1

Beleidsplan diversiteit

2014 - 2017

1

Voorwoord

Beste lezer,

Voor u ligt het beleidsplan diversiteit van de KU Leuven. Dit plan bouwt voort op het engagementvan vele personeelsleden en studenten en legt accenten voor het diversiteitsbeleid van deKU Leuven voor de beleidsperiode 2014-2017.

KU Leuven schuift in dit beleidsplan enkele weldoordachte prioriteiten naar voor. Naast hetgenderactieplan wil KU Leuven inzetten op een vernieuwde aandacht voor financiële enculturele drempels, de hertekening van het aanmoedigingsfonds, inclusieprojecten vanuitde principes van universal design of learning en een proactieve benadering van fysieke endigitale toegankelijkheid. In haar onderwijsbeleid zal KU Leuven –zoals blijkt uit het onderwijs - beleidsplan- diversiteit als centrale pijler opnemen. In het kader van het inmiddels goed gekeurdekader voor onderzoeksbeleid zal gezocht worden naar maatregelen en financierings kanalen diediversiteitsonderzoek kunnen stimuleren. Ten slotte zal het beleidskader diversiteit de historischopgebouwde diversiteitswerking op de campussen voldoende in rekening moeten brengen.

De versterking van de huidige structuur, nl. de Diversiteitsraad en de Diversiteitsteams, blijftnood zakelijk om de dynamiek en het engagement voor diversiteit binnen de universiteit doorte zetten. De KU Leuven wil de betrokkenheid van de universi taire gemeenschap vergrotendoor kern cijfers te verspreiden en brede sensibiliserings initiatieven op te zetten. Het beleidzal verfijnd worden op basis van cijfermatige analyses van diversiteitskenmerken bij studentenen personeel.

Dit beleidsplan diversiteit werd vanuit vele hoeken gevoed:de onverdroten inzet van de Diversiteits raad en de Diversi -teits teams, de reflecties van de decanen in de schootvan het Metaforum over de benadering van diversiteitvanuit de identiteit van de KU Leuven en de ervaring eninzet van de dienst diversiteitsbeleid. Dank voor dezefijne samen werking! Tot slot wensen wij het volledigeuniversiteitsbestuur te bedanken voor de opbouwendekritische reflecties en het engage ment om diversiteits beleiddaadwerkelijk tot een gedragen beleidsprioriteit te maken.

Prof. dr. Katlijn MalflietVicerector DiversiteitJuni 2014 ©

KU

Leu

ven

– R

ob S

teve

ns

2

3

Visie

Het diversiteitsbeleid van de KU Leuven vertrekt vanuit de wenselijkheid én het engagementom met diversiteit als bestaande realiteit vanuit een christelijk geïnspireerde openheid omte gaan.

Diversiteit tekent de samenleving én de KU Leuven als een waaier van variaties aan persoonlijkeposities, inzichten, waarden en wereldvisies. Die variaties vinden hun oorsprong in de invloeden wisselwerking van tal van factoren zoals thuistaal, culturele achtergrond, gender, leeftijd,religie, geografische regio, seksuele geaardheid, functiebeperking en socio-economische situatie.Deze variaties worden nog versterkt in een steeds meer internationaal kleurende universiteit.

De KU Leuven kiest, op grond van haar opdrachtverklaring, voor een inclusief beleid, dat mensen met diverse achtergronden in de universiteit een evenwaardige plaats geeft. Zij wil in haar diversiteitsbeleid een voorbeeld en een inspiratiebron zijn voor de brederesamenleving.

Dat veronderstelt een geïnspireerde en weloverwogen strategie en een aantal basisregelsals de pijlers van het te voeren beleid.

1 Omgaan met diversiteit als ethisch principe

Diversiteit vraagt om een open houding van de hele universitaire gemeenschap waarbij demens als persoon centraal staat. De keuze voor dit type van diversiteitsbeleid knoopt opdiepgaande wijze aan bij wat de universiteit zelf wil zijn, met name een instelling die opgrond van haar eigen, particulier mens- en wereldbeeld een actieve aandacht wil geven aanelke menselijke persoon.

Er zijn grenzen aan de mogelijkheid om met diversiteit waarderend om te gaan. De identiteitvan de KU Leuven kwalificeert de openheid voor diversiteit vanuit de waarden van recht -vaardigheid, gelijke kansen, respect en dialoog. De KU Leuven wenst vanuit deze waardeneen inhoudelijk onderbouwd diversiteitsbeleid te voeren dat onder meer streeft naar eenverdere democratisering van het hoger onderwijs, naar interculturele ontmoeting, gender -diversiteit in onderwijs en onderzoek en een omgang met functiebeperking die collectiefverrijkend is.

Tevens beschouwt de KU Leuven vanuit haar aandacht voor de menselijke persoon ookals haar taak om haar studenten en personeel maximaal te sensibiliseren voor een openhouding ten aanzien van diversiteit in de samenleving. Zij beoogt een actieve deelname aanhet maatschappelijke en culturele debat hierover.

4

2 Elk talent stimuleren en ontplooien

Talent is in alle geledingen van de samenleving aanwezig. Daarom neemt de KU Leuveninitiatieven om een omgeving te creëren waarin alle talenten maximaal tot ontplooiing kunnenkomen, ongeacht eventuele belemmerende diversiteitsfactoren. Vanuit deze benadering kaderthaar diversiteitsbeleid in het algemene kwaliteitsbeleid dat naar uitmuntendheid streeft dieop een brede democratische basis is gestoeld.

Door haar diversiteitsbeleid wil de KU Leuven de creativiteit, flexibiliteit en innovatie in onder zoek,onderwijs en maatschappelijke dienstverlening stimuleren. Studenten en personeelsleden,elk met hun eigen achtergrond en specifieke ervaringen, samenbrengen zorgt voor eenverscheidenheid aan ideeën en zienswijzen. Evidenties worden daardoor in vraag gesteld.Om een innoverende omgeving te kunnen zijn, heeft de KU Leuven divers samengesteldeteams nodig. Een diversiteitsbeleid dat op het ontplooien van talent is gericht, spoort naad -loos met de ambitie om kwaliteitsvol academisch onderwijs aan te bieden en in de Europeseonderzoeksruimte een toppositie te blijven bekleden.

