Gelieve deze gids in te leveren na uw bezoek. U kan een online exemplaar terugvinden op onze website divaantwerp.be. Meer uitgebreide informatie vindt u in het boek Briljante Verhalen/Brilliant Stories.

Bezoekersgids met zes zalen en zes verhalen

DIVA, EEN BRILJANT VERHAAL

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

32

Intr

oduc

tie

INTRODUCTIEDiamant en Antwerpen zijn al eeuwenlang met elkaar verbonden. DIVA vertelt dat verhaal, op een eigenzinnige manier. Zes thema’s en veertien sleutelstukken of key pieces uit de collectie van DIVA vormen de rode draad.

In totaal zijn er 607 objecten te bewonderen in de expo. Ze worden beschreven in deze bezoekersgids.

Beleef DIVA!

≥ U kan ervoor kiezen om de fictieve hoorspelen van regisseur Frank Van Laecke te beluisteren en de butler van DIVA te volgen. De hoorspelen staan aangeduid op de plattegrond via het diamant symbool.

≥ De introductieverhalen van de butler spelen automatisch af aan het begin van iedere zaal. Of u kan ze activeren via het butler symbool

≥ Via interactieve toepassingen kan u feitelijke informatie raadplegen, aangeduid met het hoofdtelefoon symbool.

Highlights

Indien u beperkt bent in tijd dan kan u de highlight tour volgen, aangeduid op de plattegrond met een ster en weergegeven in zwarte kaders.

Lees enkel de omkaderde info en u bent op 45 minuten rond.

Diamant (hoorspelen)

Butler (introductieverhalen)

Hoofdtelefoon (feitelijke informatie)

GelijkvloersScan hier je ticket

Ingang

Shop

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

54

Div

a’s W

onde

rkam

er

DIVA’S WONDERKAMER: VERZAMELEN EN INSPIRERENBeleef DIVA’s Wonderkamer

≥ Beluister fictieve verhalen over zeven sleutelstukken of raadpleeg de historische feiten op de tablet in de zitbank.

≥ De beeldschermen met het rode kader bevatten contextinfo en illustraties.

≥ Raak het grote beeldscherm aan en ontdek enkele Antwerpse verzamelaars en hun collecties. Of zoom in op de juwelen op de portretten.

≥ Je kan ook zelf een collectie samenstellen in het kabinet naast de lift.

Antwerpen was tijdens de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw een wereldcentrum voor luxe. Luxeobjecten uit alle windrichtingen komen samen in DIVA’s Wonderkamer. De Antwerpse verzamelcultuur tijdens de Gouden Eeuw en haar Nazomer vormde de inspiratie voor een hedendaagse interpretatie van een kunstkamer.

23

4

5 1

7

86

14

13

17

16

11

12

9

10

15

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

76

Div

a’s W

onde

rkam

er

De anti-chambre over de Gouden Eeuw

Tijdens de zestiende eeuw groeide Antwerpen uit tot een van de belangrijkste economische en artistieke centra van Europa. De Scheldestad was een ware metropool, een ontmoetingsplaats voor kooplieden en goederen vanuit de hele wereld. Die internationale handel was de motor voor de productie van kunst en luxeproducten, zoals edelsmeedkunst en juwelen.

Ondanks de politieke en religieuze conflicten en de val van Antwerpen in 1585 bleef de stad tot in het midden van de zeventiende eeuw vooroplopen wat betreft de productie en distributie van luxeartikelen. Niet alleen de adel maar ook vooraanstaande burgers zoals magistraten, ambtenaren, rijke kooplieden, kunstenaars en ambachtslieden verzamelden allerlei kostbaarheden. Hun collecties waren encyclopedisch van aard en bevatten kunst, juwelen, naturalia, exotica en wetenschappelijke instrumenten. Zo verzamelden ze kennis, die ze deelden door hun zeldzame objecten aan elkaar te tonen.

Flora (reproductie)Jan Matsys, 1559Collectie Hamburger Kunsthalle Bpk-Bildagentur / foto: Elke Walford

1

SpiegellijstZuidelijke Nederlanden, 2de helft 16de eeuwCollectie DIVA, S88/1

JuwelenkofferAntwerpen, 1576Collectie DIVA, S59/2

Textielfragment uit de collectie Mayer Van den BerghOmwille van de zeldzaamheid en fragiliteit, afwisselend:• Gebrocheerde lancé-taf, vermoedelijk Italië, ca. 1600• Lancé-rips, Italië, 2de helft 16de eeuw• Goudgalon, 16de-17de eeuwEdele metalen werden ook verwerkt in rijkelijk textiel.

Gouden haarnaaldNoordelijke Nederlanden, eind 16de - begin 17de eeuw Collectie Smidt van Gelder, Sm.0589

Gouden ring met tafelgeslepen robijnZuidelijke Nederlanden, 17de eeuwCollectie DIVA, S68/21

Gouden ring met puntgeslepen diamantWest-Europa, 15de eeuw Collectie DIVA, DMK01/14Tot de tweede helft van de achttiende eeuw werden diamanten uitsluitend vanuit India en Borneo ingevoerd. Het puntslijpsel is de vroegst gekende slijpvorm en behoudt de natuurlijke vorm van de diamant.

2

1

2

3

4

5

6

12

34-9

11-15

16

17

10

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

98

Div

a’s W

onde

rkam

er

Zilveren haarnaaldMeester met de wassenaar, Antwerpen, 1625-1626Collectie DIVA, S85/2

Zilveren haarnaaldZuidelijke Nederlanden, ca. 1610-1620Collectie DIVA, S2009/6

Gouden haarnaaldZuidelijke Nederlanden, ca. 1610Collectie DIVA, S2009/7Haarnaalden werden vooraan op het hoofd of naast het oor in het haar gedragen. Vaak hing er een kostbare parel uit Ceylon of India aan vast. Dit exemplaar werd opgegraven in Antwerpen.

Zilveren uilenbekerMeester met pelikaan, Antwerpen, 1548-1549Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/1

Sint-Jansbeeldje en Onze-Lieve-VrouwebeeldjeMechelen, ca. 1530-1550Collectie DIVA, S61/12b-c

Kabinet versierd met borduurwerkAntwerpen, ca. 1650Collectie DIVA, S58/66

Gedenkpenning Luis de RequesensAnteo Lotello, 1576Collectie DIVA, M731

Gedenkpenning Benedictus Arias Montanus Jacques Jonghelinck, Antwerpen, 1569 Collectie DIVA, M1446

Solidus van keizer ArcadiusByzantium, ca. 383-408Collectie DIVA, M1809

Zilveren bruidsbestek1ste helft 17de eeuwCollectie MAS, collectie Toegepaste Kunsten en Geschiedenis (Vleeshuis), in depot bij DIVA, B504/32

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Hoogtepunt 1: Uilenbeker (nr. 10)

Uilenbekers zijn drinkbekers in de vorm van een uil. Ze waren in de zestiende en zeventiende eeuw populair in de Nederlanden en verschillende Duitstalige gebieden. Dit uiltje is het oudste voorbeeld met Antwerpse merken. Met zijn lijfje uit kokosnoot was en is het een kostbaar en exotisch exemplaar. Op het moment dat de beker gemaakt werd, was de Scheldestad een internationaal handelscentrum. Portugese handelaars verscheepten exotische curiosa zoals kokosnoten, nautilusschelpen en struisvogeleieren vanuit Afrika, India en Amerika naar West-Europa, veelal via de haven van Antwerpen. Kokosnoten waren gegeerd omwille van hun zogenaamde geneeskundige werking. Vergif dat nietsvermoedend uit een kokosnootbeker werd gedronken, zou geneutraliseerd worden door de exotische steenvrucht.Op de liprand, verborgen onder de afneembare kop van het uiltje, is een Oudnederlands vers gegraveerd: ‘Als alle ander fogels sin thoe neste sois min flige beste’. Het kan worden vertaald als: ‘Liggen alle andere vogels in hun nest, dan vlieg ik het best’.

Meester met pelikaan, Antwerpen, 1548-1549, Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/1

Kunstkamer (reproductie)Frans II Francken, Antwerpen, 1618-1619Collectie KMSKA Lukas - Art in Flanders / foto: Hugo MaertensDe Antwerpse verzamelcultuur ging hand in hand met het ontstaan van kunstkamerschilderijen die de collecties en hun liefhebbers afbeeldden. Antwerpse schilders speelden een cruciale rol in de ontwikkeling van dat type schilderijen. Frans II Francken creëerde de Preziosenwand, een specifiek Antwerps subgenre dat inzoomt op de verzamelde objecten.

Kruik met tulpenmotiefWesterwald, ca. 1635-1700Collectie DIVA, S91/39

Broche met roosgeslepen diamanten en emailWest-Europa, 1640-1660Collectie Sint-Willibrorduskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B503/4Lees het feitelijke verhaal over dit sleutelstuk in de tablet bij de sofa.

Strikhanger met roosgelepen diamantenLaatste kwart 17de eeuwCollectie de Breyne

Rozetring met roosgelepen diamanten en emailVermoedelijk Frankrijk, 2de helft 17de eeuwCollectie de Breyne

Gouden broche in de vorm van een rozet met roosgeslepen diamantenCa. 1675Collectie de Breyne

Bloemen in een nis (reproductie)Osias Beert, 1580-1624Collectie KBC Antwerpen, Snijders&Rockoxhuis

Bloemenkrans rond een medaillon met de Madonna en kind met Johannes de Doper (reproductie)Jan Breughel II en Frans II Francken, ca. 1630Privécollectie

17 1

2

3

4

5

6

7

3

1

7

3 4 5

2

6

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

1110

Div

a’s W

onde

rkam

er

Reliëf met De Verrijzenis van ChristusWillem van den Broecke, Antwerpen, ca. 1550-1575Collectie DIVA, S61/16

Schotel met reliëfmedaillon van de aartshertogen Albrecht en IsabellaDaniël Dor, Antwerpen, ca. 1601Collectie DIVA, S59/15

MarsschotelFrançois Briot, Neurenberg, ca. 1600Collectie DIVA, S81/1

Schotel met het wapen van Karel VNeurenberg, ca. 1520-1550Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/118

Gouden leeuwhanger met tafelgeslepen diamanten, robijnen, smaragden, saffieren, parels en emailVermoedelijk Duitsland, eind 16de eeuwCollectie de BreyneEdelstenen, parels en koraal werden verwerkt in kleurrijke, sculpturale juwelen. Hangers met grillige grote barokparels in de vorm van een dier waren zeer geliefd. Deze stijl verspreidde zich in Europa dankzij ontwerptekeningen.

Gouden hanger in de vorm van een rozet met tafelgeslepen en roosgeslepen diamanten en emailCa. 1625Collectie de Breyne

1

2

3

4

5

6

4

13

4

5

6

8

7

9

2

Gouden halsketting met 14 rozetverbindingen met tafelgeslepen diamanten en emailDuitsland of Oostenrijk, eind 16de eeuwCollectie de Breyne

Landschap met vlucht naar Egypte (reproductie)Joachim Patinir, 1516-1517Collectie KMSKA Lukas - Art in Flanders / foto: Hugo Maertens

De ontvoering van Europa (reproductie)Abraham Govaerts en Frans II Francken, 17de eeuwCollectie KMSKA Lukas - Art in Flanders / foto: Hugo Maertens

7

8

9

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

1312

Div

a’s W

onde

rkam

er

Vergulde knorrenbekerHeinrich Straub, Neurenberg, 1608-1635Collectie MAS, collectie Toegepaste Kunsten en Geschiedenis (Vleeshuis), in depot bij DIVA, B504/5Knorrenbekers zijn typisch Duitse pronkobjecten die opvallen door hun gedreven bolplooien of bulten. Knorren betekent in het Duits knoest en verwijst naar de uitstulpingen van een boomstam. Dit type pronkbeker verspreidde zich tijdens de zestiende eeuw over Midden-Europa en komt regelmatig voor op Antwerpse stillevens.

Zilveren achtpuntbladMeester CT, Antwerpen, 1625-1626Collectie DIVA, S82/16

Vergulde tazza met scène uit het leven van Mucius ScaevolaAnthoni Beijs of Gabriël II Dijck, Antwerpen, 1561-1562Collectie DIVA, S60/120Onder Italiaanse invloed kwam al voor 1550 de brede drinkschaal op hoge stam in de mode. Dit type drinkschaal, tazza of copschale genoemd, diende ook om vruchten, gekonfijt fruit en andere zoetigheden te serveren. Drinkschalen vervulden ook een diplomatieke functie en werden aangeboden als relatiegeschenk.

Vergulde kokosnootbekerMeester met leeuwenmuil, Antwerpen, 1543-1544Collectie DIVA, S63/5

Vergulde tazzaMeester met unicaal M, Antwerpen, 1548-1549Collectie DIVA, S79/356

1

2

3

4

5

5

1

34

52

Zilveren bekerMeester met pijl, Antwerpen, 1700-1725Collectie DIVA, S55/27

Zilveren molenbekerMeester met zespuntster, Antwerpen, 1603-1604Collectie DIVA, S67/51Lees het feitelijke verhaal over dit sleutelstuk in de tablet bij de sofa.

Breuk van de Sint-Sebastiaansgilde van HerenthoutPetrus Van Eesbeeck, Brussel, ca. 1740Collectie Koning Boudewijnstichting, schenking Barones Monique della Faille d’Huysse, in depot bij DIVA, B512/2

Zilveren koningsvogelMeester met kruis, Antwerpen, ca. 1761Collectie DIVA, S1283

1

2

3

4

6

1 342

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

1514

Div

a’s W

onde

rkam

er

7 8 9 10 De inloopkast met luxueuze gebruiksvoorwerpen

Voorwerpen uit zilver of goud werden niet alleen verzameld, maar ook daadwerkelijk gebruikt. Aan tafel en als accessoire. De materiaalkeuze, uitvoering en vormgeving communiceren non-verbale boodschappen over welstand en identiteit.

Vergulde tazzaMeester met unicaal M, Antwerpen, 1548-1549Collectie DIVA, S79/356

Vergulde kokosnootbekerMeester met leeuwenmuil, Antwerpen, 1543-1544Collectie DIVA, S63/5

Zilveren bekerMeester met reiger, Antwerpen, 1613-1614Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/1

Zilveren beker Meester met pauw, Antwerpen, 1623-1624Collectie DIVA, S55/29

Kruik in porselein met zilveren dekselThomas Lissau, Antwerpen, 1661-1662Collectie DIVA, S96/11

Zilveren beker met vergulde binnenkantMeester met pauw, Antwerpen, 1622-1623Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/2

1

2

3

4

5

6

7

1 34

5 6

2

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

1716

Div

a’s W

onde

rkam

er

Zilveren molenbekerAnthoni Lepies, Antwerpen, ca. 1688-1689Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/4

Zilveren lepelMeester met peer met twee blaadjes, Antwerpen, 1664-1665Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/7

RoemerVermoedelijk Zuidelijke Nederlanden of Duitsland, 1640-1680Collectie DIVA, S89/91Een roemer is een wijnglas, waarvan de stam voorzien is van braamnoppen.

Zilveren molenbekerMeester met zespuntster, Antwerpen, 1603-1604Collectie DIVA, S67/51Lees het feitelijke verhaal over dit sleutelstuk in de tablet bij de sofa.

