DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VERENIGING VAN VLAAMSE...

V.U

. H

AS

EL

AA

RS

MA

RC,

ST.

LO

DE

WIJ

KS

TR

AA

T7

6,

B-3

60

0G

EN

K

AF

GIF

TE

KA

NT

OO

R2

40

0M

OL

- P

2A

97

98

D R I E M A A N D E L I J K S T I J D S C H R I F T - V E R E N I G I N G V A N V L A A M S E O P E R A T I E V E R P L E E G K U N D I G E NN R 78 - A P R I L - M E I - J U N I 2010

S U P P O R T E D B Y : A N D A N D

SCALPEL

FO T O ' S ZOL

BUITENSPELANDERE UITDAGINGMINIMAAL INVASIEVE BEHANDELINGVAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN

BUITENSPELANDERE UITDAGINGMINIMAAL INVASIEVE BEHANDELINGVAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 1

S C A L P E L - V . V .O . V . N I E U W S B R I E F - A P R I L - M E I - J U N I 2010

2

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 2

Initial Textiles Sterilinuw betrouwbare partner voor:

klantgerichte operatiesets in reusable en disposable• custom procedural trays• verzorgingssets met inox instrumentarium• omloopkledij voor het operatiekwartier•

Hinnenboomstraat 1H, 2320 Hoogstraten, 03 340 23 40, 03 314 93 55, www.initialservices.be

Edito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Adverteerderslijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Andere uitdaging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Minimaal Invasieve Behandeling van Hypofysaire Adenomen Endoscopische Transsfenoidale . . . . . . . . . . . . . . . . .10

Techniek en Supra-orbitale Keyhole Trepanatie

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

Uit de oude doos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Nationaal bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

Boeken review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

Voor U gelezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

Vraag en antwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Criteria Bijzondere Beroepstitel Verpleegkundige in de Peri-Operatieve Zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

Regionale werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

Inhoud


3

EditoBuitenspel

De kans is groot dat als u dit leest, een voetbalwedstrijd van het WK in Zuid-Afrika, op TV wordt uitgezonden.De link buitenspel-voetbal is snel gemaakt, maar dat is niet de inzet van deze edito.Buitenspel is hier synoniem voor “niet betrokken worden”, “niet mogen meespelen”.De gezondheidszorg in het algemeen, maar ziekenhuizen in het bijzonder, heeft een grote veranderingondergaan. Kwaliteit leveren aan de patiënt was en is de prioriteit, maar ook modern management,efficiëntie, optimaal personeelsbeleid, financiële responsabilisering zijn belangrijk geworden. Een rechtstreeks gevolg van deze nieuwe koers was de kanteling, ingevoerd in verschillende ziekenhuizen.Een van de belangrijkste bevindingen hierbij, na jaren gekantelde werking, is dat het verpleegkundigdepartement weinig aan bod komt, als het ware buitenspel wordt gezet.Is deze waarneming juist? Moeten wij ons zorgen maken?Ik denk dat wij op de eerste plaats onze positie in de gezondheidszorg, en in het ziekenhuis in het bijzonder,moeten herdenken en herschrijven. Wij moeten ons bewust worden dat wij een belangrijke en cruciale rolspelen. Wij moeten het heft zelf in handen nemen en niet aan anderen overlaten.Wij zijn met 100000, in de ziekenhuizen zijn wij de grootste groep en toch laten wij ons steeds in de hoekdrummen.Voor de vakbonden zijn wij een van de gezondheidswerkers. Zij willen alle gezondheidswerkers in deziekenhuizen op dezelfde manier behandelen en dat vind ik onaanvaardbaar.Minister Onkelinx gunt ons extra's voor WE-, nachtwerk en onregelmatige uren, een honorering voorhoofdverpleegkundigen, een extra voor de dragers van beroepstitels maar de vakbonden houden dit tegen.In bepaalde ziekenhuizen wordt dit zelfs niet in de nieuwe Cao's opgenomen onder druk van de vakbonden,hetgeen de onderhandelingen uiteraard bemoeilijkt.

Moeten wij dan maar een verpleegkundige vakbond oprichten? Misschien wel, met nadruk op verpleegkundeen niet op vakbond.Eigenlijk zouden wij een witboek moeten schrijven, hierin duidelijk onze positie omschrijven en de plaatsopeisen die ons toekomt.Voor ons als groep van operatieverpleegkundigen geldt hetzelfde, wij moeten ons kenbaar maken.Wie is die operatieverpleegkundige? Wat is zijn rol en plaats in het genezingsproces van de operatiepatiënt?Waarom is hij juist iets specialer dan een andere verpleegkundige? Waarvoor is die bijkomendegespecialiseerde opleiding nodig? Wat is de outcome van deze opleiding voor de patiënt? Wat is demeerwaarde van de opleiding? Wat mogen wij verwachten van de dragers van de bijzondere beroepstitelverpleegkundige in de peri-operatieve zorg?Allemaal vragen waar wij gefundeerde antwoorden moeten op formuleren. Alleen op die manier maken wijons geloofwaardig.Geloofwaardigheid is het begin van betrokkenheid in het beleid.Wij krijgen het niet cadeau, wij moeten het verdienen.

Aan het werk.

Aan allen die de vereniging een warm hart toedragen wensen wij een prettig verlof.

Claudio

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 3

“Preoperative hair removal using a razor damages the skin, making the site vulnerable to microorganism colonization and wound contamination.”(1)

“The use of clippers for preoperative hair removal has been shown to reduce infection rates compared to infection rates in surgical patients who were shaved.”(2)

(1) Jepsen OB, Bruttomesso KA. AORN Journal 1993;58:477-484 Ko W, Lazenby WD, Zelano JA, Isom OW, Krieger KH. Annals of Thorarcic Surgery 1992; 53:301-305

(2) Jepsen OB, Bruttomesso KA. AORN Journal 1993;58:477-484 Alexander JW, Fischer JE, Boyajian M, Palmquist J, Morris MJ. Archives of Surgery 1983; 118:347-352 Ko W, Lazenby WD, Zelano JA, Isom OW, Krieger KH. Annals of Thorarcic Surgery 1992; 53:301-305 Sellick JA, Stelmach M, Mylotte JM. Infection Control and Hospital Epidemiology 1991; 12(10):591-596

Snij het haar niet

n de patiënt

More information? Contact 3M Belgium N.V./S.A. 02/722.53.51 or www.3m.be/healthcare

3M™ Surgical ClippersInfection Prevention : working together

eng280691_ClipperAdvert.indd 1eng280691_ClipperAdvert.indd 1 06-05-2008 13:28:0706-05-2008 13:28:07


5

Van de redactieBeste VVOV-er,Beste lezer,

Een beroepsvereniging staat voor informatie naar zijn leden vb. door lezingen, congressen en tijdschrift.Het staat ook voor een deontologische code. Oefent iedereen zijn beroep uit zonder de patiënt maar ook decollega te benadelen. Het verdedigen van de rechten en omschrijven van de plichten horen hier ook bij.Zorg voor professionaliteit is een belangrijk punt. Worden de taken correct uitgevoerd, is er een standaar-disatie tussen de verschillende collega's. Het onderwijs en de druk op samenwerking van de beroepsgroepmet het onderwijs is hier zeer belangrijk.Het belangrijkste is echter het uitschrijven van richtlijnen en guidelines. Waarom wordt een bepaaldetechniek in 5 ziekenhuizen op 5 verschillende manieren uitgevoerd?Er zijn hiervoor verschillende redenen. Een reden is het ontbreken van standaards, richtlijnen of guidelinesdoor de beroepsgroep zelf bij monde van zijn beroepsvereniging.In scalpel hebben wij de rubriek vragen en antwoorden. Deze vragen spruiten voort uit onduidelijkheid. Alsredactieraad hebben wij telkens advies gegeven, echter zonder dat er een officiële richtlijn bestaat. Hierwillen wij verandering in brengen.Het bestuur zal een werkgroep oprichten die zich over deze problematiek zal buigen. Wij vragen hiervooruw hulp en medewerking.Heeft u interesse om persoonlijk deel te nemen aan die werkgroep, geef een seintje aan claudio.roncada@skynet. be.Is er in uw operatiekwartier een procedureboek laat het ons weten. Wilt u deze met ons delen neem contactop.Het is een hele opgave, er zal veel werk op u afkomen.Maar alle operatieverpleegkundigen zullen u dankbaar zijn.

Met vriendelijke groet,de redactieraad

ScalpelTijdschrift van de Vereniging VlaamseOperatie Verpleegkundigen.(VVOV)26 jaargang, nr. 73februari 2008http://www.VVOV.infoVerschijnt driemaandelijks.Afgiftekantoor 2400 Mol. ISSN 1370-6594

AbonnementenPrijs per jaargang: 20 eur. ( lidgeld )Los nummer: 5 eur. Rek. nr.: 001-1281906-30t.n.v. VVOV. lidgeld

RedactieledenHaselaars MarcRoncada ClaudioSuzy Kimpen

EindredactieRoncada Claudio

RedactiesecretariaatRoncada ClaudioKeinkesstraat 163600 GenkTel. 089/[email protected]

Abonnementenadministratieen advertentiesHaselaars MarcSint Lodewijkstraat 763600 GenkTel. 089/35.75.35Werk : 089/[email protected]@zol.be

http://www.VVOV.info

Advertenties dienen bij de drukkerij binnen te zijn uiterlijk 1 maand voor verschijnen.I.e. 15/2, 15/5, 15/8, 15/11

Druk en Lay-outDrukkerij Dils NV.Grote Steenweg 3B-2440 Geel

De redactie laat de verantwoordelijkheidover de inhoud van de artikels volledigaan de auteurs.

Colofon

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 5


6

Activiteiten Agenda

Adverteerderslijst

VVOV WEST- & OOST VLAANDERENTHORACOSCOPIE VERSUS THORACOTOMIE Dr. Meerschaut

Za 13 november 2010

8h30AZ ALMA Campus SijseleGentsesteenweg 1328340 SijseleInschrijven verplicht voor 7 novemberLeden gratis, niet leden 4 EuroInfo: [email protected]@skynet.be

VVOV WEST- & OOST VLAANDERENSCHOUDERPROTHESE Dr. Verborgt

Za 18 september 2010 Brugge

08h30AZ St Lucas BruggeSt Lucaslaan 298310 BruggeInschrijving verplicht voor 12 septemberLeden gratis, niet leden 4 EuroInfo: [email protected]@skynet.be

WebsiteHou ook onze website in de gaten voor nieuws en tal van activiteiten

WWW.VVOV.INFO

WWW.OPERATIEVERPLEEGKUNDIGE.BE

PASWOORD ORSCALPELOR

Initial textiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

3M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Molnlycke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

Hereaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

Johnsson & Johnsson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 6

Nu de kinderen het huis uit zijn was ik op zoeknaar een invulling voor de vrijgekomen tijd.Deformule die de organisatie “artsen zondervakantie“ aanbood leek mij ideaal. Om je nut-tig te maken en ook eens andere horizonten teverkennen. De missie bestaat meestal uit een-chirurg, een anesthesist en een verpleegkun-dige.

