54 11

door Piet Hans Bruinsma

het is inderdaad waar. Jan Koet,Erwin van der Velden en Bertvan Dijk hadden me nog zógewaarschuwd. Het bezoeken

van een star party in Amerikawerkt verslavend. Als je er eenmaal bentgeweest, wil je vaker er naar toe.

HHSterrenkijken tussen de palmbomen.

Sterrenkijken tussen de palmbomen. Bij mij is het begonnen na het lezen van

de enthousiaste verhalen in hetAstroBulletin. Dat wilde ik ook eens mee-

maken. Mijn eerste bezoek aan een starparty in de USA was vorig jaar. Samenmet Hugo Batema heb ik de Texas Star Party bezocht in de woestijn van Texas.Een fantastische ervaring! Een reisverslag met onze avonturen is te vinden ophttp://www.bruklik.nl/TSP/Index.htm. Definitief besmet met het starparty-virus heb ik samen met Arnold de Bruin van11 tot en met 17 februari van dit jaar deelgenomen aan de Winter Star Party

(WSP) 2002 op West Summerland Key in Florida. DeWSP is een van de bekendste starparties in de USA enniet in de laatste plaats om zijn unieke ligging. In hetuiterste puntje van Florida op de Keys. Midden in dewinter naar de sterren kijken vanaf een mooi witstrand onder een palmboom leek ons wel wat.Ook dit jaar wilden we weer veel spullen meenemenom waar te nemen en opnamen te maken. Op de mees-te vluchten naar de USA mag je 30 kg per persoonmeenemen. En dat deden we dan ook. Koffers vol metlabtop, CCD-camera, SP-montering, fototoestellen, tel-elenzen, verrekijkers, accu’s en spanningsomvormers. En niet te vergeten een zwaar pak met reclamefoldersvoor de Lurie-astrocamera van Herman ten Haaf. Maarhier over straks meer.Enkele weken voor vertrek wees een bevriende pilootvan de KLM ons er fijntjes op dat het meenemen vaneen grote plastic pijp met daarin de 120 mm Vixenrefractor van Arnold, wel eens tot nerveuzeAmerikaanse veiligheidsagenten zou kunnen leiden.“Shoot first, then ask questions” was hun motto na deaanslagen van 11 september vorig jaar. Na veel tele-

Een prachtige, zelfbouw 25 cm Schmidt-Cassegrain-kijker op een (paralacti-sche?) aanhangwagen.

Het elektronisch circuit.Om het draadeind 1 omwenteling te laten maken van 360 graden in 50 seconden,gebruiken we een stappenmotor die per stap 1.8 graad draait. Dat is voor 360 gra-den 200 stappen. De stappenmotor wordt ‘getriggerd’ door een elektronische scha-keling. De schakeling heb ik op het internet gevonden, (waarom zou het wielopnieuw uitvinden), is bedacht door Ray Grover. Deze schakeling is stabiel en een-voudig van opzet en met enige handigheid zelf in elkaar te zetten, of door eenhandige kennis. Ze zijn ook compleet bij Conrad te verkrijgen. De voeding bestaatuit 12 volt. Deze schakeling zorgt ervoor dat er een constante en frequente puls-stroom naar de stappenmotor wordt gestuurd. Deze pulsstroom is stabiel en fre-quent, doordat er gebruik wordt gemaakt van een kristaloscillator. De frequentie is4 Hz, dat is 4 pulsen per seconde. De as van de stappenmotor draait bij 1 puls 1.8graad dus bij 200 pulsen 360 graden, in 200:4=50 seconden. De schakeling wordtafgemonteerd in een kastje en bevestigd onder het platform. Het beschikt over drieschakelaars, een voor aan/uit, de schakeling krijgt voeding, een tweede voorheen/terug en de derde heb ik op de basis gemonteerd, deze schakelt de motor uitwanneer deze terugdraait naar zijn uitgangspositie. In de stand ‘drijf’ gaat de stap-penmotor draaien. In de stand ‘terug’ draait de motor nu versneld en in een hogerefrequentie terug naar zijn uitgangspunt. De motor wordt automatisch uitgeschakelddoor een veercontactschakelaar die door de arm wordt ingedrukt. De stappenmotorwordt scharnierend opgehangen en verbonden met het draadeind. De verbindingtussen het draadeind en de as van de stappenmotor moet flexibel zijn om een soe-pele overgang mogelijk te maken, zonder haperingen of schokjes.