3 Een inclusief beleid gecombineerd met een dynamische benadering

KU Leuven kiest voor een inclusief beleid dat maatregelen bevat die een zo breed mogelijkpubliek bereiken. Via de benadering van ‘design for all’ streeft de KU Leuven naar eendrempelvrije universitaire context voor alle studenten en personeelsleden. KU Leuven streefternaar om bestaande en nieuwe vormen van stigmatisering te doorbreken. Een inclusiefbeleid veronderstelt eveneens een dynamische diversiteitsbenadering: faciliteiten voor bepaaldepersonen of doelgroepen kunnen niet zondermeer veralgemeend worden naar alle studentenof personeelsleden. Daarom zal de KU Leuven een “aandachtig” beleid voor bepaaldedoelgroepen blijven voeren.

5

Beleidsplan

Het diversiteitsbeleid zal inhoudelijk grotendeels verder werken op het in 2011 goed gekeurdebeleidsplan diversiteit dat de bakens voor het diversiteitsbeleid tot 2020 heeft uitgezet. De uitge -tekende structuur blijft behouden en wordt waar mogelijk versterkt, ook in de op 1 oktober 2013geïntegreerde opleidingen. Voor de periode 2014-2016 wordt een nieuw actieplan opgesteld,dat jaarlijks wordt bijgestuurd. Dit actieplan bundelt alle initiatieven en dient als opvolgings -instrument voor de dienst diversiteitsbeleid.

De KU Leuven werkt met een netwerk van actoren in faculteiten en centrale diensten(diversiteits teams) die instaan voor de uitwerking en implementatie van het diversiteits -beleid. De faculteiten en diensten staan zelf in voor de verankering van de diversiteitsthema’sin de eigen faculteit of dienst. De Diversiteitsraad, het interne adviesorgaan voor diversiteits -thema’s, blijft in het besluitvormingsproces als spil fungeren.

De continuering van deze structuur is cruciaal om de dynamiek van engagement voordiversiteit in de universiteit aan te houden. De communicatielijnen binnen deze diversiteits -structuur, met uitbreiding van actoren in de kullocs, zullen worden versterkt.

Om een doelmatig diversiteitsbeleid te verwezenlijken doet het diversiteitsbeleid niet loutereen beroep op diversiteitsteams en andere aangewezen actoren, maar op de hele universitairegemeenschap. De KU Leuven wil de betrokkenheid vergroten door kerncijfers publiek te maken,maar meer nog door brede sensibiliseringsinitiatieven te nemen. Acties van onderuit wordenmaximaal gefaciliteerd. Daarnaast wil het diversiteitsbeleid in een laagdrempelig aanspreek -punt voorzien voor meldingen van studenten en personeel.

6

Hierna wordt een overzicht gegeven van de beleidsprioriteiten en wordt ingegaan op hetdiversiteitsbeleid met betrekking tot personeel, studenten, onderwijs, onderzoek en maatschap -pe lijke dienstverlening.

1 Beleidsprioriteiten

De KU Leuven wil de nadruk leggen op tien aandachtspunten:

• De dienst diversiteitsbeleid heeft de afgelopen jaren een kader en standaardaanboduitgebouwd met betrekking tot cijfergegevens over studentendiversiteit. De dienst wil ditkader verder optimaliseren. De nu reeds jaarlijks aan de facultaire diversiteitsteams aange -leverde in- en doorstroomsitueringen zullen verder verfijnd worden met analyses van deonderlinge interactie tussen diversiteitskenmerken en door het identificeren van kern -indicatoren. Cijfers zullen – rekening houdend met privacybeleid en finaliteit – intern ruimverspreid worden met het oog op verdere sensibilisering. De registratie van studenten -kenmerken via de inschrijvingstoepassing zal verder geoptimaliseerd worden met debenodigde diversiteitskenmerken aan de KU Leuven en de Associatie KU Leuven.Aandachtspunten daarbij zijn de taalachtergrond van de student en de vergelijkbaarheidmet beschikbare gegevens uit het secundair en lager onderwijs. Inzake personeels -diversiteit voorziet de dienst diversiteitsbeleid in een gedetailleerde analyse van V/M-verhoudingen als V/M-verschillen inzake doorstroom naar en in ZAP, ATP en BAP.Daarnaast is er in het personeelsbeleid ook aandacht voor andere diversiteits kenmerken.De universiteit zal een standpunt innemen met betrekking tot de registratie van personeels -gegevens over herkomst en functiebeperking, zowel met het oog op de monitoring vanhet beleid en als op de privacy.

• Een concreet genderbeleid maakt onderdeel uit van een HR-strategie met betrekking totdiversiteit. Aan de hand van het genderactieplan zullen specifieke initiatieven wordenontwikkeld en gemonitord met het oog op concrete en meetbare resultaten (cf. samen -stelling beoordelingscommissies, aanduiding genderspitsen, 50% vrouwen bij nieuweaanwervingen ZAP …).

• Het aanmoedigingsfonds wordt in 2014 hertekend op basis van de nieuwe beheers -overeenkomst met de Vlaamse overheid. Deze hertekening brengt met zich mee dat ergewerkt zal worden met resultaatsindicatoren en nulmetingen, wat naast kwalitatieveevaluaties een nuttig instrument kan zijn om de vooruitgang inzake diversiteitsbeleid temeten. Reguliere initiatieven zullen, mits er voldoende financiële slagkracht is, wordeningebed in de bestaande diensten en faculteiten om ruimte te maken voor bijkomendeinnovatieve projecten en initiatieven. Er zullen initiatieven worden genomen om het diversiteits -beleid financieel meer slagkracht te geven voor innoverende initiatieven door fondsenwervingvia het mecenaat en andere financieringskanalen.

