Kinderen anders laten kijken naar endenken over de wereld zodat ze die zelf mee vorm kunnen geven met respect voor de planeet en al haar bewoners.

systeemdenken, creatief denken, filosoferen rondduurzame thema’s

Aanbod 2015-2016

1

Ken je dat gevoel? Je zit met een vraag en je geraakt er niet uit. Je zoekt naar een oplossing maar in je hoofd blijft het maar rondjes draaien. Soms is het niet meer dan een vluchtige gedachte, soms lig je er nachten wak-ker van. En dan neem je wat afstand. Of je bekijkt het van een andere kant. En dan is het er. Niet noodzakelijk dé oplossing, of hét inzicht, maar wel dat speciale gevoel omdat je er even anders naar gekeken hebt.

Kinderen anders laten kijken naar en denken over de wereld. Dat wil Djapo doen. Zodat ze die wereld mee vorm kunnen geven.

Zo kan je kritische vragen stellen bij de klimaatverandering, wat afstand nemen als je over de waterproblematiek nadenkt, verbanden zoeken bij voedselverspilling, meer dan één oorzaak en gevolg vinden van sociale onrechtvaardigheid en creatief kijken naar eerlijke handel.

Djapo zet daarom in op systeemdenken, creatief denken en filosoferen: vaardigheden die we belangrijk vinden bij de uitdagingen van morgen.

We willen dat kinderen bewuste en duurzame keuzes kunnen maken, met aandacht voor de planeet en alle bewoners, mensen in het Zuiden in het bijzonder.

Jij bent daarin een belangrijke schakel. Als leerkracht, als school, als ge-meente. We staan klaar om samen met jou te kijken, te denken, te doen.

Want als we af en toe allemaal eens anders kijken, kan de wereld er al heel anders uitzien.

Het Djapo teamDeze brochure is een uitgave van Djapo vzw, met de steun van DGOS, de Vlaamse overheid en 11.11.11

Verantwoordelijke uitgever: Leen BroekaertGedrukt op milieuvriendelijk papier met vegetale inkten

Vormgeving & illustraties: www.guntersegers.beFoto’s: Djapo, Sven Ceustermans

educatief materiaallesideeën theater

lespakketten workshopsnascholing coaching

advies

2 3

Hoe is het als je maar een deel van iets ziet? Kan je dingen beter begrijpen als je het geheel ziet? Zijn er verbanden tussen dingen waar je op het eerste gezicht geen verband tussen ziet? En hoe beïnvloeden die elkaar? Wat als je probeert om van één oorzaak alle mogelijke gevolgen op te schrijven? Wat kom je dan te weten? Systeemdenken helpt je anders naar de wereld te kijken om die wereld beter te begrijpen.

Wat is dat eigenlijk fair trade en bestaat er dan ook unfair trade? Wat is klimaat-verandering en wat verandert er dan precies? Wat zijn de oorzaken en gevolgen en wat kunnen we zelf doen? Is er altijd en overal water? Is al het water drinkbaar en komt het overal ter wereld gewoon uit de kraan?

We komen in jouw klas systeemdenken rond de thema’s fair trade, water en kli-maat en zoeken naar verbanden en verklaringen, oorzaken en gevolgen. We be-kijken het onderwerp met een verrekijker en met een vergrootglas. We nemen afstand maar brengen de thema’s ook heel dichtbij.

SysteemdenkenThema’s: water, fair trade, klimaat

“Het ziet er mooi en zeer verzorgd uit. Jullie hebben er echt een eigen methode van gemaakt. De vele werkvormen en activiteiten zijn een schat aan

bronmaterialen voor de leerkrachten en alle professionals die meer vanuit een systematische manier willen kijken, denken en handelen.”

Guus Geisen, systeemdenker

“De workshop zit goed in elkaar, heel praktisch en heel beeldend. De kinderen konden verschillende rollen aannemen en zich echt inleven

in de problematiek en kwamen zo echt met oplossingen.” Ria Carette, juf eerste leerjaar

Methode Systeemdenken40 lessen en meer dan 50 werkvormen om in de klas aan systeemdenken te doen

TIP: Bestel de Methode Systeem-denken samen met

de verhalen van Gloob en Teo (zie p. 12-13)

Nog meer doen met systeemdenken? In ons aanbod vind je ook nog coaching, nascholingen en educatief materiaal.

Kijk op www.djapo.be.

Workshops

4 5

Een CO2 verslinder, een vegetarisch monster, een waterverdubbelaar…Als kinderen creatief gaan nadenken ontstaan er bijzondere oplossingen voor actuele problemen. Want dat is wat creatief denken doet. Je gaat zo denken dat er iets nieuws ontstaat: een oplossing voor een probleem, een nieuwe manier om iets te doen, een ontwerp, ...