Zilveren bekerMeester met pijl, Antwerpen, 1700-1725Collectie DIVA, S55/27

Zilveren lepelAntwerpen, 1632-1633Collectie DIVA, S96/12

1

2

3

4

5

6

8

13

2

6

4 5

Gouden snuifdoos met emailDaniel Marchand, Hanau, ca. 1780-1785Collectie Smidt van Gelder, Sm.1220

Zilveren snuifdoos met gegraveerde bloemenAntoine Warquant, Aat, 1778Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/32

Zilveren snuifdoosJean-François de Raismes, Aat, ca. 1750Collectie DIVA, S1362

Zilveren pijpJacques Cupper, Parijs, 1809-1819Collectie DIVA, S80/12

Pijpenkop in de vorm van een Turks mannenhoofdBerlijn / Parijs, ca. 1765 / 1800-1900Collectie DIVA, S5374

Pijpenkop in de vorm van een Turks vrouwenhoofdMeissen / Parijs, ca. 1765 / 1800-1900Collectie DIVA, S5375

Gouden snuifdoos met diamant en miniatuurportret van koning Leopold II C.M. Weishaupt, Hanau, ca. 1875-1900Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/9

1

2

3

4

5

6

7

9

1 324-6

7 8 910

11 12 13 14 15

16 17 18 19 20

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

1918

Div

a’s W

onde

rkam

er

Gouden snuifdoos met rocailleversieringPierre Croissant, Parijs, 1739-1740Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/139De gouden snuifdoos is gebaseerd op een ontwerptekening van de beroemde Franse ontwerper Juste-Aurèle Meisssonnier. Het is een mooi voorbeeld van de rococostijl en de uitvoering is van hoogstaande kwaliteit. De doos is in 1815 door koning Willem I aan Jean van Hal, overgrootvader van jonkheer Pierre Lunden, gegeven als dank voor zijn hulp bij het terugbrengen van de schilderijen van Pieter Paul Rubens naar Antwerpen. Deze waren tijdens de Franse overheersing naar Parijs overgebracht. Met deze precieuze doos toonde Willem I zijn grote waardering aan orangist Van Hal.

HerdenkingspijpJean François van Deuren, Mechelen, Ca. 1817-1820Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Courtin-Bouché, in depot bij DIVA, B512/7

Pijp uit meerschuimL. Baumgartner, Triëste, 1867-1872Collectie DIVA, S80/62a

Gouden snuifdoos met emailCharles Magnin, Genève, 1815-1881Collectie Smidt van Gelder, Sm.1235

Gouden snuifdoos met emailRémond, Lamy, Mercier et Compagnie, Genève, 1709-1810Collectie Smidt van Gelder, Sm.1229

Zilveren snuifdoosLouis Joseph Piette, Luik, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/35

8

9

10

11

12

13

Hoogtepunt 2: Snuifdoos met portret Leopold II (nr.7)

Dozen voor snuiftabak waren vooral modieus tijdens de 18de eeuw, maar ook in de 19de eeuw bleven ze populair. De uitvoering kon variëren van eenvoudige koperen tot zeer kostbare exemplaren met diamanten, email en miniaturen. Net als zakhorloges toonden snuifdozen welstand, maar ook voorkeuren en smaak. In koninklijke kringen waren snuifdozen populaire en prestigieuze relatiegeschenken. De doos met diamanten en geëmailleerd portret van koning Leopold II is een relatiegeschenk, mogelijks naar aanleiding van de geboorte van Elisabeth Maria van Oostenrijk, dochter van kroonprins Rudolf, in 1883. Hofleverancier Auguste Dufour wordt meermaals betaald voor het leveren of aanpassen van snuifdozen, maar deze snuifdoos is net als enkele andere exemplaren met het monogram van Leopold I, die van ca. 1889-1890 dateren, van de goed aangeschreven firma Weishaupt in Hanau. Zij kregen voor hun objecten meerdere prijzen tijdens wereldtentoonstellingen, zoals die van Londen 1851 en Parijs 1867.

C.M. Weishaupt, Hanau, ca. 1875-1900, Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/9

Gouden snuifdoos met cameeRobert-Joseph Auguste, Parijs, 1769-1771Collectie Smidt van Gelder, Sm.1221

Gouden snuifdoos met miniatuurschilderijenEdmond-Honoré Langlois, Parijs, na 1844Collectie Smidt van Gelder, Sm.1225

Gouden snuifdoos met emailRémond, Lamy, Mercier et Cie, Genève, 1709-1810Collectie Smidt van Gelder, Sm.1227

Gouden snuifdoos met emailJean-Georges Rémond et Cie, Genève, 1800-1810Collectie Smidt van Gelder, Sm.1228

Zilveren snuifdoos met muziektrofeeJean-Jacques Prévost, Parijs, 1767-1768Collectie DIVA, S58/25

Zilveren snuifdoos met porseleinCatherine-Adelaïde Duponnois, Parijs, 1822-1837Collectie Smidt van Gelder, Sm.0505

Gouden snuifdoos met emailminiaturenAlexandre-Jean-Marie Leferre, na 1838Collectie Smidt van Gelder, Sm.1222

14

15

16

17

18

19

20

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

2120

Div

a’s W

onde

rkam

er

Zilveren chatelainehaakJean Baptiste Fallon, Namen, 1791Collectie DIVA, S2005/43

Chatelainehorloge in drie kleuren goud met muziektrofeeën Frankrijk, 2de helft 19de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0582

Parfumfles in zilver en kristalBohemen, 1814-1906Collectie Smidt van Gelder, Sm.1433

Parfumfles in zilver en kristalBohemen, 1814-1906Collectie Smidt van Gelder, Sm.1815

Parfumfles in zilver en kristalHuibrecht van der Aa, Schoonhoven, 1863-1892Collectie Smidt van Gelder, Sm.1417

Rammelaar in zilver en bergkristalJoannes Balthasar II van Oppervelt, Antwerpen, 1788Collectie DIVA, S63/11

Chatelainehorloge in goud, wit en rood email met parelversieringMeester AV, 2de helft 19de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0583

Parfumfles in goud en kristalBohemen, 2de helft 19de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.1218

Parfumfles in goud en kristalMeester M, Baccarat, na 1853Collectie Smidt van Gelder, Sm.0599.1-2/2

Parfumfles in goud en kristalFrankrijk, na 1853Collectie Smidt van Gelder, Sm.0605.1-2/2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

10

1 32 4 5

76 89 10

1112

13 1415

16 17

Rammelaar in zilver en parelmoerFrankrijk, 1838-1900Collectie DIVA, S2009/20

Etui met drie parfumflesjes in goud en email19de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.1248.01-04

Verguld parasolhandvat met amethistAdolphe Lambert, Brussel, 1906Collectie DIVA, S2018/2

Zilveren loddereindoosjeJosephus Franciscus van der Borcht, Antwerpen, 1754Collectie DIVA, S90/46Loddereindoosjes zijn de opvolgers van reukbollen (pomanders). De naam is een verbastering van l’eau de reine. In het doosje zat een sponsje gedrenkt in reukwater. Omdat reukwater zilver aantast, werden deze doosjes aan de binnenzijde verguld.

Parfumfles in zilver en kristalBohemen, 1856-1867Collectie Smidt van Gelder, Sm.1425

Parfumfles in goud en kristalBohemen, 2de helft 19de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0606

Zilveren poederdoosCa. 1890-1910Collectie DIVA, S93/1

11

12

13

14

15

16

17

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

2322

Div

a’s W

onde

rkam

er

11 12 13 14 Het exotisch salon

Zeldzame en exotische objecten en materialen uit andere werelddelen bleven de westerse elite doorheen de eeuwen fascineren en verwonderen. Vooral het oosten oefende een grote aantrekkingskracht uit. De westerse kijk daarop was gefragmenteerd en gehuld in mysterie.

Keramisch beeldje van een fluitspelende aapDelftCollectie Smidt van Gelder, Sm.1052.01

Paar kandelaars in Chinees porseleinLate 17de - begin 18de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0568.1-2/2

Paar muurkandelaars2de helft 18de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0569.2-6

Vijf Chinese vazen in porselein2de kwart 18de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.1749.1-5

Porseleinen eend-terrine beschilderd in emailChina, 1723-1736 Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/108

1

2

3

4

5

11

1 3 32 24 5

7

68

9

9

19

10

11

12

13

14

1516

17 18

De term chinoiserie verwijst naar het Europese fantasiebeeld van China en het oosten, waaronder ook Azië, Perzië en Japan. Porselein was een van de oosterse exportproducten die een hype veroorzaakten. Chinees porselein werd ook aangepast aan de Europese smaak door het in zilver of brons te monteren. Daarnaast produceerde China porselein waarvan de decoratie gebaseerd was op westerse prenten en ontwerpen.

Chinoiserie

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

2524

Div

a’s W

onde

rkam

er

Vaas Rose Pompadour, versierd met twee papegaaien1775Collectie Smidt van Gelder, Sm.0075

Theepotje of rijstwijnpotjeChina, 1662-1722Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/99

Beeld van een witte kraanvogelChina, Qianlong, 18de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0141

Paar vazen in porseleinChina, 1662-1722Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/102

Kabinet in schildpadWerkhuyzen Franck, Antwerpen, ca. 1920-1925Collectie Smidt van Gelder, Sm.3044

Paar geëmailleerde Ho-Ho beeldjesChina, 1662-1722Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/103

Porseleinen beeldje van Kuan Yu Téhua, 1662-1722Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/97

Porseleinen bordChina, 1723-1736Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/111 Theekopje met onderschotel met décor au plumetChina, ca. 1740Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/113

Gouden haarjuweel bezet met diamanten en robijnen, in etuiVermoedelijk Frankrijk, 18de eeuwCollectie The Phoebus Foundation, in depot bij DIVA, B541/1

Twee porseleinen vazen in de vorm van een olifantChina, Qiuanlong, 18de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0222.1-2

Porseleinen theekopje met onderschotelCornelis Pronck, China, 1740Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/106 Inktpot, liggende Chinese man Li-Tai-Po 17de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.0219

Die Kaiserin von China beim Pflücken von Maulbeerblättern (reproductie)Ch. B. Rode, ca. 1770 Collectie Gemäldegalerie der Staatlichen Museen zu Berlin Bpk-Bildagentur / foto: Jörg P. Anders

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

Gouden demi-parure met zwart email en diamanten in roosslijpselWest-Europa, 1850-1870Collectie Sint-Gummaruskerk Lier, in depot bij DIVA, B519/2

Pijpenkop in de vorm van een Turks mannenhoofdBerlijn / Parijs, ca. 1765Collectie DIVA, S5374

Pijpenkop in de vorm van een Turks vrouwenhoofdMeissen / Parijs, ca. 1765Collectie DIVA, S5375

Zilveren pijpJacques Cupper, Parijs, 1809-1819Collectie DIVA, S80/12

Zilveren koffiekan van het type marabout Jean Jacques Coetermans, Antwerpen, 1832-1869Collectie DIVA, S87/119Dit type koffiekan is afgeleid van de Ottomaanse koffiekannen en dook in

1

2

3

4

5

12

1

7 8

14

6

11

2-4 5

10

9

12

13

Na 1683 maakte de westerse angst voor een Ottomaanse invasie stilaan plaats voor een fascinatie die zich tijdens de achttiende eeuw manifesteerde in turqueries. West-Europa geraakte gefascineerd door de relatief onbekende Turkse cultuur. Dat vertaalde zich in de schilderkunst, de architectuur, de mode en de consumptie van exotische producten uit het Ottomaanse Rijk. In de collectie van DIVA is de Ottomaanse inspiratie af te leiden uit enkele koffiekannen en rookgerei.

Turquerie en Indomanie

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

2726

Div

a’s W

onde

rkam

er

de Zuidelijke Nederlanden op vanaf het einde van de achttiende eeuw. Tijdens de negentiende eeuw kwamen deze koffiekannen regelmatig voor op oriëntalistische schilderijen.

Pijp uit meerschuimL. Baumgartner, Triëste, 1867-1872Collectie DIVA, S80/62a

Tabaksrasp in ivoorDieppe, 1680-1720Collectie DIVA, S80/1337

Aigrette met drie veren met diamanten in roosslijpselVermoedelijk Rusland, eind 18de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Aigrette met diamanten in roosslijpsel en tafelslijpselVermoedelijk Groot-Brittannië, ca. 1780Collectie DIVA, DMK02/2Lees het feitelijke verhaal over dit sleutelstuk in de tablet bij de sofa.

Pauwenbroche met diamant, saffier, smaragd, robijn en parelsToegeschreven aan Gustave Baugrand, Frankrijk, ca. 1867Collectie DIVA, DMK05/1

Zilveren koffiekanJean-Louis Philippront, Aat, 1783Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/31Dit type koffiekan is afgeleid van de Perzische waterkannen. Koffie was als drank ingeburgerd in de Arabische wereld sinds het midden van de vijftiende eeuw. Via Venetië kwamen ruwe koffiebonen in 1615 in Europa terecht. De eerste koffiebonen die meereisden werden als exotische vondst in rariteitenkabinetten bewaard. Rond 1650 nam de invoer van koffie toe en werden de eerste Europese koffiehuizen opgericht.

Gouden halsketting en oorhangers met turkoois, parels en emailIndiaCollectie Boelens-Hellemans

Gouden broche met diamant, robijn, parels en emailIndia, ca. 1860Collectie Boelens-Hellemans

De Sultane (reproductie)Charles-André Van Loo, Parijs, 1747Collectie Musée des Arts Décoratifs, ParisFoto: Jean Tholance

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Hoogtepunt 3: Pauwenbroche (nr. 10)

De pauwenbroche, toegeschreven aan de Parijse juwelier Gustave Baugrand, getuigt van hoogstaand vakmanschap. De met edelstenen bezette veren van de vogel zijn en tremblant gezet waardoor ze trillen bij de minste beweging. De robijnen zijn van uitzonderlijk hoge kwaliteit en afkomstig uit Birma. De saffieren komen uit Ceylon (Sri Lanka) en de smaragden uit India. In 1867 presenteerde Baugrand deze, of een identieke broche, op de Exposition Universelle de Paris. Hij stelde het juweel tentoon samen met andere juwelen, zilverwerk en objecten in Egyptische stijl. Zo speelde de juwelier in op de toenmalige interesse voor de opgravingen in Egypte en de naderende oplevering van het Suezkanaal. Als juwelier van keizerin Eugénie, echtgenote van Napoleon III, was Baugrand een van de trendsetters binnen de juweelkunst van het Tweede Keizerrijk (1852-1870).

Toegeschreven aan Gustave Baugrand, Frankrijk, ca. 1867, Collectie DIVA, DMK05/1

Zilveren koffieservies met Egyptische motievenAlexandre François Heyvaert, Brussel, 1798-1809Bruikleen Philippe d’Arschot

Zilveren schenkkan met portret- medaillon Napoleon BonaparteJoseph Lecocqmartin, Antwerpen, 1809-1815Collectie DIVA, S2006/5

Bronzen beeldje van BastetLaatfaraonisch tot PtolemaeïschCollectie MAS, AV.1879.001.088

Bronzen beeldje van MahesLaatfaraonisch tot PtolemaeïschCollectie MAS, AV.1879.001.122

Diadeem met koraalVermoedelijk Frankrijk, ca. 1870Collectie Boelens-Hellemans

Bronzen hoofdje van Thot-Ibis Laatfaraonisch tot Grieks-RomeinsCollectie MAS, AV.1879.001.104

Bronzen beeldje van HorusLaatfaraonisch tot Grieks-RomeinsCollectie MAS, AV.1879.001.027

Broche met Egyptische motieven in platina bezet diamant, robijn, onyx en smaragdLacloche Frères, Parijs, 1926Collectie DIVA, DMK03/7Lees het feitelijke verhaal over dit sleu-telstuk in de tablet bij de sofa.