1 Informatie over deze werkgroepen vindt u via: www.kuleuven.be/diversiteit/digitaletoegankelijkheid enwww.kuleuven.be/diversiteit/fysieke-toegankelijkheid.

7

• De KU Leuven wil inclusie in de praktijk omzetten en zal zich daartoe engageren inhet vernieuwde Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO). Ze zal ook in nauwesamen werking met de faculteiten, Studentenbeleid en Onderwijsbeleid werk maken vande implementatie van de principes van Universal Design for Learning (UDL). Door desamen werking met SIHO, onderzoek te stimuleren naar effecten van inclusie en detoepassing van UDL wil de KU Leuven initiatieven ontwikkelen die de hele universitairegemeenschap ten goede komen en waarbij stigmatisering van studenten met eenfunctiebeperking wordt tegengegaan.

• Het diversiteitsbeleid wil toegankelijkheid proactief benaderen. De werkzaamheden vande werkgroepen digitale en fysieke toegankelijkheid worden voortgezet met eigen actie -plannen.1 De werkgroep digitale toegankelijkheid heeft hoofdzakelijk een operationeletaakstelling met betrekking tot de toegankelijkheid van de digitale leeromgeving eninformatieprocessen aan de KU Leuven en de inzet van ICT als facilitator in het onderwijs-en leerproces van studenten met een functiebeperking. De werkgroep heeft de voorgaandejaren veel werk geleverd rond voorleessoftware, digitaal cursusmateriaal, toegankelijkewebsites, toegankelijke documenten en weblectures. De werkgroep volgt de technologischeontwikkelingen binnen deze domeinen op en speelt in op nieuwe noden en evoluties, zo wordt bijvoorbeeld het gebruik van Windows 8 To Go-sticks onderzocht. De KU Leuvenwil een doelmatig toegankelijkheidsbeleid voeren door mensen zo min mogelijk teconfronteren met hun beperking en de stap om een specifieke vraag te stellen zo kleinmogelijk te maken. In samenwerking met de werkgroep fysieke toegankelijkheid zal de KU Leuven de fysieke toegankelijkheid van al haar gebouwen in kaart brengen. Deze informatie zal door de opmaak van een plattegrond digitaal ontsloten worden,samen met informatie over de geschiedenis van de gebouwen.

• Het bevorderen van de democratisering is na de tweede democratiseringsgolf van dejaren ’80 op de achtergrond geraakt. De universiteit wil bewaken dat ze geen instellingwordt waar begoede studenten uit hooggeschoolde milieus de norm zetten. Het aantalgeneratiestudenten dat een beurs aanvraagt, ligt jaarlijks tussen 30 en 32%. Uiteindelijkheeft zo’n 17% van de generatiestudenten tussen 2005-2006 en 2010-2011 een studie -beurs ontvangen. In 2011-2012 en 2012-2013 lag dit met 15% iets lager. De universiteitwil opnieuw aandacht geven aan financiële, culturele en sociale drempels en evidentiesbevragen vanuit het oogpunt van minder begoede studenten en van studenten die deeerste in hun gezin verder studeren. Hiertoe zal ze in samenwerking met Studenten -voorzieningen een behoefteanalyse opmaken en gerichte acties ondernemen.

• Ook gastvrijheid is een kernwaarde van de universiteit. Met bijna 8000 zijn er ook in hetacademiejaar 2014 weer heel wat internationale studenten aan de KU Leuven verbonden,waarvan net niet de helft in een bachelor-, master-, manama-, schakel- of voorbereidings -programma’s is ingeschreven. De aanwezigheid van internationale studenten en onder -zoekers is een troef voor een diversiteitsbeleid dat studenten en personeel stimuleertvanuit een open houding ten aanzien van diversiteit met elkaar in dialoog te gaan.

8

• In samenwerking met de vicerector onderwijsbeleid wil de KU Leuven diversiteit als centralepijler in haar onderwijsvisie opnemen. Een onderwijsbenadering waarin de lerende gemeen - schap centraal staat, biedt hiertoe een unieke kans. Door de nadruk te verleggen vanhet individu naar de lerende gemeenschap kunnen concrete initiatieven zoals de diversiteits -stage als verplicht opleidingsonderdeel in de lerarenopleiding, Studium Generale,onderwijsmethoden in verband met werken met heterogene groepen en UniversalDesign of Learning een centrale plaats krijgen in het onderwijsbeleid van de universiteit.

• Als basis voor een onderbouwd diversiteitsbeleid moet zowel beleidsgericht als fundamenteelonderzoek m.b.t. diversiteit aan onze universiteit gestimuleerd worden. In dit verband zalin samenwerking met de vicerector onderzoeksbeleid gezocht worden naar maatregelenen financieringskanalen die diversiteitsonderzoek kunnen stimuleren.

• Tot slot heeft ook het feit dat de KU Leuven voor haar academische opleidingen regionaalverspreide campussen heeft, voor haar diversiteitsbeleid belangrijke gevolgen. De concreterealiteit van het diversiteitsbeleid is hierdoor fundamenteel veranderd. Onder meer decampussen in Antwerpen en Brussel situeren zich soms op plaatsen waar etnisch cultureleminderheden (nog net niet) de meerderheid uitmaken van de bevolking. Het beleid rondde integratie vertrekt uit de principes van de Associatienota “Diversiteitsbeleid na integratie:adviesnota voor de Associatiewerkgroep Diversiteitsbeleid.” Zodra de structuren tot samen -werking tussen het centrale beleid, de faculteiten en de campussen vastgelegd zijn,zullen de campussen betrokken worden bij de concretisering van het beleidskader. Er zalvoldoende zorg worden gedragen voor de afstemming van het kader en van de actie -plannen op de historisch opgebouwde diversiteitswerking op de campussen.