Bij logisch denken en redeneren vraag je je bij elke denkpiste af of je wel ‘juist’ zit.

Bij creatief denken zijn alle denkpistes een mogelijke bron van frisse ideeën.

Creatief denken

Verhalen rond creatief denken en klimaat met Gloob en TeoGloob en Teo en hun vriendjes worden geconfronteerd met de gevolgen van de klimaatverandering. Gelukkig zijn het goede denkers. Met wat cre-ativiteit verzinnen ze de beste, gekste, meest absurde, grappigste of lief-ste oplossingen voor de problemen waar ze voor staan.

voor de jongste kleuters, oudste kleuters en leerlingen van de eerste graad.

Nieuw vanaf najaar

2015

Spel creatief denkenCreatief denken is leuk en boeiend en zeker als je daar-mee een einde maakt aan de impasse rond de klimaat-verandering. Leerlingen van de tweede en derde graad verbazen zichzelf met hun eigen ideeën aan de hand van een leuk gezelschapsspel voor in de klas.

voor leerlingen tweede en derde graad

Nieuw vanaf najaar

2015

Methode creatief denkeneen boek met achtergrondinformatie, werkvormen en uitgewerkte lessen

Een boek vol met werkvormen, lessen en ideeën om je kleuters en leerlingen te trainen in creatieve denktechnieken. De werkvormen staan op zich en zijn zo opgebouwd dat je ze op elk willekeurig thema kan toepassen. De lessen zijn uitgewerkt op basis van de prentenboeken van Gloob en Teo en het gezelschapsspel. voor leerkrachten

kleuter- en lager onderwijs

Nieuw vanaf 2016

Nog meer doen met creatief denken?

Zoek je een nascholing, workshop of coaching? Kijk op

www.djapo.be of schrijf je in op onze

nieuwsbrief!54

6 7

‘Kan je voor én tegen iets zijn?’‘Is een probleem opgelost als je het niet meer ziet?’ ‘ En als je het vergeet?’‘Kan je een oordeel weggeven?’‘Kan ‘niets doen’ een actie zijn?’ ‘Is het in sommige situaties meer nodig om eerlijk te zijn dan in andere?’

Soms zijn vragen boeiender dan antwoorden. Filosoferen is verwonderen, stil-staan bij, je eigen mening onderbouwen, voortbouwen op wat iemand anders zegt, kritiek geven en verdragen, interessante voorbeelden geven, meningen van een andere kant bekijken, respect en interesse tonen voor wat de ander zegt, ont-dekken dat je je eigen mening kan herzien. Filosoferen helpt je om kritisch naar de wereld te kijken en oplossingen te bedenken voor problemen.

Filosoferen

Nog meer doen met filosoferen? In ons aanbod vind je ook nog coaching en educatief

materiaal. Kijk op www.djapo.be.

Nascholing initiatie filosoferenIn deze nascholing ontwikkel je je vaardigheden als filosofisch gespreks-leider. We reiken je een basisschema aan dat helpt om inspirerende vragen te stellen en we oefenen samen. En ja, het is toegelaten om alleen maar vragen te stellen. Deze keer weet jij als leerkracht het antwoord ook niet.

6

TIP: Meteen en praktisch aan de slag met systeemdenken,

creatief denken en filosoferen? Bestel onze kaartenset Aan de slag

met een werelddag.

8 9

September: vakantiekaartjes situerenVraag je leerlingen om een vakantiefoto of ansichtkaart mee te brengen en hang ze op de wereldkaart, trek een pijltje van de foto of het kaartje naar het land.

Oktober: herfst in het landMaar is dat ook zo in de rest van de wereld? Blijft herfst ‘herfst’ als het klimaat verandert?

November: een nieuw kindje in de klasRomeo komt uit Ghana. Waar ligt dat op de kaart? Is Ghana groter dan België? Hoever is het? Kan je tot in Ghana stappen?

December: cadeautjestijd! Waar komt al het speelgoed vandaan?Hoe spelen kinderen in andere landen? Hoe geraakt het speelgoed hier?

Januari: in de krantOrganiseer een actuaronde en duid alle plaatsen in de krantenartikels aan op de wereldkaart.

Februari: Dikketruiendag Stel dat je het klimaatprobleem moet oplossen met een paraplu, een slijper, een pomp, een strijkijzer, … Aan welke oplossingen denk je dan?

Maart: WereldwaterdagVan wie is water? Komt overal ter wereld het water uit de kraan? Kan water van iedereen zijn?Van wie is de zee?