Het materiaal en de afmetingen.De vormen en de afmetingen heb ik voor mijn volgplankje naar eigen behoefte aan-gepast. Zo heb ik bijvoorbeeld dubbele scharnieren gebruikt aan de armen, voor een

betere stabiliteit. De aandrijfarm heb ik inT-vorm en de camera-arm in U-vormgemaakt om de poolzoeker en de bevesti-ging van de camera beter en solider te kun-nen uitvoeren. De aandrijfarm heb voor eenbetere werking van de arm met een blokjeop de basis gemonteerd. Multiplex is eenprima materiaal om het platform, de basis,de wig van 52 graden, de aandrijfarm en erde camera-arm van te maken. Een iederheeft de mogelijkheid zijn eigen inbreng tothet bouwen van een dubbelarmig volgplank-

je, hantering van de formules zijn wel van belang.

12 53

foontjes en geregel, hebben we alles toch mee kunnen nemen. Martinair was onszeer behulpzaam en uiteindelijk mocht de buis met de refractor in de cabine bovenons hoofd worden vervoerd. Toen we vanuit Miami terug gingen naar Nederland

stond zelfs in de computerdat we de kijker op dezewijze mochten vervoeren. Het lachen vergaat ons alswe aankomen in Miami.Zodra het vliegtuig isgeland, breekt een comple-te wolkbreuk los. Met eenhuurauto rijden we (insteeds slechter wordendweer) van Miami naar de

Keys, een tocht van onge-veer 4 uur. Gelukkig is hetde volgende ochtend stra-lend mooi weer en looptde temperatuur al snel op

tot rond de 30 graden. De wereld ziet er dan weer heel anders uit. We zien ook dan pas waar we eigenlijk zijn beland. De Florida Keys bestaan uit een reeks van kleine eilandjes die door middel van een lange brug met elkaar zijn verbonden. Van het begin tot Key West op het uiterste puntje is het zo’n 150 km. Over die brug loopt maar één toegangsweg (de Interstate 1). Een schitterend gezicht met overal om je heen het azuurblauwe water en koraalstrandjes met palmbomen. Nietswijst erop dat het eigenlijk hartje winter is.De Winter Star Party 2002 wordt gehouden op een terrein van de lokale scouting.Het terrein is niet zo groot, ik schat een paar honderd meter lang, maar wel ergmooi gelegen. Direct aan het strand en onder de palmbomen. Tippy D’ Auria, orga-nisator van de WSP, vertelde ons dat het terrein een aantal jaren geleden deels isverwoest door een hurricane. De meeste palmbomen zijn toen in de lucht ver-dwe-nen en het clubhuis moest herbouwd worden. Dankzij de inspanning van velen ishet terrein weer enigszins hersteld. Het blijft echter een kwetsbaar gebied.

De Paardekopnevel draaithier aardig richtig zenit.Opname met een 180 mmZeiss Sonnar telelens en eenSBIG ST-8E CCD-camera.

Dit is de afstand tussen de as van het scharnier en het hart van het draadeind,voor een door de hand aangedreven dubbelarmig volgplankje. Later zullen wezien dat er nieuwe aanpassingen in de lengte van de aandrijfarm moeten komen,bij het gebruik van een stappenmotor.

