Dr. Gertrud Blauwhof MBAPublicist en Lector Innoverend Ondernemen

BBE = SSS Samen Sneller Slimmer

Opbouw betoog

Context BBE debat: enkele trends Rapport Verkenningscommissie HBO Techniek Curriculum Built Environment: handreikingen vanuit

onderzoeksresultaten SSS en BBE: nieuwe thema’s en oude waarden

Context BBE debat

Crisis Budgetten onder druk Oude verdienmodel ruimtelijke omgeving failliet Overleven = onderscheiden = innoveren

Aandacht voor duurzaamheid Minder CO2, minder afval Meer schone energie. Sluiten van ketens.

Innovatie 3.0: open innovatie Internet: globalisering van kennisontwikkeling Nieuwe economieën Co-creatie & innoveren in ketens

Context BBE debat

21e eeuw: informatie samenleving, informatie economie

Klassieke ketens in de bouw (20e eeuw): Gefragmenteerd, veel schakels Veelvuldig ( 2D ) getekend

Keten in 21e eeuw: één informatiedrager / 1x invoeren (BIM, GIS, GIM, SE, VDC, …) Herontwerp van ketens: kortere waardeketens, ketenintegratie ‘Slanke productie’ (lean manufacturing): weg met verspilling!

‘Onze ambitie was halvering van de bouwtijd, nul opleverpunten en een kostenreductie van 15 procent. Dat hebben we gehaald.’

Verkenningscommissie HBO Techniek

“Technisch onderwijs is cruciaal voor economie en welvaart”

Trends: vergrijzing en vergroening. Substitutie arbeidsintensieve functies door ingenieurs en techniek

Ambitie 2025: 4 van de 10 HBO studenten zijn ingenieur Halfwaardetijd van kennis is enorm

iedere 5 á 10 jaar bij- en omscholen Belang van generieke kennis

“zonder generieke kennis kunnen ze de stap naar de technologie van morgen niet maken..

en komt het innovatief vermogen van de economie van Nederland in het gedrang!”

Minder specialismen, bredere opleidingen

Verkenningscommissie HBO Techniek

Het profiel van de ingenieur van de toekomst: Breed georiënteerd Integrale benaderingswijze Oog voor interdisciplinaire context van maatschappelijke

vraagstukken Mindset van een onderzoeker: nieuwsgierig, open Ondernemende houding Interculturele vaardigheden Lange termijn oriëntatie

“een professional die beschikt over de mindset van een interdisciplinaire onderzoeker die door dwarsverbanden meerwaarde creëert.”

Built Environment: handreikingen vanuit Samen Sneller Slimmer

Naast fysiek bouwen aandacht voor virtueel bouwen “Waar het ons om ging was ons eigen werk beter doen. Sneller werken,

niet steeds lijntjes tekenen maar virtueel bouwen, ontwerpwijzigingen doorvoeren zonder dingen te vergeten. [...] Daarna kwamen we erachter dat BIM ook te maken heeft met effectiviteit. Met BIM kunnen we continu controleren of we aan het programma van eisen voldoen.’

Aandacht voor informatiebeheer en –management ‘In DBFM-contracten staat dat de beschikbaarheidseisen per kwartier

moeten kunnen worden aangetoond. Dat vergt een informatiesysteem dat bij aanvang van een project ingericht moet worden. Wat vanouds beleefd wordt als iets secundairs, namelijk informatie over het project, wordt corebusiness – daar hangen de betalingen vanaf en daar moet het hele bouwproces aan worden opgehangen.’

Built Environment: handreikingen vanuit Samen Sneller Slimmer

Met aandacht voor ‘zachte’ vaardigheden: communicatie, samenwerking, cultuur. ‘De tijd is rijp voor een ander ontwerpproces. De klassieke manier van

werken is een vechtmodel – partijen worden geselecteerd op laagste prijs, iedereen knijpt elkaar uit en iedereen vecht voor zijn centen. Dat komt de kwaliteit niet ten goede.

‘Virtueel bouwen met een BIM begint met een andere manier van denken en een andere manier van werken. Het gaat om samenhang – dat wordt vaak vergeten.’