Iedere keer is het toch wel aan passen, hetene ziekenhuis is al beter uitgerust dan hetandere en de organisatie is verschillend. Eenregio die me bijzonder gecharmeerd heeft ishet noorden van Kameroen. Aan de hand vanenkele foto’s vertel ik jullie mijn verhaal enwat mij vooral getroffen heeft want eenschrijftalent ben ik niet.

De lokale radio had onze komst aangekondigd.En dus bij ons eerste bezoek aan het zieken-huis stonden er massa’s mensen te wachten.Het was nog droog seizoen en dus was er noggeen werk op het land. Want hier gaat werken op het land voorop de gezondheid.

Terwijl de dokter zijn eerste consultaties deeden de patiënten selecteerde die voor een ope-ratie in aanmerking kwam. Gingen de anest-hesisten ik (de verpleegkundige) het perso-neel begroeten en kregen we een rondleidingvan de operatie kamer. De organisatie zorgdeer steeds voor dat er verschillende kartonnendozen met materiaal opgestuurd werden.Deze werden dan door ons en de plaatselijkeverantwoordelijke nagekeken. Meestal werderde eerste dag een kleine ingreep gedaan omte zien hoe het zou verlopen.

De chef geneesheer had verpleegkundigen enstudenten verpleegkunde laten komen vanandere ziekenhuizen om alles zo vlot mogelijkte laten verlopen en de organisatie van dezemissie te volgen.

Plus bijkomend personeel zoals een duo diede sterilisatie voor hun rekening namen.Iedereen wist wat er van hem of haar ver-wacht werd en er waren twee ploegendieel-kaaraflosten.

Hij had al de patiënten laten verhuizen naarde materniteit om alle bedden ter beschikkingte hebben voor de komende dagen.

Andere uitdaging


7

MARLEEN LEFEVRE, MISSIE VAN ARTSEN ZONDER VAKANTIE,GUIDIGUIS IN KAMEROEN 2007

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 7

De dokter gaf uitleg aan zijn collega’s over depathologie en de chirurgische technieken. Deanesthesist toonde de rachi-anesthesie aande anesthesie verpleegkundige en ik gaf uitlegover de steriliteit, het instrumenteren en deorganisatie. Eerst volg je de plaatselijkegewoontes en stilaan als je het vertrouwengewonnen hebt, geef je hen suggesties om deoperatie vlotter en in meer ideale condities telaten verlopen. Dit kan gaan over het aangeven van instrumenten, het tellen van kom-pressen, het optimaal benutten van het weinigrollend materiaal, de naalden verzamelen inflesjes (naaldcontainers zijn er niet) en hetopmaken van een post-operatiefiche en nogvele vooral praktische zaken.

De voorzienigheden die het ziekenhuis biedaan de patiënten zijn familie zijn op zijn minstbijzonder te noemen. Er is immers geeninfrastructuur in het hospitaal, je kunt er dusgeen water krijgen laat staan koffie want eenkeuken is er niet. De watervoorzienigen elek-triciteit laten het ook soms afweten en danmoet je improviseren.

De familie is heel belangrijk wanter zijn geen-sociale voorzieningen. De familie zorgt dat depatiënten gans zijn entourage te eten krijgt.De maaltijden worden op een klein vuurtjebereid en de ingrediënten worden op de lokalemarkt gekocht. De patiënten komen van kilo-meters ver tevoet en terwijl de zieke verzorgtwordt kampeert de familie, meestal vrouwenen kinderen, op het ziekenhuisplein.

Het vuile linnen van het OKa werd door defamilie van de patiënt gewassen. Het is eentraditie om bij operaties waarbij een bepaaldweefsel wordt weg genomen dit aan de familiete gegeven. Zo’n intense periode bezorgt mijaltijd een dubbel gevoel, je hebt verschillendemensen geholpen maar dit zijn slechts enkelen van de velen. Vooral de opleiding, de sug-gesties, de trucs die je meegeeft geven mijvoldoening en soms krijg je ook wel eensfeedback want de wereld van de GSM en inter-net is daar ook niet onbekend. Je voelt echterwel dat bij de ene persoon de boodschap beteris toegekomen dan bij de andere waar je welwat twijfels hebt. Want je bent een vrouw en inAfrika is de medische wereld nog grotendeelseen mannen wereld. In deze formule vind ik echter een juistebalans om een deel van vakantie door te bren-gen, je verblijft in een niet toeristisch in eenmooi land en je helpt anderen!


ANDERE UITDAGING

De accu voor als de elektriciteit uitvalt.

8

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 8

Meer grip op de ontwikkeling vanlatexallergieën?

Mölnlycke Health Care BV – Postbus 3196, 4800 DD Breda, Nederland – Tel. 076 521 96 63, Fax 076 522 17 82Mölnlycke Health Care NV – Berchemstadionstraat 72 bus2, 2600 Berchem, België – Tel. 03 286 89 50, Fax 03 286 89 52

De Mölnlycke Health Care naam en logo, Biogel® en Biogel Eclipse® zijn wereldwijd geregistreerde handelsmerken van de Mölnlycke Health Care groep.www.molnlycke.com

Biogel®: een uitzonderlijk laag gehalte aan latexproteïnen Draag poedervrije handschoenen met een laag gehalte aan latexproteïnen. Het kan bijdragen tot een verminderd risico op het ontwikkelen van een latexallergie. Het risico op een allergische reactie die wordt veroorzaakt door natuurrubber latex handschoenen, moet afgewogen worden tegen het risico op een allergische reactie als gevolg van het gebruik van handschoenen uit andere materialen.Gesensibiliseerde personen kunnen kruisreacties ontwikkelen met fruit- en groentesoorten1 die een gelijkaardige moleculaire structuur hebben als latexproteïnen, bijvoorbeeld avocado, banaan, kastanje, kiwi en andere.Biogel latex assortiment: uitsluitend poedervrij en met een uitzonderlijk laag gehalte aan latexproteïnen.2

1 Referenties: Wagner S, Breiteneder H. The latex-fruit syndrome. Biochemical Society Transactions 2002; 30(6):935-940.2 < 20 µg/g voor alle Biogel latex handschoenen, 40 µg/g voor Biogel Eclipse® handschoenen.

704_MOL_Advertentie_A4.indd 1 14-01-2010 10:08:50

De hypofyse is een diepgelegen endocrienorgaan waarin relatief frequent tumoraleletsels optreden. Door de specifieke ligging inde schedelbasis in de onmiddellijke nabijheidvan belangrijke neurovasculaire structuren,stelt de behandeling van deze letsels nogsteeds een uitdaging. Recente evoluties in deoperatieve technieken en aanvullende behan-deling met medicatie en radiotherapie hebbenbijgedragen tot veiligere therapie met beterelangetermijnscontrole en verhoogde kans opgenezing.

ANATOMIE EN FUNCTIES VAN DE HYPOFYSEDe hypofyse is gelegen in de sella turcica, eenzadelvormige holte in het sfenoidbeen op demiddellijn. Deze holte komt overeen met eenuitbochting in de achterwand van sinus sfenoi-dalis die in verbinding staat met de neusholte.Door deze specifieke ligging kan een operatie-ve toegang zowel vanuit de schedelholte alsdoorheen de neus uitgevoerd worden (Fig. 1).

De sella turcica wordt naar craniaal afgeslotendoor het diafragma sellae waardoorheen de

hypofysesteel loopt. Net boven het diafragmaliggen de optische zenuwen en het chiasma.

De zijwand van de sella turcica wordt dangevormd door de sinus cavernosus, eenontdubbeling van de dura mater beiderzijdsmet hierin veneuze holtes en verscheidenecraniale zenuwen die de oogmotoriek en hetgelaat verzorgen (respectievelijk de nn III, IV,VI en V) alsook de arteria carotis interna.

De hypofyse secreteert een grote hoeveelheidhormonen met uiteenlopende functies.Hierdoor speelt ze een centrale rol in dewerking van diverse hormoonproducerendestructuren zoals de schildklier, bijschildklieren,ovaria en testes.

Bovendien is er een directe hormonale invloedop de groei, waterhuishouding, lactatie enuteriene contracties. De hormonale werking isin de meeste gevallen geïntegreerd in eenfeedback systeem waarin de hypothalamus ende betrokken eindorganen een belangrijkeregulerende werking bezitten.

KLINISCHE TEKENS BIJ HYPOFYSAIRELETSELS Letsels van de hypofyse kunnen zich manifes-teren op hormonaal vlak of door directe anato-mische schade aan de omliggende structuren.

Hormonale dysfunctie van de hypofyse kanbestaan uit floriede typische syndromen ofmeer fruste vormen van overproductie of hor-monaal deficit.

Ongeveer een derde van de hypofyse adenomenzijn niet-functioneel. Van de overige is de helftprolactine secreterend, 20% secreteert ACTH,20% groeihormoon (Tabel 1).

(fig. 1)

MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMEN

ENDOSCOPISCHE TRANSSFENOIDALETECHNIEK EN SUPRA-ORBITALE

KEYHOLE TREPANATIE


10

DR. DIETER PEUSKENS, DR. FRANK WEYNS, NEUROCHIRURGEN

ZOL

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 10


11

MINIMAAL INVASIEVE BEHANDELING VAN HYPOFYSAIRE ADENOMENENDOSCOPISCHE TRANSSFENOIDALE TECHNIEK EN

SUPRA-ORBITALE KEYHOLE TREPANATIE

Niet secreterende tumoren zijn vaak toevalligevondsten met weinig symptomen, behalvewanneer ze erg groot van volume worden.Hierbij ontstaat dan hormoonuitval (gewichts-verlies, zwakte, haaruitval, amenorrhea) ofprogressieve craniale zenuwuitval metgezichtsveldverlies en dubbelzicht of hoofdpijn.Zeldzaam treedt door intratumorale bloeding ofnecrose een acute zogenaamde hypofysaireapoplexie op met plotse craniale zenuwuitval(dubbelzicht, gezichtsverlies), hoofdpijn enbewustzijnsdaling soms met snel een fataleafloop. Deze laatste toestand vereist urgenteneurochirurgische evaluatie en behandeling.