De aandrijving.Om nauwkeurig te kunnen volgen, verdient het aanbeveling een motoraandrijvingtoe te passen. Hiervoor hebben we een stroombron, een elektronische schakelingen een stappenmotor nodig. De stappenmotor die we nodig hebben is klein,geschikt voor 12 volt, niet duur en is in zo’n 200 stappen per omwenteling regel-baar. Na enig zoeken en lezen van adviezen op internet, kocht ik enkele oudefloppydrives van het 5.25 inch type, die vroeger in de eerste computers werdengebruikt. De draaisnelheid van de stappenmotor is belangrijk. Op het plaatje vande door mij toegepaste motor stond dat de motor 1.8graad per stap maakt, dat is 360:1.8=200 stappen peromwenteling. Ook moeten het unipolaire c.q. bipolairestappenmotors zijn, uitgevoerd met vier, vijf of zes dra-den. De berekeningen van het handbediende plankjegaven aan dat het draadeind in 1 minuut 1 omwentelingmoet maken, bij het stappenmotortje zien we dat deze in50 seconden een omwenteling maakt, dus ongunstig voorons. We kunnen dit aanpassen door er bijvoorbeeld eenvertraging in te bouwen in de vorm van tandwielen, ver-houding 60/50. Een andere oplossing is door deze ver-houding door te berekenen in onze constructie, de aan-drijfarm aan te passen en het effect van het stappenmo-tortje om te zetten in de lengte van de aandrijfarm. Deaandrijfarm had een lengte van 333,1 mm bij 1 omwen-teling van het draadeind en een spoed 1 mm. De lengtewordt nu 60/50x333.1mm.= 399.7 mm, de afstand vanhet hart van het scharnier tot het hart van het draa-deind. Behalve de aanpassing van de aandrijfarm, is ermeer te veranderen. Bij het ontwerpen van de enkelar-mige hebben we in de basis een gat geboord met daarineen M12 moer, met een M6 moer voor het draadeind. Ditwordt bij de dubbelarmige met motoraandrijving nietgedaan. Nu komt in de aandrijfarm van de dubbelarmigehet gat van 28 mm. met M12 moer en M6 moer. Het draadeind wordt met de asvan de stappenmotor verbonden en draait in de M6 moer rond. Hierdoor wordt deaandrijfarm direct en de camera-arm indirect verplaatst.

Onderaan: de stappenmotoris flexibel opgehangen enkan dus een aantal gradenkantelen. Het draadeindsteekt door de flexibele moervan de aandrijfarm.Bovenaan: de camera-armrust los op aandrijfarm.Hierop zit een zeer gladdegeleidingsstrip.

52 13

Dit jaar werd de Winter Star Party voor de 18e keer gehouden. Amateurs vanuitalle uithoeken van de USA trekken jaarlijks naar Florida om te genieten van degoede seeing en de heerlijke relaxte sfeer. We moeten glimlachen als men onsbewonderend aankijkt wanneer we vertellen dat we ’helemaal’ uit Nederlandkomen. Veruit de meeste Amerikanen hebben immers dagen lang moeten rijden envele duizenden kilometers moeten afleggen om in Florida te komen. Zodra het terrein open is, zoeken we een plekje onder een palmboom, zo dichtmogelijk bij de zee. Dat blijkt later niet zo’n slimme zet. In de brandende zon zet-ten we onze spullen op en letten niet op onzenog wel erg witte winterse huid. Aan het eindvan de dag zien we er dan ook uit als tweerode kreeften. We kijken onze ogen uit naar deopgestelde telescopen. Kijkers die je normaalalleen in Sky & Telescope ziet, staan er inruime aantallen opgesteld. Van een heel oudmannetje met een net gekocht 40 mm lenzen-kijkertje tot de gigantische 90 (!) cm Dobsonvan Scott. Het valt ons op hoeveel interesse er is voor het waarnemen van de zon. Er zijneen groot aantal kijkers met speciale H-alpha-filters. De beelden van de zonnevlammen dooreen 18 cm Astro-Physics met een zeer smalban-dig H-alphafilter zijn schitterend. Door de fre-quentie van het filter iets te wijzigen, kun jeonderscheid maken tussen gas dat van je afbeweegt en gas dat naar je toe komt. Je hebthet gevoel dat je drie-dimensionaal waarneemt.Prachtig! Ook de stand van Coronado werd drukbezocht en deed goede zaken. De kleine kijker-tjes (Coronado SolarMax) en filters laten ver-bluffende beelden zien. De sfeer op het terrein is fantastisch en voormij een belangrijke reden om een starparty tebezoeken. Iedereen is geïnteresseerd en behulpzaam. Mensen wandelen over hetterrein en komen een gezellig kletspraatje houden. Astronomie in de USA is meerdan alleen maar sterrenkijken, het is een ’way of life’. Daar kunnen wij inNederland nog wat van leren.Overdag worden er diverse interessante lezingen gehouden door onder meer MelBartels, Donald Parker, Jack Newton en Fred Espenach. Tijdens de pauzes deel ik de reclame folders van de Lurie-astrocamera van Herman ten Haaf uit. Scheelt mij