2 Diversiteit: focus personeel

De KU Leuven engageert zich om te werken aan een gendergelijke bedrijfscultuur. Daarvoorzijn maatregelen nodig die de arbeidsomstandigheden en de cultuur van de werkplek zoontwikkelen dat zowel vrouwelijke als mannelijke werknemers zich welkom voelen, arbeids -vreugde ervaren en de universiteit beschouwen als een fijne en correcte werkgever.

De ondervertegenwoordiging van vrouwen in de academische carrière en in administratieve(top-) beleidsfuncties aan de KU Leuven is niet te ontkennen. De participatie van vrouwendaalt naarmate men hoger op de carrièreladder klimt.

De KU Leuven wil haar genderbeleid verbeteren en dit beleidsdomein als prioriteit stellen.Op vraag van minister Lieten is een interuniversitair VLIR-Actieplan Gender uitgewerkt, specifiekom de in- en doorstroom van vrouwen in het ZAP-kader te bevorderen en tot een betergenderevenwicht in universitaire advies- en bestuursorganen te komen. Elke instellingkreeg vervolgens de opdracht om een instellingseigen genderactieplan op de twee vermeldedomeinen uit te werken.

9

Het genderactieplan van de KU Leuven vormt als beleidskader een belangrijke leidraadvoor verdere besluitvorming en implementatie. Het genderactieplan voor het academischpersoneel zal aangevuld worden met een plan voor het ATP en voor de studenten. Tegen 2016wil de KU Leuven zichtbare resultaten voorleggen in de vorm van een genderrapport.

In de lopende beleidsperiode zal het genderactieplan systematisch worden uitgevoerd. De KU Leuven wil niet alleen op de ‘bedrijfscultuur’ inwerken, maar ook met duidelijkestreefcijfers werken. Maximum 2/3 van de leden in advies- en bestuursorganen mogen vanhetzelfde geslacht zijn. De KU Leuven streeft ernaar dat 50% van de nieuwe aanwervingenin het ZAP vrouwen zijn. Dat veronderstelt echter ook, zoals aangegeven, een veranderingin de ‘bedrijfscultuur’: een kwantitatief geformuleerde doelstelling heeft geen zin als nietmeteen aan een verandering van de mentaliteit wordt gesleuteld.

Doordat de KU Leuven een aantrekkingspool wil zijn voor alle talent in de samenlevingstreeft ze naar evenredige en evenwaardige participatie van alle ondervertegenwoordigdegroepen. Het genderbeleid aan de KU Leuven kent al een lange traditie van diversiteits -beleid op dit vlak. Daardoor is er een goed overzicht van de knelpunten bij het personeelen van de te nemen maatregelen. Voor andere diversiteitsthema’s zoals functiebeperkingen interculturaliteit moet het beleid nog volledig worden ontwikkeld. De nieuw op te richtenwerkgroep personeelsdiversiteit zal een advies voorbereiden en aanbevelingen formulerenom tot een diversiteitsgevoelig HR-beleid te komen. Dit beleid staat in het teken van dedoelstelling dat de deelname van deze groepen moet stroken met hun relatieve aandeel inde samenleving. Dit veronderstelt een afbakening van groepen op basis van objectievekenmerken, een effectieve registratie van instroom, doorstroom en uitstroom, een analysevan de drempels en een duidelijk actieplan met realistische streefcijfers. Aan de hand vandeze drempels en op grond van het relatieve aandeel in de samenleving als vergelijkings -punt kunnen gerichte maatregelen worden genomen die rekening houden met de eigen -heden van het academisch en administratief technisch personeel. Ook hier is het, net alsvoor genderbeleid, cruciaal om tegelijkertijd aan de bedrijfscultuur te werken.

De KU Leuven wil dat al haar leden diversiteitsbewust omgaan met studenten en personeelvanuit het oogpunt van gelijke behandeling van alle personeelscategorieën Een eerste staphierbij is de bewustmaking over de impliciete biases waarmee we mensen uit bepaaldegroepen percipiëren, evalueren en hoe we met mensen uit die groepen omgaan. De KU Leuvenvoorziet in een aanbod om de diversiteitscompetenties van haar personeel aan te scherpenen het bewust te maken van impliciete biases.

Een divers personeelsbestand is een extra aantrekkingspool en stimulans voor studentenuit minderheidsgroepen om door te groeien, zowel naar het AP als naar het ATP.Rolmodellen zijn hierbij zeer inspirerend. Het diversiteitsbeleid zal het effect van rolmodellenversterken en uitbreiden door hun zichtbaarheid te verhogen en door netwerken te stimuleren.

10

3 Diversiteit: focus studenten

Het beleid met betrekking tot studentendiversiteit moet verder verfijnd worden om totbetere resultaten te leiden. Het diversiteitsbeleid zal nagaan welke initiatieven het grootsteeffect hebben op ondersteunend en facultair niveau en hoe de expertise op alle niveaus betergedeeld kan worden. Initiatieven die een blijvende aandacht vragen en die aan de basis liggenvan het diversiteitsbeleid ten aanzien van studenten, moeten prioritair verankerd worden.

FunctiebeperkingDe KU Leuven heeft in het verleden een pioniersrol opgenomen in het beleid ten aanzienvan studenten met een functiebeperking. Dat beleid wil zij zeker voortzetten. De Cel Studerenmet een Functiebeperking zal samen met de dienst diversiteitsbeleid praktisch-organisatorischeknelpunten aanpakken met het oog op redelijk geachte aanpassingen. Verder zal de Celwaar nodig in duidelijke richtlijnen voorzien of extra verduidelijkingen aanbrengen bij deformulering van deze redelijke aanpassingen.