Hanger Het erfelijk heelalOctave Landuyt, 1975Bruikleen Octave Landuyt, vertegen-woordigd door WM Gallery

Bronzen beeldje van valkLaatfaraonischCollectie MAS, AV.1879.001.106

Oesjebti (graf)beeldjeCollectie MAS, MAS.0025.105

Oesjebti (graf)beeldje in hout en stucwerkCollectie MAS, MAS.0025.104

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

1 1 1 23-4

89

225

11-12

18-20

6-7

10

16 17 21

13-15

Ook vormen en motieven uit het oude Egypte inspireerden de Europese decoratieve kunst. De Egyptische stijl was tijdens het begin van de negentiende eeuw aanwezig in architectuur, interieur, edelsmeedkunst en juwelen, vaak vermengd met andere oosterse maar ook Griekse en Romeinse referenties. Napoleons veldtocht naar Egypte (1798-1801) en het monumentale boekwerk Description de l’Egypte dat door zijn wetenschappers werd neergeschreven, wakkerden de interesse voor het Midden-Oosten verder aan.

Egyptomanie

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

2928

Div

a’s W

onde

rkam

er

Amulet Horus Collectie MAS, AV.1879.001.214

Bronzen beeldje van Thot-aapje LaatfaraonischCollectie MAS, AV.1879.001.012

Amulet NefertemCollectie MAS, AV.1879.001.247

ScarabeeLate Tweede Tussenperiode (1650-1550 v.Chr.)Collectie MAS, AV.1923.010.043.14-22

ScarabeeLaatfaraonischCollectie MAS, AV.1923.010.043.15-22

ScarabeeLate 12de-15de dynastie (1800-1550 v.Chr.)Collectie MAS, AV.1923.010.043.16-22

Slangvormige broche in goud en zilver bezet met diamanten, robijn en saffierWest-Europa, 1850-1890Collectie Sint-Andrieskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B516/5

Oesjebti (graf)beeldje378-341 v.Chr.Collectie MAS, MAS.0025.060

Oesjebti (graf)beeldjeCollectie MAS, MAS.0025.084

Oesjebti (graf)beeldje378-341 v.Chr.Collectie MAS, MAS.0025.093

Hanger Waarna de vogel blauwtOctave Landuyt, 1983Bruikleen Octave Landuyt, vertegen-woordigd door WM Gallery

De tuin van Sarastro uit Die Zauberflöte (reproductie)Karl Friedrich Schinkel, 1781-1841Collectie Bibliothèque nationale de France, IFN-8437653

Cleopatra laat gif proeven door ter dood veroordeelde gevangenen (reproductie aan plafond)Alexandre Cabanel, 1887Collectie KMSKA Lukas - Art in Flanders / foto: Hugo Maertens

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Vaas in porselein versierd met bloem- en bladmotievenJapan, 1680-1720Collectie Smidt van Gelder, Sm.1103.02.A

Jardinière aux hérons Wolfers Frères, Brussel, 1900-1903Collectie DIVA, S2008/19

Kraantjeskan in Imariporselein en zilveren montuurJapan, 1700-1750 en Marie-Jeanne Husson, Oudenaarde, 1762Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Comte Thierry de Looz-Cors-warem, in depot bij DIVA, B512/11

Zilveren schenkkan PivoinesWolfers Frères, Brussel, ca. 1893-1897Collectie DIVA, S97/12

1

2

3

4

14

1

2 43

9

5

7

814

11 12

6

10 13

In 1854 werd Japan, na meer dan tweehonderd jaar isolatie, gedwongen zijn grenzen te openen. Zo geraakte de westerse kunst van de tweede helft van de negentiende eeuw in de ban van het Land van de Rijzende Zon. Japan exporteerde veel goederen naar de westerse markt. Daarnaast inspireerde de Japanse decoratiewijze de westerse artistieke scène. Geïsoleerde en uit het centrum geplaatste bloemen en dieren, ongewone afsnijdingen en lineaire tekeningen drukten een stempel op de westerse kunst. Het japonisme domineerde zowat alle kunstdisciplines. De aandacht van de art nouveau voor de natuur werd rechtstreeks beïnvloed door Japan. In de Belgische edelsmeedkunst en juweelkunst van rond 1900 is zij dominant aanwezig.

Japonisme

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

3130

Div

a’s W

onde

rkam

er

Paneel met intarsiaversieringCharles Spindler, Saint-Léonard, 1907Collectie DIVA, S4817

Vergulde strooibus in glas en zilverDaum Frères, Nancy en Delheid Frères, Brussel, 1892-1900Collectie DIVA, S2010/17

Art nouveau hanger in geelgoud met plique-à-jour email, diamanten in oud briljantslijpsel, labradoriet en deman-toide granatenToegeschreven aan Léopold Van Stry-donck, Brussel, ca. 1900Collectie DIVA, S87/39

Art nouveau haarkam met diamanten in briljantslijpsel, robijnen en opaalJoaillier Feys, Brussel, 1890-1910Collectie DIVA, DMK95/2

Zilveren theepot OeilletsLouis Wolfers père et fils, Brussel, 1892-1897Collectie DIVA, S2001/26

Vergulde ceintuurgespLéopold Van Strydonck, Brussel, ca. 1900Collectie DIVA, S2009/17

Gouden uurwerk met diamanten in roosslijpsel Zwitserland, ca. 1900Collectie Sint-Andrieskerk Antwer-pen, in depot bij DIVA, B516/2

Zilveren koffiekan van het type égoïsteWolfers Frères, Brussel, 1890-1893Collectie DIVA, S2013/41

Doos Poisson in zilver en takula Wolfers Frères, Brussel, ca. 1916Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/12

The Princess from the Land of Porcelain (reproductie)James McNeill Whistler, 1864 Collectie Freer and Sackler Galleries (The Smithsonians Museums of Asian Art), Washington

5

6

7

8

9

10

11

12

1314

Hoogtepunt 4: Art Nouveau Hanger(nr. 7)

De hanger verwijst vormelijk naar de hertshoornvaren, een plant die op andere levende planten groeit zonder hieraan voedsel te onttrekken. Op de druppelvormige labradoriet onderaan lijken libellen te zitten. Het fijne bladwerk werd met doorzichtig groen vensteremail of plique-à-jour email versierd. Email is gekleurd glaspoeder dat onder hoge temperatuur wordt verglaasd. Het aspect diamant speelde binnen de art nouveau stroming een beperkte rol, maar deze hanger vormt hierop een uitzondering. Art nouveau is een van de namen die gegeven wordt aan een decoratieve stijl die rond 1900 zijn hoogtepunt kende. In andere landen wordt de term Jugendstil gebruikt. Beide termen impliceren vernieuwing en België was een pionier met de architectuur van Victor Horta. Binnen de juweelkunst vormde de Parijse juwelier René Lalique een spilfiguur. In België vertegenwoordigde Léopold van Strydonck, naast Philippe Wolfers, de art nouveau stroming binnen de juweel- en edelsmeedkunst.

Toegeschreven aan Léopold Van Strydonck, Brussel, ca. 1900, Collectie DIVA, S87/39

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

3332

Div

a’s W

onde

rkam

er

Goddelijk vertoon

In de zeventiende en achttiende eeuw was Antwerpen een belangrijk vervaar-digingscentrum voor kerkelijk zilver. Het Concilie van Trente (1545-1563) was in dit opzicht van belang omdat het uitgebreide regels voorschreef voor de uitvoering van de eredienst. De later uitgegeven richtlijnen van de Milanese aartsbisschop Carolus Borromeus (1538-1584) gaven nauwkeurige instructies betreffende de inrichting van kerkinterieurs, religieuze voorwerpen en liturgische kledij. Zo werd bepaald dat de voorwerpen die het lichaam en het bloed van Christus tijdens de eucharistieviering bevatten uit een edel materiaal vervaardigd moesten zijn. Ze werden een middel om de liturgie alle luister bij te zetten.

15 16 17

Vergulde kelkMeester T, Valenciennes, ca. 1530Collectie DIVA, S63/55

Vergulde kelkMeester met rijksappel, Antwerpen, ca. 1617-1618Collectie OCMW Antwerpen, Maagdenhuismuseum, in depot bij DIVA, B502/14/1

Vergulde kelk versierd met lakwerkDevroye Frères, Brussel, ca. 1942Collectie DIVA, S2000/5A

Ontwerptekening kelk N°14 (reproductie)Jan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1825-1865Collectie DIVA, P2013/3/46

Ontwerptekening voor een kelk (reproductie)Dom Daniel Duesberg, Maredsous, 1920-1944Collectie DIVA, P2002/2

Ontwerptekening stralenmonstrans N°22 Geloof en Hoop (reproductie)Jan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1825-1865Collectie DIVA, P2013/3/1

Ciborie Hadrien Victor Kockerols, Antwerpen, 1952-1953Collectie DIVA, S2001/35

Zilveren kelk, deels met niëllo versierdWerner Oehlschlaeger, Lübeck, 1994Collectie DIVA, S2002/73

1

2

3

4

5

6

7

8

15

1 2 3 4 5 6 7

9814

1516

17

18

1920 21 22

1112

1013

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

3534

Div

a’s W

onde

rkam

er

Vergulde stralenmonstransMichiel Verberckt, Antwerpen, 1760-1769Collectie OCMW Antwerpen, Maagdenhuismuseum, in depot bij DIVA, B502/8Een monstrans is een houder waarin de gewijde hostie, symbool voor het lichaam van Christus, ter aanbidding wordt getoond. De hostie wordt geklemd in een maanvormig standaardje (lunula). Het eerste gebruik dateert uit de dertiende eeuw. Vanaf de Barok wordt de hostie sterker benadrukt door zonnestralen die de goddelijke triomf symboliseren. In Antwerpen worden deze zonnemonstransen in de achttiende eeuw en negentiende eeuw soms rijkelijk versierd met diamanten.

Vergulde stralenmonstransMeester met gestileerde plant, Brugge, 1715-1716Collectie DIVA, S2011/1

Vergulde ciborieJan Baptist Cassé, Antwerpen, ca. 1768Collectie OCMW Antwerpen, Maagdenhuismuseum, in depot bij DIVA, B502/5In een ciborie worden de gewijde hosties bewaard. De kelk of cuppa heeft een deksel en is binnenin meestal verguld. De ciborie is in gebruik sinds de dertiende eeuw omwille van een wijziging in de liturgie. Voordien werd het geconsacreerde brood bewaard in een kostbaar doosje. Vanaf de zestiende eeuw krijgt de ciborie haar kelkvorm. Exemplaren uit de zeventiende en de achttiende eeuw zijn vaak versierd met geciseleerde voorstellingen.

Vergulde stralenmonstransJan Baptist II Verberckt, Antwerpen, 1815-1832Collectie OCMW Antwerpen, Maagdenhuismuseum, in depot bij DIVA, B502/6

Deels vergulde stralenmonstransJan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1861Collectie DIVA, S2013/9

Vergulde kelkJan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1862Collectie OCMW Antwerpen, Maagdenhuismuseum, in depot bij DIVA, B502/10

Vergulde cilindermonstransLambert Van Ryswyck, Antwerpen, 1871Collectie DIVA, S2013/10

Vergulde stralenmonstransAntwerpen, 1693Collectie DIVA, S70/18

Paar zilveren engelkandelaars Ca. 1590-1600Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/91

Zilveren wijwatervatJosephus I Hennekin, Antwerpen, 1690-1691Collectie DIVA, S93/8

Ex-voto met paard2de helft 19de eeuw Collectie DIVA, S1347

Gebedenboek met zilverbeslagCollectie DIVA, S2007/66

Gebedenboek met zilverbeslag1775-1780Collectie DIVA, S2007/67

Communieschaal E.H. Norbert Orthen Hadrien Victor Kockerols, Overijse-Maleizen, 1961Collectie DIVA, S2012/3

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

Heilige geesthanger met email, vijf robijnen en een parelVlaanderen, ca. 1640Collectie DIVA, S2014/4

Onze-Lieve-Vrouwbeeld met Jezus-kind en schaap Lodewijk Willemssens, Antwerpen, 1675-1700 Collectie DIVA, S64/1

1

2

16

2

1

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

3736

Div

a’s W

onde

rkam

er

Zilveren beeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind België, 2de helft 17de eeuwCollectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/92

Corsagejuweel met diamanten in roosslijpselWest-Europa, ca. 1780-1830Collectie Sint-Gummaruskerk Lier, in depot bij DIVA, B519/1

Gouden kruishanger met diamanten in roosslijpselPortugal, ca. 1700Collectie DIVA, S75/179

Kruishanger met vijf diamanten in roosslijpselParijs, ca. 1800Collectie DIVA, S75/183

Paar oorhangers met diamanten in roosslijpselWest-Europa, ca. 1850Collectie Sint-Andrieskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B516/4

Schildvormige hanger met diamanten in roosslijpselWest-Europa, 1870-1885Collectie Sint-Anna-ten-Drieënkerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B517/3

1

2

3

4

5

6

3

4

56 7 8 9

1011

12

13

14

15

16

17

18

1920

2122

23

24

25

26

2

17

1

27-28 29-30

In de loop der eeuwen schonken gelovigen juwelen aan de kerk en vooral aan Onze-Lieve-Vrouw. Vaak werden de geschonken juwelen op kussens of in kaders genaaid en vervolgens tijdens de processie samen met het Mariabeeld rondgedragen. Ook het Mariabeeld zelf werd er letterlijk mee opgesmukt.

Hanger / broche bezet met diamanten in roosslijpselPetrus Victor Van Herendael, Antwerpen, 1867-1875 Collectie Sint-Guibertuskerk Schilde, in depot bij DIVA, B518/1

Vlaams hart met trofeebekroning en roosgeslepen diamantDionisius Suerickx, Mechelen, 1832-1869Collectie DIVA, S75/182

Gouden kruishanger met filigraan Charles Denys, Mechelen, 1770Collectie DIVA, S2013/42

Kruishanger met diamanten in roosslijpsel en oud briljantslijpselGroot-Brittannië, ca. 1820 Collectie DIVA, DMK94/2

Ruitvormige broche met diamanten in roosslijpselWest-Europa, 1ste helft 19de eeuwCollectie Sint-Andrieskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B516/3

Vlaams hart met kroon en roosgeslepen diamantJozef Rombaut Louis De Backer, Dionisius Suerickx, Mechelen, 1832-1869Collectie DIVA, S75/181

Vlaams hart met trofeebekroning, in zilver en diamantZuidelijke Nederlanden, 1701-1850Collectie DIVA, S70/2

Hartvormige hanger met diamanten in roosslijpselWest-Europa, 1850-1890Collectie Sint-Anna-ten-Drieënkerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B517/2

Zilveren Vlaams hart met roosgeslepen diamantWest-Europa, ca. 1800Collectie DIVA, S87/121

Vlaams hart met trofeeWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Vlaams hart met kroon en drieplak diamantWest-Europa, 19de eeuw Collectie Boelens-Hellemans

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

Hoogtepunt 5: Vlaamse Harten

Het Vlaams hart is een typisch juweel dat vaak geschonken werd aan de Kerk. De exacte betekenis van de Vlaamse harten is niet bekend. De uitgesproken devotie van het volk voor Onze-Lieve-Vrouw, die vooral vanuit Antwerpen in de achttiende en negentiende eeuw een grote verspreiding kende, lijkt de grondslag te zijn geweest van de Vlaamse harten. De verbondenheid van de Scheldestad met de Maagd Maria als beschermvrouw uitte zich al sinds de twaalfde eeuw.