DIAGNOSTIEK BIJ VERMOEDEN VANHYPOFYSELETSELS

1. Biochemisch bilan

Het is aangewezen een volledige screening uitte voeren naar de functies van de diversehormonale assen waarin de hypofyse betrok-ken is. Identificatie van exces of tekort is vanbelang, maar ook de precieze localisatie van

het probleem. Omdat veel van de biochemischewaarden erg variëren in functie van verschil-lende parameters, zijn ideale omstandighedenvan staalname en correcte interpretatie van debekomen resultaten van groot belang.Sommige vormen van deficit moeten onmiddel-lijk worden gesubstitueerd, zeker deze dieperioperatief van levensbelang kunnen zijn.Bovendien kunnen enkele endocrien actievetumoren in meer (prolactinoma) of minderemate (GH-producerend adenoma) responsiefzijn op farmacologische inhibitoren.

2. Oftalmologisch nazicht

De nabijheid van de gezichtsbanen en de oculo-motore zenuwen maakt deze structurennatuurlijk kwetsbaar voor zowel het massa-effect uitgaande van het adenoma als de chi-rurgische ingreep zelf. Bij elke patiënt wordtdan ook een formeel onderzoek naar oogmo-toriek en de visuele velden uitgevoerd. De ana-tomische organisatie in de gezichtsbanen isvan deze aard dat uni- of bitemporale gezichts-uitval meest frequent voorkomt. Objectieve

Overproductie Symptomen

PRL Amenorree, galactorree, impotentie, gynaecomastie, libidoverlies, infertiliteit, osteoporose

ACTH Syndroom van CushingObesitas, moon face, buffalo hump, osteoporose,hypertensie, abdominale obesitas, striae, ecchymosen, diabetes mellitus

GH Acromegalie (volwassene)Organomegalie, faciale hypertrofie (frontalesinus, neus), verdikking tong, prognathie enmalocclusie, hypertrofie handen/voeten, glucoseintolerantie, hypertensie, arthritisGigantisme (kind)

TSH Thyrotoxicosis Tremor, nervositas, warmte-intolerantie, hypertensie, tachycardie, gewichtsvermindering

FSH/LSH Geen typisch hypersecretiesyndroom

(Tabel 1)

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 11

visuele uitval is een absoluut teken vanzenuwcompressie en is in veel gevallendoorslaggevend in de beslissing tot operatieveingreep.

3. Beeldvorming

Macroadenomen (groter dan 10 mm) die buitende sella turcica groeien of aanleiding geven totcompressie op omliggende neurologischestructuren zijn meestal zichtbaar op CT metgerichte coupes doorheen de voorste schedel-basis. Voor onduidelijke of acute problemen,blijft dit onderzoek dan ook erg belangrijk. Letsels die echter beperkt blijven tot de sellaturcica, worden veel beter gevisualiseerd metMRI. Zeker na toediening van gadolinium enmet fijne gerichte coupes worden de meesteletsels in het licht gesteld, alsmede de extensienaar de sinus cavernosus en de relatie met deoptische structuren (Fig. 2).

Enkel micro-adenomen, die meestal vermoedworden omwille van hormonale overproductie,blijven soms onder de detectielimiet van MRI.In die zeldzame gevallen zijn soms complexeinvasieve angiografische onderzoekenaangewezen.

BEHANDELING HYPOFYSE ADENOMEN

1. Afwachtende houding

In sommige gevallen is het niet noodzakelijkeen hypofysair letsel te behandelen. Vooralkleine, niet invasieve en hormonaal inactieveletsels kunnen met een regelmatige controle-MRI worden opgevolgd tot groei of symptomenoptreden. Vooral bij oudere personen moet hetvoordeel van de behandeling afgewogen wor-den tegenover de risico’s van de behandeling.

2. Hormonale therapie

Sommige hormonaal actieve adenomen zijn

medicamenteus controleerbaar zodat in dezegevallen een proeftherapie wordt geïnitieerd.

Prolactinomen kunnen worden behandeld metcabergoline of bromocryptine, met hierbij somsvolumevermindering van de tumor naast ookmeestal hormonale controle. In bepaaldegevallen wordt een operatie hiermeevermeden.

Voor de overige hypofysaire letsels is medica-menteuze therapie beperkter in efficiëntie envooral gericht op hormonale controle. De pro-ductie van groeihormoon kan bijvoorbeeld wor-den gecontroleerd met octreotide, nochtans isin deze gevallen een ingreep aangewezen. Voorcontrole van ACTH productie kunnen mitotane,ketoconazole of aminoglutethimide wordentoegediend.

3. Radiotherapie

Radiotherapie maakt gebruik van hoog-energetische stralen om hypofyseletsels tecontroleren.

Bestraling werkt door directe DNA schade aande tumorcellen. Het doel van de bestraling isde dosis maximaal te richten op de tumoralecellen, terwijl de normale weefsels slechtsminimaal mogen worden bestraald. Er zijntwee manieren om hoge dosisstraling af televeren.

Bij radiochirurgie wordt eenmalig een zeergrote hoeveelheid stralen gecentreerd op hetletsel. Het gaat hier om een soort van ingreepwaarbij het doelwit ‘verbrand’ wordt, terwijl deomliggende weefsel zoveel als mogelijkworden gespaard. Van het grootste belang ishierbij natuurlijk fixatie van het hoofd en eenjuiste stralingsberekening. Via een korteopname wordt het hoofd van de patiëntgefixeerd in een speciaal kader, waarna eenMRI-scan wordt gemaakt die de bestraling vande dag zelf zal richten.

Gefractioneerde stereotactische radiotherapiemaakt gebruik van een reeks van kleinerebestralingshoeveelheden in een aantal sessies.Gedurende enkele weken zal de patiënt een

(fig. 2)


12



NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 12


13



korte bestraling ondergaan met fixatie van hethoofd in een soort van masker. In het algemeenzal radiotherapie slechts als aanvullendetherapie toegepast worden na operatievebehandeling, wanneer ook hormonale therapieniet of onvoldoende werkt.

4. Chirurgische behandeling van hypofysaire

letsels

Behalve enkele adenomen die medicamenteuskunnen behandeld worden, is het zo dat chirur-gische verwijdering meestal de eerste keuzebehandeling blijft. Afhankelijk van de liggingvan het letsel wordt voor een ingreep doorheende neus gekozen (transnasale transsfenoidaletoegang) of voor een transcraniele toegang viatrepanatie, deze laatste vooral wanneer er zeerbelangrijke doorgroei is naar intracranieel (Fig. 3).

De operatieve behandeling doorheen de neus-holte wordt vooral uitgevoerd voor letsels diegrotendeels tot de sella turcica beperkt blijven.

Vroeger werd deze uitgevoerd via een incisieonder de bovenlip of doorheen een neusgatmet dan dislocatie van het kraakbenige neus-septum en resectie van het benige septum.Hierna werd de sinus sfenoidalis geopend ende voorwand van de sella turcica gevisualiseerddoor de operatiemicroscoop.

Deze klassieke microchirurgische transsfenoi-dale toegang impliceert echter een aantal dui-delijke beperkingen (Fig. 4).

Tengevolge van het aanwezige neusspeculumin de neusholte wordt een gefixeerdewerkruimte gecreëerd die de toegang naarlateraal limiteert en de beweeglijkheid vaninstrumenten hindert. Ook tumoraal weefseldat zich buiten de lichtkoker bevindt (zeker bijintracraniële of laterale uitbreiding), kan niet inhet licht worden gesteld en dus enkel ‘blind’worden verwijderd.

Bovendien ontstaat door het diepe operatievelden de instrumenten aanwezig in de lichtbundeleen probleem van illuminatie in de diepte, datde herkenbaarheid van tumoraal weefselhindert.

Omwille van deze fysieke beperkingen isonvolledige resectie van letsels en beschadi-ging van normaal hypofysair weefsel eerderfrequent.

De endoscopische techniek daarentegen,biedt de kans om een groot deel van dezeproblemen te omzeilen omwille van detoegenomen lichtintensiteit in de diepte,de hoge beeldkwaliteit in close-up en demogelijkheid om met endoscopen metverschillende angulatie te werken.

Hierdoor wordt de kans op optimaletumorresectie verhoogd, is er verminderingvan postoperatieve hypofysaire dysfunctie envermindering van de kans op liquorlekkage.

Zo kunnen dus steeds grotere letsels veiligeren vollediger worden verwijderd onder directzicht dan het geval was met de microscopischetechniek (Fig. 5).

(fig. 4)

(fig. 3)

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 13

Ten slotte is de beschadiging aan de neusholteminder uitgesproken en is het herstel postope-ratief daarom voorspoediger.Letsels die in belangrijke mate doorgroeien totvoorbij het bereik van de endonasale toegang,worden nog steeds best benaderd via trepana-tie. Voorheen was hiervoor een vrij groot sche-delluik nodig om via subfrontale toegang debetrokken regio te bereiken. De laatste jaren isook de techniek hiervoor aanzienlijk minderbelastend geworden na de introductie van desupra-orbitale keyhole trepanatie onder neuro-navigatie (Fig 6). De patiënt ondergaat net pre-operatief een MRI-scan in stereotactischeomstandigheden waarbij de schedelopening enhet operatieplan exact bepaald kunnen worden.Via een kleine wenkbrauwincisie wordt eenklein botluikje gemaakt. Hierna wordt de fron-tale kwab wat opgetild om het letsel te berei-ken. De verwijdering kan dan gebeuren met deoperatiemicroscoop of endoscoop in gelijkaar-dige omstandigheden als bij een klassiekeruime opening. Ook hierbij wordt de iatrogenemorbiditeit van vroegere technieken omzeild,met snel postoperatief herstel als resultaat.

BesluitDe recente evolutie in de neurochirurgieis er een naar doorgedreven preopera-tieve planning en het gebruik van min-der invasieve technieken waar mogelijk.Hierdoor wordt een vermindering van deoperatieve risico’s, sneller patiënther-stel en verbetering van de resultatennagestreefd. Voor letsels ter hoogte van de hypofyseis de endoscopische endonasale toe-gang op korte termijn de voorkeurs-behandeling geworden, met duidelijkevoordelen ten opzichte van de klassieketransnasale microchirurgische techniek.Nadelen zijn natuurlijk de extra investe-ringskost en de steile leercurve die aandeze techniek verbonden is, zodat eenrelatief groot aantal patiënten vereist isvoor het bekomen van optimaleresultaten.

