Dierproeven: Niet wetenschappelijk Niet ethisch

Dierproeven:Niet wetenschappelijk

Niet ethisch

Stijn BruersBite Back22-2-2013

Probleem van dierproeven in drie stappen

• Stap 1) Dierproeven zijn wetenschappelijk onbetrouwbaar: te weinig voorspelbaarheid voor mensen

• Stap 2) Dierproeven zijn ethisch onverantwoord: te veel welzijnsverlies bij dieren

• Stap 3) Dierproeven zijn ethisch onverantwoord: te veel rechtenschendingen bij dieren

Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar

Effect bij mensen

Wel Geen

Effect bij dieren

Wel Juist positieve test Vals positieve test

Geen Vals negatieve test Juist negatieve test

• Stel dat dieren niet konden voelen en lijden. Hebben dierproeven dan een waarde voor mensen?– Amper voor toegepast biomedisch onderzoek – Wel voor fundamenteel onderzoek

• Probleem 1: te veel vals positieve en vals negatieve testresultaten

Te weinig voorspellende waarde voor mensen


• Vals positieve testen– Chocolade? Dodelijk voor honden!– Veilige geneesmiddelen toch schadelijk voor dieren. Bv.: aspirine,

…– Veel stoffen kankerverwekkend voor muizen maar niet voor

mensen• Positief voorspellende waarde: als er een effect is

waargenomen bij dierproeven, hoe groot is dan de kans dat het effect optreedt bij mensen?

• Vaak < 50% kans!• Vertraging van ontwikkeling goede producten en

medicijnen


• Valse negatieve testen– Geen effect bij dieren, wel bij mensen– Bv.: Softenon (thalidomide), Vioxx, cyclosporin, TGN1412,… Veilig

bij geteste diersooren, dodelijk bij mensen– Roken: longkanker bij mensen, niet bij muizen– Epidemiologisch onderzoek in plaats van dierproeven

• Negatief voorspellende waarde: als er geen effect is waargenomen bij dierproeven, hoe groot is dan de kans dat het effect wel optreedt bij mensen?

• Vaak < 50% kans!• Toelaten van schadelijke producten op de markt


• Probleem 2: welke diersoort?• Ontdekking van het eerste antibioticum:

penicilline (A. Fleming, 1928)– Geen effect bij konijnen (vals negatief)– Goed resultaat bij honden (juist positief)– Schadelijk en dodelijk bij ratten, hamsters en

cavia’s (vals positief)


• Hoe het juiste lottonummer voorspellen?• Er is meestal wel een winnaar, dus kijken naar

alle spelers?Geen voorspelling mogelijk• Welke speler?


• Probleem 3: hoe de menselijke ziekte veroorzaken bij gezonde dieren?

• Bv. MS, Parkinson,…• Vaak kan men enkel schade toebrengen bij de

dieren zodat ze een aantal symptomen vertonen (bv. bibberen)


• Geen anekdotes! Geen “kersenplukken” van voorbeelden

• Wel: – analyse van verzameling van studies (meta-

analyse)– Blind peer reviewed (gecontroleerd door andere,

onafhankelijke wetenschappers)– Kritisch, onpartijdig

Systematische reviews


Systematische review studies• Anisimov V.N., Ukraintseva S.V., Yashin A.I. (2005). Cancer in rodents: does it tell us about cancer in humans? Nat Rev

Cancer 5:807-819.• Knight A., Bailey J., Balcombe J. (2006) Animal carcinogenicity studies: 1. Poor human predictivity. Altern Lab Anim

34:19-27.• Knight, A. (2007). Systematic reviews of animal experiments demonstrate poor human clinical and toxicological

utility. ATLA 35:641-659.• Knight, A. (2008). Systematic reviews of animal experiments demonstrate poor contributions toward human

healthcare. Rev. Recent Clin. Trials 3:89-96.• Pound P., Ebrahim S., Sandercock P., Bracken M.B., Roberts I. (2004). Where is the evidence that animal research

benefits humans? BMJ 328:514-517.• Shanks, N. Greek, R. Greek, J. (2009) Review: Are animal models predictive for humans? Philosophy, Ethics, and

Humanities in Medicine, 4(2).

Boeken• LaFollette H., Shanks N. (1996). Brute Science: Dilemmas of Animal Experimentation. London and New York:

Routledge.• Greek R, Greek J. (2002). Specious Science. Why Experiments on Animals Harm Humans. New York: Continuum Int.• Knight, A. (2011). The Costs and Benefits of Animal Experi ments. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.


• Waarom zo weinig voorspelbaarheid? Waarom zo veel vals positieve en vals negatieve testresultaten?