Het Vlaams hart bestaat uit een hartvormig gedeelte met een diamant als kern en een bekroning. Dat bovendeel kan een kroon zijn of een trofee die bestaat uit een toorts, een pijlkoker en een boog. De trofee verwijst naar de attributen van de liefdesgod Cupido en symboliseert de overwinning van de liefde. Volgens sommige juwelenhistorici symboliseert de centrale diamant het hart van Maria zelve. DIVA bewaart meerdere Vlaamse harten. Het verschil in materiaalgebruik en kwaliteit toont aan dat het juweel geliefd was bij verschillende sociale klassen.

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

3938

Div

a’s W

onde

rkam

er

Vlaams hart met strikbekroning met roosgeslepen diamantenWest-Europa, ca. 1800 Collectie DIVA, S88/151

Vlaams hart met trofeeWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Vlaams hart met trofeeWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Vlaams hart met kroonWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Vlaams hart met kroonWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Vlaams hart met kroonWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Vlaams hart met trofeeWest-Europa, 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Kruishanger met diamanten in tafelslijpselMogelijk Pierre L. Dandelooy, Antwer-pen, ca. 1800Collectie DIVA, S74/3

Kruishanger met loofwerk bezet met diamanten in roosslijpsel, drieplakken, zesplakken en diamantschilfersWest-Europa, 1ste helft 19de eeuwCollectie DIVA, S71/105

Ex-voto met linkerbeen2de helft 19de eeuw Collectie DIVA, S1348

Ex-voto met Onze-Lieve-Vrouw2de helft 19de eeuw Collectie DIVA, S1358

Ex-voto met oog2de helft 19de eeuw Collectie DIVA, S1361

Ex-voto met varken 2de helft 19de eeuw Collectie DIVA, S1346

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

In het midden van de Wonderkamer

Das kUchenBOOTJean Lemmens, Antwerpen, 1998-1999Collectie DIVA, S99/6A-E

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

4140

Ate

lier

1 2

ATELIER: CREATIE EN VAKMANSCHAP Linkerkant:

diamantbewerking

Het gereedschap aan de wand getuigt van een lange geschiedenis aan vakmanschap.

≥ Neem plaats op een krukje en ontdek hoe ruwe diamant bewerkt worden tot schitterende juwelen. De verschillende technieken worden besproken in de touchscreens.

≥ Je kan hier ook enkele getuigenissen van diamantslijpers beluisteren onder de rubriek persoonlijke verhalen.Activeer het geluid via het symbool hoofdtelefoon.

≥ Open de lades om enkele diamantjuwelen en slijpvormen te bekijken.

1

Film

In Antwerpen worden diamanten vandaag op hoogtechnologische wijze geslepen. De film toont de productie van een ring in de Antwerpse diamantwijk. (00:06:55)

Edelsmeedkunst en diamantbewerking versmelten in een tijdloos atelier. Een blik achter de schermen verbindt heden en verleden.

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

4342

Ate

lier

Kloversstokken: op- en meesnijders SnijdersstokkenKlovershamersKloversmessenKloversbakSnijdershamersVerstelpen of -ijzer met snijdopVerstelpennen of- ijzersSnijdersstokken voor snijmachineSnijderssleutelsWrijversPoederrollersVijlenBoortpotjesRaspen

SchuurlattenIjzeren doosjesBuigtangenZagersloepen HoekmetersDiamantkalibersSchuifmaatjesSlijpersloepenSlijpdoppenTangsleutelsLepeltangenVersteltangenSlijptangenVerstelblokkenMortier

123456789101112131415

161718192021222324252627282930

Aan de wand:

1

1

2

34

5

6 7

8

9

10

11

12

13 15

16

17

22 23

21

1920

24 25 28

292726

18

14

2 4

5

3

Broche met diamanten in achtkantslijpsel, robijn, smaragd en saffierCa. 1920-1930Bruikleen Adelin

Ring met diamanten in cushion cut en briljantslijpselRudiam, Antwerpen, 2017Bruikleen Rudiam Handmade Jewels, in samenwerking met IGC Group

Paar oorhangers met diamanten in Antwerps roosslijpselCollectie DIVA, DMKXX/5

Paar oorhangers met diamanten België, 1850-1870Collectie Sint-Willibrorduskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B503/5

Vier ringen De vier seizoenenmet diamanten in briljantslijpselIra Van De Vondel, Antwerpen, 1996 Collectie DIVA, DMK01/4

Broche A Lightened Skyline met diamanten in briljantslijpsel, prinsesslijpsel, driehoekslijpsel en emerald slijpselMarjan Verachtert, Antwerpen, 2005Collectie Intralcor bvba, in depot bij DIVA, B535/1

Ring met diamanten in briljantslijpsel1960Collectie DIVA, DMK02/22A

Ring met diamanten in Antwerps roosslijpselVermoedelijk België, 1950Collectie DIVA, DMK02/21

Entouragering naar 18de-eeuws modelmet diamanten in Amsterdams roosslijpselNederland, 1953-2000Collectie DIVA, DMK00/8

Ring met diamantin Flanders briljantslijpselCollectie Lewy-Friedrich, in depot bij DIVA, B537/1

Ring met diamantin Flanders briljantslijpselCollectie Lewy-Friedrich, in depot bij DIVA, B537/3

1

2

3

4

In de lades:

30

86 9

7

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

4544

Ate

lier

Ring met diamantin Flanders briljantslijpselCollectie Lewy-Friedrich, in depot bij DIVA, B537/2

Ring met diamantin markiesslijpsel Wim Pieters, 1994Collectie DIVA, DMK94/4

Ring met diamant in prinsesslijpselGerhild Kirchner, Antwerpen, 2017Bruikleen Gerhild Kirchner - Sieraden

Pin met diamantin J.C. Millenium slijpselDaisy Verheyden, Antwerpen, 2000Collectie DIVA, DMK01/6

Ring met diamanten in briljantslijpselWim Meeussen, Antwerpen, 2014Bruikleen Wim Meeussen

Bloembroche, onderdeel van een juweel, met diamanten in tafelslijpsel, facetstenen (drieplak en zesplak) en Antwerps roosslijpselWest-Europa, ca. 1850Collectie DIVA, S75/185

Broche met lintmotief met diamanten in roosslijpsel, baguetteslijpsel en facetstenen Massaux en Charles Habib, Antwerpen, 1940-1950Collectie DIVA, S89/3

PartijbriefjesIn partijbriefjes worden diamanten opgeborgen. Ze worden op een specifieke manier gevouwen zodat de diamant er niet kan uitvallen.

Flanders BrilliantCollectie Kuwayama Europe nv, in depot bij DIVA, B536/2

Flanders BrilliantCollectie Lewy-Friedrich, in depot bij DIVA, B537/4

Flanders BrilliantCollectie Lewy-Friedrich, in depot bij DIVA, B537/5

Royal 201 - 1.03ct D/VS2Bruikleen Diamondland

Blue FlameTesiro Jewellery, 2009Collectie DIVA, DMK09/1

Diamant in vorm van portret Koning Boudewijn1980Collectie DIVA, DMK02/1

Diamant in vorm van eendCollectie Andiamond, in depot bij DIVA, B523/1

Diamanten in vorm van letters I Love YouCollectie Andiamond, in depot bij DIVA, B523/2

Diamant in gotisch puntslijpselCollectie H. Schamisso, in depot bij DIVA, B188/3

Diamant in tafeldikslijpselCollectie H. Schamisso, in depot bij DIVA, B188/1

5

6

7

8 Diamant in tafeldunslijpselCollectie H. Schamisso, in depot bij DIVA, B188/2

Diamant in Amsterdams roosslijpsel Collectie Boelens-Hellemans

Diamant in Peruzzi slijpselCa. 1860Bruikleen Adin nv - Fine Antique Jewellery

Gele diamant in ovaalslijpselCollectie DIVA, S68/19

Snuifdoos met voorstelling diamantslijperSchoonhoven, 1924Collectie DIVA, DMK 98/5

Cultured Manners #73: Citrine Crystal ForkOctave Vandeweghe, Antwerpen, 2017Collectie DIVA, S2017/11/2

Cultured Manners #68: Smokey Rutile Crystal KnifeOctave Vandeweghe, Antwerpen, 2017Collectie DIVA, S2017/11/1

Cultured Manners #32: Cultured Citrine SetOctave Vandeweghe, Antwerpen, 2015Collectie DIVA, S2017/11/3-4

Replica Lesotho PromiseCollectie DIVA, S2017/12Met dank aan DIAMCADHoewel het aantal Antwerpse slijperijen vandaag beperkt is, staat Antwerpen nog steeds bekend als leverancier van topkwaliteit. Enkele hoogtechnologische slijperijen in de Antwerpse diamantwijk leggen zich vooral toe op het bewerken van grote, zeer waardevolle diamanten.Zo werd er in 2006 een ruwe diamant van 603 karaat gevonden in de Letsengmijn in Lesotho. De steen was op dat moment de 15de grootste diamant die ooit werd gevonden en kreeg de naam Lesotho Promise. Safdico en Graff Diamonds kochten de ruwe diamant voor 12.36 miljoen dollar en besloten de steen te laten onderzoeken en slijpen in Antwerpen. Tijdens een proces van 18 maanden werd hij hier getransformeerd in 26 diamanten in verschillende slijpvormen. Met de kleurgradatie D (exceptioneel wit +) werd de gezamenlijke waarde van de geslepen diamanten geschat op 50 miljoen dollar. Hier ziet u reproducties van zowel de ruwe steen als de geslepen diamanten die samen de Lesotho Promise halsketting vormen.

1

2

3

9

4

Zijwand

1 23

4

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

4746

Ate

lier

Rechterkant: edelsmeedkunst

Het bewerken van edele metalen is een intensief proces. De objecten tegen de rechterwand illustreren diverse technieken.

≥ Neem plaats op een krukje en raak het scherm aan voor verdiepende informatie.

≥ Beluister hedendaagse getuigenissen onder de rubriek persoonlijke verhalen.Activeer het geluid via het symbool hoofdtelefoon.

≥ In de lades kan je het werk van goud- en zilversmeden en hun gereedschap te bekijken.

2

1

1 711

49

2 5

38

6 10

2

8

11

15

12

16 17

12

9

103 4

5 6 7 6

Plaket van Sint ElooiJan Baptist Willaeys, Gent, ca. 1725-1750Collectie DIVA, S2006/8

Sierbeker Bruxelles Kermesse 1897Wolfers Frères, Brussel, 1897Collectie DIVA, S97/2

BekerWerner Oehlschlaeger, Lübeck, 1991Collectie DIVA, S2002/86

Fruitschaal Annette Zey, Neurenberg, 1993Collectie DIVA, S2002/37

De aas van schoppenJoris Kuyl, Kessel-Lo, 1998Collectie DIVA, S98/9

Onderdelen kandelaarJ.H.F. Raas, Antwerpen, ca. 1832-1869Collectie DIVA, S5083b 1-2

Onderdeel kandelaarJ.H.F. Raas, Antwerpen, ca. 1832-1869Collectie DIVA, S5083d

Borstbeeld van Antwerpse zilversmid Jan Pieter Antoon VerschuylenJoseph Willems, Antwerpen, 1866Collectie DIVA, S54/244

Wijwatervat Christus en de Samaritaanse vrouw bij de waterputJan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1833Collectie DIVA, S69/51

StralenmonstransJan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1839Collectie OCMW Antwerpen, Maagdenhuismuseum, in depot bij DIVA, B502/7

Inktstel Jan Pieter Antoon Verschuylen, Antwerpen, 1837Collectie DIVA, S2001/1

Paar granuléschalenDavid Huycke, Sint-Niklaas, 1996-1998Collectie DIVA, S98/15

TheepotLouis Wolfers père et fils, Brussel, 1885Collectie DIVA, S2000/6

KelkVictor Kockerols, Antwerpen, 1952-1953Collectie DIVA, S57/1

SigarendoosWolfers Frères, Brussel, na 1942Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/14

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Aan de wand:

14 17

15 18

1613

12

14

18 18

19

2020

13

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

4948

Ate

lier

Strooibus en mosterdpotBalthasar Lepies, Antwerpen, 1708-1709Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/11

WijwaterbakjeAnthoni Lepies, Antwerpen, 1721-1722Collectie DIVA, S57/2

Paar tafelkandelaarsBrussel, 1687-1690Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/44

Common Bowl Hammerclub 2011Deelnemers Hammerclub, Deurne, 2011Collectie DIVA, S2011/6

Prelude to a kissGeorges Cuyvers, Antwerpen, 2011Collectie DIVA, S2011/7

SuikerstrooilepelAndré Joseph Petit, Antwerpen, 1786Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/29

Ringen CycloïdesPeter Vermandere, Antwerpen, 2018Bruikleen juweelkunstenaar Peter Vermandere

GietvormTrekplaat voor scherpe driehoekige draadDraadtrektang

Holle ponsenBolponsenCiseleerponsenCiseleerhamer

Paar oorhangersToegeschreven aan Cornelis Francis-cus Betrams, Mechelen, 1832-1869Collectie DIVA, S91/21

Demi-parure met parelsCa. 1880Collectie Boelens-Hellemans

Model borstel 8509 JasminWolfers Frères, 1897Collectie DIVA, S2004/16/667

Model klauwpootje met mascaronWolfers Frères, ca. 1885Collectie DIVA, S2004/16/1041

Model handvatWolfers Frères, ca. 1885Collectie DIVA, S2004/16/4428

Model omhelzende puttiWolfers Frères, ca. 1890Collectie DIVA, S2004/16/5701

AjourzaagNaaldvijl baretteNaaldvijl driekantGraveersteker mesGraveersteker vlakGraveersteker bol

Reliëfmedaillon met de smidse van VulcanusHans Jamnitzer, Neurenberg, ca. 1570-1580Collectie DIVA, S59/13

DoosWerner Oehlschlaeger, Lübeck, 1995Collectie DIVA, S2002/72

16

17

18

1

2

3

4

19

20

5

6

7

8

In de lades:

KelkWim ibens, Wuustwezel, 1959Collectie DIVA, S60/63

Armband Statement CuffWouters & Hendrix, Antwerpen, 2017Bruikleen Wouters & Hendrix

ArmbandNico Taeymans, Antwerpen, 2017Bruikleen Nico Taeymans

ArmbandSalima Thakker Antwerpen, 2017Bruikleen Salima Thakker

StrooibusMeester D, Luik, 1721-1722Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/72

Hanger met fotohouderCa. 1900Collectie DIVA, T80/1

Ring Le paradis c’est iciAnne Zellien, Antwerpen, 2018Bruikleen Anne Zellien

Romeinse ring 1ste eeuw n.Chr.Collectie Provincie Antwerpen, in depot bij DIVA, B514/1

RingDavid Huycke, Sint-Niklaas, 2017Bruikleen David Huycke

Hanger Gentle ReminderCarolien Cuyvers, Antwerpen, 2017Bruikleen Carolien Cuyvers

