Docenten leren van experimenteren in het MBO; onderzoek in de praktijk als

professionaliseringstrategie.

Prof. dr. Loek FM NieuwenhuisSymposium OU 5 oktober 2012

Heerlen

Opzet lezing

• Onderwijsvernieuwing in het MBO• Leren in de onderwijspraktijk• Wedden dat…: ervaringen uit EXMO• Van informeel naar professioneel leren

De onderwijspraktijk in een lerende organisatie

• Onderwijsverbetering is aan de orde van de dag

• Zoek- en leerprocessen van en door professionals

• Innovatie als routineverandering• Evidentie bij stapsgewijze vernieuwing• Facilitering en sturing vanuit het management

© IVA

Beroepsonderwijs is teamwork

• Schakels in de leerloopbaan: zingeving, beroepskeuze (arbeidsidentiteit) en vakmanschap

• Maatwerk per leerling, gestuurd door praktijkleren. • Zelfsturende leerling is valkuil.• Combinatie van instructie en constructie.• “Co-configuratie” met leerling en bedrijf.• Complementaire expertises.• Zelfsturend qua beheer, scholing en verbetering

© IVA

Waarom onderwijsvernieuwing?

• Zorg om kwaliteit: – Voortijdig schoolverlaten– Veranderende vraag op de arbeidsmarkt– Regionale diversiteit– Het kan beter– Het kan efficiënter

• Innovatie is het zoeken naar antwoorden op kwaliteitsproblemen

• Evidence based vernieuwen = resultaat gedreven experimenten

© IVA

Bronnen van innovatie

primary processes

secondary processes (management and support)

External development Social-economic

quality issues

efficiency- issues

New knowledge, technology(science, good practices)

facilitating managing

Praktijk en kennisbasis (naar Kline en Rosenberg, 1988)

Kenniscreatie door interactie

• Sociale innovatie:• Ontmoeting van praktijktheorie en formele theorie• Twee verbonden leercirkels,

1. Leren in de praktijk: op zoek naar werkende, lokale oplossingen door reflective practitioners (lerende teams).

2. Onderzoekscyclus: op zoek naar generieke evidentie door(experimentele) vergelijking van meerdere praktijkrn.

• De uitdaging is de ontmoeting: dit vraagt wederzijds respect en wil tot leren.

• Een heldere taakverdeling is noodzakelijk tussen beide cirkels

© IVA

Onafgemaakte leerprocessen

• Trial-and-error processen • Stappen overslaan (analyse, herformulering,

alternatieven, reflectie) • Professionele expertise is nodig om complexiteit te

doorgronden• Economie gaat boven leren• 80-20% regel: suboptimale oplossingen

EXMO: wedden dat …

• Opdracht van Kennisnet• Uitontwikkelde innovatie • Heldere verwachtingen over resultaten• (Quasi-)experimenteel design• Afmaken van de leercirkel PDSA: Plan – Do – Study - Act

• 13 experimenten gefocused op ict in onderwijs• Verwachte resultaten:

• Verbeterd primair proces• Inzicht in teamleren (meta analyse)• Onderzoekscompetenties bij docenten (teams)

© IVA

PDSA als leercirkel

Overzicht van de experimenten1. Mondriaan (verpleging): klinisch rederen via digitaal programma2. Helicon Nijmegen (dierverzorging): video als vorm van verslaglegging3. Helicon T (vmbo): Virtual Action Learning (feedback)4. Helicon Eindhoven (groenvoorziening): LINE: registratie van competentievorderingen5. AOC Friesland (veehouderij): digitaal leerstofaanbod6. Aventus (diverse opleidingen): Cool learning (learning via sms-toetsvragen)7. Rijn IJssel (Nederlands): web based taallessen8. Drenthe college (handel): bedrijfssimulatie9. ROC Amsterdam (handel): bedrijfsplanning met gaming10. Nimeto (vormgeving): stagebegeleiding via sociale media11. Graafschap college (werktuigbouw): leren construeren via digitale tool12. Aventus 2 (diverse opleidingen): instructieve video’s13. ROC Zeeland (laboratorium): efficient tijd gebruik via i-pads

Overall vraag: hoe verloopt het informeel leren van docenten (teams) tijdens de experimenten

http://mbo.kennisnet.nl/2012/05/digitaal-leren

© IVA

Resultaten digi-TAAL leren

• Plan: inbreng vanuit IT-coördinator; moeizame explicitering praktijktheorie;

• Do: geringe betrokkenheid deel docenten; • Study: resultaten conform verwachting; • Act: CvB neemt “haakse” beslissing (bbl-ers

zelfstandig aan het werk); bespreking leidt tot onrust richting management

Generieke resultaten (plan)

• Urgentie: onderwijsverbetering• Ownership: meestal individueel; in twee cases

op teamniveau; management niet betrokken• Evidentie: magere praktijktheorieën; weinig

gebruik van evidentie en/of literatuur• Historie: weinig gebruik van eigen ervaringen

Generieke resultaten (do)

• Actors: gefragementeerde betrokkenheid (ontwerpers versus uitvoerders);

• Interventies: geen heldere verwachtingen;• Implementatie: slechts in helft cases op orde;• Research: externe ondersteuning.

Generieke resultaten (study + act)

• Meeste verwachtingen niet uitgekomen (naieve theorie)

• Externe push: teams reflecteren niet uit zichzelf op de resultaten

• Geen heldere besluitvorming: wat te doen bij positieve of negatieve uitkomsten?

• Afwezigheid van managerial level

Resultaten vragenlijst team

• Beperkte evidentie voor interventie • Vooral individuele betrokkenheid (niet op

teamniveau)• Vraagverheldering, uitvoering van het onderzoek

en discussie over de resultaten worden als waardevol gezien

• Werkplekleren: betrokkenheid bij EXMO resulteert in onderzoeksvaardigheden van docenten.

© IVA

Conclusie

• Beperkte evidentie voor interventie • Vooral individuele betrokkenheid• Vraagverheldering en discussie over de

resultaten worden als waardevol gezien• Werkplekleren: EXMO resulteert in informeel

leren van docenten; hoe te benutten?• Elk team moet zijn eigen fouten maken: I = R’

© IVA

Reflectie

• Onderzoek en vernieuwing gaan lastig samen: verschillende kalenders en logica’s

• Bottom-up is niet altijd de slimste strategie• Doorbraakmethodiek in de zorg: nationale

regie, locale oplossingen, nationale analyses en protocollen.

• Onderzoekscompetenties voor docenten?

© IVA

Onderwijsontwikkeling en professionalisering

• Onderwijsverbetering = werkplekleren• Informele, collectieve leerprocessen• Zichtbaar maken van informeel leren: EVC van

onderwijsverbetering• BIO ter ondersteuning van professioneel

acteren.

Dank voor uw aandacht

afmnieuwenhuis@uvt.nl