April: Dag van de AardeDe aarde is rond en deze kaart is plat. Hoe komt dat? Waar wonen wij? Welke landen ken je nog?

Mei: Dag van de FairtradeLaat kinderen voorwerpen mee naar school brengen of zoek foto’s van verschillende voorwerpen. Waar op de kaart horen deze voorwerpen thuis?Passen ze bij verschillende landen? Komt fair trade altijd uit een ander land?

Juni: bijna vakantie! Waar zou je ooit graag naartoe willen reizen? Waar ligt dat land? Is dat ver?

Tips om een schooljaar langrond de wereld te werkenHangt er een wereldkaart bij jou in de klas? In de gang? Op de speelplaats? En doet ze meer dan alleen maar hangen?

TIP: Je kan bij alle gebeurtenissen

ook gevoelspictogram-men hangen.

De leerlingen vertellen hoe ze zich voelen bij

de situatie.

TIP: Zoek je lessen rond

actuele thema’s? Kijk op

www.wereldles-idee.be Een wereldkaart is ook interessant bij: een scho-

lenband, een brief van een klasgenootje, een reis van oma of opa, een verhuizing, voorwerpen uit verschillende landen, een spelletje reis-rond-de-wereld, wereldkaarten vergelijken, een school-feest, een stedenband, een campagne van 11.11.11, Broederlijk Delen of een andere NGO, …

cacao

10 11

TIP: Bestel onze nieuwe blinde

wereldkaart. Met tips om meteen in

je klas te gebruiken.

Meer doen met de wereld en de actualiteit? www.wereldlesidee.be:

lessuggesties voor de lagere school. Actueel, onderbouwd en gratis

downloadbaar.

Wereldkaart

Wanneer is een leven goed?

Wat als ieder-een in de wereld genoeg geld zou verdienen voor een goed leven?Van wie

is water?’

De Aarde: Geschat gewicht: 5,940,000,000,000,000,000,000 ton

Landoppervlakte:

148,647,

000 km2

(29,1 %)

Koudste plek: Plateau Station, Antarctica, gemid-delde jaartemperatuur - 56,7°C

Warmste plek: Dalol, Ethiopië,

gem.jaartemperatuur 34°C

Van wie is de

zee?

12 13

... werken aan een duurzame wereld voor de hele school

Gloob en Teo

Prenten- en leesboekenWist je dat Gloob en Teo een eigen boeken-reeks hebben? Zo gaan ze systeemdenken rond grondstoffen en creatief denken rond het kli-maat.

Ontdek in dit prentenboek hoe Gloob en Teo een web weven tussen natuur en mens.

voor de jongste kleuters

Wat geeft de natuur ons, wat kunnen wij de natuur geven? Een zoek- en ontdekboek.

voor de oudste kleuters

Een verhaal over de plasticver-vuiling in de zee. En over de oplossingen van Gloob en Teo.

voor de eerste graad

Ontdek een verhaal achter onze kleren. Een avontuur over Kato, katoen en een vriendschap in Amerika.

voor de tweede graad

Een spannend verhaal over de invloed van elektronika in de wereld.

voor de derdegraad

TIP: Gebruik deze boeken om met je klas te gaan

systeemdenken. Je vindt uitgewerkte lessen in de Methode

systeemdenken.

Gloob en Teo de tijgerspin zijn wereldreizigers met de blik op morgen. In hun woonwagen nemen ze kinderen uit het kleuter- en lager onderwijs mee op wereldreis. Ze dagen hen uit om de wereld eens van een andere kant te bekijken, om kritische vragen te stellen en cre-atieve antwoorden te verzinnen. En om feest te vieren.

Wil je je klas of school duurzaam kleuren? Met een eenmalige actie in de klas of een project met de hele school? Gloob en Teo zijn ideale partners om met je kinderen te gaan systeemdenken, creatief denken en filosoferen.

1312

14 151514

Voor de jongste kleuters, oudste kleuters en de eerste graad

Gloob en Teo en hun vriendjes worden gecon-fronteerd met de gevolgen van de klimaat-verandering. Gelukkig zijn het goede denkers. Met wat creativiteit verzinnen ze de beste, gekste, meest absurde, grappigste of liefste oplossingen voor het klimaatprobleem.

Nieuw vanaf najaar

2015

Gloob en Teo in je gemeenteNodig onze twee avonturiers uit voor een feestelijk en duurzaam project in je gemeente.