Ook voor intracranieel uitbreidendeletsels, wordt nu nog bijna uitsluitendgekozen voor de supra-orbitale minitre-panatie. In Genk werden de klassiekeopen technieken quasi volledig verlatensinds begin 2008. Er werden inmiddelsal een veertigtal patiënten op minimaalinvasieve en/of endoscopische wijzegeopereerd met zoals verwachtverbeterde klinische resultaten.


14



(fig. 5)

(fig. 6)

Met dank aan het ZOL en de redactieraad van Zolarium voor de toelating tot publicatie

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 14

Bedenkingen voorprikbord of koffiekot

Sommige mensen spreken uit ervaring,anderen, uit ervaring, zwijgen.J.Hamerlinck

Iedereen kan het roer vasthouden als de zee rustig is.

Wie visioenenheeft moet naarde oogarts.H.Schmidt

Woede is nooitgerechtvaardigd.Er zijn geenfouten, er zijnalleeninterpretaties

Heb jij al een CDvan Rewritables?

Gisteren is vandaag morgen.

C. Roncada

Drie maal links

is ook rechts.

E.Vermeersch

Waarom staat

in het woord

sterven erven?

Ik ben niet intelligent

genoeg om depressief

te zijn. Ik begrijp dat

soort problemen niet.

Stoppen met roken

is niet moeilijk!

Ik heb het wel

honderd keer

gedaan. Mark Twain

15


NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 15

In de vorige edities heb ik u enkele fijneanekdotes vanuit het OK verteld. Ze warenplezant, een ware weergave van de tijdsgeest,vriendelijk, collegiaal, respectvol.De oude tijd heeft soms ook minder aangenamekanten. Hier volgt een tekst die ik in 1994 hebgeschreven naar aanleiding van een aantalgebeurtenissen, die de werking en de sfeer inhet OK ondermijnden. Dit is de integrale tekst.

Bezinningstekst en werkdocument over

organisatie en reorganisatie van de werking in

het operatiekwartier.

Deze tekst gaat uit van een veelvoudigebekommernis :– de chirurgen de mogelijkheid te bieden om

hun patiëntenaanbod op een snelle, efficiëntemanier te kunnen verwerken ;

– herinvoeren van een aanvaardbaar kwaliteits-niveau binnen het operatiekwartier herinvoe-ren van discipline over alle geledingen ;

– arbeidstevredenheid voor alle medewerkers.Het is met de nodige bezorgdheid en doordacht-heid dat deze tekst tot stand is gekomen.

HISTORIEK27 oktober 1983 werd als historische datumingeschreven in de analen van het St. Jansziekenhuis. Eindelijk een behoorlijkenieuwbouw, een nieuw begin. De mogelijkheidwerd gecreëerd om schoon schip te maken metbepaalde wantoestanden zoals :– gebrek aan disciplines ;– overladen programma's ;– wachttijden voor patiënten ;– operatiepieken afgewisseld met kalmere

perioden ;en er werd gewerkt :

– alle geneesheren werden gecontacteerd,er was een consensus om van koers teveranderen ;

– de programma's werden opgesteld,operatietijden verdeeld, met de nodigeproblemen maar eenmaal ingewerkt werdenwij bewonderd.

Op de officiële opendeurdag werd door mij deuitleg gedaan aan de bezoekers, dit met hetnodige enthousiasme, optimisme en de nodigelof voor de bezoekers.

De eerste drie jaren waren effectief ook eenhemel. Tijdig de programma's afgewerkt,weinig of geen overuren. Indien men toch overde schreef dreigde te gaan werd er kordaatingegrepen en kon men een alternatiefaanbieden dwz “ Vandaag kan het niet meer,dokter, maar morgen op 08h00 is zaal 5 vrij enkan u, voor de raadplegingen starten, ditaanbieden”.Ik werd gehoord, weliswaar met de nodigeopmerkingen en woede, maar het lukte.Er was ruimte voor creativiteit, inzet,bijscholing, opruim en wij scoorden hoog op dekwaliteitsladder.Problemen beginnen bij de aanwerving vanbijkomende chirurgen nl voor neuro, oftalmo enabdominale.De ruimte die vrij was en ons toeliet omalternatieven aan te bieden en urgenties op tevangen werd opgevuld. Het zat binnen dekortste keren stampvol.Een sneeuwbal effect. Ondanks herhaaldelijkaandringen, ondanks het herhaaldelijk sprekenover oplossingen en lange termijn visie werd erniet gereageerd. Integendeel.Nu komen pas de zware kanonnen. Thoraco vas-culaire chirurg en maxillofaciale chirurg werdenaangeworven. De zaak werd nog compacter, nogmeer gecomprimeerd, nog complexer.Gevolg: nog voller dan ooit, tekort aanbergruimte, enorme hoeveelheid en diversiteitaan instrumenten.De opkomst en opening van de dagkliniek brachteven soelaas. Een zaal werd voorbehouden voorkleinere, dagklinische ingrepen waarvoor striktecriteria werden uitgeschreven. Het oorspronke-lijk idee nl ontlasting van het klinisch operatie-kwartier, de service en kwaliteit voor dedagklinische patiënt was een sterk pluspunt.De vrij snelle groei van vasculaire, maxillofacia-le, neuro en abdominale chirurgie en de nieuweendoscopische technieken zorgen voor tijd enruimte gebrek.De komst van de cardiochirurgie doet de deurhelemaal toe. De reden is voor de hand liggend,hoewel er zalen tekort zijn wordt er een zaalexclusief gereserveerd voor cardiochirurgie.Het is niet aan mij om een financiële analyse temaken om vast te stellen welke bijkomendeinkomsten het ziekenhuis hierdoor realiseert.

Uit de oude doos


16

CLAUDIO RONCADA

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 16


17

Mijn bezorgdheid ligt op een ander domein nl :– het beschikken over ruimte om alternatieven

te kunnen aanbieden ;– het dalend kwaliteitsniveau ;– de verloedering van de werksfeer en de

ontevredenheid van mijn medewerkers ;– ontevreden patiënten– ontevreden geneesheren– geneesheren en hoofdverpleegkundige die

geregeld in de clinch gaan, macht geeft de doorslag niet de redelijkheid.

En ondanks deze resem aan problemen,naar tijd, ruimte en personeel denkt men aanuitbreiding. Uitbreiding hier is niet “ laat ons dieappel in twee verdelen” maar zorg dat ieder vanons een appel heeft. Wij denken hier aanuitbreiding van de thoracovasculaire-,abdominale-, orthopedische heelkunde enneurochirurgie.Wij stevenen af op Tsjernobyl II

PROBLEEMSTELLING

1. Dagheelkunde

Het project opgestart om service en kwaliteit tebieden faalt. De twee zalen dagkliniek warenteveel, een was te weinig.Wij hebben geopteerd om de vrije tijd, uitnoodzaak, op te vullen vanuit het klinischoperatiekwartier. Een begrijpelijke zet, ware het

niet dat er druk werd uitgeoefend om dedagklinische capaciteit op te voeren.

Gevolg :– een dubbelsnijdend zwaard ;– verloedering van opnameprotocols ;– vermenging van klinische en dagklinische

programma's ;– daling van de kwaliteit ;– daling van de efficiëntie.

2. Ruimte

Dit was en is een dramatisch probleem, maaris nu vrij acuut. Er is zoveel groot rollendmateriaal en wij weten er geen blijf mee. Alleswordt maar vol gelegd. Dit geeft een slordigeindruk. Hygiënisch lijkt mij dit onverantwoord.Het betreden van het operatiekwartier moetoogverblindend zijn, zo moet het er blinken.

3. Personeel

Hier verheug ik mij op het begrip van dedirectie, nochtans is het bijpompen vanpersoneel nog geen garantie voor probleem-oplossingen. Het geeft ademruimte deproblemen echter blijven.Door het hoog ritme is er geen tijd vooropleiding, door het chaotisch werken is er geenvoldoening.De grote lijnen zullen wel in orde zijn maar dedetails, de fijne afwerking ontbreken.

4. Materiaal

Hier krijgen wij de gevolgen van de onder3 aangehaalde problemen. Het is niet in orde,er zijn oplossingen gesuggereerd maar dievragen tijd en energie. De samenwerking metde centrale sterilisatie is niet optimaal en zorgtvoor wrijvingen.

5. Geneesheren

Het feit dat de patiënten blijven komen getuigttoch dat van die kant kwaliteit wordt geleverd,anders blijven ze niet komen. Het beheer heefthier zijn verantwoordelijkheid genomen en kiestvoor kwaliteit. Door plaats- en tijdsgebrekontstaan er wrijvingen. De geneesheren, willen, terecht, hun praktijkuitbouwen en ik ben de laatste om dat tegen tewerken.

UIT DE OUDE DOOS

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 17


18

6. Tijd

Na een informatieronde bij de chirurgen metvraag naar gewenste operatietijd, aangevuldmet mijn ervaring komen wij aan 102 sessiesmaar er zijn er maar 80 te beschikking.

Hier is enkel rekening gehouden met hetregulier programma, dus niet met de urgenties,het operationeel maken van de zalen. Dus eengroot deficit en bijgevolg frustraties langs beidekanten.

7. OP zalen

Wij stellen vast dat :– de zalen te klein zijn voor de nieuwe

technieken ;– er voor bepaalde specialiteiten een exclusieve

zaal nodig is ;– er geen urgentiezaal is.

MOGELIJKHEDEN EN ALTERNATIEVEN

1. Dagheelkunde

Deze dienst moet het uithangbord wordenvan het ziekenhuis. De patiënten moetenmondelinge reclame maken zoals voor eengoed restaurant. Al deze patiënten zijnpotentiële kandidaten voor het klinisch OK.Deze dienst kan efficiënt uitgebouwd wordenmaar niet maximalistisch. Hier moeten wij alsverpleegkundige optimale kwaliteit, service,vriendelijkheid, kunde en kennis bieden, hiermoet tijd en ruimte gecreëerd worden om in denodige rust en serenitiet te kunnen werken.Bij de kapper hoor je nu verhalen van patiënten,die dagklinisch werden behandeld, dat zetussen de vuilzakken wakker worden. Dit kanecht niet meer.

2. Ruimte

Een acuut probleem. Een oplossing moetuitgedokterd worden. De rommel en wanordezijn echt niet meer te verdedigen. Hier zijnbepaalde denkpistes mogelijk.