• Complexiteitstheorie: kleine verschillen met grote gevolgen – Genenregulatie, complexe interacties– Bv. chimpansees: 98% van genen gemeenschappelijk

met mensen– Nochtans: chimpansees zijn niet vatbaar voor HIV,

hepatitis en malaria (vals negatieve tests)


• Huidige biomedisch onderzoek (medicijnen en toxische stoffen): erg specifiek, afhankelijk van complexe interacties van genen,…

• Op dit specifieke niveau: verschillen tussen soorten (en populaties, geslachten, leeftijden,…) belangrijk

• Dus niet ruwe niveau, zoals algemene werking van bloedvaten

• Extra verstorende factoren: stress bij proefdieren, kweekprocedure, ziek maken van dieren


• Alternatieven van dierproeven worden betrouwbaarder, want mensspecifiek en technologische ontwikkelingen– Epidemiologisch onderzoek– Klinisch onderzoek– Autopsies– Menselijke (stam)cel- en weefselculturen


• Nieuwe technologieën– Computersimulaties en wiskundige modellen– Microdosering– MRI-scanners


• Nieuwe technologieën– Genenchips (DNA microarrays)– Human-on-a-chip


• Dierproeven kunnen schadelijk zijn voor mensen:

1. Misleidend– Vals positieve en negatieve resultaten:• Tegenhouden van goede producten• Toelaten van schadelijke producten

– Alternatieven zijn betrouwbaarder, dus minder vals positieve en vals negatieve resultaten

2. Dierproeven vormen verspilling van schaarse onderzoeksmiddelen


• Waarom zijn er dan nog dierproeven?• Psychologische mechanismes bij

dierproefnemers: 4 G’s– Gewoonte– Geloof– Groepsdruk– Geldbelangen

• Stap 1: wat als dieren niet kunnen voelen?• Stap 2: wat als ze wel kunnen voelen?

Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren

• Dieren te verschillend van mensen voor hedendaags toegepast biomedisch onderzoek

• Maar dieren wel gelijk op vlak van globale functies: bloedcirculatie, ademhaling,…

• En bewustzijn (gevoelens)!• Dus: – Voor wat ethisch belangrijk is: veel gelijkenis tussen mensen

en dieren– Voor wat wetenschappelijk belangrijk is: veel verschillen

tussen mensen en dieren• Volgens dierproefnemers: net omgekeerd!


• Welzijn van dieren wel in rekening brengen• Verplaats jezelf in de positie van proefdieren

en mensen, en weeg dan welzijnsverlies af• Welzijn van iedereen verhogen, met prioriteit

voor de ergste lijders• Welzijnsverlies door kweken, opsluiten, testen

en vroegtijdig doden van proefdieren• Proefdieren zijn vaak de ergste lijders


Drie V’s• Verfijnen• Verminderen• Vervangen

Geloofwaardigheid van dierproefnemers?• Regelmatig schenden van 3 V’s in vroegere experimenten• Wat eten dierproefnemers?

– Schending van 3 V’s meerdere keren per dag!– Dierlijke producten zijn niet nodig voor gezonde voeding– Koemelk vervangbaar door soja-, haver-, rijst-, amandel-, hazelnoot-

of kokosmelk

Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren

• Mensen hebben niet enkel recht op leven en welzijn• Ook basisrecht om niet gebruikt te worden als louter

middel voor iemand anders zijn doelen• Mensen zijn geen gebruiksvoorwerpen

– Bv. slavernij– Geen gebruik als bezit

• Geen gedwongen mensproeven– zelfs niet volgens de 3 V’s– zelfs niet als het welzijn van anderen sterker zou toenemen (als

mensproeven medisch goed zijn voor een meerderheid)– zelfs niet op permanent diep mentaal gehandicapte

weeskinderen


• Geen experimenten op permanente diep mentaal gehandicapte weeskinderen: de kwetsbaarste mensen– Geen ouders of familie om hen te beschermen– Geen mentale vermogens hoger dan die van proefdieren

• Geen zelfbewustzijn• Kunnen niet praten en opkomen voor rechten• Kunnen geen vrijwillige, geïnformeerde toestemming geven

– Kans dat zo’n gehandicapte ooit kan praten, is even groot als de kans dat een muis ooit kan praten

• Wat is moreel relevante verschil tussen deze mens en een proefdier?

• Wat rechtvaardigt het gebruik van dieren (pijn, angst, stress) in experimenten?


• Rechten van dieren schenden is een vorm van discriminatie

Speciesisme (ideologie zoals racisme en seksisme)

Conclusie

• Stap 1: heel veel dierproeven stoppen• Stap 2: nog meer dierproeven verbieden (niet

enkel dierproeven voor cosmetica)• Stap 3: ongeveer alle dierproeven verbieden

Dierproeven: Niet wetenschappelijk Niet ethisch

Documents

Transcript of Dierproeven: Niet wetenschappelijk Niet ethisch