Op een idyllisch eiland, tussen palmbomenastrofotografie bedrijven. Wie wil dat nuniet? V.l.n.r. Parke, de auteur en Arnold de Bruin.

kening van de lengte van de camera-arm. Voor de lengte van de aandrijfarmgebruiken we een formule met Theta, dit is de hoek tussen aandrijfarm en basis.Deze hoek en de lengte van het werkende deel van de aandrijfarm berekenen weals volgt: Phi=theta+arcsin(sin(theta)/beta. Phi is de hoek die we al eerder heb-ben besproken, Beta is B/C: waarvan B de afstand is tussen de as van het schar-nier van de camera-arm tot het aanraakpunt van de arm op de aandrijfarm en Cde afstand is tussen de twee scharnieren op de basis, die van de aandrijfarm endie van de camera-arm, die beide parallel aan elkaar zijn gemonteerd. Beta=B/C(zie tekening) en is een heel belangrijke verhouding. Uit berekeningen en proe-ven is gebleken dat de ideale waarden zijn: 2.000 en 2.186, voor een dubbelar-mig volgplankje, ik heb voor 2.186 gekozen. We kennen nu Phi en Beta en kun-nen Theta en daarna de lengte gaan berekenen. Beta 2.186, Theta volgt uit deformule en is bij afstand van 116.2 mm tussen de scharnieren 0.172 graad. Deaandrijfarm moet dus 0.172 graad verplaatst worden om de camera-arm, die erop rust, 0.250696 grad per minuut te verplaatsen. De werkende lengte van de aandrijfarm wordt dan als volgt berekend:0.172=arcsin((60/60)*1)/2b0.086=arcsin(1/2b)0.001501=1/2b33.12=bb=333.1 mm.

14 51

Een hoge-resolutie,kleuren-CCD-camera van Starlight Xpress.‘Mega’-pixel camera met 1.339.000 pixels, 16 bit data, USB-aansluiting.- Sony ICX085AL SuperHAD-chip.- Image-formaat: 1300x1300 pixels.- Pixelgrootte: 13x13 µm.

Nieuw! De HX916

Een hoge-resolutie,kleuren-CCD-camera van Starlight Xpress.Hoge Quantum Efficiency van 70%!- Sony ICX249AK SuperHAD-chip.- Image-formaat: 752x582 pixels.- Pixelgrootte: 8,6x8,3 µm.

Nieuw! De MX916

Bezoek onze website voor

alle technischeinfo en kleuren-

resultaten!!

andering van een der componenten in deze formule zal ook de lengte verande-ren. Met bovenstaande gegevens hebben we de aandrijf/camera-arm berekendvoor een enkelarmig volgplankje met handaandrijving. Deze handaandrijvinggeschiedt d.m.v. een draadeind met een greep c.q. handvat, die we met de handdraaien.

De dubbelarmige volgplank.Een beperking van de volgplank met enkele arm isdat er maximaal maar 10 minuten mee kan worden belicht zonder volgfouten.Een verbeterde versie is de dubbelarmige, waarmee langere belichtingstijdenmogelijk zijn tot wel meer dan een uur, mits goed ontworpen en gebouwd. Ditkomt doordat we twee armen gaan maken, een aandrijf en een camera-arm. Dedubbelarmige volgplank bestaat uit een platform met daarop weer de basisonder een hoek van (ongeveer) 52o. Op deze de basis zit een aandrijfarm en eeniets kortere camera-arm. De camera-arm rust hierbij op de aandrijfarm, zoals in

de tekening hiernaast te zien is. Detwee armen worden met scharnierenaan de westkant van de basisgemonteerd. Let op dat de scharnie-ren precies evenwijdig met elkaarop de basis worden bevestigd. Deafstand tussen de scharnieren isprecies 116.2 mm. Deze afstand is

een vast gegeven en wordt later in het verhaal als C genoemd en is bepalendvoor de andere maten. Verandert deze waarde dan veranderen ook de anderematen.