Aan de architecten om nu eens eindelijk eendegelijke oplossing uit te werken voor hun geld.Uitbreiding naar de oude intensieve afdeling,

eventueel operatiekwartieren op 2 niveaus zijnmogelijk. Mogelijk zijn er wel problemen met degezondheidsinspectie.

3. Personeel

Uitbreiding van zalen is gelijk aan meerpersoneel, maar er moet ook gedacht wordenaan de nodige omkadering :– administratieve ondersteuning ;– magazijnmeester ;– stockbeheer ;– adjuncten ;– technische ondersteuning gezien de high tech

in het operatiekwartier ;– bijkomend goed opgeleide personeelsleden ;– niet gekwalificeerd personeel voor niet zorg

gerelateerde taken.

4. Materiaal

Eventueel moet er gedacht aan de opsplitsingvan de CSA in een operatiezaal afdeling en eenziekenhuisafdeling. De afdeling CSA-OP valtonder mijn bevoegdheid, niet gekwalificeerdpersoneel kan dan onder toezicht werken.Verondersteld wordt dat in de OK ruimtevoorzien wordt voor afwas, reiniging, onderhouden assemblage van de instrumenten. Dit in hetOK, de sterilisatie gaat door in de CSA.

5. Geneesheren

Ik kan het beheer hier niet terecht wijzen, zijzorgen voor de uitbreiding en de uitstraling vanhet ziekenhuis. Nochtans zou het wenselijk zijnom eerst te informeren of het kan ingepastworden. Welke problemen er ontstaan en hoedeze eventueel op te lossen.

De patiënt is mijn cliënt, de contacten zijnweliswaar beperkt in tijd maar moeten tochcorrect en kwalitatief hoogstaand gebeuren.Ook de geneesheer is mijn cliënt, hij moetonder optimale omstandigheden kunnenwerken maar daarvoor moeten de middelengegeven worden

6. Tijd en operatiezalen

Deze zijn met elkaar verbonden. Bijkomendezalen geven uiteraard meer tijd. Het creëren

UIT DE OUDE DOOS

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 18


19

van meer tijd zonder bijkomende zalen is ookeen mogelijkheid, maar is een moeilijk oefening.

Er worden inspanningen geleverd om despoedgevallen uit te breiden met MUG, 100 enandere toestanden. De gevolgen voor het OKzijn nefast. Trauma's van de hele regio komente pas en te onpas naar Genk. Het OK moetdaarop voorzien worden, een speciale urgentie-zaal moet voorzien worden, alleen voor detrauma's zodat het normaal programma nietmoet uitgesteld of veranderd worden. Eenseptische zaal moet voorzien evenals eentweede cardiozaal. Verder 2 bijkomende ruime,goed georganiseerde zalen met een ruime visienaar de toekomst.

De uitbreiding in zalen heeft ook zijn weerslagop de verkoeverkamer die dient uitgebreid teworden.

BESLUITZoals nu kan het niet verder, ik denk dat wij delimiet hebben bereikt. Hoewel wij al jaren tegende limiet werken is er steeds een stukjebijgekomen, het elastiek werd gerokken.

Wij willen hard, heel hard werken, zelfs op detippen van onze tenen lopen maar er moet

kwaliteit geleverd worden en daarvoor moetgeïnvesteerd worden.

CONCREET– dagkliniek met de optie van de beginfase nl

kwaliteit niet kwantiteit ;– het creëren van ruimte ;– het investeren in personeel ;– het uitbouwen van een degelijk magazijn,

stockbeheer en materiaal verzorging ;– het opmaken van evenwichtige

operatieprogramma's ;– het uitbreiden van aantal zalen.

Ik ben realistisch genoeg om te beseffen dat ditniet op een dag kan.

Een degelijke timing moet mogelijk zijn. Deoverbruggingsperiode zal moeilijkheden metzich meebrengen, maar wij zijn bereid tot eennog grotere inspanning indien wij op het eindebeloond worden met een degelijk nieuwoperatiecomplex.

Er zijn 2 mogelijkheden :– wij herschikken de huidige ruimte en nemen

daar de oude intensieve bij en eventueel nogde ruimte onder het huidig OK ;

– een volledig nieuw complex, architectonischuitgebouwd met een concentratie vanklinisch OK, dagklinisch OK en opnamedagkliniek met sterilisatie in onderbouw.

Tot zover mijn bijdrage, ik hoop dat men mijnbezorgdheid begrijpt.

C.RoncadaHoofdverpleegkundige operatiekwartier

Ik moet toch serieus kwaad geweest zijntoen ik dit heb geschreven, de manier waaropik dit op de directie heb gebracht wasontwapenend.

Het was het begin van ons nieuw operatiecom-plex. Hierin zouden voor eens en voor altijd deproblemen opgelost zijn. Ik ben benieuwd voorhoelang.

UIT DE OUDE DOOS

NScalpel_78 18-06-2010 11:23 Pagina 19

Nationaal bestuur

Maatschappelijke zetelVVOVKeinkestraat 16, 3600 Genk

Rekeningnummer001-1281906-30

VoorzitterVan Hiel MoniqueMechelsesteenweg 340, 2820 Bonheiden,015 55 0560 Imeldaziekenhuis, Bonheiden, 015 50 5315 [email protected]

Ondervoorzitter• De Geyter Chantal

Aarschotsebaan 153, 1910 Kampenhout016 65 0002 UZ Gasthuisberg Leuven016 34 [email protected]

• Loureiro Maria Volaardestraat 75 A, 9200 Dendermonde 052 41 4292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

SecretarisCatrysse Els Ringovenlaan 52, 2845 Niel03 663 7051 Eeuwfeest kliniek MKA Antwerpen03 240 2611 [email protected]

PenningmeesterStercq GuyHoogstraat 159, 2830 Tisselt [email protected] AZ Heilige Familie, Rumst03 880 9540, fax 03 880 9539 [email protected]

LedenadministratieMeert WouterLinkhoutstraat 225, 3560 Lummen013 554416, gsm 0478 302226UZ Gasthuisberg Leuven016 34 [email protected]

EORNA• Loureiro Maria.

Volaardestraat, 75 A, 9200 Dendermonde 052 414292UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

• Vandewalle Brigitte Duindistellaan 19, 8370 Blankenberge 050 [email protected] Fabiola ZH Blankenberge,050 434910

HOOP• Chris DeBleser

Meir 77B, 2890 Sint-Amands03 889 05 12Sint-Jozef kliniek [email protected] 890 16 95

Bestuursleden• Vekeman Chantal

Assestr. 16 9550 Herzele, 054 502576St Lucas [email protected] 224 5790, gsm 0496 250803

• Verelst GlennJ.Beckerlaan 28, 2990 Wuustwezel03 297 1768AZ KLINA Brasschaat03 650 [email protected]

• Meert WouterLinkhoutstraat 225, 3560 Lummen013 554416, gsm 0478 302226UZ Gasthuisberg Leuven016 34 [email protected]

• Philippe BoucherieTempelstraat 15, 9700 OudenaardeUZ [email protected]

• Suzy KimpenUZ Gasthuisberg Leuven016 3430190497 [email protected]

• Kristof TassenoyUZ Gent09 33203620487 [email protected]

• Peter de GangAZ KLINA Brasschaat03 [email protected]@belgacom.net

Redactie ScalpelHaselaars MarcSt. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk089 357535, fax 089 3575353600 Genk089 [email protected]@zol.be

Roncada ClaudioKeinkestraat 16, 3600 Genk0479 [email protected]

Website: http://www.VVOV.infoe-mail: [email protected]

20

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 20

S C A L P E L - V V O V N I E U W S B R I E F - A P R I L - M E I - J U N I 2010

NURSE ANESTHESIA 4TH EDITIONJOHN J. NAGELHART AND KAREN F. PLAUSELSEVIER MOSBY$113ISBN 978-1-4160-5025-4

Dit boek is eigenlijk bedoeld voor anesthesieverpleegkundigen, maar in verschillendehoofdstukken gaat men verder dan anesthesie.Ook voor andere operatiezaalverpleegkundigenis dit boek aangeraden.

De eerste editie verscheen in 1990. Er was noodaan wetenschappelijk gefundeerde en klinischgeoriënteerde werken voor de anesthesieverpleegkundigen.

Deze 4de editie is, dank zij de medewerking vanverschillende experten vanuit het werkveld,de meest complete en duidelijkste qua tekstvoor deze doelgroep.

Het is een handig formaat en vlot te lezen. Debasis eerst, daarna de meest specifieke dingengeklasseerd per specialiteit, zo is het opgesteld.Er zijn 5 grote hoofdstukken gevolgd door eenuitgebreide referentie lijst.

Hfst 1 handelt over de geschiedenis van defunctie van anesthesie verpleegkundige. Het iseen functie die bij ons in Vlaanderen nog nietoveral is ingevoerd. Er is wel een tendens in dierichting maar voorlopig zijn het hier nog altijdverpleegkundigen die anesthesisten helpen.Vooral de rol in het kader van de patiëntenveilig-heid wordt dik in de verf gezet.

Hfst 2 behandelt de basis van de anesthesie nl. :– farmadynamica– farmakinetica– inhalatie anesthesie– IV inductie– lokale anesthetica– neuro-musculaire blocs– cardiofarmacologie– scheikunde en fysica in de anesthesie

Heel veel grafieken helpen u door dit moeilijkhoofdstuk.

Hfst 3 gaat over de uitrusting en toestellengebruikt in de anesthesie. Dit is een zeertechnisch hoofdstuk. Worden oa. besproken : – anesthesie toestellen ;– cardiovasculaire monitoring ;– ademhalings- en metabole monitoring ;– neurologische monitoring.

De nadruk ligt vooral op het geven vaninformatie voor het veilig gebruik van dezetoestellen.

Hfst 4 behandelt de pre-operatieve voorberei-ding van de patiënt.

Een pre-operatieve evaluatie om mogelijkerisico’s voor de patiënt uit te sluiten blijkt meerdan nodig.

Het is een essentieel onderdeel van de taak vande anesthesie verpleegkundige en andereoperatiezaalverpleegkundigen.

Hfst 5 is de meest uitgebreide en gaat overintra operatief management. De rechtstreeksezorg aan de patiënt wordt onder de loupegenomen.

Het gaat over :– vocht- en elektrolyten balans ;– bloedtransfusie ;– positionering van de patiënt voor anesthesie

en chirurgie ;– luchtwegen management ;– cardiovasculaire anesthesie ;– anesthesie bij laparoscopische ingrepen ;– anesthesie bij bariatrische chirurgie ;– post anesthesie zorg en recovery ;– pijn management ;– verwikkelingen in de anesthesie.