Twee knopenDuitsland, 19de eeuwCollectie DIVA, S1789

Doos 9596Ernest en Robert Altenloh, Brussel, Ca. 1929-1930Collectie DIVA, S95/7

Pinkring met flower cutGeorges Cuyvers, Antwerpen, 1993Collectie DIVA, DMK94/1

Hanger Mijn getemde koningGeorges Cuyvers, Antwerpen, 1995Collectie DIVA, DMK99/10

Smeedhamer bolGoudsmidhamer

Planeerhamers

Armband met twee diamantenIn briljantslijpselSimonne Muylaert-Hofman, Aalst, ca. 1995Collectie DIVA, S2017/3

Ring met diamantenin briljantslijpselSimonne Muylaert-Hofman, Westka-pelle, ca. 2010Collectie DIVA, S2017/4

Loden patrijsEnkele patrijzen en gestampte vormen

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

5150

Ate

lier

Gipsen model van een lepel N° 40Delheid Frères, Brussel, 1925-1930Collectie DIVA, S2004/14/33

Gipsen model van een lepel N° 40Delheid Frères, Brussel, 1925-1930Collectie DIVA, S2004/14/34

Gipsen model van een vork N° 40Delheid Frères, Brussel, 1925-1930Collectie DIVA, S2004/14/13

Gipsen model van een vork N° 40Delheid Frères, Brussel, 1925-1930Collectie DIVA, S2004/14/12

Gipsen model van een koffielepel N° 40Delheid Frères, Brussel, 1925-1930Collectie DIVA, S2004/14/4

Gipsen model van een jardinière neo-Louis XVIDelheid Frères, Brussel, 1919Collectie DIVA, S2004/14/66

Gipsen model van een kandelaar Delheid Frères, Brussel, 1850-1890Collectie DIVA, S2004/14/362

Gipsen model van een kandelaar en vetvanger neo-Louis XVDelheid Frères, Brussel, 1850-1950Collectie DIVA, S2004/14/354

Gipsen model van een koffiekan N°3428Delheid Frères, Brussel, 1936-1937Collectie DIVA, S2004/14/111

Gipsen model van de voet van een koffiekan N°3428Delheid Frères, Brussel, 1936-1937Collectie DIVA, S2004/14/112

Gipsen model van het deksel van een koffiekan N°3428Delheid Frères, Brussel, 1936-1937Collectie DIVA, S2004/14/113

Modello schenkkanPhilippe Wolfers, Brussel, ca. 1892-1895Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/13

Gipsen model van een melkkan N°3428Delheid Frères, Brussel, 1936-1937Collectie DIVA, S2004/14/119

Gipsen model van een suikerpot N°3428Delheid Frères, Brussel, 1936-1937Collectie DIVA, S2004/14/117

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Zijwand

1 2 3 4 5 7

86

911

1012 13 14

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

5352

Han

dels

kam

er

HANDELSRUIMTE:NETWERK EN VERTROUWENBeleef de handelsruimte

≥ Ontdek waar ruwe diamant vandaan komt en hoe de steen ontgonnen wordt via de touchscreens.

≥ De wereldbol illustreert hoe diamant sinds de zestiende eeuw naar Antwerpen reisde. De verschillende wereldkaarten zijn gelinkt aan zeven kortfilms. Ze belichtten zes historische personages die een belangrijke rol speelden in de Antwerpse diamanthandel doorheen de eeuwen. De laatste kortfilm geeft een blik achter de schermen van de hedendaagse diamanthandel.

≥ Kortfilm 1: Familie Affaïtati (16de eeuw) 00:03:30

≥ Kortfilm 2: Familie Duarte (17de eeuw) 00:03:30

≥ Kortfilm 3: James Dormer (18de eeuw) 00:03:30

≥ Kortfilm 4: Louis Coetermans (19de eeuw) 00:03:30

≥ Kortfilm 5: Juwelenhuis Anthony (19de eeuw) 00:03:30

≥ Kortfilm 6: Romi Goldmuntz (20ste eeuw) 00:03:30

≥ Kortfilm 7: Hedendaagse diamanthandel 00:03:30

De handel in diamant draait al eeuwen via internationale netwerken. Vertrouwen is cruciaal in een business waarin een eenvoudige handdruk miljoenendeals sluit. In de stad Antwerpen wordt al meer dan 550 jaar lang diamant verhandeld. Die lange geschiedenis kende hoogtepunten, maar ook dieptepunten. Vandaag passeren hier 84% van de ruwe diamant en 50% van de geslepen diamant die wereldwijd verhandeld wordt.

1

2

3

5

4

7

6

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

5554

Han

dels

kam

erEen constante in de diamanthandel is de internationale dimensie en de verschillende nationaliteiten en geloofsgemeenschappen die eraan deelnemen. In een dergelijke context is al eeuwenlang het belang van netwerken en het vertrouwen tussen de handelaars cruciaal. Tijdens de zestiende eeuw domineerden Italianen, Portugezen en Vlamingen de diamanthandel met India vanuit Lissabon en Antwerpen. Tijdens de zeventiende eeuw namen de Hollanders het roer stilaan over. Na 1668 domineerden de Engelsen en de Indiërs. Na de ontdekking van diamant in Brazilië rond 1720 vaardigde de Portugese overheid een ontginnings- en handelsmonopolie uit. De Portugezen gunden Engelse en Hollandse handelaars het alleenrecht op de Europese handel in Braziliaanse diamant. De ontdekking van diamant in Zuid-Afrika in 1867 schudde de verhoudingen opnieuw door elkaar. Tegen het eind van de negentiende eeuw kwam het monopolie op ruwe diamant uit Zuid-Afrika in handen van De Beers en het Londens Syndicaat, maar de bewerking van de stenen vond plaats in Antwerpen en Amsterdam. Hun systeem van zichthouders, vaste afnemers van ruwe diamant, speelde in het voordeel van Antwerpen omdat de kapitaalkracht hier groter was. Vanaf de jaren 1920 werd ruwe diamant vanuit Belgisch-Congo rechtstreeks ingevoerd. In enkele decennia tijd groeide Antwerpen uit tot hét centrum voor geslepen diamant. Tijdens de Tweede Wereldoorlog weken veel joodse handelsfamilies, die sinds het einde van de negentiende eeuw een belangrijke rol speelden in de Antwerpse diamanthandel, uit naar New York en Palestina. Tijdens de jaren 1960 groeide het aandeel van de Indiërs in de diamanthandel opnieuw. Ze kregen zichthouderschap en ook de ontdekking van diamant in Australië speelde in hun voordeel. Het internationale karakter en de multiculturaliteit kleuren ook vandaag de Antwerpse diamantwijk of Diamond Square Mile, waar de wereld nog steeds samenkomt om diamant te verhandelen.

Hoogtepunt 6: Corsagejuweel (poort 2)

Dit juweel bestaat uit een breed gebogen motief, een kroon en vijf hangertjes. De meer dan 100 tafelgeslepen diamanten zijn gezet in een ajour uitgewerkt floraal motief. De stijl verwijst naar het Iberisch schiereiland waar eind zeventiende eeuw het edelsmeedwerk even hooggewaardeerd werd als de edelstenen zelf. Vaak hebben dit soort borstjuwelen aan de achterzijde twee haken waarmee het juweel aan het corsage van de jurk werd gehangen. Aan dit juweel is later een speld toegevoegd.

Vermoedelijk Iberisch Schiereiland, 2de helft 17de eeuw, Collectie DIVA, DMK 96/1

Ring met diamant in puntslijpsel Gevonden in Nieuwlande, ca. 1500-1530 Collectie DIVA, S96/1

Laça hanger met diamanten in Antwerps roosslijpsel, drieplak en zesplakPortugal of Spanje, ca. 1800Collectie Boelens-Hellemans

Demi-parure met diamanten in roos- en tafelslijpselVermoedelijk Portugal, eind 17de eeuwCollectie de Breyne

Corsagejuweel met diamanten in tafelslijpselVermoedelijk Iberisch Schiereiland, 2de helft 17de eeuwCollectie DIVA, DMK 96/1

Ring met diamanten in tafelslijpselVermoedelijke Iberisch Schiereiland, 1690-1730Collectie DIVA, S75/180

Ring met diamanten in roosslijpselVermoedelijk Iberisch Schiereiland, 1650-1675Collectie DIVA, S75/184

Takbroche met diamanten in oud briljantslijpselWest-Europa, ca. 1800-1830Collectie DIVA, DMK98/6

Ring met portretminiatuur met diamanten in oud briljantslijpselFrankrijk, ca. 1780-1820Collectie DIVA, S71/104

Laça hanger en paar oorbellen met Braziliaanse smaragdenIberisch Schiereiland, 2de helft 18de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Strikbroche met losse hanger met diamanten in roosslijpselMidden 18de eeuwCollectie de Breyne

Broche of hanger in de vorm van gestileerd bloemboeket met diamanten in Antwerps roosslijpselFrankrijk of Groot-Brittannië, ca. 1750Collectie DIVA, S85/1

Tafelmiddenstuk BraboArmand Lens, Antwerpen, ca. 1910Collectie MAS, collectie Toegepaste Kunsten en Geschiedenis (Vleeshuis), AV.1920.030

Vlaams hart met trofeebekroning en centraal een roosgeslepen diamantHenricus Franciscus Coetermans, Antwerpen, 1832-1869Collectie DIVA, S90/48Lees het feitelijke verhaal over dit sleutelstuk in de tablet bij de sofa in de Wonderkamer.

1

2

3

4

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

5756

Han

dels

kam

er

Clip met diamanten in briljantslijpsel en centraal een diamant in markiesslijpselWolfers Frères, Antwerpen, na 1942Collectie DIVA, S89/14

Clip met diamanten in briljantslijpsel en achtkantslijpselMassaux, Antwerpen, ca. 1935Collectie DIVA, S89/15

TakbrocheE. Anthony & Wolfers Frères, Antwerpen, ca. 1880Collectie DIVA, S86/1

Wapenschild met diamanten in briljantslijpsel, achtkantslijpsel, baguetteslijpsel, roosslijpsel, drieplakken, trapeziumRomi Goldmuntz, Antwerpen, ca. 1936-1937Collectie Stad Antwerpen, in depot bij DIVA, B177/1

ECC TennisracketPeter Varozza, Arent & Van Leeuw, Antwerpen, ca. 1986Collectie AWDC, in depot bij DIVA, B534/1

5

7

6

Hoogtepunt 7: ECC Tennisracket (poort 7)

Dit gouden tennisracket bezet met 1.617 diamanten illustreert niet alleen het Antwerpse vakmanschap, maar ook de beschikbaarheid aan diamanten van topkwaliteit. Alle diamanten kregen de beoordeling E tot F, wat betekent dat ze zeldzaam tot uitzonderlijk wit van kleur zijn. De letters ECC verwijzen naar het European Community Championship tennistornooi, dat tot 1998 in Antwerpen plaatsvond. In 1985 mocht Ivan Lendl de eerste uitvoering van het racket mee naar huis nemen nadat hij het tornooi voor de derde keer won in vier jaar tijd. Geen enkele mannelijke tennisser slaagde er na hem in deze prestatie te herhalen waardoor dit exemplaar hier te bewonderen is.

Peter Varozza, Arent & Van Leeuw, Antwerpen, ca. 1986, Collectie AWDC, in depot bij DIVA, B534/1

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

5958

Eetk

amer

EETKAMER:LUXECONSUMPTIE EN DISTINCTIEBeleef de eetkamer

≥ Via de touchscreens in de tafel maak je kennis met vijf historische personages en hun eetgewoonten. De inhoud is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

≥ Open de lades in de tafels voor meer info over het type object op de tafel. Of kruip onder de tafel met de zoutvaten voor een unieke foto.

≥ Via de twee sleutelstukken in deze ruimte (zie plattegrond), hoor je fragmenten uit het hoorspel van Frank Van Laecke. Activeer het geluid via het symbool diamant.

≥ Het volledige hoorspel (00:19:58) kan je beluisteren in de sofa, via het symbool diamant op de muur. De trompe-l’oeil wanden tonen enkele Antwerpse interieurs uit verscheidene periodes:

A. Rubenshuis B. Museum Plantin-MoretusC. Kasteel d’Ursel (Hingene, Provincie Antwerpen)D. Huis Coetermans (vandaag Atelier Giorgetti)

Een tafel vol zilver gold lange tijd als statussymbool. De schikking van het servies varieerde van overdadig naar strikt geritmeerd tot uiterst gedistingeerd.

37

5

4

89

10

6

22

1

A

D

C

C

CB

B

9

1

2-4

8 7

6

5

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

6160

Eetk

amerVan trendsetter tot trendvolger

Antwerpen liep tot het begin van de zeventiende eeuw voorop op het gebied van productie en distributie van luxeartikelen. Vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw ging het echter snel bergaf met de stedelijke economie. Smaakveranderingen en modewisselingen oefenden rond 1700 een belangrijke invloed uit op de economische crisis die Antwerpen trof. Geleidelijk aan richtte de consument zich meer op de opkomende Franse mode. De Franse kunst en cultuur waren toonaangevend

in de achttiende eeuw en hadden veel invloed op de stijlontwikkelingen in de Zuidelijke Nederlanden. De hof- en hoofdplaats Brussel werd het na te volgen modecentrum in eigen land.

Tafelservies als statussymbool

In de loop van de achttiende eeuw werd de eettafel uitgerust met allerlei voorwerpen in functie van een steeds meer verfijnde eetcultuur: stellen voor olie en azijn, zout- en mosterdvaten, strooiers voor peper en suiker, sauskommen en terrines. Een luxueuze tafel, sierlijk gedekt met een grote

Hoogtepunt 8: Demi-parure (nr. 6)

De term parure verwijst naar een set bij elkaar horende juwelen, bedoeld om samen te dragen. Dergelijke bij elkaar passende ensembles kunnen bestaan uit een haarkam, een diadeem, oorhangers, een halsketting, een borstspeld, een gesp en armbanden.

Een demi-parure bestaat meestal uit een halsketting of broche met bijpassende oorhangers of armband. In dit geval gaat het om een broche die omgevormd kan worden tot een hanger en twee oorhangers. De set juwelen wordt bewaard in het originele etui met de goudstempel van Arthur Dufour. Hij was juwelier van de graaf van Vlaanderen, prins Filips, en ook leverancier van de prins en prinses de Ligne. Het is verleidelijk om in het monogram op het etui de initialen van Maria, Prinses van Hohenzollern-Sigmaringen (1845-1912) en echtgenote van prins Filips, te lezen. In 1893 werd haar juwelencollectie uit het paleis in Brussel gestolen.

Het juweel past uitstekend binnen de Franse mode van het Tweede Keizerrijk (1852-1870). Rijke dames hulden zich in zijden crinolinejurken en droegen bij feestelijke en officiële gelegenheden opvallende diamantjuwelen, die prachtig schitterden bij kaarslicht. Vanaf 1866 was diamant gemakkelijker verkrijgbaar na de ontdekking van diamantmijnen in Zuid-Afrika. Dat gaf een boost aan grote juwelenhuizen. De demi-parure sluit met haar symmetrische opbouw, het gebruik van strikken en florale elementen, en de combinatie met saffieren en natuurparels nauw aan bij de Louis XVI-juwelen die de Franse juwelier Gustave Baugrand op de wereldtentoonstelling van 1867 in Parijs presenteerde.