De toename van het aantal studenten die redelijke aanpassingen nodig hebben, vraagt omeen beleid dat het onderwijs- en examenproces in zijn geheel waar mogelijk aanpast aande noden van deze studenten. Ondanks het feit dat inclusief beleid steeds moet samengaanmet een aandachtig beleid voor bepaalde doelgroepen (het is een “én-én”-verhaal), zalKU Leuven de grenzen tussen inclusief beleid en doelgroepenbeleid verder aftasten. KU Leuvenzal samen met enkele faculteiten stapsgewijs inclusieve maatregelen uitwerken en integrerenin onder meer het toetsbeleid. De KU Leuven zal onderzoek stimuleren met betrekking tot1) de effecten van diagnostiek en assesment op mogelijke stigmatisering van studenten meteen functiebeperking en 2) de effecten van redelijke aanpassingen en inclusieve maatregelenop de leerkansen van studenten.

11

De grafiek op pagina 10 toont de evolutie van de absolute aantallen studenten met eenfunctie beperking die zich bij de Cel Studeren met een Functiebeperking hebben geregistreerd, per type functiebeperking en voor de periode 2005-2006 t.e.m. het vorige academiejaar.De gegevens betreffen studenten van KU Leuven@Leuven. In het totaal hadden 1253 studentenin academiejaar 2012-2013 het statuut van student met een functiebeperking. Dit is eentoename van 14% in vergelijking met het voorgaande academiejaar.

De KU Leuven engageert zich voor de doelstellingen van het vernieuwde Steunpunt InclusiefHoger Onderwijs (SIHO). Het begeleiden en ondersteunen van de uitvoering van het VN-verdragvan 13 december 2006 over de rechten van personen met een handicap in het Vlaamse hogeronderwijs is de kerntaak van SIHO. De universiteit zal aan het SIHO als netwerkorganisatiedeelnemen die de deskundigheid bevordert van iedereen die aan studenten met functie -beperkingen praktische ondersteuning of begeleiding biedt of deze ondersteuning enbegeleiding in instellingen voor hoger onderwijs of associaties beleidsmatig ontwikkelt enstructureert.

InterculturaliteitHet aantal studenten met een migratie-achtergrond aan KU Leuven is de afgelopen tien jaarsterk toegenomen. Afhankelijk van de operationalisering van dit herkomstkenmerk (met ofzonder inbegrip van West-Europa) is het aandeel studenten met een migratie achtergrondin de populatie generatiestudenten van 3,3% in het academiejaar 2003-2004 toegenomentot 5,8% in het academiejaar 2013-2014; dan wel van 5,9% in het academiejaar 2003-2004 tot 8,7% in het academiejaar 2013-2014. De onderstaande tabel toont deze evolutie.

Deze gegevens hebben betrekking op KU Leuven@leuven en KULAK en zijn gebaseerd op de VLOR-definitievoor allochtone studenten. *Voor het academiejaar 2013-2014 betreft het voorlopige gegevens.

12

Mede door de gewijzigde situatie na de integratie moet het debat over benaming en benadering vanstudenten met een migratieachtergrond in de universitaire gemeenschap (opnieuw) gevoerd worden.

Door de lancering van een Fonds voor studenten met een migratieachtergrond wil de KU Leuvenspecifieke ondersteuning van deze studenten realiseren door individuele begeleiding doortutoren of door coaching. Verenigingen die integratie ondersteunen, zullen als intermediairworden ondersteund bij hun taak om studenten te helpen zich thuis te voelen aan de universiteiten om contacten tussen studenten onderling te stimuleren.

Voor het bestaande coachingtraject voor bachelorstudenten in de eerste fase zal Studenten -voorzieningen onderzoeken of binnen de budgettair vastgelegde grenzen een overdrachtnaar de faculteiten mogelijk is, met kwaliteitsbehoud van het project.

Ook een vlotte aansluiting op de arbeidsmarkt van afgestudeerden is een prioritaire doel -stelling van de KU Leuven. Daartoe worden samenwerkingen opgezet met bedrijven enorganisaties die stageplaatsen willen aanbieden voor getalenteerde studenten. Door in tezetten op zichtbare functies, zoals in de journalistiek, wil de KU Leuven rolmodellen stimuleren.Initiatieven met betrekking tot interculturaliteit worden voorbereid door het overleg inter -culturaliteit. Het ‘contactpunt allochtone studenten’ en de ‘instroomadviseur allochtone studenten’behoren intussen tot de reguliere basiswerking van de universiteit.

GenderIn de helft van de bacheloropleidingen is de instroom van studenten onevenwichtig op hetvlak van gender. Dat leidt tot onevenwichtig samengestelde beroepenvelden. De oneven -wichten in de opleidingen nemen de afgelopen jaren eerder toe dan af. De tabel hieronderis afkomstig uit de nota gender en studenten die in juni 2013 door de Academische Raad2

werd bekrachtigd. Ze toont de evolutie in het aandeel vrouwelijke generatiestudenten vooreen selectie van opleidingen met de grootste onevenwichten, per periode van vijf jaar envoor het academiejaar 2011-2012. De tabel hieronder toont de evolutie in de verhoudingvan het aantal vrouwelijke generatiestudenten in bacheloropleidingen met een v/m-oneven -wicht ten opzichte van het totale aantal generatiestudenten in die opleidingen.

Het universiteitsbestuur besliste dat het de taak is van de universiteit om expliciet aandachtte hebben voor dit onevenwicht, evenwel zonder sturend op te treden bij de studiekeuzevan de studenten. De KU Leuven engageert zich om in de lopende beleidsperiode in te zettenop implementatie van de beleidsaanbevelingen zoals een grondige doorlichting, meer oogvoor samenwerkingsverbanden, gerichtere communicatie en expliciete aandacht in de opleidingvan docenten en leerkrachten.

2 Bron: www.kuleuven.be/diversiteit/pdf/20130927%20Gender%20en%20Studenten%20Openbaar.pdf

13

Deze tabel werd retrospectief aangemaakt. Studenten van voor de BaMa-hervorming werden in de mate vanhet mogelijke toegewezen aan de corresponderende bacheloropleidingen. De gegevens bevatten de in 2013-2014geïntegreerde opleidingen.