Het is een referentie en studiegids voor deanesthesie verpleegkundige en de operatiever-pleegkundige in het algemeen.

Recensie door Susan A.JensenVertaling en aanvulling door Claudio Roncada

Boeken reviewCLAUDIO RONCADA


21

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 21

DE BELGISCHE ZIEKENHUISFINANCIERINGONTCIJFERDWALTER SERMEUSACCOEURO 31ISBN 90-334-5277-4

België is en blijft voorlopig een ingewikkeldland. De ziekenhuisfinanciering is hierop geenuitzondering. Het woord vooraf in dit boek laatniets aan duidelijkheid over. De belangrijkstekenmerken van deze nieuwe vorm van finan-ciering zouden vereenvoudiging entransparantie worden. Waar hebben wij datnog gehoord.Het resultaat van de vormingssessies, naaraanleiding van de invoering, was onduidelijk-heid en de directies werden overspoeld metaanvullingen, verduidelijkingen enz.Dit boek moet u een beter inzicht, overzicht enhouvast geven. En dat doet het ook. Als hoofd OK heb ik jaren geworsteld met definanciering van het OK. Het lezen van dit boeken ook het herhaaldelijk raadplegen bijproblemen heeft mij veel duidelijk gemaakt. Wij verpleegkundigen geven voorrang aan dezorg aan de patiënt, de rest is administratieverompslomp. Maar toch is het belangrijk om ookdie rompslomp te begrijpen.

Het boek bevat 8 hoofdstukken aangevuld metveel bijlagen.

Hfst 1 is een korte geschiedenis, een overzichtvan de financiering.Vroeger was het mogelijk eenvoudiger, maarde gezondheidszorg werd complexer en ermoest een alternatieve financiering komenHfst 2 is de registratie dus de MKG, MVG, DRG,MKI enz. en de koppeling aan de financiering.Ons hiervan bewust worden is de uitdaging.Administratie is niet onze sterkste kant, maarniet correct invullen is minder centen zoeenvoudig is dat.Hfst 3 is de hoofdbrok nl het budget van definanciële middelen. Tweemaal lezen en hetwordt duidelijk. De financiering van het OK

neemt maar een pagina in beslag maar isduidelijk.Hfst 4 handelt over de financiering van hetdagziekenhuis, kort en bondig.Gezien de toename van de activiteit in hetdagziekenhuis zal hier ook wel aangepast gaanwordenHfst 5 gaat over de financiering via medischehonoraria. De invloed van de geneesheren op het beleid alsgevolg van deze financieringswijze wordt groter.Hfst 6 behandelt de financiering van farmaceu-tische verstrekkingen en medische materialen.Dit heeft dikwijls rechtstreeks met de werkingvan het OK te maken, ik denk aan het correctaan- rekenen van implantaten en prothesen.Hfst 7 is de bijdrage van de patiënt dusremgelden en supplementen. Kort en bondig.Het laatste hoofdstuk is een reflectie bij deziekehuisfinancieringHierin staat volgende zin: “ Het verzekeren vande kwaliteit lijkt momenteel nog geen hoofdpri-oriteit van de huidige ziekenhuisfinanciering.En dat baart mij zorgen.De aanvullingen en wijzigingen zijn talrijk,diegene die zich in deze materie verder wilverdiepen komt zeker aan zijn kost.

Persoonlijk denk ik dat elke hoofdverpleegkun-dige dit boek moet gelezen, zelfs bestudeerdhebben.

Recensie door Claudio Roncada


22

BOEKEN REVIEWCLAUDIO RONCADA

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 22


23

VOOR U GELEZEN

BEFORE THE SCALPELDR. PANCHALI DHARTELL ME PRESS$24.95ISBN 9780981645308

Wij als operatieverpleegkundigen draaien naeen tijd op routine. Het is duidelijk, wij wetenwat we moeten doen, hoe een operatie verlooptenz.

Ooit blijven stilstaan bij het feit dat de patiënten mogelijk ook zijn familie met een bang harthet operatiekwartier komt binnen gereden? Datwat hij ziet en hoort onbegrijpelijk overkomt.Dit boek is bedoeld als informatie voor depatiënt en zijn familie. Het is geschreven dooreen anesthesist. Het is klaar en duidelijkgeschreven, tekeningen en grafieken makenhet geheel duidelijker. Het volgende komt aanbod:– de rol van de anesthesieverpleegkundige– het verschil tussen deze en een

anesthesist– verschillende vormen van anesthesie– de perianesthesiologische opvolging en

documentatie– de anesthesiologische uitrusting– wie zijn de verschillende medewerkers en

welke is hun rol– wat is de verkoeverkamer of PAZA– pijn behandeling

Er worden ook bepaalde specialiteitenuitgebreider in beeld gebracht vb plastischeheelkunde, pediatrie.

Er wordt gebruik gemaakt van checklists om zode patiënten aan te moedigen om mee tewerken.

De bedoeling van dit boek is informeren enopvoeding van de patiënt en familie. Daaromdat het eenvoudig is opgemaakt, vlot leesbaaren verstaanbaar.

Recensie door Shauna TarracVertaling en aanvulling door Claudio Roncada

HET VERBAND TUSSEN ORTHOPEDISCHEINGREPEN UITGEVOERD BUITEN DEGEPLANDE UREN EN NADELIG RESULTAATTHE JOURNAL OF BONE &JOINT SURGERYSEPTEMBER 2009RICCI WM, GALLAGHER B, BRANDT A,SCHWAPPACH J.TUCKER M, LEIGHTON R“ IS AFTER-HOURS ORTHOPEDIC SURGERYASSOCIATED WITH ADVERSE OUTCOMES?”

Wanneer kan men fracturen het bestbehandelen?Dit hangt van verschillende factoren af. Veelfracturen moeten niet noodzakelijk urgent ofsemi urgent geopereerd worden en kunnen dusin een normaal programma ingelast worden.Maar de overvolle programma's en gebrek aanbijkomende operatietijd zijn dikwijls oorzaakdat deze ingrepen na het regulier progamma,in de avonduren en zelfs s'nachts wordenuitgevoerd.Heeft dit negatieve gevolgen voor heteindresultaat? Hierover is nog geen grondigonderzoek gebeurd. Wel is het zo dat dechirurg van wacht meestal een operatie-programma moet afwerken ook al is hijvermoeid of heeft een tekort aan slaap.In verschillende onderzoeken bij nietorthopedische ingrepen werd aangetoond datvermoeidheid een negatief effect heeft op deprestatie en bijgevolg lijdt tot een verhoogdekans op fouten en hogere mortaliteit. Doel vandeze prospectieve niet gerandomiseerde studiewas om het effect, de weerslag, te bepalen vaningrepen uitgevoerd buiten de normale uren.Hiervoor werden mergnagelingen van femur entibia, uitgevoerd in een normaal dagprogrammaen deze uitgevoerd buiten de normale uren,vergeleken.213 procedures werden in deze studiegeplaatst, 10 werden finaal niet weerhoudenwegens onvolledige data.De patiënten werden in 2 groepen verdeeld.Groep 1 n=100 is de dag groep maw ingrepenuitgevoerd tussen 06h00 en 16h00, groep 2n=103 is de andere groep maw werdengeopereerd tussen 16h00 en 06h00. ➜

CLAUDIO RONCADA

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 23

Hierna was er een verdere onderverdeling ifvhet aangetast lidmaat

femur na de uren n=55femur normaal programma n=44tibia na de uren n=48tibia normaal programma n=55

Alle patiënten werden behandeld metintramedulaire gereamde nageling.De onderzoekers hebben dan alle dataverzameld en verwerkt.Volgende data werden weerhouden

operatietijd, van incisie tot sluiten van dehuidtijd dat BV werd gebruiktpost operatief resultaat.

De patiënten werden opgevolgd met eenklinische en radiografische evaluatie na 4, 6en 12 maanden.Verwikkelingen zoals nonunion, malalignement,infectie en heroperaties werden verzameld enverwerkt.

Bevindingen

De operatietijden waren korter in de groepbuiten de normale uren. Dit was zowel voortibia als femur het geval, hoewel er op gebiedvan logistiek veel problemen zijn gerezen.Het genezingsproces en de tijd dat BV werdgebruikt waren ongeveer gelijk voor beidegroepen. In de groep buiten de uren waren erin verhouding meer heringrepen oa hetverwijderen van osteosynthese materiaal.

Besluit

Het resultaat van deze studie is dat ingrepenna de uren uitgevoerd een verhoogde kanshebben voor een heringreep. De onderzoekerslinken dit aan de minder optimale omstandig-heden waarin gewerkt dient te worden oa min-der expertise aanwezig, logistieke problemenen de kortere operatietijd, er wordt snellermaar minder secuur gewerkt.Advies naar de managers toe is om te zorgenvoor voldoende operatietijd en het creëren vanmogelijkheden om extra tijd en zaal te voorzienvoor trauma chirurgie.

Vertaling Claudio Roncada

HET EFFECT VAN DE GROOTTE VAN HET CHIRURGISCH TEAM OP DE OPERATIETIJDTHE AMERICAN JOURNAL OF SURGERYAUGUSTUS 2009CASSERA MA, ZHENG B, MARTINEC DV,DUNST CM, SWANSTRÖM LL.SURGICAL TIME INDEPENDENTLY AFFECTEDBY SURGICAL TEAM SIZE.

Een heelkundige ingreep of chirurgischeprocedure is een team gebeuren. Het team issamengesteld uit chirurg, anesthesist,operatieverpleegkundigen en eventueel andereexperten die samen werken aan een doel nl depatiënt zo vlot mogelijk en zonder bijwerkingendoor de heelkundige procedure te krijgen.Er zijn in het verleden verschillende studiesgeweest die bewezen hebben dat het eind-resultaat en de efficiëntie waarmee dit gehaaldwordt afhangt van de kwaliteit van het team,de kwaliteit van het teamwerk. Teamwerkwordt bepaald door de kwaliteit van decommunicatie en de samenwerking. Slechtecommunicatie is de hoofdoorzaak van fouten.Onderzoek heeft aangetoond dat enerzijds eengroot team de beschikbare expertise verhoogt,anderzijds een verhoogd risico is voor slechtecommunicatie en aldus een slechter eindresul-taat geeft.Doel van deze retrospectieve studie was dehypothese dat hoe groter het chirurgisch teamis hoe groter het negatief effect op deuitvoering en een langere operatietijd doormoeilijke communicatie en coördinatie.De onderzoekers hebben hiervoor allelaparoscopische procedures, in een bepaaldeziekenhuisgroepering, tussen juli 2005 en juli2007 geïnventariseerd. Het aantal teamledenaanwezig tijdens de procedures, hoelang enwelke rol zij te vervullen hadden werdeningebracht. Alle andere onrechtstreeksbetrokkenen vb. cardioloog, radioloog werdenals waarnemers gecatalogeerd.Verder werden volgende gegevens ingebracht:

patiëntengegevensdiagnosetype procedure of ingreepstarttijdeindtijd ➜


24

VOOR U GELEZENCLAUDIO RONCADA

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 24


25

VOOR U GELEZEN

Er werd door de onderzoekers een procedureuitgewerkt waarin grootte van het team,samenstelling van het team, resultaat,procedure tijd en anesthesie tijd werdenverwerkt.