Arthur Dufour, Brussel, 1869-1877, Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/8

verscheidenheid aan gebruikszilver, was de ideale manier om zich te onderscheiden en een bij elkaar passend zilveren servies was een begerenswaardig statussymbool. Het was echter zodanig duur dat het zelden in één keer kon worden aangekocht.Na de Franse Revolutie was het hof niet langer het centrum van macht en luxevertoon. Ook in België taande in de negentiende eeuw de macht van de adel en maakte een nieuwe elite opgang, die voornamelijk bestond uit industriëlen en bankiers. België was koploper in het industrialisatieproces waarmee de kloof tussen arme en rijk vergrootte. Terwijl de arbeidersklasse vooral leefde van aardappelen en roggebrood, vertoonde elitevoedsel steeds meer variatie. De culinaire vernieuwing verspreidde zich vanuit Frankrijk. Vooral het sociale gebeuren in Brussel bleek vanaf 1840 een vruchtbare voedingsbodem voor de nieuwe eetcultuur door de aanwezigheid

Paar schenkkannenDelheid Frères, Brussel, ca. 1869-1942Collectie DIVA, S2009/9

SierkurkMeester B, België, 1815-1832Collectie DIVA, S98/6

KurkentrekkerJosephus Franciscus van der Borcht, Antwerpen, 1774Collectie DIVA, S2003/35

Wijnmandje Wolfers Frères, Brussel, ca. 1940-1967Collectie DIVA, S93/24

Demi-parure met robijnen en diamanten in roosslijpselFrankrijk, ca. 1780-1810Collectie DIVA, S2016/4

Demi-parure met saffieren, natuurparels en diamanten in roosslijpselArthur Dufour, Brussel, 1869-1877Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/8

Parure met amethist en diamant in briljantslijpsel van gravin Vilain XIIII geschonken door NapoleonFrankrijk, ca. 1810Collectie Sint-Pieterskerk Bazel

WhiskybarDelheid Frères, Brussel, 1925-1942Collectie DIVA, S2012/6

LikeurstelJean-Baptiste Barbieur, Bergen, 1815-1832Collectie DIVA, S2007/27

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Aan de wand

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

6362

Eetk

amer

Tafelmiddenstuk OndineWolfers Frères & Marcel Wolfers, Brussel, 1958Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/4Het Atomium is één van de landmarks van Brussel. Het tafelmiddenstuk Ondine is net als het atomium voor de wereldtentoonstelling van 1958 of kortweg Expo ’58 gemaakt. Het is een merkwaardig kunstwerk. Het massief zilveren object met sculptuur van Marcel Wolfers is qua functie als stijl een anachronisme, maar is toch ook representatief voor zijn tijd. Ondine kan worden beschouwd als één van de laatste materiële getuigen van een tijdperk waarin vooroorlogse drang naar prestige, grandeur en etiquette een laatste stuiptrekking beleefde. Het middenstuk is gemaakt door Wolfers Frères uit Brussel. Deze firma was al meer dan honderd jaar actief in Brussel en sinds eind 19de eeuw de toonaangevende zilversmederij in België. Ondine prijkte op de eretafel van het Belvédère, het 18de-eeuwse kasteeltje waar het commissariaat-generaal van de Wereldtentoonstelling in gehuisvest was. Enkel VIP’s kregen in 1958 dit majestueus pronkstuk te zien.

Paar kandelabers MiradorWolfers Frères, Brussel, 1958Collectie Koning Boudewijnstichting, in depot bij DIVA, B512/5

Terrine familie De MeesterJoannes Cornelius Hendrickx, Mechelen, 1782Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché, in depot bij DIVA, B512/6

1 2

3

Op de tafelHoogtepunt 9: Terrine (nr. 3)

In de achttiende eeuw werd naar het voorbeeld van het Franse hof bij diners een overdaad aan gerechten tegelijkertijd op tafel geëtaleerd. Een assortiment aan smaken, texturen en vormen in meerdere gangen zorgde voor een ware sensatie, niet alleen voor de smaakpapillen, maar ook voor de ogen. Die manier van voedsel presenteren kreeg in de negentiende eeuw de benaming service à la française, toen de service à la russe opgang maakte.

Terrines waren een vaste waarde in de service à la française en bevatten soep of ragout. In 1782 maakte Joannes Cornelius Hendrickx (1740-1811) in opdracht van Pierre De Meester (1724-1784) een bijzonder exemplaar in Louis XVI-stijl. Achttiende-eeuwse zilveren terrines uit de Zuidelijke Nederlanden zijn vrij zeldzaam en werden enkel in productiecentra met een kapitaalkrachtige clientèle vervaardigd. De familie De Meester was in dit opzicht exemplarisch. In drie generaties tijd klom de Mechelse brouwersfamilie op tot een adellijk geslacht. Enkele jaren nadat hij in de adelstand werd verheven, bestelde Pierre De Meester deze deels vergulde terrine.

Ongetwijfeld wakkerde dit rijkversierde pronkstuk de conversatie tijdens het diner aan en zette het de benijdenswaardige positie van zijn eigenaar in de verf. Het bevat immers elementen, zoals het wapenschild van de familie De Meester en muziekinstrumenten, die de toenmalige tafelgasten wellicht konden inspireren. Naast enkele blaasinstrumenten is een muziekpartituur met gegraveerde muzieknoten afgebeeld. Een melodie valt er echter niet uit af te leiden.

Joannes Cornelius Hendrickx, Mechelen, 1782, Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché, in depot bij DIVA, B512/6

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

6564

Eetk

amer

Paar sauskommenPeter Joseph Dominicus Longhehay, Gent, 1751Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/62

Paar sauskommenPhilippus Josephus de Coene, Ieper, 1773Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/65

SauskomKoch & Bergfeld voor Theodor Müller naar ontwerp van Henry van de Velde, Weimar, 1902-1903Collectie DIVA, S97/17

SauskomAndré Joseph Petit, Antwerpen, 1787Collectie DIVA, S56/1

Paar sauskommenAbel Etienne Giroux, Parijs, 1798-1809Josephus Jacobus Schits, Gent, 1815-1832Collectie DIVA, S95/18

SauskomCharles Louis Joseph Dupret, Brussel, 1798-1809Collectie DIVA, S2005/59

SauskomJean-Baptiste Lombaerts, Brussel, 1832-1869Collectie DIVA, S95/19

SauskomPierre Hendrickx, Brussel, 1815-1832Collectie DIVA, S2001/27

Sauskom ManhattanWiskemann nv, Brussel, 1958Collectie DIVA, S2008/16C

SauskomAndré Joseph Petit, Antwerpen, 1789Collectie DIVA, S56/2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Sauskommen

4

1

2

1

2

4 10

55

6

8

9

7

3

Kandelaars Dauphine neo-empireWolfers Frères, Brussel, na 1942Collectie DIVA, S2008/17

Paar kandelaars SegnicoDe Vecchi, Verona, 1991Collectie DIVA, S96/5

Paar kandelaars Moderne RoyalSimonet-Deanscutter, Brussel, 1934Collectie DIVA, S2006/1

Paar kandelaarsJosephus van Branteghem, Gent, 1815-1832Collectie DIVA, S2006/13

Paar kandelaarsJan Baptist I Verberckt, Antwerpen, 1783Collectie DIVA, S2009/11

Paar tafelkandelaarsJacobus Huybrechts, Antwerpen, 1775Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/22

Paar tafelkandelaarsMaria Theresia Smidts, Gent, 1762Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/61

Paar tafelkandelaarsMeester met bijenkorf, Antwerpen, 1737-1738Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/16

Paar tafelkandelaarsPieter van Sychem, Brugge, 1711-1712Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/39

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Kandelaars

5

1

35

6

7

8

1

3 5

6

7

8

24 9

2 4 9

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

6766

Eetk

amer

MosterdpotPeeter jr Alio, Brussel, 1730-1733Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/50B

MosterdpotMichiel de Grave, Gent, 1754Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/60B

MosterdpotAntoon Spillemaeckers, Antwerpen, 1774Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/17B

MosterdpotFranciscus Josephus I Willaert, Antwerpen, 1779Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/24B

MosterdpotPierre-Louis Deshorgnies, Bergen, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/19

MosterdpotSebastiaan Gijsbert de Maré, Utrecht, 1793Collectie DIVA, S2005/27

MosterdpotJan Baptist II Verberckt, Antwerpen, 1832-1838Collectie DIVA, S94/8A

MosterdpotBelgië, 1798-1809Collectie DIVA, S2005/21

MosterdpotPhilippus Mys, Brugge, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/18

MosterdpotJacobus De Smit, Brugge, 1794Collectie DIVA, S2005/14

MosterdpotGuillaume Pierre Joseph Marie, Luik, 1809-1814Collectie DIVA, S2005/20

MosterdpotPeter & Ann Bateman, Londen, 1798Collectie DIVA, S2005/30

MosterdpotBelgië, 1832-1869Collectie DIVA, S2005/29A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Mosterdpotten

6

12

3

4

14

6

18

1015

16

12

21

8

20

11

199

5

7

17

13

22

MosterdpotMeester met vuurpot, Brussel, 1791Collectie DIVA, S2005/16

MosterdpotNicolaas Vleeshouwer, Antwerpen, 1794-1795Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/30A

MosterdpotAndré Joseph Petit, Antwerpen, 1795Collectie DIVA, S2005/15

MosterdpotRogerius Antonius Joannes Ceulemans, Antwerpen, 1832-1869Collectie DIVA, S2005/23A

MosterdpotHenricus Millé, Brussel, 1793Collectie DIVA, S2005/10C

MosterdpotHenri Joseph Faloise, Luik, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/12A

MosterdpotAntwerpen, 1798-1809Collectie DIVA, S2005/22

MosterdpotJoannes Franciscus Genie, Leuven, 1798-1809Collectie DIVA, S2005/17

MosterdpotCoosemans, Brussel, 1928-1935Collectie DIVA, S2007/94A

Groentekom Manhattan Wiskemann nv, Brussel, 1958Collectie DIVA, S2008/16A

Terrine met onderschotelAntoon de Raedt, Mechelen, 1765-1766Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/77

Groentekom met bain-marieCreswick & C°, Sheffield, 1855-1877Collectie DIVA, S2005/63

GroentekomGermain Joseph Dutalis, Brussel, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/64

GroentekomKarol Friedlein, Krakau, 1847Collectie DIVA, S2005/62

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

3

4

5

Terrines en groentekommen

2

4

31

5

7

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

6968

Eetk

amer

Olie- en azijnstelLambertus Joannes Hannocet, Antwerpen, 1737-1738Collectie DIVA, S71/1

Olie- en azijnstelFelix-Philippe Offermans, Antwerpen, 1832-1869Collectie DIVA, S94/26

Olie- en azijnstelMeester A boven punt, Antwerpen, 1798-1809Collectie DIVA, S92/14

Olie- en azijnstelJosephus Franciscus van der Borcht, Antwerpen, 1760Collectie DIVA, S94/24

Olie- en azijnstelMeester JWC, Luik, 1760-1761Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/75

Olie- en azijnstelAnna M. Schoof, Antwerpen, 1741-1742Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/15

Olie- en azijnstelDelheid Frères, Brussel, 1930-1939 Collectie DIVA, S95/28

1

2

3

4

5

6

7

8

1

6

5

4

3

2

7

Olie -en azijnstellen

Vier zoutvaatjesJan Baptist II Verberckt, Antwerpen, 1832-1838Collectie DIVA, S2007/24

ZoutvatJan Baptist II Verberckt, Antwerpen, 1832-1838Collectie DIVA, S94/8B

Zoutvat België, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/29B

Zoutvat Henri Joseph Faloise, Luik, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/12B

Paar zoutvaatjesHenricus Millé, Brussel, 1793Collectie DIVA, S2005/10A-B

Paar zoutvaatjesNicolaas Vleeshouwer, Antwerpen, 1794-1795Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/30

Paar zoutvaatjes Nicolas Van den Acker, Brussel, 1798-1809Collectie DIVA, S2005/11

Paar zoutvaatjesAndré Joseph Petit, Antwerpen, 1786Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/26

Paar peper- en zoutvatenSuzanne Hammer, Wenen, 1992Collectie DIVA, S93/13

Paar zoutvaatjes met schepjesDelheid Frères, Brussel, 1930-1942Collectie DIVA, S95/5

Zoutvat met lepelStefan Epp, Insel Reichenau, 1998Collectie DIVA, S2002/33

Dubbel zoutvatEdouard Bourdon, Gent, 1854-1888Collectie DIVA, S2001/2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

9

1314

13

14

1515

Onder tafel!

88

55

6

6

77

43

221

1 11

12

1010

99

11

Zoutvaten

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

7170

Eetk

amerPaar zoutvaatjes

Meester D, Luik, 1712-1713Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/71

Paar zoutvaatjesHermanus Joannes Smidts, Gent, 1761Collectie DIVA, Legaat Pierre Lunden, S75/63

Paar zoutvaatjesMeester met vogel op kandelaar, Antwerpen, 1778Collectie DIVA, S94/22

13

14

15

Ragout lepelJan Baptist I Verberckt, Antwerpen, 1790Collectie DIVA, S94/16

PollepelAntwerpen, 1798-1809Collectie DIVA, S2006/4

RagoutlepelMichiel Verberckt, Antwerpen, 1767Collectie DIVA, S90/44

Messenlegger 207 ModerneWolfers Frères, Brussel, 1896-1934Collectie DIVA, S2003/21

Messenlegger Delheid Frères, Brussel, 1869-1942Collectie DIVA, S2003/25J

MessenleggerBourdon, Gent, 1869-1942Collectie DIVA, S2003/16A

MessenleggerWolfers Frères, Brussel, ca. 1890-1934Collectie DIVA, S2003/10A

Dienbestek Joseph Karl Klinkosch, Wenen, 1867-1872Collectie DIVA, S2007/22

Slavork en -lepelDelheid Frères, Brussel, 1930-1942Collectie DIVA, S95/6

Slavork en -lepelLemaire & de Vernisy, Brussel, 1923-1942Collectie DIVA, S2007/5C-D

IJsdienlepel Lemaire & de Vernisy, Brussel, 1923-1942Collectie DIVA, S2007/5A

Ijsdienschep Lemaire & de Vernisy, Brussel, 1923-1942Collectie DIVA, S2007/5B

IJsdienbestekWolfers Frères, Brussel, 1875-1900Collectie DIVA, S96/26

MessenleggerOrfèvrerie Wiskemann, Vorst, 1900-1979Collectie DIVA, S2003/26A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

10

414

18

35

21

3331

32

2

34

8

20

3611 12109

39

3

2527

2324 26 28

221

13

3837

19

515

616

72930

17

Dienbestek

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

7372

Eetk

amerMessenlegger

Delheid Frères, Brussel, 1869-1942 Collectie DIVA, S2001/20A

MessenleggerBruno Wiskemann, Vorst, 1945-1969Collectie DIVA, S2003/19A

Messenlegger 39Delheid Frères, Brussel, ca. 1925-1942Collectie DIVA, S2003/22A Aspergetang Brussel, 1798-1809Collectie DIVA, S2005/69

Duwertje 40 Delheid Frères, Brussel, 1930-1942Collectie DIVA, S2009/22

VisspaanJacob Hendrik Stellingwerff, Amsterdam, 1812-1813Collectie DIVA, S2007/3

Visdienvork en -spaanEmile Adolphe Bonnevie, Brussel, 1864-1878Collectie DIVA, S2005/70

SlavorkVermoedelijk Edouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/6b

VisspaanEdouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/4b

CompotelepelVermoedelijk Edouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/5a

AardbeienschepVermoedelijk Edouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/3

CompotelepelVermoedelijk Edouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/5b

VisdienvorkVermoedelijk Edouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/4a

SlalepelVermoedelijk Edouard Ernie, Parijs, ca. 1880Collectie DIVA, S93/6a

MessenleggerLemaire & de Vernisy, Brussel, ca. 1920-1942Collectie DIVA, S2003/11E

MessenleggerDelheid Frères, Brussel, 1869-1942Collectie DIVA, S2003/13A

Sauslepel Edward Middlecott, Groot-Brittannië, ca. 1817Collectie DIVA, S2005/76

BotervorkjeJean-Baptiste Lombaerts, Brussel, 1815-1832 Collectie DIVA, S2005/77

BoterschepPierre-Louis Deshorgnies, Bergen, 1815-1832Collectie DIVA, S2005/75

RoomlepelJoseph Germain Dutalis, Brussel, 1815-1832Collectie DIVA, S2006/44

NotenpellerFranz Mosgau, Berlijn, 1896-1921Collectie DIVA, S2003/2A

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

TaartschepPierre-Louis Deshorgnies, Bergen, 1815-1832Collectie DIVA, S2007/4

Taartschep TapioTapio Wirkkala, Hämeenlinna, 1992Collectie DIVA, S96/2l

Kaasschaaf TapioTapio Wirkkala, Hämeenlinna, 1992Collectie DIVA, S96/2k

SuikerstrooilepelJean Jacques Coetermans, Antwerpen, 1815-1832Collectie DIVA, S89/10

36

37

38

39

Vervolg uw bezoek aan de tentoonstelling door de pijlen op de grond te volgen en de trap te nemen naar de eerste verdieping. Als u graag met de lift gaat dan kan u de lift nemen in de Wonderkamer.Op de eerste verdieping vindt u de laatste twee zalen.