Deze gegevens werden retrospectief aangemaakt. Studenten in opleidingen voor de BaMa-hervormingwerden in de mate van het mogelijke toegewezen aan de corresponderende bacheloropleidingen. Door gebrekaan gegevens voorafgaand aan het academiejaar 2013-2014 werden de geïntegreerde opleidingen niet meeopgenomen in deze tabel.

14

WerkstudentenWerkstudenten hebben nood aan faciliteiten die hen helpen hun werk te combineren methun studie. Al geruime tijd ontplooit de KU Leuven initiatieven voor werkstudenten, veelal opinitiatief van de faculteiten. Naast de structurele werktrajecten worden ook individuelere faciliteiten(examenspreiding, geïndividualiseerd traject) verleend aan werkstudenten. Ondanks de veleinitiatieven is het beleid met betrekking tot werkstudenten aan de KU Leuven nog niet volledigontwikkeld. Daarom heeft Onderwijsbeleid een beleidsvisie op werkstudenten uitgewerkt,samen met een aantal praktische werkinstrumenten voor het onderwijsveld. Om overlapmet permanente vorming en het aanbod in de Associatie te vermijden, focust de KU Leuvenop een aanbod in schakel-, voorbereidings- en masterprogramma’s. De KU Leuven zet inop communicatie in samenwerking met de dienst Studieadvies, ondersteunde facultaireaanspreekpunten en werkte een statuut voor werkstudenten uit. Daarnaast worden faculteitengestimuleerd om het onderwijsaanbod qua organisatie en werkvormen aan te passenwaardoor opleidingen toegankelijker worden voor werkstudenten. Het uitgangspunt hierbijis dat deze aanpassingen in een evenwichtige verhouding moeten staan tot de draagkrachtvan faculteiten.

Levensbeschouwelijke diversiteitLevensbeschouwelijke diversiteit is een gegeven aan de KU Leuven, en openheid ervooreen kernwaarde. Deze openheid betekent dat de KU Leuven vanuit haar identiteit specialeaandacht heeft voor de persoonlijke waardigheid van de mens, voor gerechtigheid en voormenselijke en religieuze ontplooiing. Deze ‘speciale aandacht’ betekent concreet dat er viadialoog wordt gezocht naar haalbare oplossingen voor vragen met betrekking tot levens -beschouwelijke diversiteit. De interreligieuze en interlevensbeschouwelijke dialoog legt denadruk op respect en openheid voor wederzijdse identiteiten. Echte dialoog wordt gedragendoor een oprechte interesse voor elkaar. Het regulerend beginsel van de dialoog omvat zowelhet fundamentele recht om een eigen identiteit te hebben als ook de erkenning en waarderingvoor het feit dat de andere ook een eigen, onvervreemdbare, niet-reduceerbare identiteit heeft.Dialoog gaat het gesprek of de confrontatie niet uit de weg, maar zoekt wel naar zoveel mogelijkeenheid in verscheidenheid.

Het huidige beleid m.b.t. levensbeschouwelijke diversiteit aan de KU Leuven wordt verdergeïmplementeerd en uitgebreid naar de campussen. Hierbij wordt rekening gehouden metde eigenheid van de campussen. Het betreft onder meer afspraken i.v.m. aangepaste voedingin studentenrestaurants, stille ruimtes op elke campus en de vraag aan de stageplaatsenom studenten die religieuze symbolen dragen, met respect te behandelen.

Betaalbaar studerenDe kinderarmoede in Vlaanderen neemt toe. De KU Leuven wil hier proactief op inspelendoor blijvend in te zetten op democratisering. Democratisering gaat verder dan financiëletegemoetkomingen voor beursstudenten. De universiteit zal in samenwerking met Studenten -voorzieningen een behoefteanalyse opmaken en gerichte acties ondernemen.

15

PionierstudentenStudenten die als eerste in hun gezin verder studeren, zijn een doelgroep die internationaalgeëxpliciteerd wordt, maar waarover in Vlaanderen amper onderzoek en beleidspraktijk bestaan.Uit internationale ervaring en uit eigen cijfers blijkt dat deze groep vaker uitvalt dan degemiddelde student. Aan de KU Leuven heeft jaarlijks zo’n 16-17% van de generatie studentengeen ouder met een diploma hoger onderwijs. Met 27,9% t.o.v. 17,6% blijkt dat dezestudenten na twee academiejaren significant vaker hun studies onsuccesvol beëindigendan studenten van wie wel minstens een van de ouders een diploma hoger onderwijs heeft.

Om uitval te voorkomen van studenten die wel op de juiste plaats zitten, maar zich niet thuisvoelen, zal de KU Leuven@Leuven een aangepaste versie van de Summercourse van deVU Amsterdam aanbieden. Faculteiten bieden deze cursus waar mogelijk in samenwerkingmet de Dienst Studieadvies vanuit een inclusieve benadering aan alle beginnendestudenten aan en zien er op toe dat de doelgroep zich voldoende aangesproken voelt doordit initiatief, zonder stigmatiserend te werken. Voor dit project wordt afstemming gezochtmet bestaande onthaalinitiatieven en zomercursussen. Onderwijsbeleid kan deze inclusievebenadering ook sterk curriculair uitwerken.

Engagement en participatieStudenten spelen een cruciale rol in het diversiteitsbeleid van de KU Leuven. Door sensibiliseringen door de inzet van peers kunnen de studenten elkaar netwerken aanbieden, waardoorze zich thuis voelen aan de universiteit en maximaal kunnen inzetten op het leren. Om dezedoelstelling te bereiken werkt de dienst Diversiteitsbeleid samen met de studentenraden(STURA en LOKO).

De KU Leuven zal een beleidsvisie ontwikkelen over engagement en vrijwilligerswerk. De kernvragen daarbij zijn: welk engagement verwacht de KU Leuven van haar studenten?Hoe kan de KU Leuven het engagement buiten de universiteit oplichten dat duizendenstudenten in hun vrije tijd opnemen en dat engagement vertalen naar de universitairegemeenschap?