Met aandacht voor BIM voor beheer, TCO en duurzaamheid ‘Voor een contract van een dertig jaar omvattend ontwerp, realisatie, onderhoud en

beheer zitten de kosten niet in de bouw maar in het onderhoud en beheer. “Bij integrale projecten gaat het erom dat bij het ontwerp rekening

gehouden wordt met beheer en onderhoud.’ ‘Met 3D-werken kunnen we van meet af aan aandacht geven aan

duurzaamheid en levensduurkosten. Duurzaamheid en energiegebruik worden steeds belangrijker – en daarmee installatietechniek.

Dus: verbinding zoekend naar facility management

en installatietechniek

Built Environment: handreikingen vanuit Samen Sneller Slimmer

Denkend vanuit functioneel ontwerpen ‘Niemand spreekt over een FO – een functioneel ontwerp. Terwijl het daarom gaat:

het functioneren van een systeem overeenkomstig de functionele eisen.’

Interdisciplinair, gericht op samenwerking en ‘reverse’ ontworpen Op het moment dat een opdrachtgever de beweging maakt naar functioneel

specificeren en denkt vanuit toekomstig gebruik, worden de disciplines die klassiek aan het einde van de keten zitten, naar voren getrokken.’

Denkwijze: ‘reverse engineering’ – van achteren naar voren in de keten

Met verbindingen tussen bouwkunde en civiel ‘Voor infrastructurele werken is GIS ongelooflijk belangrijk. Met BIM willen we de

raakvlakken tussen kunstwerken en installaties bewaken en optimaliseren. Bij grote infrastructurele projecten wil je ook de raakvlakken met de omgeving naadloos organiseren – dan wordt GIS van belang.

Built Environment: handreikingen vanuit Samen Sneller Slimmer

Met aandacht voor nieuwe verdienmodellen en functiecombinaties ‘Functiecombinaties: waarde creëren door water en wegen op elkaar te betrekken.’

In Bij Gouda kruist een weg een dijk die niet voldoet aan de normen van het hoogwaterbeschermingsprogramma. De weg is nu zo ontworpen dat deze over een lengte van een halve kilometer tevens functioneert als waterkering. De meerkosten zijn 800.000 euro: ongeveer 20 procent van de kosten om de dijk op de gebruikelijke wijze te versterken.’

‘Het aantrekkelijke van drijvend bouwen is dat waarde gecreëerd kan worden zonder forse investeringen in bouwrijp maken.”

Met aandacht voor co creatie en vraagsturing ‘Deze sector staat aan de vooravond van een complete turn-around. Een tijd waarin

opensource-innovaties de boventoon zullen voeren. We komen uit een tijdperk waarin iedereen alles voor zichzelf hield. [...] Nu zetten wij de eerste stappen naar meer vraaggestuurd ondernemen: samen met de eindgebruiker in co creatie plannen ontwikkelen en innoveren’.

SSS en BBE:

De nieuwe thema’s in BBE: Systems engineering, BIM, ‘lean management’ Ketensamenwerking en ketenintegratie Nieuwe verdienmodellen Risico gestuurd assetmanagement Nieuwe contract- en inkoopvormen (DBFMO, EMVI, BVP) LCC en duurzaamheid Vraagsturing en functioneel ontwerpen

‘Basics’ en ambacht blijven nodig (uitstroomprofielen) ‘Vakmanschap blijft nodig. De gedachte bij BIM is vaak dat het gaat om een IT-

specialist of 3D-modelleur die mooie ingewikkelde dingen gaat doen. Dat werkt niet! Zonder inhoudelijke kennis van ontwerp, bouw- en beheerproces kan iemand bij een raakvlakkenanalyse niet bepalen of iets belangrijk is of niet.’

Verbinding onderwijs en onderzoek cruciaal!

De Haagse HogeschoolCentrum voor Lectoraten en Onderzoek Secretariaat: 070 445 8310g.s.w.blauwhof@hhs.nlwww.dehaagsehogeschool.nl