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

7574

Klu

is

KLUIS: AUTHENTICITEIT EN TRANSPARANTIE

De waarde en uitzonderlijke eigenschappen van diamant zorgen ervoor dat de mens al eeuwen op zoek is naar andere materialen met dezelfde eigenschappen tegen een goedkopere prijs. Vandaag zijn cubic zirconia en synthetisch moissaniet de belangrijke diamantsimulanten. De afgelopen jaren was er ook een groot aantal nieuwe en versnelde ontwikkelingen op het gebied van synthetisch diamant en behandelingen. Een diamant koop je daarom best enkel wanneer hij vergezeld is van een certificaat of grading report. Dat objectieve document kun je beschouwen als de identiteitskaart van de diamant.

Edele metalen zoals zilver en goud zijn zacht en buigzaam, waardoor ze zelden in hun zuivere toestand tot object worden gesmeed. Om hun stevigheid te vergroten worden ze gemengd met een ander metaal. Die versmelting van metalen noemen we een legering. Van overheidswege worden zilver- en goudsmeden verplicht om een officieel gehaltemerk aan te brengen op de objecten die ze vervaardigen. Zo krijgen kopers de zekerheid dat het goud-, zilver- en platinagehalte aan de opgelegde norm voldoet.

Beleef de kluizenzaal

Hoe herken je een natuurlijke diamant? En wat vertellen de tekens op zilveren voorwerpen ons?

≥ Beantwoord de stellingen op de kaarten midden in de zaal. Het antwoord verwijst je naar de informatie die verborgen zit in de lades en de kastjes van de kluis.

≥ Of bekijk hieronder welke grijze lades je kan openen.

Is het echt of vals? De intrinsieke waarde van edelstenen en edele metalen oefent een grote aantrekkingskracht uit op vervalsers en oplichters.

1

2

3

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

7776

Klu

is

Kluislade 1079

Ring Couronne van het duurzame juwelenmerk My Fair DiamondOntwerp: Nedda El-AsmarDiamantslijpsel: Pieter Bombeke3D-print: RayjoProductie: TesouroZetter: Luc CeulemansAntwerpen, 2017Collectie DIVA, S2017/10

1

1079

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

7978

Klu

is

Kluislade 2140

Paar oorhangers in zilver en strasPortugal, ca. 1790Collectie Boelens-Hellemans

Hanger in zilver en stras met roze folieCa. 1800Collectie Boelens-Hellemans

2

2140

Hoogtepunt 10: Zeemeerminhanger (kluis 3081)

Op het eerste zicht lijkt deze hanger een renaissancejuweel uit de zestiende eeuw. Kleurrijke, sculpturale juwelen met grote tafelgeslepen edelstenen en email waren toen modieus. Een geoefend oog merkt echter aan het edelsmeedwerk, de afwerking en de uitwerking van de figuren dat het hier niet om een zestiende-eeuwse hanger gaat, maar om een laatnegentiende-eeuwse uitvoering. Vanaf de eerste helft van de negentiende eeuw waren renaissancejuwelen binnen de romantische beweging en op gekostumeerde bals populair. De interesse in en het beperkte aanbod aan zestiende-eeuwse juwelen leidden al snel tot vervalsingen en imitaties, die zelfs onderlegde antiekhandelaars en verzamelaars wisten te misleiden.

Vermoedelijk Reinhold Vasters, ca. 1870-1880, Collectie DIVA, DMK10/1

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

8180

Klu

is

Kluislade 3051

LepelDelheid Frères, Brussel, 1832-1869Collectie DIVA, S2005/78aMeestermerk: D onder slang in vierkantGehaltemerk: Januskop met cijfer 2Keurkamermerk: Minervahoofd

Lepel Louis XV 47 SDelheid, Brussel, 1942-1970Collectie DIVA, S95/22AMeestermerk: S met drietand in liggende ton (Brussel, 1942-1990)Verzilvering: 100 in rechthoekMetaalmerk: Sivar in rechthoek

Lepel Belge n°5Orfèvrerie Wiskemann, Brussel, 1872-1930Collectie DIVA, S98/5aMeestermerk: WISKEMANN zonder omlijstingMeestermerk: Kruis in schild Verzilvering: 100 in uitgesneden omlijstingMonogram: M.D.L. / 87.

Kluis 3073

Zilveren insigne19de eeuwPrivécollectie, in depot bij DIVA, B500/1Imitatiemerk: Gekroonde RImitatiemerk: Schenkkan in schild

3

3051

3073 3081

3086

Kluis 3081

ZeemeerminhangerVermoedelijk Reinhold Vasters, ca. 1870-1880Collectie DIVA, DMK10/1

Kluis 3086

Zilveren sauskom1990-1994Collectie DIVA, S95/11Imitatiemerk: AdelaarImitatiemerk: Bril met A erinImitatiemerk: Gekroonde AImitatiemerk: Gekroonde 69Gehaltemerk: 900 zonder omlijsting

Kluis 3089

PronkbokaalNeurenberg, 19de eeuwCollectie Smidt van Gelder, Sm.1468.A-BLetter N in cirkel13 in ovaal (Duitsland) Herkeuren uit Nederland

Kluislade 3101

KoffielepelMaurice-Joseph Evrard, Bergen, 1798-1809Collectie DIVA, S2006/25Keurkamerteken: Mannenhoofd met 34 (Bergen, 1798-1809)Meestermerk: E onder drie punten en boven één punt in ruit (Bergen)Gehaltemerk: Haan met cijfer 2 in liggende achthoek (Franse departementen)Eigenaarsinitialen: I.I.P

3101 3129

3128

3102 3130

3089

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

8382

Klu

is

BorstspeldMies de Wilde, Dilbeek, 1959Collectie DIVA, S60/62Meestermerk: Monogram DW in tonGehaltemerk: A925 in liggende ovaal (België, 1942-heden)

Kluislade 3102

KoffielepelJosephus Franciscus Hendrickx, Antwerpen, 1832-1869Collectie DIVA, S81/7a1Meestermerk: H onder gekruist bestek in rechthoekWaarborgmerk: Zwaardje in uitgesneden omlijsting (België, 1832-1869)Initialen: MF.

BoekslotJean Michel Anthony, Antwerpen, 1832-1869Collectie DIVA, S1748aMeestermerk: A tussen twee punten in zeshoek (Antwerpen, 1821-1860)Waarborgmerk: Zwaardje in uitgesneden omlijsting (België, 1832-1869)

Kluislade 3128

LepelMeester met Zespuntster, Antwerpen, 1737-1738Collectie DIVA, S93/20AMeestermerk: Zespuntster in uitgesneden omlijstingJaarmerk: Gekroonde L (Antwerpen, 1737-1738)Stadskeur: Gekroonde hand (Antwerpen)Eigenaarsinitialen: B.W.

Kluislade 3129

Lepel Baguette uni N° 12Delheid Frères, Brussel, 1875-1900Collectie DIVA, S94/12AMeestermerk: D onder slang in rechthoekGehaltemerk: Gotische A met 2 rechts-boven in achthoek (België, 1869-1942)

Kluislade 3130

HalskettingMeester MG, Antwerpen, 1751Collectie Sint-Willibrorduskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B503/1Meestermerk: Monogram MG in rechthoekStadskeur: Gekroonde hand (Antwerpen, 1751)Jaarmerk: Gekroonde 51 (Antwerpen, 1751)

MantelhaakHenri Dratz, Brussel, 1815-1832Collectie DIVA, S1340bMeestermerk: D onder passer in vierkantWaarborgmerk: Lauriertakje in uitgesneden omlijsting (België, 1815-1832)

MosterdlepelJohn Round & Son Ltd., Sheffield, 1898-1899Collectie DIVA, S2005/100Jaarmerk: F in achthoek (Sheffield, 1898-1899)Leeuw in achthoek (Sheffield, 1898-1899)Kroon in achthoek (Sheffield, 1898-1899)Meestermerk: JR in ovale rand

MosterdlepelPaul Wouters, Brussel, 1832-1869Collectie DIVA, S2005/86Waarborgmerk: Zwaardje in uitgesneden omlijsting (België, 1832-1869)Meestermerk: W in cirkel of slang in vierkant

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

8584

Bou

doir

BOUDOIR: DIAMOND DIVA’SBeleef het boudoir

≥ Neem plaats voor de spiegel, doe de test en ontdek welke DIVA jij bent!

≥ Beluister de fictieve hoorspelen.

≥ Of lees meer over de juweelmode op de beeldschermen.

Diamanten spreken tot de verbeelding, net als de spraakmakende diva’s die ermee pronken. Laat je verblinden in DIVA’s boudoir. DIVA stelt enkele tendensen uit de negentiende- en twintigste-eeuwse juweelmode tentoon. De nadruk ligt op diamantjuwelen en de tot de verbeelding sprekende vrouwen die de fonkelende kostbaarheden tot leven wekten.

4

3 2

1

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

8786

Bou

doir

Tijdens de negentiende eeuw bepaalden vooral koninginnen, prinsessen en adellijke dames de juweelmode. Zij bezaten fonkelende diamantparures die ze droegen volgens voorgeschreven etiquettereagels en op gepaste momenten. Florale motieven waren gedurende de hele eeuw modieus en diamanten werden bij voorkeur in zilver (op goud) gezet.

Gouden oorhangersJoseph Germain Dutalis, Brussel, 1815-1832Collectie DIVA, S2013/14

Demi-parure met diamanten in oud mijnslijpsel en roosslijpselFrankrijk, 1860-1870Collectie Boelens-Hellemans

Parure bestaande uit tiara/armband en drie broches die tot een hanger geschakeld kunnen worden,bezet met diamanten in roosslijpselBelgië, 1832-1869Collectie Boelens-Hellemans

Demi-parure met pampilles met zwart email en diamanten in roosslijpselCa. 1850Collectie Boelens-Hellemans

1

1

2

3

4

12

7 8

10

16

11

17

1312

18 19

14

3 45

9

15

6

Twee sterbroches met diamanten Ca. 1880Collectie Cathérine Rochtus

Gouden ring met monogram Leopold I in email en diamantenJean Baptist Dees, Brussel, 1835Collectie Koning Boudewijnstichting, Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/10/1

Tiara met zeven waaiervormige motieven met diamanten in oud briljantslijpsel en roosslijpselVermoedelijk Groot-Brittannië, 1830-1860Collectie DIVA, S88/38

Slangjuweel met diamanten in oud briljantslijpsel en roosslijpsel en robijnFrankrijk, ca. 1860Collectie DIVA, DMK 99/4

Takbroche in de vorm van een klimoprank met diamanten in briljantslijpselVermoedelijk Groot-Brittannië,ca. 1865Collectie DIVA, DMK97/1

Takbroche in de vorm van een viooltje en tremblant gezet en bezet met diamanten in roosslijpselCa. 1870Collectie Smidt van Gelder, Sm.1944

Takbroche, met bloemen en bloesemtakken bezet met diamanten in oud briljantslijpsel, kussenslijpsel, roosslijpsel en een modern geslepen diamantVermoedelijk België, ca. 1850Collectie Smidt van Gelder, Sm.1943

9

10

11

5

6

7

8

Hoogtepunt 11: Slangenjuweel (nr. 8)

Het juweel is vervaardigd in goud en bedekt met transparant email op een schubvormig gegraveerde ondergrond, waardoor de illusie van een slangenhuid ontstaat. Het juweel is opgebouwd uit conische schakels die in elkaar grijpen. Dankzij die flexibiliteit kan de slang, wellicht een adder, zowel hals als arm sieren.

Het juweel dateert uit 1860, een periode waarin slangenjuwelen heel geliefd waren. Dat was ooit anders: eeuwenlang associeerde het christelijke geloof de slang met de duivel. Daarin kwam tijdens de achttiende eeuw stilaan verandering door de ontdekking van artefacten uit de oudheid. Als juweelmotief werd de slang pas echt populair nadat Queen Victoria een slangenarmband droeg tijdens haar eerste politieke optreden als kersverse koningin van Engeland in 1837. Door die armband te dragen toonde ze dat ze de ‘wijsheid van een slang’ had of aspireerde.

Anoniem, Frankrijk, ca. 1860, Collectie DIVA, DMK99/4

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

8988

Bou

doir

Takbroche met centrale bloem en tremblant gezet en bezet met diamanten in roosslijpselCa. 1850Collectie Smidt van Gelder, Sm.1946

Sikkelvormige broche met diamanten in oud briljantslijpsel en roosslijpselEdouard Bourdon, Gent, 1880-1890Collectie Sint-Pancratiuskerk Ranst, in depot bij DIVA, B521/1

Sterbroche met diamanten in roosslijpselNederland, 1853-1906Collectie DIVA, DMK 02/21a

Gouden broche met pampilles met zwart email, parels en diamanten in roosslijpselCa. 1870Collectie Boelens-Hellemans

Gedemonteerde bloembroche en tremblant gezet met diamanten in oud mijnslijpsel en roosslijpselBelgië, ca. 1850Collectie Boelens-Hellemans

Bloembroche met korenbloem en tremblant gezet met diamanten in roosslijpselCa. 1850Collectie Boelens-Hellemans

Bloembroche met diamanten in roosslijpsel2de helft 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Bloembroche en tremblant gezet met diamanten in oud mijnslijpsel en roosslijpselNederland, ca. 1850Collectie Boelens-Hellemans

12

13

14

15

16

17

18

19

Tijdens de belle époque waren diamantjuwelen niet meer uitsluitend het privilege van vorstinnen en adellijke vrouwen. Nieuwe rijken, vaak industriëlen of investeerders uit de Verenigde Staten, werden belangrijke klanten van de Parijse haute joaillerie. Daarnaast zouden theateractrices en courtisanes een belangrijke invloed op de juweelmode uitoefenen. Zij belichaamden het toenmalige vrouwbeeld van de femme fatale.