Het diversiteitsbeleid wil zich bij dit alles maximaal laten inspireren door de studenten zelf.Door hen structureel op te nemen in diversiteitsteams, de Diversiteitsraad en werkgroepenwil de KU Leuven de participatie van studenten aan het beleid stimuleren.

16

4 Onderwijs over diversiteit - diversiteit in het onderwijs

De voorbije jaren heeft de KU Leuven sterk geïnvesteerd in studentendiversiteit en recentook in personeelsdiversiteit. De universiteit wil in de periode 2014-2016 daarnaast, wat diversiteitbetreft, ook meer inzetten op haar kernopdrachten van onderwijs en onderzoek.

Studenten moeten in staat zijn om genuanceerd om te gaan met de toenemende diversiteitin de samenleving. Daarom moeten zij in de periode van hun academische vorming optimaalkennis maken met de diversiteit in de samenleving. De KU Leuven wil dan ook dat studentenin hun opleiding een diversiteitservaring aangereikt krijgen en dat ze na hun vorming in staatzijn hun maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen.

De diversiteit in de studentenpopulatie is een instrument om intercultureel leren te bevorderen.Vanuit de module ‘omgaan met heterogene groepen’ in de docententraining ontwikkelt deKU Leuven de diversiteitscompetenties van docenten. Daarnaast zal ze docenten en onder -zoekers ook een training over implicit bias aanbieden. Deze training heeft tot doel henbewust te maken van de mechanismen die de impliciete vooroordelen sturen die we bij hetcategoriseren van mensen hanteren. Bewust omgaan met deze mechanismen is eencruciale schakel tot kwaliteitsvol onderwijs en onderzoek.

De KU Leuven wil dat elke academische opleiding kritisch reflecteert over de mens- en wereld -beelden die zij in haar opleidingsonderdelen hanteert en dat zij de studenten stimuleert omonderzoeksvaardigheden te ontwikkelen die rekening houden met diversiteit.

Het is essentieel om opleidingen effectief te ondersteunen bij het integreren van diversiteit,zonder daarbij de planlast voor docenten te verhogen. De besteding van onderwijs middelen(de O-middelen voor de faculteiten) biedt kansen om facultaire diversiteitsmedewerkers enstudietrajectbegeleiders te stimuleren om inclusief met diversiteit te werken. Daarbij wil deKU Leuven zich in de eerste plaats laten inspireren door enkele eigen goede praktijk -voorbeelden. Het Studium Generale, dat diversiteit als aspect van een brede ethische,culturele en sociale vorming opneemt, kan hier een mooi voorbeeld zijn. Daarnaast zal deKU Leuven internationale samenwerking stimuleren, onder meer via de Higher EducationAcademy die in samenwerking met de Britse universiteiten praktijkvoorbeelden en eeninstrumentarium heeft geïnventariseerd.3

De KU Leuven wil ook specifieke opleidingen m.b.t. diversiteit stimuleren en ze een prominentereplaats te geven. De aandacht voor diversiteit in de lerarenopleiding kan daarbij een goedvoorbeeld zijn.

3 The Higher Education Academy is een onafhankelijke organisatie die het Britse hoger onderwijs ondersteuntbij het bevorderen van kwaliteit van onderwijs. Dit doet ze door excellent onderwijs te erkennen en tewaarderen, good practices uit te wisselen en beleidsbeïnvloeding. Zie ook www.heacademy.ac.uk

17

De visietekst van de universitaire lerarenopleiding onderstreept hoe belangrijk het is dat lerarenadequaat met diversiteit kunnen omgaan. De lerarenopleiding heeft als doel zorgzame enrelatievaardige leraren te vormen die “aandacht hebben voor de noden en leerbehoeftenvan alle leerlingen, in het bijzonder de meest kwetsbaren onder hen. Ze hebben oog voorverschillende vormen van diversiteit en weten verschillen tussen leerlingen positief en creatiefaan te wenden in hun onderwijspraktijk.” (Visietekst specifieke lerarenopleiding, januari 2013).Uit de visietekst blijkt dat aandacht voor diversiteit gepaard gaat met aandacht voor identiteit.In het praktijkdeel van de lerarenopleiding aan KU Leuven wordt in een keuzegedeelte vanvier studiepunten voorzien, waar elke student kan kiezen uit een aanbod van praktijk -gerichte of stage-activiteiten met een focus op diversiteit. Elk SLO-traject dient hierin in hetuniversiteitsbrede aanbod aan tutoringstages te voorzien (Buddy-, ASSistentproject, TKO).4

De implementatie van de verplichte tutoringstage in de lerarenopleidingen van alle faculteitenvan KU Leuven is gepland vanaf academiejaar 2014-2015.

5 Onderzoek over diversiteit - diversiteit in het onderzoek

De KU Leuven vindt het belangrijk diversiteit in het onderzoek binnen te brengen en haardiversiteitsbeleid te stoelen op onderzoeksgebaseerde expertise, met een heldere analyseen interpretatie van gegevens, die tot correcte informatie moeten leiden.

De KU Leuven wil de visie op diversiteit en onderzoek nog verder uitwerken met betrekkingtot drie aspecten:

• Diversiteit in onderzoek integreren:Nagegaan zal worden hoe diversiteitsaspecten in wetenschappelijk onderzoek ingebrachtkunnen worden. Hoe kan er in onderzoeksprojecten bewust omgegaan worden met degevaren van implicit bias? Hierbij is het belangrijk om bij de formulering van onderzoeks -vragen aandacht te besteden aan mogelijk significante verschillen tussen diverse groepen.Bovendien is het belangrijk dat onderzoekers voorzichtig zijn bij het interpreteren vanresultaten wanneer verschillende populaties worden onderzocht.

