rotterdam WOERDEN : aoerendllk 8 lel : 03480 · 23880 'B' 010 - 466 16 71

~~~~~~

Theorie- en praktijklessen door:

Chris tien Hoogendijk

Hoog slagingspercentage.

Bel: 010· 43755 67

Sidelingeplein 204 • 3043 GV Rotterdam

• ~. geslaagde maalt ijd zoa ls; S Bij ons vindt U alles voor een

: • - Vers Hollands RUND - VARKENS • en KALFSVLEES

Dus voor lekker eten en een goed advies kom naar

DOLF EN CARMEN HALLENSLEBEN Burg. Baumannlaan 142-a, OVE~rsl::hie

Tel: 010 • 415 76 83