Rekenen aan de dubbele arm.Bij de enkelarmige zagen we voor de berekening van de aandrijfarm een formulemet Phi, deze formule geldt niet voor de dubbelarmige. Phi geldt nu voor bere-

De montage.In de basis, aan de rechterzijde, wordt een gat geboord van ongeveer 28 mm. In dit gat monteren weeen moer M12. Dit doen we als volgt: in twee kanten van de zeskantmoer, (zie tekening 1), boren weeen 3 mm gaatje. In deze gaatjes past precies een 3 mm asje van b.v. een spijker. In de M12 moerpersen we een M6 moer. Om de M6 moer goed vast te kunnenzetten, vijlen we eerst met een driekant vijltje een paar inkepin-gen in de M12 moer, zodat de M6 moer er goed inpast en nietkan draaien. De M12 moer met asjes wordt nu in het 28 mm gatin de basis gemonteerd. Is dit gebeurd, dan draaien we een M6draadeind van circa 15 cm in de M6 moer, zover totdat dezetegen de aandrijf/camera-arm komt. Draaien we nu aan het draa-deind dan zien we dat de aandrijf/camera-arm wordt verplaatst.

50 15

mooi kilo’s in mijn bagage voor de terugweg. De Amerikaanse markt is bijzonderinteressant voor de Lurie-camera. Ook Jack Newton was zeer geïnteresseerd.Overigens heeft mr. Jack zich momenteel in het fotograferen van de zon gespecia-

liseerd en dat zal met de Lurievan Herman wat lastig gaan. Ofhij moet een sluitertijd van een

honderdduizendste seconde gebruiken. Wewachten geduldig af...Alhoewel het overdag over het algemeenprachtig weer is, neemt ‘s avonds de bewol-king vaak toe. Dit natuurlijk zeer tot onsverdriet. Ook onze plek vlak aan zee is welis-waar zeer idyllisch maar ook erg winderig.Het zorgt ervoor dat de PICTOR autoguiderde trillingen van de (te) zwaar beladen SP-montering niet kan corrigeren en van slag raakt. Uiteindelijk hebben we maar eenpaar opnamen kunnen maken. Die van de Orionnevel en de Paardekopnevel zijnnog wel aardig geworden. Door steeds heel kort te belichten (20 seconden) en devele beelden bij elkaar op te tellen, kunnen volgfouten vermeden worden. Op defoto zijn goed te buitenste filamenten te zien van de Orionnevel. De opnamen zijngemaakt met mijn 180 mm/F2,8 Zeis Sonnar telelens en een SBIG ST-8E CCD-came-ra. Tijdens de toch wel regelmatig voorkomende opklaringen, genieten we bij onzebuurman met een 180 mm Astro-Physics van spectaculaire beelden van Jupiter enSaturnus. Het zijn de mooiste plaatjes die ik ooit van deze planeten heb gezien.Een rijkdom aan detail en kleur is zichtbaar en secondenlang is de seeing perfect.We kijken ook door de 25 cm TMB APO-refractor die Markus Luder heeft meege-bracht. Alhoewel deze bijna twee meter lange pijp van bijna vijftigduizend eurohet pronkstuk van de WSP is, moet hij het afleggen tegen de ’kleine’ Astro-Physcis

Links: hier is te zien hoe groot eeneen Dobsonkanon van 90 cm wer-kelijk is! Onder: de trotse eigenaarnaast een zelfbouwproject van vele,vele jaren. Op zijn T-shirt is duide-lijk het uitdijend heelal te zien...

duidelijk te zien is. Willen we dus een object in de ruimte gedurende een langereperiode fotograferen, bijvoorbeeld 5 minuten, dan zal de camera zich 5 x 0.250696

graad moeten verplaatsen. Het volgplankje zullen we duszo moeten construeren dat deze voldoet aan de gegevensdie we door onze berekening hebben verkregen. Het doelis bekend, nu de middelen nog om dit te realiseren. Erzijn een aantal vormen, de enkelarmige, dit is de eenvou-digste, en de dubbelarmige die een verbeterde versie isvan de enkelarmige. Beide uitvoeringen kunnen uitgevoerdworden met hand- of motoraandrijving. We beginnen methet principe van de enkelarmige. We starten met een plat-form en stellen deze waterpas op, op dit platform monte-ren we de basis, onder een hoek van ongeveer 52 graden.Dit is de hoek waaronder de Poolster staat, gezien vanuitmijn woonplaats Vught. De gecombineerde aandrijf/came-ra-arm is met een scharnier bevestigd op de westkant vande basis. De arm draait dus van oost naar west, dit istegen de draaiing van de aarde in want de aarde draaitvan west naar oost. De as van het scharnier richten we op