• Stimuleren van onderzoek m.b.t. diversiteit:Niet alleen in wetenschappelijke onderzoeksprojecten is aandacht voor diversiteits aspectenessentieel; ook als basis voor een onderbouwd diversiteitsbeleid moet specifiek onder zoekm.b.t. diversiteit aan onze universiteit worden gestimuleerd. In dit verband wordt nagedachtover de oprichting van een werkgroep in de schoot van Metaforum. Een inter disciplinair netwerkvan diversiteitsonderzoekers kan de uitbouw van diversiteits onderzoek ondersteunen.Ook hier worden mogelijkheden onderzocht om een dergelijk netwerk uit te bouwen enonderzoekers van de KU Leuven bij het diversiteitsbeleid te betrekken. Daarvoor zal metondersteuning van de Dienst Onderzoekscoördinatie naar financiering gezocht worden.

4 zie www.kuleuven.be/slo/stage/diversiteitsstage.html

18

• Onderzoek en beleid: Als derde aspect wil de KU Leuven een duidelijke visie uitwerken over de link tussendiversiteitsonderzoek en -beleid. In de dienst diversiteitsbeleid is een stafmedewerkerbeleidsinformatie aangesteld om beleidsvoorbereidende en –ondersteunende analyseste verrichten. Er zal een duidelijke visie worden ontwikkeld op het ter beschikking stellenvan (universiteitsbrede en meer specifieke) data binnen en buiten de universiteit, rekeninghoudend met de bescherming van de privacy.

Deze onderzoeksgebaseerde visie op (diversiteits-)beleid komt ook tot uiting in de participatievan de diversiteitsmedewerkers van KU Leuven in internationale onderzoeks- en beleids -netwerken. Binnen de LERU Working Group on Gender worden internationale data m.b.t.gender verzameld en vergeleken, wat benchmarking mogelijk maakt. Deze werkgroep heeftook een op onderzoek gebaseerde beleidsgerichte paper geschreven over genderbeleid inde verschillende LERU-universiteiten. Ook zijn er goede contacten met de VU Amsterdam,waarmee al een aantal keren expertise-uitwisseling heeft plaatsgevonden. De KU Leuvenwenst deze uitwisseling voort te zetten. Voorts blijft de UCLA een inspiratiebron voor deverdere ontwikkeling van het diversiteitsbeleid aan de KU Leuven.

De KU Leuven plant een genderrapport in 2016, waarin een stand van zaken zal wordenopgemaakt van de vorderingen m.b.t. de man-vrouwverhoudingen in de diverse geledingenvan de universiteit. De mogelijkheden voor andere publicaties worden onderzocht, afhankelijkvan de prioriteiten in de lopende beleidsperiode en van de resultaten van de uitgevoerdeanalyses.

6 Diversiteitsbeleid ten dienste van de maatschappij

Naast onderzoek en onderwijs is dienstverlening de derde kerntaak van de universiteit. Als diversiteits gevoelige organisatie staat de KU Leuven ten dienste van de samenlevingwaar zij zelf ook deel van uitmaakt. De KU Leuven vindt het belangrijk dat haar studentenen medewerkers over de competenties beschikken om in een steeds diverser wordendemaatschappij te functioneren. Daarom wil de KU Leuven dat elke medewerker en studentover de mogelijkheid beschikt om deze competenties te verwerven en de verrijking vandiversiteit te ervaren tijdens haar of zijn verblijf aan de KU Leuven.

Daartoe wenst de KU Leuven ook het bestaande extra-curriculaire aanbod met betrekkingtot diversiteit waar mogelijk in de opleidingen in te bedden. Een voorbeeld hiervan is deBuddy-werking (in samenwerking met de stad Leuven), waar studenten-vrijwilligers leerlingenmet een schoolachterstand in secundaire scholen begeleiden en zo in contact komen metleerlingen van zeer diverse achtergrond. De Buddy-werking is ook opgenomen in hetstage-aanbod (binnen het curriculum) van de lerarenopleidingen (zie eerder). Ook de peter-meter-werking en de participatie aan omkaderd wonen zijn mogelijkheden om diversiteitaan de KU Leuven in de diepte te ervaren.

19

In de huidige maatschappij is diversiteit een feit, zoals eerder opgemerkt. Ook in de KU Leuvenzien we een steeds diversere populatie studenten en medewerkers. Omdat de KU Leuvenwenst dat al het potentiële talent zich kan ontwikkelen, moeten studenten en medewerkerszich hier thuis kunnen voelen, ongeacht hun achtergrond. Rolmodellen voor verschillendegroepen in de universitaire gemeenschap zijn daartoe een uitstekend instrument. Een diversiteitaan zichtbare rolmodellen leidt ertoe dat een brede groep zich kan identificeren metstuderen en werken aan de KU Leuven. Ook de uitbreiding van mentoring aan personeels -leden kan hiertoe bijdragen.

De KU Leuven kijkt in haar diversiteitsbeleid verder dan de eigen grenzen en vindt het belangrijkom ook in een ruimere onderwijscontext haar rol te spelen. Daarom voorziet zij in een aanbodaan het basis- en secundair onderwijs, dat op studiekeuze en doorstroom is gericht, zoalsde kinderuniversiteit, de wetenschapsweek, het buddy-project, wereld aan je voeten e.a.KU Leuven probeert daarbij rekening te houden met diversiteitsaspecten en stimuleert departicipatie van kansengroepen aan deze activiteiten.

Rechtstreekse contacten met externe stakeholders onderbouwen en ondersteunen beleids - keuzes van de universiteit. Deze formele en informele contacten dragen bij tot een verdereexpertise-opbouw en tot de uitbouw van een netwerk.

Tot slot wenst de KU Leuven het intellectuele debat m.b.t. diversiteitsthema’s te stimuleren.Daartoe wordt een samenwerking uitgebouwd met Metaforum, wordt expertise gedeeldvia het Leuvens Overleg Diversiteit en worden debatten en lezingen georganiseerd.

20

RECTORALE DIENST DIVERSITEITSBELEID

Naamsestraat 22 bus 50083000 LEUVEN

tel. + 32 16 32 56 14beleid@diversiteit.kuleuven.be

www.kuleuven.be/diversiteit/