Muzikale theatervoorstellingen van Gloob en Teo

jongste kleuters: thema moestuinoudste kleuters en eerste graad: delen en ruilentweede en derde graad: recycle en repair

Nieuw

Prentenboeken rond klimaat en creatief denken voor kleuters en de eerste graad lager onderwijs

16 17

Je klas wordt een rechtbank die eerlijke handel onderzoekt, Gloob en Teo komen het verhaal vertellen van visser Larma uit Bangladesh of van Aisha, een meisje uit Senegal. Met onze workshops komen we bij jou in de klas. Aan de hand van verhalen en spelvormen ontdekken leerlingen meer over de wereld en spitten ze mondiale en duurzame thema’s uit.

Zo gaan we systeemdenken rond fair trade, water en klimaat. Bij elke workshop krijg je het boek ‘Methode Systeemdenken’, een prenten-of leesboek én een we-reldkaart.

Je wordt als leerkracht intensief betrokken bij dit avontuur. Je krijgt tips voor de voorbereiding en naverwerking in de klas. Zo kan je de workshop integreren in de dagelijkse klasactiviteit.

Wil je kinderen betrekken en ondersteunen bij het uitbouwen van een mondiale en duurzame samenleving?Wil je stappen zetten naar een duurzame school waarin mensen zorg dragen voor onze aarde en voor elkaar?

Je hebt ideeën maar nog geen plan? Je hebt een plan maar nog geen ideeën?

Djapo begeleidt je van pril idee tot uiteindelijke uitvoering. We tonen je hoe je meer aandacht kan besteden aan mondiaal en duurzaam leren in je klas en op school. Je kan kiezen voor een kort of lang traject. Maar je kan je ook op maat laten coachen, als leerkracht of als team.

Workshops Coaching

16

Meer informatie,

voorbeelden en een filmpje op onze website

www.djapo.be.

17

18 19

Wereldwaterdag, Kinderrechten-dag, Dag van de Fairtrade, … Wereld-dagen zijn een ideaal moment om je leerlingen te betrekken bij duur-zame ontwikkeling. Djapo organi-seert ateliers met actieve werkvor-men die je onderdompelen in het thema van de werelddag. Je ervaart en ontdekt wat er nodig is om een werelddag tot leven te brengen in je klas of school. Praktijkvoorbeelden en uitwisseling met collega-leerkrachten inspireren je om nadien in je klas aan de slag te gaan.

Aan de slag met een werelddag

Djapo organiseert nascholingen voor leerkrachten, schoolteams en directies. Een nascholing van Djapo betekent dat je meteen aan de slag kan.

Nascholing

18

In deze nascholing maak je kennis met het concept ‘systeemdenken’ of ‘denken in verbanden’. Dit helpt jou als leerkracht om complexe thema’s rond duurzame ontwikkeling begrijpbaar te maken voor ( jonge) kinderen. Kinderen gaan op zoek naar samenhang, visualiseren de onderlinge verbanden en creëren zelf nieuwe inzichten op basis van losse eindjes informatie. Kinderen zijn erg betrokken bij het leerproces doordat ze zelf de informatie structureren tot betekenisvolle gehelen.

Initiatie systeemdenkenUit het aanbod

Jongeren van vandaag moeten leren omgaan met de uitdagingen van morgen. Hiervoor zullen ze al hun creativiteit moeten gebruiken. Want voor fenomenen als de klimaatverandering of de voedselcrisis is er geen kant-en-klare oplossing. Tijdens deze nascholing leer je je eigen oordeel over mogelijke ontwikkelingen en oplossingen uit te stellen. Via een juiste vraagstelling leer je creatief denken te bevorderen. Zo begrijpen je leerlingen dat er op veel vragen meer dan één goed antwoord is.

Initiatie creatief denken

19

TIP: Bestel de kaartenset: Aan de slag met een

werelddag.

Meernascholingen

vind je op www.djapo.be

20 21

Voltijds werken en toch arm zijn. Ziek worden maar je behandeling niet kunnen betalen. Je ontslag krijgen en geen inkomen hebben. Een leven lang werken en op je oude dag geen pensioen krijgen... Dit is een realiteit voor 3/4 van de wereld-bevolking. Nochtans heeft iedereen recht op sociale bescherming. Daarover gaat de campagne van 11.11.11 dit jaar.

Doe mee, ook in je klas:Djapo maakte een educatief pakket voor het lageronderwijs. In het aanbod van 11.11.11 zit ook eenmuzikale theatervoorstelling en een liedjesboek.

Voor je agenda:Vrijdag 30 oktober 2015 - Supporter mee @school. Dan organiseert 11.11.11 zijn jaarlijkse actiedag voor scholen. Hoe meer supporters, hoe hoger de druk op politici om echt iets te veranderen.