Bevindingen

Er werden 399 procedures verwerkt. 39 procedures werden niet weerhoudenwegens onvolledig.

Een team bestond gemiddeld uit 8 leden (van 4 tot 15) per procedure. Chirurg enanesthesist waren constanten, verpleegkundigenwerden soms meer dan eens vervangen tijdensdezelfde procedure.Uit analyse blijkt dat een combinatie vancomplexe procedure en grootte van het teamde operatieduur vergroot. Bij elke individu diein het team bijkomt, neemt de operatietijd met15 minuten toe.

Besluit

De resultaten van dit onderzoek tonen duidelijkaan dat

elk individu die het team vervoegt, zorgt vooreen verhoogde operatietijddat er inspanningen moeten geleverd om deefficiëntie te verhogendat dit kan door uw team kleiner te makenen onnodige turnover van personeel tijdensde procedure te vermijdenindien dit niet te vermijden is moet ereen duidelijk protocol geschreven wordenopdat de communicatie optimaal zouverlopen.het gebruik van geëigende checklists is eenoplossinghier wordt nogmaals het belang van goedopgeleid personeel onderstreept

Vertaling Claudio Roncada

CLAUDIO RONCADA

V.V.O.V. vzw

ZZA 2 6 J U N I 2 0 1 0 9.00 u - 12.00 u

I N F O Carine Faut ( o-vl ) [email protected] 055 42 84 63 ( thuis )

Edith Haemers ( o-vl )

[email protected] 09 260 67 08 ( OK MM )

Isabelle Neuville ( w-vl )

[email protected]

V.V.O.V. WEST- & OOST-VLAANDEREN VOORDRACHT

HAPPY @ WORK OMGAAN MET STRESS-SITUATIES

spreker & performer : JAN DE BOECK Jan De Boeck Improvement

VERPLICHTE INSCHRIJVING ( voor zo 20 juni )

edith ( ovl ) : [email protected] of isabelle ( wvl ) : [email protected] of carine ( ovl ) : [email protected]

INKOM ( vanaf 08.30 )

gratis : leden & studenten ( kaart ) 4 € niet-leden

LOCATIE

ALGEMEEN STEDELIJK ZIEKENHUIS AALST Merestraat 80 9300 Aalst

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 25

Tijdens een procedure voor een totale heupprothese komen bij het gebruik van bonecement enkele resten vrij. De instrumenterendemaakt er een spelletje van om figuurtjes tecreëren. Is dit materiaal niet schadelijk en ishier de nodige voorzichtigheid niet gevraagd?

ANTWOORD: Het is ook geweten dat bonece-ment een euforisch effect heeft, dit ter zijde.Bone cement is eigenlijk methyl methacrylaat.Dit is een stof dat irriterend is voor luchtwegen,ogen en huid. De nodige voorzichtigheid is hierzeker op zijn plaats. De dampen die vrijkomen,bevatten koolstof monoxide, waterstof enmethaan. Deze stoffen zijn schadelijk enkunnen duizeligheid, braakneigingen enademhalingsmoeilijkheden veroorzaken.Een klare en duidelijk procedure is aan de orde.Hierin moet vermeld:– juiste manier van mixen– gebruik van de damp evacuator– beschermingsmaatregelen voor de betrokken

personeelsleden.De richtlijnen van de fabrikant dienen gevolgdvoor de mixing, liefst geen contact met dehanden. Het mengtoestel dient verbonden meteen zuigtoestel of dampevacuator. De gassenmogen niet vrijkomen dus afgevoerd naarbuiten of opgevangen met actieve kool. In deindustrie zijn ook dosismeters te verkrijgen.Voor de persoonlijke bescherming van hetpersoneel denken wij aan:– oog bescherming– dubbel paar handschoenenDe oogbescherming is vooral bedoeld voor hetvloeibaar element van de bone cement. Dit iseen monomeer. Irritatie en ulceratie thv corneawerden gedocumenteerd bij personen metcontactlenzen. Methyl methacrylaat wordtgeabsorbeerd door latex, dus handschoenen enkan dermatitis veroorzaken. Daarom dat tweedepaar handschoenen. Na de mixing kan dattweede paar verwijderd worden. Ook specialeaandacht bij het openen van de flacon. Speciale aandacht indien met de vloeistof wordtgeknoeid. Onmiddellijk verwijderen.Niet vergeten dat methyl methacrylaat ook eennegatieve invloed heeft op de patiënt, bloeddruk-dalingen en hartritme storingen werden beschre-ven. Een optimale monitoring is aangewezen.

Bij controle na een chirurgische ingreepvertoonde een patiënt brandwonden. Wijvermoeden dat het is ontstaan nadat dechirurg een instrument heeft gebruikt datuit de snelautoclaaf kwam. Het bedoeldeinstrument werd onvoldoende afgekoeld.Bestaan hiervoor voorschriften of richtlijnen?Wat is de visie van de VVOV?

ANTWOORD: Eerst en vooral en voor dezoveelste keer een snelautoclaaf moet verbannenuit het OK. Als al geopteerd wordt voor eensnelautoclaaf of een snel programma valt ditonder de bevoegdheid van de sterilisatie. Zijvolgt de juiste procedure. In het OK wordt altijdonder druk gehandeld en dit op aangeven vande chirurg. Dit zonder rekening te houden meteventuele negatieve gevolgen. In een normalesterilisatie procedure is er een afkoelingsperio-de voorzien. Instrumenten in containers ofingepakt in papier of laminaat worden nadat zijuit de autoclaaf worden gehaald in een droog-periode geplaatst. Dit varieert van 30 min tot2uur naargelang het gekozen programma.Dit gebeurt in een afgesloten ruimte, hier is geenpersonen verkeer. De instrumenten kunnen rus-tig drogen, afkoelen en er ontstaat geen condens.Bij gebruik van een snelsterilisator wordenenkele stappen overgeslagen, onder druk, hetmoet snel gaan.De stappen die overgeslagen worden kunnenvolgende zijn: de reiniging, de sterilisatie, hetdroogproces of de koeling.Een metalen instrument heeft bij de sterilisatieeen temperatuur van 132 graden en het instru-ment behoudt dit gedurende een langere tijd.Hoe zwaarder en groter het instrument hoe lan-ger de warmte blijft. Niet enkel de patiënt maarook de verpleegkundige loopt een risico opbrandwonden. Voorzichtigheid is dus geboden.Het gebruik van een container wordt aanradenbij gebruik van een snelprogramma. Dit voor-komt de eventuele contaminatie bij het transportvan de autoclaaf naar de zaal. Het veiligste is omde container met inhoud onder te dompelen ineen kom met steriel koud water. Daarna controlevan de temperatuur, indien mogelijk met eensteriele temperatuursonde. Alle mogelijkhedenmoeten onderzocht om de snelautoclaaf niet tegebruiken oa voldoende instrumentarium.

Vraag en antwoord


26

CLAUDIO RONCADA

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 26

PALAMIX®

Optimaal mengen van botcement:Eenvoudig – veilig – effi ciënt*

Heraeus Kulzer Benelux BV · Postbus 986 · 2003 RZ Haarlem · Nederland · Tel.: 02 252 5923 · www.heraeus-medical.com

VAN HERAEUS

voor b otc e ment

PALAMIX® – eenvoudig gebruik voor alle toepassingen

* eenvoudig in slechts een paar stappen naar een homogeen en gebruiksklaar botcement

* veilig betrouwbare vacuümcontrole door vacuümindicator aan het luchtslangetje

* effi ciënt een systeem voor alle toepassingen in de gecemen-teerde prothesiologie door een keur aan patronen met verschillende afmetingen en speciale accessoires

-

ees

35854_AZ_Palamix_Scalpel_210x297_NL.indd 135854_AZ_Palamix_Scalpel_210x297_NL.indd 1 01.06.2010 19:16:30 Uhr01.06.2010 19:16:30 Uhr

* N.R.V./2010/ADVIES-3* 18/03/2010 *

Advies tot vaststelling van de criteria voorerkenning van beoefenaars van de verpleeg-kunde als houders van de bijzondere beroeps-titel van verpleegkundige gespecialiseerd in deperi-operatieve zorg

Directoraat-generaal Basisgezondheidszorg &

Crisisbeheer

GezondheidszorgberoepenCel 2 : Niet-universitaire Gezondheidszorg-beroepen en Kiné’sVictor Hortaplein 40, bus 10 • 1060 Brussel •www.health.fgov.be

Advies tot vaststelling van de criteria

voor erkenning van beoefenaars van de

verpleegkunde als houders van de bijzondere

beroepstitel van verpleegkundige gespeciali-

seerd in de peri -operatieve zorg

De Minister van Volksgezondheid,

Gelet op het koninklijk besluit nr. 78 van10 november 1967 betreffende de uitoefeningvan de gezondheidszorgberoepen, inzonderheidop artikel 35sexies, ingevoegd bij de wet van19 december 1990; en gewijzigd bij de wettenvan 6 april 1995, 17 maart 1997 en 10 augustus2001;

Gelet op het koninklijk besluit van 27 september 2006 houdende de lijst vanbijzondere beroepstitels en bijzondereberoepsbekwaamheden voor de beoefenaarsvan de verpleegkunde, inzonderheid op artikel1, 9;

Gelet op het advies van de Nationale Raad voorVerpleegkunde, gegeven op xx/yy/zzzz ;

Gelet op het advies n° aabbcc van de Raad vanState, gegeven op xx/yy/zzzz;

ADVIES VAN DE NATIONALE RAAD :

HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEPALINGEN.