Diamanten waren de uitverkoren edelstenen en relatief betaalbaar sinds de ontdekking van diamant in Zuid-Afrika. In Antwerpen konden modieuze vrouwen terecht bij juwelenhuis Anthony en juwelenhuis Ruys-Ramboux.

Halsketting met franjes en diamanten in roosslijpselEmile Anthony & Wolfers Frères, Antwerpen, 1880-1890Collectie Sint-Anna-ten-Drieënkerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B517/1

Rivière met diamanten in roosslijpselVermoedelijk België, ca. 1850Collectie Boelens-Hellemans

Hanger met strikmotieven bezet met diamant en cabochongeslepen smaragdWest-Europa, 2de helft 19de eeuwCollectie DIVA, S87/120

Tiara met geometrisch motief bezet met parels en diamanten in oud briljantslijpsel en roosslijpselOostenrijk, ca. 1910Collectie DIVA, DMK93/2

2

1

2

3

4

9

5 6 7

10

12

11

1 23

84

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

9190

Bou

doir

Rivière met markiesvormige roosgeslepen diamantenGroot-Brittannië, ca. 1880 Collectie DIVA, DMK00/11

Armband/collier de chien met diamant in oud briljantslijpselVermoedelijk België, ca. 1880Collectie Sint-Andrieskerk Antwerpen, in depot bij DIVA, B516/1

Halssnoer/Broche met diamanten in roosslijpselRuys-Ramboux, Antwerpen, 1895-1910 Collectie DIVA, DMK09/2

Hanger/broche met diamanten in briljantslijpsel en roosslijpselMaison Simonet-Deanscutter, Brussel, ca. 1910Collectie DIVA, DMK08/1

Ronde hanger/broche in platina met diamanten in oud briljantslijpsel en roosslijpsel en een halsketting van parels West-Europa, 1901-1910 (sluiting halsketting uit jaren 1960)Collectie DIVA, DMK01/3

Armband met bloemmotief met diamant in roosslijpsel Eind 19de eeuwCollectie Boelens-Hellemans

Halsjuweel in guirlandestijl met diamanten in oud Europees slijpsel, roosslijpsel, oud briljantslijpsel en achtkantslijpselVermoedelijk Lacloche Frères, Parijs, 1900-1910Collectie DIVA, DMK 05/2

Handspiegel in zilver en ivoor Jean Lemmens, Antwerpen, 1971Collectie Vlaamse Gemeenschap, in depot bij DIVA, B501/1

5

6

7

8

9

10

11

12

Hoogtepunt 12: Halsjuweel (nr. 11)

Rond de voorlaatste eeuwwisseling beleefden Europa en de Verenigde Staten een periode van welvaart, bekend als de belle époque. Sensuele en weelderige stoffen, excessieve hoeveelheden kant en uitgewerkte details bepaalden de mode. Het S-vormige silhouet, gevormd door een nieuw type korset, zorgde ervoor dat de buste en de hals de aandacht trokken. Hooggesloten tulen en kanten kragen werden ’s avonds ingeruild voor laag uitgesneden decolletés, die zich uitstekend leenden voor kantachtige halskettingen.

Het raffinement en de delicate structuur van de juwelen uit de belle époque waren ongezien. Guirlandes, bloemen en strikken konden heel fijn uitgevoerd worden door het gebruik van platina. Dat edelmetaal is sterker en lichter dan zilver en goud en is dus uitstekend geschikt voor de productie van kantachtige juwelen. Deze diamanten halsketting is een uitstekend voorbeeld van de slingerachtige garlandstijl.

Vermoedelijk Lacloche Frères, Parijs, 1900-1910, Collectie DIVA, DMK 05/2

Tijdens de jaren 1920 capteerden modefotografen diamantjuwelen zoals nooit tevoren. Fotomodellen en filmactrices showden in zwart-wit de geometrische lijnen van de art-decostijl. Het rechtlijnige silhouet leende zich uitstekend voor een uitgebreid assortiment aan juwelen. Briljantgeslepen diamanten wisselden af met allerlei nieuwe slijpvormen in bijna onzichtbare platina zettingen. Antwerpen was op dat moment hét diamantslijperscentrum bij uitstek en kon de internationale juwelenhuizen moeiteloos bevoorraden.

Gouden armband/broche bezet met parels en diamanten in roosslijpselFrankrijk, ca. 1850Collectie Boelens-Hellemans

Gouden broche met strikmotief met synthetische robijnen en diamanten in briljantslijpselCa. 1940-1950Collectie DIVA, S89/2

Gouden broche met knoopmotief met synthetische robijnen en diamanten in roosslijpselCa. 1940-1950Collectie DIVA, S89/1

Boonvormige hanger in platina met diamanten in briljantslijpselCartier, Parijs, 1920Collectie DIVA, DMK95/1

3

1

2

3

4

1 42

5-8

9

10

11 12 13

14 15

3

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

9392

Bou

doir

Dasspeld met jockeypet met groene jaspis en robijnMeester P, België, 1832-1869Collectie DIVA, 2017/7

Dasspeld met vlieg op een trommel met lapis-lazuli, translucide email en diamantMeester R, België, 1832-1869Collectie DIVA, 2017/9

Dasspeld met slang met saffier en diamantMeester P, België, 1832-1869Collectie DIVA, 2017/8

Zilveren dasspeld met saffier in cabochonNaar ontwerp van Henry van de Velde, Brussel, 1899 Collectie DIVA, S2017/5

Handtas Le Brilliant met diamant in briljantslijpselDelvaux, Brussel, 1998Collectie DIVA, B531/1

Veelkleurige broche met bloemmotieven in koraal, malachiet, lapis lazuli en bezet met diamanten in oud briljantslijpsel Toegeschreven aan Boucheron, Parijs, ca. 1925Collectie DIVA, DMK03/1

Dubbele clips in platina met robijn en diamanten in briljantslijpsel en achtkantslijpselCa. 1942-1950Collectie DIVA, S92/10

Demi-parure bestaande uit een armband en broche met witgouden appliques, franjes van geelgouden geelgouden getorseerde draden, diamanten en smaragden in briljantslijpselWolfers Frères, Brussel, ca. 1960Collectie DIVA, DMK98/1

Oorhangers met diamanten rozetten in oud mijnslijpsel en roosslijpselCa. 1830Collectie Boelens-Hellemans

Hanger Robert Debaus, Brussel, 1930-1939Collectie DIVA, S2018/1

Zilveren handspiegel en borstelsDelheid Frères, Brussel, 1930-1942Collectie DIVA, S96/4

13

14

15

5

6

7

8

9

10

11

12

Hoogtepunt 13: Broche (nr. 10)

Tijdens de jaren 1920 werden juweelontwerpers beïnvloed door het intense kleurgebruik en de geometrische vormentaal van kunststromingen zoals het fauvisme, het kubisme, het suprematisme en het futurisme. Juweelontwerpers creëerden kleurrijke juwelen door edelstenen te gebruiken zoals topaas, aquamarijn, toermalijn en turkoois. Verder zochten ze contrast door transparante, gefacetteerde edelstenen te combineren met matte stenen. Koraal, jade en lapis lazuli staken af tegen diamant, smaragd, saffier en robijn. Deze broche met bloemmotieven illustreert uitstekend de polychrome stijl uit de jaren 1920. Fruitmanden, bloemen en exotische vogels kwamen vaak voor en werden gesneden uit gekleurde edelstenen.

Toegeschreven aan Boucheron, Parijs, ca. 1925, Collectie DIVA, DMK 03/1

Diamanten schitteren nog feller in de spotlight. Naast enkele historische juwelen die gelinkt zijn aan de theater- of filmwereld, maakt DIVA hier plaats voor uitzonderlijke, tijdelijke bruiklenen.

Open de lades voor meer informatie over deze juwelen.

Parure La Dame aux Camelias bestaande uit ring en hanger met diamanten in briljantslijpselAsako Ohtsuki, 2007Collectie Intralcor, in depot bij DIVA, B535/4

Tiara met vleugels met diamanten in briljantslijpsel en roosslijpselFrankrijk, ca. 1899Collectie DIVA, DMK00/7

Armband met zwaanmotief met saffier, robijn en diamanten in oud briljantslijpselVermoedelijk Duitsland, ca. 1850-1870Bruikleen Cathérine Rochtus

4

1

2

3

1

2

3

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

9594

Bou

doir

Dank voor uw bezoek. Gelieve uw audioguide en bezoekersbrochure af te geven bij de daarvoor voorziene inleverpunten als u de zaal verlaat.

Hoogtepunt 14: Tiara met vleugels (nr. 2)

Een diamanten tiara draag je niet elke dag. Dit prachtexemplaar is op ingenieuze wijze om te toveren tot twee broches. De vleugels zijn namelijk op rails gezet, waardoor ze niet alleen verplaatst kunnen worden, maar zelfs volledig demonteerbaar zijn.

Met zijn vleugels speelde dit juweel rond 1900 in op een modetrend binnen de haute joaillerie. Gerenommeerde juwelenhuizen zoals Chaumet en Chanel brachten vergelijkbare ontwerpen uit. Wellicht waren deze gevleugelde tiara’s oorspronkelijk geïnspireerd op de gevleugelde zonneschijf van het Oude Egypte. Ook de internationale opvoeringen van Wagners opera Die Walküre oefenden invloed uit. Zijn strijdgodinnen uit de noordse mythologie, Walkuren genoemd, droegen gevleugelde helmen. Het vrouwelijke publiek zou de stijl hebben overgenomen ter ere van de componist. Voor de rijke elite was een diamanten tiara het juweel bij uitstek om de exuberante en welvarende levensstijl van het begin van de twintigste eeuw uit te dragen.

Anoniem, Frankrijk, ca. 1899, Collectie DIVA, DMK00/7

Bez

oeke

rsgi

ds D

IVA

9796

Col

ofon

COLOFONCollectiepresentatie DIVA

DIVA, a Brilliant Story

04.05.2018 - 04.05.2023

De tentoonstelling werd ingericht door De Museumstichting SON.

Voorzitter: Luk LemmensOndervoorzitters: Caroline Bastiaens & Bie De GraeveRaad van Bestuur: Yolande Avontroodt, Bert Corluy, Monica De Coninck, Lebuïn D’Haese, Erik Dralans, Joris Giebens, Bob Hulstaert, Mieke Renders, Christian Salez, Sepideh Sedaghatnia, Manfred Sellink, Ingrid Stevens, Manuela Van WerdeAlgemeen Directeur: Walter Rycquart

Met steun van:Stad Antwerpen, Provincie Antwerpen en Toerisme Vlaanderen.

Curator: Romy CockxHoorspelen & butlerconcept: Frank Van LaeckeScenografie: Studio Gert Voorjans (Wonderkamer) & Carla Janssen-Höfelt

Inrichting: BRUNS B.VVitrine verlichting boudoir: Chris PypeSoclage juwelen: Version BronzeAudiovisuele uitwerking en multimedia: Centre Screen, Create, Mario de MunckSoundscapes & muzikale begeleiding hoorspelen: Steven PrengelsGrafisch ontwerp: Studio Louise Mertens

DIVA Team tijdens realisatie

Team tentoonstellingen: Romy Cockx & Leonie MaerevoetTeam collectie: Carl De Smit, Arendine Martens, Wim Nys, Kristina Valiulis & Ann VerbecqueCommunicatie en publiekswerking: Els Crollet, Zoë Dejager, Suzanne De Lange, Tom Iriks, Lieselot Jonckheere, Veronica Podkolzina, Rebecca Roskam & Leen Thielemans Bibliotheek: An Labis & Giacomo VisiniAdministratie: Daniëlle Serré, Wim Verhulst & Koen WaterschootOnthaal: Katelijne Decraene, Maaike Delsaerdt, Raphaël Lauwers, Soun LiekensMichelle Suykerbuyk & Lieve Van LooverenLogistiek: Stéphane Keersmaekers & Henk Van GenderenTeam bewaking: Marc Brosens, Kaatje Claes, Patrick Dhondt, Walter Geldolf, Gert Govaerts, May Hillen, Maria Janssens, Raf Lippens, Ronny Mewis, Marianne Scholten, Ilse Van De Weyer, Sven WendrickxMuseumshop: Dennis en Stefan Leemans

Met bijzondere dank aan

Bruikleengevers:Stad Antwerpen: Collectie Mayer Van den Berg, Collectie Smidt van Gelder, Collectie Stadhuis, MAS collecties

Private bruikleengevers:Adelin, Adin nv - Fine Antique Jewellery, Familie Boelens-Hellemans, Cominco, Carolien Cuyvers, Familie de Breyne, Diamondland, Diarough, David Huycke, Gerhild Kirchner - Sieraden, Octave Landuyt vertegenwoordigd door WM Gallery, Wim Meeussen, Cathérine Rochtus, Rudiam Handmade Jewels in samenwerking met IGC Group, Nico Taeymans, Salima Thakker, Peter Vermandere, verzameling d’Arschot Brussel, Wouters & Hendrix, Anne Zellien

Kerkfabrieken: Sint-Anna-ten-Drieënkerk Antwerpen, Sint-Andrieskerk Antwerpen, Sint-Guibertuskerk Schilde, Sint-Gummaruskerk Lier, Sint-Pancratiuskerk Ranst, Sint-Pieterskerk Bazel, Sint-Willibrorduskerk Antwerpen

Permanente bruikleengevers: ANDiamond - AFP Group, Erfgoed provincie Antwerpen, H. Schamisso, Kuwayama Europe nv, Intralcor nv, Koning Boudewijnstichting, Lewy-Friedrich, collectie OCMW - Maagdenhuis, The Phoebus Foundation, Vlaamse Gemeenschap

Evgeny Agureev (ALROSA), Anja Baelus, Inneke Baatsen, Herman Bauer (Juwelenhuis Anthony), Bruno Blondé, Pieter Bombeke, Michael Bycroft, Tatiana Crombeen, Georges Cuyvers, Nicole de Bisscop, Bart de Hantsetters (DIAMCAD), Timothy de Paepe, Christina Di Resta, Axelle Dox, Sven Dupré, Marc Ennekens, Johan Erikson (First Element), Fluentes, Philip Hoymans (BONAS), Kattyphil, Piet Lombaerde, Daniel Meylemans (MSD), Alison Mouthaan, Jenny Muddyman (Exelco), Monique Nagielkopf, Cornelia Perquin, Marlise Rijks, Willy Rotti, Ingrid Schepers, Simon Shrimpton-Smith, Team AWDC, Team HRD Antwerp, TG Services, Robby Timmermans, Gabi Tolkowsky, Tijl Vanneste, UMICORE Precious Metals, Verbruggen-Orogem, Verhalen Vertalen, Daisy Verheyden, Kim Verkens, Noud Wijnants, Hans Wins, Donald Woodrow, Axelle Rose Zwartjes

© 2018 DIVA voor deze uitgaveAlle rechten voorbehouden

Verantwoordelijke uitgever:Walter Rycquart, DIVA,Gildekamersstraat 9, 2000 Antwerpen

Volg ons op Facebook en Instagram!www.divaantwerp.be