Meer weten?Over de campagne: www.socialebescherming.beOver het educatieve pakket: www.djapo.be

Binnen de lerarenopleiding krijgt het onderwijs dat toekomstige generaties zul-len genieten, concreet vorm. Djapo verkent daarom graag met studenten en hun opleiders hoe onderwijs kan bijdragen tot de vorming van kritische, creatieve en solidaire burgers in een wereld in verandering.

Met en voor de lerarenopleiding geven we vorm aan competenties die van belang zijn in Educatie Duurzame Ontwikkeling. En ontwikkelen we nieuwe werkvormen om kritisch denken, creatief denken en systeemdenken in te bedden in het kleuter- en lager onderwijs.

Djapo is partner van 11.11.11

Lerarenopleiding

TIP: Bekijk ons aanbod voor de

lerarenopleiding op www.djapo.be of

nodig ons vrijblijvend uit voor een informatie-

sessie of kennis-makingsgesprek.

Meer weten over de campagne?

Surf naar www.sociale-

bescherming.be

21

22 23

Djapo ondersteunt lokale besturen en gemeentelijke initiatieven om kleuter- en lagere scholen actief te betrekken bij mondiale en duurzame thema’s. We be-schikken over een ruim educatief aanbod voor in de klas, coaching en vorming van leerkrachten, projecten en campagnes zowel kant-en-klaar als op maat.

• een schooloverschrijdend project rond een duurzaamheidsthema bijv. water, klimaat, fair trade• een activerend, duurzaam project met een theatervoorstelling van Gloob en Teo• een mondiaal project dat aansluit bij een stedenband of de fairtradecampagne van je gemeente

Adviesraden, lokale initiatieven voor ontwikkelingssamenwerking, ouders, brede school… Onder onze begeleiding zetten alle betrokken actoren van je gemeente een stap in de richting van een meer duurzame en mondiale wereld.

Steden en gemeenten

Uit het aanbod

Organiseer een groot evenement rond kinderrechten.(Mechelen)

Ontwikkel een leerlijn duurzame ontwikkeling voor alle scholen in je gemeente.(Sint-Truiden)

Zoek je nog meer inspiratie? Heb je een aantal ideeën die je in een plan van aanpak

wil gieten? Maak een afspraak:

info@djapo.be

Trakteer de scholen in je gemeente op een workshop systeemdenken en laat kinderen mee-werken aan je stedenband. (Evergem)

Laat kinderen van je gemeente meedenken over het klimaatactieplan.(Hoogstraten)

24 25

Blinde wereldkaartKinderen zijn vaak zeer gefascineerd door de grote wereld. Met deze kleurrijke kaart breng je de wereld in je klas. Je krijgt de kaart op papier en kan ze ook downloaden op A4 formaat. Handig als je elke leerling individueel met de kaart wil laten werken. Je krijgt tips en werkvormen om meer met de wereldkaart te doen in je klas.

Meteen aan de slag: educatief materiaal voor je klas

24

Kaartenset werelddagenElke dag is bijzonder, elke schooldag ook. Maar er zijn dagen die speciale aandacht verdienen. Speciale dagen waarop jij met je klas kan werken aan een duurzame wereld. Een doosje met 75 werkvormen voor Wereldwaterdag, Dag van de Fair Trade of een werelddag die je zelf kiest.

Samen met je leerlingen ga jefilosoferen, ontdekken jullie hoe systemen in elkaar zitten en hoe je op die manier anders naar de wereld kan kijken. En naar bepaalde problemen. Jullie leren ook creatieve oplossingen bedenken. Alles wordt stap voor stap uitgelegd.

Uit het aanbod

Een ruim aanbod aan kant-en-klaar

educatief materiaal vind je in de shop op

www.djapo.be

Extra:Boek een nascholing: Aan de slag met een werelddag

Een set vol inspiratie om veel

te doen met de wereld(dag)

in je klas.

Een pakket bestellen, inschrijven voor een nascholing,

een workshop of coaching aanvragen? Ons uitnodigen voor een vrijblijvende infosessie?

Een project op maat?

Mail naar info@djapo.be of bel: 016/29 21 27.

We helpen je graag verder.

Ontdek het volledige aanbod op www.djapo.be

Blijf op de hoogte. Krijg je onze nieuwsbrief al? Schrijf je in op www.djapo.be of volg ons op facebook,

youtube, pinterest, linkedin en twitter.

Contactadres: Ortolanenstraat 6, 3010 Kessel-Lo

www.djapo.be

educatief materiaal lesideeën theater lespakketten workshopsnascholing coaching advies