de poolster. Op de arm wordt de camera gemonteerd en deze richten we op hetobject. Door nu in een bepaald tempo de arm van oost naar west te bewegen, bij-voorbeeld met een draadeind, kunnen we gedurende enkele minuten streeplozeopnamen maken. Tot zover het principe.

Rekenen aan de enkele arm.Het bewegen van de arm moet met een hoeksnelheid gebeuren van 0.250696 graad(hoek Phi) per minuut. Om dit te verwezenlijken moeten we de werkende lengtevan de arm berekenen, hiermee bedoel ik de afstand tussen de as van het scharnieren het draadeind. De formule Phi=2xarcsin((60/*a)/2xb) gebruiken we als volgt:Phi is de hoek, a de spoed van de draad in mm, s is het aantal seconden waarinhet draadeind 1 maal ronddraait, b is de lengte van het werkende deel van de aan-drijfarm. Stel, we nemen een M6 draadeind, de spoed hiervan is 1 mm, s stellen wedan op 60 seconden. Wanneer we nu het draadeind in 60 seconden 1 maal rond-draaien, met de hand, verplaatst de arm zich 1 mm van oost naar west, dat is0.250696 graad. De formule vullen we nu in:0.250696=2xarcsin((60/60)*1)/2b)0.125348=arcsin(1/2b)0.0021877=1/2b228.547=bDe werkende lengte van de arm is dus 228.547 mm, bij een M6 draadeind. Bij ver-

Basis

Platform

Camera-arm

Scharnierpunt

Hoek basis/platform: 52o

16 49

Een volgplank voor lange belichtingstijden.

Zo’n 25jaargele-den, in

de tijdvan het bladRegulus een 3-maandelijkseuitgave van deVVS Werkgroep,werd er algeschreven overhet bouwen vaneen volgplankje.Nu in deze tijdmet zijn velemogelijkhedenen nieuwe tech-nieken is hetnog steeds eengewaardeerdalternatief voorbeginner astrofo-tografen met eenkleine beurs.

DD Een volgplank voor lange belichtingstijden.

door Kees Molders (foto’s Kees en John Molders)

van onze buurman. Het leuke van de WSP is dat er overdag, maar ook ‘s avonds bij bewolkt weer, veelte doen is op de Keys. Je kunt gaan zwemmen (oppassen voor de haaien!), spot-goedkoop sushi of mud-crabs eten, vissen of een bezoek brengen aan Key West. Enin tegenstelling tot de Texas Star Party, waar absoluut geen alcohol mag wordengeschonken in de saloon en restaurants, is dit op de Keys wel toegestaan. En datwas prettig. (Zeker voor de dubbelsterren?, red.)Al met al was het weer een bijzonder leuke week waar ik met veel plezier aanterugdenk. En zeker tijdens de koude, natte en vieze winters in Nederland, is eenweekje sterrenkijken tussen de palmbomen helemaal niet verkeerd, toch?Omdat ik heb gemerkt dat er bij meer amateurs interesse bestaat om eens een star-party in Amerika te bezoeken, ben ik voornemens om bij voldoende belangstelling

een reis te organise-ren naar de FloridaWinter Star Party 2003of de Texas Star Party2003.Geïnteresseerden kun-nen contact met mijopnemen via piethans.bruinsma@wxs.nl.

De Orionnevel doormijn 180 mm ZeissSonnar telelens. Debuitenste filamentenkomen goed tot uiting.Ook hier werd weer deSBIG ST-8E CCD-camera ingezet.