Artikel 1. Voor de toepassing van dit besluitwordt verstaan onder de Erkenningcommissie,de Erkenningcommissie van de Nationale Raadvoor Verpleegkunde, zoals omschreven inartikel 21septiesdecies, § 1, tweede lid, van hetkoninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967betreffende de uitoefening van de gezondheids-zorgberoepen:

HOOFDSTUK II. CRITERIA VOOR HETVERKRIJGEN VAN DE ERKENNING ALSVERPLEEGKUNDIGE GESPECIALISEERD IN DEPERI-OPERATIEVE ZORG.

Art. 2. Wie erkend wenst te worden om debijzondere beroepstitel van verpleegkundigegespecialiseerd in de peri-operatieve zorg tedragen: – is houder van het diploma, de graad of de

titel van gegradueerde verpleegkundigevoor 31/12/2007 of van bachelor in de ver-pleegkunde en,

– heeft met vrucht een gespecialiseerdeopleiding in de peri-operatieve zorg gevolgddie beantwoordt aan de vereisten vermeld inartikel 3.

Art. 3. § 1. De in artikel 2 bedoelde aanvullendeopleiding of specialisatie omvat een theoretischen een klinisch gedeelte van 900 uren of60 credits ECTS.

§ 2. Het theoretische gedeelte moet minimum450 uren omvatten en minstens volgendedomeinen omvatten:

1° Biomedische wetenschappen:– farmacologie;– anesthesiologie en pijnbehandeling;– ziekenhuishygiëne en sterilisatie;– operatietechnieken gebonden aan de

chirurgische disciplines.

CRITERIA BIJZONDERE BEROEPSTITELVERPLEEGKUNDIGE IN DE

PERI-OPERATIEVE ZORG


28

AM GÉRARD-SOLÉ, VOORZITSTER VAN DE NATIONALE RAAD VOOR VERPLEEGKUNDE.

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 28


29

FEDERALE OVERHEIDSDIENS VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

2° Verpleegkundige wetenschappen:– deontologie en beroepsethiek met betrekking

tot de functie van verpleegkundige gespecia-liseerd in de peri-operatieve zorg;

– technische kennis van het gebruik van despecifieke toestellen (chirurgische enanesthesiologische) aanwezig in hetoperatiekwartier;

– organisatie van het operatiekwartier;– architectuur van het operatiekwartier en zijn

annexen;– peri-operatieve verpleegkundige zorg vanaf

het onthaal van de patiënt in het operatie-kwartier tot zijn vertrek uit de ontwaakzaal;

– zorgprincipes in verband met:• anesthesie en, farmacologie;• chirurgische specialiteiten;• beheer van de chirurgische en

anesthesiologische uitrusting;• ziekenhuishygiëne, infectiepreventie en

sterilisatie.– methodologie van het toegepaste onderzoek

inzake de peri-operatieve zorg (EvidenceBased Nursing);

– radioprotectie.

3° Sociale en humane wetenschappen:– wetgeving en beroepsethiek inzake de functie

van verpleegkundige in het operatiekwartier;– psychologie en psychosociale aspecten

verbonden aan de peri–operatieve situatievan de patiënt;

– gezondheidsopvoeding;– menselijke relaties en stressbeheersing in

het operatiekwartier.

§ 3. Het klinische gedeelte omvat ten minste450 uren, en moet gepresteerd worden in hetoperatiekwartier, de ontwaakkamer en/of ineen hoog gespecialiseerde dienst voorinvasieve ingrepen voor onderzoek enbehandeling teneinde zich te vormen in devolgende aspecten:– functie van omloopverpleegkundige;– functie van anesthesieverpleegkundige;– functie van verpleegkundige operatie-

assistent en van instrumenterende;– functie van verpleegkundige in de

ontwaakkamer.

HOOFDSTUK III – VOORWAARDEN OM DEBIJZONDERE BEROEPSTITEL VANVERPLEEGKUNDIGE GESPECIALISEERD IN DEPERI-OPERATIEVE ZORG TE BEHOUDEN.

Art. 4. De bijzondere beroepstitel vanverpleegkundige gespecialiseerd in de peri-operatieve zorg wordt toegekend vooronbepaalde duur, maar het behoud ervan isaan voorwaarden onderworpen:

1° De verpleegkundige oefent de functie uit inhet operatiekwartier of in de ontwaakkamerof in de hoog gespecialiseerde diensten voorinvasieve ingrepen voor onderzoek enbehandeling.

2° De verpleegkundige volgt een permanentevorming met betrekking tot het operatie-kwartier om aldus de verpleegkundige zorgte kunnen verstrekken in overeenstemmingmet de evolutie van de verpleegkundigewetenschap en zijn kennis en bekwaamheidin de domeinen bedoeld in artikel 3, §2,te onderhouden.

Deze permanente vorming moet minstens60 effectieve uren per periode van 4 jaaromvatten.

3° De verpleegkundige heeft gedurende deafgelopen vier jaar minimum 1500 effectieveuren zijn functie uitgeoefend in eenoperatiekwartier van een ziekenhuis(operatiezaal, ontwaakkamer of in de hooggespecialiseerde diensten voor invasieveingrepen voor onderzoek en behandeling).

Art. 5. De documenten die aantonen dat depermanente vorming is gevolgd en deverpleegkunde binnen een operatiekwartier ofin een ontwaakkamer of in de hoog gespeciali-seerde diensten voor invasieve ingrepen vooronderzoek en behandeling is uitgeoefend, wor-den door de houder van de bijzondere beroeps-titel verpleegkundige gespecialiseerd in deperi-operatieve zorg gedurende 4 jaar bewaard.Deze elementen kunnen te allen tijde wordenmeegedeeld op verzoek van de

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 29

Erkenningcommissie of de persoon die met decontrole van het dossier van de betrokkenverpleegkundige is belast.

HOOFDSTUK IV – VOORWAARDEN OM DEBIJZONDERE BEROEPSTITEL VAN VERPLEEG-KUNDIGE GESPECIALISEERD IN DE PERI-OPE-RATIEVE ZORG OPNIEUW TE VERKRIJGEN

Art. 6. Wie zijn bijzondere beroepstitel wenstterug te krijgen moet een aanvraag indienen enaan de volgende voorwaarden beantwoorden:– in de periode van 48 maanden voorafgaand

aan de datum van indienen van de aanvraagmoet hij de permanente vorming in de peri-operatieve zorg gevolgd hebben, dievoor het behoud van de bijzondereberoepstitel wordt geëist, en;

– in dezelfde periode moet hij eveneens 20 pro-cent bijkomende uren permanente vorming inde peri-operatieve zorg gevolgd hebben;

– de permanente vorming, die geëist wordt omde bijzondere beroepstitel terug te krijgen,moet aan de bepalingen van artikel 4, punt2° van dit besluit beantwoorden.

HOOFDSTUK V. OVERGANGSBEPALINGEN

Art. 7. In afwijking van artikel 2 kan de voor31/12/2007 gegradueerde verpleegkundige ofde bachelor in de verpleegkunde erkend

worden als drager van de bijzondereberoepstitel verpleegkundige gespecialiseerdin de peri-operatieve zorg indien hij aan devolgende voorwaarden voldoet:

1. op de datum van inwerkingtreding van ditbesluit heeft hij zijn functie als verpleegkun-dige in een operatiekwartier van een zieken-huis (operatiezaal of ontwaakkamer of in eenontwaakkamer of in de hoog gespecialiseerdediensten voor invasieve ingrepen vooronderzoek en behandeling) gedurendeminstens twee jaar voltijds equivalentuitgeoefend gedurende de laatste zeven jarenvoorafgaande aan de datum van de erken-ningsaanvraag, en;

2. hij levert het bewijs dat hij met vrucht eenbijkomende opleiding voor minimum150 effectieve uren in de domeinen die inartikel 3, § 2 opgenomen zijn, en;

3. hij dient zijn aanvraag tot erkenning in tenlaatste drie jaar na de publicatie van ditbesluit.

HOOFDSTUK VI. SLOTBEPALING

Art. 8. Dit besluit treedt in werking viermaanden na zijn bekendmaking in het BelgischStaatsblad.


30

FEDERALE OVERHEIDSDIENS VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 30

Regionale werkgroepen

S C A L P E L - V . V .O . V . N I E U W S B R I E F - J U L I - A U G U S T U S - S E P T E M B E R 2009

31

DOOR GUY STERCQ

Regio Antwerpen

Voorzitster: Kristin De JonghSchildebaan 282240 ZandhovenTel: 03 464 14 14AZ St. Jozef Zoersel, tel: 03 380 23 [email protected]

Regio Brabant

Voorzitster: Frieda MathayBroekstraat 11a, 3210 Lubbeek.Tel: 016/[email protected]

Regio West-Vlaanderen

Voorzitster: Isabelle NeuvilleAZ Gezondheidszorg Oostkust,campus OLV Ter Linden Knokke

Regio Oost-Vlaanderen

Voorzitster: Edith HaemersPoolse-Winglaan 829051 Sint-Denijs-WestremTel: 09 371 65 57AZ.Maria Middelares Gent, tel: 09 260 67 [email protected]

Greta PauwelsStationsstraat 91/49900 EekloTel: 09 345 62 85Elizabeth ZH- HH Kliniek, tel: 09 376 05 [email protected]

Regio Limburg

Voorzitster: Anita SteenselsSolterweg 483960 BreeTel: 089 86 51 28Salvatorziekenhuis HasseltTel: 011 28 93 [email protected]@jessazh.be

Prettige vakantie aan al onze lezers.Prettige vakantie aan al onze lezers.

NScalpel_78 18-06-2010 11:24 Pagina 31

EnSeal® Temperature-Controlled Tissue-sealing Technology

Simultaneously seals and transects vessels up to and including 7 mm

Patented temperature-controlled energy delivery maintains tissue temperature at approximately 100°C

I-Blade™ design delivers high compression uniformly across seal area

Versatile jaw design seals, cuts, grasps, and dissects

Minimal lateral thermal spread (< 1 mm)

Minimal sticking, charring, or smoke

NEWTo Ethicon Endo-Surgery

For Sealing and Transecting Large Vessels up to and Including 7 mm and Tissue Bundles

EnSeal® Temperature-Controlled Tissue-sealing Technology


For Sealing and Transecting Large Vessels up to and Including 7 mm and Tissue Bundles

For


For Sealing and Transecting Large Vessels up to and

AD

138

© 2009 ETHICON ENDO-SURGERY (Europe) GmbH • Hummelsbütteler Steindamm 71 • 22851 Norderstedt • Germany

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VERENIGING VAN VLAAMSE...

Documents

Transcript of DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VERENIGING VAN VLAAMSE...