A B

De stilstaande camera.Het eenvoudige volgplankje, de enkelarmige, ook welgenoemd de Scotchmount of Barndoor, is de naam voor eenconstructie die tot doel heeft op een eenvoudige wijze, vooreen korte periode tijdopnamen te maken van hemelobjecten.Wie niet over geld beschikt voor een dure montering metvolgmotor en toch opnamen wilt maken, is dit een heelgeschikt alternatief. Zie de opnamen die met een volgplankjegemaakt zijn door mijn zoon John en mijzelf,in het vorigenummer van AstroBulletin. Bijhet fotograferen van hemelob-jecten met een stilstaandecamera moet de belichtingstijdrelatief kort zijn. Wordt er lan-ger dan een halve minuutbelicht, dan wordt de draaiingvan de aarde zichtbaar en ont-staan er volgfouten, herken-

baar bij sterrenopnamen in de vorm van strepen.

De enkelarmige volgplank.Willen we langer belichten, dan zullen we er dusvoor moeten zorgen dat onze camera met het tefotograferen object meedraait, tegen de bewegingvan de aarde in en met de juiste snelheid. Deaarde draait in 23 uur en 56 minuten eenmaalrond zijn as, van west naar oost en doorloopt eenhoek van 360 graden. Dat is per minuut een hoek(Phi) van 360 : 23 uur 56 min. = 0.250696 graad.Dit doet hij t.o.v. een vast punt in de ruimte diein het verlengde ligt van de aardas, oftewel dehemelpool. Dit is dichtbij de poolster die voor ons

A= aandrijfarm, B= basis, C= camera-arm, D= draadeindBij de 2 bovenste typen is deaandrijfarm ook de camera-arm.Type A: basis en draadeind vormeneen rechthoekige driehoek. Snelheid na ca. 10 min. te hoog.Type B: basis en aandrijfarm vormen een gelijkbenige driehoek.Snelheid na ca. 20 min. te laag.Type C: Combinatie van type A en B, waardoor snelheidsverschil-len nagenoeg opgeheven worden.

Het logo van de Winter Star Party.

1717

Boven: M27 doorC14. SBIG ST-9Een CFW-8A colorfilter wheel. RGB:300/300/300 sec.,gecombineerd in CCD-OPS. Henk Munsterman,Meppel.Rechts:Aardlicht, C8 metfocal reducer, 8 sec.op Fuji Superia800, 15 februari2002 om 19.00 uurMET, Jan Koeman,Kloetinge.

Driemaal Ikeya-Zhang op 6 april 2002. Linksboven: 135 mm/F2,8Nikkor, 2 min. op Ektachrome P1600X, Jan Koeman, Kloetinge.Rechtsboven: 210 mm/F5,6 M654 Mamiya Sekor-C (middenformaat),ca. 10 min. op Fuji NPH 400 te Caitwijckerzand (Veluwe), MauriceToet, Wateringen. Rechtsonder: 180 mm/F2,8 Zeiss Sonnar en SBIGST8-E, LRGB: 300/40/50/60 seconden, Piet Hans Bruinsma, Almere.

Boven: de Schutter met o.a. M8, M20, M16 en M17. 210 mm/F5,6M645 Mamiya Sekor-C telelens op Losmandy GM-8 (handmatiggecorrigeerd), 28 minuten belicht op Kodak Ektachrome 200. Diascanmet Canon CanoScan N 640P, bewerking in Photoshop 5.5. Opnamevan 15 mei 2002 te Puimichel (Z.-Fr.). Maurice Toet, Wateringen.

Venus. 20 cm/F10 (C8) naarF30. Combinatie van 431plaatjes met een gemodifi-ceerde Vesta Pro webcam met resolutie van 1/5” per pixel.Opname van 5 september2002 te Linvile, Queensland(Australië). Erwin van derVelden, Brisbane.

Jupiter.

Inzet: Ganymedes. Herbewerking metRegiStax 1.1 met 2x resampling met de 64matrix om het maantje zelf. Jan Koet,Wateringen.

Uranus: C8 op F30.6002 plaatjes met Vesta Prowebcam. Schaal: 0,1” per pixel.Neptunus:

Tweemaal Mercurius. C8 opF30

M51 (deelvergroting). 18 cm/F9 EDT Astro-Physics APO-refractor. 45 min. op Kodak RoyalGold 400. Februari 2002te Stroe (Veluwe). Jan Koet, Wateringen.

48